Uitkrant oktober 2023

vrij

service & info

JE DAGELIJKSE PORTIE CULTUUR

Amsterdam zit bomvol cultuur, ook bij jou in de buurt. Online houden we je op de hoogte van wat er te doen en te ontdekken is en waarmee je rekening moet houden. Iedere dag lees je verhalen en meer op iamsterdam.nl en op social media. En wil je wekelijks de beste tips en winacties in je mail? Schrijf je dan in voor de Uitmail.

iamsterdam.nl instagram.com/uitinams facebook.com/Iamsterdamnl

WEBCARE

Ook vanuit huis helpen we bewoners en bezoekers graag. Ons webcareteam geeft je tips en helpt je met vragen over bijvoorbeeld bestellingen. Bereikbaar via social media, webcare@iamsterdam.com en live chat op iamsterdam.nl.

bezoek een echte chocoladefabriek

rondleiding

Bezoek een echte chocoladefabriek en leer alles over de wereld van chocola, het regenwoud, de cacaoboeren en hoe wij in Amsterdam duurzaam en op zonne-energie de lekkerste chocola maken.

&proeverij

Leer hoe je chocola moet proeven en ontdek de magische wereld van échte chocoladesmaak.

planet-loving deliciousness

Boek nu je 90-minuten durende experience

THE OUTLET AROUND THE CORNER

No need to drive to the end of the world

ALWAYS 30-70% OFF

Halfweg 10 min.

from Amsterdam CS

DE TOEGANKELIJKE STAD

Beschrijf hoe het is om je door Amsterdam te bewegen als je een beperking hebt. Dat was de opdracht die we rolstoelgebruiker Maarten Wang hadden meegegeven, die samen met journalist Nina van Rijn het coververhaal maakte (pagina 8). Aanleiding is de Week van de Toegankelijkheid (van 2 t/m 7 oktober) waarin organisaties van mensen met een beperking aandacht vragen voor de dingen waar hun leden voortdurend tegenaan lopen.

‘Amsterdam is geen ideale stad voor rolstoelgebruikers’, zegt Wang, die al zijn hele leven aan een rolstoel gekluisterd is. Deels komt dat natuurlijk omdat we in een historische stad leven, met gebouwen uit een tijd dat toegankelijkheid op zijn zachtst gezegd niet top of mind was voor architecten en stadsplanners. Maar er zou toch veel meer gedaan kunnen worden.

Toen wij onszelf bij wijze van mentale oefening op de redactie eens gingen voorstellen hoe dat is als je wegens een beperking in een rolstoel zit, begon het me te duizelen. Ten eerste zou ik al niet in mijn appartement kunnen wonen, dat begint op een-hoog en twee binnentrappen heeft.

Vervolgens moet ik de stoep op die aan één zijde afgesloten is door een terras (waar je alleen langs kunt al je heel lenig bent) en aan de andere kant door een onontwarbare kluwen fietsen en scooters. Even verderop heeft de gezamenlijke middenstand besloten dat de stoep best een standplaats kan zijn voor kliko’s. Het park voor mijn deur zou helemaal ontoegankelijk zijn. Tenzij ik een robuuste en dure scootmobiel aan zou schaffen (maar waar laat ik die in mijn hal van één meter breed?), want ik zie mezelf niet over die modderige grindpaden rollen met een gewone rolstoel. De conclusie is dat ik onmiddellijk zou moeten verhuizen. Er is, kortom, nog veel werk aan de winkel, willen we dat mensen met een beperking – fysiek, visueel of anderszins – zich hier ook thuis voelen. Amsterdam&partners gaat na maanden voorbereiding vanaf deze maand bij zo veel mogelijk uitgaansgelegenheden aangeven hoe het met de toegankelijkheid zit. Zodat mensen als Maarten Wang niet onverwacht voor een dichte deur, of een te hoge drempel, komen te staan. Het is een begin.

Bart van Oosterhout Hoofdredacteur

b.vanoosterhout@ iamsterdam.com

VOLG ONS: iamsterdam.nl facebook.com/iamsterdamnl iamsterdam.nl/uitmail instagram.com/uitinams youtube.com/@uitinamsterdam

coverillustratie: Merel Corduwener

Inhoud OKT/23

P.08 OVER DE DREMPEL

COVERVERHAAL

Smalle straatjes, steile trappen, hoge drempels in de horeca: Amsterdam is onweerstaanbaar vanwege z'n historische karakter, maar is niet altijd even toegankelijk. Welke obstakels kom je tegen als je een beperking hebt? Rolstolgebruiker Maarten Wang ging voor ons op pad.

P.15 KUNST & VERMAAK

MUZIEK, EXPO, THEATER, FILM, CULTUUR

Het beste van ADE als je niet van beuktechno houdt, terug naar de iT en de RoXY in het Stadsarchief en fotograaf Nan Goldin in het Stedelijk. Ook interviewden we theaterduo Waal & Wind, die in zich in Doing it right buigen over ons (verkeerde) vrouwbeeld.

P.29 ETEN & DRINKEN & ZO

LIFESTYLE, UIT ETEN, WINKELEN EN WANDELEN

Spontaan uit eten? Bij veel restaurants in de stad kom je er niet meer tussen zonder reservering. Is dat erg? Verder natuurlijk de beste eet- en shoptips (zoals de Chique le friet van Carroll’s, foto) en buurtbewoner Chiquita leidt ons rond op de Oostelijke Eilanden.

P.39 AGENDA

DE ONMISBARE CULTURELE MAANDAGENDA

Welke concerten, musea, dj-sets, lezingen en andere uittips mag je niet overslaan deze maand? Een heleboel, lees je in de Agenda. Zoals de nieuwe opera Innocence en het debuutalbum van de Amsterdamse band Baby’s Berserk (foto) in Paradiso.

P.49 TOT SLOT

ODE AAN DE STAD

Schilder George Hendrik Breitner was begaan met de (werk)paarden in de stad, zo is te zien in de archiefrubriek Terugblik. Ook deelt Thorn de Vries, activist, acteur, dragking én ambassadeur van Amsterdam 750 jaar diens favoriete plekken van de stad.

‘ALS FILMMAKER OF ARTIEST VIND JE VAAK DE INSPIRATIE ONDER JE BED, OF OP DE DREMPEL VAN JE VOORDEUR. SOMS IS HET AL GENOEG OM GOED OM JE HEEN TE KIJKEN.’ DE

NAN GOLDIN

MEREL CORDUWENER

Up-to-date

februari 2022

Nieuws uit de stad, de leukste uit- en eettips en gespot op Instagram.

‘IK HEB NU VOOR HET EERST IETS VAN RUST GEVONDEN IN WAT IK AAN HET DOEN BEN. AL ZOU IK OOK GRAAG WEER FILMS MAKEN. ALS IK DE AMSTERDAMPRIJS WIN, WIL IK EEN NIEUWE CAMERA KOPEN.’ SMARTLAPPENZANGERES SOPHIE STRAAT IN HET PAROOL OVER HAAR NOMINATIE VOOR DE AMSTERDAMPRIJS VOOR DE KUNST. DE WINNAARS WORDEN 16 OKTOBER IN DE MEERVAART BEKENDGEMAAKT.

748 TAARTJES

Amsterdam is jarig! Voor de 748ste verjaardag van Amsterdam worden er op 27 oktober 748 taartjes uitgedeeld in de Store op het Centraal station.

DIT IS JERRAU

VERHUISBERICHT

Het stond al lang op de planning, maar nu is het eindelijk zover: de leeuwen in Artis hebben vanaf 5 oktober een nieuw, ruimer verblijf. Het nieuwe verblijf is een natuurlijke omgeving, met een heuvelachtig landschap, geïnspireerd op de savanne in verschillende seizoenen. Er zijn rustplaatsen, inklimplekken, hoog gras langs wateroevers en een open zandvlakte. Met verhalen rondom het verblijf ontdek je alles over de leeuw als sleutelsoort in zijn ecosysteem, zijn kwetsbare situatie in het wild en zijn symbolische status als eeuwenlange bron voor verhalen, overal ter wereld.

Wie zijn de opkomende talenten in de stad? Journalist Christiaan de Wit, die al jaren de elektronische muziekwereld volgt, hoefde niet lang na te denken over hét talent in dat genre: Jerrau. De dj draaide al op Lowlands en als programmeur van de Melkweg weet hij als geen ander wat er speelt in de muziekwereld. In de serie Cultuurmakers, met iedere maand een nieuwe jonge maker, zie je nu de mini-docu over zijn inspiratiebronnen, hoe hij als dj is begonnen en waarom Amsterdam voor hem dé plek is om toffe dingen te maken. Bekijk de docu over Jerrau via de QR-code. iamsterdam.com/uit/cultuurmakers/jerrau

@uitinams

Elke week krijgt een lokale instagrammer een plekje in deze Uitkant. Deze week is dat @roselindebon, die een rendez-vous van kat en hond op de gevoelige plaat legde. Volg @uitinams op Instagram voor je dagelijkse dosis culturele tips in de stad.

BIJLMERBIOS BLIJFT

Vanaf 6 oktober heeft openluchtfilmfestival Bijlmerbios een vaste locatie in Zuidoost. Het filmhuis is gevestigd in het voormalige ING-hoofdkantoor: het iconische rijksmonument Het Zandkasteel. Van woensdag tot en met zaterdag zie je er arthouse-cinema, docu’s en korte films, met ook lezingen en paneldiscussies op de agenda. Bijlmerplein 888, bijlmerbios.com

POP-REÜNIE

In 2003 startte het Conservatorium van Amsterdam met een popopleiding. Nu, twintig jaar later, geldt de popafdeling als een van de belangrijkste en meest prestigieuze van Europa én als springplank voor eigenzinnig, creatief en vernieuwend poptalent. Het jubileum wordt gevierd met een groot feest in de Melkweg. A trip down memory lane met bekende bands die de afgelopen twintig jaar aan de popacademie hebben gestudeerd, zoals ZEP, Josephine Odhil, Swan, Nusantara Beat, Sue the Night en Klankspoor. 5 oktober, Melkweg

SOPHIE SCHWARTZ

Josephine Odhil

Nusantara Beat Swan

DANNY GRIFFIOEN

THUIS IN DE STAD

Wie Thomas van der Veer (53, educatief medewerker bij gemeente Amsterdam) en zoon Willem (18, student music production), met hun drie schildpadden, twintig vissen en drie kreeften

Wat Huurwoning van 50 m2 in de Vogelbuurt in Noord, die uitkijkt op een mooie meidoorn van 100 jaar oud

Hoe Gewoon via Woningnet.

Thomas: ‘Ik had me ingeschreven op mijn 21ste en was op mijn 26ste aan de beurt.’ Sinds 27 jaar

Opvallend De tuin is 100 m2; twee keer zo groot als het huis

Fijnste plek Thomas: ‘De uitbouw, waar we nu zitten. Radio aan, vogels voeren, koffie erbij. En tussendoor een beetje werken terwijl de zon naar binnen schijnt.’

Thomas: ‘Ik wilde graag weg uit de Bijlmer en zocht een huis met twee kamers; toen kwam dit vrij. Een heel huis met een gigantische tuin – echt te gek. Die tuin is belangrijk voor me, ik hou van groen en dieren. We zijn allebei lid van Artis en ik geef lessen in natuureducatie aan kinderen.’

Willem: ‘Typisch Amsterdams? Ikzelf. Ik ben echt Amsterdams bloed.’ Thomas: ‘Het onderstel van de tafel komt uit café De blauwe druif. Normaal knappen mensen dat dan op, maar ik vind het juist mooi zo. De planken erop komen uit een oude kas uit de schooltuinen waar ik werk. En de kast is gemaakt van onze oude bedden. Ik koop liever niet te veel.’

Thomas: ‘Als mensen hier binnenkomen, denkt niemand: ik moet mijn schoenen uitdoen. Mensen voelen zich hier vrij, het is een soort buurthuis. Als iemand zin heeft om te schilderen: ga je gang. Als kind tekende Willem het hele huis vol.’

tekst en foto Marjolein van Damme

Een kijkje achter de voordeur van een Amsterdammer.

Thomas: ‘De wijk is wel veranderd. Het was een echte volksbuurt. Nu wonen er vooral hipsters met kleine kinderen.’ Willem: ‘Ik vind het een fijne buurt, er wonen allemaal lieve en gezellige mensen. Op oudejaarsavond kwamen alle buren bij ons dansen. Er is goed contact, ondanks dat je hier ook lekker anoniem kunt blijven.’

Willem: ‘Ik ben altijd bezig met muziek en maak dit ook voor klanten, meestal hiphop.’ Thomas: ‘Ik zit al heel lang in een punkbandje als zanger. Na dertig jaar komt binnenkort onze eerste plaat uit. We treden twee keer per maand op, vooral op in kraakpanden, Sexyland en café De steek (pop-up). Zelf ga ik ook naar kleine optredens: metal, rock-’n-roll, punk, of kraakfeestjes op Het Groene Veld, waar de ADM’ers nu zitten.’

OVER DE DREMPEL

In aanloop naar de Week van de Toegankelijkheid vragen we ons af: hoe toegankelijk zijn onze culturele instellingen eigenlijk? Spoiler: musea doen het goed, het nachtleven loopt achter.

AMSTERDAM OP WIELEN

Shit, te laat vertrokken. Ik heb om 13.15 uur met een journalist bij H’art Museum (het voormalige Hermitage Amsterdam) afgesproken. Maar mijn eigen elektrische rolstoel, waarmee ik zonder tegenwind de 12 kilometer per uur aantik, is voor de zoveelste keer kapot en mijn leenroller is een stuk langzamer. Ik app dat ik tien minuten later kom; moet lukken. Totdat ik onderweg op twee deelscooters stuit die het eind van een lange stoep op de Middenweg blokkeren, waardoor ik er niet door kan en het hele stuk weer terug moet. Dat wordt vijftien minuten. Geïrriteerd raak ik daar overigens niet van. Die scooters staan daar heus niet geparkeerd om rolstoelgebruikers te pesten. De ‘daders’ hebben er gewoon niet over nagedacht dat ik er zo niet door kan. Dat geldt ook voor iemand met een kinderwagen trouwens. Dat is het mooie van toegankelijkheid. Kleine aanpassingen, zoals je scooter op een logische plek parkeren, maken de stad niet alleen voor mij begaanbaarder, maar óók voor mensen met een kinderwagen of rollator, mensen met overgewicht of verminderd evenwicht, ouderen en noem maar op. Ik besluit om te keren, dan maar een stukje over de weg. Dat doe ik wel vaker, maar het

blijft spannend. Vorig jaar werd ik aangereden door een auto die achteruit het parkeervak uit kwam rijden en mij niet zag. Ik heb geen zin in wéér een gebroken voet...

GOOGLE STREETVIEW

Het plan was om naar Foam te gaan, maar op de website staat dat het voor rolstoelgebruikers moeilijk toegankelijk is. Da’s toch jammer, want ook historische panden in Amsterdam kunnen de nodige aanpassingen doen om toegankelijker te worden, kijk bijvoorbeeld naar het Tropenmuseum. Wel vind ik het jn dat ze daar op hun website in ieder geval transparant over zijn. Scheelt mij weer moeite. Nu hoef ik niet zelf te bellen om het na te vragen of via Google Streetview uit te vogelen hoe het pand eruitziet. Het H’art Museum blijkt prima toegankelijk. Er is een lift met knopjes waar ik vanuit mijn rolstoel bij kan, de deuren zijn breed en de expositieruimtes zijn groot. Van de tentoonstelling heb ik overigens weinig gezien; we kletsen te veel. Totdat we merken dat we andere gasten ermee storen. Een van hen deelt zelfs een kleine

Maarten Wang groeide op in de Indische Buurt en woont nu in Watergraafsmeer. Hij is spastisch door zuurstofgebrek bij de geboorte, en kan alleen heel kleine stukjes lopen. Als hij bijvoorbeeld naar het theater gaat, kan hij de laatste stappen van de rolstoel naar de stoel wel zetten. Maarten werkt als diversity & inclusion-specialist bij Just Eat Takeaway.

tekst Nina van Rijn en Maarten Wang ilustraties Merel Corduwener

Is Amsterdam wel die inclusieve stad die het zo graag wil zijn? Maarten Wang (29), geboren Amsterdammer en rolstoel- gebruiker, laat zien welke drempels hij zoal tegenkomt op een dag.

PAULINE ARKESTEIJN

DREMPELVERLAGEND

De aandacht voor inclusiviteit en toegankelijkheid groeit in de samenleving. Maar leidt dit ook tot fysieke verbeteringen in de culturele sector?

Volgens Bart Weggeman van Cliëntenbelang Amsterdam – dat zich inzet voor een inclusieve samenleving – gaat de sector twee stappen vooruit en vervolgens weer eentje achteruit. ‘Veel grote musea, zoals het Rijksmuseum en het Van Gogh, doen het goed’, zegt hij. Ook een bioscoopbezoek wordt voor steeds meer mensen bereikbaar. ‘Met audiodescriptie via een koptelefoon of app horen blinden of slechtzienden wat er op het scherm te zien is. Andersom kunnen doven of slechthorenden via ondertiteling lezen welke geluiden er te horen zijn.’ Ook toneelvoorstellingen worden volgens Weggeman voor slechtzienden of slechthorenden op vergelijkbare wijze steeds toegankelijker.

Tegelijkertijd is er qua fysieke toegankelijkheid in Amsterdam nog veel te winnen. Zo is bioscoop The Movies na de recente renovatie minder toegankelijk dan voorheen. Ook in de evenementenbranche kan het beter. Dat is vaak ingewikkeld. Hoe houd je bijvoorbeeld het grasveld van het Westerpark toegankelijk tijdens een festival, ook na een flinke regenbui? Tijdens het festivalseizoen van 2023 hebben Amsterdam Open Air, Amsterdam Roots, Awakenings, Milkshake en Straf_Werk zich ingezet voor een toegankelijker festival. Wat er ook beter kan, is informatievoorziening. Het is voor mensen met een beperking vaak een heuse speurtocht om te ontdekken welke voorstellingen, evenementen, concerten en gebouwen toegankelijk zijn. ‘Ze leunen nu vaak op mond-tot-mondreclame. Iemand heeft een goede ervaring bij Paradiso en vertelt dat rond. Het zou fijn zijn als iedere instelling informatie over toegankelijkheid makkelijk vindbaar maakt.’

sneer uit – jn: iemand die me niet anders behandelt omdat ik in een rolstoel zit. Hoog tijd om ons gesprek in de kroeg voort te zetten.

We nemen de lift weer en komen per ongeluk op de verkeerde verdieping terecht. De liftdeuren sluiten achter ons en ze gaan niet meer open. ‘Sta only’ zien we op de liftdeuren staan. We vinden een zware glazen deur die naar een andere lift leidt en zo weten we te ontsnappen. Die deur had ik in mijn eentje nooit open gekregen.

GEMISTE KANS

We gaan richting Waterlooplein. Café ’t Hooischip oogt gezellig en op het terras is ook genoeg plek voor mij en mijn rolstoel. Wel zie ik dat de drempel naar de voordeur erg hoog is; als ik straks moet plassen, is dat een probleem. Een gemiste kans, want de gemeente Amsterdam heeft gratis hellinkjes die

hellinkjes die horeca-

ondernemers en winkeliers voor hun deur kunnen plaatsen, waardoor rolstoelgebruikers naar binnen kunnen. Ook hier is investeren in toegankelijkheid weer een win-win: ik voel me welkom en de horecaondernemer verdient aan mijn bezoek.

Even verderop ligt café-restaurant Amstel1.

Even verderop ligt café-restaurant Amstel1. Daar ben ik eerder geweest. De trap naar de ingang kom ik niet op, maar ik herinner me dat ik via de achteringang naar binnen kan. De achteringang… Dat herinnert me aan 2015, de tijd dat ik de minor loopbaanbegeleiding volgde in een oud HvA-pand aan de Wibautstraat, waar ik altijd via de goederenlift – met mijn rolstoel paste ik er nét in – naar binnen moest. A jn.

De deurbel bij de achteringang van Amstel1 zit iets te hoog voor mij, maar de journalist bij. Niemand doet open, dus zij gaat naar binnen om hulp vragen. Als ik in m’n eentje was geweest, had ik een gast op het terras gedaan

niet drinken zonder andere terrasgasten nat te maken.

De deurbel bij de achteringang van Amstel1 zit iets te hoog voor mij, maar de journalist – ook al niet al te lang – kan er gelukkig bij. Niemand doet open, dus zij gaat naar binnen om hulp vragen. Als ik in m’n eentje was geweest, had ik een gast op het terras gevraagd de deur voor me open te doen. Gelukkig ben ik extravert – stel je voor dat je rolstoelgebruiker én introvert bent. We nemen plaats en ik bestel ice tea met een rietje. Sommige kroegen en restaurants hebben rietjes in de ban gedaan vanwege duurzaamheid. Dan heb ik pech, want zonder rietje kan ik vanwege mijn spasmen niet drinken zonder andere terrasgasten nat te maken.

Als ik alleen was geweest, had ik een gast op het terras moeten vragen de deur voor me open te doen. Gelukkig ben ik extravert

MUSEA

Meerdere musea in Amsterdam hebben de afgelopen jaren veel op poten gezet wat betreft toegankelijkheid, maar dit zijn de toppers.

VAN GOGH MUSEUM

Naast een toegankelijkheidsplattegrond, duidelijke informatie op de website en veel voorzieningen voor zowel rolstoelgebruikers als doven, (kleuren)blinden en bezoekers met bijvoorbeeld autisme, heeft het Van Gogh een programma voor blinden en slechtzienden. In het interactieve Van Gogh op gevoel zit onder andere een 3D-replica van het schilderij Zonnebloemen, waar je Van Goghs verftoets kunt voelen en de zonnebloemen kunt ruiken.

VAN EESTEREN MUSEUM EN PAVILJOEN

Op de website van het Van Eesteren Museum in Nieuw-West kun je uitgebreid lezen over de toegankelijkheid ervan – opvallend, voor zo’n klein museum. Het museum is gelijkvloers en daardoor goed toegankelijk. De vaste en tijdelijke tentoonstellingen in het paviljoen worden zo opgesteld dat rolstoelen, rollators en bezoekers met een hulphond of blindengeleidestok overal langs kunnen. Per rolstoelgebruiker heeft één begeleider gratis toegang. Hulphonden mogen ook mee.

RIJKSMUSEUM

Het Rijks doet het goed: van liften tot rolstoelbanen en van toegankelijkheidsplattegronden tot een heus how-to-boek (Rijksmuseum: Onbeperkt toegankelijk, 2022), dit museum heeft het allemaal. Er is sinds 2017 zelfs een manager toegankelijkheid, die kennis verzamelt en deelt, en er mede voor zorgt dat het museum stukje bij beetje echt toegankelijk wordt voor iedereen.

STEDELIJK MUSEUM

Dit museum heeft het net als het Rijks goed op orde. Er zijn veel voorzieningen zoals liften, video’s en tours in gebarentaal (eens per maand met een gids). Bijzonder: voor mensen met dementie en

hun dierbaren heeft het Stedelijk het Onvergetelijk-programma. In deze speciale rondleiding wordt de kunst in het museum gebruikt als aanleiding om betekenisvolle gesprekken met elkaar te voeren. Ook zijn er prikkelarme bezoekuren, voor mensen met bijvoorbeeld niet-aangeboren hersenletsel, een burn-out, autisme of ziekte. De volgende editie hiervan is op 15 december.

VERZETSMUSEUM

Het Verzetsmuseum is helemaal gelijkvloers en dus goed toegankelijk. Alle informatie is er in drie talen: Nederlands (geschreven tekst en audio), Nederlandse Gebarentaal (video met ondertiteling) en Engels (geschreven tekst en audio). Door geleidelijnen en vloermarkeringen is het museum voor blinden en slechtzienden zelfstandig toegankelijk. Een hulphond is welkom en een eventuele begeleider mag gratis naar binnen.

MUSEUM ONS’ LIEVE HEER OP SOLDER Je verwacht het niet bij een museum in een eeuwenoud grachtenpand met veel trappen, maar Ons’ Lieve Heer op Solder heeft veel gedaan aan toegankelijkheid. Het museumcafé, de museumwinkel en de tijdelijke tentoonstellingsruimte bevinden zich in het entreegebouw en zijn bereik baar met een lift. Met de speciale audiotour Samen zie je meer kan een blinde of slechtziende bezoeker samen met een begeleider door het museum lopen en luisteren, ruiken en aanraken. Naast de audiotour is er een speciale rondleiding

TOEGANKELIJK AMSTERDAM ONLINE

voor kleine groepen blinden en slechtzienden. Kun je geen trappen lopen, dan is er de CoVisit-tour: je begeleider loopt door het museum en via je smartphone ben je met elkaar verbonden en volg je via audio en video dezelfde route.

EYE

Zowel het museumgedeelte als de filmzalen van het Eye zijn toegankelijk voor mensen in een rolstoel of met een andere beperking. Je kunt naar binnen via de personeelsingang – wel even aanbellen. Alle verdiepingen zijn per lift bereikbaar en in de filmzalen van Eye zijn altijd twee plaatsen gereserveerd voor rolstoelen. Je kunt ook ter plekke een rolstoel of rollator reserveren. Op aanvraag zijn er rondleidingen in Nederlandse Gebarentaal (NGT) en iedere derde zondag van de maand is er om 15.15 uur een gratis instaprondleiding in NGT door de tijdelijke tentoonstelling. Tijdens sommige (première)films kun je met de Earcatch-app audiodescriptie zien en via de Subcatch-app wordt ondertiteld wat je niet hoort.

In de agenda op iamsterdam.nl vind je bij de meeste locaties informatie over toegankelijkheid. Able Amsterdam (ableamsterdam.com) geeft veel informatie over rolstoelvriendelijke plekken, inclusief een interactief kaartje. Er is ook een speciale stadsgids voor Amsterdam en omgeving met tips voor toegankelijke restaurants en bezienswaardigheden en het gebruik van het openbaar vervoer. Ook kun je de toegankelijkheid en bereikbaarheid van Amsterdamse gebouwen bekijken via de website clientenbelangamsterdam.nl (zoek op ‘toegankelijkheid’).

PODIA

DELAMAR

Dit theater doet veel voor mensen met zowel fysieke als mentale beperkingen. In samenwerking met verschillende stichtingen zijn er voorstellingen voor mensen met een visuele beperking, ouderen en slechthorenden, en mensen die snel overprikkeld zijn – met een aparte ingang, een prikkelarme ontvangstruimte, een stilteruimte en speciale plekken in de zaal. Zowel DeLaMar als DeLaMar West zijn rolstoelvriendelijk. In alle zalen is een aantal rolstoelplaatsen met ruimte voor een begeleider beschikbaar die je telefonisch kunt reserveren.

PARADISO

Een concert bezoeken is niet altijd even makkelijk, maar het is prima mogelijk. Bij Paradiso bijvoorbeeld, waar je via de zij-ingang naar binnen kunt. Bij de receptie kun je een sleutel van de personenlift krijgen die toegang geeft tot het rolstoeltoegankelijke toilet in de kelder. De

FEITEN & CIJFERS

• 15% van de Amsterdammers ervaart één of meerdere beperkingen. Dat zijn zo’n 101.000 mensen.

• 34.000 van de Amsterdammers kampen met ernstige beperkingen.

• Ruim een derde van de mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking voelt zich eenzaam, bleek uit onderzoek van Motivaction in 2020.

Grote Zaal heeft op het balkon zit plaatsen. De Bovenzaal heeft geen vaste zitplaatsen, maar in overleg is er veel mogelijk.

DE MEERVAART

Voor rolstoelbezoekers is De Meervaart goed ingericht. Het grootste gedeelte van het pand is gelijkvloers, er is een rolbaan en er is een lift om bij de Blauwe Zaal te komen. Ook zijn er in zowel de Blauwe als de Rode Zaal plaatsen voor rolstoelen plus begeleiders beschikbaar.

P60 (AMSTELVEEN)

Het is maar een klein poppodium, maar P60 heeft het goed op orde wat toegankelijkheid betreft. Je kunt met de lift naar boven en er zijn klapstoeltjes beschikbaar in de zaal.

MONUMENTEN

Veel Amsterdamse musea zijn gehuisvest in monumentale grachtenpanden en dat zijn nou niet de meest toegankelijke gebouwen –denk: steile trappen, veel trappen,

• 27% van de Amsterdammers voelt zich door gezondheidsproblemen beperkt in het leven.

• In 2016 werden 57 gymzalen toegankelijk gemaakt. Hoeveel er sindsdien zijn bijgekomen, is onduidelijk.

• 162 culturele instellingen krijgen subsidie vanuit het Amsterdams Kunstenplan 2021-2024. Zij hebben allemaal een actieplan Diversiteit en Inclusie, waarin fysieke en

ongelijke vloeren, mini-toiletjes en kleine ruimtes. Jammer, maar vanwege monumentenstatussen is er niet altijd wat aan te doen. Wel is het fijn als op de website staat dat de locatie niet goed toegankelijk is, zoals bijvoorbeeld Foam en Huis Marseille dat hebben.

NACHTLEVEN

Nachtclubs en uitgaansgelegenheden doen helaas nog maar weinig aan toegankelijkheid. Ook is er nauwelijks informatie te vinden op websites. Wil je uitgaan, dan zul je moeten bellen naar de locatie of op goed geluk langsgaan. Wel zijn er specifieke feestjes van bijvoorbeeld The Special Social Club (op 12 december in Paradiso, op 16 december in de Tolhuistuin) en handicap.nl verzorgt toegankelijke en prikkelarme ruimtes op bijvoorbeeld festivals.

sociale toegankelijkheid een rol spelen.

• Bij veel zwembaden zijn aanpassingen gerealiseerd, waaronder het Noorderparkbad, De Mirandabad, Brediuspad, Flevoparkbad en Zuiderbad.

• Jaarlijks wordt de Amsterdamse Pluim uitgereikt aan sportaanbieders die zich inzetten voor mensen met een beperking. In 2023 zijn de organisaties FC Zuid, Team

Para Atletiek, Atletiekvereniging Startbaan, SV De Meteoor en Prins Willem Alexander Manege genomineerd.

