Amsterdam Museum Monitor by amsterdam&partners

msterdam Museum Monitor 2015

OaM OVERLEG AMSTERDAMSE MUSEA

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 1

AMSTERDAM MUSEUM MONITOR 2015 Uitgegeven door Stichting Samenwerkende Amsterdamse Musea (SAM), in opdracht van OAM (Overleg Amsterdamse Musea), december 2015 Eindedactie Lucie Snoeker & Björn Stenvers Vormgeving Arjen van den Houten, Amsterdam Marketing Oplage 150 ex. Projectmanagement SAM©: Awatif, Nina, Iryna & Danielle; Amsterdam Marketing: Ank Lommel Bijdragen van Het Mondriaanfonds, Amsterdam Marketing, Hendrik Beerda, Museumvereniging

olofon

2 | Amsterdam Museum Monitor 2015

nhoud

Voorwoord Michiel Buchel....................................................................................... 4 Inleiding/leeswijzer.................................................................................................... 5 1. Samenwerkende Amsterdamse Musea............................................................. 6 2. Facts & Figures OAM 2014................................................................................. 8 3. Productontwikkeling OAM 2014 3.1 Educatie............................................................................................................... 13 3.2 Inkoop.................................................................................................................. 16 3.3 Marketing............................................................................................................ 17 Voorwoord Frans van der Avert............................................................................ 22

4. Bezoekersonderzoek Amsterdam Marketing 4.1 Over het bezoekersonderzoek Amsterdam..................................................... 23 4.2 Belang van cultuur.............................................................................................. 23 4.3 Museumbezoek nader bekeken........................................................................ 24 5. I amsterdam City Card 5.1 I amsterdam City Card database....................................................................... 26 5.2 Seizoensgebondenheid I amsterdam City Card.............................................. 27 5.3 Distributie van de I amsterdam City Card........................................................ 28 5.4 Correlatie-overzichten musea............................................................................ 30 6. Museana van Museumvereniging 6.1 Musea en na........................................................................................................ 34 6.2 Gegevens op basis van vragenlijst Museana................................................... 35 7. Cultuursector Merkenonderzoek 7.1 Merkenonderzoek.............................................................................................. 38 7.2 Topmerken musea.............................................................................................. 38 7.3 Bezoekersonderzoek.......................................................................................... 39 8. Wat zeggen de cijfers ons?............................................................................... 40

Bijlagen I

Ledenlijst OAM..............................................................................................42

II Correlatieoverzichten I amsterdam City Card...............................................44 III Overzicht bezoekers 1994-2014....................................................................60

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 3

oorwoord Michiel Buchel

Amsterdam wordt steeds meer als cultuurstad gezien. De cultuurhistorie en de musea worden als belangrijkste redenen genoemd om Amsterdam te bezoeken. Musea zijn topattracties van de stad. De 44 Amsterdamse musea, verenigd in het OAM – Overleg Amsterdamse Musea – trokken in 2014 samen ruim 12 miljoen bezoekers. Dit komt neer op ruim 60% van het totaal aantal museumbezoeken in Nederland. 21 Amsterdamse musea staan in de Nederlandse top 55, 5 staan in de Nederlandse top 5 en 2 in de wereldwijde top 20 (Het Rijksmuseum en het Van Gogh Museum). Binnen het huidige cultuureconomische klimaat, waarbij veel waarde gehecht wordt aan cultureel ondernemerschap, zijn de Amsterdamse musea voor het merendeel individuele spelers. De musea zouden meer als één (georganiseerd) blok kunnen optrekken. Door intensievere samenwerking is het nodige te winnen op het gebied van efficiencyverbetering en kostenbesparing. Door gezamenlijke slagkracht kunnen musea ook de inkomsten vergroten. Het realiseren van een gezamenlijke spirit is daarvoor van belang. Alle begin is moeilijk. Ook op het gebied van samenwerken. Om met name de (zakelijke) belangen beter te behartigen heeft het Overleg Amsterdam Musea (OAM) eind 2013 de Stichting Samenwerkende Amsterdamse Musea (SAM) opgericht. SAM heeft, kort samengevat, tot kerntaak door slimme samenwerking de gemeenschappelijke marktwaarde voor samenwerkende musea te vergroten, o.a. door het genereren van inkomsten, door het produceren van marketinginformatie en door het ontwikkelen van gezamenlijke producten en diensten. Voor het behouden en verbeteren van de gezamenlijke marktpositie worden de individuele musea en hun reeds gevormde museale clusters ondersteund door SAM. Door samenwerking zijn inmiddels enkele diensten en producten verbeterd met als resultaat verhoging van serviceverlening aan het publiek en verbreding van het publieksbereik. Om de effecten van de samenwerking te kunnen meten en de ontwikkeling van de samenwerking te kunnen ondersteunen is informatie nodig. Voor u ligt de eerste versie van de Amsterdamse Museum Monitor. De Monitor is van belang voor de musea om te weten hoe we ervoor staan, om vergelijkingen onderling te kunnen maken en om na verloop van tijd ontwikkelingen en trends te kunnen onderscheiden. En vooral om de mogelijkheden om gezamenlijk als Amsterdamse musea op te trekken meer en beter uit te nutten. Het bundelen van de meetbare output, resultaten en ontwikkelingen bij de musea geeft daarnaast niet alleen inzicht in de betekenis van de musea tezamen voor Amsterdam, maar leidt ook tot verbetering van de positionering van de musea bij publiek en (politieke) stakeholders. De Monitor dient ook als ondersteuning van ons niet in cijfers uit te drukken kwalitatieve verhaal. Want in cijfers komen de kwaliteit van het bezoek, de beleving en (leer)ervaring van de bezoeker doorgaans minder goed tot uitdrukking. Bij het samenstellen van de Monitor is geput uit verschillende bronnen. De overzichten zullen - hopelijk - diverse vragen oproepen. De eerste versie van de Monitor is verre van compleet en is vooral bedoeld als ‘praatpapier’. Zijn dit de gegevens die we willen hebben? Wat valt op? Hoe kan het beter? Wat willen we nog meer weten? Waarop willen we sturen, dus wat willen we weten? Waarop moeten we inspelen in de toekomst? Kortom, het doel van deze Monitor is een eerste inzicht geven en punten ter verbetering losmaken. We horen graag wat u ervan vindt. We wensen u veel leesplezier toe! Michiel Buchel Voorzitter OAM

nleiding/leeswijzer

De eerste versie van de Amsterdamse Museum Monitor betreft het jaar 2014, tenzij anders aangegeven. In hoofdstuk 1 wordt de geschiedenis van OAM (Overleg Amsterdamse Musea), van MOAM (Marketing Overleg Amsterdamse Musea) en het ontstaan van SAM (de Stichting Samenwerkende Amsterdamse Musea) nader toegelicht. In hoofdstuk 2 worden de bezoekcijfers 2014 behandeld. Het bezoekoverzicht over de periode 1994 tot en met 2014 is achterin als bijlage weergegeven. In hoofdstuk 3 wordt beschreven welke gezamenlijke producten de leden van OAM sinds het ontstaan van SAM eind 2013 hebben ontwikkeld. Diverse organisaties verzamelen gegevens over musea. Zij volgen veelal een eigen systematiek of gebruiken gegevens, door anderen verzameld, als bron. Deze Monitor bevat de gegevens over musea bijeengebracht door achtereenvolgens Amsterdam Marketing, de Museumvereniging en het Merkenonderzoek van Beerda. De hoofdstukken 4 en 5 zijn afkomstig van Amsterdam Marketing. In hoofdstuk 4 wordt aandacht besteed aan het bezoekersonderzoek dat Amsterdam Marketing regelmatig laat uitvoeren. Ook zet Amsterdam Marketing de bezoekmotieven en het belang van cultuur daarbij uiteen en wordt ingezoomd op de musea. In hoofdstuk 5 wordt het gebruik van de I amsterdam City Card â&#x20AC;&#x201C; 144.197 kaarten verkocht in 2014 â&#x20AC;&#x201C; besproken. Aan het eind van hoofdstuk 5 worden enkele voorbeelden gegeven van de zogenaamde correlatiegrafieken van musea. In een correlatiegrafiek kan men aflezen welke andere musea en attracties bezoekers aan een specifiek museum of specifieke attractie veelal eveneens bezoeken. Hieruit zijn mogelijk patronen af te leiden. Een totaaloverzicht van correlatiegrafieken van musea is opgenomen in bijlage 2. Hoofdstuk 6 gaat over de gegevens die de Museumvereniging verzamelt over de musea. Enkele gegevens over de Amsterdamse musea zijn in dit hoofdstuk op een rij gezet. In hoofdstuk 7 wordt het (belang van) merkenonderzoek en het bezoekersonderzoek, dat Hendrik Beerda, merkendeskundige, voor diverse Amsterdamse musea uitvoert besproken. Wat leveren al deze onderzoeken op? Wat komt er op ons af en wat zouden we nog meer willen weten gezien het doel van de samenwerking van de Amsterdamse Musea? In hoofdstuk 8 worden enige conclusies getrokken. Bijlage I bevat een overzicht van de deelnemende musea. In bijlage II zijn alle correlatiegrafieken van de I amsterdam City Card opgenomen. Bijlage III bevat de bezoekcijfers over de periode 1994 - 2014.

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 5

Samenwerkende Amsterdamse Musea (SAM)

OAM Het OAM (Overleg Amsterdamse Musea) is een overlegorgaan van private en publieke musea in Amsterdam, opgericht in 1994. De leden zijn geregistreerd als museum en lid van de museumvereniging, lid van de VVV Amsterdam en partner van Amsterdam Marketing. Dit directieoverleg vindt vier maal per jaar plaats en vaker indien nodig. Het OAM is onderdeel van het ACI (overleg Amsterdamse Culturele Instellingen). Het bestuur van het OAM bestaat uit Michiel Buchel, directeur NEMO (voorzitter) en Judikje Kiers, directeur museum Ons’ Lieve Heer op Solder, Bijbels Museum en de Cromhouthuizen (vice-voorzitter). OAM voorzitters sinds de oprichting in 1994: Michiel Buchel (NEMO) 2011- heden; Kleis Broekhuizen (Anne Frank Huis) 2009-2011; Gerrit Key (Joods Historisch Musem) 2006-2009; Ruth Kervezee (Van Gogh Museum) 2002-2005; Willem Bijleveld (Het Scheepvaartmuseum) 1998-2001; Pauline Kruseman (Amsterdam Museum) 1994-1997.

MOAM Het MOAM (Marketing Overleg Amsterdamse Musea) is een overleg waarin alle hoofden marketing & communicatie zitting hebben. Zij adviseren het OAM en zijn opdrachtnemer vanuit het OAM. Dit overleg vindt vijf maal per jaar plaats en vaker indien nodig. Het MOAM wordt voorgezeten door Matthijs Bakker, marketing manager Foam Fotografiemuseum. MOAM voorzitters sinds de oprichting in 1994: Matthijs Bakker (Foam Fotografiemuseum) 2014-heden; Marnix van Wijk (EYE Filmmuseum) 2011-2013; Björn Stenvers (Amsterdam Museum) 2009-2010; Dimitry van den Berg (Tropenmuseum) 2008; Daniel Bouw (Joods Historisch Museum) 2007; Joke Bosch (Amsterdam Museum) 2005-2006; Frans van der Avert (Rijksmuseum Amsterdam) 1994-2004. Het secretariaat van het OAM en het MOAM wordt gevoerd door Amsterdam Marketing (Jacques Oirbons en Jasmijn van de Visch). Achterin deze uitgave is een overzicht van de leden van het OAM/MOAM opgenomen.

De Stichting (SAM) Inmiddels bestaan er diverse verbanden waarin de musea samenwerken: Amsterdam Heritage Museums, Amsterdam Heritage, Joods Cultureel Kwartier, de Plantage Amsterdam. Eind 2013 heeft OAM de Stichting Samenwerkende Amsterdamse Musea (SAM) opgericht om meer overzicht over het geheel van samenwerkingen te krijgen. Mede op basis van de wens om de opgezette en geïntensiveerde samenwerkingen in het kader van Amsterdam 2013 1 vast te houden en uit te breiden werd stichting SAM opgericht. Daarnaast had onderzoek naar de werkwijze van verschillende samenwerkings-verbanden in Amsterdam (zie boven), in binnen- en vooral buitenland, zoals de Leidse musea, Manchester Cultural Mile, NHB in Singapore, Musea in Kazan (Tartarstan), Musea in Rostov/Yaroslavl (Rusland), Chisenau (Moldavië), Brugge (België), National Trust, Historic Royal Palaces (e.a.) uitgewezen dat het grote voordelen biedt als de musea voor hun zakelijke en promotionele belangen en voor hun productontwikkeling de handen ineen slaan op een (groot)stedelijke schaal. Inmiddels heeft zij een internationale positie verworven met het delen van haar kennis op stedelijke samenwerking.

Naast de viering van 400 jaar grachtengordel waren er in 2013 andere culturele hoogtepunten en vierden veel instellingen een belangrijk jubileum. Zo heropenden het Rijksmuseum en het Van Gogh Museum hun deuren, bestond Artis 175 jaar, vierde het museum Ons‘ Lieve Heer op Solder haar 125-jarig, NEMO zijn 90-jarig en de Hortus haar 375-jarig bestaan. Dit alles was aanleiding om het grootse feestjaar Amsterdam 2013 te organiseren.

6 | Amsterdam Museum Monitor 2015

De Stichting Samenwerkende Amsterdamse Musea heeft, kort samengevat, tot doel door samenwerking de gemeenschappelijke marktwaarde voor samenwerkende musea te vergroten, (daardoor) extra inkomsten te genereren en de mogelijkheden tot kostenbesparing beter te benutten. Het behartigen van de gezamenlijke zakelijke belangen van de leden van het OAM is ondergebracht in de stichting SAM. De stichting SAM heeft een bestuur bestaande uit: - Adriaan Dรถnszelmann, zakelijk directeur Van Gogh Museum (voorzitter) - Paul Spies, directeur Amsterdam Museum (secretaris) - Guus Sluiter, directeur Nederlands Uitvaart Museum Tot Zover (penningmeester) - Jacqueline Grandjean, directeur oude kerk - Liesbeth Bijvoet, zakelijk directeur Joods Cultureel Kwartier Kwartiermaker/directeur: Bjรถrn Stenvers Office: Nina de Vos, Awatif Marrabou, Iryna Kobalchuk en Danielle Carter

De Museumnacht in de Hermitage Amsterdam. De Museumnacht (www.n8.nl) is in 2000 vanuit het MOAM ontstaan, maar staat inmiddels op eigen benen, met relatieafspraken met OAM en Stichting SAM.

foto Matthijs Immink

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 7

Facts & Figures OAM 2014

Sinds 1994 worden de bezoekcijfers in toenemende mate gezamenlijk bijgehouden. Vanaf 1 januari 2012 staan zij gepubliceerd op de website www.amsterdammusea.org. De Amsterdamse musea ontvingen in 2014 samen 12,4 miljoen bezoekers. Het OAM is opgericht in 1994 en bestond in 2014 20 jaar. - 44 Leden - alle leden zijn lid van de Museumvereniging Nederland en ICOM - alle leden zijn partner van Amsterdam Marketing - 37 van de 44 accepteren de Museumkaart - 41 van de 44 accepteren de I amsterdam City Card1 - 42 van 44 accepteren de ICOM kaart2 - 14 OAM leden zijn beneficiënt bij de BankGiro Loterij - 7 Rijksmusea - 54 directieleden (33 man/ 21 vrouw) - bijna 2.400 FTE - meer dan 600 vrijwilligers - gezamenlijk meer dan 3,9 miljoen collectie onderdelen - 15 zijn opgenomen in het Amsterdamse Kunstenplan 2013-2016 - F&B: 8 terrassen, 26 café’s, 25 restaurants - 1 call center

3 musea accepteren de I amsterdam City Card niet: Anne Frank Huis (neemt enkele jaren al geen deel i.v.m. bezoekersdrukte), Koninklijk Paleis Amsterdam en Multatulli Huis (hanteren geen entreeprijs dus konden in 2015 niet mee in de OAM afspraken). 2 Musea hebben een aparte kortingsafspraak: Rijksmuseum Amsterdam en Arcam.

2 musea (Artis Royal Zoo en Micropia) accepteren geen ICOM card, maar overwegen zich aan te sluiten bij de rest vanaf 2016.

8 | Amsterdam Museum Monitor 2015

--------------- OAM recent ledenverloop --------------In de afgelopen jaren zijn er leden bijgekomen (+) en hebben leden het OAM verlaten (-). Het TIN (Theater Instituut Nederland) heeft zijn collectie ondergebracht bij Bijzondere Collecties en heeft zijn publieksfunctie opgeheven. Het NIMK heeft zijn museumfunctie opgeheven. Het Olympisch Stadion Museum is bezig zich op te heffen.

+ 2015

Zaans Museum

2014

Olympisch Museum

Diamant Museum

+ Micropia

NIMK

2013 Olympisch Museum

Multatuli Huis

+ Cobra Museum

TIN

Amsterdam Pipe Museum

Amsterdam Castle Muiderslot

+ 2012 -

De Burcht

--------------- De rechtsvorm van onze musea - OAM 2015 --------------Onze leden kennen een verscheidenheid aan entiteiten: stichtingen en verenigingen (Tropenmuseum tot en met 2014), onderdeel van de gemeente (Stadsarchief Amsterdam) of universiteit (Allard Pierson Museum en Bijzondere Collecties). Bron: Museana, 2014. 2% 3% 5%

stichting universiteit gemeente vereniging

90%

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 9

--------------- Aantal FTE bij de Amsterdamse Musea - OAM 2014 --------------De musea hebben gezamenlijk bijna 2.400 FTE. Peildatum is 31-12-2014. Bron: Museana, 2014.

Rijksmuseum Amsterdam Stedelijk Museum Van Gogh Museum Artis Royal Zoo Hortus Botanicus Amsterdam NEMO EYE Filmmuseum Stadsarchief Amsterdam Amsterdam Museum Het Scheepvaartmuseum Tropenmuseum Anne Frank Huis Museum Het Rembrandthuis Joods Historisch Museum Cobra Museum Foam Fotografiemuseum Bijzondere collecties en Allard Pierson Tassenmuseum Hendrikje Bijbels Museum Amsterdam Castle Muiderslot Verzetsmuseum Amsterdam Museum Het Schip de Appel arts centre oude kerk Arcam Huis Marseille, Museum for photograpy Persmuseum Diamant Museum Amsterdam Koninklijk Paleis Amsterdam Museum Van Loon Olympisch Sport Museum Tot Zover Museum Geelvinck Hinlopen Huis Multatulli Huis Amsterdam Pipe Museum 0

10 | Amsterdam Museum Monitor 2015

100

200

300

400

500

--------------- Aantal vrijwilligers bij de Amsterdamse musea - OAM 2014 --------------De musea hebben samen ongeveer 600 vrijwilligers. Peildatum is 31-12-2014. Bron: Museana, 2014. Musea met minder dan 1 vrijwilliger zijn niet opgenomen in deze grafiek.

Artis Museum Geelvinck Hinlopen Huis Hortus Botanicus Amsterdam Museum Arcam Van Gogh Museum oude kerk EYE Filmmuseum Anne Frank Huis Verzetsmuseum Amsterdam Stedelijk Museum Tassenmuseum Hendrikje Het Scheepvaartmuseum Museum Van Loon Muiderslot Castle Amsterdam Science Center NEMO Stadsarchief Amsterdam Tot Zover Joods Historisch Museum Rijksmuseum de Appel arts centre Museum Het Schip Multatulli Huis Bijbels Museum Foam 0

100

150

200

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 11

--------------- Musea op social media --------------Niet alle musea zijn op elk social medium actief. Hieronder staan de gezamenlijke cijfers van onze musea. Gegevens ontvangen van de OAM-werkgroep E-OAM onder leiding van Martijn Bosch (Museum Het Rembrandthuis)

37 accounts, 2.136.408 likes facebook Facebook

Facebook

acebook

ursquare Twitter

Twitter

Foursquare

Delicious

Delicious Twitter

Digg LinkedIn

You Tube

ou Tube Delicious

Twitter

twitter

Flikr Digg

Flikr Instagram Stumbleupon

Twitter

Google +

My Space

Tumblr

37 accounts, 540.704 followers, 25.008 following, 87.740 tweets Twitter

Google +

Facebook Stumbleupon Twitter Digg Stumbleupon Google +

Reddit My Space

Google +

My Space

Tumblr

My Space

Tumblr

Bebo

Foursquare

Delicious

Digg

Twitter Reddit Technorati Tumblr You Tube

Slashdot Bebo Flikr

3.202 accounts

instagram Foursquare Pinterest Delicious Deviant Art Digg Instagram Pinterest Reddit

LinkedIn Technorati

Deviant Art Technorati

Soundcloud Slashdot

Stumbleupon Soundcloud Vimeo Share this

Facebook Bebo

Stumbleupon

Twitter

Technorati

Slashdot

28 accounts, 29.175 followers

Google + Slashdot

Foursquare ShareMy thisSpace

Delicious Tumblr

Digg Bebo

Stumbleupon

youtube VimeoReddit

You Tube Technorati Twylah

23 youtube kanalen

Deviant Art

Soundcloud

Flikr Slashdot

Vimeo

Instagram Share this

Flikr

Instagram

Deviant RSS Art

RSS

Flikr

Soundcloud Skype

Instagram Skype

Vimeo

RSS

Deviant Art

Soundcloud

Vimeo

Twylah

RSS

Skype

--------------Overzicht van onze collecties d.d. 31-12-2014 --------------Skype

Rijksmuseum Amsterdam De musea hebben samen 3,9 miljoen collectie-items. Peildatum is 31-12-2014. Bron: Museana, 2014. Musea met minder dan 1% van de gezamenlijke collectie zijn in deze grafiek niet opgenomen. EYE Filmmuseum 2%

2% 2%

Bijzondere collecties (+ Allard Pierson)

Tropenmuseum Rijksmuseum Amsterdam Het Scheepvaartmuseum

EYE Filmmuseum

25%

Persmuseum

Bijzondere collecties (+ Allard Pierson)

Stedelijk Museum Tropenmuseum

Het Scheepvaartmuseum Amsterdam Museum Persmuseum

Van Gogh Museum Stedelijk Museum

12%

Anne Frank Huis

Amsterdam Museum Van Gogh Museum

23% 15%

12 | Amsterdam Museum Monitor 2015

Techno

Twylah

Deviant Art

Skype

Twylah

RSS

My Sp

Share this

Twylah

11 accounts, 152 boards, 5.202 pins, 13.253 followers, 1.211 following You Tube

Google +

Share this Instagram

RSS

pinterest Pinterest

Bebo

Anne Frank Huis

Skype

Soundc

3 3.1

Productontwikkeling OAM 2014

Educatie

Kinderplattegrond Diverse musea werkten al samen op het gebied van educatie, maar tot een samenwerking tussen álle Amsterdamse Musea was het nog niet gekomen. De experts op het gebied van educatie van de meer dan 40 musea hebben om de tafel gezeten om samen te kijken naar de mogelijkheden van samenwerken. Hieronder een foto van de eerste bijeenkomst in 2014 bij Foam, die uiteraard in de traditie van Foam met een gezamenlijke foto is afgesloten. Inmiddels beschikken de meer dan 40 musea over de derde versie van de tweetalige (NL en ENG) kinderplattegrond. Op deze plattegrond is het kinderaanbod van alle musea aangegeven. Het beoogde effect van de kinderplattegrond is verhoging van de serviceverlening aan het publiek, verbreden van het publieksbereik en kwaliteitsverbetering van het educatief aanbod door inzicht te geven wat de musea gezamenlijk aanbieden. Het eerste exemplaar van de tweede versie van de kinderplattegrond werd door toenmalig wethouder Cultuur Carolien Gehrels in 2014 in ontvangst genomen tijdens de Uitmarkt. De derde versie van de plattegrond is in mei 2015 aan wethouder Kajsa Ollongren overhandigd bij het Rijksmuseum (zie foto onder rechts). Het aanbod voor het individuele kind, gezin en familie is inmiddels ook gedigitaliseerd en via de website www.amsterdammusea.org te raadplegen. Men kan op eenvoudige wijze het aanbod van de musea bekijken via een pulldown en een plattegrond in google. Uitbreiding van de tool met de rondleidingen van de musea is nog gewenst.

Flyer met gebarentaal 1.0 en 2.0 De service voor speciale aandachtsgroepen, die meestal bij educatie zijn ondergebracht, is verbeterd. Zo is er voor de collega’s met publiekscontact – educatoren, museumdocenten, suppoosten en kassamedewerkers – een flyer ontwikkeld in samenwerking met Gebaren Centrum Nederland met gebaren om doven en slechthorenden welkom te heten in het museum. Deze flyer wordt inmiddels al verbeterd in samenwerking met het Nederlands Gebarencentrum. Zij zullen ons nu rechtenvrij voorzien van meer afbeeldingen van gebaren waardoor er een miniwoordenboekje geproduceerd kan worden. Zo wordt er gewerkt aan de verbetering van de kwaliteit van onze educatieve service en leren we onze collega’s en onszelf ook gebarentaal.

Inventarisatie & leren In 2014 is gestart met het inventariseren van het educatieve aanbod dat we als musea aanbieden. Er is een werkwijze gecreëerd om het aanleveren van de cijfers en gegevens ten behoeve van de inventarisatie snel en makkelijk te laten verlopen. Bij de inventarisatie kwam naar voren dat we ongeveer 450 producten in ons educatief aanbod hebben.

Bijeenkomst educatiemederwerkers in Foam in 2014

Björn Stenvers overhandigt de Kinderplattegrond 2014 aan wethouder Kajsa Ollongren

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 13

Gemeente Amsterdam Alle Amsterdammers Amsterdam Marketing Bureau werelderfgoed Stadsdeel Centrum Foam Fotografiemuseum Amsterdam Museum Geelvinck Hinlopen Huis Allard Pierson Museum Amsterdam Museum Anne Frank Huis Nederlands Instituut voor Mediakunst Verzetsmuseum Amsterdam Museum Willet-Holthuysen Grachtenhuis Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad De Appel Passengers Terminal Amsterdam Nederlands Uitvaart Museum Tot Zover Bureau Monumenten en Archeologie City Canal Cruise Rederij Kooij Vrije Academie Hortus Botanicus Amsterdam Blue Boat Bijbels Museum Bijzondere collecties UvA De Burcht EYE Film Instituut Nederland Hermitage Amsterdam Hollandsche Schouwburg Huis Marseille Joods Historisch Museum Muiderslot NEMO Nieuwe Kerk Oude Kerk Persmuseum Rembrandthuis Paleis op de Dam Pijpenkabinet Het Scheepvaartmuseum Museum Het Schip ARCAM Tunfun Mediamatic Artis Bijenkorf OBA Stadsarchief Amsterdam Stedelijk Museum Tassenmuseum Hendrikje Negen straatjes Kalverstraat Rembrandtplein Rokin Zeven bruggen kwartier Centrum Management NBTC DIVV Werelderfgoed centrum Straatmanagers Tropenmuseum Van Gogh Museum Museum Van Loon Ons Amsterdam Huis met de Hoofden Bazel UvA Castrum Peregrini Joods kwartier Canal Company Holland International Cultuurkaart Lovers De Krakeling NS Canal Bus Waterfietsen Mac Bike Karos GVB KLM KvK Artifex Uitmarkt N8 Museumplein Volksuniversiteit Amsterdam City Gilde Amsterdam Open Monumenten dagen Amsterdam Heritage days Amsterdam Heritage Amsterdam Heritage Museums Tulpendagen Open tuinen dagen Concertgebouw Felix Meriti s Gaypride Simon Levelt Rijksmuseum Amsterdam Museum Ons’ Lieve Heer op Solder Plantage Amsterdam Publieke Omroep Amsterdam Kinder weeshuis Amsterdam Light Festival Kattenkabinet Werelderfgoed gebied Grachtengordel Grachtenfestival A’dam Dungeon & Madame Tussauds Stichting slavernijverleden Koninklijke Horeca Amsterdam

Het grootste deel hiervan is bestemd voor het primair onderwijs (48%). Waar we goed in zijn geslaagd is aantoonbaar maken waar we te veel (hetzelfde) individueel aanbod hebben, dat samenwerken goed is (clustering) en dat gezamenlijk aanbieden aan de doelgroep noodzakelijk is. Dit in de komende periode professionaliseren en meer op elkaar af te stemmen (bv qua inhoud en wijze van communicatie) is wenselijk. Ook is duidelijk geworden dat het verstandig is om maatwerk te ontwikkelen. De OAM-werkgroep EDU-OAM, onder leiding van Lisa Kleeven (Tropenmuseum), werkt momenteel aan een gezamenlijke productontwikkeling.

CIAL sSPE ning K(r)o

van Don 2013 4,50 rijs € uitgave aldduck.nl Adviesp speciale .don een www fddorp Dit is ook eens JH Hoo Bezoek 1900, 2130 Postbus ald Duc

14 | Amsterdam Museum Monitor 2015 k Wee kblad.

Namens ons allemaal welkom in Amsterdam Vors telij erh ke V alen en uit e

Nr.16-201 3

E CIAL SPE KATIE UC ABD IE 2013 EDIT

Vrol ee ijk w kbla d

Publicaties In samenwerking met uitgeverij Rubinstein zijn vijf verschillende versies in de bekende serie ‘gouden boekjes’ uitgegeven (2013-2015). In deze periode zijn ook een aantal Donald Ducks, een kleurplaat en 2 posters (Grachtengordel en Duckwacht) over de musea en de grachtengordel ontwikkeld, in samenwerking met uitgeverij Sanoma en onze musea.

