Uitkrant winter 2023-2024

jaargang 58 #4

00 UK COVER WINTER 23-2 SF4_MB.indd 1

16-11-2023 11:46

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

00 UK COVER WINTER 23-2 SF4_MB.indd 2

16-11-2023 11:46

HET ‘COOLSTE’ FAMILIE-UITJE IN DE KERSTVAKANTIE

AL VANAF

€29,90

28 T/M 30 DEC | RAI AMSTERDAM

BOEK NU: HOLIDAYONICE.NL | 0900 1353 01 UK OPENING WINTER 2023_RD_RD_SF.indd 3

(60CPM)

WEGENS GROOT SUCCES EXTRA SHOW OP 28 DEC OM 15.30u

16-11-2023 16:36

4

krant KRANT

AMSTERDAMSE BOEKEN

VOLG ONS: iamsterdam.nl facebook.com/iamsterdamnl iamsterdam.nl/uitmail instagram.com/uitinams youtube.com/@uitinamsterdam

P.08 LITERAIR AMSTERDAM COVERVERHAAL

Amsterdam is al sinds jaar en dag een bron van inspiratie voor schrijvers, die hier hun (moderne of oude) klassiekers tikten of de stad opvoeren als decor van hun verhaal. We trokken langs de meest iconische boeklocaties, van Noord tot Zuid en van Kees de jongen en De avonden tot Lieve Céline.

P.15 KUNST & VERMAAK

MIKE BINK

MUZIEK, EXPO, THEATER, FILM, CULTUUR

Nog vóór de opening was er alweer ophef, dus we namen natuurlijk een kijkje bij De grote Indonesië-tentoonstelling. Verder: de nieuwe (en laatste?) film van Studio Ghibli-grootheid Miyazaki, 100 jaar Disney en een interview met theatermaker en actrice Nhung Dam.

P.31 ETEN & DRINKEN & ZO LIFESTYLE, UIT ETEN, WINKELEN EN WANDELEN

Plukvlees van jackfruit, zalm van wortel of kaas van cashewnoten: de veganist kan z’n geluk niet op in onze stad. Maar is het ook een blijvertje?

Journalist (én vegan) Sara Madou zocht het uit.

Verder: nieuwe eettips, winkels én een wandeling langs de hotspots aan het IJ.

P.43 AGENDA

MARK ENGELEN

DE ONMISBARE CULTURELE MAANDAGENDA

December en januari staan bol van de expo’s, theatervoorstellingen, concerten, dj-sets, kerstevenementen, lezingen en meer moois dat je niet wilt missen, blijkt uit onze agenda. Zoals cabaretier Lisa Ostermann (foto), volgens Theaterkrant ‘een overrompelend talent’.

P.55 TOT SLOT ODE AAN DE STAD

Een witte kerst, daar dromen we stiekem elk jaar van. Vroeger was de kans op sneeuw een stuk groter, maar toen waren er weer andere dingen om je druk over te maken, blijkt uit de Terugblik van deze editie. Tot slot deelt Nicolaas Veul zijn lievelingsplekken in de stad.

‘IK VIND HET LEUK OM HET PUBLIEK MET EEN VROLIJK PROBLEEM OP TE ZADELEN’ MEREL PAUW BRENGT ALS BESNORDE RAPPER ELMER HET PUBLIEK IN VERWARRING OVER HAAR GENDERIDENTITEIT, VERTELT ZE IN TROUW. TROUW OP 9 DECEMBER STAAT ZE IN PARADISO.

DERK STENVERS

Karin Thybaut Adjunct-hoofdredacteur k.thybaut@iamsterdam.com

Inhoud WINTER/23

STADSARCHIEF

Als het om boeken gaat, heb je aan mij een goeie: ik heb kasten vol, kamers vol, nog net geen huizen vol met dichtbundels, romans en kinderboeken, klassiekers en nieuwe prijswinnaars, hardcovers en paperbacks. Veel is er gelezen, en nog veel te veel ongelezen (want elk bezoek aan de Scheltema zorgt voor nieuwe aanwas…).

Maar ik moet wel toegeven: het zijn alleen maar Engelstalige boeken. Er is weinig van Nederlandse bodem in mijn verzameling te bekennen – ik geef mijn studie Engelse literatuur de schuld.