• De toiletten in stadsloketten, openbare bibliotheken en een aantal politiebureaus zijn opengesteld voor mensen met een beperking. Via de HogeNood-app kun je zien waar in de stad (rolstoelvriendelijke) toiletten te vinden zijn.

HINDERNISBAAN

Zoals je merkt zijn er op een gemiddelde dag in mijn leven heel wat fysieke obstakels. Amsterdam is geen ideale stad voor rolstoelgebruikers. Historische panden hebben vaak geen lift, de deuren zijn smal, om in de kroeg naar de wc te gaan moet je vaak trapje op of af, Amsterdamse straten zijn drukbevolkt en de stoep is vaak een hindernisbaan. Maar ik hou van deze stad, ik ben er geboren en ik ga nooit meer weg. Gelukkig bestaat er naast fysieke toegankelijkheid ook zoiets als sociale toegankelijkheid. En daarmee zit ’t wel goed hier: Amsterdammers zijn altijd bereid om me een handje te helpen. Ik kom bijvoorbeeld graag in De Kleine Komedie. Geen topplek qua fysieke toegankelijkheid, maar de medewerkers helpen me altijd, dus ik kom er graag.

Hetzelfde ervaar ik als ik naar mijn sportschool USC Universum op Science Park ga. Er is altijd wel iemand die zijn of haar hulp aanbiedt. Ik hoef er vaak zelf niet eens om te vragen. Of ik dit weekend nog wat leuks ga doen, naar de kroeg, een concertje of festival? Ik moet eerst maar eens kijken hoe het met mijn energielevel staat straks. Mijn interne batterij werkt maar voor 70 procent, wat betekent dat ik snel moe ben, en ik heb me vandaag alweer gedragen alsof ik een batterij heb zoals andere mensen. Naar een concertje of festival ga ik sowieso nooit. Ik vind het er te druk en ik kijk toch alleen maar tegen ruggen aan. Dit is wel een vooroordeel, trouwens. Ik moet eerlijk zeggen dat ik nog nooit naar een poppodium of festival ben geweest. Misschien moet ik het eens proberen.

WEEK VAN DE TOEGANKELIJKHEID

De Week van de toegankelijkheid is een initiatief van Ieder(in), koepelorganisatie en landelijk netwerk van mensen met een beperking of chronische ziekte. De Week van de toegankelijkheid 2023 wil laten zien dat toegankelijkheid voor iedereen voordelen heeft: toegankelijkheid loont. Dus zijn er activiteiten door het hele land, van gebarentaalrondleidingen door musea tot masterclasses en workshops.

2 t/m 7 oktober, weekvandetoegankelijkheid.nl

Wel zie ik dat de drempel naar de voordeur erg hoog is; als ik straks moet plassen is dat een probleem

Ik laat me shine niet do en

Over jongeren uit Amsterdam-Zuidoost wordt vaak op negatieve manier bericht. De media praten vooral óver de jongeren, niet mét. Om erachter te komen hoe jonge mensen hier werkelijk leven, besloot Hester Carvalho zich onder te dompelen in het stadsdeel, en zich te informeren via de bewoners zelf. Ze interviewde tientallen jongeren, praatte met jongerenwerkers, docenten en politie, bezocht toneeluitvoeringen, herdenkingen en dialoogavonden. Zo ontdekte ze de veerkracht van de jongste generatie inwoners van Zuidoost. Rode draad in alle verhalen bleek de behoefte om te creëren. Nagenoeg iedereen in de Bijlmer danst, ontwerpt, fotografeert, maakt kunstwerken en, vooral, hiphop. Dit boek gaat over moeilijke situaties, maar ook over het ontstaan van jeugdcultuur en de helende kracht van kunst.

GA NAAR IAMSTERDAM.NL/UITKRANT, NEEM EEN EENJARIG ABONNEMENT (€31,99) EN ONTVANG HET

mail & win!

WIE DANST IS VRIJ

5x twee tickets t.w.v. €20,Het Stadsarchief Amsterdam viert de nacht. De tentoonstelling Wie danst is vrij verkent de belangrijkste aspecten van clubcultuur in Amsterdam van 1980 tot nu, aan de hand van foto’s, persoonlijke verhalen, flyers, video, muziek, beeldende kunst en objecten. Herinneringen uit onder meer de RoXY, IT, Club11 en Trouw worden gecombineerd met de verhalen achter de clubs van nu, zoals Paradiso, Club NYX, De School en Garage Noord. Een eerbetoon aan spraakmakende clubs uit het verleden en heden.  Deze actie loopt t/m 23 oktober

Ga naar iamsterdam.nl/acties

OOG IN OOG

3x twee tickets t.w.v. €19,50 Mummieportretten zijn meestal op hout geschilderde portretten die werden gemaakt tijdens de Romeinse periode in Egypte. Na het behandelen en inwikkelen van het lichaam van de overledene, werd het portret op het gezichtsgedeelte van de gemummificeerde persoon bevestigd. Voor Oog in Oog brengt het Allard Pierson 38 exemplaren van over de hele wereld bij elkaar. Wie waren de geportretteerden? Hoe werden zij afgebeeld en waarom? Door wie werden zij gezien? En: hoe willen wij zelf vereeuwigd worden?

Deze actie loopt t/m 23 oktober

AFROVIBES

Dit jaar is het 150 jaar geleden dat Nederland de slavernij afschafte. Dans- en theaterfestival Afrovibes geeft daar vorm aan met het thema ‘Liquid traces | vloeibare sporen’, waarbij de oceaan centraal staat. In het programma wordt water gebruikt om de complexiteit van onze postkoloniale wereld te begrijpen. Poëtische voorstellingen uit en over Afrika zijn het resultaat, met choreografen, theatermakers en nieuw talent op het podium bij Frascati, De Balie, Podium Mozaïek, Bijlmer Parktheater en CC Amstel. Er zijn ook culturele en politieke debatten over identiteit en dekolonisatie en de pogingen in het reine met ons verleden te komen.

3 t/m 15 oktober, afrovibes.nl

ONZE STRAAT

Na de successhow van Het Nationale Theater komt het Amsterdams amateurgezelschap Toneelgroep Venster nu met een enscenering van Onze straat. De tekst van Nathan Vecht vormt een kroniek van het dagelijks leven in een willekeurige straat in een willekeurige stad. Een straat met een avondwinkel, een wasserette en bewoners die wel een voordeur maar niet altijd hun leven delen. In drie bedrijven zie je hoe hun levens zich in twaalf jaar ontwikkelen. Met humor en ontroering worden zowel de alledaagse beslommeringen als de grote levensvragen van de personages geschetst.

13 t/m 15 oktober

Het Amsterdams Theaterhuis

BAANBREKERS

Van Jo Brocklehurst die het bevrijdende nachtleven zichtbaar maakte met punk- en SM-portretten en Sue Coe die met haar werk aandacht vraagt voor het onrecht dat dieren wordt aangedaan tot Fiep Westendorp, die zich met haar scherpzinnige werk voor Het Parool inzette voor arbeidsparticipatie van vrouwen. Illustraties kunnen ware aanjagers zijn van maatschappelijke kwesties. Tentoonstelling Baanbrekers laat naast werk van tien belangrijke illustratoren uit de twintigste eeuw ook de betekenis en maatschappelijke zeggingskracht van illustraties in internationale context en tijdsgeest zien. Met een (film)programma in het naastgelegen Ketelhuis.

5 oktober t/m 10 december, Meterhuis van Westergas

Geen gebeuk

Sta

jij altijd verveeld op de dansvloer bij de zoveelste techno-dj?

Dan is Amsterdam Dance Event (18 t/m 22 oktober) tóch iets voor jou, want dit jaar weet je precies waar je zijn moet voor avontuurlijke jazz, minimal music en dansbare latin.

muziek

ADE 18 t/m 22 oktober amsterdam-danceevent.nl

Ze zeggen weleens: house is a feeling. Je gaat lekker op die abstracte, onwereldse elektronische grooves, of je moet ervan gapen. Maar is er nou niets dat die kloof tussen house en techno en meer ‘menselijke’ genres als rock, blues en jazz kan dichten? Jawel, en het wordt steeds populairder.

OFF-BEAT MUZIEK

ADE begon in 1996 als een showcasefestival voor dj’s/producers, waarbij elektronische artiesten zich in de kijker probeerden te spelen bij de bobo’s van de industrie. Aan die opzet is in de basis nooit iets veranderd, maar van die zakelijke kant merkt het grootste deel van de 450 duizend bezoekers tegenwoordig weinig. ADE organiseert de honderden avonden niet zelf, maar werkt met een groot aantal partners die feesten geven ter gelegenheid van het festival. Toegegeven: de grote massa komt half oktober nog altijd naar Amsterdam voor de grote raves van organisaties als AFM, DGTL en Awakenings, maar concerten en andere vormen van randprogrammering vormen een steeds belangrijker onderdeel. ‘Dit soort ‘off-beat’ muziek, waarbij vierkwartsmaten minder belangrijk zijn en het live-element prominent is, claimt al heel lang een plek op het festival’, zegt Jeroen van den Bogert van boekingskantoor EBB, een Amsterdams agentschap gespecialiseerd in atypische dance. ‘Recentelijk is dit onderdeel gegroeid. Je ziet bijvoorbeeld ook dat grotere festivals steeds vaker genres als ambient en jazz zijn gaan programmeren.’

HYPNOTISCH OF AANSTEKELIJK

Datzelfde geldt voor minimal music – het akoestische broertje of zusje van ambient, en niet te verwarren met minimal techno. Een mooie gelegenheid om je door deze prachtige muziekstijl te laten hypnotiseren tijdens ADE is de uitvoering van Julius Eastmans stuk Gay guerilla , met bijdragen van experimentele percussionisten en pianisten (20 oktober, Zuiderkerk). Terwijl je naar de muziek luistert, doe je of je ogen dicht, of je kijkt naar een Japans bondageritueel dat tijdens het optreden zal plaatsvinden.

Visueel iets minder spectaculair, maar muzikaal zeker zo avontuurlijk zijn de optredens van de Noorse jazztrompettist Nils Petter Molvaer (21 oktober, Bimhuis). Net als Miles Davis op de soundtrack van de Franse film Ascenseur Pour l’échafaud blaast Molvaer op een dromerige manier, alsof je de klanken uit zijn trompet vanaf een hoge berg uit een diep dal hoort komen.

Een stuk dansbaarder dan de muziek van Eastman en Molvaer, is het aanstekelijke werk van Islandman (18 oktober, Parallel), een live electro-akoestisch trio uit Turkije dat voor de derde keer op ADE staat. Islandman combineert sjamanistische ritmes met psychedelische gitaarriffs en dancebeats. Ze slaan hiermee een muzikale brug tussen het Midden-Oosten en het Afrikaanse continent, een combinatie die zelfs voor de meeste verstokte technoliefhebber goed te verteren is.

tekst Christiaan de Wit

DONALD BURKHARDT

V.l.n.r: Julius Eastman speelt Gay guerilla, jazztrompettist Nils Petter Molvaer en het trio Islandman.

De zelfverklaarde ‘technofanfareband’ Meute.

mis deze niet

SO FAR SO GOOD

Buiten op straat bouwt de onrust op. Vanuit een winkel proberen mensen grip te krijgen op wat er precies aan de hand is aan de andere kant van de winkelruit. Zijn die jongeren daar aan het hangen? Loopt het uit op rellen? En waarom zijn ze daar – verveling? Woede over hoe de samenleving naar ze kijkt? Zijn ze pionnen in een crimineel plan? So far so good is het vervolg op Angry young men en is een opzwepende mix van theater en dans over framing en polarisatie. Met een ensemble van professionele dansers en jonge bewegers maakte Donna Chittick een continue choreografie achter (en tegen) de winkelruit. Binnen laat Floris van Delft zijn acteurs pittige gesprekken voeren over wat daarbuiten gebeurt.

VAST

NOG MEER TIPS

✦ Meute Dit fanfareorkest speelt technoklassiekers op een heel andere manier dan je gewend bent.

Donderdag 19 oktober, Concertgebouw

✦ Röyksopp Noors electropopduo dat het in 2003 klaarspeelde om een kleine hit te scoren met hun downtempo-juweeltje Eple.

Vrijdag 20 oktober, NDSM-Loods

✦ Tribes Dompel jezelf onder in de wereld van zweterige (Zuid-)Afrikaanse clubgenres als amapiano, gqom en kwaito.

Vrijdag 20 oktober, Paradiso

✦ That Garage Sound House, maar dan met een avontuurlijk ritme en een flinke shot R&B. Oftewel: UK Garage zoals ze die alleen rond Londen kunnen maken.

Zaterdag 21 oktober, Kopstootbar

✦ Antiano Dance Event Ongetwijfeld een hoogtepunt voor latin-liefhebbers met zowel dj’s als live-muzikanten die een mix van salsa, reggaeton, baile funk en bubbling spelen.

Zondag 22 oktober, Sexyland

Hoe is het om vast te zitten, zowel in de rechtlijnige wereld die de gevangenis is als in je gedachtewereld? Schrijver Nic Bruckman werkte elf maanden als gevangenisbewaarder in de grootste gevangenis van Londen en zag van dichtbij welk effect langdurige opsluiting heeft op mensen. Hij schreef een monoloog voor een cipier (Yannick Noomen – zie foto), waarin ruimte is voor de harde kanten van misdaad (bloed, geweld, frustratie), maar die ook gaat over intimiteit en onvermoede chemie tussen cipier en gevangene. De regie is in handen van regisseur Anne Maike Mertens (medeoprichter van theatergezelschap Nineties), die bekendstaat om geëngageerde voorstellingen in onconventionele theatervormen.

ALLE DICHTERS HEBBEN

GOUDEN HELIKOPTERS

In Alle dichters hebben gouden helikopters legt poëet, voormalig De slimste mens-deelnemer en ‘literair talent van het jaar’ Joost Oomen uit hoe poëzie werkt, en wat een gedicht überhaupt is. Hij vertelt over Vondel en Campert en gaat op zoek naar jouw poëtische gevoel – dat je kan overvallen als je een mier per ongeluk op de post doet of wanneer de sterren in de circustent van gaten blijken te zijn gemaakt. Met als ultiem doel: gedichten toegankelijk maken voor iedereen.

30 SEPTEMBER, MEERVAART THEATER 20 EN 21 OKTOBER, PODIUM MOZAÏEK

27 SEPTEMBER T/M 22 OKTOBER, BELLEVUE LUNCHTHEATER

KEN JIJ DE STAD ’T BEST?

De Grote Amsterdam Quiz is een pubquiz die elk jaar op 27 oktober – de verjaardag van de stad – wordt gehouden in aanloop naar de 750ste verjaardag in 2025. Weet jij álles over de stad?

Weet jij álles over de stad?

1.Joodse Amsterdammers hebben de Amsterdamse taal verrijkt. Waar kennen we de zin ‘Mazzel en brooche voor de hele misjpoge?’ (‘geluk en zegen voor de hele familie’) van?

A. Dé Nederlandse vertolker van het Jiddische lied Leo Fuld (1912-1997), die vanaf 1931 in het Tip Top Theater optrad.

B. Rika Jansen (1924-2016) a.k.a. Zwarte Riek a.k.a. de Jordaanprinses die zong in de revue van haar man Kees Manders.

C. Hendrika ‘Heintje’ Davids (1888-1975), beroemd van de film De Jantjes, die vanaf 1954 aan een eindeloze reeks comebackconcerten begon.

2.Wanneer werd het Amsterdammertje geïntroduceerd?

A. Die staan er al sinds de achttiende eeuw.

B. Rond 1870 werd het eerste gietijzeren paaltje geplaatst in de poort van het Begijnhof.

C. Amsterdammertjes worden sinds 1980 gemaakt, in 1984 stonden er al rond de honderdduizend in de stad.

3.In welk jaar beleefde Amsterdam een watersnoodramp?

A. In 1916 kwam heel Oostzaan onder water te staan door een overstroming.

B. Op 9 augustus 1951 overstroomden delen van Oud-West door een wolkbreuk.

C. Op 14 januari 1960 brak de dijk door bij Tuindorp-Oostzaan.

En nu wisselen!

Iedereen zou het weleens willen doen: bodyswappen. Hoe is het om in de huid van een ander te kruipen? In De Warme Winkels Freaky friday face off onderzoeken ze precies dat.

In Hollywoodfilms zoals

Freaky friday of Face/off gaat het vaak om spectaculaire bodyswaps: een FBIagent verandert in een comateuze terrorist en andersom. In de nieuwe voorstelling van De Warme Winkel wordt de identiteitskwestie niet minder spectaculair aangepakt met een verrassende cast vol tegenpolen: man-vrouw, homo-hetero, wit-van kleur, groot-klein en, verrassend, mens-dier. De laatste in de vorm van Abatutu, de kater die de hoofdrol speelt in docufilm De wilde stad. ‘Hoe zijn rol er precies uit gaat zien, zijn we nog aan het bedenken’, vertelt Florian Myjer, die samen met Marieke de Zwaan en Ward Weemhoff het concept voor de voorstelling heeft ontwikkeld. Het zijn makers die gewend zijn om van het begin af aan helemaal zelf hun voorstellingen te maken, waarbij ze confronterend zelfonderzoek

bepaald niet schuwen. Voor toneelspelers is het natuurlijk een heerlijk onderwerp, want acteren is per definitie in de huid van een ander kruipen. Is dat heel empathisch of een gênante vorm van toe-eigening? Het thema raakt aan de actualiteit: kun je iemands verhaal vertellen als je diens geschiedenis niet aan den lijve hebt ondervonden? ‘In een ideale wereld kan veel’, vindt Myjer. ‘In de praktijk komen mensen van kleur of mensen met beperkingen natuurlijk de nodige drempels tegen of zelfs dichte deuren. Gelukkig is dat aan het veranderen.’ Wat we in elk geval kunnen verwachten?

Een caleidoscopisch spiegelpaleis vol slimme omkeringen en vernuftige rollenspelen.

tekst Margriet Prinssen

AFLEVERING 17:

WAARIN CINDY NAAR EEN RUSTIG CONCERT GAAT

Er zat een schrijver in de band en de vertalingen van zijn boeken werden uitgegeven door de uitgeverij die ook mijn boeken uitgeeft. Dus ja, we konden op de gastenlijst. Ik had een van die boeken gelezen en dat viel niet mee; prachtig, hoor, maar verschrikkelijk droevig. Ik huilde ongeveer van kaft tot kaft. Nu huil ik niet graag, dus ik waag me niet aan de rest van zijn oeuvre. Maar hij had dus ook een band, en om muziek hoef ik nooit te huilen (behalve op begrafenissen, maar dat is normaal). Het genre bleek countrysoul. Dat beloofde niet veel goeds, aangezien ik zowel country als soul haat, maar toen ik het opzocht op Spotify viel het mee. De muziek klonk even zwoel als chagrijnig en lag lekker in het gehoor. Wel was het opvallend rustig. Ik luister eigenlijk nooit naar rustige muziek, dat doen we niet in mijn cultuur. De bands die ik normaal gesproken live zie (en hoor) maken harde gitaarmuziek waarbij er in microfoons wordt geschreeuwd en op drums wordt geramd. Ik arriveerde in de zaal, waar ik meteen mijn uitgever ontmoette en twee bevriende schrijvers die ook op de gastenlijst stonden. Paradiso zag er hetzelfde uit als anders, alleen was het niet strak uitverkocht zoals normaal. Er was zuurstof. Het was koel in de zaal, en het rook niet naar mannenzweet en scheten. Je kon een bier halen zonder dampende lichamen aan te hoeven raken. Mijn uitgever had ik een appje gestuurd waarin ik haar waarschuwde dat ik niet van plan was tijdens het concert te spreken, want daar wordt – zo had ik op internet gelezen – onder liefhebbers van rustige muziek nogal over gefronst. Maar de band was nog niet begonnen, dus we konden even praten. Toen de band wel speelde, ging ik een meter of twee van mijn gezelschap staan zodat ze niet per ongeluk toch tegen me konden praten. Ik had er ook op aangedrongen dat ze, wanneer ze bier gingen halen, alleen met gebarentaal met me zouden communiceren. Het gebaar voor ‘Wil je een biertje?’ is zo eenvoudig dat je dat onbewust al vanaf je geboorte kent. Wanneer iemand toch per ongeluk iets tegen me zei, reageerde ik door eerst mijn vlakke hand naar ze uit te steken en daarna met duim en wijsvinger hun lippen tegen elkaar te drukken.

De muziek schreeuwde om whisky en sigaretten, maar het klonk ook goed met bier in een plasticbeker. Schuin achter me stonden twee mannen te praten, dat was natuurlijk verwerpelijk, maar het benadrukte ook hoe goed ik me aan mijn eigen gelofte van stilte hield. Een man die voor de kletskousen stond, draaide zich naar hen om. ‘Weet je waar je ook lekker kunt praten?’, vroeg hij. ‘In het café.’ ‘Dat bedoel je zeker sarcastisch’, zei er eentje, die niet bang was wat olie op het vuur te gooien. Er zijn weleens mensen voor minder geschopt, maar het publiek bij een rustig concert is natuurlijk wat verder geëvolueerd dan normale mensen.

‘Ik bedoel dat jullie moeten ophouden met praten, want ik probeer naar de muziek te luisteren’, antwoordde de man. ‘Ga anders achteraan staan.’

Wij stonden allemaal in het midden. ‘Ga zelf lekker vooraan staan, dan hoor je het beter’, zei een van de mannen. Dat deed de klager niet, en ik ook niet, en de kletskousen kletsten het hele concert lang luidruchtig door. Het irriteerde me helemaal niet zo erg, dat kwam waarschijnlijk doordat ik van het zwijgen ontzettend heilig was geworden.

Cindy Hoetmer (56) is geboren en opgegroeid in Amsterdam. Na haar comeback als schrijver met het voor de Libris genomineerde Min of meer opmerkelijke gebeurtenissen uit het leven van een treuzelaar (2020) verscheen vorig jaar haar boek Goed, naar omstandigheden

Toen het concert afgelopen was – dat duurde nog best lang – voegde ik me weer bij mijn gezelschap. Ze mochten weer tegen me praten, maar ik merkte dat ze daar weinig zin in hadden.

Dansen tot je erbij neervalt

Met expositie Wie danst is vrij haalt het Stadsarchief herinneringen op aan het Amsterdamse clubleven, van de RoXY tot Trouw en alles eromheen. Een feest voor de nostalgische clubber – maar er wordt ook vooruitgekeken.

Wij stonden daar in die tijd gewoon met z’n allen in een club en iedereen was gewoon wie die wilde zijn. Niemand kreeg een label opgeplakt’, zegt clubganger en danseres Shirley Hart in een videoportret. Tentoonstelling Wie danst is vrij verkent de Amsterdamse clubcultuur van 1980 tot nu en blikt terug op onder meer de RoXY, iT, Club11 en Trouw. Legendarische namen van clubs die niet eens zo lang bestaan hebben, maar waar dansers en feestvierders hun identiteit hebben ontwikkeld, vriendschappen hebben gesloten en nieuwe liefdes hebben gevonden. Pure nostalgie? Deels, maar de clubcultuur is heus niet dood. Queernachtclub RAUM opent binnenkort in West. En vorig jaar was daar ineens kanaal40 op de Warmoesstraat, van dezelfde eigenaren als Garage Noord.

STIJLDANSEN IN DE ROXY

Manique Hendricks, gastconservator en clubexpert, ging praten met oud-clubbers en clubvaders als Eddy de Clercq en Joost van Bellen. Een paar dingen vielen haar op: de goeie clubs hadden een sterk do-it-together-basis, je maakte de club zélf. Heel belangrijk: de sterke emancipatiedrang, vooral van de queer community. En de kruisbestuiving met beeldende kunst. De RoXY werkte bijvoor-

beeld samen met grafisch vormgevers en studenten van de Rietveld. Zo werd een club een totaalconcept, tot voorgeschreven kleding aan toe.

Die oude clubcultuur, met zijn extravaganza én zijn veelvormige publiek, is er niet meer. Want waar de nieuwe clubs zijn toegespitst op bepaalde groepen, waren de oude veel breder toegankelijk. Peter Giele van de RoXY vond dat een clubavond pas geslaagd was als de bankier naast de caissière van de Hema aan het dansen was.

FESTIVAL VS. CLUBS

En naast house (iets nieuws in die tijd, vers overgewaaid vanuit Chicago en Detroit) werden er ook jazz-avonden en zelfs stijldansavonden geprogrammeerd. Wat niet wegnam dat er ook toen al huisregels waren (géén drugs) en een stevig deurbeleid.

Wie danst is vrij verricht een wonder met video, muziek, foto’s en persoonlijke spullen en verhalen, maar het is niet makkelijk om die sfeer van vroeger weer op te roepen. Zo’n extatische clubavond haal je niet zomaar terug. Van de iT is niet eens een archief bekend. En het vastleggen van het clubleven wordt er niet makkelijker op. Hendricks: ‘Wat het tegenwoordig moeilijk maakt, is

tekst Joke van der Weij foto’s Ronald Schmets

V.l.n.r: ‘Wetlook party’ in discotheek iT, 1990. Een random iT-clubnacht, 1991. ‘Acid-funeral party’ in de RoXY, 1991.

Win kaarten voor deze expo! Kijk op pag.14

dat je niet mag fotograferen; je camera wordt afgeplakt. Ik snap het wel, de dansvloer is een vrijplaats, maar als tentoonstellingsmaker vind ik het wel jammer.’ Hoe komt het eigenlijk dat de clubcultuur zo veel kleiner is geworden? Hendricks: ‘Festivals. Elk weekend heb je er wel ergens een. Of twee. ‘Festivals killed club culture ’, zeggen ze weleens. Dat is misschien overdreven, maar ze hebben de clubcultuur wel veranderd. Festivals zijn leuk, maar je komt er elke keer andere mensen tegen, terwijl danceclubs vroeger voor veel mensen bijna de functie hadden van een tweede huiskamer, een plek om gelijkgestemden te ontmoeten. En de professionalisering en vercommercialisering heeft ook niet geholpen.’

Toch ziet Bram Owusu (van Garage Noord en kanaal40) zeker nog toekomst in de clubcultuur: ‘Ik denk dat de magie van de nacht en clubs is dat je een eigen ecosysteem kunt opbouwen. Dat je een plek kunt creëren die voor sommige mensen een veiligere plek is dan het dagelijks leven.’

Want verdwijnen in een collectief, helemaal opgaan in een plek waar je kunt ontdekken wie je bent, wie je wilt zijn en op wie je valt: die behoefte blijft.

mis deze niet

Win kaarten voor deze expo! Kijk op pag.14

OOG IN OOG

Het zou je buurvrouw kunnen zijn, met die mooie oorbellen. Ze kijkt je levendig aan, maar het is een bijna tweeduizend jaar oud mummieportret. In de tijd dat de Romeinen Egypte overheersten, werd de overledene gebalsemd, maar op het gezichtsgedeelte werd een levensecht portret vastgemaakt. Het is een van de vroegst bekende uitingen van realistische portretkunst en het ‘werkt’ nog steeds: je wil meteen weten wie ze is geweest. In het Allard Pierson zijn 38 van deze zeldzame Egyptische mummieportretten te zien. 6 oktober t/m 25 februari, Allard Pierson

FEED ME. CHEAT ME. EAT ME.

Een tentoonstelling met deze titel moet wel over beesten gaan, en beesten zijn inderdaad het vaste onderwerp van de Griekse kunstenaar Janis Rafa. Ze maakt films en video-installaties waarin geen woord gezegd wordt; Rafa richt zich op de stille aanwezigheid van wilde of tamme dieren. Poëtisch, maar ook verontrustend, deze woordeloze ode aan zwerfhonden, dieren in de bio-industrie en andere slachtoffers van de mens. Haar meest recente installaties gaan over de spanning tussen de zorg voor en de uitbuiting van dieren. 14 oktober t/m 7 januari, Eye Filmmuseum

THIS WILL NOT END WELL

Iedereen was onder de indruk van Nan Goldins The ballad of sexual dependency, een hommage aan haar trans vrienden die ze begon te fotograferen in de jaren zeventig. Haar blik op het lief en leed van een mensenleven door de lens van een eerlijke camera is legendarisch geworden. Natuurlijk is The ballad te zien in deze overzichtstentoonstelling, maar ook later werk als Sisters, Saints and Sibyls, een getuigenis van familietrauma’s na de zelfdoding van haar zusje, en Sirens, over de extase van drugsgebruik.

7 oktober t/m 28 januari, Stedelijk Museum

Clubnacht in discotheek iT, 1991.

Twee keer kijken

Ze werd in één klap beroemd met haar foto van Beyoncé op een glitterpaard, maar fotograaf

Carlijn Jacobs had daarvoor haar sporen al verdiend. Haar werk kenmerkt zich door vervreemding, zo is te zien in de expo Sleeping beauty in Foam.

Haar werk heeft altijd iets mysterieus en surrealistisch, en als fotograaf speelt ze graag met kleur, vorm en zwaartekracht. Carlijn Jacobs (32) is geboren in Groeningen, een klein Brabants dorp in de buurt van Venray. Ze begon op haar vijftiende met fotograferen, maar realiseerde zich pas dat ze hier carrière in kon maken toen ze de overstap maakte van een studie media en entertainment naar de kunstacademie in Rotterdam. In het Amsterdamse uitgaansleven leerde ze daarna haar vriend

Imruh Asha kennen, die in de innovatieve Amsterdamse modewinkel

SPRMRKT werkt en al snel werkten ze samen: zij fotografeerde, hij deed de styling.

Jacobs was al een bekende naam in de (mode)fotografie, maar werd

vorig jaar wereldberoemd met de coverfoto die zij schoot voor het Renaissance-album van Beyonce. De wereldster zit op een glinsterend paard in een glitterbikini bestaande uit zilveren kettingen en edelstenen, tegen een donkere achtergrond. Eerder fotografeerde Jacobs al sterren als Kim Kardashian en Bella Hadid, schoot ze covers voor de Franse Vogue en deed campagnes voor grote modehuizen als Louis Vuitton, Chanel en Hermès.