--------------- doelgroep educatieve projecten OAM - 2014 --------------Bron: werkgroep educatie (EDU-OAM) o.l.v. Lisa Kleeven. algemeen algemeen

maatwerk

alle niveaus

17%

alle niveaus

WO/HBO WO/HBO

VO:ROCVO:ROC

VO/MBO alle niveaus

VO/HO: 15 tot 19 jaar

20%

VO: MBO/HBO

VO: MBO/HBO VO: HAVO/VWO/MBO VO: HAVO/VWO/MBO HO: PABO

HO: MBO/HBO/WO HO: PABO

Pabo

HO: MBO/HBO/WO

Pabo leerjaar 1 en 2

Pabo

14%

Pabo leerjaar 3 en 4

Pabo leerjaar 1 en 2 Pabo leerjaar 3 en 4

--------------- doelgroep overig educatief aanbod OAM musea --------------Bron: Museana

12% 25%

kinderen en volwassenen

25%

PO: vanaf 6 jaar PO: Vanaf 9 jaar Speciaal kinderen enonderwijs volwassenen

13%

A1,6A2, PO:NT2, vanaf jaarB1 onbekend

PO: Vanaf 9 jaar

13%

12%

Speciaal onderwijs NT2, A1, A2, B1 onbekend

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 15

3.2.

Inkoop

Gezamenlijke inkoop vergroot de onderhandelingspositie van musea en kan door volumebundeling leiden tot kostenverlaging. Net zoals bij de educatie zijn we op het terrein van inkoop ook gestart met kennisdeling en gegevensverzameling. Bij de gezamenlijke inkoop heeft stichting SAM in ruime mate gebruik gemaakt van de expertise van Bas de Boer, inkoper Van Gogh Museum. De eerste 6 musea (en een gezelschap) werken sinds 2014 samen in een traject voor gezamenlijke inkoop o.l.v. Bas de Boer (Van Gogh Museum): (NEMO, Het Scheepvaartmuseum, Nationale Opera & Ballet, Hermitage/De Nieuwe Kerk, De Hortus en Van Gogh Museum). Momenteel is een tweede groep gestart. Hiernaast zijn ook onderstaande producten ontwikkeld c.q. de volgende gezamenlijke inkoopacties zijn ondernomen.

Aanlegsteigers In een gezamenlijke procedure zijn de 14 musea behandeld. De volgende musea hebben inmiddels steigers voor hun entree, in hun rak of in de buurt van het museum: Museum van Loon (t.o. Foam, Stadsarchief en Museum Geelvinck), Bijbelsmuseum/Cromhouthuizen, Rijksmuseum, Amsterdam Museum, NEMO, Het Scheepvaartmuseum, EYE Filmmuseum, Hermitage Amsterdam, oude kerk/Museum Ons’ Lieve Heer op Solder, Museum Willet-Holthuysen.

Banieren 14 Musea hebben gezamenlijk banieren ontwikkeld met één look & feel, ophanging, uitvoering en vergunningbehandeling; Museum Het Rembrandthuis, Amsterdam Museum, Bijzondere Collecties, Allard Pierson Museum, Museum Ons’ Lieve Heer op Solder, Bijbelsmuseum, Cromhouthuizen, Museum Geelvinck Hinlopen Huis, Foam Fotografiemuseum, Stadsarchief Amsterdam, Tassenmuseum, Museum Willet-Holthuysen, Huis Marseille en de Appel arts centre. Op de foto rechts ziet u de onthulling van de eerste banier door Boudewijn Oranje).

Gezamenlijke inkoop Energie Er wordt ook samengewerkt op inkoop van energie. 14 musea doen hun energie inkoop gezamenlijk: Museum Het Rembrandthuis, het Joods Historisch Museum, Hollandsche Schouwburg, Portugese Synagoge, Hermitage Amsterdam, Nieuwe Kerk, Tropenmuseum, Hortus Botanicus Amsterdam, NEMO, Het Scheepvaartmuseum, EYE Filmmuseum, Verzetsmuseum Amsterdam, Artis en Arcam. Tevens kopen zij gebiedspromotie gezamenlijk in voor de Plantagebuurt (via www.deplantageamsterdam.nl). BHV trainingen 10 musea doen hun BHV-trainingen gezamenlijk: Museum Het Schip, Museum Het Rembrandthuis, Huis Marseille, Tassenmuseum, Foam Fotografiemuseum, Amsterdam Museum, Bijbels museum, Museum Willet-Holthuysen, Museum Ons’ Lieve Heer op Solder en oude kerk. En samen met de Appel arts centre, Museum Geelvinck Hinlopen Huis en Verzetsmuseum Amsterdam kopen ze AED’s gezamenlijk in. CHV trainingen 13 musea doen hun CHV-trainingen inmiddels gezamenlijk; Museum Het Rembrandthuis, het Joods Historisch Museum, Hollandsche Schouwburg, Portugese Synagoge, Hermitage Amsterdam, Nieuwe Kerk, Allard Pierson Museum, Bijzondere Collecties, Amsterdam Museum, Bijbels museum, Museum Willet-Holthuysen, Museum Ons’ Lieve Heer op Solder en oude kerk. Gezamenlijke Travel Trade Steeds meer leden beleggen gezamenlijk de Internationale Travel Trade bij onze experts. Tenslotte wordt er gezamenlijk ingekocht op het gebied van faciliteiten (o.a. schoonmaak), marketing en i(c)t.

16 | Amsterdam Museum Monitor 2015

3.3.

Marketing

De Stichting Sam heeft een aantal producten ontwikkeld, deels bestemd voor het publiek, deels bedoeld om de onderlinge communicatie en samenwerking tussen de deelnemende musea te vergroten. De gezamenlijke website amsterdammusea.org heeft zowel het publiek, de musea als de stakeholders tot doelgroep. Een aantal producten en diensten is nog in wording of zal in de loop van 2016 het daglicht zien.

Gezamenlijke website AmsterdamMusea.org Doelstelling: tweetalig (NL en ENG); delen van kennis/informatie over de producten en diensten van de musea, bevorderen van onderlinge samenwerking Doelgroep: deelnemende musea, stakeholders, publiek Publicatie: op verzoek van het MOAM zijn er twee urls geregistreerd: museum.amsterdam en museums.amsterdam.

Directeurenboekje OAM Doelstelling: elkaar beter kunnen vinden (direct contact), wat de samenwerking bevordert Doelgroep: 54 directeuren (44 leden van OAM), 4 partners/stakeholders Publicatie: jaarlijkse uitgave in print, oplage 60 stuks, volgende versie gepland: Q1 2016

WHO IS WHO?

IN AMSTERDAM MUSEUMSTAD

OaM Overleg amsterdamse musea

Onthulling eerste banier door Boudewijn Oranje Raad van Toezicht AHM.indd 1

21-05-15 13:50

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 17

Planningsboekje OAM Doelstelling: verbetert het inzicht in de aankomende programmering van de leden c.q. deelnemende musea; fungeert tevens als een stimulans voor samenwerking Doelgroep: 54 directeuren (44 leden van OAM), hoofden marketing (MOAM), 4 partners/stakeholders, media-agenda’s jaarlijkse uitgave in print, oplage 150 stuks, regelmatig updates op AmsterdamMusea.org Publicatie:

Museumplattegrond Doelstelling: serviceverlening aan publiek, promotie van de leden met het doel: verhoging van het aantal bezoeken aan de leden (ontwikkeld in 2000 door Frans van der Avert en Arjen van den Houten) Doelgroep: toeristische bezoekers aan Amsterdam Publicatie: jaarlijkse uitgave in print (NL en ENG), oplage 200.000 stuks (2015), 500.000 (2016) Vanaf 01.01.2016 zal er een plattegrond per kalenderjaar geproduceerd worden. Productie zal in december komen te liggen.

Kinderplattegrond Doelstelling: serviceverlening aan publiek, promotie van de leden met het doel: verhoging van het aantal bezoeken, zichtbaar maken van het Kinderaanbod t.b.v. politiek, stakeholders en leden Doelgroep: gezinnen Amsterdam, bewoners (incl. Expats) Publicatie: Publicatie: jaarlijkse uitgave in print (NL en ENG), oplage 150.000 stuks (2015). Vanaf 01.01.2016 zal er een plattegrond per kalenderjaar geproduceerd worden. Productie zal in december komen te liggen.

Online Zaalverhuur-tool (eerste fase) Doelstelling: zichtbaar maken van het aanbod zaalverhuur en verhogen van de zaalverhuur(inkomsten) van de leden Doelgroep: event- en congresbureaus, leden Publicatie: Online, flyer in print Tweede fase tool zaalverhuur (2015/2016): in overleg met de werkgroep Zaalverhuur wordt een wensenlijst/programma van eisen opgesteld en een offerte voor uitbreiding van de tool aangevraagd. F

1 18

Giro in batello

Policía

Polizia

Hospital

Ziekenhuis

Hôpital

Krankenhaus

Railway station

NS-station

Hospitál

Ospedale

Gare

Bahnhof

Estación de tren

Statione dei treni

Tram/stop

Tramlijn/halte

Tramway/arrêt

Strassenbahn/Haltestelle

Tranvía/parada

Tram/fermata

Subway-station

Metrolijn/halte

Métro/arrêt

U-Bahn/Haltestelle

Metro/parada

Metropolitana/fermata

Ferry

Pont

Ferry

Fähre

Barco transbordador

Traghetto

HE LLI NG

TE RSC

LA AN

ADE

SERAN GRAC GHT

AEF BRUG ER-

JAN SCH

DRAG

ERH

tre

KER

LIJK

Artis

OTD

KA8 DIJK

9 10 11

A D C-K

AA T

ST R

PE T

HET FUNEN

KEER WAL

GERK

ARCAM -RGAmsterdam Centre for Architecture R. CRUQUIUSKADE Artis - Artis Royal Zoo Nieuwevaart Bijbels Museum/Cromhouthuizen - Biblical Museum ZEEBURGERPAD EYE Film Museum Lozingskanaal Foam Fotografiemuseum ZEEBURGERDIJK Amsterdam 14

HEIN TUNNEL PIET

C.J.K. VAN D.L.

Rietlandpark

ERRA RIETLANDT

PANAMALAAN

ERTSKAD

ERBAAN

FRED PETT

A A

Ertshaven

KADE

Museums O S VOTEN O BU RS R TR GE . R-

LEVANTKADE

NDELS

NDPAR

W IT TE N BU W RG IT ER TE KA TE NB D U N E BU RG RG ER ER ST ST R. R.

ADE

E HA

KNSM LAAN

VEEMK

OOSTE

RIETLA

EIN

Nie

PL DO ANTA KL G AA E N

De Plantage

ITT

SURINAMEKADE KNSM LAAN

AZART PLEIN

rach

1 Allard Pierson Museum BURG EN Castle Muiderslot 2 Muiderslot - Amsterdam ST O O 3 Amsterdam BU OMuseum O RG STEN ER - Museum 4 Amsterdam Pipe PA R O Frank Huis K- Anne 10 Frank House ST ev 5 OAnne EN aa BU arts centre 6 rt de Appel

DIJ

KLA

PO HEN LA RI KL N.

EV AA

OTD

BOGOR TUIN

Oostelijk Havengebied

Oostelijke eilanden

Wertheimpark

PL A DO NTA KL GE N.

HORTU SPLAN TS OE

NIE HO

UID

u Nie

O-

R.16 JONAS DANIËL 17 MEIJER PLEIN

.A NW

BU ATT RG EN ER GR .

DIJ

IN LE

TT KA

KATTENBURGERPLEIN K

FR A A NN N E KS TR .

9 14

WAAG

AMSTELSTR.

EIN

AMSTEL

REMBRANDT-

TE O

BU IK

W AL

Muziektheater

Binnena mste

AAT

Klo ve

GRO

MUNT PLEIN REGU AMSTEL LIE RSBR EEST R. 4 9 DWARS STR

AKAD

WINDROOS PLEIN

ADE

T RS

EST

HEINK

ZW AN EN

REGULIE

HOF

PIET

Dij

IJ-TU

IKK

PLEIN

9 14

MM ERK

KA MP

P PA AA T KSTR

R PE N DE

DE ELKA NK NO

IN LE IJP

ADE

ROEDER

HEN

IE ST

SSLO OT

NIER SWA L RG

BOOM

INS

BU ra O ILEN erg EU rg R. UW bu ST NIE en ER JO RG DEN Uil BU BR R. EN EE ST LK W 25 ST ER ATE R. VA RG PL RLO NBU EIN O MR. VISSER RAPE

WATERLOOPLEIN

ATR

VEEMK

VEEMB

26 T

AT RA

CH e- DES ud OU

SUM

Java-eiland E

RACH

FO ELI

rg w

w urg

or bu

hte sA c

OVE KL

ijd

ez Ou d

bu rgw a

rsnie

EN W BURG AL -

s an SchNS

SINGEL

STAALSTR.

MuseumkaartMuseumKids_100x210mm.pdf

BORNEOLAAN

. AALSTSTR . HUDIGSTR

KADE

PANAMA

LAAN

F. DE BOER

21 De J 22 Oude Kerk Entrepothaven 23 Museum Ons’ Lieve Heer op Solder - Our Lord in the Attic - Press Museum 24 Persmuseum 24 ZEEBURGERKADE 25 Het Rembrandthuis - Rembrandt House Museum CRUQUIUSWEG Koninklijk Paleis Amsterdam - Royal Palace Amsterdam CRUQUIUSWEG 26 C4 VEEMARKT 27 Rijksmuseum F5 J.M. VAN DER MEYLAAN F5 VEEMARKT28 Het Scheepvaartmuseum - National Maritime Museum 6 Het Schip H.A.J. BAANDERSKADE 29 Museum G6 Nieuwevaart 30 Science Center NEMO D6 ZEEBURGERPAD Museum Amsterdam 31 Stedelijk Lozingskanaal E2 Hendrikje - Museum of Bags and Purses 32 Tassenmuseum D7 ZEEBURGERDIJK 2 ZEEBURGERDIJK 33 Tropenmuseum Junior

H D6

NKA STUURMA

DE Nieuwe Kerk BORNEOKA

K6 D5

ENTREPOTKADE

ENTREPOT HOF C7

VEELAAN

THO P

MA D EKA

tr cen

KIN

ILIG

KONINGS PLEIN

GRA

IDSE

E R. NWENST OEL

DS EI

7 10

KOMPASEILAND

TAMAN SAPI TUIN

IJhav

SK A

MMEW AAL KRO

Geld

ZE EDI JK

GELD erseka ERSEK de ADE

DA EN M DIJK RA K

W AR ST MO R. ES-

R. ST

B PL EUR EIN S

BINNENGASTHUISSTR.

kin

L GE

15 SER RD T SSEE CH PA GRA AM RA EIN PL

NST.

OIE

Traghetto

JAVAK AD

TR A

RB UR GW

U W

IE DA UWEN M RA DIJK K

O RM W A NES

ROKIN

ijds

NES

Oudez

RUSLA

SPUI

SIN

cht

t ach Singelgr

t rach nsg

gra

STRA

HUIDENSTR.

VERKAL

baa

Lijn

RUNSTR.

Metropolitana/fermata

Barco transbordador

AKAD

ANHO

Tram/fermata

ATR

IMOGIRI TUIN JAVAK AD

gracht

ARK

STRAA T

JOLLEM

Dijks

18 | Amsterdam Museum Monitor 2015 ELAN

dok

ES UD

ADE

INKAD

DIJKSG

GEL

SIN

U IS

W EZ IJD

mag na p laza

KALV ERSTR AAT

HOOUDE OG STR.

EL TW

Statione dei treni

NHOF

Fähre

Ospedale

ZAME de tren Estación

ksg

EW ds N T A gr A L .

guid e to chil 36 d-f mu riendly seu ms

Polizia

GUIDE TO 44 MUSEUMS

DIJKSGRACHT

Ooster-

BIN

eil

NIEUWMARKT

STRAAT

FO EL

NI EU

SIN

AA T

UIS SP

SINGEL

NIE UWE ZIJDS VO O RBURGWA L

SINGEL HERENGRACHT

BICKERSWERF

WESTERDOK

Westerdok

BICKERSGRACHT GROTE BICKERSS TR.

PR KORT INSE E NG R. T

CH GRA

AAT

KE IZER SG

HER

NG ES

He ENGRA ren CH gra T ch

SinGEL ge l

HER

nseSENGRA ng CH rach T t KE

Pri

KEIZERSGRACHT

HET HO STEN OFD EN

anaa

PRINSENEILAND

T CH RA NG INSE PR

SPUISTRA

NSGR.

Ke IZERSG ize RA rsg CHT rach t

AC NSGR AA

WESTERDOKSKA D

l MA NKAD E

HOUT

WesADE terk

MANK

HOUT

STR.

AN UTM

PLAN CIUS PRINSENEILAND

ST R.

TE N

Sin NASSA ge lgraUKADE cht NIXS TR MAR

AC AA

LIJNB

RN NIXS IXKADE TRAA T

sgra

MAR

baan

Lijn

. XSTR

MAR NI

PRINSENGRACHT

Metro/parada

VA N

for kids

VVV agenzia Giro in batello

DIRK VREEKENSTR.

NIEUWMARKT

RDOK S-

PIET HE

OO STERDOK

U-Bahn/Haltestelle

Fr guid ee e to chil 42 d-f mu riendly seu ms

Musei

Hospitál

VEEMK

Openbare Bibliotheek

Tranvía/parada

SUM

OO STE

Strassenbahn/Haltestelle

Ferry

Uficio di turismo

KADE

Policía

Tramway/arrêt

TOSARI TUIN

TERKAD

Museos

C. VAN EESTERENLAAN

District

VVV agencia

W.H. Vliegenbos Crucero en barco

AM GSD

Officina de turismo MM ER

Museen

Gare

Métro/arrêt

voor kinderen | for kids

AMSTERDAM

AMM ERDIJK

ENDA

DE FRANS STR. WOLLANT

MST

L EN W

NIEUWEND

NIEUW

VVV Geschäftsstelle Rundfahrt

AMSTERDAM

ANAAL HAMERK GEDEMPT

Straatjes

4 9 14 16 24 25

U MEE

ERDIJK NDAMM NIEUWE

AN NLA

WOLVENSTR.

BERENSTR.

Red Light

14 ISPALE . S TR

DE RUIJ

ls-

Negen

Polizei

HARTENSTR.

U EE

ENDI

DIN

DE RUIJ

voor kinderen | for kids

Fr guid ee e to chil 42 d-f mu riendly seu ms

BIN

LIJNB

SS NA

Musei

Crucero en barco

Polizei

Vo Krankenhaus lkst u Bahnhof inen

RIK

LIJNBAA

NSGR

D AT

Sing AUKA elgr DE acht

TR.

cht

ST R.

t ar va

N ST R.

IT TE

KoE WIT st TE ve NK rlo AD re E n D

CU DONKER STRTIU R. S-

STRA

STR.

EETS

ERCH

art

GERB

LEDE

RIKS

IS V.

Museos

Rundfahrt

Police

VER

HEND

Museen

Excursion en bâteau

Politiebureau

AD MEERP

Musées

Rondvaart

MEEUWENLN.

GILL

Musea

Police

VVV agence

Het IJ

16 24

HA VIK

AL MOTORW

O VO

Pont

KRAAIENPLEIN

MBO

Museums Canal Cruise

Office du TourismeVliegenbos Touristenbüro

Musées

Metrolijn/halte

Ferry

Tramlijn/halte

MOTORKAD

13 17

STR,

VVV agenzia

MUSEUMS FREE MAP

Muziekgebouw aan ‘t IJ

Waa

RG EN

VVV agencia

Excursion en bâteau

NS-station

R AA

ENIN

VVV Geschäftsstelle

AMSTERDAM

Ziekenhuis

station

Subway-station AD

STATIONSPLEIN

GE ERIK NSTR.

VVV agence

EER

FRED

VVV agentschap

HA JO Police SS H.V ELT . W EG Hôpital

Politiebureau

Centraal Station / Central Station

Rondvaart

RAADHU

Musea

Canal Cruise

UIS LH TO WEG

OU LELIE DE STR.

VVV agentschap

Museums

Tram/stop

BL BU AU RG WWAL

VVV vestiging

VVV agency

Police

Planning 2015-2025

DAM

LAA

SWEG LAND

DOCK

TR ZENS

ELAN

STRA

. EESTR ST. ANTONIES BR

GRAC

IER

LAUR

ISSTRAA

REESTR.

STRA

HER

AD l NKELKrkanaa RANO slote Buik

GRA

13 14

T TRAA

ZENS

IJT

IJK

V. HO UW

VVV agency

ED ZE

ST ATI PL ON EIN S-

Tourist Office

AL NOORDW

IJPLE EINV

RIK

13 14

IK BU

AAT

MSTR

STAJACO

acht

ZENG

R. EPST NN N LE DE VA EPKA NN DE N LE EPKA NN B VA N LE STR. VA NT OB SSAI

JACO

NST

HT AC NSGR AA T LIJNB TRAA NIXS MAR

E UKAD

NASSA

JKST

ERDI

KIN

INSE

W ES MA TE RK RT

IER

aCost ADE DaCOSTAK

BILD

LIE-

AAT

HA EST HO AR ER DO UT LE KST TU MM IN ER RA EN AT

VE EG TERW SLO

Hospital

et l EG n h aa RW va Kan OTE n d G SL ave an WE IK ll EN orh Ho AV Vo ord XH SI No

Amsterdamse Musea LE

TR LELIES

LAUR

7 17

RACH

10 17

TR KERS

grac

rs-

BLOE

CQST

DA COSTA PLEIN

T STRAA

T TRAA TUINS SNTIER

13 14 RAAT

RAAT IERSST

ANJEL

PLEIN Railway SPANJE '36-'39

HA AR DR LEM O MER BR O HE GB O UW MARENAK BROU RKT ST ERS WER R. GR AC SGRA HT CHT

RACHT

LINDENG

tie elan

Bloe

CLER

GOUDSB

AT KARTNSTRA HUIZERLINDE PLANTSOEN STR. BOOM

mgr

TR.

RAAT LOEMST

RSTRA

EGELA

T SSTRAA

Jordaan

NIEUW

OTS

PALMS

WILLEM

WESTE

HUGO TKAD GROO

Uficio di turismo

IS HU

OVERHOEKSPLEIN

HUGO 2E DE GROOT MARNIXGR PLEIN PLANTS. O

Officina de turismo

Volewijkspark

BER

TRAAT

LIDOPLEIN

DOKSKADE WESTER

DIJ EN

VAN OLDENBARNEVELDT PLEIN

PALMG

WESTERDOKSPL.

Oeverpark

NIE

UW NIE

MA RN PLEINIX-

WEG

3 10

ASTER

TR.

FAGELS

FREDERIK HENDRIK PLANTSOEN

Noord

ELN

MIQU

CÉRA

N IDE

TRAAT

HALLS

Westerpark

N EIL A R A N NW LEM D .H M O UT ER TU HO H IN U A A EN TT RL U VIN EM IN M KE EN ER Br NST D ou IJK RA AT w e rs RACHT

IJMU

TS B CA

5 ot DE JACO enslo TSKA Katt COB CA

FVEER NDSM-WER

AN INGEN EIN

1E MARNIX10 PLANTS.

Y FERR

VAN

KADE

FAST

HAARLEMMERPLEIN

E AD

Overhoeks

N VA

NIN

U BE

DORP

HOGEN

VAN

N GE

Westelijke eilanden

LAA

BUND

SALITO

REALENGRACHT

VIERWINDENSTR.

WILGENWEG

GRASW

IJDOC

ST M

V. LIMBURG STIRUM PLEIN

cht

Zoutkeetsgra

BARENT

SDIJK

VAN LIMBURG

VAN DER HOOP-

SZPLEIN

NASSAU PLEIN

V.HOGENDORPPLEIN STR.

ACHT ZOUTKEETSGR

HAARLEMMERWEG

E HU

MENST

SZ.STRA

BARENT

. ARKLN OEKSP OVERH ENADE IJPROM

Westerpark

F WEG DISTEL

EG GRASW

STR

NCEAUKADE

Touristenbüro

anaa

uisk Tolh

EER

-WERFV

NDSM

T-

Cultuurpark Westergasfabriek

ANTEN CHRYS AAT STR

RDOK WESTE

WES

E-

VAN DIE

ADE

DAM

LE MAIRE-K

T AA

ERST

NSTR

SILO

BLASTR

LANE

AAT

NOVA ZEM

SPAARNDAMMER PLANTSOEN

SSTR .

AMSTERDAM

Office du Tourisme

Oude Houthaven

ANSTR

3 DA RN SPAA

TASM

BRUG

HEM

PA PA HO VE EK

UITGEESTSTR.