Toen we dus met een verhaalidee op de proppen kwamen over het literaire erfgoed van Amsterdam, dacht ik: o jee, hier weet ik bar weinig van. Dat blijkt gelukkig mee te vallen, want natúúrlijk ken ik het Vondelpark en Baantjer, en natúúrlijk zeggen Ciske de Rat, café De Pels, Nescio en Harry Mulisch, Oesters van Nam Kee en Wees onzichtbaar me wat. En ineens wordt een rondje stad dan een feest van ach ja’s en o die’s.

Onze stad is het decor van ongelooflijk veel mooie boeken, oud en nieuw. Het was dan ook nog lastig kiezen, maar het is auteur San van de Ven gelukt om een overzicht te maken dat alle generaties én alle stadsdelen meeneemt – we gaan van Gerard Reve, Anton de Kom en Annie M.G. Schmidt naar Tobi Lakmaker en Hanna Bervoets, van Zuidoost en Waterland naar Centrum. De bijbehorende illustratie op de cover doet ook mee (wat is-ie mooi, hè). De stad zal nooit meer hetzelfde zijn: op elke straathoek kom je plekken en namen tegen die je zult herkennen, boekenwurm of niet.

En ben je tóch meer een filmkijker? Kan ook. Praktisch elke klassieker uit de lijst is verfilmd. Eentje om in de gaten te houden: productiehuis Man Up van Carice van Houten en Halina Reijn heeft plannen om Tobi Lakmakers De geschiedenis van mijn seksualiteit te verfilmen.

Ondertussen ga ik gewoon weer naar de Scheltema. Die boekenkasten thuis zullen de komende tijd nog gaan uitdijen. Met Nederlandstalig werk, wie had dat gedacht?

Coverillustratie: Monique Wijbrands

01 UK OPENING WINTER 2023_RD_RD_SF.indd 4

16-11-2023 16:36

5

nieuws

‘ZE HEEFT HAAR NEK UITGESTOKEN, HAAR MOND OPENGEMAAKT EN HAAR HOOFD OP HET BLOK GEZET’

februari 2022

DE JURY VAN DE BLACK ACHIEVEMENT MONTH OVER VERTREKKEND BIJ1-LEIDER SYLVANA SIMONS, DIE ONLANGS IN DELAMAR EEN SPECIALE OEUVREPRIJS KREEG.

Nieuws uit de stad, de leukste uit- en eettips en gespot op Instagram. tekst Kim van der Meulen

Robert ten Brink zei het al: niemand mag met kerst alleen zijn. Dat hoeft in Zuidoost in elk geval niet, want daar timmert sociaal buurtrestaurant Resto VanHarte flink aan de weg. Half december opent een nieuwe pop-uplocatie (Wisseloord 83) en in januari komen er extra avonden bij op de bestaande locatie in Holendrecht. Er is namelijk veel vraag naar ontmoetingsplekken in de buurt. ‘Onze avonden zitten altijd vol en we willen geen nee verkopen’, aldus Sanne Doedens, restomanager Amsterdam.

Een aardige manier om de buurt en nieuwe mensen te leren kennen. Wel even reserveren via restovanharte.nl.

RUIKT BEKEND Hoe ruikt Amsterdam? Met die vraag in gedachten ontwikkelde Olivier Vink, eigenaar van The Parfum Member, geurlijn The Scents of Amsterdam: parfums die doen denken aan de stad. Een ervan is geïnspireerd op tonen van wiet, een ander op seks. Parfum 6 PM to 6 AM is dan weer een ode aan het Amsterdamse nachtleven: met houtachtige tonen, die volgens Vink doen denken aan fietsen door de regen en de zwoele geur van een club. Een stapavond in een flesje dus – maar dan eens zonder kater.

01 UK OPENING WINTER 2023_RD_RD_SF.indd 5

DRIFT MUSEUM

AAN TAFEL! VASTE PLEK Een choreografie van duizenden drones, een zwevend blok beton, enorme installaties van paardenbloemzaden en ledlampen: naar de installaties van Studio Drift kun je blijven kijken. Dat kan over een tijdje ook, want begin 2025 krijgt het kunstenaarscollectief een eigen museum in de Van Gendt Hallen. Of nou ja, museum: het zit tussen beleving en theatervoorstelling in, lieten Drift-oprichters Lonneke Gordijn en Ralph Nauta weten in Het Parool. ‘We wilden een museum om ons heen bouwen in plaats van het werk ergens in de proppen’, aldus Gordijn.