HET KLOPT NIET

De beelden die Jacobs maakt, hebben altijd iets grilligs en eigenzinnigs, ook als het een foto is van Kim Kardashian en haar kinderen voor de Amerikaanse Vogue. ‘Een perfecte foto vind ik saai’, zegt ze daarover in Metal Magazine. ‘Ik hou

gewoon van die vervreemding en het gevoel dat er iets niet klopt. Iets waardoor je twee keer naar een beeld kijk en je er een enigszins ondefinieerbaar gevoel aan overhoudt.’

De tentoonstelling Sleeping beauty in Foam is een combinatie van werk dat Jacobs maakte in opdracht van verschillende modemerken van Zara tot Chanel, en eigen werk dat voor het eerst getoond wordt. Toch zit die vervreemding er altijd in. Fenomenen als de Japanse geisha, AI en het Venetiaanse carnaval brengt ze in verband met hedendaagse schoonheidsidealen en de modewereld. Haar werk is zowel een uitvlucht als een weerspiegeling van de hedendaagse obsessie met transformatie. ‘Carlijn Jacobs’ interesse in escapisme uit zich in de manier waarop vermomming, maskerade en andere visuele misleiding een rol spelen in haar werk’, zegt Foamcurator Mirjam Kooiman. ‘In wezen draait de hele modewereld om metamorfose en de mogelijkheid om je eigen persona te creëren via kleding, make-up en accessoires. Wat het werk van Jacobs zo aantrekkelijk maakt, is dat ze dit idee doorvoert tot in het extreme, waarbij ze je meeneemt in een soort droomwereld waarin je alles en iedereen kunt zijn die je wilt. En tegelijkertijd heeft het een duistere ondertoon.’

tekst Anne Dirks foto Carlijn Jacobs

Wie doodde Samuel?

GEOGRAPHIES OF SOLITUDE

Al sinds 1971 leeft Zoe Lucas op Sable Island, een strookje land voor de Canadese kust. Met bijna religieuze toewijding observeert en noteert ze elk detail van het eilandleven: van de flora en fauna tot het aangespoelde plastic. Poëtisch portret met een belangrijke boodschap. vanaf 19 oktober in de bioscoop

ZOMERVACHT

Met grote tegenzin zit de dertienjarige Brian tijdens de zomervakantie opgescheept met zijn zwaar gehandicapte broer Lucien. Want hoe geef je iemand zorg en liefde als je die dingen zelf nooit echt gekend hebt? Zelfverzekerd speelfilmdebuut van Joren Molter. vanaf 19 oktober in de bioscoop

Twee dingen staan met zekerheid vast aan het begin van het ingetogen maar aangrijpende Anatomy of a fall. Eén: Samuel is dood, en twee: zijn echtgenote Sandra (Sandra Hüller) was op dat moment als enige met hem thuis. Was het moord, een tragisch ongeval, of misschien toch iets anders? Dat is waar de rechtbank, en de kijker, over moeten beslissen in deze winnaar van de Gouden Palm én de Palm Dog (beste hondenoptreden) in Cannes.

De Franse regisseur Justine Triet maakt in de film de dappere keuze door juist geen eenduidig standpunt in te nemen over Sandra’s schuld of onschuld. Oké, er zitten tegenstrijdigheden in haar getuigenis en in die van haar zoon Daniel (Milo Machado Graner), die net met de hond uit wandelen was. En er heerste een gespannen sfeer in huis vlak voor Samuels dood. Maar het cruciale moment zelf ontbreekt. Wat overblijft, zijn heel veel gaten die door zowel door de openbaar aanklager als de verdediging in eigen voordeel worden ingevuld.

Maar wat de rechtbank ook bepaalt, één ding is zeker: voor de jonge Daniel zal het leven nooit meer hetzelfde zijn.

IMAGINE FANTASTIC FILM FESTIVAL

Deze 39ste editie staat in het teken van ‘fantastic alchemy’, een plek waar wetenschap en fantastische fictie samenkomen, met bovendien speciale aandacht voor de Iraanse genrefilm in het themaprogramma The Unveiled Revolt. Daarin o.a. de horrorfilm Under the shadow en de Hitchcockiaanse thriller Subtraction. 25 oktober t/m 4 november, Lab111 & Filmhallen, imaginefilmfestival.nl

Wat is feit en wat is fictie? Dat is waar de rechters, en de kijker, in dit subtiel aangrijpende rechtbankdrama – winnaar Gouden Palm – over moeten beslissen.

tekst Bregtje Schudel

Theaterduo Waal en Wind:

Na #metoo vonden ze ons opeens héél actueel’

In voorstelling Doing it right buigen Sophie van Winden (39) en Eva Marie de Waal (43) zich over ons vrouwbeeld, dat ze, gewapend met historische context, weleens willen rectificeren. ‘Al die foute clichéargumenten van tafel vegen: héérlijk is dat.’

Watergang ligt op een kwartier met de bus vanaf Centraal Station, maar toch voelt het in dit minidorp alsof je je aan de andere kant van het land bevindt. En in een ander tijdperk, met pittoreske bruggetjes en grazende schapen. Van de 565 bewoners behoren er vijf tot het gezin van actrice en theatermaker Sophie van Winden, die samen met collega Eva Marie de Waal het dorpshuis heeft geclaimd voor hun repetities. Dorpshuis De Nieuwe Boet ruikt geruststellend muf en is voorzien van een heerlijk knullige inrichting, een tuin én een ruim podium. De ideale plek voor Waal en Wind om zich volledig uit te leven.

Is het nu heel anders dan bij Holy F, jullie eerste gezamenlijke voorstelling in 2016?

Sophie: ‘Dit is de eerste waarbij we co-producent zijn, samen met Via Rudolphi Producties. Die verantwoordelijkheid maakt het tot een nieuwe uitdaging.’

Eva Marie: ‘Het voelt als uitvliegen. We moeten opeens óók snappen hoe de begroting in elkaar zit.’

S: ‘Het scheelt dat we ons altijd al graag overal tegenaan bemoeien. Maar het is en blijft belangrijk om te luisteren naar de rest van het team, dat zit daar niet voor niets.’

EM: ‘En hoewel alle drie de voorstellingen heel anders zijn, hebben ze wel een overkoepelend thema: de positie van de vrouw. Dat is zo breed, daar waren we na de eerste keer echt nog niet klaar mee.’

Hoe hebben jullie elkaar ooit gevonden?

S (lachend): ‘Het was als een bliksem die insloeg.’

Daarna serieuzer: ‘Nou ja, eigenlijk wel een beetje. We kenden de ander alleen van naam en gezicht. Totdat we elkaar op een bizarre dag in 2014 op één

dag bij drie verschillende audities tegenkwamen.’

EM: ‘En er waren twee dramaturgen die los van elkaar zeiden dat ze ons op elkaar vonden lijken qua stijl.’

S: ‘Om het helemaal af te maken, ging ik in een film spelen waardoor een toneelrol vrijkwam die ik eerder al had gekregen. Eva Marie had auditie gedaan voor dezelfde film, en bleek degene te zijn die mijn rol in dat stuk overnam.’

EM: ‘Toen zijn we toch maar koffie gaan drinken. Een uur later hadden we het concept van de eerste voorstelling al bedacht, want het bleek dat we allebei heel graag iets wilden doen met de positie van de vrouw. Iets wat we eerst amper durfden uit te spreken. Het is echt zo’n onderwerp waarvan men toen dacht: dat wil niemand zien. Feminisme was niet sexy. Programmeurs vroegen: ‘Is dat niet een beetje geweest?’ Speellijsten vielen tegen, maar we ploegden ijzerenheinig door. Oktober 2016 was de première, maar een jaar later brak #metoo los en gingen we opeens drie keer in reprise. Mensen die sceptisch deden, zeiden opeens:

‘Jeetje, wat is dit actuéél.’’

S: ‘De basis van ons drieluik ligt wel bij de historische context. Zo portretteren we feministische schrijvers, mensen die al veel langer bezig zijn met dit onderwerp, waardoor je verdergaat dan de waan van de dag. In die research hebben we ons echt vastgebeten, er is zo veel interessants over te vertellen.’

Er komt inderdaad veel aan bod. Grensoverschrijdend gedrag, abortus, heksen, onlinehaat… EM: ‘Wappisme, wokyology, toxic femininity – dat ook nog allemaal.’

S: ‘Alles hangt samen. We wilden het over religie hebben, en de terugslag qua vrouwenrechten, met de conservatieve wind die er waait. Als je begint over

tekst Sara Madou foto’s Miek Uittenhout

‘Een uur na onze eerste ontmoeting hadden we dit concept al bedacht’

‘Het klinkt bijna The handmaid’s tale-achtig. Nou, nee dus, dit is nú aan de hand’

WAAL EN WIND

• Sinds 2015 vormen Eva Marie en Sophie theater- en podcastduo Waal en Wind. Na Holy F (2016) en Mama Marlène (2020) gaat op 20 oktober slotstuk Doing it right in première bij Likeminds (14 en 19 oktober try-outs, daarna van 15 t/m 17 december te zien in Theater Bellevue). waalenwind.nl

seksualiteit kom je vanzelf bij seksueel geweld, en dan komen er weer types als Andrew Tate naar boven en daarmee misogynie, enzovoort, enzovoort. Soms werden we zelf gek van die zoektocht.’

EVA MARIE DE WAAL

• Werd geboren in 1979 in Hilversum.

• Studeerde moderne dans en geschiedenis en ging uiteindelijk naar de Amsterdamse Toneelschool & Kleinkunstacademie (ATKA).

• Speelde bij gezelschappen als Theater Oostpool, Het Nationale Toneel, mugmetdegoudentand en Zeelandia. • Maakte diverse voorstellingen voor theaterfestival De Parade. • Was op tv te zien in o.a. Penoza, Van God los en Divorce. • Werkt ook als yogadocent. • Woont in Diemen met haar man en hun drie kinderen.

SOPHIE VAN WINDEN

• Werd in 1983 geboren in Amsterdam, woonde als kind een paar jaar in Frankrijk en later in Leiden. • Studeerde aan de Toneelacademie in Maastricht • Kreeg in het laatste studiejaar een rol in de film Leef!, waarvoor ze een Gouden Kalf voor beste vrouwelijke bijrol won. • Zat onder meer bij het Noord Nederlands Toneel en Het Nationale Theater. • Speelde in films als Kenau en Prooi en tv-series als Overspel, Heer & meester en Klem. • Is actief lid van Extinction Rebellion. Woont met haar gezin in Watergang, op een steenworp van Amsterdam.

EM: ‘De kern is dat we een wereldbeeld schetsen waarvan je als kijker niet meteen weet hoe het in elkaar steekt, maar wél voelt dat het de verkeerde kant opgaat. Neem bijvoorbeeld het idee dat die apps waarop je de vrouwelijke cyclus kunt bijhouden kunnen worden gemonitord door anderen. Het klinkt heel dystopisch, The Handmaid’s Taleachtig, iets dat over vijftig jaar zou kunnen gebeuren. Nou nee dus, het is nú al aan de hand.’

Als je je uitspreekt over dit soort onderwerpen zijn negatieve reacties bijna onvermijdelijk. Hoe gaat dat bij jullie?

S: ‘In interviews merk ik het wel. Dat je dan toch die ondertoon hoort van: is het inmiddels niet een beetje klaar met het onderwerp vrouwenrechten?’

EM: ‘O mijn god, ja. Dan vraagt iemand of je komt praten in zijn podcast en begint-ie doodleuk het gesprek met: ‘Is dat wat jullie maken niet een beetje grachtengordelgelul?’ En dan móét je nog, hè?’

S: ‘Of in recensies. Dat iemand niet doorheeft hoe suf het is dat je als mannelijke recensent thuis achter je laptopje schrijft dat je je niet kunt voorstellen dat vrouwen iets kunnen hebben aan onze voorstelling. Terwijl bij nagesprekken regelmatig vrouwen met de tranen in hun ogen staan, om hoe herkenbaar het is. Misschien moet je het gewoon aan vrouwen zélf laten. Er zijn weleens alleen mannelijke recensenten langsgekomen, dat is dan toch zonde.’

EM: ‘Niet dat we alleen theater voor vrouwen maken, hoor, het is leuk voor iedereen.’

Is volledige gelijkwaardigheid tussen mannen, vrouwen en alles ertussenin haalbaar?

EM: ‘Ik vind het met name belangrijk om al die irritante dooddoeners lek te prikken. Opmerkingen als ‘Het is nou

eenmaal zo’ of ‘Dat zit in onze natuur, in de oertijd ging het precies hetzelfde’. Wetenschappelijk onderzoek en DNA research geeft aan dat wat er lang gedacht werd, helemaal niet klopt. Vroeger vinkten ze een gevonden skelet automatisch aan als man wanneer het werd gevonden met een wapen. Nu ontdekken ze dat het ook heel vaak vrouwen zijn. Dat soort foute en clichéargumenten van tafel vegen: heerlijk.’

S: ‘Het ideeënsysteem dat ten grondslag ligt aan de ongelijkheid klopt in ieder geval niet. We proberen daarom andere manieren van kijken in de wereld te brengen, in de hoop dat het systeem kan veranderen.’

EM: ‘Zo denken nog steeds veel mensen dat hersenen van mannen en vrouwen sterk verschillen. Vrouwen zíjn niet geschikter om te zorgen, mannen zíjn niet beter in autorijden. Laatst was er nog een onderzoek dat maar weer eens toonde dat hersenen zich aanpassen naargelang je bezigheden. We worden onbewust geprogrammeerd. Babyhersenen verschillen helemaal niet zo van elkaar. Dus ja, het korte antwoord: ik heb wel hoop dat het kan.’

Het is ook een veelomvattend onderwerp. Begin je eenmaal aan zo’n draadje te trekken, dan komt er steeds meer los.

S: ‘Laatst kwamen we daar een interessant boek over tegen: De waarheid over Eva. Het patriarchaat is het resultaat van een ongelukkige samenloop van omstandigheden. Eigenlijk vind ik dat ook best hoopvol. Toen viel het kwartje die kant op, maar hadden we ook een andere afslag kunnen nemen? En zou dat nu alsnog kunnen? De male gaze hebben we als vrouwen helaas geïnternaliseerd: we zijn gewend door de ogen van anderen naar onszelf te kijken, en naar de wereld om ons heen. Als vrouwelijk theatermaker is dat best ingewikkeld.’

EM: ‘In Holy F speelde ik bijvoorbeeld Simone de Beauvoir en kreeg ik als kostuum een spijkerbroek met daarboven een doorschijnend badpak aan, van gaas. Dus ik stond daar echt in mijn blote borsten. Nu vertrouw ik onze vormgever blind en vind ik dat zij ook haar creatieve ei moet kunnen leggen. Maar bij de volgende repetitie kwam ik er toch op terug. Vervolgens ging de rest me ervan overtuigen dat het juist heel feministisch is, en dat klopt ook wel. Mannen kunnen gezellig door de Kalverstraat wandelen in hun blote borst, dus mijn kostuum was een statement. Maar ja. Ondertussen stond ik daar wel in míjn blote tieten dat statement te maken. Daar raakte ik van in de war. Ik wist niet meer wat ik moest doen, wat ik vond, omdat het mijn eigen lichaam betrof. Daarom vind ik het ook zo geweldig als uiterlijke elementen die als vrouwelijk worden gezien overgenomen worden door mannen. Een rok bijvoorbeeld, of nagellak. Daar zit voor mij de sleutel in. Als we dat nou allemaal kunnen doen, ongeacht ons geslacht, dan komt er misschien ooit nog een moment dat je als vrouw zijnde ook gewoon met blote tieten door de Kalverstraat kunt lopen, zonder gedoe.’

In een eerder interview vertelden jullie dat je nog duidelijker tegen de grenzen van gendergelijkheid aanloopt wanneer je moeder wordt. Op welke manier?

‘Feminisme, is dat niet een beetje geweest?’, vroegen programmeurs ons’

EM: ‘Ik word gebeld door de crèche als een van mijn kinderen ziek is, niet haar vader. Er zijn helaas nog steeds veel mensen die ervan overtuigd zijn dat vrouwen beter voor kinderen kunnen zorgen dan mannen.’

S: ‘We hebben allebei feministische mannen en zíj worden ermee gecomplimenteerd dat ze zo goed bijdragen aan die gelijkwaardigheid. Of iemand zegt: ‘Gefeliciteerd met je man, kun jij lekker je gang gaan.’

EM: ‘Gelukkig vinden we daarin steun bij elkaar. Komt een van ons weer briesend de repetitieruimte in wegens zo’n stompzinnig opmerking, dan reageert de ander meteen met een ‘gatverdamme, ik had laatst precies hetzelfde.’

Jullie hadden een hele carrière voor en naast elkaar. Is daar nu nog tijd voor?

EM: ‘Even wat minder, maar we proberen altijd ruimte te maken voor projecten van de ander.’

S: ‘Onze band is hecht en onze gezinnen kunnen het goed met elkaar vinden, dat draagt bij aan het begrip en die flexibiliteit. Als een van ons een succesvolle auditie heeft, zijn we gewoon hartstikke blij voor elkaar.’

Jullie spelen allebei ook in films en series. Als theatermaker heb je nu meer invloed op het eindresultaat, hoe voelt het dan om een meer ondergeschikte rol te hebben?

EM: ‘Het is een andere tak van sport, maar die afwisseling is lekker. Als er iets gebeurt waar ik het niet mee eens ben, geef ik dat echt wel aan. Een tijd geleden nog, toen een regisseur over een scène waarin mijn tegenspeler en ik zogenaamd uit elkaar gingen zei: ‘Ik heb iets leuks bedacht! Dat je, net als hij vertrekt, snel je kleren uittrekt en je nog even aan hem aanbiedt.’ Uit de grond van mijn hart zei ik meteen: ‘Wát een slecht idee.’ Tussen die regisseur en mij is het niet meer goed gekomen, maar vroeger had ik dat nooit gedurfd.’

S: ‘Het is ook anders op de set dan vroeger, bijvoorbeeld door de komst van de intimiteitscoördinator. Sommige mensen waren bang dat het daardoor preuts zou worden, maar het tegendeel is waar. Er wordt juist veel opener over seksualiteit gesproken en mensen voelen zich vrijer, juist omdat het minder ongemakkelijk voelt.’

EM: ‘Het is een wereld van verschil of je een choreografie met elkaar afspreekt – ‘eerst leg ik mijn hand op je bil en dan op je rechterborst’ – of dat je gewoon maar wat improviseert en iemand opeens naar je borsten grijpt.’

S: ‘Wat niet iedereen zich realiseert, is dat zo’n coördinator ook kijkt naar closure. Na een heftige scène éven bij elkaar checken hoe het gaat. Het heersende beeld was lang dat je als acteur je lijf moet uitschakelen en dus alles moet toelaten. En dat gaat niet alleen om seksscènes. Ooit zat ik in een toneelstuk waarbij ik tachtig voorstellingen lang elke avond helemaal verrot werd gescholden door mijn tegenspeler, op een manier die ik in iedere vezel van mijn lijf voelde. Vervolgens zaten we op de terugweg gezellig met elkaar in de bus, alsof er niets was gebeurd. Ik denk dat ik het toen heel prettig had geworden als er even zo’n momentje was geweest. Gewoon oogcontact, even vragen: ben je oké?’

5X DONNIES SNACKPLEKKEN

Vrijheid, blijheid?

Is Amsterdam wel het toevluchtsoord voor ‘andersdenkenden’ dat het wil zijn? Tijdens het Vrijdenkersfestival (27 t/m 31 oktober) gaan buitenlandse en Amsterdamse sprekers hierover met elkaar in gesprek.

Dit jaar wordt voor de vierde keer het Vrijdenkersfestival georganiseerd in het kader van de verjaardag van Amsterdam op 27 oktober. Maar bij een feestelijke viering hoort ook een kritische blik op de stad. Waar Amsterdam altijd bekendstond als een vrije stad met een lange progressieve traditie, ervaren verschillende groepen hier nog maar al te vaak het tegendeel. ‘Amsterdam staat voor vrijheid’, zegt programmamaker Veronica Baas. ‘En om dat te memoreren geven wij sprekers uit landen waar vrijuit spreken moeilijk wordt gemaakt een kans om hun stem te laten horen.’ Maar de stad die ooit bekendstond als ‘gay capital of the world’ heeft nog stappen te zetten, zegt hij. ‘Een voorleesuurtje met een dragqueen levert bedreigingen op, en in Noord moet de wijk die uit solidariteit regenboogvlaggen had opgehangen worden beveiligd.’

KRITISCH EN WAAKZAAM

Op het festivalprogramma met als thema ‘Amsterdam, queer capital of the world?’ staan binnen- én buitenlandse sprekers, zoals de Amerikaanse auteur Torrey Peters (die een bestseller schreef over transouderschap), de Nigeriaanse modeontwerper Papa Oyeyemi en de Hongaarse politicus

Zsuzsanna Szelényi. Tijdens live talkshows delen zij hun verhaal en werpen ze een blik op de verschillen en overeenkomsten tussen onze landen. Maar ook nieuwe Amsterdammers, die hun thuisland moesten ontvluchten wegens hun geaardheid, beklimmen het podium om de huidige situatie te bespreken. Het devies: kom met een open mind en denk mee over de toekomst. Baas: ‘We moeten kritisch en waakzaam blijven, want ook hier kan het beter.’

27 t/m 31 oktober, De Balie en Podium Mozaïek

EEN JAAR LANG FEEST

Op 27 oktober 2025 bestaat Amsterdam 750 jaar. En dat viert de stad een jaar lang, met de aftrap op 27 oktober 2024: van kleinschalige buurtactiviteiten tot het beste dat Amsterdam te bieden heeft op het gebied van kunst en cultuur, sport en onderwijs. Daarnaast worden het vijftigjarig jubileum van Sail Amsterdam, Kwaku en TCS Marathon Amsterdam gevierd. Meer weten? amsterdam750.nl

tekst Nathalie van den Berg

tekst Nathalie van den Berg in samenwerking met Rituals

Even helemaal zen

Voor iedereen die behoefte heeft aan ontspanning – en wie heeft dat nou niet? – vind je in het hart van de stad House of Rituals. Achter de deuren van dit historische, monumentale pand aan het Spui schuilt een oase van rust waar je even kunt ontsnappen aan de hectiek van de dag.

ONTPRIKKELEN MAAR

Te beginnen op de bovenste verdieping: de Mind Oasis. Echt ontspannen doe je ook mentaal en daarvoor ben je hier aan het juiste adres. De behandelingen zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en helpen je geest en lichaam te resetten en op te laden. Kies bijvoorbeeld voor een Brain Massage, waarbij je dankzij ademhalingstechnieken en lichttherapie volledig ontprikkelt. Of een Hydro Massage, waarbij je op een warmwaterbed een massage van twintig minuten krijgt. De intensiteit van de massagestralen, geur, geluid en licht kun je allemaal zelf instellen. In de Breathing Bubble volg je een korte ademhalingssessie en in de Mind Studio wordt technologie toegepast om het meeste uit je meditatie te halen. De behandelingen helpen om in korte tijd écht tot rust te komen, dus een druk schema is vanaf nu geen excuus meer.

VAN TOP TOT TEEN VERWENNEN

Een verdieping lager vind je de Body Spa. Kies uit massages, facials, manicures, pedicures en advies op maat. Een ideale plek om alleen óf juist samen tot rust te komen. En we zijn gelukkig nog niet klaar, want je kunt een beetje van deze zen-heid ook weer meenemen naar huis. In elke hoek van de flagship store op de begane grond vind je exclusieve Rituals-producten, van handdoeken tot bedlinnen en van kimono’s tot siera den. Bijzonder is dat je 25 nieuwe, buitengewone geuren ontdekt die je personaliseert door zelf een luxueus parfumflesje en amulet uit te kiezen. Maak het nóg persoonlijker door een product te laten graferen of borduren.

Ontspannen en uitgewinkeld? Op de begane grond wacht restobar Rouhi. Hier bestel je de beroemde bao buns en een cocktail met een Aziatische twist terwijl de mensenmassa’s buiten aan je voorbijtrekken. Om daarna, helemaal zen, als herboren de stad weer in te stappen.

House of Rituals, Spui 10 rituals.com

Een agenda die uitpuilt van de afspraken, het gevoel hebben altijd ‘aan’ te staan: soms is het nodig om even op de pauzeknop te drukken en te ontstressen. En daarvoor kun je perfect terecht bij House of Rituals op de Spuistraat.

WJOSVZ: VOLGEBOEKTE RESTAURANTS

RENNEN ALS VERMEER

Cultureel verantwoord hardlopen: het kan. Hardloopmerk Mizuno maakte in samenwerking met het Rijksmuseum dit jaar de officiële schoen voor de TCS Amsterdam Marathon (op 15 oktober), geïnspireerd op Het melkmeisje. Het resultaat is limited edition-schoen Contender Vermeer, met verwijzingen naar de blauwe stof die Vermeers melkmeisje draagt en de Delfsblauwe tegels met cupido’s die je op het schilderij ziet. Op de tong is het melkmeisje zelf afgedrukt en op de inlegzolen staan details van het schilderij. Vanaf €140.

rijksmuseumshop.nl of mizuno.com

RIJKS POP-UP

Dit is de laatste maand dat de pop-up van sterrenrestaurant Rijks op het Gustav Mahlerplein op de Zuidas zit. Je eet er net zo chic als op de oude stek in het Rijksmuseum, maar nieuw is de automatiek. Voor 3 euro trek je hier een garnalenkroket met aardpeer, mierikswortel en appel-hollandaisesaus, een kippenvleugel met shiitake, zure kers en krokante kippenhuid, of een maistartelette met schapenkaas en marjoraan uit de muur. Eind oktober verhuist Rijks weer terug naar het Rijksmuseum, waar een compleet nieuw interieur wacht.

rijksrestaurant.nl/rijks-popup

BRAINWASH FESTIVAL

De wereld lijkt in de fik te staan en de toekomst voelt onzeker. Kunnen we de wereld en onze levens anders vormgeven? Brainwash Festival hoopt hierop een antwoord te kunnen geven, of in ieder geval een koers uit te zetten. Het denkfestival zet meer dan 60 programma’s en 80 filosofen, wetenschappers, theatermakers en schrijvers – waaronder schrijver Niña Weijers, filosoof Marjan Slob, dichter Gershwin Bonevacia en psycholoog Thijs Launspach – op het podium, om ons door deze onzekere tijden te navigeren.

27 en 29 oktober, brainwashfestival.nl

SORRY, VOLGEBOEKT!

OMARM DE WACHTRIJ

Dat even moeten wachten op een plekje juist ook zo z’n charme heeft, zie je in andere wereldsteden al veel langer. In Parijs en Rome is het doodnormaal dat voor de deur van een goed restaurant de mensen op de stoep staan samengedromd, waar ze met een goed glas wijn en eventueel een hapje staan te wachten op hun tafel. Weet je als voorbijganger meteen waar je moet zijn. Dat buiten wachten is in Nederland weertechnisch wat lastiger, maar ook hier wordt de spontante eter steeds vaker doorverwezen naar de bar voor een aperitief. Stiekem sowieso vaak de leukste plek van het restaurant, de bar: het is de perfecte spot om mensen te kijken, sfeer te proeven en de bordjes die uit de keuken komen in de gaten te houden, zodat je straks meteen weet wat je wilt bestellen.

SPONTANITEIT GEZOCHT

Op de gok binnenlopen bij een hip restaurant, dat kan in deze stad al heel lang niet meer. Hetzelfde geldt voor sportlessen of concerten: lang van tevoren volgeboekt of uitverkocht. Kunnen we nog wel spontaan leven?

Na een uit de hand gelopen vrijdagmiddagborrel toch even hongerig binnenwaaien bij die ene tent waar iedereen al weken over praat? Je kunt het natuurlijk proberen, maar de kans dat ze je lachend naar een lege tafel verwijzen, is nihil; volgens het online boekingssysteem is er alleen eind deze maand nog een plekje aan de bar. En niet alleen bij restaurants moet je ruim op tijd laten weten dat je langskomt, ook sportlessen zitten vol als je niet al een week van tevoren bedenkt dat je precies dan wilt spinnen of yoga’en. Om over het op tijd kopen van festival- en concertkaarten nog maar te zwijgen. Dan maar simpel afspreken met vrienden? Zelfs daarvoor hebben we tegenwoordig – o gruwel –een digitale datumprikker nodig.

OP DE TO-DOLIST

We worden op die manier vanzelf gedwon-

gen onze agenda’s steeds verder vol te plannen. En dat terwijl we spontane dingen vaak juist het allerleukst vinden. Langs een terras lopen en besluiten er gewoon te gaan zitten. Vrienden die blijven plakken en mee-eten. Ineens besluiten met de Thalys naar Parijs te gaan. Waarom doen we dat soort dingen dan nauwelijks? ‘Als je dingen zoals een terrasje pakken gaat plannen, komt het op dezelfde mentale berg als je werk, of een tandartsbezoek. Uit onderzoek blijkt dat het gaat voelen als een van de vele taken op je to-dolijst’, zegt Tom Grosfeld, auteur van Agendahedonisme (2022). ‘Dus als je alles inplant, vind je die dingen uiteindelijk ook minder leuk om te doen.’ Toch plannen we in Nederland – en met name in de stad – zo’n beetje alles. In zijn boek legt Grosfeld uit hoe dat komt. Als eerste leven we in een kapitalistische, neoliberale samenleving. Grosfeld: ‘Dat systeem

tekst Yasmine Esser en Irene de Bruijne (kaders)

Peper en Zout aan de Singelgracht

‘WE PROPPEN HET WEEKEND ZO VOL MOGELIJK, OMDAT WE ALLES UIT HET LEVEN WILLEN HALEN

‘HOE WEET IK NOU OF IK DÁN NOG ZIN HEB IN EEN ETENTJE?’