VLE

F HO ZAAN AT NSTRA

STRA

ZAA

ZAANDAMMER PLEIN

RW RGE EG W AN G LE AV E EG ST W GEV W VLE GE

AN AV ST

Singel

E NG

EG GELW

MERDIJK

VVV vestiging

nehoek

Tourist Office

ENDA

NIEUW

KE NS

D4-5 E4-5 E4 K6 E6 D5 C7-8 G5 B1 F4-5 B8 D-E7 H7

CMY

17-12-13

15:37

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 19

waarde en positie Amsterdamse musea (beter) zichtbaar maken, effecten samenwerking meten en ondersteunen, (onderlinge) vergelijkingen kunnen maken, ontwikkelingen en trends onderkennen medewerkers & directie leden, stakeholders (politiek, partners, fondsen/sponsoren), onderzoeksinstellingen uitgave in print, oplage 150 stuks (december 2015), vanaf 2016 alleen digitale versie e e e Ann Ann Ann m - lmm - lmm - lmuseu- EYE Fi useu- EYE Fi useu- EYE Fi Pipem izen sterdamhe Pipem izen sterdamhe Pipem izen sterdamhe m m m dsc dsc dsc dam thu dam thu dam thu A A A u u u n n n o o h h ster ster age - Holla dthuis - Amster romhomitage - Holla dthuis age - Holla dthuis - Am Crom mit - Am Crom mit C ipip um um/ - Her ogeembran et um um/ - Her ogeembran et Schipm Scuhmmseum/ m - Hernagogeembran et Sch m H usese u u useu e Sy R um H useu Muses Muse useum e Synag Muses Muse useum e Synag - R am - R um H useu n mM us M mel es es M rso Mel m um Muerse um se dam du mB-ijb rsot nm erdam- Bijbelmant m ortuges useu - Muse um - M Piersone rtug use - Mu m ie ster - Bijb ant ortug use Am - st sevA u - rdiaPmiean mst P sm tr m ntr-eP-o - Persmuseum MuseuAllard P centre - Am UvA Diam - P Persmuoset u- m MsuU u- is - D tssece t - A s UvA - Diaseum - er - Per useu gh Muse- Allardts cen seum Alla h ie slot cties uis - useum er - tm seer tm tm u arts use aru ar m m ogh m ogct o uld u ersl lle erslo llectie Huis ld H u u u ar ar G G G m m el el id So em em se uider collelopen Hinderm op Sold pM p vauar va is is e cos MloupseeneKAinpdper Muid ere coinlopen Kinder r op Soheepva - Van s Muse e Appel grafiem- Huis Van e M dere r r ofip -hHeeup - m - Van ns Mu- de Ap tografi - Hu gra K tle uomnd- er hee n to ndeam H M Fo M astle ond -d -d eam eam r rum Sc ove Hee Sc Htoeenerndet aanHinu-isJH CastlBijzon inck Hin- JHM eve HeeHet Sc Cas user u t - Zaa Huis am Fo- st uBseijzarlv A- H - t Zm Anernd - t Zove ijkdam C o - Bijz lvinck um - JH Lieve - Het muse art - Zaak Huis Foam Fom- st Aner - t Zove ijk t -inZckkuH evem- st am s’ Li oom- nee ee erdamZoo - eelv seum ns’ Li amer-dam n kler kl - Fo um lm To To To an an Am lm Aam lm A am ns’ se m -nFo se Zo pen klnijkar ank pZen pen um um G G G st st er er er Fi Fi Fi s s s in in in d d l l u o o Fr Fr O m m m d d se u n u u er e o u oAnm oond Amst Royal seum sch Mu um O mst Am um h Mu m O sterd - Tro - oTrya ne Fr seumem stuer- kj EY seEudmam seE-udTr seEudmam nuicse nuicseuM- uEY um nnheMm Ro-ya - K- o erdam - uEY use seoum em tanicen Ann - musePip se u is ofum Am mm - dArirtkjise R m m-hK-estAerrtdisam iao-fhKm ri risc -A ip use um - useistorisc - Museuum Am drikje um of mm - An lmmu Ps ip ri ustero enM erdam - stro Boem Botaurg est erupmam ersepuiasc er piascm mota iz iz - M st izen Muam er seuAH u - MseuHm isto urg - mam uPsuBu u Fi doam ster- M useuam - Artdam - Mds Histoerk - M use en-d en- udse en meust-mAmEstFierlm icuro H am m rtusow rtu ou th E kFi-lm mst tle Am df am dA h buurge oA-nm buH bu e A- m MM Micllaie Muicse uth uAse ndf sc nrc wth ouwm Hdourtse K Ker tloeds e Kerk smuse um H museemuse - EYE ster e A-m ie - eHdo hu - sm - H hu er amemouds -eEY on M uAmrcam m hu sm ism- EY sttler ism-erAd lla lla ster se se se hAie hem h n f ism- A as as as o o o ra ra ra u u ag ag st st o o o rs Jo Jo u u m u u u d d ijk se m – ArcAmster e - Joo Oude - RPijk – h h h C rc rc rc b en en en ip ip ip it it H H H o o iers ie am am m R se o P P e iz - sa Scm Sc Scm - Rijk muse - Cob -am mHitPoag duth duthA duthseuuhdipam C - Bij- Adm - AdC - Adm C Cro use mu mtruese–u-mCoAbmdam tr ipam ipam eadn- sa BCij-ro ill illPe - u- izOuumstam ille - B-ij-Ou nm - dam e ro er er er er rd ssen gdead gce gead- sabra m ulird ulim-HC-oer ulimH -oSt am th thuizummster dst oSt tsunm tsnmetstSc St cen ys umhm Sc en stM bhra bra atlla aten ater er er ml Zoo um -H -ltAH sc-/huemm scss/hen sc/hemu-ltH u eum Marse e Kerk ster arhduseml eZoKoer-k ustmerdam- Tassen uysen sterdam otsuH mduse erarsemehoKuerthkuese ag-ts ag RVem dom dm dm stSc houMuese Aer Aer A lla et etst Znou se M m - Allael- Ta nOag nu st - -Rro uese eruzese er erzem- A ul se Hm Hm se artsofiltem mze uom u huultysSy hu u-seAHm Vem Vem Mmst Mm m lla llan- Ta Sy se mu- -eN ya ya m -um lth uis Ciero romamitag elnOarm seo-ultM sese se-uMes- eNSy ag ag EM EM EMnuOm m o u muuis uwam uw MsuAse Am uis umse u-uM oya so Am p -H Huis Nieuw eiusse uis uR use umm-itA u-m-HAu- isM u -M uom n-fi-Rem HM ie m am elsHM el- sHM es-App on/ Cuerse on- - use -se m m mM um u gora se se illet-Ho um - A um/ C er ot -nth dalm dm d m Bijb iseel isuRorso-nMu Histouuuse gues-meNu- seLo g useLo m - urm- /Nst graseduam ei-itsBoAijb um -ijb isgeto - NRie ue Aup illet etu-Hrthuse er rs rsPoal-nei seLo ip Hisuto gM geu-se to r is M uFo HPer Her Art m an ie ndtillth ndt th orthuip duam - ogeiabmraan srtH am am -M use ust-seHu useu se - er -ve --ABort - ArtrderPdieam -hudip um ver klaa ve Aum W WFotoMstuer nPsalMeluijk nnnsdtrM daa Sc Scu erm useu-unm ra raan Vkan Van Van unmM- M m sm sm M-er erkW Muse s Muse- Aum er agijkDMiaubm is -Mduam oedijks M oePudois trel troeds e Kerk m mst-s Sy sevA se seum vA -etPo -H M iaZPbm rder rder AuM Km m nuag nel nag- em klPdijkce- ed klijk nJo unmst et uSy uam uam Ued Uam UvA - inm am D D umH-etP Sc-sePuermsm Z ijk ed Jo t ZoAm s tMZuooutose lla lla llast ts ece- nJo uer in rc Mesrc MTo Mrc em ce de uKm sd- PeFo d -sePuels M elTo el slmout se ctes am Am ijb udmH u-m seuse seFomerudsam kHse A-m Am nst - -se rsutose rsoogh– A umose uus-se use A R- st ie-esStSy ie h–es is St k H srsAoomeguh–mA m m onin Fr - R-uem slm nlle ie er ijb O an ijk u-isM u- A uis- Rmse - an ill-eSt kuse illse um -ldMeru ar erdam- Bijbid M-uuse- Rstijk tm tm Pie Pie uts use ar ar ill kuse -O -uM - O-u - Rijks-sm -- KAoel m - A el oueggct e er erPtsl ert cortlle gctes g ieeseH mu- tast muva H H m ic Frueem -M -erBuva - Bum sets sese uum -rdRntm ku-ld ar ar -ldM um um um nic vAuse el idan iat - Kco uar umsestuperm an So So pva arm ser er uis umidp uman per p ar p arse fiKem utrse use se se se dam sepuuiampM se seuumpM vA vA m am am uis M MAm Mu p m fipKer fiKem Am anco ans-nG lla llard an nGtr use onGrttrlle ortduampuen o u puen upse rdam am pdM am am am der der p llaumrd upis uen ota useu Aom uSo ce ce ce e e e Ta Ta Ta u u u M M M u u u M M d d d U U U ro ro V V V P P P er er o o o d d ia ia e e e A A A ra ra B M M M H H H lo lo in in in is is is s m m er t r ic ic ee ts ts er er er se se st st g D w s s sm sm sm e er er u u em o d tl inst in inlo hisee hrter hee- Auelmar- ts ura ur ie -eDAia uts-B bctuie u-dsA mie-s ill m st ugw M nsem -el m-ck rgs C- uasistl--eM toee to tougw mer eect nudmer-ck- HPer Hem er HPm m MeruKslmoethHlle MHeuKm-Fo M uKme hHee etistl- -eDijzse et -d -f-dA M Mur se rp rlle-uct r -um Willetuarrg uel Scas Sc ofnuA omnuardm muer am uostm um ran-fiem merstsloove m mstove Cuas Foie bm -nHPfiHeruam NAie AmstuidHeroslrtcoulle se dAid hHie is --dH gaara ck seijz se sep t -toZgaarafiHduam se Aam HSc se H se -m -Fo use wdam wuu g M-dM ie -to -to - JH -isJHu-se - JHuse G uBp u up ugaa upse uhse o Bijz B u o lvld ersdAam inuer inZer iner um roegNm uetseHCuuom Hen Hsduet Huetse m m-uAm uuidse use t ld tHW hisieFo ev ev evog s -M am am amr - Nmal oZill -m tm tm Ave d tm -er st urm o er oup lv enWHodoam ld mam m G G M Li eoco MsuTo tSc terZeMco t ZMukl rcuam rc ve ve ker ksa HoZuodoer arSo arFo stker -ZFo Fo eM ijk ijk ijk ar hin um Fo erHd uar um dam ove s ei s pam ijk estei eM oddeer-Am dZm de Aeram liFo dstam eeSo npee Ptlal Pnal kl kl -Zuose To To Am A P stueim lo louplien loudp ulvse stva n oisp-en se se sevaar O- nVs’anLier Z-en Z ermr-oGpeeSoMup ScehmHltst tle Monder tlar p-en seer se dLierer dijk elijk st in daa dA daaam l usamr ts am p up uan in ulter inner in -tstm ad O-onVns’an mO-t-nVZs’an m m t oicuklsijk man m m m atnunm aaam oG oGpm as asva d n nse AFrman uersZijk nMinuse m- ster vA - stFrer -yastKler m onel ed ed um uTo mer uijz Ham Hust AFr To r am uoisel uoisKplfin Fo Fo oud ee ee uum ic icuklCsijk A u inatRO AZm AnM u scSc -uHTr oMya oTr vA mijz - KStuinad Kmo-M K- o-ck hMeeCse -onMud ham se seuTo sekSt Mya M in mze - ck --ck um um ee nSc A RAom use--ASt unhsehM - Ko- er um ek- HTru oufmm-oFo am - Stped U U tst--kl tst use se se kR- H u useBSt use nnin min m mtst- Zrikj use tannin- am H-ee Hereeze HvA -JH -icnAO A A - Bijzum se s-seVuUuer is is odnnam ouum ou-fm -Kta Aoar m m se m rierscdSc riicsc ri- hhM M - Aicnu umseuum em nam an-ero an u se use -eJH - JH - ev -am rimrtkj rikj o -uuBer lv lvin-M lv-inst erotad-tEM ieusese use iem M M M -M Bm B-oer ortdtis odt -sterct-ies Huis duiaam diaam diaam am um iset nuAar -oKnta m m uBm to to dAFr ooic-st m mnAaren Fr Fran erct A-mrt Aer lm - ev - -ev suer sisst s B-oKourg m se se stsl dM H- net Hstet H m m seee sepee roer n se- VHism NEM uupm uer M MM M ortpuia ois-ta otanE Fi- lm -M -lm - muuuse rg ia Fier - to uGseeeam lmZuouse oenuen en Huuia m merstslA -ct er-usl erldZ-am er Bm st uHnrg uya lle lle nded-m n nedm p EopkFi-en Est s’ Li mer ms’uuLi muuse mam m lle Au M am seruBo--eAN see-um se s uH s HHis-udKer oud bster -AMmicstroer n ya udOse uicse use idm urtse Lo m mduGAm muhGAieM n ns’LoLiooddam nst am rg er fuam co co dOam use uses -bEY uen useum uuAid AH erm am am oRpoken o-pkenosm n oM nM -rtApomudAw - Ade- is Hic Hicoro um AM m modm lm lm umrg urg M Ker Kuer m tlopedden oudduse ieM iefuAidu Rb-ost -bAst - AHnbra eAdO - EY -osm -pm - Hicro uwm erlm er an foro uAwm me co tlpeen der r em ofrt oerrt ortuiz aslo oufum loer ra m m m sarc osm m erm erwVbEY rs Jo hrcMAse ub uM ufosemuuese uoseA ijk E FisaPrc Est E Fi Pip - tl -ijkM –A –mh-rcMoAEY –ehrcMA hiese uM umOkj bse use use uFi u erVan um -as dst den rijk f use inse ooEY ouuse ewe-bTr e rtTr- RPm eine- Tr- Rm um uw dse ieMrs uA ud uKd stJoer stJo tlsc tlip tlhe M se am am- Schhieof A Hse usc u u oEY mst mra mu Rm se se -heHem - -Hst - Hem sc Peip nse nou nder HCinaslo ij- Kin izOoen iz Porie e -se eHCin oen saerc dse dHC Schu -am Hse ij-SchKhAieinrtf is Hse ij-Okj se kj u u u ri ri C C C M M M m m m ee ee as as as se se se o o o u u u u u u m m m tr tr h h h u u u u u B B B ill ill ill u u u u u ri ri ri li li li am am rc rc rc e e e er er A A A u u u H m m m rd rd ck ck ck o o am d d d u u ijz ijz ijz se am d d d M M k m m Sc Sc Sc M en en en se se st st st am euH edum e Hee sa sa am am isnCto dCam dse damhohueth u--mM- uM uose u uer duam dad dam --kJH --hJH H Ham Her Ster Stce StadC ze ce oeren o -- JH m mam am en en atts lla en en- st er er erin d d eth ts sssem sshem ssem eu dse en ar aruin mlid Hisnuto Had am -st - sam - am om et et er ken k -mM kuB-m er er erer m m mam Aer se se-ts ad ad adhsa huBeth lv iz dPsc do dsc rckam rc KHeren KH stAlv stlv ts ys m hoKhH ho-ts er Ara Zuom d ip umliin uer ze erlla oer osc o -tsBAGmee M uth ust ultzeattsstO Ta H uze -A -ltev uatiz uer uizen Lierev Li Liev - Het std Asc ultze uys O u ubstm um se searuumw se l -Zun–St l Zuomuse Pip eatAumlioOlla-nSt ar ar odze - Ta m ra er er at er M hethKys hth Mer ust s’ s’ isstust isee VZner VZ m d dsc ag oPdip oHddts m m m mmst m lla-n-StTa lla w AuGm AuGm bst bst se m ya lteee ltoeat Vm Vuher m - lro nos’ n st-O uisuM um uesc uem–sAse ul em eeroKm mrast uem EM EM er n - lVZeromum mel m om unm uw -it -Hsm um uoOse use uoAm u-AM o oya Jo Jo am-- p-H ACm AuCm ACse p sm Ose ofiltd nya -EM m H Hya H thounis - V -- ANm se eAstA eAHA ie ie - el M Ms-uO M Oniser M s-ag d- am en -m /N pam u-fi-dlem Mag M MulteN-EM hou hoo-ltuuitmag- eAAumH/oCllaronerism- it nis nisho-oltip oH ra ra jkHsm -mANm -EM -EM toill to u-m mm uro useal uose -H -H m oClla oClla oO on/ya Nie NRM se se -uM -ueim ishRM epdp-am eN Au uouse g- O eiu-m ei- it erundOdam er erd-udam hR --Ad-A use isuster th thm R--ijk eNust -m - hm ust et etoum et se o men okpRg-oen ip ip an isLoRooya ill ese eer is isen itm u-Rm al M H HM Hstto k- Trop of -ag - Ruijk to to sc r -m r-mH rscis f fduam ro ill ill ill km -iseN -m hse dis m m Ps en Psealen se-um sm nse ndLo hm duam ogM ortg ogsdLo sem en sm sm muit- ag am am se kan k- Tr mdse mst u-seHuuuer uose useuuse - Arirtsc am osem seeuen see - - Hu CLo Cro Cro - HPuer - TrisLo - Ari - Arirt -M -hst anseiseLo u u u M M u u u rt rt rt ys ys ve ve ve Fo Fo W W W n u u u er er d d th th th d d d g g g Sc Sc Sc u u u A A A ra ra ra er ip ip ip V V V ss ssen ss A an an an A / / / to to ar ar er er er ijk ijk e e e ijk M o o er er er u u ag ag ag am am A A K is is o o o o o o d d M se se m m m m b M V V V h h h er st st aa M M is hijkunys h m m H H H n n n d d eluijk el el kj kl kl kl M M m m n n udA uon uM um etu-M et am nra nuer n M- AMrcs am um m am Z ZbM uuuam uKukj Jo tM-ZTa tH-ZisTa ltdhijk ltaa ltM -er HSc HisAtomerstker eri eriKkj H m m m obam -s am koer uM um uelm uriuKm um-ieArsdoam Hm Hetuseseam mubum in in wmeduKsm w-eies-er Sy SySc am rc M -nJo - ed - Jo em em ed seu-M d- ie dse deFo nsag nsag sSy el el uSc um u-nsag Astm se kuH kH ukm use um um nra nst Fo dAost b bra am am se m m Ruu Rerst Rem seSy se m m et et duam St ud m m ot-nHino -uan -H -H AK-m -se use K se seed se ie en endd ijkms-use emu uijb uTo se –es –m –od rc rc ijb ijbSy oAuudTo oAHderc ose odnuam on M urc errsudse mse Ouen O Ou mKuose muse ijk ijk illueuan ill-euSt illeuse KAKomer mSy uer es-HueSt esHeet -se em em eru am ermsMuu-se M Mu Piem Pmuusrs P er et et e e e u B B u u B N N e e e em em em H H H A A A M M M A A t t R R R e e e se se se rs rs rs u u st st st M m m m g g m se se m m ic ic Fr Jo Jo se se se R R st st d d d ip sm sm k M M ill ra u u u m m s s s s u M tr tr u es es es u u u n n iie ie ie m m m m m rd rd ia rd se se u u an amMFrd am am b b arijkuse -m -uelM ss- Pip thuiuan uO Psm rtdam rtugm um er WtR-illPuer W el-us m ei ei e- u–M eu- g–M m mst mra ijk ukel use erttr-uJo pui-ia A se se-uM ta dam se vA vA m m ob- ra am am am am MAtuPmse M MuPse mmp uugM uPgip llaumA llaA Kse Kijb Kseerukm d- am man am am M tr tre- –- uAm al al udse oPta use utr ce ceillne - kuse -m -uO - Ouuuis M Ta use illnu-ePM unUm uner Clla M Urts- -rd - rd -BAoPtm -CAotm Pill Pose ijb er umm -dRar - Rrd - Rarijk rtvA am am iauro ia ece uonse m drdamster ijk ijk -ts uiath uickuth -UrtM -ce islla um m Bijb -M -M uro ic se dTa se sterodseer uAse Dse ose oer w w sm er Custmer-dTa uestissterM e m m el em omtd-an ceunum -uBm -euBdse -hou ie er - H uie u -uD mer mse meum seku-m seer seuse-um utsan u-ds-uABm m mer uts ust uw mthan ar arts se ered arm arartsseraefiKem am rgPsoel rg - se -st A Aolla Alla Mtsuse mm m-e-Mu fiKer -cePsouum -ed - -Pdsoilluet se H H en en uersm ust et ct ct ct uM ag rtom rterse M ts isM--uM is-h-uD uie uar dm d-uam dam- Nssieen iem u A iaer u uisse PUm Perusm m m M en en uostm eluM el eMfi-hKem se se m vA vA u- id-Her vA ys use m m m m bstSt sm f-Aag ill -ePM Nss D-uslia Doslia Dstsl AUm AU hiear ar St gw lle pis uer m m m WCill se se Aidum Auyssten ro roetm ermitagge AAm um uMm uust m m uitu Hys Hersm -sNss -er -er use uAse wubm wisu gelselle ieu- fu ie-iter mse -sm -ra em emeu-AHpupiselM eram W hra puse Ase sterve-rTa up er uggw uuid uum Gpopgelhar Mraufise egh- Marutm am am ufi-se to to tougwerAdm m ulle op- gel htse hm Pem Ta se se se gmhs- AM oCu tm tm -ouHA tst /-WCPHro is er er erm ltsuhAfise gu-reie dum Hupuse ei ie ie -oPHuer sestZuuan se oer uou uu ehuoco eopuco eM-uco rc veG-rTa oam Ham uuis raen Fo oMultsuisheldijk olts helijk oldgoer ove am H ago ar h-A per als ei al alei NGld Nie er er um er er-Am erHm mM- um / md-am om Gld se sldgM goMra slrc euHM eH ctouie ct m ddetm dmeM d amr -Fo liden dst d-tm eren SoG Ptl-H upm sam sa AerGpm A aantos g isd-am -liFo -So dNH/am sHAsld sMA dtm uerm uSc Zulle use ag vaM seVdan -am Scm tlneHMuondder tlMar uper se selo eld-ijk er to ld ld er t VdeomAklpZill tmag t Zuomklill edder ei-er eisva eis To am lle Vdnan n am am mar mad uin in etPn-H nder anSo inatlo inntolo ar ar -uco - n m m ijk ijketP-H en en atrum aa aa opm oVpran as se se din id id alnpst alst uer KStin oinse Fo Fo uisse useu-s MuseAumsestuer AuPSt psva p-et To To So uer Cnpas Cill kllo - etam ee eenp-s uum uad ual Pee em em oultve or-ve ove s APm --oVnpan sZhAaa s-st vA m - ijk - Z Fom H H Huer t- ZFo se Med -m lo e rSy eer e Sy- - RemuW aa pisKva pstKva Raa RinW Ku Mse ZuFo ZFo ets in MSy isu-se isijzK-oin zere-tsVco ze ee M soMpHtSo u-ijk sted stMuer uuM um BijzKinlvinrck Bm BStijz - StMed UvA oZpH opuHltSo tam tam -H Zhin khee kStM M t-M nmin m m uHm uer umMuKounminW OMp-Mvase Oijk am am H -m -- M - isn- ar es er -M r-ck icA in in elr-ck el-sM JH JH -H -- Zh segU uvA -Kck ijk ijk seH-uuM klu am am gVnUes dee dm am am e- VnHuer eToHutoee moudnm To To otanninickluijk hee hAee n an - JH uum um Fo Fo Fo e uFrsan tSc tdSc tSc Kn-ouar lv lvee A-m A- m A k ustusemum ie ie ukse t--m et etickl et-m ee oSc ott -m octrtieusges us-se el dijb el elijk damel damer am am am in ijb se EM uanse use isu isu isum n-Har -se -use er er M MukuseH o-duoJH ta ev ev Sc ar ar m ck slm deer H BdH nnin uuse m msan ulv eeHee -mNSc nuzo nuzo NnttEM Zuok-ooJH er Zer M M st uFrdsm se er ed um e uFr iauer ia iau-se erder use an an -eee -uBuse oota -lvnHst oct oct oev ort nH inar in meee m Annic G Ger - Med er erslan erustl-dm mm mrt BKslo-an Bo m st st - Buijb u-use d lle lle smHuuseer-um - MMu-stev p en en en M s’LoLim s’uLi s’PLi Fred Frulm Fr-m men -uost se s -dBKer-onurg oM oud-uer uLi ner nstic ya ya -m id-iase -lle HmuetanO Lo -P-St Aerm A mduev m m m -Hpum vA ieGve u-seHuet ro umse co co en en uiaam uiaiaser u-nseHicuetlm dHer sm sm uDid uDu Atan ermA eron-upem am am onpoese on-pe-St -dee - ee um se AU A MU Mse muse m-se m Li lmvA lmumse uias - K urg- St icro-pM mAstmst AUmvA mAAst ta ta urg Didiam co- P en pn-en Opnen Opun icro ic p p p o o o R R m se se se m m e e e M M M rt rt rt u u u d d d d d d M M M u u an an o f f f b b M M M er er A A Tr Tr Tr o o o s’ s’ Fi Fi p p p G G s s s h h h n n n am am am se u u u u u o o o m M M M am am am V V m m m m m P P o m m o is in er er er t t f f f er m m n n M M g g w w e m m u d d Tr Tr ie ie ie E E is is u ro H H ro d d u u u f fum f u-Fi stAB-u--oseEY sdhBam s B--o EY r oM r olm se insto-loer in-loPerMarKtm esc-rt-hAis ein uerew-d-bA m O stoer storo ie ie tleH --A -m huH uedisham - ic scrdhamukjse sc MouOmse er ct lm lm nudse m m usc um u uduse slinrto sluuo slo A er-loJH er uriHtler uum hsert hKtm hie ueErg Gm se sect se se seer- d id kj er er -m M ee eeGr oguseum e u- TrA edu as om uFi uFi sc -riA -ri st stkj stuerHomust Fi rtriuer hno ho m m mKtm use uinse bkjse burg - M- ic Sc ulle uEst uHst riuar -riuEY er llebctuprg rc rcar Cam Cse CasHtl-uBdijz ld ld kjnse uG-m o ose osert -HM--uic -A st st to toas ckA ckldHer - pJH om am driukj dhriuo dM se se Euu Eee m w an an M uMm um uHm va ev-eVHan va m m Sc id errioum er eromlvpinSo eedVum sa Huer Hu am am co coulle den - psa -upJH VH H Hck uw se se Am Ase m m -ijz se se inm mM m am So uva u-id u rcer dM Aom tsh ts M M- uHuse se -M -en H-Ais HpAuisen oco o-udM oeuwstoerudseam use een lim liinSo li A Stead et uSc eruud ev k - dMriuse ken keBd m-euEY ad ad hie hieBedfijz hieef Am izhen rcuam rc s M is - de s em use M Mem Msa -AuEY -MudEY in mHeeen ee H Hefen lo lo lopZen -KHd dH dsm dam sem sam ip ip um upm ze ze er en oerul se om uer ueriz u-izhden ertsestH Li stse stam olv Aen m m Khin uhem hmeA sc Pn det muusem–em mpuuuse -se -dH - Hnet odrcosc ooKin G ee ee -er am uen st-m erliin er dev erin r oulv r o useScuhmee at at atuum isoKoer Sc er unList uH urse s’ s’b mhem m - tlSt -u–tlSt oHnuin en en udipm ZnM b dePam doPam G nth ndze H Sc Vom M n-A ns’uLim staa lira li H llasa urcip edA eisSc nPd ndrcsch muultse ip uhueth l M -Hu A Aum izra se izmra izura ee ee eeee ZuJo Zeraa uC mKScHijk uCulto -sc - Voer as aser Oam Ose Oas- tloB ubm er PuSc dluueZm sm ultse OCuno od oVouher o-Huhuth bra usePuip bra sa --ck - Zaa en -am mck m am am use uAb use Co JH JHsa Hosm eCo estAuHm HuG etse lla lla uJose M M dam u u-H M M ijz ndh nOuijz nijz tam st-am st jk use use -se - JH -m -th m o-ad oad is -tsM Het Het uen H oStya oO em em -u mmOuse th th EM EM ein EMC Cosm Cam B se o-mm Fo er h-am m h- M lteat ererdtdam -lvdA - Ainmck oya dhksc m m mdCstCLo medm Ru-ijk Rm am HStm H uen an ankofm - Fo us an se seuemHriam -ev op uhsc ukya -en Nam uinltrtatiseu-R-m uRlt- at uFo ill isen isu-ts it-ag it-lvag it-ag nB n- dO nen ev stAill am serhm sterart op --er doad damysen d- am Aer sc sc ou-m omum nerar uLiuse fm ro roo-m ro - dN isonkup uze m omu o - seG Tr Tr ze seLo sepen dN m uen hots huen m m se esten eu--sHStdVtheruze mese mst ouM est enstAarm Cerlla lla CFr ee ee eelv- AurtseisuRm-nM mer erm uism ust um oLo en en er ys ys am nkm -M -M -M erFr ic gss O se seO O er er-m s’fmuLi s’ s’uLiev o ip ipriam iper- d Van sssten A AdA an G G tod sc MTruosep AdmerrinAkjnen-eTrFruum Zoolla ar ar m m eenA-uKert dm st u mhm uer uuo -n dssri nto om o ongicO Vther dhro dM Vth MVTruan ag ag ag se se ys ys ug -A -itA is isoum Tr l oZpofMmuuom l /H se hst hdst iser se seuu- otanic hro Huer Hse -MAEM kjm M n-en/H-eose -M uam m ultm u-um er uer O ltChro -er -m -is uewm-e/HKse mto ya yal Z Muum Scm Sc Scmhst uRm Akj m hder hd-unam -soHst --oag kem ATa ATa m wn-M am ran-n- et- A Mduuth eVm-o m mo-iten N N--EM NtaEM dsc d- mlm n-ag n s-Hst s HstiserKrierkjke- - useouf moen h-ag o- -yauoseunouse ogu A u mitMuie uA uf m ltHu m em -riuh -ri udm uBn -ta moranno-HAdet m OoAdm Bm st dum duam am am amh Mer oraon/nltC-H guAe m rg kjko/e-ltC- um umse use dth m m omuer ubam -H -H sc sip sB ud ose urg um unmm se m mo/ M m rier nm nm um se rc t-H er unuse lm lm A m m ipm ip Hdstoth H- er H Her Hoer m Lo Lobrgose iskjuRsm isuuRose is oie-rsMounse– to riie uosuu rihSy risc em em bu bet u-se u-et ub m se dKse dKuurier etLo ese euhSy se sed N oseguusbsera N eurt e d se em em HuAen Aerc Arc m - MAurtse uag u hSy Fira Fi ag se Jo Jo eu rt uAer Ru wem w um mum u-den m uden m sm smum mseHumbraE Fi to M Mu -se mm m muH bsera s nMag sHnM se MA nM use se EMsst -uuse en an oes o- urt ortu ui-uwb use se -W -Vst mse m m Pip Pgip Pip Sc Sc Sc m use bra braEubse M Mstuse -uJo uill uillese - elMAsurt use ui-uWd ui--uVRan Pie-ursM Pseieu-rsM m P el ei A ges ei VRan e g–ises e –isto e is m m m u u u u ijk u ijk u u u H H H e e e A A A H H H o o o M M u u O O O Sy Sy o u u u EY H H u u u o o o u u u se se em em em R R R et et et M M t se se se am am h al th th th ill ill M M C am m m m k k e e ijbeelSy an- PtRal ijb ijb rd rd s m m u u H R rt rt am am m se seum se m m n n u u P m m m duam d H H H s s M M u u u em em em k -KuCer -an - C-oEY dijk d-am damceondtrs HseKuer uose ugBse use am --otREY dtrsen ukm uhm -euoMlinuHM uel-h Sc Sc Sc oelrtijk odtr oam uu-m u se se seilluse er es es ose s-uam lla er est elijk en en ip - Bes -ugBam -ip am am am m er er er errd sm ubt lira seurc sekrc serc m ar ard arsm er m m-Hdum se sekuer Astulla man -ce se se oMn em otMner PJoce Pip PusbAstra brassenm d- uPd dijk dd Kuer uPom uPm ad A A urtA een euKuse ijbuelm ijb Jo u ts ed at ateuli - Stads- datoam dam -se - Astlla umm iaumm uum ia iaiz udM u e is- M st ijk m mMhueose mheomuitltag o-am M uen en rs-sm rs-st rse h-eM eM Bse Beer -m - se - Jo em erse er erer rtug- uDse rtm ysuuudiz ys ysueniz Am m ltag se-ed sm St–uad Rm Rer sc Cm m Mu ar ar ar St St er mhKer m an an ieijk ie is-st Aiem ovA uO uust w wemKumen -Am --th U U th am -mACdm -Altag st e ts euum e ts d-sm dw dsc - uD m muuPitm -sc er htreM–umse uDse st st-uitm st - Co- er A Po–vA PovA PSten Cnuro useis-uPM u RNiessuen umA uer um eie Oeru-sm Oud- am dss damohltohuuth nro s- eM en illam ill M er Ta Tasd--ssU setiau-Pm se gnhtr m mum O - am -use - mst olla tia /am /u- CPm / Cnro is mmuse is is ohuu g gogO geO Hurd HA pse pseel iess - er - Per-tmlla -M - M dam - Mst m en ntr nse m - MagEM Vm Ver Vuhlter uelse er se ie ougnen urd u-rd ss oDM sm sm usm rakufi--Pem hltkohfi-uem oct oce am pmm p ppseelilltoKgerrakfi- am -oer uum m m NGie Nlla uPHse u uen Gct G st ys goerra isllaer iser olla odTa EM Her H dH r - Ta ce ce emA ed-A mAst m mst Taetro - sH -uH er uuHer er Aar suAse suAys Aum ar uom u-m -H -Hm se um um ume Ause- uHm n ag uisAslys-m uAH -Aar -er se seumar se M uem ulle u um N N o Lo- on - m ran m -tsTa ersloDVco toK toKm er eru SoMlduer er Ad-lla lduger eM tsse tsEM am am n u-se u u- uu- m se ag ro m -ag - Pm et et an an se -ld - ruH-se ar-ertm ar- -tm se se -A disuedM se se dmst st id e-H eM lteihuer m it itdag al rn- PKm Coen Cro um Var npseren nlteishM n-soM ulle uN m m -H m ar Fo Foe stAermdsterZseouve um uin u itag ill/p-er ill/ C er M - W --A dmth Lo Lo co Sy Sy Sy ese -uin u-se um udse oem olteihuMmuse oth um va Pfial ipn- em inudse em em ou-ve -m -ipVnar w erum er em M M e senudmth m m nuPdual u- disAmM muid se M MKtm pghuSo lo euM W aa aa aa hSo puMva punva Ran hm Zgoueuve eip u/ Fo isHKtm isH isH disam filo fiem M ld ld s oM se m mill -H use -VHRan ra ra-H ijk ijk P el er m am in inW -va - u-se - useurcam ie ieuwAm u sst s sstA -m -ar rieoougpsw Mrt eeGr oogph huee ee el m mumdam -ijk pZsepel perpeel pephel m udm utum uSc seApm H M els ogt mbura ijk ijk kl klbuet klet So So ar HvauM HuuM H uM ag ag gunes ges gesScehum -VRan dScer am am gZra gHZra NG m To huee hub ei eier Fo to-p t et t -g-VZra Grsooog Sc se se seuuse se A - uHM -H AMm A aa tW tMm Mtu nW Mtusenem ill nel el et JH - Nuam - Nam -ee p in inmill inill ijbee k-am useck u M -H -rc ukam uijk uouse al al s alei m To to to em eMA enA eet ScM se use Sc seu-urse arck arto arm nkam n-dupM nuM mnTo rFo r Fo H H Bijb Brc nW use rtHuel rtuHuse rtHuet - er -M -M pJH erds am er - Bijbnag em m m m P P an an P an A A A Sy Sy Sy u u zo u zo se se se R R R ed ed ed ijk ijk ijk d u u d d u o o o d an d d an u u u an an an M M M M M M o o o o o s s s e e n n in in m m Fo u u u Fo m m m u ve ve st st st V V et et ic ic ic – – – m m m m m P P P e e K s s n n el el rs rs rs ee ee M M M St St m m er er er Fr Fr Fr se se se lv u u ijk ijk ijk o m merlvnFo er er - Van-ZH u n n u u u H ev h hhm m m iase isom ueie - uel - el vA vA em ieve ie enism- oGdee en en ued ued m-mK st st st es Zusomve es ese -seDuiamm-um Zuev ese eSt A-ia dam aa aaetn op aa sm kl M Mu urd M use use use uiselp-muia uu am ta ta taAkl Am Puse ee UM truugLi iase- Kudmam tel se se tueZuouBm g gvA n-am ose-dam ZnH Zm d-am d-uam m se se sePuie Mued Sc Sc us’se u-se utrse -osm uA ijb ijb H H oup s’ -se nM St uerse snM uU h To h nMtrem um A arnAnum n m utLim am - -kl --M ustam ukm usrd -M am am AnPm BTo m Pmer Per-sm To notin noin noAin t toB- m tM t t- m m nse t- m koStp duA d Trk Huomf m Tr Tr t - e -an t D-uM ie ie am ierts uUH am MpDuiast ro - Fomsc -erFo - B-G -m - Bijbslan u u--se ce -ud -ufPm dam sernAdm oBam ohurd se ar-- St ster er oct m Oumnse O - AsM -uA rg-an rgrts-u- H rg ourt o -an -fM- Fo - MpustAer -M - Mu er tm uicisro udisu uisu mm lla arGtsogce er se icro ctuPam lm ar u u an an uAse u use slu sllla er u uum Pgce uam Gtsolm er er m m udm ugm umm eFrar H uer -nsKdar -sesKouw -osKco sm sm sm vA vAlm sc se se-um seer ic-st iclla Fim Fi Fi rt rt M -m -d nrdarrinkj n m Fr m stse m erm o comlle-ctPoen uom uom lle lle mu seta mic se seuuseeHuis M r -m -er - Atm ldsust ar ri riAm u uGts um ner nicuhuMse nAtm am am am isbdM U UvAuD oia oiart -dM ustAm uar st ukj u-m er Euse Euarse -uld m- mAiemsst an an an Mfiuem use va vaar edueam em ia ia erer er idHia idar m m er er rinbkj en er erb Pdst Per m mw co M VM Vel udw podia pse per se Atm pse pm nm r -dM rseM el m So D seriis se seuopghSoMlduhee d d d e Frum A-ie Aie p fiuHem fiAu-em -en M M-ro -ro seuuse seu-duse u EY om-ta ovata ster st fo d dm er er er ouu MsEueUam em e u inloerp- PerKtm n u o u - -M-EY uAtse AHom om peVuel hSo udu uf o uer ustuse ustse -oeHu --eH pm pguh Mic-u-ro Mup-umD M- idder in in ind ve lo -EY h ra ra -KHtm - d- Zove m m A ie iesl ieslf oAt ulle gct se en en en er mct tl om oerupstse m m m icm se seis seuse ove is is gsm s uBse -oAstlinra - AnraFim her her olm up-M uAse use Argp- p Ap-pZaatongsraHudisam am am Ahm dSc dA-er rGouolle em isam Sc Hlo m uem ueuee Zm rgct- as rg erse ld ld lm lm Poiprtem uslsuBuse us Buizben uee lle um Mgsic dto fmH f -Aham fer Gom Hliin H H ld JH tonuin Sc Sc Sc rc rc udm M m A um um iprt iprth m Hh Hd-uM -n Mtl Mum id idhermeuse idKtm izbuen ee ee eerGoHet Zpuaa Zeraa m as HeuBijzdoernm So doereunm se H Hhudeieisam umlit AH co co co ertl hneie uSc uarFo bEAHFim btEraZrFi saM o oM - se uPrc uar kluijk am am uuwdizbeuen u- deuart - Fo Fo Fo sPijk sas ueie uva Han Hoan et va vaMar e- VHan m ck So u d- M Tot ninklijk To -dse er obE am oum euse tm puuSo k-se ksc k er -uFo stse w u om at drcoer en sc - pJH nklH nCen m m pJH se Hp H M M inMsa in-et ed- V m CEY CuEY se rchse rcer o-ck ock lt--at lt ustse -saH p EY dusc dijz dst isBinuijz er ar ar m am am -aanspen in m - er lopCen ts -KnBsa -e-CV ust rin am am othuew othu-er aa seatuTo se otust oCu lvurinlt lv lvrinop uhmee- p Li ee nsa nsa evnts ev ev am dhuer m m mst otlnead en d - HSc A lo lo ohuothu eli AHm nee nAH n amesFrAan tldead tlead Zd-naa Z-am -er -hmSt olla ou-Km o -KinGee hee Hm ze m m Ho-uhuis H Huisder K-s St Aan M M M-uuFo Li Li hnots hen mm nm eliam am lla ee se mniaic-uKs o dam - se enunse en u-um uoze ozend-sterHdinam am -ut Kser ad ad nadm nAuan am am M m oZkpoM ic ese eoSt sFr sFr use uum - Fo O O se seSc Ounse er er er erHudin s’ s’m s’ um HFo H- ee Hee et Sc oStlla dSt dam d--oam G- ee terH- din Z- oSt ZoM m deer dagu- eliFo ster stas st ze ze dstam der d t - Z- Tr dhom C-uas Cuas nm net nH-u nu u-se Vhijz Vijz agu e - H- se ag useSc uu ts- m is ists Tr eoSc e h ltitat ekpSc ia H st eG oat se er Misuuts-Bse an an anok muom n-ic ar m - Bse - BVdijz rohm uys itat -yaTr -scro et er erar ic uze er ster pniaicO tap rg st O EM EM m EM - -er M uer ck -l JH --l JH m mar mck Romya-l JH stC ster st A-nnM m m hze hMunuys Cer -se Am ev evuze eve h- M H Ham Hu umm er Fr lt u uuom um st st nAper n/d-C-scBro nO-un nst eO m m Nta am th ro fse fse h--dN Ain Anin Aer in ltu momult-m m m M Bicoro -tah -gtaAenO -taAnnic rg /edFr -ta er er u uu-ltitm uck Bic - dN-am Li m m o o gO gya rgkjest rg kjReeom dVth ose ost Rom m-er moer merstn kjee Fr ofse sedLi seLi - lv - st mo mer er ic-odro umm u Vth rg rg lv lv sc sc sc s s s o o o o o o u u u u u u en en en A A o o mn/dCsc er m m ri ri u u n n n n n s’ s’ n Mm M n M d d d u u lm lm lm A A EM m m m m m A A A ip ip ip H er er er H H u u u Lo Lo Lo is Z Z Z u u M M M B B b b b p p p u u m m d d n n n se se se o o o m m m m u u u ee ee e f f f hst h A rannH-dVoSc l l l Fi b b b N n n se se ag M M lla lla st st eu o o o u u u rt rt rt s s u u u A w uuGm uGm dBriam driham m O Ouns’ to todriam tlunu - NEM -m -seNuEM bOora bFiora unriis is-ee is nuag m m mA -Lo -m -M olla uthmuis- H- Syipnag o se se ie w an se se seuusm se se Aiprt AA Atlrtueis -M - Adn uFi Scm Sc u ya ya Tr urt lm lm mu muGA mm m A astle isuer MVoTr uya uie-Hse se se u uuse uuse fm fm HseoM Van Vhoan -asM Hh-en Hhw Hen H-uoA -wFi - Tr m m oM oRu ouhwie Hse uthm ip Ato Sy m m uFi uoose EY Hstiser onse ouu -en ouELo ouEw H-oHuoseScsa oe- uEM uudse seuouuse se seoufm emLobom em et st st-iser C -oH ulm uem um hm hm hrc m m ouHrt ourt th hrt hM M M - Aum - hEY am km k e- M e h -VRan eh-Sy eouas sHHet hkEY EuduuFi Eam uM Ran se se m mE seipem um H-oet surc em em dVam dse an ise- R- sm isrc iss RMoo- nm sa am am -V-Rh dA dAHsm uelm ukj usa use used ugetesSc unse um uH Sc sc scSc scChst-M se se libra linuuHM li u o adds-am C - Bijer er es -H s-am s-am m el Sc EY EY udse rikj rikj odAsmde Kder en BuijBmijip rt liuH li uHum li hStead attsum am am am m er er er sm smuum useuusemuobra rim riam rcgri rc KdSc an getes se u HMBu-ijb um m se se ad ad m se m -mra -M - EY dam oMnuum PuJoip P - HuhizeenScerat uScuse urc dijk du um uom uu dPuH et Arirt ASc Art ad ad Ato uH mue-se hSt se euK-dse eeen ue-se t buraese mo-th at u-uem okbst otsubtm udhiz rs- M rsts se ouhiz -ra -uuM uu urs-se use at Bueijb dM - se er erse uJo –isrtAto rtam - uoM ltzeat en en St St Ster erl-Zoo um Rieijk Rat Rijk sc-MhSt isAdto Cen m en udse um - em d d-am se kse ko- illuuemse- uJom- m uH u en ra- m lt th thsc Mst u uum uPie ultze Om- st am am am ud -iz -ltze -izCenerst st st eem dPsc d-am dsc- M m m seuum se sest A A H–uisen H–er m Z uuse uuosc izCan Pmiean Pm uu u-lt ult llanO Pomrt Hsm Per Muse -am M M u-Zd dsc ipm Orcu-H O am diller d-- st der nrc O O er un eruum erom tr-sest er Mu M M er erKl-A uoer uese use m sm O O -s PuHom am -m Pdtrip Pipmem o- ln ra Mra st st - nM -M en Vder V ndtr ndm eu Vya er erm iaer rddiaam M A-am A-om A d-am ssonen ssnen ssen sm sm se er-sek u OerHCdoam se lla hlla se se se se kou-num b brd th thum -rd uem -oom uAm oill emuKm em m -KMM EM EM lla sm sm sm D m st st stm roHmohllaonagueisA-m - oA -um - A onR-oVya ys use isoysu-DM oNTa EM ce ce ce euism m oam er -oN–lla er - Mseu er er llaer lla ar uo ersek–uuAm oh nllaer n - V-uN n-RHuPm rso- ntruese–uAmrc-m rs rs se am am am uoysuen uA A -RMar -M Ru-oduVya H- oNEM u Jo Jo m ijk ijk ijkuse m erACdst er Ast uuduth uPd st Km Ku st - ubmer-dTa ois ounse ts ts uer H hhuose uO-se m m ag ag iem -uA -euN se - H--d eEM -eisCdgoheuip -Ta -seJo - EM RPar Ae A th th thuois se stu em ltmhuohunh m--M s Histo k Puuie -ro r - uPmmrd C-ro Cois th uN truH-ese ar mKtruuese er M -ag dLo isA-eMRA is-M Lo u Piegce u-se -se u-th rtis seam ip e-d euts oem oLo oltmhhumit-ag um um ip ip man- ALo se se /rt A-m w w w dit diten Heismto Hheis n n-to n umar men em m nCdro ndLo uisrd mA elillm mstA--umpsem eer se se gheip- Van hM h eM h huel kltm- O k er krt-isO rd illar itm itu-ag nm nm nditth ro fild firo fiAem s en sggce ld am unmm m m kysmen uAsemst et/ -H gLo se mgu/een mA mg/eC--Hber uip -H -H oAsemstmer oSc -o an an tm tm ce ra ra ys ys dssu dHam dAer er u-m um o u-se u-Hbar ud urcJo uie u uo suseA sra suA ssugen ra ram Sc Sc Vkuan V/an V lla lla bet b M Mhuse erse pMpse uum dHam dAHam Apseelstillto uA So oie odots od KCer KSo K-er ag ag agoSc umbra bher am am gra ei Mer Mva Mer Kher Km Ker Gots useuum Appse w Gieots G use er se se seerm unseag - ltH -er ar aa -Aar M-uSc M- Wuillm CM-uH illm net net nASc er er --NTa -ag -am m m mam pVag eg/ra egVra met - Artllaan --ar Jo rcel ar ar unse uoam -NTauss -NTa al st eltei eM ltei to H em nse nm n st r el r Jo uSy oep uu uum H uhuse H H Hoetnu–seAurc Wuuill W ster rc w wam -rc em pstva m PsoalM Am Sy SyHnet Rem dsem oal -unH -uam meMM Rse ijk ijk diseoetM d dnam Md Moet el ar s Muse deMar Fouto -u rs Auurc Rpst RPem Rem uem Fo Fo u-m Sy seu- m uHm u-um um um ve -urs m mam euAm VSy –ove –u-eep – eA6-:25mO-ude ijksseAM m nem el-ijk el elsrser rshAoee rsAom p-an pan Aom - -H er er -HPdo ijk uSymr seijk upVm iesiem iers m m else M uel–se u–se ijkfi-H ijk udis o-ve mO ie ie uRsese use use O-fi-unem A Aee um uijk um uese se 6:25 -use um h se se is ism e ill e ill e ill elseoM ie ie ie P P P u u u m m m st st st es es es Z Z Z A A am am am et H H et et aafinemHu- isH-uisForam aa aa N Nie N R s kl kl kl s s R e e e ed ed ed M M M M M M se se m m m 1 1 u u m u m m u M M M A-pVtp- gZra A A am am P P tr tr tr u t se se se t se se se es es es g g se se se se se se m Z Z ra ra k Sc Sc u u ill ill ill u u u tr tr se ijb u u ei ei in in in s s s H n n St m m m u u u u g g g rd u u M u r r g g ar ar Fo Fo n- tr -- StM - am - - R sudse udalm se BuTo Buijb errd erudse To nW nerW er erkA ar M M Mutumse tose k mo-ve - us PAalmei kStM ku-H uoKm el se se sePuts tm mel mu- Mllaurd M MsM Mu- ug -rt -rtBn-uijb u- se use ce ce lla serPA Kum ontW se to to-ker PAalm am am MTo Mnar 5 uKm ar ve ve m ut se ce cen Allaurd od-rt ouM o-rt1Mu Ta Tam urd -ijb -1u5sm uZ um -AM -rt se um uusrd ar ar use A an an anut se- m dam d-an o-el o-seu am am ijk ijk ijk tst tst Pam P-1 oce om d-am dam dMlla - -ijb m m mtstm UvA uel ism isPce Fo Foto Freran Fo Aiclla Amlla uw uw -nuKm - uKum -se tsuPm ueKm ZM -m sevA ijk icijk deran dar Po-rt msm Puel -dm -m n ar nse mFr-er mm sm Fr msm eram erdam - Ta ut Z nicijk u-tts Anan dam - em -Aan -nem tm arutsuel arts aruis-11-1uwsee is M uU use am am am isdM is M usm usm use m- -A usets - em -seBijb mAan -uB -B UvA se se se u u u er er er m m m kl kl kl u u u ar ar ar er er er ia ia se se se u u u fi fi fi 2 2 e e e ia ia ia st st st H H er er er er u u u st st d d d m m m se se s s s se u em em er er P P P u u m ed et et M M m m m M M M p u u 1 ie ie n r r r To To To in P P P d el st st st m t t D se se se u u ra ra fi u u u el el el H se se se m m m u m m o o vA vA vA st er er m n n-ta ntain ia ia opduiaer uillm Stued St p pelu-m pel- Hg1rra oBo o oilltiaet hpie h use se M g-mra ro - AHst m mn m uM um u-M Boontainrg - -MStued ve ve - -M m ra-ro Aer Anmst Aunm U U - fiNem A ct-ie ct ctie use upm use se seum D slsD er er O oA -D -fiNMpie -M W Will icro s--uAH oM iser isuer iser- D uerm um upijk gGrra to - An -AAst ssthU sstm olm -use -WD o-mgNdohal og ogh arM Adupam tm tm tmuuse GeoAgphpMFo se Ase tm Ag uuse uuse usetougdeerAdpam er erusl ersl rg -mASo rg ld dpam -stoKBgodam lle eiM eis- A t ZoMve Micm M Mgric ld ld am am am ugpse use fteiA-smA t AZm GeuoM m Gm Ger ie iesst se sem se eer marfuttm marutm AFim A uuam uA is is Fo aridM ar tA-m am elle t ZFi ijk ijk H-uam Huld am rtu-s K uam Fiulm - am - ve MHFo idrtis id am dieal um uMrt um dam uielm NEM G iau- K lle ia oto otoveld otove dal iefm ie So Sold deermar sm s s co co co u u u b b b m m m ct ct ct o o o ijk ijk ijk d d d u u d d d d d So o So So o u u u P P P er er kl kl kl Fo Fo Fo d d d r s s s E E va va m m m Z Z p p h h h st st st To To n n n an er er er va va va M M H H H se se se sl sl sl e p w w el d H H en er er er n n p p u se p V lle lle lle M M M in V tean am am er er er p p u u st o u m ro roopia ro ijk u -H EYEM Mic EY de-er is isinm ism iselan is aa oen er er erder er er - Visan -co nM indrc indper st medTo - in -suhst st r o-tpVZAan r o-pVanh-eeZpaava stpse sttse ein oustwer oustse oduester o ed aa aa se-couEY se oou oTo en en Aer To Tots Ain ee rp -uV couel ic ic Zijk klstrc Fo Forp Fonam msa mklstijkse sarcerse o-tlnpM onMinu Am- sterUvA Ksa Kee ee lo lo lorp-oen tl- peMen tlZpepaa Z Z-ee urese uem m m h-kl Hm m vA nfKdAhin neKCd-uenin m H H -ee m Hed Klo Kd- o-am A Kd nm ee m m mam ee in in invA uM ukmHu tm- Z-aa usuhKAee- H usu A - uFo oSc oAnm -tm uam uerm um M M m m -eruSt -ukuSt A AHam liee tm thlo komH Sc --M kicM kicH nin Hee uFo Sc Sct dam dloam erune Cas f Ahm uli AHm ad fumA tm u - uSt - K - dam use H -M -kicASc - -ies HuH H- H Sc Scad Sch Hee Mhuid ts Muid tsm Minuid utsse ze ze dam dam Cas C-as uos nad uosSc uon sHU s u-UuliFo M St St St nc se se se e e e ijz ijz ijz ia ia ia in in in se se ar ar ar d d d e e am am am t t t JH JH JH er ie ie er ie e e e se se se n n n an m an an m m M u M M u u an an an ar ar ar e e m m m K K K et et et ic ic ic u u u h h h B er er p p ie u ie u at at ie n n n H H et et o d d ck ck ck am am ze u u u u u u JH is is is n n n tl tl u u u ster dar st ev ev Fr Fr Fr H H H ta er er Fr ltat lt lt o o o ev ev ev ch ch se m m m d d H H ct sc am am m mze meused- er uianO roer -ner M oar o-ta ota uM se Li Li Liev m m o -scBJH ostsl-eroBJH unpse ck ckstHZuom ck ia aset as-tle Ver as se Li Li Li m-CO m-uH dAam der droer er er erunsenunseBFr ijz ijzze ijz Hta icst icroerd merstslo mst -uct -en -M er VBer BdslFr rger-d-am rg lv lv lv uuse lle lle lleercteen Hu erom pC p pian bmust CO use en A oEM ota ota uH nser nsueBm n scch Muuse nest M s’unin s’Min s’in dst dScn in -rgVBerer m m mnst erin erd-in er od Z nerne-AM nuonmoe Glm nne lm Mm BNro id pl en pst pen pse p-en pen n -ust m omic oO odm am am amo oA um m m m ee ee ee fulAZid fAuAn Aco co lv l llandar bm nu-st en en um uam -Ast lla stolv oA oenuA er am ous’ ons’ o-s’ sicdBro sicBro stelve Aunse A AMmst fuAid Aco m lm dm dm O Oern utsrg urg urg tluese tles-ic tsn- m - NEM on - B stlv GO GAO obm u-seNuEM Oon m o o o p ists- mip is p is m m am am am olla thuze o o ie ie ie e e e w w w rt rt rt d d d d d se se se u u u ya ya ya Tr Tr Tr lm lm f f f m m m b b b M M ee ee ee A A Tr Tr Tr m Fi Fi Fi se se o o o u u er d f f u o o H H u u u as as M M M lo lo ze ze m m m m m rt o o o o m o o m in er er er f ip er er er A A A u u G G G Fi u u Z Z Z w o o o o E E useuhno st st C C Cinaslotlpij-M Kind eer u u u m u o u er th th um um um Koiein dm dm h erd yalLo hMip hrt M rster -mer eartu eu-m lLo lLo udm uEfm uu in hst oEY ouuse ewlm em stM tlRheM ieuf A tlm tlhe Muose uAmf-m EokjuFi -heH -hHstM - HoEYhEouFiw -uHseort um nse der st m m an an isehuR-m ishrc sa sa sa a MSc m kjse se se uEY Sc Sc se se ee ya ya as asurc asrc seie ose -uHH uoCom uum um uor-m mu-m- ArirtscishRM m mse Vokj Voh Sc A Aee hnnEodduam u-mEY duam bre se rimoukj se seum uH Bduij-M Bsa B uEY unse use uAHse risekjKuem li uH-se li uHse am mstumRVoan m rc rchat urase u-m uuo riAsc riAscHmhin and HetASc H H use ofrc m m-Sc m -Sc - dliam ra um driukjseuen ck ck ck H - JH oA am duhrise duRrise um um ijz nlv se dto dHH dam etAscm et AriCrtsc JH JH RM MEY mijm M se seM md m ese eH sa duCam -dAririurtsc -ad uo-se uuse --M uliuse Hm Hodscad h--ueis hesaSc hen Stto Sterad StadC ze seuuse se o-en oad Hri - uM -bM -ijz uM m mam uuen er er u ts ts seu enem em ism is M-uM isuto isudto isuin en -ts uM uM to to amer-kM am - isam -stem - am om dliam et er er uiz kBM kH ltev m m meum ze hBebijz hkHe-en he Scat lv sc sc izu-ken st sterin l Zuomo - s’ Mu m miz sePmipstem HHipen m m se-rt rt H m se Zuom d d ip udliin use iz isem ze oer-ts o -tsBAGmee uM uthltze ultzetsstO Ham -at M-u uatiz uer dSt er er Liseev Li Liev - Het am ubum er-ukAH eren er u se sem se scmen Ase scen ulv PHad PHip ura suuH sustem -O oKze am Hiser Het Mu ra Pmipd Pdmip n- Stis - M er er at er Km M ustH s’ st st m m eum - M-uAsert rc n – Adrc nura ner -Zud-uSt dse dmsee Zneroudseuoiz M AG AuGm d K osm detham b se se ya ltee ltoat lt eruolla se Vam Vura Ver sPam uAdmrc un-m u -H bd burathduam th -dlVdZ nos’ n-doM n uto uKsc uKl m eer e-uKM enud ura - ln EM EM EM er - lVZeromum AO lla sm - osm -Mm odobam uO uese ulla use- m oomya oya u- lhV uudth uthnde-AMmust Ose am am -ANam sm oer ose nya rsdoam rs –m se m Crs m m Van se se estLo e oA eA H o s -O oAdstsm lla dOam d–o dam Jo Mijk M MuOse M ijk ijk m uer hou studee -RJo st st unisCho-obip un ip u dNam d-Ram HEMOdLo HEM tou to A meu-A uodse -muCesm - er -uOCsm ie er oGoglla oulla h ijk hOm ijk -se ijk onya - Chooster -RuJo -uthm ishRM ouienis er ereJo erd-se hmRuM hRHuEM Omuud -- ANm isLoRoonya Pst -N ism is iserdkam th tr---deJo m - RPst -eR-AM -uRm -CO -isO ip e-ag is it-- ag it itagCgroem seum rd Pstieerceentr- eJomerAkm se st sttr-u ster ag Ak-m AkR-ooO dLo Hmst H Hst -RoH --H - homth -m sc en esc se se seuuse to st st roo-m en -is -m-Nm isem Arikrt A uuse uisen uis oip m seen rd ill - Kerssken iller illueuse ituag itag nse n/ den n those en en en en sm mer m am ekm um enKer kan grirt ge- -NbVraan men uam uM CLo Cerro Crom -erss - Arirtscer uhst uhm uhm -VAan ce ce M uan useuodAsm rterisLo rt n M-uM am ys th dham dA dam gro Rijksmuse Sc Sc ss ss se ill ill ss A lla / en er er ermm Md-se M er-V uitys ullaysrd uuys u/Km am am A A A uan ueys ukys odss oudts oCrtgro KoCer Kto d dd -gAem -seAen -AsAm Vra h-oip hoip er er-bM isto hth hAam Hm Hdm Hm -V/Aan ardse ar ar hse Ta Ta Ta seill uuw se m m m -ltM -M ag agh em ag n-m nltm euAKm et etu- se etuSc am amis ner nHraer er er m mw seeuKis st se e-/ Ta m - Allael arts -d Jo arts ar -m He-isTa eltKuher eam ltbuhVra Hst ag ag ag/ o -bHraerndSy nHSc uM u5m ude Ker sMer M-er M uuu uum H m am raoer rc M we- Ta - Jo -:2Jo em die -b m nm nw swam s am u- m ukm rs rsdo-bam s- m - uese am seltuuuw m mst Rerst Ruuose R um rs m mnuSc m u se sese seum iersdoam–oAdrcs H AKmerstk ill1eu6se uuHm m is isdost nH5M urc m-Hstolt et et etnSc se m m:2 -H -Hstkose pelu- metM p-nel uo uose -H -H -Hd Sy Syun Ruem Kmer se ie ie - sHAum em em em m mAetm m es uuum se se –eoAHdSy rc oAudurc ieuum ieSy ie ose on er m uese OM OAfiuN eHuSy illeuse ueupm use se Psst u-M eAuK-m em - O - Rijk sAuuerc HAuum HiesAuer N–se se seuus-msgM M m mset mu-seuPse uuse mdsilleAet App grafiN Jo se se Ruieem - Ruuijk -rdRei -uN M MAupseel M -ijk m --–ra -sg–MM umse usm sse ill ill ill-set udM M se es es es use uuW uu-m eisillAet use eiRusill ei ieillArs ieuurs ieu16o - –MA rdmPsterntr-eJo uumde arsesm sgr M -Pst -W m gumeH -uM gues rd uPM M r -uNse W r --euJo gsrafiN Mei arse aruse ntrg-uees um use -uel s-ntr Psm erkel erkg erk 5 5 e e e m m m M M M ijk ijk ijk al al al W W W u u u e e e A A A M M M se se se el el el se se O O O m m M M M u u u lla lla lla K m m to to P am R am R t t t M M M ve ve ve tr tr tr se se se am am am m m m al al u u am am ce ce rt rt rt Ta Ta u u u ill ill ill u ijb rd rd u u m rt d o e n n u u u P Paleit Zeloijk P m m ijk ijk ijk t d t t d d o o o d d 1R-1 ijk k iser islla Foto erdam Fo Bm Bijb BKijb uPmed use an an an om ortetm Zoelortijk -uuAse ijkuPmedsteler ijk ijk d-am deram ddam BPuijb B uA PM wu-em w we K erdam - Ta sm smuum mlla el erm M er ustel u1is m m elce em ceFo ceun use- uAmelM -1- 1rd-1 se Pijb - anse -fiKem tPijb ttsZse erk - H use --ed seku-m seu-um m-- B m use uts -ts - -PstM m ar se ared arar arartsseraefiKem erlla er er -Pse A A seu- m fiKer -ce 2-1 stia stm H stm stse-erse uersm use um u edam uklse ukler m Mm tsu-se d d-uam uvA -uia uer umsean Toed nM To To inuklse Stm inan in -H PMer st st st M uiam ra elSt elmM seD mD mum m m vA vA m mia m mm sm illiasmu mm- - - PMeruse se-u1A2 harMtsu um illget -ePM -M neM iansm St St NMieuvA NhiearM Nieu mst seum illet D M sevA har St er MuvA erse erdam gra g p p p u u u m m A A A u is u u is is A A A u u u w w w m m m m m U U U u u u AmstseumSt A A U U U se se o o u u D em em er er er W W h h h p p st st s s A A A u u er er u u u u u u u am am r r u to to to K K el s s s s o fi se se se g g g tm tm A M t H d - Ko- dam pug ie ie - PD ld Gopgelns gMraufise usse ie ieususe sestZuan se oer veGropgelPnals ei oset --So ot -- dam oam uis is is is -WPDer raufi- Pem Fo Fo -AuHupseusepr -So ttm t -uis tei-usis etm am ar am NGld Nie er er uum um um uiese ia odve gMraisel sluse sld-m ctm ouH oH ijk duam ctoie ctieeren ctie deuM-se dm de -AHamr -Fo dm dst er er Pal ActGpm -ia dam dam dNam sdAam dGam sMA s Admt Zove ijk Palei elijk Museum erdam tm tmuu-oVpanSoGldonpsvaMaruseVdan Zlle per nto Mu icropia M M Mar HsldugM Hldu seHld se sl sloH sl eldijk er er er to uisd-am erersl erlle erm eram erctm pan ter t V eo AklpZijk eder e ApZaa lle ei eisva eier Vdan am am erlle ppsva uSo ar ar m m rorpm en derar duster der oVanshAaa er dd-am stid stva id alnpst alst Vco Fo-to Fo en APer pen To To So Soro re-ost uerd-am co ic Zppaa Men ee ee um ual va in inlle inlle ouicve or-ve ove uijk id mustid Aermestco m m m s st s APm - -M m - aa - Fom H H er t- ZFo Sted huaa pen -m loner lopderMeKco loijk Kpin pinisva M ZFo ZFo estco uid uklid m m To inkl - Sted - M Amst UvA is -od iseK-co is - tam ee ee M M A u-ijkZ Pee sted stKuer uum Aerm Aerm lo tam Zhaa kStH khee - M ief AM nin m r-et- tSc uHm uM fKApin HuvA -ie r- oFr r -opM r-oppoJH icA -M se U s nUudvA M intam inlo inlo klfuijk ar duer d-erMeKdHH H HZin Hin Hinin am t -M tn ieee eToHutee em To-tslota To ta h hAeectev an um uum etSc eM eonM Fo Fo Fo Frsan tSc Am Am A k stsemum ie ukse etickl et ee ee dm nHudm nd tlck JH in in inickl useu - Kon dam erdam slot - cties uis se use um isar - mukseHu n- ar n-HH - Kn- ar tlck Frsan ta o-nJH HHee o-nJH ev ev Sc ScM ar ch ch sem sl- Sc dam dam H Har ctieuusem n nn nn uuse use m mouk-nse uH uis- tl-Kck - sJH - JH er am erse M M M o o o u zo u u zo se se er er er e e e u u ck ia ia ia u u as as an an an o o o Li Li Li e e e arch musezo ar ar n n n ijz in in in H H m m m er er m m m B B m m m u d d et p p C Clvas C K K s’ s’ s’ in in B B Fr Fr Fr u u m se lv lv u uijz o o o er er Hic Het Hete O ev evck evck pen mst m m-up -seBeruijz u- m en umseuourt conlle lv lv en user uid uid Atanu-nm Atannic lmumseortpuias -BK burg - Micropf Amsterm Amst Muiderere collelopen Hindereron-peen am onpe-en As’m m m Lidu Liin List mAst tannicFiA-lm utsrglle unrg pnen O ou-st os -dw oGdee odKer am -ose M use us’se use dTrn duiaam dam den seu- m se f ro f nee fm bco opunen ots Geel ZM Groee onoonue-seoG oou-se Gnees’lv oerm -lm oer u Mdic zets erdam -bATr m in-A fm er m m Gnee ZTrM w eMM m m Tr TrzeO Tropinloer am am am E M eHM EuFi -er - Moic ropiaderweze Hro u frtpm fm f pm um KinlfZdAM K duerm d sAB-o um s Bu s B-o E Fi- M Hro M r om Mu r um r l-A inlo in e e e u u u O O O st st st ie ie ie tl tle u u u rg rg rg d d d h h h o o o ic lm lm lm n n m m m u u u m m m st o h h u u u EY EY EY se se se se se h e ee e ya as se se o u u er u sc sc sc m Fi Fi Fi rt rt rt m m m b b u u u ri rc ori Cashtler H H riya uum ose - M- ic -A - M- ice Scholi House sarch tsmuseam Cas - Bijzon inck H - JHM e Heeet ukj st ckA ose am dhriuokj dRriuokj dM Ese seEee Euu se JH seuum se JHRM w Amst is Roriya uMm um en uHm en m Scoh liinHckoAuHm riubkjse riu riscstherk - dMriukjeuum e um sarc Huoze dCam dm Bijz use H msc dMriukjlvuin ts tshen -AH - Huouizhen se seA se ouwdstam o-udM ouwstoerudseam uusese to toArimscst etem uScse ken kB-ijz m-euEY MuEY Muuse M ad hHeen h lv um - uEY ad mH -useLiev mad rt- issa Liev Hrtuisse m-M disam d ipem ipisem u ulim u istoAm en zeM ze o -en o Hip Het oeruse o -he lv uiz uizhen Liev H stoeruuuse er er er se u se se u um St St St sc A A sc sc P P P m m m m m o o ee ee H H ra am am H H er er em em em at at Sc Sc H H H er K K u u u s’ m m m - Art dam - M d d m th en en en u um u Z Z d d G s sH s li li u e e n n n ip ra u l am A izra iz izra use mKScHijk uClto ultat O -oVuher - Ver mster l Zo m Gee use Ons’ am dse Oam am ubm er er erdam hueth Pd Puip sm OCno od ouhth bra bra m ub udb us’b Co m m uGlth EM eCo e Aum oudstse lla udse dm M MuOseumst ddam u uduemR-ijk udluem M osm nOn-dVamdAam sto stam AltmeatstAu-RliH use usePuipost use -th er olla oya Cosm se se m Jo m m mdstLoom m m R-oO uomu-th ster - Jomou - O u-th se se uhsc use uya NstEM u uRlt- at ultat - Holla is - M NEM Loon um - A rtis RoyaMuseu risch Museum msterd isu- M scN iseno- u it-ag nndhsc itag n- dO ndhsc itag stA-er stster - Hm - C m - Ru-ijk doam dam dam Aer Aer schm Loo er ster-- Jo en u u ro ro ro k k k is is u u m m se se m m m M M M ri en en h h h m e e e e m m e e e lla lla lla C C C m m er er er u u en M u ys ys n n n er er er th th A A o ill ss A A an / / / to to m men m st st u uys u am am A Ko ogss oge dthu ip M agmm se ys ysen sssten ysen -itA is m is is m se Van hipri km hip Ho isto hro Huer - AKrt - Aortg ran-dM seill we Kse seill -ltM - MVuanuM nltdhro uA uam - se -er - Huer hder er ATamer am Mduth m m-itseagseguuewm-eHse m-itagseguem- H mdth nag nag bran et Sch um V n Mu rcam - erdam ods His Kerk - useum s H--is s HSc uScm um um ltHu lthdu m -- ATam-Ho/ltChro er lthdudm -- ATamb useguem- n m uwe dst amnag dbam mdstoth eru sen m am m det oer -Hrao/ C et er -Hko/ C er u u u o o o u u u Sy Sy Sy K ie ie m m m n n n u u u se se rc rc o o o er er m m m m H H H H H u u u et et et e e e u N Nieu s AmHsto use e em em em A A u uum u ra se se R MHu-se Mu-se Mu-se moHOu-dMeuKRseijkPsm mm s nMag se –es iersotre – AN al ieursbse se -WRuill msstAillHeM m-st uWduillese m uu - elMsunMagPm Wuillsedam els nMag mubsera ges um - R useum m - M rd Piersntre – Am Amst ille - Jo - Oud - Rijksm eiusbsera m uuse ijkusm e -uJo Mes Mu sems M M-uuJo ugM em - rd rteug muAm ill rtijk se seumBijbeelSy - PtRal se n use Palei ijk M mP Aei ijk ku-msOM -dRam ku-m k uBmijbe Sy rd- tRem ntr u Bijbe Sy - tRem rtu ums M udseam an an an o o o u u u se se se es es es lla M el M el er el el el ce P m ar se m m m am A A m st st K u ijb ijbuelAm ijb t er t er ts -cePem dam ulla ia iaumm m -ed iaumm um - P ersmuseum - Mh Muse m - Alla arts ceemuseu is Mar we Ker erdam useu is St useuuseisuM Med Bse Bse Ber rtseuugm- uD-se rtug- uDse rtug- uDse mar- weMKuerse er m sm sm Mu arts Sted - Mu er ansttghs- M an Am Am um mdU - eMu st-m PovA PovA PovA -manies- U is Apmpuelsear is museu St is ieuw - Per-tmsluoDsetiau-m -P use ie M ies- U og useu ppel rafi use oDtia usm usm usm rafi- Pertm - Huuse - NGieoughsMAumsestu Appeltografiem - Hu r - dNam - Hu Nieu Amst am uHse Gct ger ct er damidersloDtia lle s Aslm uom um en- PHer um eier an se sect ar o-veVran en- PHer derm lder1pvaartm - Van Gaans M - de A Fotog erdam over - Paleis der Solderd1 uar deder dam ider e- Vm alid ve npseren- isPK- in ulle Fo 1 va p Sotodldster co couse lo coulle Palneis uis - de am Fo sterdam aalo Z kl-ijkZaa Z is Mu dere m ld ldper M Kin r opinSo st d t Zo ijkMPu ere m am in in lder M Kin r opindhdeepMvase inlo er t -pHZSo r or.psinAdm eep Tout m udm HuM -HFo HSo ee r. Scdhee useumn art - Zank Hum - Foamus Am um Tot oninklijk JH - JH art Frank Hum - Fo icus Am um ToKoninkl zond inckopHSo o Fruan nin u Schseummuse zon lvinckopum - JHeve Hee ter. Sc muzonerlvninarck me aee m der m k- uev ic K ch se lv um eve HachHteet n nHicteet - Keron achHet en en en u u e e d d se se se Li ta ta tttee ee p p p n ne Fr museu Botan - Museropia o o M u u o o s’ Gee h Muse Ons’ Lite G n ks Bam Muse Ons’ Liteksam Tr am ropmiao AnnFilmmurtus Bo urg - M icropia s rg - Tro f m G sc- hAM - Tro f m - An lmOmnost utesdks Fim rter b buerg- Micof m M ri use risc useum msterddrikje seum o seum rischuseum msterddrikje seum o seum EYE Film- Hortuouwbu se - Mic Eu - Ho ouw use -AHm oudwrikjomuusese-um useu - EYE - M seum A m Hen ra mu Pipemu izen- -MEY - M seum A m Hen ra mu Pipemu izen - erdam he Sch uli Hou H en um huemScHhenublira dam e Sch li Ho dam Pipem use ster thuiz mster dsch ltatu Co se ultat mu useu - Cob dam outhu Amm mu museu - Cob dam outhu Amst ndsc Multat am ndusc en sterd mhou age A ollan - Mu nm n -M olla mh age - Holla uis ys ysen ster senmhuysenAmster Cromhmitage e - Hse se H ro u u it m his h C A e e m thuis ltu - Am / Cro mit Holt um - seum/ - Her agog branHdoth Holt um - seum/ - Her nagog brandth um seum - Her agog brand n n Museels Mu useum ese Sy - Rem Museels Mu useum ese Sy - Rem Museels Mu useum ese Sy - Rem Bijb mant m Portug useum Bijb mant m Portug useum Bijb mant m Portug useum Dia seum - - Persm Dia seum - - Persm Dia seum - - Persm mu Solder mu Solder mu Solder d 1 d 1 d 1 r.ind r.ind r.ind op op op chte chte chte t-a