AMSTERDAM

750

Op weg naar Amsterdam 750 jaar! Bekijk via de QR-code de video over het project Ons Eilandleven, waarin je ziet hoe mensen samenwerken op Zeeburgereiland. Wil jij ook iets organiseren voor je straat of buurt? Van 1 t/m 14 februari 2024 kun je via stichtingamsterdam750.nl subsidie aanvragen voor Stadsdeel Zuidoost.

WEST BEST De coolste buurt van Amsterdam? Dat is West, aldus Time Out. Elk jaar stelt de internationale lifestylewebsite een lijst samen van de leukste buurten ter wereld, en ons eigen West staat dit jaar op de negende plek (net onder de Milanese wijk Isola, maar boven Tomigaya in Tokio). ‘Een unieke mix van Nederlands erfgoed en internationale energie’, zo luidt het oordeel. De redactie roemt de boetieks, restaurants en zelfs woonhuizen, maar is ook onder de indruk van Museum het Schip, het Westerpark en De School.

16-11-2023 16:36

6

krant KRANT

binnenkijken

THUIS IN DE STAD tekst en foto Marjolein van Damme

Een kijkje achter de voordeur van een Amsterdammer.

Wie Florence Weber (44, schoenontwerper bij studioencore.nl) met haar vriend en hun dochter Wat Grachtenpand van 107 m2 in De 9 Straatjes. Het kijkt uit op de Herengracht en een grote gedeelde binnentuin Hoe Via Funda Sinds 3 jaar Opvallend Het pand is een rijksmonument, de achttiendeeeuwse schilderingen op de muur zijn door Jacob Cats zelf aangebracht Fijnste plek ‘De bank: als ik daar zit, voel ik de geschiedenis van het huis. Dan kijk ik de kamer rond en denk: wie zouden hier allemaal gezeten hebben?’

‘Toen we eenmaal bedacht hadden om een huis te gaan kopen, keek ik elke dag op Funda. Na vijf bezichtigingen kwam dit pand voorbij. School in de buurt, achtertuin, midden in het centrum: ik was meteen verkocht.

Hiervoor woonden mijn man en ik in het centrum van Londen, maar het was onze grote droom om in Amsterdam aan de gracht wonen.’

01 UK OPENING WINTER 2023_RD_RD_SF.indd 6

‘Ik ben heel slecht in koken, dus dan is in het centrum wonen ideaal, met al die restaurants en afhaalplekken om de hoek. Veel mensen begrijpen ons niet, die vinden de binnenstad te druk en onhandig als je een kind hebt.

Maar ik zou hier niet weg willen. Alleen die tiktokrijen zijn verschrikkelijk. Ik kan me niet voorstellen dat zo’n plek het waard is om een uur voor in de regen te staan.’

‘Oude huizen zijn karakteristiek, maar ook erg koud in de winter. De prachtige schilderingen op de muur zijn gemaakt door Jacob Cats, wiens schilderijen ook in het Rijksmuseum hangen. Elke keer als ik ernaar kijk, zie ik iets nieuws. Ze lopen de hele kamer rond.’

16-11-2023 16:36

7

‘Mijn dierbaarste bezit zijn al die schoenen op de bank. Ik ben schoenontwerper en maak nieuwe paren van bestaande schoenen. Deze zijn allemaal in mijn eigen maat, ik dacht: als ik ze niet verkoop, kan ik ze altijd zelf nog aan.

Vaak werk ik in deze kamer of mijn atelier.’

01 UK OPENING WINTER 2023_RD_RD_SF.indd 7

‘Hello Kitty in een grachtenpand; dat contrast vind ik leuk. Ik verzamel figuren van kunstenaars, zoals Pikachu en Nijntje, en stel ze dan graag tentoon op onze mooie schouw. Het houtwerk erboven vind ik trouwens vreselijk.’

‘Ook al wonen we midden in een grote stad, de buurt voelt als een warme, hechte gemeenschap.

Onze buren wonen hier al heel lang. We vieren elk jaar samen Sinterklaas, met cadeaus en kinderen uit de buurt, en drinken dan met z’n allen bubbels in deze kamer. In de zomer organiseren we met de buren een barbecue in de tuin.’