Chloë Sterk (34): ‘Ik krijg het benauwd van plannen. In de supermarkt beslis ik ter plekke wat ik ga eten en als ik behoefte heb om ergens koffie te drinken, bel ik spontaan wat vrienden. Van de zes mensen is er meestal wel iemand die kan en zin heeft. En soms zit ik alleen thuis, omdat niemand zo last-minute kan, maar dat is nog steeds beter dan weken van tevoren afspraken plannen. Hoe weet ik nou of ik dan nog zin heb in een etentje? Ik voel geen angst dat ik mensen mis of bepaalde ervaringen misloop door niet alles te plannen. Als een restaurant vol is, zoek ik gewoon een andere. Er is altijd wel een pizzeria in de buurt. Bij mij in de buurt zit La Parole, een megaleuke tent waar je niet kunt reserveren. Ik loop er vaak op vrijdagavond heen met mijn vriend en dan hebben ze altijd wel plek. Tuurlijk, soms moet je even wachten, ook prima. Zelfde met reizen, ik boek vaak op het laatste moment. Als iets dan heel duur blijkt te zijn, ga ik gewoon ergens anders heen. Als je spontaan wilt leven, zoals ik, moet je je ook flexibel opstellen. Niet alles wat je wilt, is mogelijk maar eigenlijk is dat ook helemaal prima.’

hebben we verinnerlijkt. Daarmee bedoel ik dat we over onszelf gaan denken alsof we een bedrij e zijn. We plannen onze vrije tijd eigenlijk precies in zoals we onze werktijd inplannen, vanuit dezelfde logica en ambities. We proppen het weekend zo vol mogelijk, omdat we alles uit het leven willen halen en geen seconde willen verspillen.’

VOORSPELBAAR LEVEN

Daarnaast is het tegenwoordig meer nodig om afspraken te plannen dan vroeger. Een paar decennia geleden hadden de dagen en weken een vast ritme en wist je precies wanneer iemand de was deed (op maandag) of niet thuis was. ‘Sociale contacten zijn nu ook meer uitgewaaierd door het land. Vroeger woonde iedereen bij elkaar in de buurt en hoefde je mensen niet uit te nodigen voor je verjaardag, want ze wisten wanneer je jarig was en dan kwamen ze gewoon’, lacht Grosfeld. Volgens de auteur heeft de digitale revolutie onze plancultuur versneld. Vroeger moest je bellen om te reserveren bij een restaurant of gewoon

‘DAT PLANNEN IS ECHT IETS TYPISCH NEDERLANDS’

Lieke Hallegraeff (30): ‘Vorig jaar was ik op Afrika Burn, een festival in de Zuid-Afrikaanse woestijn. Daar leefde ik zonder mobiel, zonder tijd en zonder programma. Alles gebeurde spontaan en dat was zo fijn. Het voelde alsof ik niets miste en nooit hoefde te kiezen. Spontaniteit brengt zo veel vrolijkheid met zich mee dat ik besloot om, eenmaal terug in Amsterdam, gewoon op een zaterdag rond te lopen en te kijken wat er gebeurt. En ook af en toe zonder telefoon eropuit te gaan in het weekend en de dag te laten ontstaan. Maar dat bleek natuurlijk moeilijker in de stad. Zodra je terug bent, zijn je weekenden in no-time volgepland en voelt het alsof je geen keuze hebt. Ik heb veel in het buitenland gewoond en daar is dit niet aan de hand. Ik denk dat het ook door de gesloten houding van Nederlanders komt. Iedereen heeft hier vaste vriendengroepen. Als je in Zuid-Europese landen vraagt of mensen die avond iets willen doen, zeggen ze: ‘Tuurlijk, ik heb met dieen-die afgesproken, maar kom gezellig mee!’ Door spontaner te willen leven, maak ik het mezelf soms wel moeilijk. Met kaartjes voor concerten of festivals grijp ik vaak mis. Al lukt het meestal nog wel via Ticketswap. Mijn tip aan iedereen die losser wil leven: blijf mensen spontaan voor dingen uitnodigen. Op een gegeven moment weten ze jou dan ook te vinden voor last-minute avonturen. En die zijn echt het allerleukst!’

binnenlopen. Nu heb je het met een paar klikken op je telefoon geregeld.

AANBETALING

We plannen dus van alles, maar ja, het leven is vaak toch niet maakbaar, dus dan zeggen we weer af. Restaurants hebben daarom geregeld te maken met no shows. Oók omdat mensen soms bij meerdere restaurants reserveren en dan op het laatste moment kiezen waar ze heen willen. Sommige zaken werken daarom nu met een aanbetaling. Bij je reservering betaal je alvast een bedrag – hoeveel dat is, verschilt per zaak – wat bij het afrekenen aan het einde van de avond wordt verrekend. Je betaalt dus niks extra’s, ténzij je niet komt opdagen, dan ben je je geld kwijt. Onder andere Mr Porter, Coba, Neni, De Italiaan en cornerstore werken op deze manier. Volgens Bob Nagel, mede-eigenaar van cornerstore, werkt zo’n aanbetaling goed. ‘We werkten eerst zonder reserveringen, maar we zitten natuurlijk niet op een A-locatie en mensen hebben geen zin om voor niets naar Noord te

etsen, zeker niet in de winter. Als mensen reserveren, houden wij er rekening mee dat ze komen, dus andersom mag dat ook wel. Daarom werken we met een aanbetaling.’

SPONTAAN UIT ETEN

De horeca-ondernemer doet dat niet bij al zijn zaken. Bij Café Binnenvisser is reserveren weer niet mogelijk. ‘Hoewel je bij ons goed kunt eten, willen we wel een cafésfeer behouden’, zegt Nagel. ‘Publiek dat spontaan langskomt, brengt ook een andere sfeer met zich mee die wij leuk vinden.’

Dat beaamt ook Kim Jongbloed van Café Beurre. ‘Het leuke van onze gasten is dat ze écht zin hebben om hier te zijn. Ze zitten er niet omdat ze nou eenmaal weken geleden hebben gereserveerd. Het is ook een persoonlijke ergernis dat je overal al zo lang van tevoren moet reserveren en soms zelfs wordt uitgelachen als je het toch spontaan probeert, daarom hoop ik dat meer horecazaken op deze manier gaan werken’, zegt hij. ‘Het is wel moeilijker ondernemen op deze manier, want

NO RESERVATIONS

Gelukkig zijn er ook nog leuke restaurants waar je niet kúnt reserveren. Hier krijg je zo snel mogelijk dat gewilde tafeltje:

Café Beurre (West)

Het is misschien even wachten aan de bar, maar dat is geen straf bij Beurre. Met de heerlijke cocktails, natuurwijn en snackkaart begint je avond hier eigenlijk al tijdens het wachten. Je geduld wordt beloond met vegetarische gerechten die verrassen.

Taverno Willi Bercher (Noord)

Oké, voor het restaurant kun je wel reserveren. Maar het is hier ook prima toeven aan de bar waar je altijd mag aanschuiven. Daar hebben ze een kaart met snacks en drankjes, en elke vrijdag en zaterdag wordt het hier omgetoverd tot Bar-Dancing Willi Bercher, met livemuziek.

Bar du Champagne (Centrum)

Het is in het centrum misschien nog wel het moeilijkst om iets leuks mét een vrij tafeltje te vinden. Gelukkig kun je bij Bar du Champagne terecht voor goed eten en een fijne sfeer. Daar wacht je met liefde even op.

Café Tros (Oost)

Bij het redelijk nieuwe Café Tros kun je altijd binnenlopen. Of nou, niet op dinsdag dan. Maar de rest van de week ben je hier zonder reservering aan het goede adres. Een eetcafé met een plusje.

De Pannenkoekerij Gansi (Zuidoost)

Wie overdag spontaan honger krijgt, kan in Zuidoost terecht bij De Pannenkoekerij. Op het terras is het nooit lang wachten en laat je niet afschrikken door de pannenkoeken: dit is een echte Surinaamse hotspot waar je zelfs bijna voor zou reserveren.

het is lastiger inschatten hoeveel gasten er komen, hoeveel personeel ik moet inroosteren en hoeveel voorraad we nodig hebben. Maar ik vind de sfeer zo bijzonder, dat we op deze manier blijven werken.’

Wie spontaan wil leven kan dus heus nog wel terecht bij veel restaurants in de stad (zie kader). En anders: toch gewoon last-minute even bellen of langskomen, tipt Bob Nagel. ‘Er zijn altijd mensen die afzeggen. En soms moet je wachten aan de bar, maar we zullen altijd proberen een plekje voor je te vinden.’

8X REN JE ROT

Deelnemers van de Amsterdamse

1. DIEMERPARK + NESCIOBRUG

Hier kom je de meest uiteenlopende soorten dieren en planten van alle parken in Amsterdam tegen. Ren via de Nesciobrug en neem daarna een duik in het water. Standaard rondje: 5 km

2. FLEVOPARK

Het historische Flevopark is een mooie hardloopplek. Doe intervaloefeningen langs de hectometerpaaltjes en jog terwijl je geniet van het prachtige uitzicht op het Nieuwe Diep. Standaard rondje: 2,5 km

3. NOORDERPARK

Trek een sprintje langs het Noordhollandsch Kanaal – wellicht wel een van de mooiste plekken in Noord. Meer uitdaging nodig? Start dan bij de Kalkoenstraat en ren langs het kanaal weer omhoog. Standaard rondje: 2,7 km

4. AMSTERDAMSE BOS

Ren op eigen houtje door het bos of kies voor een van de drie uitgezette routes. Alle routes beginnen en eindigen bij de Boswinkel en volgen deels dezelfde paden met elk een ander afstand. Standaard rondjes: 5 km, 10 km of 21 km

5. GAASPERPARK + GAASPERPLAS

Het Gaasperpark biedt naast veel bos ook uitzicht op de recreatieplas. Ren een rondje van 5 kilometer om de plas heen of ga voor een run van 3,5 km door het park. Standaard rondje Gaasperpark: 3,5 km of 5 km Standaard rondje Gaasperpark + Gaasperplas: 6 km

6. REMBRANDTPARK

Van zandpaden tot verharde wegen, hier vind je alle ondergronden. Behoefte aan variatie? Kies dan voor een route deels door het park en deels over de Postjeskade. Standaard rondje: 4 km

7. SLOTERPLAS

De Sloterplas is een plek waar wandelaars, joggers en hardlopers graag komen. Spot tijdens je rondje de aanwezige zeilers, kanoërs en vissers. Standaard rondje: 5,5 km

8. BEATRIXPARK

Met een standaardrondje van 2,5 km is dit koninklijke park een goede hardloopplek voor beginners. Fanatiekelingen kunnen nog een stuk doorrennen naar Ouderkerk aan de Amstel.

Rondje: 2,5 km

Marathon (15 oktober) wisten het al: sommige delen van de stad lenen zich perfect voor een hardlooprondje. Een greep uit de mooiste routes, voor lopers met ijzeren longen én beginners.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

tekst Nathalie van den Berg

SHOPPEN & ETEN

MERRACHI

Haar eerste hoofddoek, die herinnert vlogger en in uencer Nada Merrachi zich als de dag van gisteren. ‘Ik kocht hem op een markt, de enige plek waar toen iets te krijgen viel. Ze verkochten alleen sjaals zonder stretch. Hij stond vreselijk, gleed van mijn hoofd en zat totaal niet lekker. Toen wist ik dat het anders moest.’

En dus – je voelt ’m al aankomen – nam Merrachi het heft in eigen hand. Ze leerde kleding maken in het naaiatelier van haar

oma en tante in Marokko en stampte een modieuze, modest kledinglijn uit de grond. Bescheiden, bedekkende kleding, maar wel met een modern gevoel voor stijl: minimalistisch met vloeiende lijnen en in gedempte, zachte kleuren. Het bleek een schot in de roos.

Via haar Instagram-account @naaddx vliegen de hijabs, abaya’s, jurken en leggings als zoete broodjes over de toonbank. En als kers op de taart kunnen alle items vanaf halverwege deze maand ook naar hartenlust geshopt worden in haar splinternieuwe winkel aan het Koningsplein.

LE FLÂNEUR

Voor de mannen: een beetje high-end en een beetje street van Hollandse bodem, dat is Le Flâneur in een notendop. Is je smaak meer klassiek? Een hink-stap-sprong verder vind je nog een nieuwe herenzaak: Aurélien, met schoenen, kleding en accessoires in een tijdloze mediterrane stijl, volledig gemaakt in Italië, Spanje of Portugal.

Van Baerlestraat 16H, flaneur.eu, en 12, aurelien-online.com

Een oase van beigetinten en aardse texturen met hier en daar een Marokkaanse touch. ‘De winkel was nodig. Modest fashion is nog steeds vooral verkrijgbaar in kleine marktkramen, buiten het centrum van de stad. Ik wil het straatbeeld veranderen om vrouwen die dezelfde strijd ervaren als ik, een stem te geven en ervoor te zorgen dat we niet worden vergeten in de huidige modewereld. Wie nu in het centrum winkelt, ziet iets voor iedereen.’

Koningsplein 3, bymerrachi.com

PAPER & TEA

Duitse koopjesgigant KIK is terug in Amsterdam. De letters in de naam staan voor Klant Is Koning, wat zich in de praktijk vertaalt naar ruim 600 vierkante meter kleding voor het hele gezin, huishoudelijke artikelen en van alles voor het interieur aan boterzachte prijzen.

Osdorpplein 818A-C, kik.nl

Onder het motto ‘life is short, drink good tea’ verkopen ze bij het Berlijnse Paper & Tea handgeplukte, veelal biologische thee van hele blaadjes, afkomstig van kleinschalige plantages in flitsende verpakking. En nu je er toch bent: neem meteen wat van die knappe papierwaren, cadeaus en theeaccessoires mee.

Leidsestraat 39, paperandtea.com

De nieuwste en leukste winkels, eetcafés en restaurants in de stad.

tekst Eveline Kuyten

De zussen Tewa en One’sy Muller van foodblog ThisGirlCan

Cook eten elke maand bij een nieuw restaurant in de stad.

SUGARBAR BY TUDY’S KITCHEN

De zomer is voorbij, maar het ijs van Tudy’s Sugarbar kun je elk seizoen proeven. Wat dacht je van chicken & waffles-ijs met stukjes knapperige kippenhuid, de pittige combi chili-mango of geroosterde blauwe bessen met balsamico en geitenkaas-honing? De van oorsprong Amerikaanse eigenaar maakte zelf ijs dat zo in de smaak viel, dat er nu dus een winkel is. Die vernoemde ze naar haar oma Tudy, die net als zij geen recepten aanhield maar op gevoel kookte. De Clercqstraat 48H, tudyssugarbar.com

CARROLL’S

Sinds we in Parijs hebben kennisgemaakt met de smashburger van Dumbo, komt er een onweerstaanbare trek in ons naar boven als we horen dat ze ergens in de buurt op de menukaart staan. En dus kwamen we uit bij Carroll’s op het NDSM-terrein, een bij locals en Boteltoeristen geliefde lunchplek die een befaamde smashburger serveert. Smashburgers worden op een bakplaat platgeslagen tot een patty en zijn daardoor extra knapperig doch mals. Zulk lekkers willen we proeven! Als we aankomen, vertelt het personeel dat ze pas sinds kort in de avond open zijn en het daardoor nog rustig is. Op het menu staan twee soorten smashburgers, een kipburger en frietjes. De Grand Slam proberen we vegetarisch en bestaat uit een zachte briochebun, twee Beyond Meat-burgers, sla, cheddar en hun geheime saus. Het ‘vlees’ smaakt alsof het eerst gebakken en pas daarna platgedrukt is en mist dat kenmerken-

de knapperige smashburgerrandje. En hoewel de geheime saus voldoende pit heeft, is deze vegaversie geen uitschieter wat betreft smaakervaring. De Seoulful Smashterpiece bestaat uit twee knapperige patties gevuld met kleine stukjes ui, kimchisalade, gruyèrekaas en Kewpie-mayonaise. Deze burger komt het dichtst bij waar we aan dachten bij een befaamde smashburger. Eindelijk die verschillende texturen en vette smaken waarop we hoopten; knapperig vlees, gefermenteerde kimchi versus de hartige gruyère en dan die volle, lichtzure mayonaise. De Chique le friet is uitmuntend door zijn eenvoud; een kse portie handgemaakte Franse frietjes met een kruimige binnenkant. Hoewel Carroll’s geen Dumbo is en dat ook niet zal worden, bieden ze een prima smashburger aan met frietjes waar je alleen al voor zou terugkeren.

NDSM-kade 4, carrolls.nl

BARRACUDA

Barracuda is het nieuwe restaurant van de chef van wijnhuis Chateau Amsterdam, met vis en wijn in de hoofdrol. In een verbouwde loods net voor de slagboom naar De goudfazant tref je een gezellige centrale bar met industriële inrichting. Het concept is simpel: kruis aan wat je allemaal wilt eten en drinken, bestel dit aan de bar en reken direct af. Aanraders: de Ierse oesters, schelpjes in witte wijn, krabbenpoten, fritto misto en sardines van de plancha.

Aambeeldstraat 10, barracuda.amsterdam

RAINA

Dit nieuwe Indiase restaurant draagt de naam van eigenaar Suresh, die vorig jaar zijn professionele cricketcarrière vaarwel zei en zich besloot te richten op zijn andere passie: koken. Hij laat je kennismaken met smaken uit allerlei streken van zijn geboorteland en met die van onze stad. In Raina eet je namelijk klassiekers als tandoorikip, verschillende biryani’s en verrassende gerechten als lamsvlees in mangosaus of naan met Old Amsterdam.

Admiraal de Ruijterweg 468, rainaamsterdam.nl

NIELS LUIGJES

STADSZUSJES

EILANDHOPPEN

De internationale zeehandel en de Koninklijke Marine, allebei hebben ze hun sporen nagelaten op de Oostelijke Eilanden. Buurtbewoner en Marineterrein-gids Chiquita Odjo-Seymonson neemt ons mee langs haar favorieten plekken.

Drie eilanden, grenzend aan het IJ. Zijn er betere plekken voor de zeehandel? Toen in 1650 drie eilanden (Kattenburg, Wittenburg en Oostenburg) werden aangelegd, vestigden de Admiraliteit van Amsterdam – die de koopvaardijvloot en de Republiek moest beschermen – en de Verenigde Oost-Indische Compagnie zich op Kattenburg en Oostenburg. Tot op de dag van vandaag zie je de geschiedenis terug in die buurten. Denk maar aan Het Scheepvaartmuseum, wat vroeger het magazijn was van de Admiraliteit. Of Pakhuis Oostenburg, waar de VOC vroeger een deel van de goederen opsloeg. En de twee voorgebouwen van de lijnbaan van de Admiraliteit en de VOC, waar de touwen werden gemaakt voor de schepen.

Toen Chiquita Odjo-Seymonson hier dertig jaar geleden kwam wonen, was ze nog niet op de hoogte van de geschiedenis van de buurt. Inmiddels is dat wel anders. ‘Als ik langs het Scheepvaartmuseum loop, heb ik toch altijd een dubbel gevoel. Het heeft Nederland veel welvaart gebracht, maar ook enorm veel leed opgeleverd voor de tot slaaf gemaakte families. Tot op de dag van vandaag is er racisme op basis van deze geschiedenis.’ Om ook deze geschiedenis onder de aandacht te brengen, organiseerde Chiquita het afgelopen jaar een Keti Koti Tafel, waarbij buurtbewoners met elkaar in gesprek gingen over het verleden. ‘Dit leidde tot mooie gesprekken. Niet alleen over het slavernijverleden, maar ook over de Tweede Wereldoorlog.’

De buurt was een totaal andere plek toen Chiquita er naartoe verhuisde. ‘Ik woonde in Zuidoost en veel mensen waarschuwden me dat de Oostelijke Eilanden een asociale buurt

CHIQUITA ODJO-SEYMONSON

Dertig jaar geleden kwam Chiquita in de buurt wonen, en ze ziet zichzelf er nooit weggaan. Ze geeft rondleidingen over het Marineterrein, is projectleider bij BOB Helpt, en heeft een eigen stichting: Curinesa. Hiermee zet ze zich samen met haar man in voor de sociale cohesie in Nederland, maar vooral ook voor die op hun Oostelijke Eilanden.

was. Dat had te maken met de tippelzone op de Piet Heinkade. Omdat onze garages openbaar waren, hadden wij een poos veel last van prostituees en inbraken. Na het ophe en van deze tippelzone was de overlast helemaal weg.’ Sindsdien zet Chiquita zich in om de sociale cohesie in de buurt te versterken. Met trots laat ze ons haar favoriete plekken zien.

MARINETERREIN

In 2015 werd dit terrein, aan de westelijke kant van de Kattenburgerstraat, opengesteld voor publiek. Voor 2015 waren er onder andere eenheden van de Koninklijke Landmacht, Koninklijke Luchtmacht en Koninklijke Marechaussee gevestigd. Verscholen achter de dikke muren is het inmiddels een plek met goede horeca, sporttoestellen en een bij warm weer drukbezochte zwemsteiger. ‘Toch merkte ik tijdens de rondleidingen die ik geef dat veel buurtbewoners hier nog niet kwamen. Het is echt een verborgen stukje paradijs. Door die muur zie je niet dat het zo’n gigantisch terrein is, en dat er veel leven achter schuilgaat. Het hoogtepunt is voor mij de fontein met boegbeelden van Arthur Spronken. Maar er is nog veel meer. Ik zou zeggen: ga vooral mee met de rondleiding!’ (zie kader)

Kattenburgerstraat 5

HET SCHEEPVAARTMUSEUM

Op de plek waar vroegen het kanon van de oorlogsvloot en het hout voor de masten werden opgeslagen, kun je nu alles leren over de scheepvaart. Het gebouw dat werd gebouwd als magazijn van de Admiraliteit van Amsterdam, is sinds 1973 Het Scheep-

vaartmuseum. ‘Een prachtig gebouw, maar het is voor mij onlosmakelijk verbonden met het slavernijverleden. Het is jn dat het museum steeds meer aandacht geeft aan het verleden en dat ze erg betrokken zijn bij de buurt. Zo organiseren ze elke maand een buurtontbijt.’

Kattenburgerplein 1

PASSAGE WITTENBURGERGRACHT

Een verborgen speeltuin midden in een wijk. Zodra je door het prachtige poortje loopt, beland je in een groene oase met een glijbaan en een zandbak. ‘Ik vond het altijd heel jn om met mijn kinderen hier te spelen, toen ze nog klein waren. Ook als nichtjes kwamen logeren, gingen we hierheen. Het is lekker groen en overzichtelijk, en een jne plek om even tot rust te komen.’

Wittenburgergracht

TOM YUM KUNG

Dé plek in de buurt om traditioneel Thais te eten. ‘Ik ben gek op Thais eten. Ik had een Thaise schoonzus, die helaas is overleden. Zij was een meester in koken, dus doen de gerechten me altijd aan haar denken. Haar kinderen komen nog steeds bij me over de vloer. Dan gaan we met z’n allen bij Tom Yum Kung eten.’ Mocht je hier zelf aanschuiven, dan heeft Chiquita nog een tip: ‘Bestel de rode curry met garnalen, die is heerlijk.’

Oostenburgergracht 31

LE TRES CHIQUE

Wil je jouw nagels, haar of gezicht laten stralen? Dan ben je bij Le Tres Chique aan het juiste adres, zegt Chiquita. Hellen Vyent heeft sinds 2016 haar schoonheidssalon op de

tekst Olivier Kemme illustratie Barbara van den Berg

Wittenburgergracht. ‘Een schoonheidssalon waar ze écht aandacht voor je hebben. Mensen die er komen leven helemaal op. Ze is een betrokken ondernemer, zorgzaam ook, en heeft oog voor de klant.’

Wittenburgergracht 141

OOSTERKERK

Een kerk met een buurtfunctie waar tot voor kort concerten en ontmoetingen werden georganiseerd. Sinds 1 april 2022 is de gemeente op zoek naar een nieuwe huurder, die – een belangrijke vereiste – ruimte geeft aan buurtinitiatieven. ‘Toen ik voor het eerst in de buurt kwam en de Oosterkerk zag, wist ik zeker: hier wil ik wonen. Mijn zoon is hier getrouwd en we hebben hier de Keti Koti Tafel georganiseerd. Het is voor mij dus een superspeciale plek.’

Kleine Wittenburgerstraat 1

DE WITTE BOEI

Nog zo’n belangrijke ontmoetingsplek voor de buurt. Vanuit hier worden elke dag allerlei activiteiten georganiseerd, van beeldhouwen met speksteen tot een kookclub. ‘Het is een ankerpunt in de buurt. Toen in een buurthuis bij speeltuin Wittenburg de onschuldige stagiair Mohammed Bouchikhi werd

vermoord, kwam de buurt samen in De witte boei.’ Sindsdien is de buurt bezig met het verhogen van de sociale cohesie, mede door veel activiteiten te organiseren in De witte boei.

SPEELTUIN WITTENBURG

Al dertien jaar organiseert Chiquita met haar stichting Curinesa op deze plek een voetbaltoernooi. ‘Het doel is om alle culturen met elkaar te verbinden. Het is een multicultureel voetbaltoernooi, maar met de jaren kwam er steeds meer bij. Knutselworkshops, dansworkshops, een workshop om een percussie-instrument te leren spelen. Er zijn ook maaltijden om het festivalgevoel compleet te maken.’

MOLEN DE GOOYER

De molen die iedere Amsterdammer kent. ‘En dat midden in de stad, hoe mooi is dat?’ Het terras van het proe okaal van Brouwerij ’t IJ stroomt bij mooi weer vol met buurtbewoners van de Oostelijke Eilanden. ‘Het vervult een beetje de functie van buurtterras.’ Funenkade 5

BUURTKAMER OVER DE BRUG

Binnenkort worden er ruim 3500 nieuwe

woningen opgeleverd op Oosterburg. Met de vele hoogbouw is het risico groot dat de buurtbewoners in hun eigen huis blijven zitten. Deze buurtkamer heeft als doel om de sociale banden aan te halen en mensen welkom te heten in de buurt. ‘Een mooie plek om elkaar te ontmoeten. De buurtbewoners kunnen hier zelf activiteiten organiseren.’

Isaac Titsinghkade

123

RONDLEIDING MARINETERREIN

Jaren geleden schreef Chiquita OdjoSeymonson op in haar boekje: ‘Ik wil ooit rondleidingen geven’. Dus toen Bureau Marineterrein op zoek was naar een gids en een cursus rondleiden verlootte bij de Reinwardt Academie, schreef ze zich meteen in. Nu geeft ze tot en met midden oktober elke maand twee rondleidingen over het Marineterrein. Op 7 en 15 oktober kun je met haar meegaan. Inschrijven? Dat kan via de QRcode of de website marineterrein.nl.

Amsterdamse makers

Hout van je stad

Alles weten over het maakproces van de Stadsplanken? Scan de code en kijk de video!

In de I amsterdam Store, dé Amsterdamse cadeauwinkel, krijgen de verhalen van lokale makers, zoals de producten van Hout van je Stad, een podium.

Je vindt de Store aan de achterzijde van het Centraal Station in de IJ-hal.

Openingstijden

Maandag 9.00 - 19.00

Dinsdag 9.00 - 19.00

Woensdag 9.00 - 19.00

Donderdag 9.00 - 19.00

Vrijdag 9.00 - 19.00

Zaterdag 9.00 - 18.00

Zondag 9.00 - 18.00

‘Ik was altijd omringd door bossen en kon er als kind eindeloos rondcrossen op mijn etsje,’ vertelt Tom Marcelis (46), eigenaar van Hout van je Stad. De aanwezigheid van bomen was vanzelfsprekend. ‘Toen ik voor het eerst naar Amsterdam kwam, besefte ik pas dat een boom iets bijzonders is.’ Met een achtergrond in gra sch ontwerp, een studie tuin- en landschapsinrichting, en een compagnon die meubelmaker was, startte Tom met het maken van houten meubels op maat. Toen de twee een aanvraag kregen voor een tafel van lokaal iepenhout, leek het hem interessant om het verhaal achter de boom te delen.

Amsterdam staat tenslotte vol iepen, vol verhalen. Op de tafel van die eerste lokaal gerooide iep grafeerde Tom informatie over waar de boom had gestaan. Een mooi, maar ook een duur en exclusief product. Hij bedacht: ‘Wat nou als ik het kleiner maak?’. Zo ontstond de Stadsplank – een snij- of borrelplank, maar net hoe je hem zelf gebruikt. Iedere Stadsplank is gemaakt van een boom uit Amsterdam, die ziek was of omgevallen door bijvoorbeeld een storm, en iedere plank krijgt een eigen QR-code. Als je die opzoekt, zie je op Google Maps waar de boom ooit stond en lees je achtergrondverhalen van de plek. Samen met een

historica zorgt Tom ervoor dat alle verhalen daadwerkelijk kloppen. Natuur, geschiedenis en design, en dat allemaal in één product. WIN

3x Hout

van je StadSet van drie Gevelplanken

t.w.v. €94,95

Ga naar iamsterdam.nl/acties, vul het formulier in en wie weet behoor jij tot de gelukkige winnaars van één van de drie sets snijplanken.

Deze actie loopt t/m 30 oktober

tekst Mirte Vreemann foto rechts PimGeerts

Van stadsbomen die anders versnipperd worden of de stad uit verdwijnen, maakt Hout van je stad Stadsplanken. Want iedere boom heeft een verhaal.

TOM MARCELIS (LINKS) EN STRATEGISCH MANAGER JOOST VAN UDEN

allemaal in één

RANDOM INTERNATIONAL

De postdigitale kunstgroep Random International komt deze maand naar museum Nxt, thuisbasis van nieuwe mediakunst in Nederland. Met hun enorme installaties onderzoekt Random International sinds 2005 de impact van technologische ontwikkeling op ons als mensen. In Nxt presenteert het collectief nieuwe en andere werken die nog nooit in Europa zijn vertoond, waaronder de betoverende ‘Living Room’-installatie. ‘Hun kunstwerken zijn creatieve, collectieve dansen tussen het publiek en technologie. Ze creëren verhalen in onze gedachten over wat het betekent om mens te zijn en samen te leven’, aldus curator en kunstenaar Bogomir Doringer.