teks

20 | Amsterdam Museum Monitor 2015 Doelgroep: Publicatie: Doelstelling:

Amsterdamse Museum Monitor 1.0 De Samenwerkende Amsterdamse Musea presenteren zelf hun kengetallen en de resultaten van hun samenwerking. Bij het samenstellen van de Amsterdamse Museum Monitor 1.0 is geput uit verschillende bronnen. Er zijn diverse organisaties en instellingen in Nederland die kengetallen over musea verzamelen. Echter, de gegevens van de Amsterdamse musea staan nergens samen op een rij. Het is nodig om een eigen Amsterdamse Museum Monitor te ontwikkelen, mede gezien het belang van de musea voor stad en land. Tweede fase Amsterdam Museum d 1 Academie (2015/2016): in samenwerking met de Reinwardt Academie/Amsterdam h e nd eks ac University Of the Arts wordt gewerkt aan uitbreiding van ons programma. Daarbij wordt onder meer gedacht aan: opstellen businessplan en marketingplan, marketingplan implementeren, hoe samenwerken. Bij het uitvoeren van het lesprogramma worden behalve docenten van de Reinwardt Academie ook directeuren en medewerkers van de leden betrokken.

ne um An m F n EYE am m e d che Ho andhu mb and Sch p um He eum u um M e on A a d P cen e a pe emu e o og afim Hu a m e d Zove eum To on nk k nne op a K e dam eum A P pemu n EYE F m e Am Am e m a d Am e omhou hu ze m e dam e mu eum C he ge A Mu eum dam Ca e dam be Mu eumum He m age Ho and c Am e a Zoo B m A y B o o R mu e e e Synago mb and hu vA e eum U n d a u e u m M M a c e e Re ug D ch p e dam od H o u eum n Hu m He S nde e co um Po dam Ca Am e ya Zoo B zo v nck H n ope K nde mu e So de Pe m eum Mu eum Mu eum e e o Oude Ke k m u e HM Ro Gee ee op heepvaa mu Gogh Mu eu a d P e on on Mu cam A we Ke k dam R k Mu eum h Mu eum L eve H A Sc A an a d Pe cen e Tam A a cen e – m Am e damood H o c Mu eum On e dam He enmu eum Vaan Mu eum ppe a Am e eM m u eu u e u Z m k p e u A n p e e a M u de A og afiemu e T op a um eK e n e e d u u e k W de A Fo og afiem Hu Ma e u de kZa unkeuHm d H O Ann m o d u k m - lman Hu Hen R k o m m Fo Ke k useu- EYE Fi m Anne F e Fdoaam u eum u eum e dam m Foa am FMa e e dam ve N euwe Am e dam Pipemuizen erdamhouth o Ta enmy en Cob a mP pemu eum YE F mmu eu o an cu Am m To Zove u Am o u Aummeo U e Z A c v a n Amst/ Crom P m a To u de m k e um um eu hu nk u B n E k k Mu dam Muses Muse o euc BnuHgu Mu eum el a Kon dam ede k eum W e Hoeum Am e omhou hu ze e dam Ho ouwbu g Muc op a Kon nam nde eHco ster - Bijb - Am UvA nooupweb nodue e M c opm e dam S C d m h ch slot cties KH uider colle A v nck SHc u a am Mu m e dam Mu e Mu eum He m age A o and che S a u Hou e M ch e Am e m e d M u e e M ndere H e h tl c as o H b a m C A ijz M eea Mu ad o A damZoo - B G S ad SH ve eum A vA B an mu eum e Synagoge Mu eum l mu eum oya useum nd hu h p NEMO Cma- AmstiserRe O NnEMLOeamVeHe ze mu Ca e Mu de e co ec e U D am uge useu - Artdam - M e diearsom c Remb a n Ve ze u eum m n M Arcam sterB – o n Leodon oApm m n e dam oo B zonde H n open Hu mu eum Po e mu eum u eum He S eum Van Loo u eum Am o P nZ tre o e rd a mA u ce lla y T A se eum AVadu keu ts P M R- el ar emu em nck um m nde Mu nM ya Z useu App tografi Mu e n M um oRo u eum Gee v eum HM K Hee op So de vaa mu eumgh Mu eum A a d P e o e – A cam A ns Muis - de aFo u eA Zaa k He dam m eum Heo–bAa cm am - Fo an o H o ep u M am ch Mu um On L eve e Scheu eum Van G aan Mu eumAppe a cen emu eum AmFrmuseeum e ood e Ke k P epedm en C emdA o H m m a H e m a Z u Ma de Oud g afi ou ohoud de Ke k Mu um Am e d e T openm ode n a m Am mMC m Fo o e dam Hu N euwe Ke k dam R k nk Hu a oemhe m gOeu o m mu e end k m Foa nne F a HeeKe kaog Mu eu eN Zove Pa e Am e eum Ta m R k enmu eum HCob a mu eumemu eum A YE F mmu eu Bo an cu Am euw e a um To d m e g u u a k u e n m p E ym e kM nk an Mu o u uPgaee e SAk MRuem eum Ta Ho huy en Am e dam P hou hu zen dam HSchouwbu g M c op a Kon dam S ede Mu eum WMUSEUMS OF AMSTERDAM om um Poe Smeudeum dam e Am e u W e m Mu eum um eum C He m age Ho and che a u Hou e a ch e Am m Am e dame o Am e UvA u eM u a Mm eu d M de P a dm e u m u u e e d m d a e a b m M e u og eu M Au S u B g a c M h a u v m e u e g n p O o m h o y A e S v M co e G ze U ne ch D amanm Po uge e m Remb and e Sch p NE an Loon Ve Am e dam Ca B zonde e H n open Hu um MVuad u eeucm e en Hu k oo de eu mH enmu e a zo mV nadne eMco u eu p m Za Roya Z eum Gee v nc um HM K n ee k H ndoe HM K nde mu o de Pe m eum Mu eu eum Mu eu e on Mu eu m A envknHcu mode n nneGFea m Mu a ca Mu e On L eve H e mu dP Mu om op S F h A a u h c a m e e – A g a a e A o v m e d u H o p u G e e M e H m e m n h eu ce eu nncuL ev m He Sche u eum Van aan Mu eumAppe a ood H e dam F mmuc u eBuomaO k Mu eum Am Z de en EYE m HoMu afiemu Hu Ma e e e k Oude Ke k mu eum Am k e T open g e da e T openm de n a g u m o u b A H w o a F k u d o m K d o k u R an m eo am Hen am m e nd che mSuch N euwe Anne F eum o mu eum e dam HmouHeend um Fo u eum m ed Ho a u nmauueueSn adCob a muP pemu eum EYE F mmu e Bo an cu A eum To Zove k Pa e Am um Ta enm uy en Cob a am P pemu eu M d h e k h u n y e u n Mu o am MuO NEh u hu mb and Sch pHo me e d omhou hu zem e dam Hochouwbu g M c op a Konm S ede k M eum W e H u eum Am on AV C omho e aneLuom um He u eumMVu mm C e m age A o and che S a u Hou e e Am e da e dam Mu m e dam M be Mu eum m He m ag e eu uueu M M u H M A H h e n B c u e o m u e b m m a M A o g A m u m eB o v ae d ynagog eu m c g a S P U e n u a u u a d e A S e d n h e m y u m – e a u d S a O c g M e n n m D Rem o u um A e a Dceanma eumPo Amuge eeum Remb a e Sch p NEMoon Ve ze e dam Ca e zonde e co eopen Hu eum PPe mu eum mu Am um H de mu Van L de Appo og afi kHn m Mu oo B meumeuum Heu PMea u eum Mu e m Mu eum on Mu eum A Roya Z eum Gee v nceum HM K n ee op So de epvaa mu euogh Mu So d am dp Foam FAm e o u e H m e G e u e ch Mu pvaZaovk a dPe To – A cam am M gh Mu He Sch u eum Van Mu eum n L ev hee o an cu g Mu eSucm Van kGo Mu eum Ape a cen e eum Am e d ood H o k Mu eum O Am e dam on n Zaan u penm de opu aeuKmea dam e e Zaan u e Ap e Ke emu eum Hend k e T o mode n a ouwbu u e M c m d fi d kH a u a u n M a m O g o F n k o e oam Hu R kH Fo ek ne dm e oA a u HoS ad a ch m m ne Fe an eum Foam Am e dam e N euwe K Am e dam Ta enmu eum mu eummu eum An mmu eum Fn cu A n a A m b u o e m C v u e e F o eu m mm oa mu EMO E FCammo u Bo an cuMu eum To Z on nk k Pa e e k Mu eume Ho huy en m e dam P p hu zen EYE o u B wbu g Ve ze dEaYm A dam H hou ou a K W S ed n Loon eum Amzene yae Z o BH ouwbu g am do M c op Am e dam am Mu eum dam Mu eum u eum C omm age Am e and che Scha u Hou e ch m m e S u e e u h on Mu cam A ARmo anM o c o u M e d H He e Mu m d H Mou a u H S ad a ch e eum Am e o hu o Am A B b O S ad u eum nagoge n e – A um Am e dHa no mu Mu de e co ec e Uv D aman m Po uge e Sy m Remb and Sch p NEM oon Ve dohdu cKhe pk NEMO e ze e a e e u b a V C e m e L u e e H e u n fie Hued S km Vamerchandise n Loon e dam u Ma B zond u eum eum open H eum Va mu eum Pe mu Keukm O dam He N euweGezamenlijke mu Reu Mu eum Am Roya Zoo Gee v nck H n HM K nde e op So de a mu eum M u eum Mu d P e on Mu A cam uemdaM on e– gh M eum A a pva eum e He eum m A e o v n a me Ta e To Zov k Pa e AmeMua eduP G u e u c h ce n L M c M A a S h V – c e u m On A um Am e a verschenen kaartspel, en eum kleurplatenboek. e da Wcene e m Ameen H okwartetspel, Kon nk m S ede Ink 2015 dam H u eum een kookboek Zaan Mu mu een de Appo og afiemu e u Ma a Mpupeeuamfieemduam eu H e ood Oude Ke k Mu eum Am ed k e T open mode n a H F k e n m a m a m e d m e dam A a a F o a m d F m M g Ke k dam R k oo oA A m Hen a mu eum o eum Anne mmu eum Am e um To Zove k UvAHu u eum a e Mu de Fco N euwe e c deam u an cu e nmu eu b k F eAm ee HuZove k k Pa e Am u eum Ta e huy en Co e dam P pemhu zen 16EY2E5 m Ho u Bo uwbu g Mu c op a Kon n m dam C enTo pm zonde M u o e a B o o a n u M n h 5 d m H u M o c k 1 H n A o e h e S o e k o d 1 c promotie en profilering van Amsterdamse musea. Interne e 1 ge Am omde m ed e u e doelstelling de h m 2 K W e c o A u a nK Gezamenlijke C 1 e H S M p d m e o n Roya Z eum Gee v nDoelstelling: u H u m u h a a e c u e Heeedame dam Mu Am e dam MB be Mu e eum He m nagoge Ho d hu Mu a MO S ad a c mu eum Am a e u eumMnh eL e Avm m Mu o ch M o mu vA e Sy maOc (leden): benadrukken. egezamenlijk emb anHe Sch p NE Loon Ve ze Am e dam C B e Uoptrekken umHAem ood H Ke k Mu eu Aze e udaem D aman en samenwerken Po uge m e Mu d co ec n eum R m oo e m d am Ca o B zonde e H n open Hu nde mu eum de Pe mu um Mu eum Mu eum Va on Mu eum A eu Roya Z u eum d u e k Ou m k o Am M R So um u e m nck Pe Doelgroep: HM Kleden Roya Z Publiek, Gee vstakeholders, e dam Hee op cheepvaa m an Gogh Mu eeum A a d cen e – A ca Am e dam od H o m m e u v u e A e e u L u S o V M u n hM um a e dam od H o c k Mu eum O e dam He penmu eum a Zaan M de Appe o og afiemu e u Ma e e k Oude Ke k m o o u e n H e e Oude K k mu eum A Hend k e T um o mode Anne F ank Heum Foam FAm e dam e N euwe Ke e dam R k k e K v e R e m o m u Ta u u Z A m um n cu N euw m e dam enmu e Cob a m pemu e EYE F m Ho u Bo a g Mu eum Toon nk k Pa e de k Mu eumW e Pa e Ak Mu eum Ta Ho huy en Am e dam P hou hu zen bu Se um am a K e m m e d d che Schouw u e M c op Am e dam e dam Mu e m e dam o m A de u W C e e e g S m u a m u Museum Academie Amsterdam an u e u eu am M he em u Ho o A e UvA Am dam M o Am e dvA B be M mu eum H Synagoge Ho hu Mu a MO S ad a c Mu de mu eum ec d an NE Ve ze e dam Ca e zonde e co open Hu uge evan dienstverlening Mu de e coverbetering D amde ec e UHu van on aan emb an He Sch p en o o R P L B Doelstelling: kwaliteit service het publiek n m m a m A o u V u e e ck H n HM K nde Zo m m n u m u u a u e v m e zond ck H n open nde mu e y e e o u u e u R e M P M nM mG e m MK So de aa mu eum gh Mu eum Gee v nu emedewerkers d P e o e – A cam A dam Mu euo ch Mu eu On L eve He e um H ve Hee oppublieksservice/frontoffice Doelgroep: e H m A a n Go eepv um ch M cen On L e am He Sch mu eum Va Zaan Mu eu Appe a um Am e e ood He Ke k Mu em Am e dam e m u u e m n e u e d e d u M afi a og medewerkers k Oud Am e de n e T op van 12 Publicatie: Jaarlijks aanbod trainingsdagen voor Fo 15 Hu Ma peretraining k mu e k Hu mu eumeum Hend k u eum o mom Anne F an eum Foam Am e dam ve N euwe Km e dam R enmu en Cob a m P pemu eu EYE F mmu u Bo an cu u eum To Zo k k Pa e A n Ho huym Am e dammhou hu zen e dam Ho houwbu g M c op a Kon eu m C o e m age Am o and che Sc u Hou e M Mu dankzij eueen u M Eerste fase: sponsorship van Hilton, Amsterdam Marketing, en het VGM die om niet hun trainers ter a H H u e M ge B b mu eum d hu Synago D amanm Po uge e um Remb an beschikking hebben gesteld, kunnen wij een Hospitality Training verzorgen voor onze ongeveer 350 front office collega’s. e u mu e e Pe mu op So d

PL AYING CARDS

DAM

PL AYING CARDS

MUSEUMS OF AMSTERDAM

, 1890

delbloesem

, Aman

van Gogh

1951 maux 1949 s, Ani Nuit dam enfant age de ster mes, Person ht Am orig el Fem t App . Constan t / pict stan Karel Art. sterdam Con dern ht Am dation of Mo orig © Fon seum / Pict ra Mu tion / Cob el Founda Tijhuis App Peter © Karel

Vincent

Vermeer, ca. 1660 Het melkmeisje, Johannes Rijksmuseum, Amsterdam

t-a

1-15

12-1

1-15

12-1

16:2

t-a

teks

PL AYING CARDS

MUSEUMS OF AMSTERDAM

KLeURBOEk - ColouRing bOoK

Tweede fase Amsterdamse Museum Monitor 2.0 (2016): Bij het opstellen van de eerste versie van de Amsterdamse Museum Monitor werd niet alleen duidelijk dat er veel organisaties gegevens over musea verzamelen. Ook werd helder dat er geen sprake is van een eenduidige wijze van verzamelen, vaak worden verschillende definities gehanteerd. Het is (daardoor) niet mogelijk een vergelijking tussen musea (door de tijd heen) te maken. Er kunnen nauwelijks trends gedestilleerd worden, ontwikkelingen kunnen niet in samenhang worden gezien (bijvoorbeeld relateren aan bevolkingsgroei, aan binnenlands en buitenlands bezoek aan Amsterdam en in hoeverre dragen musea bij aan cultuurtoerisme). Kengetallen, die nodig zijn om de verdere ontwikkeling van de samenwerking van de musea (marketing, efficiency/kostenbesparing) te ondersteunen, ontbreken.

Toekomstplannen: Online Ticketing Online ticketing biedt (binnen- en buitenlandse) bezoekers aan musea van te voren de mogelijkheid om online een toegangsbewijs te kopen. Ze hoeven dan (veelal) niet meer in de rij te staan. Het heeft ook diverse voordelen voor de musea, zoals vermindering van drukte aan de kassa, vooraf inzicht in bezoekersstromen, mogelijkheid van koppeling van verkoop van entreebewijzen aan aanbiedingen, vooraf contact met de bezoeker. In het najaar van 2015 wordt ge誰nventariseerd welke musea nu al over online ticketing beschikken en van welke systemen zij gebruik maken. Vervolgens zal er worden nagestreefd zij die nog geen online ticketing hebben hiervan te voorzien.

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 21

oorwoord Frans van der Avert

Musea zijn ongelooflijk belangrijk voor de aantrekkingskracht van Amsterdam. Ruim 80 procent van de buitenlandse bezoekers geeft aan dat ze tijdens hun verblijf een museum hebben bezocht. Mede dankzij het uitstekende museale en internationale aanbod van Amsterdam kan Amsterdam Marketing de stad neerzetten als een van de steden met het rijkste culturele en met name museale aanbod in Europa. En dat doen we graag en vaak. Niet alleen met de grote musea met internationale uitstraling. Natuurlijk, de merkkracht van Van Gogh en het Rijksmuseum is fantastisch en we sluiten daarom altijd graag aan op hun internationale plannen. Maar juist door die bekendheid kunnen wij ook het totale museale aanbod van Amsterdam aanbieden. Zo organiseerden wij een persreis rondom de opening van de tentoonstelling Van Gogh-Munch waar journalisten ook een preview kregen van de uitbreiding van het Museum Ons’ Lieve Heer op Solder. We werken samen met het Stedelijk Museum rondom het 100-jarig bestaan van de Amsterdamse School maar óók met Museum Het Schip. En met het Rembrandthuis waren we in Japan voor hun tentoonstelling. We werken samen in planontwikkeling naar de toekomst en we faciliteren de museale overleggen. We verbinden en versterken het bestaande en geplande aanbod. Een van de meest intense vormen van samenwerking is de I amsterdam City Card, een prachtig instrument om het museale aanbod van Amsterdam in de etalage te zetten. Samen met de musea en het GVB is een uniek product ontwikkeld dat ieder jaar door meer bezoekers wordt afgenomen. Daardoor zitten we in de top van de City Cards in Europa. We hebben stappen gemaakt in de service aan de klant: bestellen via internet, een 96 uur kaart, thuisbezorgservice en we gaan onderzoek doen naar een smartphone applicatie. Amsterdam Marketing wil de beste gids voor Amsterdam zijn. Online en in onze tijdschriften. We blijven werken aan de reputatie van Amsterdam en richten ons op bezoekers die willen genieten van de kunst en architectuur van de stad. Kortom musea, hun medewerkers en programma’s zitten in het hart van Amsterdam Marketing. Door de intensieve en constructieve samenwerking hebben we een prachtig museale reputatie voor Amsterdam opgebouwd. Laten we dat vooral voortzetten. Frans van der Avert Algemeen Directeur Amsterdam Marketing

22 | Amsterdam Museum Monitor 2015

Amsterdam

4.1

Marketing

Over het bezoekersonderzoek Amsterdam

Een goed kwalitatief beeld van bezoekers is nodig om effectieve toeristische promotieactiviteiten uit te voeren. Om die reden heeft Amsterdam Marketing in de afgelopen jaren grote bezoekersonderzoeken uitgevoerd. De laatste editie vond plaats in 2011. Het onderzoek van 2015 is inmiddels in volle gang. Het onderzoek geeft inzicht in het bezoekersprofiel van Amsterdam en de Metropool. Gedurende een kalenderjaar, gedurende elke maand van het jaar, op elke dag van de week en verdeeld over verschillende tijdvakken, worden ruim 10.000 face to face interviews afgenomen onder zowel internationale als nationale toeristische bezoekers, zakelijke bezoekers, dagbezoekers en verblijfsbezoekers. De interviews zijn afgenomen op veertig verschillende onderzoekslocaties, waaronder verblijfsaccommodaties, in (winkel) straten, attracties en musea, transferia (veerhavens, stations) of congreslocaties.