16-11-2023 16:36

8

iconische boeklocaties

OPENING

STAD UIT DE BOEKEN

Honderden romans zijn er geschreven met Amsterdam als decor. En over die boeken zijn ook weer boekenkasten volgetikt. Welke locaties hebben schrijvers geïnspireerd?

LITERAIR AMSTERDAM

V

raag op straat aan een willekeurige Amsterdammer of-ie weet wie Joost van den Vondel was en je wordt waarschijnlijk glazig aangekeken. En toch kent iedereen de zeventiende-eeuwse dichter, van zijn park dat in de volksmond Vondelpark ging heten nadat zijn standbeeld er in 1867 werd neergezet. Hetzelfde geldt voor dichter J.C. Bloem: weinig mensen die hem kunnen citeren, behalve die ene zin dan, die op de muren rondom de Dapperstraat in vele talen te lezen is: ‘Domweg gelukkig, in de Dapperstraat’.

Zo zit de stad vol verwijzingen naar Nederlandse schrijvers, romanpersonages en gedichten.

Is het geen borstbeeld of straat, dan wel een brug, gevelsteen of plek die niet meer los kan worden gezien van het boek dat zich er afspeelt. De Pijp is verbonden

aan Ciske de Rat, het Oosterpark voor altijd aan Nescio’s Titaantjes. Het beroemdste voorbeeld is natuurlijk het Achterhuis van Anne Frank op de Prinsengracht, maar zo zijn er ook het geboortehuis van Multatuli (nu een klein museum in de Korsjespoortsteeg) en het Joost van den Vondel Harry Mulisch Huis op de Leidsekade, met de bewaard gebleven kamer waar de schrijver werkte, rookte en over het tapijt ijsbeerde. Met deze gids leer je een aantal van die beroemde plekken (her)kennen en kun je ze misschien zelfs – sorry alvast – nooit meer op een andere manier zien.

Drs. P.

OUDEKERKSPLEIN q WAAR: De Wallen GEDICHT: Quartier Putain (1966) Natuurlijk is er door de eeuwen heen véél geschreven met de straten rond de roodverlichte ramen als decor. Denk alleen al aan het verfilmde Oesters van Nam Kee (2000), dat zich afspeelt in Chinees restaurant Nam Kee op de Zeedijk, of Vals licht (1991) van Joost Zwagerman waarbij de hoofdpersoon verliefd wordt op een

02 UK COVERVERHAAL WINTER SF_RD_MB_SF.indd 8

prostituee. Ook mooi: de lofzang Quartier Putain van Drs. P. (‘In de hitsige buurt rond het Oudekerksplein / Zijn de ramen verlicht met een zachtrode schijn / En daar zitten de meisjes van 't vrije bestaan / Met hun kleurige jurken al haast niet meer aan’). In 2014 kreeg een koffiebar op het Oudekerkplein de naam Quartier Putain, waar de taalvirtuoos tot zijn dood elke zondag een kopje koffie dronk.

17-11-2023 11:03

9

J.C. Bloem

Amsterdam barst van de plekken die van betekenis zijn geweest in de Nederlandse literatuur. Van het hoerencafé van Drs. P. tot de Dapperstraat van Bloem: we maakten een plattegrond van bijzondere literaire locaties. tekst San van de Ven illustraties Monique Wijbrands

DE JORDAAN w WAAR: De hele buurt BOEK: Kees de jongen (1923) In de halve Jordaan zijn sporen terug te vinden van leraar en schrijver Theo Thijssen, die de klassieker Kees de jongen schreef. Honderd jaar na dato is romanfiguur Kees – een twaalfjarige, Jordanese schoenmakerszoon die droomt van een meeslepender leven en zijn klasgenootje Rosa – nog steeds een van de bekendste jongens uit de Nederlandse literatuurgeschiedenis. Thijssen zelf woonde de

eerste tien jaar van zijn leven in de Eerste Leliedwarsstraat aan de voet van de Westertoren, die een belangrijke rol heeft in het boek omdat Kees bang is dat die omvalt.

Op de begane grond van zijn geboortehuis vind je nu het Theo Thijssen Museum,, dat gewijd is aan de schrijver en de buurt. Daarnaast staat er een standbeeld van Thijssen voor de deur van – jawel – café Thijssen op de Lindengracht, draagt de basisschool op de Westerstraat zijn naam en zijn twee bruggen op de Bloemgracht vernoemd naar Kees (brug 123) en Rosa (brug 121).