27 september t/m juni, nxtmuseum.com

AGENDA: MUZIEK, THEATER, DANS, CABARET, FESTIVALS, MUSEA & EXPOSITIES

TERUGBLIK: WERKPAARDEN IN 1893 DE ECHTE

AMSTERDAMMER: THORN DE VRIES

POP

ELIADES OCHOA

Eliades Ochoa, een van de originele leden van de legendarische Buena Vista Social Club®, speelt met zijn band liedjes van zijn nieuwe album 'Guajiro' én klassiekers van de Buena Vista Social Club®. zo 01 oktober 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 29,- t/m € 49,-

DULFER! TOTAL RESPONSE

Verder kijken dan je neus lang is: dat is de levenshouding van saxofonist Hans Dulfer. Met zijn all-starband Total Response speelt hij kersvers materiaal en eigenwijze bewerkingen van Dulfer-klassiekers, met de onwrikbaar uitdagende sax van Dulfer in de hoofdrol.

ma 02 oktober 20:30, Bimhuis, € 19,-

PUBLIC IMAGE LTD.

Afgelopen zomer bracht de Britse punkband Public Image Ltd. hun eerste album sinds 8 jaar uit, genaamd 'End of World'. PiL is opgericht in 1978 en is het project van John Lydon, de exfrontman van Sex Pistols. Eerder dit jaar bracht PiL 'Hawaii' uit, het meest persoonlijke nummer dat John Lydon ooit heeft gedeeld.

wo 04 oktober 20:30, Paradiso, € 35,-

QUESSSWHO

Marques Durham ofwel

Quessswho is een van de weinige Nederlandstalige r&b-zangeressen die ons land rijk is. Ze werkte samen met onder anderen Hef en Jonna Fraser én heeft inmiddels twee EP's uitgebracht: '11' en 'Litney'.

wo 04 oktober 20:00, Melkweg, € 13,80

GREGORY PAGE

De Amerikaanse Gregory Page is singer/songwriter, dichter en entertainer; zijn concerten zijn een kruising tussen muziek en cabaret. Ze bevatten zijn songs, maar ook korte verhalen en humoristische poëzie.

wo 04 oktober 20:30, Tolhuis, € 22,50

SYB VAN DER PLOEG, MAARTEN

PETERS E.A. - THE BEST OF SIMON & GARFUNKEL

De grootste hits van Simon & Garfunkel met wereldhits als 'Mrs. Robinson', 'Cecilia', 'The Sound Of Silence', 'The Boxer', 'Bridge over Troubled Water' en nog veel meer!

vr 06 oktober 20:00, Schouwburg

Amstelveen, € 29,50

RAGZ ORIGINALE

De Londense producer en vocalist creëert een unieke sound. Het multitalent werkt nauw samen met niemand minder dan Skepta en combineert elementen van rap, r&b en alternatieve elektronische muziek.

vr 06 oktober 20:00, Melkweg, € 14,40

MATTEO BOCELLI - A NIGHT

WITH MATTEO

Matteo Bocelli, zoon van de

MÉÉR VOORSTELLINGEN, CONCERTEN EN EXPOSITIES?

iamsterdam.nl/agenda

wereldberoemde tenor Andrea Bocelli, heeft zijn eigen unieke muzikale pad gevolgd en in korte tijd een indrukwekkende carrière opgebouwd. Tijdens de show brengt de zanger een scala aan muzikale hoogtepunten, waaronder enkele van zijn grootste hits en geliefde Italiaanse klassiekers.

vr 06 oktober 20:00, Koninklijk Theater Carré, € 44,70

XAVI TORRES TRIO

De Catalaanse pianist Xavi Torres beheerst zowel jazz als klassiek en flamenco. Tijdens de eerste lockdown van de pandemie daagde hij zichzelf uit door een maand lang elke dag een nieuw muziekstuk te schrijven. Het resultaat is te beluisteren op het album 'Quarantena Songs'.

vr 06 oktober 20:30, Bimhuis, € 16,-

BOROKOV BOROKOV

Het Antwerpse duo Borokov Borokov staat garant voor een chaotische, energieke mix van synthpop, indie en elektronische muziek. De band bracht tot op heden drie albums uit; 'Enkel Duetten', 'Wachtmuziek' en 'De Verkeerde Fout.'

za 07 oktober 19:30, Tolhuistuin, € 17,-

GRACIE ABRAMS

Als zowel Phoebe Bridgers als Taylor Swift, Lorde en Billie Eilish fan zijn, weet je dat je een topmuzikante in handen hebt.

Gracie Abrams is amper 23, maar is nu al niet meer weg te denken uit het hedendaagse poplandschap. Ze heeft twee EP's op haar naam staan, en presenteert in februari haar nieuwste plaat 'Good Riddance'.

zo 08 oktober 19:00, Melkweg, € 28,75

TIHIHIT + TALES OF AMAZIGHMATINÉE MAROCAINE

Rrways is de Zuid-Marokkaanse traditie die muziek, zang, poëzie en dans samenbrengt. Eeuwenoud en nog altijd opzwepend en betoverend: dat bewijzen zangeres Raïssa Fatima Tihihit en Tales of Amazigh in dit dubbelconcert. Ze brengen nieuwe visies op deze rijke Marokkaanse muziektraditie.

zo 08 oktober 15:00 en 20:15, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 33,-

IAN SIEGAL

Deze unieke show vol onvervalste blues klassiekers viert de geschiedenis van de blues vanaf de oorsprong. De band bestaat naast zanger en gitarist

Ian Siegal uit de top van zowel de nationale als internationale blueswereld met Roel Spanjers, Big Dave, Mischa den Haring en Dusty en Darryl Ciggaar.

zo 08 oktober 20:30, Schouwburg Amstelveen, € 22,50

BEATRICE VAN DER POELBEATRICE ZINGT BREL

Jacques Brel, daar waag je je niet aan wordt vaak gezegd. Die intensiteit, die persoonlijke pijn, de manier waarop hij zijn chansons de zaal in spuugde, zijn leed uitzweette. Niet te evenaren.

Maar toch… Beatrice van der Poel waagt.

ma 09 oktober 20:15, De Kleine Komedie, € 12,75 t/m € 24,-

TINK

De in Chicago geboren zangeres en rapper Tink spreekt en zingt recht uit het hart zonder filter.

Na haar debuutmixtape ‘Winter's Diary’ uit 2011, bracht ze in een hoog tempo projecten uit, waaronder 'Alter Ego', 'Blunts'

BABY'S BERSERK

De Amsterdamse band Baby’s Berserk is zowel geïnspireerd door new wave uit de jaren tachtig als indie dancemuziek. In de catchy nummers hoor je Roxy Music, Throbbing Gristle en Malcom McLaren terug. De composities van Mano Hollestelle en de zeer associatieve teksten van Puggy Beales en Lieselot Elzinga zorgen ervoor dat de muziek uitstekend past in gruizige rockkelders maar ook in moderne, strakke danceclubs. De band presenteert de release van hun debuutalbum.

PARADISO, 5 OKTOBER

STEPH RICHARDS

SUPERSENSE QUARTET

Trompettist Steph Richards tart op virtuoze wijze de muzikale status quo. Grensverleggende artiesten uit jazz, avant-pop en hedendaags klassiek deden al een beroep op haar, van John Zorn tot Laurie Anderson en van David Byrne tot het Kronos Quartet. Daarnaast zoekt ze de uitdaging in andere disciplines, zoals dans, of op onverwachte plekken, zoals onder water.

BIMHUIS, 30 OKTOBER

& 'Ballads' en 'Boss Up'. Op haar recente albums ‘Pillow Talk’ & ‘Thanks 4 Nothing’, stelt ze zich open als nooit tevoren en laat ze haar zachte kant zien.

ma 09 oktober 19:30, Melkweg, € 19,55

BECCA STEVENS

De eigenzinnige zangeres uit New York geeft een vooruitblik op haar komende album. Met haar nieuwe songs keert Becca Stevens terug naar de eenvoud, zichzelf begeleidend op gitaar en bijgestaan door een geweldige akoestische ritmesectie: Chris Tordini op contrabas en Jordan Perlson op drums.

wo 11 oktober 20:30, Bimhuis, € 21,-

DO NOTHING Het viertal uit Nottingham wordt vergeleken met bands als Parquet Courts, Ought en Interpol en maakt een mix van postpunk en new wave. Onlangs presenteerde de Britse band hun nieuwe single 'Happy Feet'.

wo 11 oktober 19:30, Paradiso, € 14,-

REMBRANDT FRERICHS TRIO EN MOHAMMAD MOTAMEDI

Het Rembrandt Frerichs Trio maakt zijn opwachting met de Iraanse zanger Mohammad Motamedi in een programma met

hij jazz, flamenco en oriëntaalse muziek samenbrengt.

za 14 oktober 19:15, Meervaart Theater, € 44,-

BENEDICT CORK

De Britse singer-songwriter Benedict Cork mixt klassieke piano en melancholische pop met oprechte storytelling. Hij kan Sir Elton John tot zijn fans rekenen en hij werkte samen met Adam Lambert voor zijn track 'Feel Something'.

za 14 oktober 19:30, Melkweg, €17,25

LUC EX’ THE PHILOSOPHER

Luc Ex, oorspronkelijk bassist in The Ex, brengt al jarenlang eigenzinnige musici van over de hele wereld samen in verschillende bezettingen. Zijn project 'The Philosopher' is een combinatie van bijzondere jonge talenten enerzijds en existentiële vragen anderzijds. Nieuwe muziek rond existentiële vragen is de crux van deze groep, bestaande uit Luc Ex en Hanne De Backer, Audrey Chen, Marta Warelis en Raphael Vanoli. zo 15 oktober 20:30, Bimhuis, € 16,-

JARON MARSHALL

MELANIE CHARLES

Met haar unieke stem, lofi-beats en samples zoekt Melanie Charles naar vernieuwing in de jazz. Als zangeres en dwarsfluitist was ze eerder te horen naast bekende namen uit zowel jazz als hiphop. Voor het album Y’all Don’t (Really) Care About Black Women, dook de zangeres, fluitist, beatmaker en remixer in de rijke catalogus van Verve, voor songs van vrouwen die veel voor haar betekenen.

BIMHUIS, 29 OKTOBER

Perzische zang en poëzie in een ontmoeting tussen jazz, klassiek en improvisatie. wo 11 oktober 20:15, Orgelpark, € 12,50 t/m € 20,-

IMMANUEL WILKINS QUARTET

Immanuel Wilkins is een saxofonist die het grote gebaar niet schuwt, met een aangrijpend geluid en epische composities. Begin 2022 is zijn meest recente album 'The 7th Hand' uitgekomen op het fameuze label Blue Note. Hierop grijpt Wilkins thema’s aan als religie en spiritisme in relatie tot muziek.

do 12 oktober 21:00, Bimhuis, € 19,- t/m € 23,-

BLAUDZUN

Zanger en songwriter Blaudzun neemt zijn voltallige band mee en belooft een show met veel nog niet eerder uitgebrachte muziek gecombineerd met hoogtepunten uit zijn inmiddels indrukwekkende oeuvre.

vr 13 oktober 18:30, Poppodium P60, € 26,-

ALEPH ABI SAAD - FROM LEBANON TO THE WORLD

De Libanese pianist, componist en arrangeur Aleph Abi Saad is een meester in de fusionmuziek en presenteert een show waarin

JaRon Marshall is bekend als de toetsenist van de Black Pumas, de psychedelische soulband uit Austin, Texas. Nu komt JaRon met zijn eigen muziek, die hij omschrijft als een gelukkig huwelijk tussen jazz en hiphop. Dit jaar presenteerde hij zijn grotendeels instrumentale album 'Earth Sounds', waarop hij naar voren treedt als beatmaker en producer. Voorbeelden zijn jazzhiphop-influencers als Robert Glasper en Chris Dave, maar ook old school-soulgiganten als Curtis Mayfield en Stevie Wonder. ma 16 oktober 20:30, Bimhuis, € 18,-

100 GECS

Het Amerikaanse tweetal 100 GECS is een van de grote aanjagers van de hyperpop sound. Ze mengen experimentele elektronica en alternatieve genres als poppunk en raprock tot een absurdistische wervelwind met vervormde vocalen en beats. ma 16 oktober 19:00, Melkweg, € 29,90

JAMIE PEET & NIELS BROOS + OTIS SANDSJÖ

Niels Broos en Jamie Peet worden gezien als aanstichters van een nieuwe Nederlandse stroming die het midden houdt tussen elektronica, jazz en hiphop. Hun muziek is volledig geïmproviseerd en tegelijk ongelofelijk catchy. Met analoge instrumenten bouwen ze een spanning op die doet denken aan de elektronische muziek van Aphex Twin, Squarepusher en Autechre. Speciale gast is de Zweedse saxofonist Otis Sandsjö.

wo 18 oktober 20:30, Bimhuis, € 16,-

MEUTE

Voel de opzwepende energie van Meute, die met hun akoestische instrumenten de rol van dj overnemen. De 11 muzikanten spelen een mix van hypnotiserende stuwende techno en expressieve fanfaremuziek.

do 19 oktober 21:00, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 39,-

SHELLAC Het minimalitisch rocktrio Shellac wordt gezien als het project van de legendarische Steve Albini, hij werkte samen met de Pixies, Nirvana en PJ Harvey. De Amerikaanse noiserockband bestaat uit Steve Albini (gitaar en zang), Bob Weston (bas en

CHRIS WEISS

DIANE WAH

zang) en Todd Trainer (drums en zang).

vr 20 oktober 18:00, Paradiso, € 25,50

IVAN BOZICEVIC

Componist Ivan Bozicevic schreef muziek voor automatisch spelend orgel, contrabas en saxofoon. Op het programma solo-, duo- en triocomposities.

za 21 oktober 20:15, Orgelpark, € 12,50 t/m € 20,-

PARIS TEXAS

Paris Texas is een experimenteel hiphopduo bestaand uit Louie Pastel en Felix en afkomstig uit Compton, Los Angeles. In februari 2021 debuteerden ze met hun single 'Heavy Metal', dat rapliefhebbers verraste met rauwe teksten en een brutale mix van elementen uit rock en hiphop. ma 23 oktober 20:30, Bitterzoet, € 17,-

LEVI MANNER - BOHEMIAN

Levi buigt in deze muzikale coming of age story grootse vragen om tot korte scenes en kleine liedjes, in de stijl van Ramses Shaffy. 25 t/m 29 oktober diverse tijden, Scala foodbar & theater, € 11,-

WODAN BOYS

De rammelende rock van Wodan Boys is luidruchtig, energiek en heeft een postpunk twist. De vier Hagenezen brachten twee EP’s uit in de afgelopen jaren en de derde EP ‘Wodan Boys III’ is in aantocht.

wo 25 oktober 19:30, Paradiso, € 15,-

ZO! GOSPEL CHOIR, BERGET LEWIS & DWIGHT DISSELS

ZO! Gospel Choir brengt met 'The Gospel, Songs of Slavery and Freedom' een krachtig muzikaal eerbetoon aan de veerkracht en vastberadenheid van de slaafgemaakte voorouders. De emotie en kracht van gospelmuziek vol prachtige harmonieën en indrukwekkende teksten over het ontstaan van gospel.

wo 25 oktober 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 19,-

AIME SIMONE

Aime Simone is een in Parijs geboren singer-songwriter, performer en producer van Noorse afkomst. Zijn sound is een unieke mix van pop, trap, techno, reggaeton en soul. Aime's nieuwste album 'Oh Glory' is een introspectief album dat de levendige momenten van zijn reis vastlegt, waaronder ontmoetingen met artiesten.

do 26 oktober 20:00, Melkweg, € 14,95

KMFDM

KMFDM, oftewel Kein Mehrheit

Für Die Mitleid een project van Sascha Konietzko in samenwerking met een niet aflatende stroom bandleden, maakt sinds 1984 maatschappijkritische industrial metal met elektronische invloeden en heeft sinds de jaren tachtig meer dan 2 miljoen platen verkocht.

vr 27 oktober 20:00, Q-Factory, € 10,- t/m € 20,-

MARIETTA PETKOVA EN CAREL

KRAAYENHOF

Twee meesters op hun instrument hebben elkaar gevonden in een autobiografisch getint programma, getiteld 'de Hand van de Beer'. Met volksmuziek als onderliggend thema vertolken zij werken van o.m. Bach, Scarlatti, Schubert, en Argentijnse meesters als Piazzolla, Garçia en Piazzolla.

vr 27 oktober 20:15, De Waalse Kerk, € 33,-

FEESTJES EN CLUBS

looft veel goeds. vr 20 oktober 23:30, Melkweg, € 28,75

SAM FELDT PRESENTS

A HEARTFELDT

Sam Feldt, de Nederlandse dj en producent, is bekend van zijn unieke mix van tropische house en melodische beats. Na zijn remix van 'Show Me Love' in 2015, waarbij hij een frisse en eigentijdse draai gaf aan de klassieker van Robin S, was het startschot gelost voor zijn succesvolle carrière.

za 21 oktober 23:59, Melkweg, € 23,-

VBX LOFT

VBX brengt een exclusief evenement naar The Loft, gelegen op de 16e verdieping van de A'DAM Toren, met een adembenemend uitzicht over heel Amsterdam. VBX viert dit jaar hun 10-jarig bestaan en dat doen ze met een betoverende ervaring waarbij elektronische muziek en het Amsterdam Dance Event samenkomen. Laat je onderdompelen in de kenmerkende vrolijke technosfeer van VBX en ontdek een wereld van geluid en visuele kunst in deze unieke omgeving. THE LOFT, 20 OKTOBER

HOSPITALITY: METRIK / P MONEY & WHINEY / FLAVA D E.A. Ook dit jaar keert het legendarische Hospital Records met Hospitality terug tijdens Amsterdam Dance Event. Hospitality events zijn wereldwijd geliefd door drum & bass heads vanwege de uitstekende vibes en nóg hardere muziek. Met Metrik, P Money & Whiney, Flava D, Degs, Solah, Anaïs en Kid Hops.

za 21 oktober 23:30, Melkweg, € 28,75

BRISK - BACH

Op hun afscheidstournee doet blokfluitkwartet Brisk nog één keer het Orgelpark aan met voor blokfluit gearrangeerde werken van Bach, afgewisseld met composities van Guus Janssen en Toek Numan.

vr 06 oktober 13:13, Orgelpark, € 12,50 t/m € 20,-

GROOT OMROEPKOOR EN HANNES MINNAAR - BRAHMS

Hannes Minnaar en het Groot

Omroepkoor laten de muziek van Brahms klinken als een warm bad op een koude dag: troostrijk, liefdevol en een tikje melancholiek. Daarnaast klinkt Frank Martins imposante meesterwerk: de Mis voor dubbelkoor.

zo 08 oktober 11:00, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 21,-

MAXIM VENGEROV - BRAHMS

BAKERMAT’S CIRCUS

Tijdens het ADE-weekend, op zaterdag 21 oktober, kun je tot in de vroege uurtjes dansen in de betoverende wereld van 'Bakermat's Circus' in de vernieuwde Chin Chin Club. Met een sprankelende renovatie die Las Vegas-achtige vibes uitstraalt, belooft dit evenement een onvergetelijke ervaring te worden. Laat je meevoeren door de meeslepende beats van Bakermat en waan je in een muzikaal spektakel als geen ander.

CHIN CHIN CLUB, 21 OKTOBER

LEELA JAMES

Singer/songwriter en r&b powerhouse Leela James brak in 2005 door met haar debuutalbum 'A Change Is Gonna Come'. Haar single 'Complicated' stond in de zomer van 2021 drie weken in de hitlijsten. Leela staat bekend om haar soulvolle performances en heeft het podium gedeeld met onder anderen James Brown en Maxwell.

za 28 oktober 19:00, Melkweg, € 37,40

WESTERMAN

De Britse singer-songwriter Will Westerman maakt eenvoudige, atmosferische indiepop. Na de single 'Confirmation' kwam in 2020 zijn debuutalbum 'Your Hero is Not Dead' uit. Zijn tweede album genaamd 'An Inbuilt Fault' verschijnt later dit jaar. ma 30 oktober 20:30, Bitterzoet, € 15,-

CLUBBING

COLDHARBOUR RECORDINGS

NIGHT

De Duitse Markus Schulz presenteert dit jaar wederom een intieme labelavond voor de échte fans met special guests in de Upstairs waaronder Daxson, Dr.Drty, Joris Turenhout, Kris O'Neil, Miss

THE WEEKEND

Ervaar een heel weekend lang non-stop dansen (ja, je leest het goed). Van zaterdag 21 tot en met 23 oktober ben je van harte welkom in De School, gevestigd in een voormalige technische school. Met een 24-uursvergunning verwelkomt deze locatie je met lokale DJ's, internationale gasten en een gevarieerd programma. De School is een must-visit tijdens het Amsterdam Dance Event.

DE SCHOOL, 21 TOT EN MET 23 OKTOBER

Nine, Saad Ayub, Talla 2XLC. wo 18 oktober 23:00, Melkweg, € 23,-

COLIN BENDERS INVITES: BLAWAN LIVE / JAKOJAKO E.A. Sinds hij zichzelf opnieuw heeft uitgevonden als live-performer met modulaire synthesizers en elektronische instrumenten, is het muzikale universum van Utrechter Colin Benders exponentieel gegroeid. Een avond met Blawan Live, Colin Benders, French II, JakoJako, Nadia Struiwigh en visual artist Boris Acket. do 19 oktober 23:00, Melkweg, € 28,75

MACHINEDRUM & HOLLY

Machinedrum (Travis Stewart) en Holly (Miguel Oliviera) presenteren tijdens ADE hun gezamenlijke drum-'n-bassproject River of Heaven ( ). De gelijknamige EP verscheen onlangs op Vision, het label van Noisia. do 19 oktober 22:00, Paradiso, € 17,-

MARKUS SCHULZ OPEN TO CLOSE

Trancegrootheid Markus Schulz komt voor de zesde keer met zijn Open To Close set naar ADE. Later dit jaar verschijnt zijn nieuwe album 'The Rabbit Hole Circus'. De eerste single 'Eternally' be-

GOLDFISH Na de release van hun debuut 'Caught in the Loop' in 2006, opende GolfdFish, bestaande uit Dominic Peters en David Pool, al voor grote namen als Fatboy Slim, Mr Scruff en Paul van Dyk. De afgelopen jaren vond het duo internationaal succes met hun dynamische sound van house, pop en jazz, gevuld met Afrikaanse ritmes, brutale samples en eindeloos vrolijke hooks.

za 21 oktober 19:00, Melkweg, € 28,75

JOOST VAN BELLEN GAAT

DOOR: LYNKS & WAQWAQ KINGDOM

Joost van Bellen Gaat Door met een kneiterharde live-avond. Lynks, het drag-monster van Bristol brengt tongue-in-cheek queer bangers. Diens EP's staan vol electropop smash hits met een aangenaam rauw randje. Samen met het Japanse bassduo WaqWaq Kingdom dat bestaat uit Kiki Hitomi and Shigeru Ishihara (A.K.A de legendarische herriemaker DJ Scotch Egg) belooft deze avond net even wat harder te schuren en tegendraads te zijn.

za 21 oktober 19:00, Melkweg, € 22,15

KLASSIEK

ALEXANDRE THARAUD + GASTEN - DODO THARAUD Met 'Dodo Tharaud' (‘dodo’ is Frans voor ‘slaapje’) nodigt Tharaud zijn publiek uit voor een muzikale droomreis naar imaginaire werelden. Gehuld in volledige duisternis kan de toeschouwer zich overgeven aan klassieke, meditatieve muziek in dit late night concert. Een unieke droom- annex meditatiesessie. zo 01 oktober 22:00, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 35,-

BUSCH TRIO - BEETHOVEN, MOZART EN RAVEL De Nederlandse violist Mathieu van Bellen en de Israëlische broers Ori en Omri Epstein vormen sinds 2012 het succesvolle Busch Trio. De musici laten hun atletische energie horen in muziek van Beethoven, Mozart en Ravel. ma 02 oktober 20:15, wo 04 oktober 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 29,-

Maxim Vengerov behoeft weinig introductie als grootste levende violist van deze tijd. Vorig jaar verwelkomde Conrad van Alphen hem al in Rotterdam, een samenwerking waar beiden zo lyrisch over waren dat Sinfonia Rotterdam hem dit jaar terug mag ontvangen. zo 08 oktober 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 42,50

LIUBOV TITARENKO & ANASTASIA VLEDOUTS

Liubov Titarenko is een Oekraiense klaveciniste, die voorjaar 2022 uit Oekraïne is gevlucht, en nu tijdelijk onderdak heeft gevonden in Nederland. Het concert met fluitiste Anastasiya Vledoets is haar eerste optreden op fortepiano, in dit geval de Erard 1891, uit de nalatenschap van Romain d’Ansembourg. zo 08 oktober 16:45, Geelvinck Salon / Luther Museum, € 15,-

ILKER ARCAYÜREK EN AMMIEL BUSHAKEVITZSCHUBERTS WINTERREISE

De onbestemde voetreis door de kou als metafoor voor het leed van het menselijk bestaan: in handen van tenor Ilker Arcayürek en pianist Ammiel Bushakevitz. Het liedgenre ligt de in Istanbul geboren tenor Ilker Arcayürek na aan het hart, en naar Schubert keert hij telkens terug. di 10 oktober 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 36,-

QUATUOR MODIGLIANI - DER

TOD UND DAS MÄDCHEN

De musici van het Franse Quatuor Modigliani nemen de muziek van Haydn en Wolf onder de loep, en werpen hun licht op Schuberts geliefde strijkkwartet 'Der Tod und das Mädchen'. Het kersverse werk op het programma is van Elise Bertrand. do 12 oktober 20:15, za 14 oktober 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 40,-

KOOR FENIX - LIFE, LOSS, LOVE Het Amsterdamse kamerkoor Fenix, o.l.v. Felix van den Hombergh, geeft twee bijzondere concerten. Op het programma staan moderne muziekstukken die de componist troost gaven na het persoonlijk verlies van een dierbare, zoals het 'Requiem' van Herbert Howells.

vr 13 oktober 20:15, € 16,- t/m

€ 18,50

CONCERTGEBOUWORKESTLOEVENDIE, RAVEL EN SMIT Het Concertgebouworkest speelt onder leiding van Bas Wiegers Ravels 'Ma mère l’Oye'. Het werk van Ravel wordt verbonden aan twee belangrijke Nederlandse componisten die in Amsterdam

M.SIMONS

Feet of Clay, Ido Vunderink Lijnbaansgracht 318

t/m 14 oktober

M.Simons presenteert met trots Ido Vunderinks eerste solotentoonstelling. Zes schilderijen reflecteren zijn groeiende vocabulaire in geometrische composities en kleurschema's. Feet of Clay bevat zorgvuldig verdeelde kleuren, resulterend in een unieke balans en disbalans, verwijzend naar kwetsbaarheid en bijbelse symboliek.

TORCH GALLERY

Cross Currents, Terry Rodgers

Lauriergracht 94

t/m 21 oktober

Terry Rodgers behandelt de spanningen en verwarringen die eigen zijn aan de hedendaagse samenleving. Zijn schilderijen lijken sensueel, maar bedekken een rauwe, existentiële emotie. De tentoonstelling introduceert 10 nieuwe olieverfschilderijen en diverse werken uit de jaren '70 tot nu.

hebben gestudeerd: Leo Smit (1900-1944) en Theo Loevendie (1930).

vr 13 oktober 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 20,-

ENSEMBLE ODYSSEE

Ensemble Odyssee presenteert een soloprogramma waarin de muziek van Johann Sebastian Bach centraal staat. Een avond met feestelijk gearrangeerde en opnieuw bedachte werken voor soloblokfluit en orkest. Naast muziek van Bach klinkt ook werk van Vivaldi, Albinoni en Telemann.

za 14 oktober 20:15, Orgelpark, € 12,50 t/m € 20,-

HARRIET KRIJGH EN ROBERTO GONZÁLEZ-MONJAS

De veelgevraagde Spaanse dirigent en violist Roberto González-Monjas maakt zijn debuut bij het Nederlands Kamerorkest met Beethovens indrukwekkende 'Vijfde symfonie' en het 'Celloconcert' van Schumann. Solist is de Nederlandse cellist Harriet Krijgh.

za 14 oktober 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 28,-

LETS RADIOKOORHEMELSE DEVOTIE

Het Lets Radiokoor presenteert een programma met devote motetten van Bruckner en een Mis van Poulenc, die zijn geloof terugvond. Met serene en etherische muziek van Arvo Pärt, Gyorgy Ligeti en indringende lijnen van James MacMillan slaan de zangers een brug naar onze tijd. zo 15 oktober 20:15, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 45,-

LESTARI SCHOLTES - BETOVERENDE KLARINETTRIO'S

Lestari Scholtes, pianiste en artistiek leider van 'Vrienden van de Kamermuziek', nodigt klarinettiste Marieke Vos en celliste Honorine Schaeffer uit en brengt een programma met het 'Kegelstatt Trio' van Mozart, Beethoven's 'Gassenhauer Trio' en Glinka's 'Trio Pathetique'. zo 15 oktober 16:00, De Duif, € 17,50 t/m € 25,-

MANOJ KAMPS EN ORKEST VAN DE ACHTTIENDE EEUWCOSÌ FAN TUTTE

Prinsengracht 615H t/m 21 oktober

Deze zomer verwelkomt Madé van Krimpen Gallery Erika

Peucelle als artist-in-residence. Haar thema 'Joie de vivre' geïnspireerd door Amsterdam en Parijs, verkent dagelijkse routines zoals slapen, eten en schilderen als bron van inspiratie.