4.2

Belang van cultuur

Amsterdam wordt steeds meer als cultuurstad gezien. Cultuur wordt ook vaker genoemd als één van de meest positieve aspecten van de stad. Bijna 32% van alle bezoekers noemt het spontaan in 2011, ten opzichte van 22% in 2006-2007. De musea zijn dan ook voor de helft van de toeristische verblijfsbezoekers één van de belangrijkste redenen voor hun bezoek aan Amsterdam. Daarnaast komt twee derde van de toeristische verblijfsbezoekers specifiek voor de cultuurhistorie naar Amsterdam. Bij het overwegen van een bezoek aan Amsterdam geeft 20% van de respondenten aan websites van onder andere musea, attracties en evenementen in de stad te raadplegen.

--------------- Belangrijkste redenen voor bezoek aan Amsterdam (in%) * --------------Cultuurhistorie, oude stad Musea Reputatie, hoofdstad van NL Vanwege sfeer; relaxed, gezellig Coffeeshops en softdrugs Gemakkelijk te bereiken Moet er een keer geweest zijn Shoppen, winkelen Speciale tentoonstelling of evenement Goede ervaring eerder bezoek Vanwege aanbieding (bijv. goedkope vlucht) Onderdeel van rondreis of dagtrip Moderne architectuur of design Ontdek niet toeristische Amsterdam Dichtbij 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

* Meer dan één antwoord mogelijk. Het totaal kan meer dan 100% bedragen.

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 23

4.3

Museumbezoek nader bekeken

Het aandeel toeristische verblijfsbezoekers dat een museum bezoekt is gestegen van 79% in 2006-2007 naar 85% in 2011. Het Van Gogh Museum, het Rijksmuseum en het Anne Frank Huis zijn veruit de meest populaire (indoor) musea in Amsterdam. Bezoekers combineren heel vaak een bezoek aan deze drie musea gedurende hun verblijf. Amerikaanse toeristen staan bovenaan de lijst van nationaliteiten die het meeste geld besteden aan musea en attracties. Ook de bezoekers uit de BRIC landen geven veel uit aan bezoeken aan musea en attracties. Daarnaast zijn de Amsterdamse musea populair bij de internationale congresgangers: de helft van deze groep bezichtigt een museum in Amsterdam tijdens hun bezoek.

------- Ondernomen activiteiten van toeristische verblijfsbezoekers in Amsterdam (in%)* ------Rondlopen in de stad Museumbezoek Uit eten (in restaurant of café) Café of pub bezoek Traditionele architectuur (17e en 18e eeuw) bekijken Winkelen Snacken/fast food Rondlopen op de Wallen Naar een markt Rondvaart Op terras zitten Parkbezoek (openbaar park) Chillen op een plein Coffeeshopbezoek Attractiebezoek Kerkbezoek Moderne architectuur (na 1940) bekijken Galerie/tentoonstellingsbezoek Excursies / uitstapjes buiten Amsterdam Fietsen Uitgaan (dancing/disco/club) (dagelijkse) boodschappen doen Hofjes en tuinen bekijken Routes (wandel-, fiets-, autoroutes) Design shops of andere vormen van design

* Meer dan één antwoord mogelijk. Het totaal kan meer dan 100% bedragen.

24 | Amsterdam Museum Monitor 2015

100

--------------- Bezoekersaantallen in 2014 --------------Van de OAM leden stond NEMO op nummer 9 in de top 10 van meest bezochte Nederlandse attractieparken. Artis stond op nummer 3 in de top 10 van Nederlandse dierentuinen (gebaseerd op aantallen bezoeken). In onderstaande tabel staan de OAM-leden (die deelnemen aan de Toeristische Barometer) op volgorde van hun bezoekersaantallen in 2014.

500.000

1.000.000

1.500.000

2.000.000

2.500.000

Rijksmuseum Amsterdam Van Gogh Museum Artis Royal Zoo Anne Frank Huis Stedelijk Museum NEMO EYE Filmmuseum Hermitage Amsterdam Het Scheepvaartmuseum Joods Cultureel Kwartier Amsterdam Museum Rembrandthuis Koninklijk Paleis Amsterdam* Foam Fotografiemuseum Amsterdam Nieuwe Kerk Tropenmuseum oude kerk Stadsarchief Amsterdam Amsterdam Castle Muiderslot Museum Ons' Lieve Heer op Solder Cobra museum Allard Pierson Museum Museum Van Loon Verzetsmuseum Amsterdam Tassenmuseum Hendrikje Diamant Museum Museum Willet-Holthuysen Huis Marseille Bijbels Museum Hortus Botanicus Amsterdam Museum Het Schip de Appel arts centre ARCAM Persmuseum * Het Koninklijk Paleis Amsterdam is slechts 60% van het jaar geopend

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 25

I amsterdam City Card

De I amsterdam City Card is één van de meest verkochte hospitality producten van Amsterdam Marketing en wordt voornamelijk door de internationale bezoeker aangeschaft. De City Card biedt gratis toegang tot meer dan 40 topmusea, een rondvaart door de grachten en gebruik van alle tram, bus en metrolijnen van het GVB Amsterdam. Daarnaast ontvangt de gebruiker 25% korting bij populaire attracties en in diverse restaurants. De I amsterdam City Card bestaat uit een smartcard en een uitgebreide plattegrond. Het GVB vervoer is geïntegreerd in de rode smartcard. De consument kan kiezen uit een City Card voor 24, 48 of 72 uur. In 2014 zijn er 144.197 City Cards verkocht en maakten 135 participanten deel uit van de I amsterdam City Card. Van de 44 Amsterdamse musea die lid zijn van het OAM verkopen er 19 de I amsterdam City Card op locatie: Amsterdam Museum, Amsterdam Pipe museum, Bijbels Museum, De Nieuwe Kerk, oude kerk, Museum Geelvinck Hinlopen Huis, Hermitage Amsterdam, Joods Cultureel Kwartier, Amstetrdam Castle Muiderslot, Museum het Rembrandthuis, Museum het Schip, Museum Ons’ Lieve Heer op Solder, Museum Willet-Holthuysen, Nemo, Tassenmuseum Hendrikje, Tropenmuseum, Van Gogh Museum, Museum Van Loon en het Verzetsmuseum Amsterdam. Momenteel is de verkoop hier lager dan drie procent van het totaal. Het streven van de deelnemende partners is om dit te verhogen naar minimaal 3% in 2016. Gezamenlijk wordt gekeken op welke gebieden er verbetering mogelijk is zodat de verkoop kan worden gestimuleerd. Bij service en hosting wordt er gekeken naar de manier waarop de Amsterdamse musea de kaart aanbieden bij het publiek maar ook naar de service en hosting van I amsterdam richting de musea. Ook wordt er bekeken welke promotie- en communicatiemiddelen de musea gebruiken voor de promotie van de I amsterdam City Card.

5.1

I amsterdam City Card database

De smartcard wordt gebruikt bij alle participanten van de City Card welke gratis toegankelijk zijn. De smartcard wordt via een reader gescand, hierdoor geactiveerd en uitgelezen. Nieuwe informatie wordt bij ieder gebruik aan de Card-ID (het kaartnummer) toegevoegd. De readers bij de participanten zijn gekoppeld aan een centrale server bij Amsterdam Marketing en worden automatisch via een Internetverbinding gesynchroniseerd. De server verzameld op deze wijze de (transactie)data van alle readers. De database bestaat uit een lijst van transacties en hieraan gekoppelde informatie: • Participant: waar de transactie plaatsvindt • Reader identificatie nummer: welke reader de transactie heeft verwerkt • I amsterdam City Card identificatie nummer • Card type: 24 uur, 48 uur of 72 uur Card • Synchronisatiedatum en tijdstip • Transactiedatum en tijdstip • Status transactie: er zijn verschillende statussen zoals ‘geldig’ of ‘ongeldig’ beschikbaar om de transactie te identificeren.

26 | Amsterdam Museum Monitor 2015

5.2

Seizoensgebondenheid I amsterdam City Card

De verdeling van de transacties van de I amsterdam City Card per dag laat een herkenbaar patroon zien. Het laagseizoen vindt plaats gedurende de winter, en het hoogseizoen gedurende de zomer met een hoge piek in het voorjaar. De hoogste pieken van transacties vinden plaats gedurende de weekenden rondom feestdagen in april en mei. Dit bevestigt de concentratie van bezoekersstromen gedurende de weekenden in het voorjaar. Het percentage van het aantal transacties ligt gedurende het weekend ook hoger dan op doordeweekse dagen. Zo is er op vrijdagen een stijging in het aantal transacties zichtbaar.

--------------- Transacties I amsterdam City Card per dag --------------5.000

4.000

3.000

2.000

1.000

31-12-2014

19-12-2014

03-12-2014

17-11-2014

01-11-2014

16-10-2014

30-09-2014

14-09-2014

29-08-2014

13-08-2014

28-07-2014

12-07-2014

26-06-2014

10-06-2014

25-05-2014

09-05-2014

23-04-2014

07-04-2014

22-03-2014

06-03-2014

18-02-2014

02-02-2014

17-01-2014

01-01-2014

0 01/01/2014 01/02/2014 01/03/2014 01/04/2014 01/05/2014 01/06/2014 01/07/2014 01/08/2014 01/09/2014 01/10/2014 01/11/2014 01/12/2014 01/13/2014 01/14/2014 01/15/2014 01/16/2014 01/17/2014 01/18/2014 01/19/2014 01/20/2014 01/21/2014 01/22/2014 01/23/2014 01/24/2014 01/25/2014 01/26/2014 01/27/2014 01/28/2014 01/29/2014 01/30/2014 01/31/2014 02/01/2014 02/02/2014 02/03/2014 02/04/2014 02/05/2014 02/06/2014 02/07/2014 02/08/2014 02/09/2014 02/10/2014 02/11/2014 02/12/2014 02/13/2014 02/14/2014 02/15/2014 02/16/2014 02/17/2014 02/18/2014 02/19/2014 02/20/2014 02/21/2014 02/22/2014 02/23/2014 02/24/2014 02/25/2014 02/26/2014 02/27/2014 02/28/2014 03/01/2014 03/02/2014 03/03/2014 03/04/2014 03/05/2014 03/06/2014 03/07/2014 03/08/2014 03/09/2014 03/10/2014 03/11/2014 03/12/2014 03/13/2014 03/14/2014 03/15/2014 03/16/2014 03/17/2014 03/18/2014 03/19/2014 03/20/2014 03/21/2014 03/22/2014 03/23/2014 03/24/2014 03/25/2014 03/26/2014 03/27/2014 03/28/2014 03/29/2014 03/30/2014 03/31/2014 04/01/2014 04/02/2014 04/03/2014 04/04/2014 04/05/2014 04/06/2014 04/07/2014 04/08/2014 04/09/2014 04/10/2014 04/11/2014 04/12/2014 04/13/2014 04/14/2014 04/15/2014 04/16/2014 04/17/2014 04/18/2014 04/19/2014 04/20/2014 04/21/2014 04/22/2014 04/23/2014 04/24/2014 04/25/2014 04/26/2014 04/27/2014 04/28/2014 04/29/2014 04/30/2014 05/01/2014 05/02/2014 05/03/2014 05/04/2014 05/05/2014 05/06/2014 05/07/2014 05/08/2014 05/09/2014 05/10/2014 05/11/2014 05/12/2014 05/13/2014 05/14/2014 05/15/2014 05/16/2014 05/17/2014 05/18/2014 05/19/2014 05/20/2014 05/21/2014 05/22/2014 05/23/2014 05/24/2014 05/25/2014 05/26/2014 05/27/2014 05/28/2014 05/29/2014 05/30/2014 05/31/2014 06/01/2014 06/02/2014 06/03/2014 06/04/2014 06/05/2014 06/06/2014 06/07/2014 06/08/2014 06/09/2014 06/10/2014 06/11/2014 06/12/2014 06/13/2014 06/14/2014 06/15/2014 06/16/2014 06/17/2014 06/18/2014 06/19/2014 06/20/2014 06/21/2014 06/22/2014 06/23/2014 06/24/2014 06/25/2014 06/26/2014 06/27/2014 06/28/2014 06/29/2014 06/30/2014 07/01/2014 07/02/2014 07/03/2014 07/04/2014 07/05/2014 07/06/2014 07/07/2014 07/08/2014 07/09/2014 07/10/2014 07/11/2014 07/12/2014 07/13/2014 07/14/2014 07/15/2014 07/16/2014 07/17/2014 07/18/2014 07/19/2014 07/20/2014 07/21/2014 07/22/2014 07/23/2014 07/24/2014 07/25/2014 07/26/2014 07/27/2014 07/28/2014 07/29/2014 07/30/2014 07/31/2014 08/01/2014 08/02/2014 08/03/2014 08/04/2014 08/05/2014 08/06/2014 08/07/2014 08/08/2014 08/09/2014 08/10/2014 08/11/2014 08/12/2014 08/13/2014 08/14/2014 08/15/2014 08/16/2014 08/17/2014 08/18/2014 08/19/2014 08/20/2014 08/21/2014 08/22/2014 08/23/2014 08/24/2014 08/25/2014 08/26/2014 08/27/2014 08/28/2014 08/29/2014 08/30/2014 08/31/2014 09/01/2014 09/02/2014 09/03/2014 09/04/2014 09/05/2014 09/06/2014 09/07/2014 09/08/2014 09/09/2014 09/10/2014 09/11/2014 09/12/2014 09/13/2014 09/14/2014 09/15/2014 09/16/2014 09/17/2014 09/18/2014 09/19/2014 09/20/2014 09/21/2014 09/22/2014 09/23/2014 09/24/2014 09/25/2014 09/26/2014 09/27/2014 09/28/2014 09/29/2014 09/30/2014 10/01/2014 10/02/2014 10/03/2014 10/04/2014 10/05/2014 10/06/2014 10/07/2014 10/08/2014 10/09/2014 10/10/2014 10/11/2014 10/12/2014 10/13/2014 10/14/2014 10/15/2014 10/16/2014 10/17/2014 10/18/2014 10/19/2014 10/20/2014 10/21/2014 10/22/2014 10/23/2014 10/24/2014 10/25/2014 10/26/2014 10/27/2014 10/28/2014 10/29/2014 10/30/2014 10/31/2014 11/01/2014 11/02/2014 11/03/2014 11/04/2014 11/05/2014 11/06/2014 11/07/2014 11/08/2014 11/09/2014 11/10/2014 11/11/2014 11/12/2014 11/13/2014 11/14/2014 11/15/2014 11/16/2014 11/17/2014 11/18/2014 11/19/2014 11/20/2014 11/21/2014 11/22/2014 11/23/2014 11/24/2014 11/25/2014 11/26/2014 11/27/2014 11/28/2014 11/29/2014 11/30/2014 12/01/2014 12/02/2014 12/03/2014 12/04/2014 12/05/2014 12/06/2014 12/07/2014 12/08/2014 12/09/2014 12/10/2014 12/11/2014 12/12/2014 12/13/2014 12/14/2014 12/15/2014 12/16/2014 12/17/2014 12/18/2014 12/19/2014 12/20/2014 12/21/2014 12/22/2014 12/23/2014 12/24/2014 12/25/2014 12/26/2014 12/27/2014 12/28/2014 12/29/2014 12/30/2014 12/31/2014

--------------- Transacties I amsterdam City Card per dag van de week (in%) --------------20%

15%

10%

maandag

dinsdag

woensdag

donderdag

vrijdag

zaterdag

zondag

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 27

5.3

Distributie van de I amsterdam City Card

De 72 uur Card is in 2014 de meest verspreide Card (51,54%)*, gevolgd door de 48 uur Card (38,87%). Het percentage van de 24 uur Card bedraagt 9,59%. Tot 2012 was de 48 uur Card de meest populaire Card, gevolgd door de 72 uur Card en de 24 uur Card. Vanaf 2012 is er een afname zichtbaar van de 24 uur Card, deze trend zet zich voort in 2013. Daarentegen neemt het aandeel van de 72 uur Card vanaf 2012 sterk toe.

--------------- Verdeling van de typen Cards in 2014 --------------72h 48h

24h

51%

39%

10%

--------------- Trends in verkochte Cards 2010-2014 --------------60%

72h 50%

40%

48h

30%

20%

10%

24h 2010

2011

2012

* Genoemde percentages betreffen het percentage verkochte City Cards.

28 | Amsterdam Museum Monitor 2015

2013

2014

--------------- Transacties per museum --------------0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

Van Gogh museum Stedelijk Museum Rembrandt Huis Artis Royal zoo Science Center NEMO Amsterdam Museum De Oude Kerk Diamant Museum Amsterdam De Nieuwe Kerk Het Scheepvaartmuseum Hortus Botanicus Hermitage (incl. Portrait Gallery of the Golden Age) Onsâ&#x20AC;&#x2122; lieve heer op solder Museum Willet-Holthuysen Museum Van Loon Portugeese Synagoge Foam Fotografiemuseum Tropenmuseum Joods Historisch Museum Tassenmuseum Verzetsmuseum Museum Geelvinck Hinlopen huis Zaans Museum EYE Filmmuseum Huis Marseille Allard Pierson Museum Hollandsche Schouwburg Rijksmuseum Muiderslot Bijbelsmuseum Pijpenkabinet de Appel arts centre Cobra Museum Stadsarchief Amsterdam Bijzondere Collecties Het Schip Museum Tot Zover Persmuseum

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 29

5.4

Correlatie overzichten musea

De database biedt de mogelijkheid om correlaties in het gebruik van de I amsterdam City Card in kaart te brengen. Als de correlatie tussen twee musea groot is, betekent dit dat het zeer waarschijnlijk is dat iemand beiden bezoekt. Op deze manier wordt inzicht verkregen in de activiteiten welke de bezoeker in het bezit van een I amsterdam City Card, gedurende zijn verblijf in Amsterdam onderneemt. De geografische ligging van musea en attracties en een voorkeur voor één specifiek aspect van de bestemming zijn factoren die een belangrijke rol spelen in het beslissingsproces van bezoekers die meerdere musea (en attracties) bezoeken. Nu volgen enkele voorbeelden van verbindingen in thema’s als “Hedendaagse kunst & architectuur”, “Familie entertaiment”, “Kerken” en een “Geografisch cluster”, waarbij locaties zich in hetzelfde geografisch gebied bevinden.

HEDENDAAGSE KUNST & ARCHITECTUUR Onderstaande grafiek laat zien dat er een positieve correlatie is tussen de Appel arts centre, Foam Fotografiemuseum, Huis Marseille, NEMO, Stedelijk Museum, het Cobra Museum en het EYE Filmmuseum. Er is een duidelijke connectie op basis van thema met fotografie en hedendaagse kunst. De correlatie analyse toont tevens de aantrekkingskracht van musea met een buitengewone architectuur voor deze doelgroep, zoals het EYE Filmmuseum en NEMO.

de Appel arts centre Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Blue Boat Company Het Tsaar Peterhuis 0,08 De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben 0,07 Foam Fotografiemuseum Muiderslot Geelvinck Hinlopen Huis 0,06 Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum De Bijenkorf Het Concertgebouw Bijzondere Collecties

0,05 0,04 0,03

Hermitage Amsterdam Holland International Rondvaart Hortus Botanicus Huis Marseille

0,02

Joods Historisch Museum

0,01

Molen van Sloten

0,00

Museum Het Schip

-0,01

Museum Ons’ Lieve Heer op Solder

Amsterdam Tulip Museum

Museum Van Loon

Icebar Xtracold

Museum Willet-Holthuysen

Zaans Museum

Portugese Synagoge Het Scheepvaartmuseum

Stadsarchief Amsterdam Museum van het Nederlandse uurwerk EYE Filmmuseum Artis Royal Zoo Varen op de Zaan Persmuseum Molenmuseum Molen De Zoeker Houtzaagmolen Het Jonge Schaap Het Grachtenhuis Diamant Museum Amsterdam Cobra Museum

30 | Amsterdam Museum Monitor 2015

NEMO Stedelijk Museum De Nieuwe Kerk oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum Amsterdam ArenA

FAMILIE ENTERTAINMENT Onderstaande grafiek toont een positieve correlatie tussen Artis Royal Zoo, NEMO, Hortus Botanicus Amsterdam, Tropenmuseum, Het Scheepvaartmuseum, Verzetsmuseum Amsterdam, Amsterdam ArenA en Diamant Museum Amsterdam. Al deze locaties bieden content die perfect is afgestemd op families met kinderen. Ondanks het feit dat de City Card geen mogelijkheden biedt tot het registreren van sociaal-demografische profielen, wordt door registratie van de diverse transacties een redelijk goed beeld verkregen van de gebruikers van de City Card. Het is dus zeer waarschijnlijk dat gezinnen met kinderen in het bezit van een I amsterdam City Card hun bezoeken aan deze musea combineren.

Artis Royal Zoo Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben Muiderslot Foam Fotografiemuseum 0,20 Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum

0,15 0,10 0,05

Hermitage Amsterdam Holland International Rondvaart Hortus Botanicus Huis Marseille Joods Historisch Museum Molen van Sloten

De Bijenkorf

0,00

Het Concertgebouw Bijzondere Collecties

Museum Het Schip Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Amsterdam Tulip Museum

Museum Van Loon

Icebar Xtracold

Museum Willet-Holthuysen

Zaans Museum

Portugese Synagoge Het Scheepvaartmuseum

Stadsarchief Amsterdam Museum van het Nederlandse uurwerk EYE Filmmuseum Varen op de Zaan Persmuseum Molenmuseum Molen De Zoeker Houtzaagmolen Het Jonge Schaap Het Grachtenhuis Diamant Museum Amsterdam Cobra Museum Amsterdam ArenA

NEMO Stedelijk Museum De Nieuwe Kerk de Appel arts centre oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 31

In 2015 ontwierp de kunstenaar Taturo Atzu The Garden Which is Nearest to God, een panoramisch terras op het dak van de oude kerk.

foto Wim Hanenberg

KERKEN Bezoekers in het bezit van een I amsterdam City Card die oude kerk bezoeken, brengen veelal ook een bezoek aan Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder en De Nieuwe Kerk. Ondanks de verscheidenheid in exposities van deze locaties, delen zij een gezamenlijk kenmerk: zij zijn alle kerken. Daarnaast bestaat een grote correlatie tussen oude kerk en Museum Het Rembrandthuis. Een mogelijke verklaring hiervoor is het feit dat Saskia van Uylenburgh, de vrouw van Rembrandt van Rijn, hier ligt begraven. De volgende grafiek toont de correlatie tussen deze deelnemers.

oude kerk Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben Muiderslot Foam Fotografiemuseum 0,4 Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum

0,3 0,2 0,1

Holland International Hortus Botanicus Huis Marseille Joods Historisch Museum Molen van Sloten

De Bijenkorf

0,0

Het Concertgebouw

Hermitage Amsterdam

Bijzondere Collecties

Museum Het Schip Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Amsterdam Tulip Museum

Museum Van Loon

Icebar Xtracold Zaans Museum Stadsarchief Amsterdam Museum van het Nederlandse uurwerk EYE Filmmuseum Artis Royal Zoo Varen op de Zaan Persmuseum Molenmuseum Molen De Zoeker Houtzaagmolen Het Jonge Schaap Het Grachtenhuis Diamant Museum Amsterdam Cobra Museum

32 | Amsterdam Museum Monitor 2015

Museum Willet-Holthuysen Portugese Synagoge Het Scheepvaartmuseum NEMO Stedelijk Museum De Nieuwe Kerk de Appel arts centre Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum Amsterdam ArenA

GEOGRAFISCH CLUSTER Onderstaande grafiek en plattegrond tonen een duidelijk beeld van een “geografisch cluster”. De beslissing een locatie te bezoeken wordt door bezoekers niet alleen bepaald door het thema maar tevens door de geografische ligging. Voor bezoekers in het bezit van een I amsterdam City Card die het Bijbels Museum bezichtigen, is een bezoek aan onder andere Het Grachtenhuis, Huis Marseille, het Houseboat Museum en Amsterdam Museum tevens populair, terwijl het aanbod van deze locaties zeer uiteenloopt. Wat zij delen is hetzelfde geografisch gebied. De onderlinge afstand bedraagt namelijk maximaal tien minuten te voet.

Bijbels Museum Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum Blue Boat Company VolendamMarken Express De Drie Fleschjes Het Tsaar Peterhuis Amsterdam Dungeon Eetsalon Van Dobben Teylers Museum Foam Fotografiemuseum Geelvinck Hinlopen Huis Muiderslot 0,20 Hermitage Amsterdam Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum

Holland International rondvaart

0,15

Hortus Botanicus Huis Marseille

0,10

Joods Historisch Museum Molen van Sloten

0,05

Museum Het Schip

De Bijenkorf

0,00

Het Concertgebouw

Museum Ons’ Lieve Heer op Solder Museum Van Loon

Bijzondere Collecties Amsterdam Tulip Museum

Museum Willet-Holthuysen

Icebar Xtracold

Portugese Synagoge

Zaans Museum

Het Scheepvaartmuseum NEMO

Stadsarchief Amsterdam

Stedelijk Museum

Museum van het Nederlandse uurwerk

De Nieuwe Kerk

EYE Filmmuseum Artis Royal Zoo

de Appel arts centre

Varen op de Zaan

oude kerk

Persmuseum Molenmuseum Molen De Zoeker Houtzaagmolen Het Jonge Schaap Het Grachtenhuis Diamant Museum Amsterdam Cobra Museum

Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum Amsterdam ArenA

Woonbootmuseum Amsterdam Museum

Bijbels Museum

Het Grachtenhuis Huis Marseille

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 33

Museana van Museumvereniging

6.1 Musea en na Sinds 2007 kunnen de leden van de Museumvereniging jaarlijks de vragenlijst van Museana, een bedrijfseconomisch benchmarksysteem, invullen. Met ingang van peiljaar 2014 nemen ook gelieerde instellingen daaraan deel. In Nederland gevestigde musea die aantoonbaar voldoen aan de museumdefinitie en de kwaliteitseisen van de Museumvereniging – respectievelijk overeenkomstig de definitie van de International Council of Museums* en de kwaliteitseisen van het Museumregister Nederland – kunnen lid zijn. Gelieerde instellingen onderscheiden zich enkel van musea doordat ze niet over een collectie beschikken. Alleen leden en gelieerde instellingen kunnen deelnemen aan de Museumkaart. Alle antwoorden in Museana worden door ABF Research Delft verwerkt tot een groot databestand. Omdat niet alle leden en gelieerde instellingen de vragenlijst invullen, worden de uitkomsten geëxtrapoleerd naar alle leden en gelieerde instellingen. De musea die hun medewerking hebben verleend, kunnen online de resultaten van het eigen museum en de geanonimiseerde resultaten van andere collega’s bekijken en vergelijken. Een unieke inlogcode geeft toegang tot dit systeem (www.museana.net). Museumcijfers is de publicatie van de branchestatistiek. Vanaf Museumcijfers 2014 wil de Museumvereniging verdieping bieden door een deskundige duiding van de trends in de cijfers over de afgelopen jaren. Branchecijfers zijn van wezenlijk belang voor de ontwikkeling van een sterke museumsector.

Bezoekverdeling per dag, 2014, Museumvereniging, database Museumkaart De meeste bezoekers kwamen in 2014 tussen 11.00 en 15.00 uur naar de musea.

20%

15%

10%

20 Onbekend

* ‘Een museum is een permanente instelling, niet gericht op het behalen van winst, toegankelijk voor publiek, die ten dienste staat aan de samenleving en haar ontwikkeling. Een museum verwerft, behoudt, onderzoekt, presenteert, documenteert en geeft bekendheid aan de materiële en immateriële getuigenissen van de mens en zijn omgeving, voor doeleinden van studie, educatie en genoegen’.

34 | Amsterdam Museum Monitor 2015

6.2 Gegevens op basis van de vragenlijst Museana Anno 2015 behoren alle 44 musea van SAM bij de Museumvereniging. Hieronder treft men gegevens aan die door de musea van SAM zijn ingevuld. In 2013 waren er in Nederland 23,2 miljoen bezoeken, waarvan 28% uit het buitenland (2012: 20,5 miljoen bezoeken, waarvan 27% uit het buitenland en 2011: 19,8 miljoen bezoeken per jaar, waarvan 27% uit het buitenland). Hiermee creĂŤerde zij 857 miljoen omzet, waarvan 42% eigen inkomsten (2012: 850 miljoen omzet, waarvan 38% eigen inkomsten; 2011: 846 miljoen omzet, waarvan 38% eigen inkomsten). Dit leverde de museumbranche 9.760 fulltime banen op, waarvan 41% vrijwilligers/stagiaires (2012: 9.570 fulltime banen, waarvan 38% vrijwilligers/stagiaires en 2011: 9.460 fulltime banen, waarvan 35% vrijwilligers/stagiaires) In 2013 was er een bezoekerstoename van 13% ten opzichte van 2012 bij de Amsterdamse musea. Kinderen en jongeren van nul tot achttien jaar vertegenwoordigden 4,7 miljoen bezoeken.