HAMA GALLERY I Walk Unafraid, Ziarah Janssen Willemsparkweg 64H t/m 29 oktober

Ziarah Janssen nodigt ons uit in haar kleurrijke wereld vol expressie en zelfontdekking, geïnspireerd door moederschap en vrouwelijkheid. Haar kunst verkent krachtig contrast en vorm, geworteld in persoonlijke ervaringen en intuïtie. Deze expositie viert het leven, uitdagingen en triomfen, en nodigt uit tot introspectie en ontdekking.

Samenstelling door: Amsterdam Art – connecting art and the city Amsterdam Art bevordert samenwerking tussen kunstinstellingen en promoot de meest toonaangevende kunstenaars en tentoonstellingen in Amsterdam. Zie het actuele aanbod van de 66 deelnemende organisaties op amsterdamart.com

De jonge Nederlandse dirigent, theatermaker en componist Manoj Kamps staat voor het Orkest van de Achttiende Eeuw en vertelt samen met een topcast een verhaal van list, bedrog en liefde in Mozarts tijdloze opera 'Così fan tutte'.

di 17 oktober 19:30, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 29,-

CORO E ORCHESTRA GHISLIERI + COLLEGE JAN VAN DEN

BOSSCHE - KERKMUZIEK VAN

VIVALDI

Coro e orchestra Ghislieri is inmiddels een klinkende naam in het Nederlandse muziekleven, zeker als het gaat om Italiaanse barokmuziek. De musici wijden zich aan de kerkmuziek van de componerende ‘rode priester’ uit Venetië, Antonio Vivaldi. Dit deel van zijn imposante oeuvre was lang een van de best bewaarde geheimen uit de muziekhistorie.

wo 18 oktober 20:15, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 42,-

CONCERTGEBOUWORKESTDVOŘÁKS ‘UIT DE NIEUWE

WERELD’

Dvoˇráks Negende symfonie, ‘Uit de Nieuwe Wereld’, is een onweerstaanbaar meesterwerk en een van de populairste symfonieën ooit geschreven. Fabio

DE NATIONALE OPERA - INNOCENCE

De Nationale Opera presenteert het meest recente werk van de hedendaagse Finse componist Kaija Saariaho. De nieuwe opera Innocence vertelt een actueel verhaal over schuld, vergiffenis en een gevoel van ‘levenslang’ door traumatische gebeurtenissen. De tekst is van de hand van de eveneens Finse bestsellerauteur Sofi Oksanen en dramaturg Aleksi Barrière, specialist op het gebied van nieuw muziektheater en meertalige dramaturgie.

NATIONALE OPERA & BALLET, 7 T/M 22 OKTOBER DIVERSE DATA

BERTRAND CHAMAYOU EN LORENZO VIOTTI

Ravels Pianoconcert voor de linkerhand is een donker, maar energiek en pakkend virtuoos oorlogswerk. De Franse pianist Bertrand Chamayou tovert met slechts één hand de mooiste klanken uit de vleugel.

Chef-dirigent Lorenzo Viotti (foto) zet daar Rachmaninoffs mysterieuze Dodeneiland en Brittens indringende Sinfonia da Requiem naast.

HET KONINKLIJK CONCERTGEBOUW, 21 EN 23 OKTOBER

Luisi leidt het Concertgebouworkest daarnaast in Bizets speelse 'Symfonie in C'. wo 18 oktober 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 29,-

WILLEKE SMITS - BACH

In de serie Bachconcerten programmeert Willeke Smits onder andere Bachs 'Dorische Toccata', 'Triosonate 2' en de 'Passacaglia'. vr 20 oktober 13:13, Orgelpark, € 12,50 t/m € 20,-

ABG KAMERORKEST - EEN

AMSTERDAMSE GESCHIEDENIS

Het ABG Kamerorkest, onder leiding van Gijs Kramers, speelt werken van drie Amsterdamse componisten van de eerste helft van de 20ste eeuw, Leo Smit, Henriëtte Bosmans, Alphons Diepenbrock, én van Sweelinck. Solist in 'Poème' van Henriëtte Bosmans is cellist Johan van Iersel.

za 21 oktober 20:15, Zuiderkerk, € 17,50 t/m € 25,-

CONCERTGEBOUW KAMERORKEST EN CHRISTIANNE STOTIJN Respighi componeerde met 'Il tramonto' een zonsondergang voor strijkorkest en mezzosopraan. Het is Christianne Stotijn met haar warme, gloedvolle stem op het lijf geschreven. Daarnaast

NEDERLANDS KAMERKOOR + LERA AUERBACH

De Russisch-Amerikaanse componiste Lera Auerbach wordt 50 en dat viert ze met de wereldpremière van haar nieuwe werk Flights of the Angakok voor piano en koor. Ook maakt de componist haar debuut als dirigent bij het koor. Auerbach liet zich inspireren door de mythische sjamaan bij de Inuit, de angakok. In het werk vervult de pianist de rol van de sjamaan. MUZIEKGEBOUW AAN 'T IJ, 12 OKTOBER

Dvoˇráks 'Strijkersserenade': zonnig en onbezorgd.

zo 22 oktober 11:00, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 21,URIËL ENSEMBLEHET DUITSE OOR

Waar in Nederland de schilderkunst van Rembrandt en Vermeer de meest toonaangevende kunst is, is dat in Duitsland de muziek van Bach, Beethoven of Brahms. De Uriël musici brengen de muziek van deze bewogen eeuw ten gehore. zo 22 oktober 14:30, Schouwburg Amstelveen, € 23,50

JAAP VAN ZWEDEN EN DE WIENER SYMPHONIKERBEETHOVENS VIJFDE

Nederlands topdirigent Jaap van Zweden en de Wiener Symphoniker brengen Beethovens geliefde 'Vijfde symfonie'. Ook begeleidt hij de Nederlandse violiste Simone Lamsma in Brittens 'Vioolconcert', een van haar grote liefdes. di 24 oktober 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 35,CAPPELLA AMSTERDAM, ROELAND FERNHOUT + ANNECHRIS SCHULTING - KAFKA Voor 'Kafka' verbindt acteur

1. 2. 3. 4.

MADÉ VAN KRIMPEN GALLERY Joie de vivrel, Erika Peucelle

RANIERO TAZZI

EDUARDUS LEE

Roeland Fernhout zich opnieuw aan Cappella Amsterdam, dit keer samen met actrice AnneChris Schulting in een regie van Nina Spijkers. De muziek van onder meer Schönberg, Hindemith, Mahler en De Wert verklankt de vervreemding in dit semi-geënsceneerde programma. do 26 oktober 20:15, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 39,-

ARABELLA STEINBACHER

Begeleid door de philharmonie zuidnederland brengt Arabella Steinbacher de smachtende melodieën van Bruchs 'Eerste vioolconcert'. Naast deze hit staan Smetana’s 'De Moldau' en de 'Vijfde symfonie' van Dvoˇrák op de lessenaars. Een volbloed romantische avond.

vr 27 oktober 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 19,-

DORIC STRING QUARTET - UITBUNDIGE STRIJKOCTETTEN

Rijk en uitbundig is de perfecte omschrijving voor dit concert, met de Europese première van het nieuwe octet van Osvaldo Golijov, het 'Octet' van Enescu en als amuse een van Haydns kwartetten door het Doric String Quartet. Dit gevierde strijkkwartet treedt samen op met een kwartet van stersolisten: Liza Ferschtman, Tai Murray, Jennifer Stumm en Ivan Karizna.

za 28 oktober 20:15, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 42,-

MAARTEN ENGELTJES & PRJCT

AMSTERDAM - LAMENTO

Drammen, knorren, zachtjes zieltogen of hartverscheurend janken: pijn laat zich op oneindig veel manieren uiten. Voeg muziek toe aan die mix en je krijgt een verbluffende waaier aan liederen die tussen klacht, spijt en hoop zoeken naar lichtpuntjes in de duisternis. Maarten Engeltjes en PRJCT Amsterdam tekenen voor Dieterich Buxtehude, Philipp Heinrich Erlebach en Johann Sebastian Bach.

za 28 oktober 20:00, De Waalse Kerk, € 25,-

DELANGE

Pianist en componist DeLange brengt een volledig nieuw programma, met favorieten van zijn eerste twee albums en nieuwe stukken waarin hij verder op zoek gaat naar wonderlijke paletten en texturen.

za 28 oktober 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 19,-

STEPHANIE LOUWRIER - HALLOWEEN (6+)

Met het hele gezin griezelen met een spannend verhaal over heksen en spoken. Stephanie Louwrier is de opperheks van dienst. De Nordwestdeutsche Philharmonie begeleidt haar verhaal met spookachtige muziek van onder anderen Stravinsky en Grieg. zo 29 oktober 11:00, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 25,-

LEA DESANDRE EN THOMAS

DUNFORD

Het programma van de FransItaliaanse mezzosopraan Lea Desandre is nog een verrassing. Wel staat vast dat ze een excellente Franse luitist meeneemt: Thomas Dunford. Hij begeleidt de mezzo, wier krachtige virtuositeit alom wordt geprezen. zo 29 oktober 16:00, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 29,-

CECILIA BARTOLI

Cecilia Bartoli in Händels opera 'Giulio Cesare in Egitto' neemt het orkest van de Opéra de Monte-Carlo mee, en geweldige

solisten, onder wie de gevierde countertenor Max Emanuel

Cencic, in Händels opera 'Giulio Cesare in Egitto'.

ma 30 oktober 19:30, Het Koninklijk

Concertgebouw Amsterdam, € 49,-

TONEEL & THEATER

NIC BRUCKMAN / NINETIESVAST

Schrijver Nic Bruckman werkte

11 maanden als gevangenisbewaarder in de grootste gevangenis van Londen. 'Vast' vertelt het verhaal van een cipier die in zijn denken probeert los te komen van de rigiditeit van de gevangenis. De voorstelling is een wankelmoedige monoloog, gespeeld door Yannick Noomen, vol frustratie, bloed, geweld en verderf, maar ook, ondanks alles, chemie en onbesloten intimiteit.

01 oktober t/m 22 oktober diverse data en tijden, Theater Bellevue, € 21,50

ITA-ENSEMBLE - THE DAMNED

In deze theaterbewerking, in de regie van Ivo van Hove, naar een filmscript van de Italiaanse cineast Luchino Visconti is te zien hoe een familie van rijke Duitse industriëlen fataal gecorrumpeerd raakt in haar samenwerking met de aan de macht gekomen nazipartij. Familiepatriarch baron Joachim verzet zich en wordt geliquideerd. De strijd om de opvolging leidt tot een escalatie van intriges en manipulaties, verraad en moord.

01 t/m 02 oktober 20:00, Koninklijk Theater Carré, € 15,-

THEATERGROEP TOETSSTEENAFSTANDSMOEDERS 'Afstandsmoeders' is een indringend verhaal over een ontluisterende Nederlandse geschiedenis.

Vanaf 1956 tot 1984 stonden zo’n 25.000 vrouwen en meisjes hun kind af. Heel veel van hen deden dat niet vrijwillig maar onder druk. Toetssteen legt deze beschamende geschiedenis bloot.

zo 01 oktober 14:30, Het Amsterdams Theaterhuis, € 12,- t/m € 16,-

DE VLIEGENDE HOLLANDER (7+)

Muziektheater met marionetten voor volwassenen en kinderen: een spannend avontuur vol magie en visuele poëzie. Met muziek van Wagner, Marschner en Adam.

zo 01 oktober 14:30, za 07 oktober 20:00, za 21 oktober 14:30, Amsterdams Marionetten Theater, € 7,50

BABETTE VAN VEEN - JUFFROUW

VAN DALE VERTELT VERHALEN (3+)

Juffrouw Van Dale is een echte voorleesjuf, ze woont in de bibliotheek en soms, heel soms komt ze tevoorschijn om zomaar een verhaaltje voor te lezen. Een vrolijke voorleesvoorstelling voor de kleintjes. zo 01 oktober 14:00, Schouwburg Amstelveen, € 19,50

MAMELA NYAMZA - BLACK

PRIVILEGE

In 'Black Privilege' richt Nyamza zich op de hypocriete structuur van onze samenleving waarin we elkaar beoordelen op basis van ras, geslacht, seksuele geaardheid en klasse. 'Black Privilege' houdt het midden tussen performancekunst en hedendaagse dans.

04 t/m 05 oktober 21:45, Frascati, € 14,- t/m € 19,-

BENTHE DE WIJS - WIJNPIJN

DE TONEELMAKERIJ / SADETTIN K. - 1000+1 NACHT (8+)

Layla ligt in het ziekenhuis. Ze slaapt, heel diep. Vader Ersin zit dag en nacht aan haar bed en vertelt haar de verhalen uit Duizend-en-een-nacht. Iedereen in het ziekenhuis luistert mee, van de hoofdarts tot de schoonmaker. In Layla’s fantasie komen de verhalen tot leven. Stoere krijgsters bewegen op het ritme van de hartslagmeter en djinns komen tevoorschijn uit een infuus. Een ontroerende familievoorstelling over de betoverende kracht van verhalen.

ITA, 20 T/M 22 OKTOBER

CAT SMITS COMPANYDIS ORDER

Dis Order is een psychologisch drama over eetstoornissen geïnspireerd op de dagboeken van Cat Smits en het wetenschappelijk onderzoek van Marlies Rekkers, die 15 jaar geleden Smits’ psycholoog was. De voorstelling is deels autobiografisch, en combineert spel, poppenspel en dans met filmbeelden van Sunny Bergman. Het publiek wordt op aangrijpende wijze meegenomen in de innerlijke strijd; het gevecht tussen licht en duisternis.

BELLEVUE, 10 T/M 12 OKTOBER

glaasje kijkt en verdwaald raakt in herinneringen. Dat brengt haar dichter bij de waarheid dan haar lief is. Hilarisch én ontroerend. Met Hilmar Leujes op piano.

04 t/m 15 oktober diverse data en tijden, Scala | foodbar en theater, € 11,-

ALEX KLAASEN - NO PONIES

Na het succes van Showponies

1, 2 en Snowponies staat Alex Klaasen nu weer alleen op het podium, om het publiek te vermaken met hilarische nieuwe typetjes, liedjes en sketches.

05 t/m 22 oktober diverse data en tijden, DeLaMar, € 28,-

DOWNSTAGE LEFT - THE AMSTERDAM ART HEIST

'The Amsterdam Art Heist', een komedie van Denis Burke, is een Engelstalig theaterstuk; deels een mysterie, en deels een avontuurlijke reis door de tijd, met hilarische capriolen.

05 t/m 07 oktober 20:00, Badhuistheater, € 19,-

THEATERGROEP SUBURBIA - EX

Architect Daniel en arts Sybille zijn voor de buitenwereld het perfecte gezin. Getrouwd, een nieuw huis, twee kinderen en goede banen. Maar de jonge ouders houden met moeite alle

slag voor ons geweten.

10 t/m 14 oktober 21:00, Frascati, € 12,- t/m € 17,-

SUZAN SEEGERS, THOMAS

CAMMAERT E.A. - PIAF

In deze nieuwe Nederlandse musical herbeleeft legendarische zangeres Edith Piaf, gespeeld door zangeres, actrice en theatermaakster Suzan Seegers, belangrijke momenten in haar leven om te ontdekken wie ze was, en wat ze achterlaat.

11 t/m 13 oktober 20:30, DeLaMar, € 19,50

KARINA HOLLA - DE DRESSER

Karina Holla verweeft teksten en fragmenten uit de toneellitteratuur met eigen ervaringen uit haar omvangrijke theatercarrière.

11 t/m 14 oktober 20:30, CC Amstel, € 16,50 t/m € 18,50

BOVENSTE KNOOPJE OPENHOE IS HET WATER?

Sjoerd wordt in zijn vriendenkring niet voor niets ‘de eeuwige optimist’ genoemd. In 'Hoe is het water?' zoekt hij naar broodnodige lichtpuntjes en brengt hij, samen met zijn band, hartverwarmende liedjes ter ontlading van een tijd die soms welhaast apocalyptische trekjes heeft.

13 t/m 14 oktober 20:00, Theater Bellevue, € 19,50

DIONNE VERWEY, KRISJAN SCHELLINGERHOUT E.A.DE SMEEKBEDE

BAMBIE - BAMBIE 2197 - OM

EN NABIJ PLANEET MOEBIUS

Bambie laat zich inspireren door de Franse striptekenaar Jean Giraud (19382012). Die verdiende zijn geld met morsig-realistisch opdrachtwerk. In zijn vrije tijd zocht hij artistieke vrijheid bij zijn alter ego Moebius. Net als de theatervoorstellingen van Bambie is het werk van Moebius de weerslag van een binnenwereld. Een beeldende en muzikale voorstelling over de binnenwereld van striptekenaar Jean Giraud.

FRASCATI, 10 T/M 14 OKTOBER

ballen in de lucht en de frustratie knaagt aan hun huwelijk. Dan verschijnt Franziska, de ex-vriendin van Daniel. za 07 oktober 20:30, Schouwburg Amstelveen, € 23,-

PRINCESS ROSE ZINZI MHLONGO / ALBERT SILINDOKUHLE

KHOZA - THE BLACK CIRCUS OF THE REPUBLIC OF BANTU

'The Black Circus of the Republic of Bantu' legt de gewelddadige en beschamende erfenis bloot van etnologische tentoonstellingen (zoals menselijke dierentuinen) die tussen de jaren 1870 en 1960 populair waren in de westerse samenleving. De Zuid-Afrikaanse kunstenaar Albert Khoza onderzoekt tijdens de voorstelling het effect van de imperiale en koloniale blik op zwarte lichamen. zo 08 oktober 20:00, Frascati, € 14,t/m € 19,-

DOOD PAARD - OP HOOP

VAN ZEGEN De storm die door het stuk raast is zo hevig, alsof de klimaatcrisis al voelbaar is. Op een scène waarop voortdurend de wind zal gieren, haalt Dood Paard in een uitgebeende versie van 'Op hoop van zegen' de scherpste kanten van dit meesterwerk naar boven. Een voorstelling als een moker-

In 1796 stuurt een vrijgemaakte vrouw een smeekbede naar haar voormalige meester om de vrijheid van haar zoon. De brief komt nooit aan, maar wordt 200 jaar later teruggevonden… 'De Smeekbede' is een indrukwekkende voorstelling over macht en onmacht, vooroordelen en winstbejag, maar ook over veerkracht en mededogen.

za 14 oktober 20:30, zo 15 oktober 14:00, DeLaMar, € 19,50

JUAN TULA - POURVU QUE LA MASTICATION NE SOIT PAS LONGUE

Een jonge immigrant uit Guinee werd in 1999 doodgeschoten in New York door 4 witte politieagenten omdat hij zijn identiteitsbewijs niet snel genoeg gaf toen de politie erom vroeg. N.a.v. dit verhaal verbeeldt acrobaat Juan Tula de zittende macht en het institutioneel geweld tegen zwarte mensen. za 14 oktober 20:30, De Balie, € 14,-

JEFF GOLDBLUM & THE MILDRED SNITZER ORCHESTRA

De geliefde en joviale Hollywoodster Jeff Goldblum, bekend van onder meer films als 'Jurassic Park' en The Fly', brengt een avond vol klassieke jazz en geïmproviseerde comedy. Tijdens dit unieke concert zullen naast Goldblum op piano ook John Storie op gitaar, Alex Frank op bas, Joe Bagg op orgel, James King en Scott Gilman op saxofoons en Kenny Elliott op drums te horen en te zien zijn.

zo 15 oktober 20:00, Koninklijk Theater Carré, € 52,95

PAULINA MATUSIAK EN EDDY WENTING

MELYN CHOW - SHAKING SHAME

'Shaking shame' is een intieme performance die de connectie tussen schaamte, genot en bevrijding onder de loep neemt. Samen met vier andere spelers creëert Melyn Chow een landschap van schuddende, vervormende lichamen. Heilig en promiscue, licht en geaard, speels en gevaarlijk.

17 t/m 26 oktober diverse data

20:00, Frascati, € 10,-

COMPAGNIE RED YELLOW & BLUE - WHO'S AFRAID OF OSCAR WILDE

In deze zwarte relatiekomedie wordt kennisgemaakt met twee queer koppels die worstelen met hun dertigersdilemma en hun kinderwens. Met rake dialogen, veel humor, treurig makende uitdagingen en voor sommigen, lachwekkend herkenbare situaties.

17 t/m 18 oktober 20:00, Theater Bellevue, € 12,50 t/m € 19,50

DISCORDIA - 4X4 QUARTETT

De vier spelers van Discordia maken na vier jaar weer sámen een voorstelling. Alle vier bedenken/schrijven/ontwerpen ze een eigen Quartett waarna ze de andere drie uitnodigen om hierin mee te spelen. Ieder volgt zijn eigen passie, smaak en voorkeur, maar tegelijkertijd delen ze binnen het collectief een jarenlange gezamenlijke geschiedenis. De keuzes verschillen, maar het engagement met het hier en nu (het toen en daar) verbindt.

17 t/m 28 oktober diverse data

20:00, Frascati, € 12,- t/m € 17,-

WUNDERBAUM - IL DISPERATO

In de afgelopen twee jaar zijn veel gezinnen in financiële moeilijkheden geraakt, familiaire spanningen zijn opgelopen. Het geweld, de woede en de sociale afstand zijn gegroeid. Hebben we nog hoop? Voor 'Il disperato' (De wanhopige) onderzoekt

Wunderbaum hoe iemand tot een wanhoopsdaad komt.

19 t/m 21 oktober 20:30, Frascati, € 14,- t/m € 19,-

BLACK SHEEP CAN FLY & HET

NATIONALE THEATER - DISGRACED

Een sensationeel stuk met onder anderen Charlie Chan Dagelet, Rick Paul van Mulligen en Saman Amini over afkomst en identiteit. Deze moderne klassieker werd geschreven door Ayad Akhtar en vierde al triomfen in New York, London en München.

vr 20 oktober 20:00, Schouwburg

Amstelveen, € 29,-

WAT WE DOEN & THEATER ROTTERDAM - SO FAR, SO GOOD

Met een ensemble van professionele dansers en jonge bewegers maakt Donna Chittick een continue choreografie achter (en tegen) de winkelruit. Binnen laat Floris van Delft zijn acteurs op het scherpst van de snede gesprekken voeren over wat daarbuiten gebeurt. Een opzwepende

MÉÉR VOORSTELLINGEN, CONCERTEN EN EXPOSITIES?

iamsterdam.nl/agenda

mix van theater en dans over framing en polarisatie.

vr 20 oktober 20:30, Podium Mozaiek, € 19,-

OORKAAN FT. AMSTERDAMS ANDALUSISCH ORKEST - DAUW (6+)

‘Dauw’ is een knus familieconcert voor iedereen van 6 tot 106 jaar. Het Amsterdams Andalusisch Orkest vertelt het verhaal dat je uit de muziek kunt horen. De eeuwenoude instrumenten (de ud, ney en rabab) laten een rijk repertoire horen van Granada tot Bagdad.

zo 22 oktober 14:00, Meervaart Theater, € 9,-

SIMONE DE JONG COMPANYSLINGER! (4-8 JAAR)

Simone de Jong maakt een voorstelling geïnspireerd door de Stampertjes en alle andere eigenwijze, aparte en stoere kinderen. Over lef, zonder ouders leven, vriendschap en vooral over fysieke nabijheid. di 24 oktober 14:00, CC Amstel, € 6,- t/m € 11,-

DE WARME WINKEL - FREAKY

FRIDAY FACE OFF

De bliksem slaat in en plots wordt er van lichaam gewisseld. Man wordt vrouw, hetero wordt homo, oud wordt jong. Door middel van een vernuftig rollenspel neemt De Warme Winkel onze fascinatie met identiteit onder de loep. Een spectaculair spirituele voorstelling met confronterend zelfonderzoek, dramatische strijkers, perverse familierelaties en opvliegende duiven.

25 t/m 27 oktober 20:30, Internationaal Theater Amsterdam, € 10,- t/m € 38,50

STEYN DE LEEUWE - TOFU

COWBOY

'Tofu Cowboy' is een muzikale tragi-komische one man show over mensen die niet meer mee kunnen komen in de vaart van de huidige maatschappij. Over de dunne grens van wanneer je een zorgverlener en wanneer je juist zorgbehoevend bent. Over de stemmen in ieder zijn hoofd en over de eenzaamheid die ons verbindt.

25 t/m 29 oktober 12:30, Theater Bellevue, € 21,50

RENÉE VAN WEGBERG & BETTINA HOLWERDA - #PERFECT

Een theaterconcert met mooie luister- en meezingliedjes met persoonlijke verhalen van vrouwen van nu. Over het hebben van kinderen in de leeftijd van peuter tot puber, een succesvol huwelijk, scheiden, een samengesteld gezin en het werken aan een carrière. Herkenbare verhalen door vrouwen van nu. do 26 oktober 20:00, Schouwburg Amstelveen, € 27,50

THEATER ARTEMIS - DE GROTE

IK HEB HIER GEEN ZIN IN SHOW (4+)

In deze woordloze kleutervoorstelling zie je hoe nietsvermoedende mensen plotseling in de spotlights komen te staan. Juist op een moment dat ze zich onbespied wanen, realiseren ze zich opeens dat ze vol in beeld zijn. Onwaarschijnlijk, verrassend, humoristisch, eigengereid. In onvervalste Artemis-stijl duiken jong en iets minder jong in een wereld die, ondanks de komiek, toch ook zo vreselijk herkenbaar is.

28 t/m 29 oktober 14:30, Theater De Krakeling, € 11,-

DANS

DUNJA JOCIĆ - THE PREVIOUS

OWNER

In een nabije toekomst wordt het brein van een stervende man succesvol geüpload naar een jong lichaam. Als blijkt dat er nog steeds iets van de geest van de vorige eigenaar aanwezig is in het lichaam, ontstaat er een strijd tussen dans en tekst met als inzet het nieuw gecreëerde wezen. In haar nieuwe voorstelling stelt Jocic vragen bij de in een razend tempo accelererende technologische ontwikkelingen en biedt ons een inkijk in onze nabije toekomst.

BELLEVUE, 3 OKTOBER

RUBEN CHI & PHION - QI

In de dansvoorstelling Qi gaat choreograaf Ruben Chi op een persoonlijke reis tussen de twee werelden van zijn culturele identiteit als Chinees-Nederlandse kunstenaar: tussen oost en west, tussen het bekende en het onbekende. Hiphopen hedendaagse dansers flowen zonder beat, en klassieke musici stromen zonder bladmuziek mee in de beweging. Als een nieuwe entiteit die voorbij de dualiteit gaat.

MEERVAART THEATER, 7 OKTOBER

HET ZUIDELIJK TONEEL & PRODUCTIEHUIS ZEELANDCRASHTEST IBSEN

In deze bingewatch-voorstelling volg je het leven van de inwoners van een 19e eeuws Noors stadje, waar zich drie bekende Ibsen drama's afspelen. Met de nodige humor en spelplezier spietsen regisseur Sarah Moeremans en haar spelers politieke aanklachten, urgente maatschappelijke kwesties, sociale ongelijkheid en andere zaken als een portie verse vis aan hun speer.

zo 29 oktober 15:00, Schouwburg Amstelveen, € 33,50

NANOEK - MELK

‘Melk’ is een innovatieve en dappere nieuwe musical over het moederschap. Vol eerlijkheid, lef en humor. Liefde, woede, spijt, teleurstelling en blijdschap: het moederschap wordt in al haar facetten belicht.

zo 29 oktober 15:00, Meervaart Theater, € 17,50

DANS

ISH DANCE COLLECTIVE - ISH

OPEN NIGHTS

Tijdens ‘ISH Open Nights’ wordt werk getoond van een nieuwe generatie getalenteerde dansmakers met roots in de hiphopdans. Drie makers, te weten Lars

zo 08 oktober 21:30, Frascati, € 12,- t/m € 17,-

BUTOH EXPERIENCE

Butoh experience is een avond gewijd aan de kunst van Butoh. Butoh-dansers tonen hun werk in drie voorstellingen met Ezio Tangini en Jacopo Sabar Giacchino uit Italië en Keith DeHaan en Lex Hijmans uit Nederland. zo 08 oktober 20:30, Plein Theater, € 10,-

HET NATIONALE BALLETGISELLE

In 2009 creëerden Rachel Beaujean en Ricardo Bustamante een nieuwe, eigen versie van misschien wel de meest romantische productie uit het klassieke balletrepertoire. Met succes, want hun Giselle veroverde niet alleen de harten van het Nederlandse publiek, maar ook die van toeschouwers in onder meer Spanje, China en Colombia.

12 t/m 29 oktober diverse data en tijden, Nationale Opera & Ballet, € 27,- t/m € 110,-

UNBREAKABLE

WESLEY RUZIBIZA -THE EAST

AFRICAN BOLERO

De Rwandese choreograaf

Ruzibiza liet de oorspronkelijke opzet van de Bolero los en vormde het om tot een mythisch Afrikaans scheppingsverhaal. Zijn East African Bolero begint met ijle klanken uit Ravel’s Bolero, de stem van een verteller over het scheppingsverhaal en elektronische muziek, en eindigt met Ravel’s oorspronkelijke partituur in een apotheose van dans, muziek, kleur en veelvormige beweging.

FRASCATI, 4 EN 5 OKTOBER

de Vos, Tamara Robledo Oud en danscollectief SERIÓÓS!, maken elk drie korte choreografieën, waarbij hun persoonlijke belevingswereld en het experiment centraal staan. ma 09 oktober 19:30, Meervaart Theater, € 9,-

SISTI RICHARD MUSHIRISE AND FALL

De Tanzaniaanse choreograaf

Sisti Mushi laat met het duet 'Rise and Fall' zien dat elk levenspad opofferingen kent om dromen te kunnen realiseren. Hij toont het vermogen van mensen om te dromen en deze dromen te volgen.  04 t/m 05 oktober 20:30, Frascati, € 12,- t/m € 17,-

PAK NDJAMENA - DEUS NOS

ACUDI In 'Deus Nos Acudi' onderzoekt de Mozambikaanse choreograaf

Pak Ndjamena hoe tradities en de culturele context waarin wij leven onze houding tegenover anderen bepalen. Wat zijn onze fysieke en emotionele mogelijkheden om vrijheid en geborgenheid te vinden in een wereld vol met tradities, symbolen, consumptiecultuur en raciale verschillen? Een wereld ontstaan uit onze koloniale geschiedenis?