Bezoekers per weekdag, 2014, Museumvereniging, database Museumkaart In 2014 waren woensdag en vrijdag gemiddeld de drukst bezochte weekdagen. Op maandag kwam gemiddeld het minst aantal bezoekers. 20%

15%

10%

foto Marleen van Veen

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 35

Bezoekers op geslacht, 2014, Museumvereniging, database Museumkaart 25% van de museumkaarthouders die onze musea bezocht in 2014 heeft het geslacht niet ingevuld. Van de houders die hun geslacht hebben aangeven is 44% vrouw en 31% man.

vrouw 31%

man onbekend

44%

25%

Gezinsgrootte, 2014, Museumvereniging, database Museumkaart 25% van de museumkaarthouders die onze musea bezocht in 2014 heeft het geslacht niet ingevuld. De overige groepen staan in percentage weergegeven waarbij de gezinsgrootte van 2 personen met 29% de grootste groep is.

een twee drie vier een vijf twee zes + drie Onbekend vier

20%

25%

3% 4% 29%

9% 10%

36 | Amsterdam Museum Monitor 2015

vijf zes + Onbekend

Bezoekersherkomst, 2014, Museumvereniging, database Museumkaart De meeste van de museumkaarthouders hebben aangegeven in Noord-Holland te verblijven of wonen. Van alle museumkaarthouders die onze musea bezochten heeft 25% geen woon of verblijfplaats aangegeven bij inschrijving.

40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5%

nd Onb

eke

land Zee

nthe Dre

en ning Gro

d slan Frie

bur g Lim

d olan Flev

el rijss Ove

ant rab rd-B

Noo

Gel

der

land

cht Utre

d llan -Ho Zuid

Noo

rd-H

olla

Bezoekersleeftijd, 2014, Museumvereniging, database Museumkaart Van alle museumkaarthouders die onze musea bezochten was gemiddeld de grootste groep (18%) tussen 56 en 65 jaar. De eerstvolgende groep is tussen 66 en 75 jaar met 17%. Van alle museumkaarthouders die onze musea bezochten heeft 25% geen leeftijd aangegeven bij inschrijving. < 13 1% 6% 25%

13 - 18 3%

4% 12%

19 - 25 < 13 26 - 35 13 - 18 36 - 45 19 - 25 46 - 55 26 - 35 56 - 65 36 - 45 66 - 75 46 - 55 > 75 56 - 65 Onbekend 66 - 75

17%

> 75 18%

Onbekend

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 37

Cultuursector Merkenonderzoek

7.1 Merkenonderzoek Een succesvol merk ontwikkelt zich in drie fasen: bekendheid, waardering en binding. Om deze drie fasen te kunnen doorlopen moet het merk een relevant onderscheidende positie innemen ten opzichte van de concurrentie: de merkpositionering. Deze merkpositionering wordt gerealiseerd met de ontwikkeling van merkpersoonlijkheid en merkprestatie. Deze theorie ligt aan de basis van het onderzoekmodel dat Hendrik Beerda samen met de Universiteit van Amsterdam ontwikkelde. Sinds 2006 voert Beerda grootschalig merkenonderzoek uit in de cultuursector. Het Cultuursector Merkenonderzoek wordt jaarlijks in twee fasen uitgevoerd. De eerste fase betreft de meting van de spontane bekendheid van alle cultuurmerken. In het vervolgonderzoek wordt de merkkracht onderzocht voor de spontaan bekendste merken (= top-150 op nationaal niveau en top-50 per provincie). In onderstaande tabellen worden de Amsterdamse musea met de sterkste merkkracht in Nederland en in Noord-Holland weergegeven.

7.2. Topmerken musea Acht Amsterdamse musea behoren tot de nationale top-150 van sterkste cultuurmerken. Het Anne Frank Huis staat op nummer één, het Rijksmuseum Amsterdam op nummer twee. Het Van Gogh Museum staat op de vierde plaats, het Stedelijk Museum op de negende, Het Scheepvaartmuseum op de elfde, het Tropenmuseum op de twaalfde, Hermitage Amsterdam op de veertiende en NEMO op de vijftiende plaats.

--------------- Merkkracht musea en monumenten, onder de Nederlandse bevolking 18+ --------------(index: merkracht sterkste merk = 100) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10

g aa

Fu d e m

eu us M

nd a

m us eu

em nt ee

em G

eu us m 21

D en

st ric aa M

al nt fa ne on

da er

R oW

K un st h

ro G 18

eu er

s M al

s H an

eu m

n ge ni n

s v an B

er H

N EM O

ita

st er

) m

N at

st m (A m

us us tm ar

va ep he et Sc H 11

em ze

er id Zu

ijk el ed

St 9

eu m

st er m

m A

M us eu

lle Kr ö 8

la er Ne d 7

38 | Amsterdam Museum Monitor 2015

le ül

r-‐M

m us ht

m he rn

m A eu

ei Pa l 6

uc nl nd s O

r M us eu

et Lo

eu m

s H

us m

w or po

h t S He 5

Va n G

A ds au

Tu ss e

M ad

m da er st m

m A m

eu us m

M us eu

m da

st er

k H an Fr ne An 1

jks Ri 2

De top-50 van Noord-Hollandse cultuurmerken. Bijgaande tabel geeft aan dat elf van de Amsterdamse musea hierin voorkomen. In 2015 werd de top 7 aangevoerd door het Rijksmuseum Amsterdam (1), het Anne Frank Huis (2), Van Gogh Museum (3), NEMO (4), Het Scheepvaartmuseum (5), Tropenmuseum (6) en het Stedelijk museum (7). Verder komen in de lijst voor het Joods Historisch museum (12), het Amsterdam Museum (15) en Foam Fotografiemuseum op plaats zestien.

--------------- Merkkracht musea en monumenten, onder de Noord-Hollandse bevolking 18+ ---------------

Merkkracht

(index: merkracht sterkste merk = 100)

eu ge m A 11 m Fr st 12 an er Jo da s H m od al s M s H ist us 14 o e C ris um ob ch ra M 13 M us T us eu ey eu m le m rs vo M or us M eu od 15 m er A ne m st K er un da st m M us eu m 16 Fo am

us m

ee er z

ita

m er

8 Za an

Sc ha

us M

er da st

m m

en op

Tr 6

el ijk ed St 7

7.3

eu m

eu us tm

ar va t S

ch e

3 Va

NE M

ui k H

e Fr an

nn 2 A

5 He

Ri jk

er da

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

Bezoekersonderzoek Beerda

Naast het merkenonderzoek voert Beerda ook in opdracht van een aantal Amsterdamse musea bezoekersonderzoek uit. In dit onderzoek worden de kracht en groeipotentie van erfgoedorganisaties gemeten onder de bezoekers. Met het Cultuursector Merkenonderzoek en met het Continu Bezoekersonderzoek worden het maatschappelijk draagvlak, de reputatie én de groeipotentie van cultuurmerken inzichtelijk gemaakt. Amsterdam Museum Monitor 2015 | 39

Wat zeggen de cijfers ons?

Betere dienstverlening en meer slagkracht De dienstverlening aan het publiek is in 2014 op velerlei wijze verbeterd. In de eerste plaats door de museumplattegrond met alle deelnemende musea en de kinderplattegrond met het aanbod voor kinderen te ontwikkelen. Daarnaast wordt met de plattegronden ook een verhoging van het bezoek beoogd. Een ander project was het plaatsen van hetzelfde type banier aan de gevels van musea in de binnenstad. Door deze eenduidige presentatie zijn de musea beter herkenbaar voor de bezoeker. Onze service aan doven en slechthorenden hebben we verbeterd door in samenwerking met het Gebaren Centrum Nederland een flyer te ontwikkelen met gebaren om doven en slechthorenden welkom te heten in het museum. Deze flyer is bestemd voor onze collega’s met publiekscontact, zoals educatoren, museumdocenten, suppoosten en kassamedewerkers. Als tweede fase wordt in 2015 een gebarentaalboekje in pocketformaat ontwikkeld. In 2015 is de Amsterdam Museum Academie opgericht voor het trainen van ons eigen FrontOffice personeel door onder andere de partner Hilton. Er is gezamenlijk merchandise ontwikkeld zoals een kaartspel, een kwartetspel, een verjaardagkalender, een kleurplatenboek en een kookboek. Deze merchandise heeft gezamenlijke positionering ten doel. De inkomsten uit de verkoop van merchandise en advertenties in onze producten vormen de financiële basis van verdere productontwikkeling vanuit stichting SAM. Samenwerking heeft voor de kleinere musea extra voordelen. De grotere musea beschikken per definitie over meer menskracht en daarmee over (vak)kennis en professionaliteit op meer gebieden. De kleine musea ‘liften als het ware mee’ op de expertise en professionaliteit van collega’s, bijvoorbeeld op het gebied van inkoop. Door samen op te trekken leren de musea van elkaar, de grotere ook van de kleinere. Samenwerking leidt ook tot kennis delen en samen kennis opbouwen. Samen inkopen leidt tot efficiency, kostenreductie en inkoopvoordelen. Voorbeelden zijn: energie, BHV, CHV, schoonmaak en andere faciliteiten. Kennisdeling op educatief gebied leidde tot het inzicht dat de musea samen een groot educatief aanbod hebben (450 programma’s) en dat in de toekomst gezamenlijke beleidsontwikkeling en onderlinge afstemming wenselijk is. De kwaliteitsverbetering van onze dienstverlening is een continue proces.

Coördinatie via de Stichting Sam Coördinatie via de Stichting vergroot de slagkracht van de musea in de samenwerking met derden, zoals Amsterdam Marketing en de gemeente. Het samen optrekken van deze partijen is een toonbeeld van efficiency en werpt ook internationaal zijn vruchten af.

Belang van musea voor de stad De musea zijn van belang voor de stad. Het gezamenlijke aanbod is divers met musea op bijvoorbeeld het gebied van kunst, geschiedenis, architectuur, wetenschap, film en fotografie. Er is als het ware voor elk wat wils. We streven er naar samen een zo groot mogelijk publiek te bereiken. Het aanbod van de musea – niet alleen beperkt tot de gebouwen, maar ook daarbuiten – is verspreid over de stad. 40 | Amsterdam Museum Monitor 2015

Kortom, het geheel is meer dan de som der delen. Musea fungeren als bouwstenen in een stad, ze geven betekenis en vorm aan de identiteit van de stad. Musea worden, na de grachtengordel, als belangrijkste reden genoemd om de stad te bezoeken. De musea zijn een belangrijke economisch factor in de stad.

En hoe nu verder? Zoals de voorzitter van OAM, Michiel Buchel, in de inleiding heeft aangegeven is deze Monitor 1.0 vooral bedoeld als â&#x20AC;&#x2DC;praatpapierâ&#x20AC;&#x2122;. Bij het ontwikkelen van de tweede Amsterdamse Museum Monitor (2015/2016) willen we een verbeteren verdiepingsslag maken. Om te beginnen willen we de Monitor 1.0 evalueren en de aangedragen verbeterpunten verwerken in de tweede versie.

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 41

bijlage 1

Ledenlijst OAM Allard Pierson Museum Amsterdam Castle Muiderslot Amsterdam Museum Amsterdam Pipe Museum Anne Frank Huis de Appel arts centre ARCAM Artis Royal Zoo Bijbels Museum / Cromhouthuizen Bijzondere Collecties UvA Cobra Museum Diamant Museum

42 | Amsterdam Museum Monitor 2015

EYE Filmmuseum Foam Fotografiemuseum Museum Geelvinck Hinlopen Huis Hermitage Amsterdam Hortus Botanicus Amsterdam Huis Marseille Joods Historisch Museum JHM Kindermuseum Portugese Synagoge Hollandsche Schouwburg Micropia Multatuli Huis

NEMO De Nieuwe Kerk oude kerk Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder Koninklijk Paleis Amsterdam Persmuseum Museum Het Rembrandthuis Rijksmuseum Amsterdam Het Scheepvaartmuseum Museum Het Schip Stadsarchief Amsterdam

Stedelijk Museum Tassenmuseum Hendrikje Museum Tot Zover Tropenmuseum Van Gogh Museum Museum Van Loon Verzetsmuseum Amsterdam Museum Willet-Holthuysen Zaans Museum, Verkade Paviljoen & Czaar Peterhuisje

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 43

bijlage 2

Correlaties musea In deze bijlage bevinden zich de correlatiegrafieken van diverse musea. Deze grafieken geven weer hoe groot de waarden van de correlaties tussen verschillende musea zijn. Een hogere correlatie (dicht bij 1) tussen twee musea betekent dus dat het waarschijnlijker is dat iemand beiden bezoekt. Een lage correlatie (dicht bij -1) geeft aan dat iemand beide musea waarschijnlijk niet zal combineren.

Allard Pierson Museum Amsterdam Museum Zuiderzee museum Bijbels Museum VolendamMarken Express Blue Boat Company Het Tsaar Peterhuis De Drie Fleschjes Eetsalon Van Dobben Amsterdam Dungeon Teylers Museum Foam Fotografiemuseum Muiderslot Geelvinck Hinlopen Huis 0,08 Hermitage Amsterdam Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum

0,06 0,04

Holland International Rondvaart Hortus Botanicus Huis Marseille Joods Historisch Museum Molen van Sloten

0,02

Museum Het Schip

De Bijenkorf Het Concertgebouw

0,00

Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Bijzondere Collecties

Museum Van Loon

Amsterdam Tulip Museum

Museum Willet-Holthuysen

Icebar Xtracold

Portugese Synagoge

Zaans Museum

Het Scheepvaartmuseum NEMO

44 | Amsterdam Museum Monitor 2015

Stedelijk Museum De Nieuwe Kerk de Appel arts centre oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum Amsterdam ArenA

Amsterdam Castle Muiderslot Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company 0,06 De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben 0,05 Amsterdam Pipe Museum Foam Fotografiemuseum Geelvinck Hinlopen Huis Museum Tot Zover

0,04

Madame Tussauds Amsterdam

0,03

House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum De Bijenkorf

Hermitage Amsterdam Holland International Rondvaart

0,02

Hortus Botanicus

0,01

Huis Marseille Joods Historisch Museum

0,00

Het Concertgebouw

Molen van Sloten

-0,01

Bijzondere Collecties

Museum Het Schip

-0,02

Amsterdam Tulip Museum

Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Icebar Xtracold

Museum Van Loon

Zaans Museum

Museum Willet-Holthuysen

Stadsarchief Amsterdam

Portugese Synagoge Het Scheepvaartmuseum

Museum van het Nederlandse uurwerk

NEMO

EYE Filmmuseum

Stedelijk Museum

Artis Royal Zoo

De Nieuwe Kerk

Varen op de Zaan Persmuseum

de Appel arts centre

Molenmuseum Molen De Zoeker Houtzaagmolen Het Jonge Schaap Het Grachtenhuis Diamand Museum Amsterdam Cobra Museum Amsterdam ArenA

oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum

Amsterdam Museum Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Bijbels Museum VolendamMarken Express Blue Boat Company Het Tsaar Peterhuis De Drie Fleschjes 0,15 Eetsalon Van Dobben Amsterdam Dungeon Teylers Museum Foam Fotografiemuseum Muiderslot Geelvinck Hinlopen Huis 0,12 Hermitage Amsterdam Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam

Holland International Rondvaart

0,09

House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum

Hortus Botanicus Huis Marseille

0,06

Joods Historisch Museum Molen van Sloten

0,03

Museum Het Schip

De Bijenkorf

0,00

Het Concertgebouw

Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Bijzondere Collecties

Museum Van Loon

Amsterdam Tulip Museum

Museum Willet-Holthuysen

Icebar Xtracold

Portugese Synagoge

Zaans Museum

Het Scheepvaartmuseum NEMO

Stedelijk Museum De Nieuwe Kerk de Appel arts centre oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum Amsterdam ArenA

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 45

Amsterdam Pipe Museum Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company 0,08 De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben 0,07 Muiderslot Foam Fotografiemuseum Geelvinck Hinlopen Huis Museum Tot Zover 0,06 Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum De Bijenkorf

Hermitage Amsterdam

0,05

Holland International Rondvaart

0,04

Hortus Botanicus

0,03

Huis Marseille

0,02

Joods Historisch Museum

0,01

Het Concertgebouw

Molen van Sloten

0,00

Bijzondere Collecties

Museum Het Schip

-0,01

Amsterdam Tulip Museum

Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Icebar Xtracold

Museum Van Loon

Zaans Museum

Museum Willet-Holthuysen

Stadsarchief Amsterdam

Portugese Synagoge Het Scheepvaartmuseum

Museum van het Nederlandse uurwerk

NEMO

EYE Filmmuseum

Stedelijk Museum

Artis Royal Zoo

De Nieuwe Kerk

Varen op de Zaan Persmuseum

de Appel arts centre

Molenmuseum Molen De Zoeker Houtzaagmolen Het Jonge Schaap Het Grachtenhuis Diamant Museum Amsterdam Cobra Museum Amsterdam ArenA

oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum

Bijzondere Collecties UvA Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company 0,035 De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben 0,030 Muiderslot Foam Fotografiemuseum Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum

0,025 0,020

De Bijenkorf

Holland International Rondvaart

0,015

Hortus Botanicus

0,010

Huis Marseille

0,005 0,000

Het Concertgebouw

Hermitage Amsterdam

-0,005

Amsterdam Tulip Museum

Joods Historisch Museum Molen van Sloten Museum Het Schip Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Icebar Xtracold

Museum Van Loon

Zaans Museum

Museum Willet-Holthuysen

Stadsarchief Amsterdam

Portugese Synagoge Het Scheepvaartmuseum

Museum van het Nederlandse uurwerk EYE Filmmuseum Artis Royal Zoo Varen op de Zaan Persmuseum Molenmuseum Molen De Zoeker Houtzaagmolen Het Jonge Schaap Het Grachtenhuis Diamant Museum Amsterdam Cobra Museum Amsterdam ArenA

46 | Amsterdam Museum Monitor 2015

NEMO Stedelijk Museum De Nieuwe Kerk de Appel arts centre oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum

Cobra Museum Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company 0,06 De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben 0,05 Muiderslot Foam Fotografiemuseum Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum De Bijenkorf

0,04

Hermitage Amsterdam

0,03

Holland International Rondvaart

0,02

Hortus Botanicus

0,01

Huis Marseille Joods Historisch Museum

0,00

Molen van Sloten

-0,01

Het Concertgebouw

Museum Het Schip

-0,02

Bijzondere Collecties

Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Amsterdam Tulip Museum

Museum Van Loon

Icebar Xtracold

Museum Willet-Holthuysen

Zaans Museum

Portugese Synagoge Het Scheepvaartmuseum

Stadsarchief Amsterdam

NEMO

Museum van het Nederlandse uurwerk

Stedelijk Museum

EYE Filmmuseum

De Nieuwe Kerk

Artis Royal Zoo Varen op de Zaan

de Appel arts centre

Persmuseum Molenmuseum Molen De Zoeker Houtzaagmolen Het Jonge Schaap Het Grachtenhuis Diamant Museum Amsterdam Amsterdam ArenA

oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum

Diamant Museum Amsterdam Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company 0,12 De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben Muiderslot Foam Fotografiemuseum 0,10 Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum

0,08 0,06 0,04

De Bijenkorf

0,02

Het Concertgebouw

0,00

Bijzondere Collecties Amsterdam Tulip Museum Icebar Xtracold Zaans Museum Stadsarchief Amsterdam Museum van het Nederlandse uurwerk EYE Filmmuseum Artis Royal Zoo Varen op de Zaan Persmuseum Molenmuseum Molen De Zoeker Houtzaagmolen Het Jonge Schaap Het Grachtenhuis Cobra Museum Amsterdam ArenA

Hermitage Amsterdam Holland International Rondvaart Hortus Botanicus Huis Marseille Joods Historisch Museum Molen van Sloten Museum Het Schip Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder Museum Van Loon Museum Willet-Holthuysen Portugese Synagoge Het Scheepvaartmuseum NEMO Stedelijk Museum De Nieuwe Kerk de Appel arts centre oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 47

EYE Filmmuseum Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company 0,08 De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben 0,07 Muiderslot Foam Fotografiemuseum 0,06 Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum De Bijenkorf Het Concertgebouw Bijzondere Collecties

0,05 0,04 0,03 0,02 0,01 0,00 -0,01 -0,02

Hermitage Amsterdam Holland International Rondvaart Hortus Botanicus Huis Marseille Joods Historisch Museum Molen van Sloten Museum Het Schip Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Amsterdam Tulip Museum

Museum Van Loon

Icebar Xtracold

Museum Willet-Holthuysen

Zaans Museum

Portugese Synagoge Het Scheepvaartmuseum

Stadsarchief Amsterdam

NEMO

Museum van het Nederlandse uurwerk

Stedelijk Museum

Artis Royal Zoo

De Nieuwe Kerk

Varen op de Zaan Persmuseum

de Appel arts centre

Molenmuseum Molen De Zoeker Houtzaagmolen Het Jonge Schaap Het Grachtenhuis Diamant Museum Amsterdam Cobra Museum Amsterdam ArenA

oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum

Foam Fotografiemuseum Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben Muiderslot Geelvinck Hinlopen Huis 0,25 Hermitage Amsterdam Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover

0,20

Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet

Holland International Rondvaart Hortus Botanicus

0,15

Huis Marseille Joods Historisch Museum

0,10

Frans Hals Museum

Molen van Sloten

0,05

De Bijenkorf

Museum Het Schip

0,00

Het Concertgebouw

Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Bijzondere Collecties

Museum Van Loon

Amsterdam Tulip Museum

Museum Willet-Holthuysen

Icebar Xtracold

Portugese Synagoge

Zaans Museum

Het Scheepvaartmuseum NEMO

48 | Amsterdam Museum Monitor 2015

Stedelijk Museum De Nieuwe Kerk de Appel arts centre oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum Amsterdam ArenA

Museum Geelvinck Hinlopen Huis Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company 0,40 De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben 0,35 Muiderslot Foam Fotografiemuseum Hermitage Amsterdam Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum De Bijenkorf

0,30

Holland International Rondvaart

0,25

Hortus Botanicus

0,20

Huis Marseille Joods Historisch Museum

0,15

Molen van Sloten

0,10

Museum Het Schip

0,05

Het Concertgebouw

Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

0,00

Bijzondere Collecties

Museum Van Loon

Amsterdam Tulip Museum

Museum Willet-Holthuysen

Icebar Xtracold

Portugese Synagoge

Zaans Museum

Het Scheepvaartmuseum NEMO

Stadsarchief Amsterdam

Stedelijk Museum

Museum van het Nederlandse uurwerk

De Nieuwe Kerk

EYE Filmmuseum

de Appel arts centre

Artis Royal Zoo Varen op de Zaan

oude kerk

Persmuseum Molenmuseum Molen De Zoeker Houtzaagmolen Het Jonge Schaap Het Grachtenhuis Diamant Museum Amsterdam Cobra Museum

Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum Amsterdam ArenA

Hermitage Amsterdam Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company 0,20 De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben Muiderslot Foam Fotografiemuseum Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum 0,15

Holland International Rondvaart

Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum De Bijenkorf

0,10

Hortus Botanicus Huis Marseille Joods Historisch Museum

0,05

Molen van Sloten Museum Het Schip

0,00

Het Concertgebouw

Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Bijzondere Collecties

Museum Van Loon

Amsterdam Tulip Museum

Museum Willet-Holthuysen

Icebar Xtracold

Portugese Synagoge

Zaans Museum

Het Scheepvaartmuseum NEMO

Stedelijk Museum De Nieuwe Kerk de Appel arts centre oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum Amsterdam ArenA

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 49

Hortus Botanicus Amsterdam Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben Muiderslot Foam Fotografiemuseum 0,20 Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum

Hermitage Amsterdam

0,15

Holland International Rondvaart Huis Marseille

0,10

Joods Historisch Museum Molen van Sloten

0,05

Museum Het Schip

De Bijenkorf

0,00

Het Concertgebouw

Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Bijzondere Collecties

Museum Van Loon

Amsterdam Tulip Museum

Museum Willet-Holthuysen

Icebar Xtracold

Portugese Synagoge

Zaans Museum

Het Scheepvaartmuseum NEMO

Stadsarchief Amsterdam

Stedelijk Museum

Museum van het Nederlandse uurwerk

De Nieuwe Kerk

EYE Filmmuseum

de Appel arts centre

Artis Royal Zoo Varen op de Zaan

oude kerk

Persmuseum Molenmuseum Molen De Zoeker Houtzaagmolen Het Jonge Schaap Het Grachtenhuis Diamant Museum Amsterdam Cobra Museum

Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum Amsterdam ArenA

Huis Marseille Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben Muiderslot Foam Fotografiemuseum 0,20 Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam

0,15

House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum

Hermitage Amsterdam Holland International Rondvaart Hortus Botanicus

0,10

Joods Historisch Museum Molen van Sloten

0,05

Museum Het Schip

De Bijenkorf

0,00

Het Concertgebouw

Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Bijzondere Collecties

Museum Van Loon

Amsterdam Tulip Museum

Museum Willet-Holthuysen

Icebar Xtracold

Portugese Synagoge

Zaans Museum

Het Scheepvaartmuseum NEMO

50 | Amsterdam Museum Monitor 2015

Stedelijk Museum De Nieuwe Kerk de Appel arts centre oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum Amsterdam ArenA

Joods Historisch Museum Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company 0,15 De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben Muiderslot Foam Fotografiemuseum 0,12 Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover

0,09

Hermitage Amsterdam

Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet

Holland International Rondvaart

0,06

Hortus Botanicus Huis Marseille

0,03

Frans Hals Museum

Molen van Sloten

0,00

De Bijenkorf

Museum Het Schip

-0,03

Het Concertgebouw

Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Bijzondere Collecties

Museum Van Loon

Amsterdam Tulip Museum

Museum Willet-Holthuysen

Icebar Xtracold

Portugese Synagoge

Zaans Museum

Het Scheepvaartmuseum NEMO

Stadsarchief Amsterdam

Stedelijk Museum

Museum van het Nederlandse uurwerk

De Nieuwe Kerk

EYE Filmmuseum

de Appel arts centre

Artis Royal Zoo Varen op de Zaan

oude kerk

Persmuseum Molenmuseum Molen De Zoeker Houtzaagmolen Het Jonge Schaap Het Grachtenhuis Diamant Museum Amsterdam Cobra Museum

Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum Amsterdam ArenA

Portugese Synagoge Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company 0,20 De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben Muiderslot Foam Fotografiemuseum 0,15 Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum Hermitage Amsterdam

Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum De Bijenkorf

0,10

Holland International Rondvaart Hortus Botanicus Huis Marseille

0,05

Joods Historisch Museum Molen van Sloten

0,00

Het Concertgebouw

Museum Het Schip

Bijzondere Collecties

Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Amsterdam Tulip Museum

Museum Van Loon

Icebar Xtracold

Museum Willet-Holthuysen

Zaans Museum

Het Scheepvaartmuseum NEMO

Stedelijk Museum De Nieuwe Kerk de Appel arts centre oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum Amsterdam ArenA

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 51

NEMO Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben Muiderslot Foam Fotografiemuseum 0,20 Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum

Hermitage Amsterdam

0,15

Holland International Rondvaart Hortus Botanicus

0,10

Huis Marseille Joods Historisch Museum

0,05

Molen van Sloten

De Bijenkorf

0,00

Het Concertgebouw

Museum Het Schip

Bijzondere Collecties

Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Amsterdam Tulip Museum

Museum Van Loon

Icebar Xtracold

Museum Willet-Holthuysen

Zaans Museum

Portugese Synagoge Het Scheepvaartmuseum

Stadsarchief Amsterdam

Stedelijk Museum

Museum van het Nederlandse uurwerk

De Nieuwe Kerk

EYE Filmmuseum

de Appel arts centre

Artis Royal Zoo Varen op de Zaan

oude kerk

Persmuseum Molenmuseum Molen De Zoeker Houtzaagmolen Het Jonge Schaap Het Grachtenhuis Diamant Museum Amsterdam Cobra Museum

Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum Amsterdam ArenA

De Nieuwe Kerk Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company 0,35 De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben Muiderslot Foam Fotografiemuseum 0,30 Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum

0,25 0,20

Hermitage Amsterdam Holland International Rondvaart Hortus Botanicus

0,15

Huis Marseille

0,10

De Bijenkorf

0,05

Het Concertgebouw

0,00

Joods Historisch Museum Molen van Sloten Museum Het Schip

Bijzondere Collecties

Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Amsterdam Tulip Museum

Museum Van Loon

Icebar Xtracold

Museum Willet-Holthuysen

Zaans Museum

Portugese Synagoge Het Scheepvaartmuseum

52 | Amsterdam Museum Monitor 2015

NEMO Stedelijk Museum de Appel arts centre oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum Amsterdam ArenA

Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben Muiderslot Foam Fotografiemuseum 0,4 Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover

Hermitage Amsterdam

0,3

Madame Tussauds Amsterdam House of Bols

Holland International Rondvaart Hortus Botanicus

0,2

Kattenkabinet Frans Hals Museum

Huis Marseille Joods Historisch Museum

0,1

Molen van Sloten

De Bijenkorf

0,0

Het Concertgebouw

Museum Het Schip

Bijzondere Collecties

Museum Van Loon

Amsterdam Tulip Museum

Museum Willet-Holthuysen

Icebar Xtracold

Portugese Synagoge

Zaans Museum

Het Scheepvaartmuseum NEMO

Stadsarchief Amsterdam

Stedelijk Museum

Museum van het Nederlandse uurwerk

De Nieuwe Kerk

EYE Filmmuseum

de Appel arts centre

Artis Royal Zoo Varen op de Zaan

oude kerk

Persmuseum Molenmuseum Molen De Zoeker Houtzaagmolen Het Jonge Schaap Het Grachtenhuis Diamant Museum Amsterdam Cobra Museum

Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum Amsterdam ArenA

Persmuseum Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company 0,030 De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben 0,025 Muiderslot Foam Fotografiemuseum Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum De Bijenkorf Het Concertgebouw

0,020

Hermitage Amsterdam Holland International Rondvaart

0,015

Hortus Botanicus

0,010

Huis Marseille

0,005

Joods Historisch Museum Molen van Sloten

0,000 -0,005

Bijzondere Collecties Amsterdam Tulip Museum Icebar Xtracold Zaans Museum Stadsarchief Amsterdam Museum van het Nederlandse uurwerk EYE Filmmuseum Artis Royal Zoo Varen op de Zaan Molenmuseum Molen De Zoeker Houtzaagmolen Het Jonge Schaap Het Grachtenhuis Diamant Museum Amsterdam Cobra Museum Amsterdam ArenA

Museum Het Schip Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder Museum Van Loon Museum Willet-Holthuysen Portugese Synagoge Het Scheepvaartmuseum NEMO Stedelijk Museum De Nieuwe Kerk de Appel arts centre

oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 53

Museum Het Rembrandthuis Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company 0,25 De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben Muiderslot Foam Fotografiemuseum 0,20 Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover

Hermitage Amsterdam

0,15

Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum

Holland International Rondvaart

0,10

Hortus Botanicus Huis Marseille

0,05

Joods Historisch Museum

0,00

De Bijenkorf

Molen van Sloten

-0,05

Het Concertgebouw

Museum Het Schip

Bijzondere Collecties

Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Amsterdam Tulip Museum

Museum Van Loon

Icebar Xtracold

Museum Willet-Holthuysen

Zaans Museum

Portugese Synagoge Het Scheepvaartmuseum

Stadsarchief Amsterdam

NEMO

Museum van het Nederlandse uurwerk

Stedelijk Museum

EYE Filmmuseum

De Nieuwe Kerk

Artis Royal Zoo Varen op de Zaan

de Appel arts centre

Persmuseum Molenmuseum Molen De Zoeker Houtzaagmolen Het Jonge Schaap Het Grachtenhuis Diamant Museum Amsterdam Cobra Museum

oude kerk Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum Amsterdam ArenA

Het Scheepvaartmuseum Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben Muiderslot Foam Fotografiemuseum 0,20 Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam

0,15

House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum

0,10

Hermitage Amsterdam Holland International Rondvaart Hortus Botanicus Huis Marseille Joods Historisch Museum

0,05

Molen van Sloten

De Bijenkorf

0,00

Het Concertgebouw

Museum Het Schip

Bijzondere Collecties

Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Amsterdam Tulip Museum

Museum Van Loon

Icebar Xtracold

Museum Willet-Holthuysen

Zaans Museum

Portugese Synagoge NEMO

54 | Amsterdam Museum Monitor 2015

Stedelijk Museum De Nieuwe Kerk de Appel arts centre oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum Amsterdam ArenA

Museum Het Schip Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company 0,035 De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben 0,030 Muiderslot Foam Fotografiemuseum Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum 0,025 Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum De Bijenkorf

Hermitage Amsterdam

0,020

Holland International Rondvaart

0,015

Hortus Botanicus

0,010

Huis Marseille

0,005

Joods Historisch Museum

0,000

Molen van Sloten

-0,005

Het Concertgebouw

Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

-0,010

Bijzondere Collecties

Museum Van Loon

Amsterdam Tulip Museum

Museum Willet-Holthuysen

Icebar Xtracold

Portugese Synagoge

Zaans Museum

Het Scheepvaartmuseum NEMO

Stadsarchief Amsterdam

Stedelijk Museum

Museum van het Nederlandse uurwerk

De Nieuwe Kerk

EYE Filmmuseum

de Appel arts centre

Artis Royal Zoo Varen op de Zaan

oude kerk

Persmuseum Molenmuseum Molen De Zoeker Houtzaagmolen Het Jonge Schaap Het Grachtenhuis Diamant Museum Amsterdam Cobra Museum

Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum Amsterdam ArenA

Stadsarchief Amsterdam Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben Muiderslot Foam Fotografiemuseum 0,08 Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum

0,06 0,04 0,02

Hermitage Amsterdam Holland International Rondvaart Hortus Botanicus Huis Marseille Joods Historisch Museum Molen van Sloten

De Bijenkorf

0,00

Het Concertgebouw Bijzondere Collecties

Museum Het Schip Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Amsterdam Tulip Museum

Museum Van Loon

Icebar Xtracold

Museum Willet-Holthuysen

Zaans Museum

Portugese Synagoge

Het Scheepvaartmuseum NEMO Stedelijk Museum De Nieuwe Kerk de Appel arts centre oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 55

Stedelijk Museum Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company 0,20 De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben Muiderslot Foam Fotografiemuseum 0,15 Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam

Hermitage Amsterdam

0,10

Holland International Rondvaart

House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum

Hortus Botanicus

0,05

Huis Marseille Joods Historisch Museum

0,00

Molen van Sloten

De Bijenkorf

-0,05

Het Concertgebouw

Museum Het Schip

Bijzondere Collecties

Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Amsterdam Tulip Museum

Museum Van Loon

Icebar Xtracold

Museum Willet-Holthuysen

Zaans Museum

Portugese Synagoge Het Scheepvaartmuseum

Stadsarchief Amsterdam

NEMO

Museum van het Nederlandse uurwerk

De Nieuwe Kerk

EYE Filmmuseum

de Appel arts centre

Artis Royal Zoo Varen op de Zaan

oude kerk

Persmuseum Molenmuseum Molen De Zoeker Houtzaagmolen Het Jonge Schaap Het Grachtenhuis Diamant Museum Amsterdam Cobra Museum

Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum Amsterdam ArenA

Tassenmuseum Hendrikje Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben 0,25 Muiderslot Foam Fotografiemuseum Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover

0,20

Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet

Holland International Rondvaart

0,15

Hortus Botanicus

0,10

Huis Marseille

Frans Hals Museum De Bijenkorf Het Concertgebouw

Joods Historisch Museum

0,05 0,00

56 | Amsterdam Museum Monitor 2015

Hermitage Amsterdam

Molen van Sloten Museum Het Schip Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder Museum Van Loon Museum Willet-Holthuysen Portugese Synagoge Het Scheepvaartmuseum NEMO Stedelijk Museum De Nieuwe Kerk de Appel arts centre oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum Amsterdam ArenA

Nederlands Uitvaart Museum Tot Zover Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company 0,040 De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben 0,035 Muiderslot Foam Fotografiemuseum Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum 0,030 Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum De Bijenkorf

Hermitage Amsterdam

0,025

Holland International Rondvaart

0,020

Hortus Botanicus

0,015

Huis Marseille

0,010

Joods Historisch Museum

0,005

Het Concertgebouw

Molen van Sloten

0,000

Bijzondere Collecties

-0,005

Amsterdam Tulip Museum

Museum Het Schip Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Icebar Xtracold

Museum Van Loon

Zaans Museum

Museum Willet-Holthuysen

Stadsarchief Amsterdam

Portugese Synagoge Het Scheepvaartmuseum

Museum van het Nederlandse uurwerk

NEMO

EYE Filmmuseum

Stedelijk Museum

Artis Royal Zoo

De Nieuwe Kerk

Varen op de Zaan Persmuseum

de Appel arts centre

Molenmuseum Molen De Zoeker Houtzaagmolen Het Jonge Schaap Het Grachtenhuis Diamant Museum Amsterdam Cobra Museum Amsterdam ArenA

oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum

Tropenmuseum Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company 0,15 De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben Muiderslot Foam Fotografiemuseum 0,12 Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam

Hermitage Amsterdam

0,09

House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum

Holland International Rondvaart Hortus Botanicus

0,06 0,03

Huis Marseille Joods Historisch Museum Molen van Sloten

De Bijenkorf

0,00

Het Concertgebouw Bijzondere Collecties

Museum Het Schip Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Amsterdam Tulip Museum

Museum Van Loon

Icebar Xtracold

Museum Willet-Holthuysen

Zaans Museum

Portugese Synagoge

Het Scheepvaartmuseum NEMO Stedelijk Museum De Nieuwe Kerk de Appel arts centre oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum Amsterdam ArenA

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 57

Van Gogh Museum Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company 0,20 De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben Muiderslot Foam Fotografiemuseum 0,15 Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum

Hermitage Amsterdam

0,10

Holland International Rondvaart Hortus Botanicus

0,05

Huis Marseille Joods Historisch Museum

0,00

Molen van Sloten

De Bijenkorf

-0,05

Het Concertgebouw

Museum Het Schip

Bijzondere Collecties

Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Amsterdam Tulip Museum

Museum Van Loon

Icebar Xtracold

Museum Willet-Holthuysen

Zaans Museum

Portugese Synagoge Het Scheepvaartmuseum

Stadsarchief Amsterdam

NEMO

Museum van het Nederlandse uurwerk

Stedelijk Museum

EYE Filmmuseum

De Nieuwe Kerk

Artis Royal Zoo Varen op de Zaan

de Appel arts centre

Persmuseum Molenmuseum Molen De Zoeker Houtzaagmolen Het Jonge Schaap Het Grachtenhuis Diamant Museum Amsterdam Cobra Museum

oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum Amsterdam ArenA

Museum Van Loon Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company 0,40 De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben 0,35 Muiderslot Foam Fotografiemuseum Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet Frans Hals Museum De Bijenkorf

0,30 0,25

Hermitage Amsterdam Holland International Rondvaart

0,20

Hortus Botanicus

0,15

Huis Marseille Joods Historisch Museum

0,10

Molen van Sloten

0,05

Het Concertgebouw

Museum Het Schip

0,00

Bijzondere Collecties

Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Amsterdam Tulip Museum

Museum Willet-Holthuysen

Icebar Xtracold

Portugese Synagoge

Zaans Museum

Het Scheepvaartmuseum NEMO

58 | Amsterdam Museum Monitor 2015

Stedelijk Museum De Nieuwe Kerk de Appel arts centre oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum Amsterdam ArenA

Verzetsmuseum Amsterdam Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company 0,10 De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben Muiderslot Foam Fotografiemuseum 0,08 Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover

Hermitage Amsterdam

0,06

Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet

Holland International Rondvaart

0,04

Hortus Botanicus

0,02

Huis Marseille

Frans Hals Museum

Joods Historisch Museum

0,00

De Bijenkorf

Molen van Sloten

-0,02

Het Concertgebouw

Museum Het Schip

Bijzondere Collecties

Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Amsterdam Tulip Museum

Museum Van Loon

Icebar Xtracold

Museum Willet-Holthuysen

Zaans Museum

Portugese Synagoge Het Scheepvaartmuseum

Stadsarchief Amsterdam

NEMO

Museum van het Nederlandse uurwerk

Stedelijk Museum

EYE Filmmuseum

De Nieuwe Kerk

Artis Royal Zoo Varen op de Zaan

de Appel arts centre

Persmuseum Molenmuseum Molen De Zoeker Houtzaagmolen Het Jonge Schaap Het Grachtenhuis Diamant Museum Amsterdam Cobra Museum

oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Houseboat Museum Amsterdam ArenA

Museum Willet-Holthuysen Allard Pierson Museum Zuiderzee museum Amsterdam Museum VolendamMarken Express Bijbels Museum Het Tsaar Peterhuis Blue Boat Company De Drie Fleschjes Amsterdam Dungeon Teylers Museum Eetsalon Van Dobben Muiderslot Foam Fotografiemuseum 0,25 Geelvinck Hinlopen Huis Amsterdam Pipe Museum Museum Tot Zover

0,20

Madame Tussauds Amsterdam House of Bols Kattenkabinet

Hermitage Amsterdam Holland International Rondvaart

0,15

Hortus Botanicus

0,10

Huis Marseille

Frans Hals Museum

Joods Historisch Museum

De Bijenkorf

0,05

Het Concertgebouw

0,00

Molen van Sloten Museum Het Schip

Bijzondere Collecties

Museum Onsâ&#x20AC;&#x2122; Lieve Heer op Solder

Amsterdam Tulip Museum

Museum Van Loon

Icebar Xtracold

Portugese Synagoge

Zaans Museum

Het Scheepvaartmuseum NEMO

Stedelijk Museum De Nieuwe Kerk de Appel arts centre oude kerk Museum Het Rembrandthuis Tassenmuseum Hendrikje Tropenmuseum Van Gogh Museum Verzetsmuseum Amsterdam Houseboat Museum Amsterdam ArenA

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 59

bijlage 3

Overzicht bezoekers 1994-2014 1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

3.838.413

4.060.448

4.193.764

total hotel overnights transit schiphol total attraction visitors inhabitants Nederlands (*1.000)

15.342.000

15.424.000

15.494.000

15.567.000

15.654.000

15.760.000

15.864.000

15.987.000

16.105.000

872.744

837.620

971.479

1.018.684

758.163

770.384

1.315.790

1.298.868

1.592.771

Artis Royal Zoo

1.112.541

1.156.030

1.205.720

1.217.785

1.191.532

1.270.324

1.189.344

1.197.273

1.230.104

Rijksmuseum Amsterdam

1.037.907

945.863

1.328.661

1.084.652

1.226.138

1.309.927

1.164.389

1.011.316

1.090.487

Anne Frank Huis

602.000

616.511

625.004

710.210

821.516

810.583

884.055

900.000

909.000

Stedelijk Museum Amsterdam

422.220

494.873

472.756

403.166

465.475

395.442

382.264

412.172

328.631

337.614

339.610

512.303

412.670

304.148

232.423

256.651

230.847

Amsterdam Museum

144.488

230.243

167.721

227.019

210.759

117.850

204.316

139.054

166.272

Het Scheepvaartmuseum

223.707

204.562

206.235

215.799

228.763

203.366

188.370

170.523

243.149

Van Gogh Museum

Nieuwe Kerk

NEMO

175.342

291.887

317.592

Tropenmuseum

184.811

151.931

175.301

181.270

191.336

148.070

126.719

127.520

137.362

Museum Het Rembrandthuis

128.644

103.113

120.940

140.336

141.857

113.402

156.854

131.703

162.050

Joods Cultureel Kwartier*

121.588

122.983

107.411

116.909

117.228

127.647

124.225

117.771

156.387

Koninklijk Paleis Amsterdam

108.270

79.602

151.105

125.703

185.642

126.827

86.927

118.795

71.970

EYE Filmmuseum

38.148

11.501

28.667

41.258

43.688

54.236

54.283

87.561

94.958

Hortus Botanicus Amsterdam

57.636

61.288

62.157

67.198

69.991

76.202

76.777

88.282

99.130

Museum Ons' Lieve Heer op Solder

48.820

48.286

57.853

52.236

58.047

56.138

56.471

57.620

64.565

oude kerk

36.791

67.507

60.881

59.124

71.407

78.792

Museum Willet-Holthuysen

24.247

22.665

9.472

42.651

46.923

52.539

47.283

51.869

55.804

Allard Pierson Museum

54.215

33.968

21.521

44.139

38.581

35.720

38.217

41.513

30.566

Bijbels Museum/ Cromhouthuizen

17.653

19.212

29.275

26.008

20.100

15.221

23.851

28.615

41.525

Verzetsmuseum

16.886

18.613

11.611

9.190

16.715

24.699

32.935

33.097

Stadsarchief Amsterdam

27.051

24.120

26.729

26.690

27.738

25.718

27.533

27.494

23.939

Hermitage Amsterdam Museum van Loon

8.300

6.100

10.100

8.310

11.447

19.845

18.598

15.756

20.670

Foam Fotografiemuseum

6.100

20.876

Huis Marseille

2.317

14.434

17.995

16.704

de Appel arts centre

2.214

9.323

10.065

15.627

9.715

11.705

9.594

16.768

Arcam

1.057

2.169

4.383

3.251

3.891

5.029

5.760

4.632

Nederlands Persmuseum

300

2.358

3.834

Museum Het Schip

5.000

5.500

6.000

6.500

5.000

2.000

400

Bijzondere Collecties

Tassenmuseum Hendrikje

Amsterdam Pipe Museum

4.123

113.988

105.692

126.471

134.832

129.317

126.093

115.093

115.043

113.779

5.370.864

5.647.561

6.273.591

6.464.387

6.488.596

6.255.201

6.804.515

6.827.735

7.360.784

Museum Geelvinck Hinlopen Huis

Amsterdam Castle Muiderslot Museum Tot zover Diamant Museum Cobra Museum Totaal

* Joods Cultureel Kwartier is: Joods Historisch Museum, JHM kindermuseum, Hollandsche Schouwburg & Portugese Synagoge

60 | Amsterdam Museum Monitor 2015

> 700.000 200.000 - 700.00 100.000 - 200.000 50.000 - 100.000 < 50.000

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

7.610.600

7.925.100

8.199.500

8.587.400

8.844.500

8.309.700

8.561.300

9.724.600

9.747.900

10.564.000

11.262.000

10.643.000

8.070.878

8.386.353

8.864.172

9.244.681

8.933.658

8.140.704

8.708.802

9.732.117

9.933.208

10.070.181

10.779.496

3.720.548

4.185.631

4.743.607

4.906.852

5.060.152

4.615.551

4.881.695

5.127.458

5.646.803

5.825.397

465.599

456.897

16.193.000

16.258.000

16.306.000

16.334.000

16.358.000

16.405.000

16.486.000

16.581.316

16.574.989

16.730.348

16 779 575

16 829 289

1.341.586

1.338.105

1.417.096

1.677.280

1.559.783

1.474.816

1.451.139

1.429.854

1.600.298

1.486.281

1.395.457

1.611.533

1.002.864

1.081.602

1.176.190

1.208.003

1.220.164

1.237.195

1.208.407

1.135.003

1.259.877

1.264.255

1.370.000

1.314.402

840.635

810.000

841.716

1.138.151

965.819

965.426

872.319

892.540

991.448

889.814

2.220.000

2.474.352

912.000

937.000

965.000

982.796

1.001.158

999.590

985.417

1.050.017

1.104.760

1.152.842

1.195.456

1.227.462

253.813

130.500

197.900

200.324

223.402

158.675

223.097

88.621

138.250

309.617

689.236

811.000

241.428

158.466

241.929

203.913

191.844

185.835

118.235

111.334

175.692

184.506

244.000

203.000

154.784

200.064

177.973

202.362

202.786

172.619

191.450

198.374

187.430

194.882

238.066

240.957

191.486

197.941

169.223

184.853

92.411

114.792

101.015

119.472

155.000

419.060

327.842

321.271

314.538

327.293

315.536

347.000

390.021

404.910

397.463

508.601

502.990

527.883

545.842

588.368

129.878

145.817

159.886

167.125

210.332

188.340

175.220

197.631

182.709

163.959

173.635

156.183

144.152

153.810

166.341

289.923

203.696

221.888

182.528

200.265

200.430

190.992

220.263

237.383

130.646

109.899

126.637

116.422

173.802

150.617

214.959

230.309

227.476

275.383

277.311

282.878

86.416

95.787

99.714

119.664

170.661

203.409

149.362

225.305

231.855

138.104

155.861

179.010

119.742

110.071

80.853

66.080

514.966

820.000

686.855

99.707

124.416

122.459

128.222

136.136

134.500

143.697

137.976

140.353

173.248

136.819

150.207

69.069

75.172

74.615

92.469

81.841

84.191

84.647

65.313

68.915

74.660

93.148

101.616

90.344

103.589

104.227

123.300

123.686

114.816

150.210

145.529

161.405

162.109

175.000

144.362

51.808

50.233

53.402

50.762

46.820

41.595

42.243

51.413

53.757

49.101

56.402

56.551

27.103

42.025

38.016

55.747

34.848

49.935

52.549

65.190

110.828

127.489

63.406

61.201

35.336

37.008

30.421

47.193

35.488

43.088

28.263

31.952

28.610

25.607

46.816

30.954

42.002

38.402

54.341

49.661

51.519

49.935

52.483

57.748

61.187

60.870

63.511

87.106

23.009

23.299

20.426

17.958

74.718

115.864

106.173

125.854

90.403

116.078

98.906

130.451

169.574

112.738

60.765

88.647

127.058

463.770

499.053

277.661

530.734

381.000

375.000

24.664

38.370

38.110

53.709

44.571

49.703

65.155

62.004

73.366

74.643

89.071

88.695

59.276

69.634

101.449

126.793

117.226

127.246

193.996

181.535

211.008

203.904

194.504

205.389

20.216

25.020

23.438

29.000

28.858

37.346

40.951

34.765

34.467

33.822

44.341

37.078

13.270

17.249

19.041

16.103

15.706

11.724

4.244

10.399

10.265

14.606

15.954

18.672

6.194

15.330

14.041

11.402

17.926

13.459

11.873

13.074

15.615

15.805

15.000

6.427

5.923

6.347

7.204

8.201

8.498

7.877

16.225

25.569

57.727

31.206

57.123

7.115

9.125

9.801

11.318

12.182

15.506

16.571

14.735

19.899

16.281

400

372

1.199

2.252

3.217

5.360

16.100

30.500

40.600

41.700

42.300

40.000

30.032

27.327

27.951

45.573

55.438

59.631

67.192

83.240

72.853

85.084

4.495

3.883

4.217

3.628

3.947

4.068

3.778

4.458

4.524

3.697

3.481

4.123

116.820

116.813

129.550

150.910

151.298

131.043

125.156

117.522

114.147

119.560

139.715

131.976

3.958

2.295

6.149

3.136

4.305

2.818

3.022

58.409

58.315

59.998 95.960

6.572.470

6.798.457

7.189.303

2.867.867

7.647.694

7.484.981

7.903.993

8.145.331

8.605.428

9.769.851

11.816.910

12.410.675

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 61

Stichting SAM office@amsterdammusea.org Nieuwezijds Voorburgwal 359 1012 RM Amsterdam The Netherlands, Europe tel. +31 (0)6 51815916 KvK/Chamber of Commerce 41216266

Amsterdam Museum Monitor 2015 | 63

H m M mu o e oa A n k P fi M e Am Sy A A u R Ho - P o u la M P n e sc e p n e s e - T ous - JH use uid se pia rmu m ms Go lijk ort em us um ste nag ms mst m V ijks lla Mu ipe n - seu nd us ipem - V um he um em - V um che u ro e - M um er um - K se Fo te gh Pa ug us eu - M rd o te er an m nd se mu Ve m sc eu u erz A Sc G us er Am S st pe M Kin - slo - on um tog rda M lei es eu m u am ge rda da Lo us sch um se rze Am he m se et ms ho eel eu zet s c le n i e S G u s t u v m s te t V s u u s e m - m m m M mu crop der Foa - A an inkl - P rafi m M seu Am Sy A - Am eum - R Ho - Pi on um e S Ge m tsm ste cho ee m mu erd wb inc - A mu r us ui se ia m m m Go ijk or em u m st na m s ijk lla M pe - V A ch el - A us rd u lvi - A se am ur k H n se d V s u t e s t s g M u er um - K se Fo te gh Pa ug us eu - erd o te er an sm nd use mu erz ms ou vin nn eu am wb nck nn um - g - in ne u Ki m slo - o um to rd M lei es eu m Mu am ge rda da L us sc um se et ter wb ck e m - ur H e F A He M lop Fr icr nd - F t - Va nin - gra am us s A e S m - se - - H m m oo eu he G um sm da ur Hi Fra Am He g - in ra ms t S us e a t M lo n t c e n n k P n m S o e o u m g n n e m A A u fi se pia rmu am Am Go lijk Por em Mu um st yna ms ms m V Rijk olla - Mu ipe - V A cho eelv - A seu - - M lop k H ster Sch us pe k H erd he um H e g t te a sm n s m e m u - s F st g P tu u se i n m H u e u d e e n u a e T slo m - Ko eu oto erd h M ale ge seu um - Mu rda oge erd rda n L us dsc eu us rzet ste uwb nck ne A et S seu n H is - am epv um Hu is - m - pva ot t - Va nin m - gra am us is A se S m - se m - - H am m oo eu he m G eum sm rda ur Hi Fra ms ch m uis de - M aa To is - de Mu art am Am n G klij Po fie M eu ms yn Am Am um Rij ol - M Pip n - m A Sch ee - use m g - nlo nk ter eep To - D Ap us rtm t Zo Di Ap seu t i e a p - M p H d k la s e V l A o k r m u m t a se Fo ste gh Pa tug us seu - M erd gog ster terd Van sm nd use mu erz ms ouw vinc nn um Het us en uis am vaa Zov am pel um use ver ma el a m um to rd M lei es eu m u am e da a L us sc um se et ter b k e Am S eu H - - M rtm er an ar W um - N nt rt in - gra am us s A e S m - A seu - - H m m P oon eumhe G um sm da urg Hin Fra st che m uis de u us - N t m ts ille - ieu mu s kl Po fie M eu m yn Am m m Ri o - ip Sc e - us m - lo nk er e To - D A se e ie u ce t-H M w se M i l j A s j m l u V m a k k r s em e m ho elv An eu - H M pe H da pva t Z ia pp um um uw seu ntr ol use e K a og P tu u s t V s u t s g e n t e m u m u a m e s e m e u i rd h M ale ges seu um Mu rda oge erd rda n L us dsc eu use rzet ste wb nck ne A et S seu n H is - - artmove an l a Wi - M e K m - – thu um er am u is e m - se m - am m oo eu he m u sm rd u H Fr m ch m ui d M u r - t rts lle us er H Ar ys H fie M seu Am Syn Am Am um - Ri Ho - M Pip n - m Sc Gee m - us am rg - inlo ank ster ee To s - D e A use seu Nie mu ce t-H eumk - erm cam en - et O e - M p jk ll p u d p t m u m s a V A h u s n o ug us seu - terd go ste ster Van sm and use emu erz ms ou lvin Ann um He us en Hui am vaa Zo iam pel m Wm - we eum tre lthu He ud itag - A Co – y t e e rt u s u s e te w c e A t e H s - r ve a a M e e m M a g rd d s A se um - use m e - am am Loo seu che m eumtsm rda bur k H Fra ms Sch um uis - de Mu tmu r - nt m rts illet us Ker - H Arc sen Sch Ker Am is m Syn Am Am um - Ri Ho - M Pip n - m Sc Gee - us m g - inlo nk ter eep To - D A se seu Nie u ce -H eumk - erm am - C ip k - st O i m ste ag s st V jks lla u e Ve Am ho lv A eu - H M p H da v t Z ia pp um m u se nt olt o - M e - M rd og ter erd an m nd se mu rz st uw inc nn m et us en uis m aa ov m el W - we um re hu He ude tag - Ar bra NEM us m u am e da a Lo us sch um se ets er b k e F Am S eu Hu - - M rtm er an ar il Mu Ke - – A ys t S K e A tis m O e ch m i d u m d u H r - m m o eu e - s - t ts le s r H r e c e m u Am Am eum - Ri Ho - M Pip n - m Sc Ge m - us am rg - inlo ank ster ee To s - D e A use use Nie mu ce t-H eu k - erm cam n - hip rk - st Roy se C u m e st ste Va jksmllan us em Ver Am hou lvi An eum - H Mu pe Hu dampva t Zo iamppe um um uw seu ntre olth H Oud ita - A ob - N Mu erd al Z m og er rd n u ds e u ze st w nc n e s n i a g r E s a o u e l W - e m e da am Lo se ch um seu ts erd bu k H e F Am t Sc eum Hu s - d - M rtm ver ant art ill Mu Ke - H – A yse t S e Ke e A rtis a m MO eumm - o - R - Ho m - P on um e S Ge m mu am rg in ran ste he T is - e us use - N m s c et-H seu rk - er rca n - chip rk ms Ro use - S O Ho ie u e m m C - t y u t n r c e - s - lo k r e o D A e i M ip m Va jksmllan us em Ver Am hou lvi An eum - H Mu pe Hu dampva t Zo iamppe um um uw seu ntre olth H Oud ita - A ob - N Mu erd al Z m ads s’ L t n n e s n i d e u z s a g r E s a o o a i n u e l W - e m am Lo use sch um seu ets terd wbu ck H e F Am t Sc eum Hu s - d - M rtm ver ant art ill Mu Ke - H – A yse t S e Ke e A rtis a m MO eumm - o - f m rch e m r r n c h i s e s r o u e m R u u H B o ie - M Pip n - m Sc Gee m - us am rg - inlo ank ster eep To s - D e A use seu Nie mu ce t-Ho eumk - O erm cam - C hip rk - ste oy seu - St On or ijzo de f a r e s n t a A h p u t d M nd use em Verz ms ou lvin Ann um He Mu pen Hu am vaa Zo iam pe m m - uwe eum tre lth He ud itag - A obr - NE us rda l Zo m o dsa s’ Li us B nd n r v a la W M – u y t e e r a M e m o f r e o er s u u e te w c e A t se H is eu che m seu tsm rda bur k H Fr ms Sch um uis - d - Mu tmu er - nt rts ille us Ker - H Ar sen Sch Ker Amtis R mu O - um - H - B mo chie ve H tan e m Sc Ge m us m g inl ank te ee To - e A se se Ni mu ce t-H eu k - erm cam - ip k - st oy se St O or ijz de f A ee ic Ve Am ho elv - A eu - H - M ope H rda pv t Z Dia pp um um euw seu ntr olt m Ou it - Co - N M erd al um ad ns’ tus on rn m r o u d a st p r s u in n m e u n u m aa o m e m e h H d ag A b E u a Z o sa L se zets ter wb ck ne F Am t Sc seu Hu is - - M rtm ver an l ar Will Mu e Ke - – A uys et S e K e A rtis ra m MO seu m - oo - f m rch ieve Bot ere rt - erd m a c Z a u m d u H r - t ts e r H r e c e h m i d o i