Ondanks vele tegenslagen en zondige verleidingen houden vijf explosieve dansers uit Soweto, vast aan hun vertrouwen op een mooi leven. Deze dansvoorstelling bevat een mix van pantsula en bone breaking: twee vormen van Zuid-Afrikaanse streetdance. do 12 oktober 20:30, De Balie, € 14,REDO, DENDEN & HET AMSTERDAMS ANDALUSISCH ORKEST - REMLA

Zijn onze werelden daadwerkelijk zo verschillend, of hebben we meer gemeen dan gedacht? Die vraag staat centraal in de autobiografische voorstelling 'Remla'. Gestuwd door muziek van het Amsterdams Andalusisch Orkest gaan dansers Redouan Ait Chitt en Denden Karadeniz, bekend in de wereld van hiphop & breaking, op zoek naar verbinding. za 14 oktober 20:30, Podium Mozaiek, € 18,-

NASTARAN RAZAWI KHORASANI / THEATER ROTTERDAM - THIS IS NOT A DANCE

Theatermaker Nastaran Razawi Khorasani presenteert de dansperformance 'This is not a dance' over censuur. In Iran is dansen officieel verboden. Sinds de Islamitische Revolutie hebben alle dansgezelschappen er hun deuren moeten sluiten. Veel dansers en choreografen zijn naar het buitenland gevlucht. Degenen die er nog wonen, moeten vindingrijk zijn. Hoe houden zij deze kunstvorm levend?  17 t/m 18 oktober 21:00, Frascati, € 12,- t/m € 17,-

MAN || CO - OP EEN

ONBEWOOND

Met de dansvoorstelling Op een onbewoond brengt MAN || CO een ode aan de verlegen, enthousiaste, impulsieve, tactische of iets minder tactische innerlijke ontdekkingsreizigers. Een ontdekkingstocht vol zeker weten, immens twijfelen, lachen en ongemak. Want jezelf zijn; hoe doe je dat eigenlijk?

za 28 oktober 14:00, CC Amstel, € 6,- t/m € 11,-

EMIO GRECO | PIETER C. SCHOLTEN / ICK DANS

AMSTERDAM - WE, THE EYES

In ‘We, the Eyes’ branden tien performers erop los, slaan op de trom, schreeuwen het uit, gooien met modder, stoken het vuur op en dansen de zielen uit hun lijf. Kortom, de speelplaats als

MARIE CHARBONNIER

krachtenveld om te leren kijken, te zien en niet te zien. Een vrijplaats om te betreuren, te aanvaarden om blikken te kantelen en van perspectief te wisselen. za 28 oktober 20:15, Meervaart Theater, € 15,-

MAAS THEATER EN DANS -

DOE EENS LIEF (2+)

Hoe maak je ruzie met je lievelingsknuffel? Zijn monsters ook weleens verdrietig? Hoe vang je een stip? Wanneer zeg je sorry?

Kan je van een monster houden?

En hoe dans je als je boosheid in je benen zit? 'Doe eens lief' is een brutale, beeldende en fysieke ode aan het oefenen in lief zijn.

zo 29 oktober 14:00, Podium Mozaiek, € 8,50

CABARET

STAND-UP COMEDY SHOW (NL)

De top van de Nederlandse comedians.

elke vr, za 20:30 Comedy Café € 15,-

IMPROV COMEDY SHOWS

Boom Chicago zet grappige, slimme comedy shows (EN) neer in haar theater aan de Rozengracht. elke wo t/m vr 20:30, za 20:00, zo 19:00 Boom Chicago € 10,-

COMEDYTRAIN

Comedytrain is een verrassingspak ket: Je weet nooit van tevoren wie er precies komen spelen, behalve dan dat het een exquise selectie uit het Comedytrain collectief betreft.

elke wo, do, vrij & za 20:30 Toomler

€11,50

DOMINEE GREMDAATINZICHT OP ZONDAG

Aan de hand van kranten, tv fragmenten en andere observaties neemt Paul Haenen, alias dominee Gremdaat, in een klein uur de afgelopen week door. Informatief, humoristisch en strijdbaar.

iedere zo om 13:00 vanaf 01 oktober, Betty Asfalt Complex, € 12,-

DEVIN HILLENIUS - KOMT GOED

Aanstormend cabarettalent Devin Hillenius bekijkt het dagelijkse leven nét even op een andere manier. Zijn kritische blik leidt tot nieuwe inzichten en hilariteit. Zo vervangt hij het concept ‘vliegschaamte’ door ‘treintrots’ en andere spitsvondigheden.

01 t/m 08 oktober diverse data en tijden, Scala | foodbar en theater, € 11,-

PODCAST & CHILL - TUSSEN

DERTIG EN DOODGAAN

'Tussen dertig en doodgaan' is een podcast van Malou Holshuijsen en Tatjana Almuli over Malou Holshuijsen en Tatjana Almuli. Live luisteren naar Podcast & Chill in een intieme setting, met de leukste gasten, de beste verhalen en de mooiste stemmen.

ma 02 oktober 20:15, De Kleine Komedie, € 10,75 t/m € 20,-

LEO ALKEMADE & DE KOP-

GROEP - IN HET WIEL

Leo Alkemade stapt op. Op de fiets, wel te verstaan. In de hoogste versnelling springt hij weg uit het peloton van podiumdieren en klimt hij naar nieuwe hoogten.

'In het wiel' is de naam van zijn debuutalbum én de naam van dit liedjesprogramma. Liedjes over de liefde voor de koers. En over de koers van de liefde.

zo 08 oktober 20:15, De Kleine Komedie, € 13,25 t/m € 25,-

BLAUWE VINKJES - DISCLAIMER

Blauwe Vinkjes was finalist van Cameretten 2021 en won afgelo-

pen jaar de Publieksprijs van het Amsterdams Studenten Cabaret Festival. Het cabaretduo bestaat uit theatermakers Kevin van den Berg en Manon Blaauw en gooit hoge ogen met hun actuele cabaret, liedjes en vlotte tempo van sketches.

11 t/m 12 oktober 20:00, Theater Bellevue, € 18,50

JOOST OOMEN - ALLE

DICHTERS HEBBEN

GOUDEN HELIKOPTERS

Hij maakte furore bij De Slimste Mens. Werd door de Volkskrant verkozen tot literair talent van het jaar. En is ontzettend grappig. In 'Alle dichters hebben gouden helikopters' legt hij uit hoe poëzie werkt. Met passie en met humor.

do 12 oktober 20:15, De Kleine Komedie, € 12,75 t/m € 24,-

JEFFREY SPALBURG E.V.A. -

FATU LATE NIGHT

Fatu! Vette grappen, lekkere beats, comedians in een fijne line-up onder leiding van een gezellige MC. Fatu is de langstlopende stand up comedyshow van het land. MC Jeffrey Spalburg ontvangt een line-up van comedians en cabaretiers, die een greep uit hun repertoire laten horen.

za 14 oktober 23:15, De Kleine Komedie, € 12,- t/m € 22,50

PETER HEERSCHOP & VIGGO

WAAS - ER GAAT NOG IETS

HEEL MOOIS GEBEUREN

In ‘Er gaat nog iets heel moois gebeuren’ proberen Peter Heerschop en Viggo Waas alles wie zij samen zijn en hebben gedaan samen te brengen. Met dialogen uit de legendarische cabaretgroep NUHR, hun gezamenlijke fascinatie voor topsport en stukken uit het absurde ‘Wachten Op Godot’.

za 21 oktober 20:15, Meervaart Theater, € 14,-

JOOST SPIJKERS - SPIJKERPA-

LEIS

‘Hij is zoveel meer dan een zanger,’ zegt De Groene Amsterdammer. In 'Spijkerpaleis' dwaalt hij door een doolhof van spiegels. Hij ziet geliefden, ouders, kinderen, vrienden en vijanden. En daarmee zichzelf. 'Spijkerpaleis' is een caleidoscopische collage van warmbloedige monumentjes voor de mensen die hem omringen. Met liedteksten van Peer Wittenbols. Muzikaal ingelijst door Arend Niks, Stanislav Mitrovic´, Andreas Suntrop én Joost Spijkers.

zo 22 oktober 20:15, De Kleine Komedie, € 14,- t/m € 29,-

BORRELNOOTJEZ

Hamza en Khalid transformeren in zo veel typetjes, dat Barbapapa er nog een puntje aan kan zuigen! Een show vol sketches, muziek, dans, interactie en improvisatie.

wo 25 oktober 20:00, DeLaMar, € 19,50

FROUKJE BOUMAN - DAAR

KOMT GEEN BRUID

De vriend van Froukje (sinds 15 jaar én de vader van haar kinderen) wil maar níet met haar trouwen. Maar waarom heeft ze in godsnaam dan die jurk aan?

Een cabaretshow vol herkenbare situaties en vol zelfspot.

25 t/m 29 oktober diverse tijden, Scala | foodbar en theater, € 11,-

REUBEN KAYE

De Australische comedian, zanger en schrijver Reuben Kaye is camp, hilarisch en ontzettend

TOP 8 INTERNATIONALWHAT’S ON

FOR ALL NON-DUTCH SPEAKERS WHO LOVE THEATRE, COMEDY, SPOKEN WORD OR PERFORMING ARTS, AMSTERDAM IS PACKED WITH OPTIONS! THIS IS OUR SELECTION OF THE BEST LANGUAGE-NO-PROBLEM SHOWS IN AMSTERDAM THIS MONTH.

1. CAMERA JAPAN

Discover the weirdest and most unexpected feature films, documentaries and anime at this Japanese cinema festival, where attention is also paid to visual arts, music, fashion, food, and much more.

28 SEPTEMBER-1 OCT., CAMERAJAPAN.NL

2. AFROVIBES FESTIVAL

Discover an extensive program of contemporary dance, music, theatre and design by contemporary makers and artists from Africa and the diaspora, showcasing the diversity and power of change in the continent

3-14 OCTOBER, AFROVIBES.NL

3. IMAGINE FILM FESTIVAL

For the best in fantasy, horror and science fiction, Imagine challenges us to question the future of humankind and society. Disaster scenarios from eco-horror and Cli-Fi (climate fiction) are discussed through screenings, workshops, masterclasses and talks.

25 OCTOBER-4 NOV., IMAGINEFILMFESTIVAL.NL

4. AMSTERDAM SPANISH FILM FESTIVAL

Calling all lovers of Spain, culture fanatics and film buffs, this year’s programme includes various Dutch premieres highlighting talented female directors alongside live music, Spanish gastronomy and Q&As.

4-8 OCT., AMSTERDAMSPANISHFILMFESTIVAL. COM

5. THE AMSTERDAM ART HEIST

Part mystery, part travel through time, this production by Downstage Left follows famed private detective Eva Blazsko as she unearths how a priceless painting disappeared from the National Museum ten years ago - with some hilarious antics along the way.

5-7 OCTOBER, BADHUISTHEATER. NL

6. UNBREAKABLE

This collaboration between Rotterdam choreographer Lloyd Marengo, London theatre director Jonzi D and the explosive dancers of Soweto Skeleton Movers results in a combination of heartfelt play, lively African dance styles, humour and impressive visuals.

24 OCTOBER, ITA.NL

7. DE JACHT (THE HUNT) Director and theatremaker Manuela Infante explores ‘rewilding’ - creating more wilderness in nature and reducing human influence and control. This subject has become increasingly topical in the Netherlands since the reintroduction of the wolf. Surtitles in English.

10-11 OCTOBER, ITA.NL

8. CINEKID

Children (3-14 years) can tuck into a host of film and animation screenings alongside interactive installations and workshops. This year’s edition, titled Is dit echt? (Is this real?) takes a fascinating look at Artificial Intelligence and its impact on popular media.

15-29 OCTOBER, CINEKID.NL

More language-no-problem shows? Check out iamsterdam.com/whatson

DE ANTWOORDEN VAN DE QUIZ OP PAG. 18:

1.B Rika Jansen zingt deze regel in het beroemde en nog altijd hartverscheurende lied Amsterdam huilt (waar het eens heeft gelachen) uit 1964, geschreven door Kees Manders.

2.B Paaltjes om vooral de hoekhuizen te beschermen tegen ongelukken met paard en wagen staan er al sinds de zeventiende eeuw, maar het eerste Amsterdammertje zoals we dat nu kennen werd in 1870 geplaatst. In 1903 kregen ze pas de kenmerkende Andreaskruizen.

3.A, B en C zijn allemaal goed.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

MARIE CHARBONNIER

TOPSPORT AMSTERDAM

slim. Samen met een zeskoppige band fileert Reuben de wereld, vaders en zonen, queer identiteit, liefde en seks en de mensheid.

do 26 oktober 20:30, DeLaMar, € 34,-

ALEX PLOEG - UNPLUGGED

Na twee hilarische shows, een sterrenregen en twee nominaties voor de Neerlands Hoop gaat Alex terug naar zijn stand-up roots. Rauw, ongepolijst, onbeholpen, live, in het moment, nergens om zich achter te verschuilen. Slechts gewapend met microfoon en gitaar.

27 t/m 28 oktober 20:00, Theater Bellevue, € 19,50

TEUN VAN DEN ELZEN - MEER

KAN IK ER NIET OVER ZEGGEN

CABARET

Vrouwen van de stad

t/m 7 januari 2024

Toko Mokum

t/m 7 januari 2024

Operatie Wonen

t/m 7 januari 2024

Gay Games 1998

t/m 7 januari 2024

Amstel 51, tel. 523 18 22 www.amsterdammuseum.nl

AMSTERDAM PIPE MUSEUM

Overzicht van de rookcultuur. Prinsengracht 488, tel. 421 17 79 www.pipemuseum.nl

BEZOEKERSCENTRUM

NAAM: Worthy de Jong

SPORT: 3x3 Basketbal

LEEFTIJD: 35

Worthy de Jong is een van de sterspelers in het wereldwijde 3x3 basketbal en zit in het TeamNL-programma van Topsport Amsterdam.

Op dit moment staat Worthy 4e op de individuele wereldranglijst en is hij sinds zijn overstap uit het 5 tegen 5 basketbal een internationale sensatie. Bij 3x3 komen al Worthy zijn individuele kwaliteiten tot zijn recht. 3x3 basketbal is snel en dynamisch en is daarnaast één van de snelst groeiende sporten ter wereld.

Worthy is veel op reis met team Amsterdam. Bijna elk weekend wordt er ergens in de wereld gespeeld in het profcircuit. Als hij geen wedstrijden heeft traint Worthy 1 à 2 keer per dag in het Velodrome in Amsterdam. Het binnenterrein van deze wielerbaan is in 2022 omgebouwd tot trainingsfaciliteit voor het 3x3 basketbal.

Op 6 en 7 oktober komt de volledige wereldtop van het 3x3 basketbal naar Amsterdam voor de FIBA

3x3 World Tour Amsterdam Masters. Dit spectaculaire evenement vindt plaats in de Gashouder.

TOPSPORTEVENEMENTEN O KTOBER

VR 6 - ZA 7 OKTOBER

FIBA 3X3 WORLD TOUR AMSTER-

DAM MASTERS, 17:30 UUR, GASHOUDER, AMSTERDAM

Toegang: vanaf €25 tot €100

SHOP.TICKETING.CM.COM/FIBA-3X3-WORLD-TOUR-AMSTERDAM-MASTERS-2023/

ZONDAG 15 OKTOBER

TCS AMSTERDAM MARATHON

GEHELE DAG, AMSTERDAM

Toegang: gratis

TCSAMSTERDAMMARATHON.NL

WOE 11 - ZO 15 OKTOBER

WORLD PADEL TOUR AMSTERDAM

OPEN, 10:00 UUR, AFAS Live, Toegang: vanaf €33 tot €225

WORLDPADELTOURAMSTERDAM. COM

Teun van den Elzen is een van de spannendste nieuwe namen in het Nederlands cabaret. Zijn debuutvoorstelling gaat over seks en politiek. Vooral politiek. Want het vertrouwen in de overheid is historisch laag. En dat is volgens Teun volledig terecht. Dus hij heeft eigenlijk maar één vraag: wat als we Nederland opnieuw mochten inrichten? Bewapend met vlijmscherpe grappen gaat hij samen met het publiek op zoek naar het antwoord.

za 28 oktober 20:30, Schouwburg Amstelveen, € 19,50

FESTIVALS

CANTICLE OF CREATURES - DIERENDAGFESTIVAL 2023

Op de feestdag van Sint Franciscus vindt in de Mozes en Aäronkerk het eerste Dierendag Festival plaats getiteld 'Canticle of Creatures', met muziek geïnspireerd door de heilige Franciscus, die zich vanuit zijn band met de natuur inzette voor de wereld om hem heen.

wo 04 oktober 13:00 en 19:15, Mozes en Aäronkerk, gratis

Q.FESTIVAL - PORTUGESE MUZIEK

Een Festival van Portugese Muziek met 5 concerten. In Concert

nr.3 het viool-altvioolduo Francisca Galante op altviool en Iris van Nuland op viool.

za 07 oktober 20:15, De Engelse Kerk, € 12,-

EUROPEAN ALTO FESTIVAL

Van Rotterdamse kroegen tot grote zalen met het Metropole

Orkest: Piet Noordijk hield ze in zijn greep met zijn bruisende saxofoonspel, waarmee hij een van de smaakmakers was van de Nederlandse jazz. Drie uitmuntende altsaxofonisten, Benjamin Herman, Luigi Grasso en Géraldine Laurent betuigen, tijdens de derde editie van het European Alto Festival, eer aan hun beroemde collega, begeleid door pianist Rein de Graaff, contrabassist Marius Beets en drummer Eric Ineke.

za 07 oktober 20:30, Bimhuis, € 19,-

AMSTERDAM DANCE EVENT

Het Amsterdam Dance Event (ADE) is hét mekka voor liefhebbers van de internationale elektronische muziekscene en tovert de stad weer om tot één groot digitaal dance-event.

18 t/m 22 oktober diverse tijden, locaties en prijzen

HERNAN CATTANEO B2B NICK

WARREN - ALL DAY LONG

De jaarlijkse b2b-traditie op vrijdagmiddag met house legendes Hernan Cattaneo en Nick Warren!

vr 20 oktober 13:00, Westerunie, € 32,50 t/m € 42,50

PETER VAN ROOIJEN - LIEFDE, DOOD & TAART

Het Parool vergeleek hem met Hans Dorrestijn en Jeroen van Merwijk. Maar Peter van Rooijen is vooral zichzelf. Knettergek en ontroerend, scherp en verrassend. Liefde, dood & taart is een prelude op de midlifecrisis, want Peters 40e verjaardag nadert en hij gaat het gevecht aan tegen de sleur, vastgeroeste principes en voornemens die voornemens dreigen te blijven. Met een hele bak vol liedjes, jazz, musical, rock en folk gaat Peter het onvermijdelijke te lijf. DE KLEINE KOMEDIE, 10 EN 11 OKTOBER

AMSTERDAMSE BOS

Bezoekerscentrum van het grootste stadsbos van Nederland. Bosbaanweg 5, tel. 545 61 00 www.amsterdamsebos.nl

ANNE FRANK HUIS

De onderduikplaats waar Anne Frank haar dagboek schreef tijdens de Tweede Wereldoorlog. Prinsengracht 267, tel. 556 71 05 www.annefrank.org

DE APPEL ARTS CENTRE

Kunstencentrum

Exposities op locatie. tel. 625 56 51, www.deappel.nl

ARCAM

Architectuurcentrum Amsterdam is hét centrum voor architectuur, stedenbouw en landschapsontwerp in Amsterdam.

Subjectieve Atlas van Amsterdam

ANDRIES TUNRU - MARMER

Toen Michelangelo zijn vijfen-een-halve meter hoge blok marmer geleverd kreeg wist hij: mijn meesterwerk, dé David, zit er al in. Ik hoef slechts weg te hakken wat het niet is, en het kunstwerk zal verschijnen. Zo ook Andries Tunru. Hij hakt, sjort en zaagt tot niets anders dan de kern overblijft. Blijmoedig en voortvarend beitelt hij weg wat er niet toe doet. Met messcherpe grappen en verbluffende improvisaties. BELLEVUE, 25 EN 26 OKTOBER

CINEKID FESTIVAL

Het 36e Cinekid Festival opent met de wereldpremière van de Nederlandse film 'Totem' van regisseur Sander Burger. Daarnaast zijn op het grootste kinderfilm- en mediafestival ter wereld, de nieuwste films & series, games, media-installaties, workshops en masterclasses te beleven.

Vanaf 21 oktober, diverse data, tijden, lokaties en prijzen

IMAGINE FILM FESTIVAL

Het Imagine Film Festival presenteert 70 speelfilms, 46 korte films, 6 tv-afleveringen en een breed scala aan evenementen en VR-ervaringen, voor iedereen die van genre-(pop)cultuur houdt.

Vanaf 25 oktober, diverse tijden, De Filmhallen, € 50,-

DIVERSEN

KLOKHUIS VRAGENDAG

Waarom gaat een straaljager sneller dan het geluid? Hoe ontstaat een korstje op je wond? Hoe werkt een ledlamp? Ruim 40 wetenschappers staan klaar om leuke, originele en bijzondere vragen van kinderen te beantwoorden op de Klokhuis Vragendag.

za 07 oktober 10:00, NEMO Science Museum, gratis

VUILE HUICHELAAR - DE FOUTE LIEDJES PARADE

Kippensoep voor de ziel. Zo noemen ze het zelf. Vuile Huichelaar. Ooit begonnen als cabaretesk meezingprogramma voor de bedrogen vrouw. Inmiddels een begrip onder alle vrouwen van schier volwassen tot schijndood. En voor een groeiende groep dappere mannen.

In De Foutje Liedjes Parade leggen Paulette Willemse en Saskia van Zutphen weer menig hedendaags probleem bloot.

DE KLEINE KOMEDIE, 23 OKTOBER

MUSEA

ALLARD PIERSON Museum over 10.000 jaar cultuurgeschiedenis.

Oog in oog. De mensen achter mummieportretten

Oog in oog. De mensen achter mummieportretten is de eerste tentoonstelling over Oudegyptische mummieportretten in Nederland.

vanaf 6 oktober

Oude Turfmarkt 127, tel. 525 25 56 www.allardpierson.nl

AMSTERDAM MUSEUM

De geschiedenis van Amsterdam

vanaf de middeleeuwen.

Amsterdam Museum in de Hermitage

Onder het dak van de Hermitage huist vanaf 5 maart 2022 het Amsterdam Museum. Mét een volledig nieuw aanbod aan tentoonstellingen, publieksprogramma’s en kinderactiviteiten.

Panorama Amsterdam

In Panorama Amsterdam wordt de stad in al haar facetten getoond. Van de oudste plattegrond van de stad (uit 1538!) tot de straatkunst van Kamp Seedorf en van 17e-eeuwse schuttersstukken tot Natasja Kensmils hedendaagse schilderijen over de regentessen uit die tijd.

doorlopend

De Kracht van Ontmoeten

t/m 5 november

Wie is Amsterdam echt? t/m 29 oktober in OBA Oosterdok Tijdlijn Amsterdam 2000-2030 t/m 1 januari 2030 Prins Hendrikkade 600, tel. 620 48 78 www.arcam.nl

ARTIS De oudste dierentuin van Nederland met olifanten, pinguïns, giraffen, zeeleeuwen, apen, duizenden vlinders in het vlinder- paviljoen en nog veel meer.

Het Groote Museum

Alles is met elkaar verbonden

In het museum ervaart de toeschouwer de verbinding tussen alles wat leeft: mens, dier, plant en microbe. Een persoonlijke expeditie, kriskras door het museum. Met animaties, installaties, kunstwerken, films en verhalen.

ARTIS-Micropia

Uitgelicht: schimmels

Ze helpen planten groeien, maken het lekkerste eten, en ruimen zelfs weer alles netjes op: schimmels. Ze lijken misschien vies, maar zonder ze is er geen leven.

Plantage Kerklaan 38, tel. 0900278 47 96, www.artis.nl

APPIE BAANTJER MUSEUM

In de kelder van café Heffer, vlakbij de plek waar Baantjer jarenlang werkte als rechercheur.

Oudebrugsteeg 7, tel. 428 44 88 www.heffer.nl

DE BAZEL

Vijzelstraat 32, tel. 723 0560 www.debazelamsterdam.com

BIJZONDERE COLLECTIES

UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM Cultureel erfgoed tentoonstellingen in historische panden. De afzonderlijke tentoonstellingsprogramma’s van de Bijzondere Collecties en het Allard Pierson zijn samengevoegd tot een gezamenlijk programma.

Oude Turfmarkt 129, tel. 525 73 00 www.bijzonderecollecties.uva.nl

COBRA MUSEUM

De CoBrA-beweging was een van de belangrijkste kunstbewegingen in de 20ste eeuw. Het Cobra Museum toont steeds in wisselende tentoonstellin-

DIEDERICK BULSTRA / ANNE VAN ZANTWIJK

JORIS VAN BENNEKOM

Topsport Amsterdam helpt bij het realiseren van sportieve ambities van talentvolle Amsterdamse sporters. www.topsport.amsterdam

gen haar CoBrA-collectie.

Alle kinderen kunstenaar

Acteur, schilder en kunstprogrammamaker Jeroen Krabbé heeft als gastconservator 40 kindertekeningen geselecteerd die een prachtig beeld geven van hoe kinderen wereldwijd tekenen.

t/m 8 oktober

Cobra 75: Grenzeloos en vrij

De tentoonstelling Grenzeloos en vrij. Van Appel tot Basquiat vormt het hoogtepunt van het jubileumjaar.

t/m 8 oktober

De andere Picasso. Terug naar de bron

De tentoonstelling is een eerbetoon aan Picasso en zijn culturele achtergrond, met als centraal thema zijn liefde voor dans en theater, zijn kindertijd en zijn fascinatie voor keramiek.

t/m 8 oktober

Cobra 75: hoogtepunten uit de collectie vanaf 20 oktober

Sandbergplein 1, Amstelveen, tel. 547 50 50 www.cobra-museum.nl

DIAMANTMUSEUM

Een reisverhaal. Een reis die 200 km onder de aardkorst begint en eindigt in de ring aan uw vinger. Paulus Potterstraat 8, tel. 30 55 300 www.diamantmuseumamsterdam.nl

VAN EESTEREN MUSEUM

Museum over de stedenbouwkundige Van Eesteren en de Westelijke Tuinsteden.

In, rond en vanuit het paviljoen biedt het museum een vol en gevarieerd programma met tentoonstellingen, wandelingen, fietstochten, bezoeken aan de museumwoning, Van Eesteren gesprekken, presentaties, lezingen, workshops en nog veel meer.

Lucht & Spel: Eventstructure Research Group 1968-1983

De tentoonstelling Lucht & Spel: Eventstructure Research Group

1968-1983 is de eerste retrospectieftentoonstelling van het kunstenaarscollectief Eventstructure Research Group (ERG) en geeft een grootschalig overzicht van hun werk.

vanaf 29 september

Tentoonstelling Collecting the City

#3: Operatie Wonen

t/m 28 januari 2024

Noordzijde 31, tel: 447 1857 www.vaneesterenmuseum.nl

EYE FILMMUSEUM

Dagelijks voorstellingen. Informatie- en documentatiecentrum.

Werner Herzog - The Ecstatic Truth

Een tentoonstelling en omvangrijk filmprogramma rondom het werk van de gevierde filmmaker Werner Herzog. Met zijn onorthodoxe oeuvre, dat ruim zeventig speelfilms, documentaires en shorts omvat, weet Herzog het publiek al ruim een halve eeuw lang te fascineren met onvergetelijke verhalen, beelden en personages.

t/m 1 oktober

Janis Rafa – Feed me. Cheat me. Eat

me. vanaf 14 oktober

IJpromenade 1, tel. 589 14 00 www.eyefilm.nl

FABRIQUE DES LUMIERES

Dalí - The Endless Enigma

Deze expositie over Salvador Dali toont zijn beroemdste psychedelische kunstwerken en komen tot leven op het ritme van de muziek van de legendarische band Pink Floyd.

t/m eind december

Gaudí - Architect of the Imaginary Gaudí was een grote inspiratiebron voor Dalí. De werken van Gaudí uit het begin van de twintigste eeuw, die vaak als grillig en provocerend werden omschreven, werden daarom ook sterk door Dalí verdedigd.

t/m eind december

MEREDITH MONK - CALLING

De eerste overzichtstentoonstelling van hedendaagse muzieklegende Meredith Monk. De presentatie vormt een unieke terugblik op haar invloedrijke performancepraktijk, waarin ze steeds opnieuw zoekt naar harmonie tussen het geestelijke en aardse bestaan. De klank van Monk’s zang wordt vaak beschreven als eeuwenoud en tegelijk eigentijds. Haar zang, muziek, performances en film transformeert in een ervaring die verder gaat dan het podium.

DE OUDE KERK, VANAF 21 OKTOBER

eeuwenoude objecten wordt een van de spannendste verhalen uit de wereldgeschiedenis verteld: het levensverhaal van Julius Caesar.

t/m 20 mei 2024 Amstel 51, tel. 530 87 55, www.hermitage.nl

HET HEM

Drie keer per jaar brengt Het HEM een nieuw Chapter dat het verhaal van een gastcurator vertelt, en je meeneemt in de wereld van de creatieve makers en denkers van nu.

Het HEM gaat renoveren. Heropening in najaar 2024

Warmperserij 1, 1505 RL Zaandam tel. 075 710 0073, www.hethem.nl

HOLLANDSCHE SCHOUWBURG

Ooit een theater, nu een monument met een tentoonstelling, ter nagedachtenis aan de duizenden joden die in de WOII vanuit dit gebouw werden gedeporteerd naar de concentratiekampen. Gesloten vanwege een verbouwing. Heropening begin 2024

Plantage Middenlaan 24, tel. 531 03 40, hollandscheschouwburg.nl

DE HORTUS

Een van de oudste (1682) botanische tuinen. Plantage Middenlaan 2 A, tel. 625 90 21, www.dehortus.nl

HORTUS BOTANICUS

Herengracht 497, tel. 626 53 78 www.kattenkabinet.nl

LUTHER MUSEUM

Het pand uit 1772 is gebouwd als het Evangelisch-Luthers Diaconie Oude Mannen- en Vrouwenhuis. Het speelde een grote rol bij de opvang van armen, ouderen en wezen. Nieuwe Keizersgracht 570, tel. 2142112 www.luthermuseum.nl

MUSEUM WERF ‘T KROMHOUT

Het museum toont historie van Nederlands Industrieel Erfgoed. Hoogte Kadijk 147, tel. 627 67 77 www.kromhoutmuseum.nl

MUSEUM VAN LOON

Grachtenhuis uit de 17e eeuw met familieportretten, stijlkamers en Franse tuin.

Keizersgracht 672, tel. 624 52 55 www.museumvanloon.nl

MADAME TUSSAUDS Museum met wassenbeelden. Dam 20, tel. 522 10 10 www.madametussauds.nl

MAX EUWE CENTRUM

Permanente tentoonstelling over de schaakgeschiedenis, mogelijkheid om te schaken (computer) en schaakbibliotheek.

Max Euweplein 30 A-1, tel. 625 70 17www.maxeuwe.nl

REFRESH AMSTERDAM

Refresh Amsterdam is een tweejaarlijkse manifestatie rond Amsterdamse stadscultuur met werk van hedendaagse makers. Het thema van deze tweede editie is ‘War & Conflict’. In de tentoonstelling zijn werken van twintig kunstenaars, waaronder Tina Farifteh (foto), uit verschillende disciplines te zien. Met hun werk tonen de makers hoe oorlogen en conflicten over de hele wereld en door de tijd heen een rol spelen in de stad Amsterdam.

AMSTERDAM MUSEUM, VANAF 7 OKTOBER

Recoding Entropia Een meeslepende audiovisuele ervaring, speciaal ontworpen voor Culturespaces.

t/m eind december

Pazzanistraat 37, tel. 247 9500 www.fabrique-lumieres.com

FASHION FOR GOOD

MUSEUM

Een uniek en interactief museum over duurzame mode in innovaties. Rokin 102, tel. 0261 9680 www.fashionforgood.com

FOAM AMSTERDAM

Centrum voor fotografie, ontmoetingsplek voor fotografen en discussieplatform.

Ara Güler - A Play of Light and Shadow

t/m 8 november

Carlijn Jacobs Sleeping Beauty

Sleeping Beauty is een uitnodiging tot het onderbewuste, waarin alles mogelijk is. De tentoonstelling bestaat uit een combinatie van werk dat Jacobs maakte in opdracht van verschillende modemerken en eigen werk dat bij Foam in première gaat. vanaf 6 oktober

Keizersgracht 609, tel. 551 65 00 www.foam.org

VAN GOGH MUSEUM

De grootste collectie werken van Vincent van Gogh ter wereld.

VAN GOGH AAN DE SEINE

In de 19de eeuw werden plaatsen vlak buiten Parijs beter bereikbaar via bruggen en treinen. Tegelijkertijd domineerden rokende schoorstenen van fabrieken steeds vaker de horizon. De tentoonstelling laat zien hoe kunstenaars deze veranderingen vastlegden en welke rol Asnières en de Seine hebben gespeeld in de artistieke ontwikkeling van Vincent van Gogh, Georges Seurat, Paul Signac, Émile Bernard en Charles Angrand. VAN GOGH MUSEUM, VANAF 13 OKTOBER

‘Van Gogh aan de Seine' vanaf 13 oktober Paulus Potterstraat 7, tel. 570 52 00 www.vangoghmuseum.nl

HET GRACHTENMUSEUM

17e-eeuws grachtenpand met de geschiedenis van de grachtengordel én de kunst van de Gouden Eeuw. De Amsterdamse grachten De Amsterdamse grachten vormen het hart van de stad en hebben een complexe en interessante geschiedenis. In deze tentoonstelling wordt dit verhaal op een avontuurlijke wijze verteld.

Julie Hrudová - Amsterdam is crumbling

De titel refereert aan een New York Times-artikel uit 2021, dat een groot deel van de beroemde Amsterdamse grachtengordel op het punt van instorten stond. Voor deze tentoonstelling fotografeerde Julie Hrudová (1988) zes plekken waar ze in Amsterdam aan het herstel werken.

t/m 29 oktober

Herengracht 386, tel. 421 16 56 www.grachten.museum

HERMITAGE AMSTERDAM

Tijdelijk afwisselende tentoonstellingen in samenwerking met internationale partners.

Julius Caesar - Ik kwam, ik zag en ging ten onder Aan de hand van bijna honderdvijftig

In 1967 opgezet ten behoeve van onderwijs en onderzoek. Van der Boechorststraat 8, tel. 598 93 90, www.vu.nl

HUIS MARSEILLE

Eigentijdse en historische fotografie in 17e-eeuws pand. Variétés. Fotografie en avant-garde Met foto’s van Man Ray, Berenice Abbott, Germaine Krull, Florence Henri en anderen.

t/m 22 oktober

Widline Cadet Take This with You / Pran sa avèk ou De in Haïti geboren kunstenaar

Widline Cadet gebruikt haar fotografische praktijk om te reflecteren op haar migratieachtergrond en in te gaan op thema’s als verwantschap, intergenerationeel erfgoed en de kwetsbaarheid van het geheugen.

t/m 22 oktober

Tarrah Krajnak - Shadowings, a Catalogue of Attitudes for Estranged Daughters vanaf 28 oktober

Keizersgracht 401, tel. 531 89 89

www.huismarseille.nl

INTERNATIONAAL INSTITUUT

VOOR SOCIALE GESCHIEDENIS

Een van de grootste documentatieen onderzoekscentra ter wereld op het terrein van sociale geschiedenis en geschiedenis van de arbeidersbeweging.

Cruquiusweg 31, tel. 668 58 66 www.iisg.nl

JOODS MUSEUM

Objecten en kunstvoorwerpen die een relatie hebben met religie, cultuur en geschiedenis van de joden in Amsterdam.

Lara Bongard - The Girl Who Crossed

The River With A Tablecloth t/m 1 oktober

Sol LeWitt

Speciaal voor deze tentoonstelling wordt een aantal metershoge wall drawings (muurtekeningen) uitgevoerd. Ook zullen van de Amerikaans-Joodse kunstenaar sculpturen, werken op papier en archiefmateriaal te zien zijn.

vanaf 30 oktober

Nieuwe Amstelstraat 1, tel. 531 03 10 www.jhm.nl

KATTENKABINET

Expositie van kunstwerken met als onderwerp ‘de kat’.

MICROPIA

De onzichtbare wereld

Ontdek het onzichtbare leven. De microwereld - Het machtigste leven op aarde

De microwereld is misschien onzichtbaar en raadselachtig, ze is ook onmisbaar. Microben zijn essentieel op aarde en in ons lichaam. Microalgen in de oceaan produceren de helft van alle zuurstof in onze atmosfeer.

doorlopende tentoonstelling Artisplein, Plantage Kerklaan 38-40, tel. 0900-278 47 96, www.micropia.nl

MOCO

Museum voor moderne kunst. Modern Masters

Met hun wereldwijde impact hebben

Moco Modern Masters hun weg gevonden naar woningen en musea over de hele wereld, waarbij ze ons collectief bewustzijn vormgeven. Hun namen, kunst en ideeën zijn diep verweven in het weefsel van ons dagelijks leven. Andy Warhol, JeanMichel Basquiat, Keith Haring, Yayoi Kusama, allen iconen.

Contemporary Masters Hedendaagse kunstenaars die hun stempel drukken voor een blijvend inspirerende erfenis. the New FuTure Een unieke digitale kunsttentoonstelling gebaseerd op blockchaintechnologie.

Honthorststraat 20, tel. 370 19 97 www.mocomuseum.com

MOLEN VAN SLOTEN

Herbouwde werkende poldermolen uit 1847.

Presentatie ‘Rembrandt op Zolder’ een audiovisuele presentatie over zijn leven. Maquette ‘Amsterdam en het water’, waarop het landschap anno 1630 wordt weergegeven. Akersluis 10, 020-6690412 www.molenvansloten.nl

MULTATULI MUSEUM

Boeken van en over Multatuli. Zijn bureau, bibliotheek en sterfbed. Korsjespoortsteeg 20, tel. 638 19 38 www.multatuli-museum.nl

MUSEUM JAN

Bernard Heesen, Nienke Sikkema, Josja Schepman - Glas uit de Oude Horn

Bernard Heesen (1958) is een van de belangrijkste en invloedrijkste

glaskunstenaars van Nederland. Dit jaar wordt hij 65 jaar. Naast topstukken uit het oeuvre van Heesen wordt niet eerder geëxposeerd werk getoond van de drie kunstenaars.

t/m 15 oktober

Ted Noten & co. - over waarde

Ted Noten viert dit jaar zijn dertigjarig jubileum als sieraadontwerper/kunstenaar. Noten bevraagt de functie van het sieraad aan de hand van thema's als waarde, originaliteit en status. Deze thema's zijn eveneens terug te zien in zijn installaties en performances, maar ook bij opkomende en gevestigde collega-kunstenaars die te zien zijn in deze tentoonstelling.

vanaf 4 oktober

Dorpsstraat 50, Amstelveen, tel. 641 57 54 www.museumjan.nl

MUSEUMHAVEN

Restauratie, behoud, onderhoud van historische binnenvaartschepen. Oosterdok 12 www.museumhavenamsterdam.nl

MUSEUMTRAMLIJN

Tramdienst met historisch materieel. Rit van ong. 7 km en ong. 30 min. van Haarlemmermeerstation naar Bovenkerk (zie dienstregeling).

Amstelveenseweg 264 www.museumtramlijn.org

MUSEUM

HET REMBRANDTHUIS

Het huis van Rembrandt met een collectie prenten en schilderijen.

Rembrandt & de liefde

t/m 15 oktober

Rembrandts pauwen

t/m 15 oktober

Jodenbreestraat 4, tel. 520 04 00 www.rembrandthuis.nl

MUSEUM HET SCHIP

Amsterdamse School Museum Het

Schip toont de schoonheid van de Amsterdamse School in volle glorie.

1923: Horiguchi ontmoet de Amsterdamse School

Met aandacht voor het enthousiasme van Horiguchi over de Amsterdamse School als architectuur- en kunststroming, die hij vooral ook in de bouw voor de arbeiderswoningen terug zag. Daarnaast toont de tentoonstelling hoe de inspiratie in zijn eigen architectuur terecht kwam.

t/m 22 oktober

Oostzaanstraat 45, tel. 686 85 95 www.hetschip.nl

LOCATIE DE DAGERAAD

In het volkswoningbouw-complex De Dageraad van de architecten Michel de Klerk en Piet Kramer is het tweede museum van Museum Het Schip gevestigd.

Burgemeester Tellegenstraat 128, tel. 686 85 95, www.hetschip.nl

NATIONAAL HOLOCAUST MUSEUM

Plek waar menselijke moed en onbaatzuchtigheid tot uiting kwamen. Gesloten vanwege een verbouwing. Plantage Middenlaan 27, tel. 531 03 10, www.jhm.nl

NEMO SCIENCE MUSEUM

Centrum vol wetenschap en technologie.

Humania

In de tentoonstelling Humania kom je door middel van spellen, tests en museale objecten alles te weten over je eigen soort: de mens. Middelpunt van de tentoonstelling is het 8,5 meter hoge kunstwerk ‘Een handstand’, gemaakt door kunstenaar Florentijn Hofman.

Oosterdok 2, tel. 531 32 33 www.nemosciencemuseum.nl

DE NIEUWE KERK

De op een na oudste kerk van Amsterdam (1414) met 16e- en 17e-eeuws orgel.

Dam 1, tel. 638 69 09 www.nieuwekerk.nl

MUSEUM AMSTERDAM NOORD

Over de geschiedenis van Noord. Zamenhofstraat 28 A www.museumamsterdamnoord.

MUSEUM ONS’ LIEVE

HEER OP SOLDER

Amsterdams koopmanshuis met 17e-eeuwse schuilkerk.

Bezoekers gaan er op ontdekkingstocht in een zeldzaam goed bewaard grachtenhuis uit de 17e eeuw. O.Z. Voorburgwal 38-40, tel. 624 66 04, www.opsolder.nl

NXT MUSEUM Museum voor nieuwe mediakunst Random International

Eeen tentoonstelling met werk van de postdigitale kunstgroep Random International. De tentoonstelling toont nieuw voltooide werken en andere die nog nooit eerder in Europa zijn vertoond – de tentoonstelling volgt een lijn door het creatieve proces van de kunstenaars, van 2006 tot vandaag. De tentoonstelling is samengesteld door Bogomir Doringer.

vanaf 27 september

Asterweg 22 www.nxtmuseum.com

OUDE KERK Hedendaagse kunst en cultuur in het oudste gebouw van de stad. Onder de grafzerken bevindt zich het graf van Saskia van Uylenburgh, de eerste echtgenote van Rembrandt.

Meredith Monk - Calling

De Oude Kerk en de Hartwig Art Foundation presenteren: Calling, de eerste overzichtstentoonstelling van hedendaagse muzieklegende

Meredith Monk. De presentatie vormt een unieke terugblik op haar invloedrijke performancepraktijk, waarin ze steeds opnieuw zoekt naar harmonie tussen het geestelijke en aardse bestaan.

vanaf 21 oktober

Oudekerksplein 23, tel. 625 82 84 www.oudekerk.nl

KONINKLIJK PALEIS / OPEN

Midden in de hoofdstad staat het Koninklijk Paleis Amsterdam, het officiële ontvangstpaleis van Koning

Willem-Alexander. Het Paleis speelt een grote rol tijdens staatsbezoeken en andere koninklijke ontvangsten zoals de jaarlijkse nieuwjaarsreceptie, diners en prijsuitreikingen. Daarnaast is het zoveel mogelijk opengesteld voor bezoekers.

Dam, tel. 522 61 61 www.paleisamsterdam.nl

PIANOLA MUSEUM

Collectie pianola’s, elektrisch aangedreven reproductievleugels en 20.000 muziekrollen. Westerstraat 106, tel. 627 96 24 www.pianola.nl

RIJKSMUSEUM

Overzicht van de Nederlandse kunst en geschiedenis met dagelijks rond- leidingen, workshops of cursussen.

Perfect Day

Mounir Raji fotografeert toerisme vanaf 28 september

Museum Boijmans Van Beuningen at Rijksmuseum

Monet, Kusama, Dalí, Picasso, Mondriaan, Rubens.

De tentoonstelling is thematisch opgebouwd, waardoor heel uiteenlopende kunstwerken, uit alle tijden, te zien zijn. De toren van Babel van Pieter Bruegel, La petite danseuse de quatorze ans van Edgar Degas en Yayoi Kusama’s Infinity Mirror Room. vanaf 29 september

Richard Long

In de Rijksmuseumtuinen

t/m 29 oktober Museumstraat 1, tel. 0900-07 45 www.rijksmuseum.nl

HET SCHEEPVAARTMUSEUM

Het museum laat zien hoe de zee de Nederlandse cultuur heeft bepaald. Ontdek 500 jaar maritieme geschiedenis. Van Gouden Eeuw, het leven aan boord tot virtuele zeereis en de replica van het VOC-schip ‘Amsterdam’.

1672 - een jaar vol rampen

In het kader van het rampjaar, dit jaar 350 jaar geleden, presenteert Het Scheepvaartmuseum een kleine presentatie over de Slag bij Solebay. Twee monumentale wandtapijten en enkele objecten worden getoond die de zeeslag vanuit meerdere perspectieven belichten.

doorlopend

Watersport in perspectief

Een presentatie die volledig in het teken staat van tekenaar en futuroloog Robbert Das. De scheepstekeningen zijn gemaakt met een uitzonderlijk oog voor detail.

t/m 22 oktober

Solo op Zee

In 'Solo op Zee' staat de reis om de wereld van solozeiler Herman Jansen centraal. Met een poëtische videoinstallatie van Jansens dia’s, films en audiofragmenten gemaakt door Robert Fox en enkele onderdelen van zijn persoonlijke uitrusting wordt de bezoeker meegenomen op deze reis.

t/m medio 2024

Kattenburgerplein 1, tel. 523 22 22 www.hetscheepvaartmuseum.nl

STADSARCHIEF AMSTERDAM ‘s Werelds grootste stadsarchief. Famiri Familie. Surinaams-Amsterdamse verhalen vanaf 1611

De Surinaams-Amsterdamse geschiedenis is getekend door ongelijke machtsverhoudingen, kolonisatie, gedwongen migratie, slavernij en andere vormen van uitbuiting. De tentoonstelling bestaat uit acht verhalen ondersteund door audiofragmenten. Ook is er een minidocumentaire te zien van Surinaamse en Nederlandse filmmakers over de Koloniale Wereldtentoonstelling in Amsterdam in 1883 en de familiegeschiedenissen die daarmee verbonden zijn.

t/m 14 januari 2024 Vijzelstraat 32, tel. 251 15 11 www.amsterdam.nl/stadsarchief

STEDELIJK MUSEUM

Moderne en hedendaagse kunst en vormgeving. Tomorrow is a Different Day. Collectie 1980 – nu doorlopend Nan Goldin - This Will Not End Well

De tentoonstelling presenteert zes slideshows met duizenden foto's, muziek, voice-overs en archiefmateriaal. vanaf 7 oktober Keith Haring - Amsterdam Notes t/m 5 november Museumplein 10, tel. 573 29 11 www.stedelijk.nl

STRAAT MUSEUM

Museum voor graffiti en street art

Citaat van de straat Is street art binnen nog wel street art?

De openingstentoonstelling toont meer dan 150 kunstwerken van ruim 140 kunstenaars met 32 verschillende nationaliteiten.

Shepard Fairey @ STRAAT

Printed Matters: Raise the Level

t/m 1 oktober

NDSM-Plein 1, tel. 020 370 9630 www.straatmuseum.com

THEO THIJSSEN MUSEUM

De Amsterdamse schrijver, onderwijzer, vakbondsman en sociaal-democratisch politicus Thijssen (1879-1943) is vooral bekend als schrijver van de roman Jongensdagen.

100 jaar Kees de Jongen tot mei 2024

1e Leliedwarsstraat 16, tel. 420 71 19 www.theothijssenmuseum.nl

TROPENMUSEUM Museum over wereldculturen.

Diva's

Diva's: bezieling en beleving in Arabische muziek en cinema.

t/m 8 maart 2024

Plastic Crush

De tentoonstelling laat de verschillende manieren zien waarop mensen overal ter wereld samenleven met plastic.

t/m 1 september 2024

Someone is getting rich

Hedendaagse kunstenaars maken zichtbaar welke koloniale uitvindingen aan de wieg staan van het mondiale financiële systeem. Maar bovenal leggen ze bloot hoe de nasleep van het kolonialisme ook

vandaag de dag nog in de financiële sector is ingebed.

Onze koloniale erfenis

De tentoonstelling laat zien hoe kolonialisme de wereld van nu mede heeft gevormd, en hoe mensen kolonialisme doorstonden.

Linnaeusstraat 2, tel. 088-0042 800 www.tropenmuseum.nl

TROPENMUSEUM JUNIOR

Sabi Suriname: ontdek de Wereld achter de Dingen.

Sabi Suriname

Een tentoonstelling over Suriname, de band met Nederland en hoe Suriname met de wereld is verbonden. t/m 31 december

Linnaeusstraat 2, tel. 088-0042 840 www.tropenmuseumjunior.nl

NEDERLANDS UITVAART

MUSEUM TOT ZOVER

Verleden, heden en toekomst van de omgang met de dood.

Kruislaan 124, tel. 694 04 82 www.totzover.nl

VERZETSMUSEUM

Nederland voor, tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog. Plantage Kerklaan 61, tel. 620 25 35 www.verzetsmuseum.org

WERELDERFGOED PODIUM

Bezoekerscentrum Amsterdam Werelderfgoed

Dé startplek om kennis te maken de Amsterdamse grachtengordel, werelderfgoed sinds 2010. Vijzelstraat 32 www.amsterdam.nl/werelderfgoed

HUIS WILLET-HOLTHUYSEN

Volledig ingericht grachtenpand. Het Amsterdam Museum in huis Willet-Holthuysen.

ANOHNI - She who saw beautiful things

Met een serie portretten eert ANOHNI haar voormalige samenwerkingspartner dr. Julia Yasuda. De foto’s, gemaakt door Julia’s inmiddels overleden echtgenote Erika Yasuda, zijn gemaakt in het Tokio van begin jaren 80. t/m 29 oktober Herengracht 605, tel. 523 18 22 www.willetholthuysen.nl

WOONBOOTMUSEUM

Gevestigd op de Hendrika Maria, een voormalig zeilend bedrijfsvaartuig (1914). Aan boord krijgt men een beeld van deze woonvorm. Prinsengracht 296 K, tel. 427 07 50 www.houseboatmuseum.nl

Hoofdredacteur

Bart van Oosterhout

Adjunct-hoofdredacteur

Karin Thybaut

Vormgeving Het Zomerpaleis:

Saskia Franken, Martijn Blokland

Ontwerp Loes Koomen

Eindredactie SCHERP: Renate

Dahlmans en San van de Ven, Annemarie Bleeker (agenda)

Aan dit nummer werkten mee

Pauline Arkesteijn, Barbara van den Berg, Nathalie van den Berg, Irene de Bruijne, Marjolein van Damme, Merel Corduwener,

Anne Dirks, Guste Gulevaite/ Amsterdam Art, Yasmine Esser, Cindy Hoetmer, Olivier Kemme, Eveline Kuyten, Nienke van Rijn/ Topsport Amsterdam, Nina de Rijn, Sara Madou, One’sy en Tewa Muller, Margriet Prinssen, Bregtje Schudel, Erik Schmitz, Mirte Vreemann, Christiaan de Wit, Joke van der Weij Aanleveren agendagegevens

novembernummer: 25 september

winternummer: 30 oktober

amsterdam & partners: informatie@iamsterdam.com

Adverteren

Afdeling Relaties, T 020-702 61 80 partner@iamsterdam.com

Uitgever amsterdam & partners

De Ruyterkade 5, 1013 AA Amsterdam, T 020-702 61 00

Drukwerk en distributie Flyerman

distributie@iamsterdam.com

Abonnementen

Abonnementenland

Postbus 20, 1910 AA Uitgeest T 0251-257 924 of WhatsApp T 06-4655 8054 www.bladenbox.nl

Adreswijzigingen en opzeggingen: www.aboland.nl

klantenservice@aboland.nl

Jaarabonnement € 31,99

Het abonnement wordt jaarlijks stilzwijgend verlengd. Abonnemen-

ten kunnen schriftelijk en per e-mail worden opgezegd onder vermelding van het klantnummer, met een opzegtermijn van 3 maanden. Een abonnement is pas opgezegd wanneer de abonnee daarvan een schriftelijke bevestiging heeft ontvangen via post of e-mail. Een adreswijziging kan alleen worden verwerkt als het oude adres en het nieuwe adres schriftelijk of per e-mail worden doorgegeven. Prijswijzigingen voorbehouden. Uitkrant is een geregistreerd merk van amsterdam & partners. Verschijnt 10 maal per jaar.

Oplage 60.000 exemplaren. Redactie noch uitgever kunnen aansprakelijk worden gesteld voor eventuele foutieve vermeldingen. © 2023 Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden overgenomen zonder voorafgaande toestemming van de auteursrechthebbenden.

Het novembernummer van de Uitkrant verschijnt op vrijdag 20 oktober, de abonnees ontvangen de krant op zaterdag.

WERKPAARD, 1893

Hoeveel is één pk? Dat is zelden mooier vastgelegd dan op deze foto, gemaakt in de zomer van 1893 op een bouwterrein in Oud-West. Met gestrekte hals, de neusgaten wijd opengesperd, spant het paard alle spieren om vooruit te komen in het rulle zand. De oogklep met de ronde uitstulping geeft het paardenhoofd een vreemde droevige uitdrukking, die meer zegt over zijn lot dan het strakgespannen touw waarmee het dier, voortgedreven door de man schuin achter hem, een zware vracht over het smalspoor trekt. Waarschijnlijk gaat het om lorries met grond, waarmee het gebied bouwrijp wordt gemaakt.

De fotograaf, schilder George Hendrik Breitner, woonde tot 2 mei 1893 niet ver hier vandaan, in de Eerste Helmersstraat. Daar zag hij

het Wilhelmina Gasthuis gebouwd worden. Ook dit gebied, tussen de Bilderdijkstraat en de Nassaukade, was volop in ontwikkeling. Rechts is de achterzijde van Jacob van Lennepkade 55 te zien, dat in 1892 was gebouwd en sinds 30 november 1892 werd bewoond. De rij huizen met de bomen staat aan de overzijde van het Jacob van Lennepkanaal en was in 1887-1888 gebouwd. Links daarvan loopt de door de zon verlichte Bilderdijkstraat.

Toen de Schotse ingenieur James Watt aan het eind van de achttiende eeuw de stoommachine uitvond, bedacht hij als eenheid van vermogen de ‘paardenkracht’, kortweg pk. De stoommachine won daarna snel terrein, maar tegelijkertijd werd het paard als hulpmotor van de Industriële Revolutie belangrijker dan

ooit. Pas na WOII namen de auto en de tractor de rol van het paard definitief over. Sinds 1978 is pk geen formele aanduiding meer, behalve voor auto’s. Een modale gezinswagen telt tegenwoordig 150 pk.

Breitner was begaan met de paarden in de stad. Van de paarden die in zijn tijd de trams voorttrokken, kende hij de naam. Hij fotografeerde, tekende en schilderde de werkpaarden van de bouwlocaties die hij bezocht. Die paarden staan stil, of ze slepen met gelijkmatige tred een heipaal. Een foto als deze is heel uitzonderlijk. In onze tijd van dierenrechten en paardenfluisteraars is het een zeldzame herinnering aan de vele anonieme werkpaarden, die hebben meegebouwd aan de negentiende-eeuwse wijken van de stad.

tekst Erik Schmitz foto George Hendrik Breitner/RKD, Den Haag

Werkpaard op een bouwterrein bij het Jacob van Lennepkanaal, zomer 1893.

De echte Amsterdammer

‘IN DEZE STAD BEN IK VOLWASSEN GEWORDEN’

een

Thorn de Vries (28) werd bekend als Lesley Huf in tv-serie Spangas: de Campus (het eerste non-binaire karakter in een Nederlandse serie) en de daaropvolgende rol van Lou in de film Anne+. Naast een carrière als dragking en acteur zet Thorn zich in voor de zichtbaarheid en emancipatie van de genderdiverse gemeenschap.

FAVORIETE AMSTERDAMMER?

‘Mijn kind.’

TROTSE AMSTERDAMMER?

‘Zeker! Ik ben opgegroeid in Hoevelaken, een Gelders dorp, en als kind wist ik al: zodra ik klaar ben met school, verhuis ik naar Amsterdam. Ik woon hier nu tien jaar en deze stad voelt echt als thuis. Het is de plek waar ik volwassen ben geworden, mezelf heb leren kennen, de liefde heb gevonden – na een aantal gebroken harten, uiteraard – en avonturen heb beleefd. In de film van mijn leven krijgt Amsterdam haar eigen personage.’

MOOISTE TIJDPERK

‘Stuur mij maar een avondje naar de jaren negentig om een dansje te doen in de RoXY. Legendarisch, als ik de verhalen mag geloven.’

BESTE FEESTSPOT?

‘Ik hou van queer feesten. De Reguliers heeft leuke plekken, zoals de NYX. Daar organiseer ik twee tot drie keer per jaar mijn eigen feest, Kingsize. De

Trut vind ik ook een fantastische plek. Het is een stichting, niet gedreven door winst en commercie, en dat voel je. Er komt een overwegend queer publiek, er mogen geen foto’s gemaakt worden en het is er om half elf ’s avonds al leuk.’

BESTE RESTAURANT?

‘Yerba, aan de Ruysdaelstraat, net achter het Museumplein. Je kunt hier echt heerlijk eten. Van tevoren kies je voor vier, vijf of zes gangen, het is allemaal plantaardig en zó lekker.’

FAVORIETE MUSEUM?

‘Het Stedelijk. Ik kijk uit naar het event Queer & Pride in het

AMSTERDAM 750 JAAR

Stedelijk, waarbij het museum een periode lang verschillende exposities met verhalen van queer kunstenaars toont, van Keith Haring tot Felix de Rooy.’

SNELLE SNACKPLEK?

‘Tigris & Eufraat op de Javastraat, de beste falafel van Amsterdam.’

VERBORGEN PAREL?

‘NoordOogst, een stadslandbouwproject in Noord met kleine ondernemers. Er is een heel leuk restaurant, Pof, maar ook een bierbrouwer, kaasmaker, worstenmaker, bakker… Het is te veel om op te noemen, maar allemaal even lekker.’

Op 27 oktober 2025 bestaat Amsterdam 750 jaar. En dat viert de stad groots, een jaar lang, van 27 oktober 2024 tot en met de echte verjaardag een jaar later. Thorn de Vries is een van de ambassadeurs. ‘Het lijkt me een mooi moment om verbinding te vinden, tussen de Amsterdammers uit verschillende stadsdelen bijvoorbeeld. Met bijna een miljoen inwoners kun je hier soms een beetje verdwijnen, maar de stad maken we samen.’ Check alle events rondom de verjaardag van Amsterdam op iamsterdam.nl/750jaar

Elke maand deelt

Amsterdammer de lievelingsplekken van de stad. Deze keer: orn de Vries, acteur, activist en dragking, maar ook ambassadeur van Amsterdam 750 jaar.

tekst Anne Dirks

Noordoogst

Hotel Buiten