WARMOESSTRAAT e WAAR: Burgwallen BOEK: Baantjer-reeks 1 t/m 93 Op de plek die nu een soort attractiepark voor toeristen is, wilde je vroeger niet dood gevonden worden. En werd je er wel dood gevonden, dan kwam de zaak terecht bij Bureau Warmoesstraat. Als rechercheur van dit politiebureau onderzocht Appie Baantjer in de jaren vijftig en zestig diverse moorden in de rosse buurt. Naar eigen zeggen begon hij in 1963 met het schrijven van misdaadboeken over hoofdinspecteur De Cock uit ergernis over de niet opgeloste moorden op de prostituees Magere Jossie en Chinese Annie.

Van de reeks, waarvan deel 93 (!) in augustus uitkwam, zijn wereldwijd miljoenen exemplaren verkocht. Het politiebureau bestaat niet meer, maar een paar deuren verder zit het Baantjer Museum. Overigens ligt de Piet Römerbrug (brug 711), vernoemd naar de acteur die De Cock speelt in de serie, in Slotervaart.

STADSARCHIEF

Piet Römer

02 UK COVERVERHAAL WINTER SF_RD_MB_SF.indd 9

ALS RECHERCHEUR ONDERZOCHT APPIE BAANTJER MEERDERE MOORDZAKEN IN DE ROSSE BUURT

17-11-2023 11:03

10

iconische boeklocaties

OPENING

Wees onzichtbaar is ook een kroniek van de Bijlmer

a y

w q e

o

t u r

STADSARCHIEF

FLAT FLEERDE r WAAR: De F-buurt in Zuidoost BOEK: Wees onzichtbaar (2017) ‘In de tijd dat de eerste springers te pletter vielen van onze flat, begon mijn vader aan zijn nachtelijke pleziertochten door Amsterdam.’ Zo begint Wees onzichtbaar, Murat Isiks roman die de Libris Literatuur Prijs won. ‘Onze flat’, dat is Fleerde, een van de honingraatflats in de Bijlmermeer waar de Turkse hoofdpersoon Metin (en Murat zelf) opgroeit in een arm gezin met een tirannieke vader. Naast een coming-of-ageverhaal is Wees onzichtbaar ook een

kroniek van de Bijlmer. Te lezen is hoe de kleurrijke buurt steeds meer verloedert, hoe een Boeing 747 zich in 1992 in de flat Kruitberg boort en hoe in 1996 de Fleerde bijna geheel tegen de vlakte gaat. Als Metin terugkeert naar zijn oude wijk, ziet hij de resterende romp met geelwitte platen als een ‘reusachtige mediterrane ijsfabriek’. Gebleven zijn winkelcentrum De Amsterdamse Poort en het Bijlmerpark (nu Nelson Mandelapark), waar om de hoek ook het bronzen standbeeld van de Surinaamse antikoloniale schrijver Anton de Kom boven de trappen uittorent.

Anton de Kom

02 UK COVERVERHAAL WINTER SF_RD_MB_SF.indd 10

17-11-2023 11:03

11

Gerard Reve (midden) met partners

JOZEF ISRAËLSKADE 415 (TOEN 166 166) t 100 JAAR GERARD REVE Op 14 december, precies een eeuw na de geboorte van Gerard Reve, draagt acteur Hugo Koolschijn het pleidooi voor creatieve vrijheid voor dat Reve hield in het beroemde ‘Ezelsproces’.

Hierin verdedigt hij twee controversiële passages uit zijn boeken, waarin hij god voorstelt als een ezel waarmee hij seks heeft. Uiteindelijk werd Reve vrijgesproken van godslastering.

14 december, De Balie

KOLENKITBUURT y

r

WAAR: Bos & Lommer BOEK: Ik ga leven (2021) De bestseller van Lale Gül, die al in vijf talen is verschenen en waarvan de filmrechten zijn verkocht, baseerde ze op haar eigen leven. In het boek zet de TurksNederlandse Büsra zich af tegen haar strenge opvoeding. Haar ouders wonen in een flat, zij in het portiek ernaast bij haar oma in de Kolenkitbuurt in West, de voormalige Vogelaarwijk die is vernoemd naar de Opstandingskerk met afgeschuinde top. Ze spendeert zo veel tijd als ze kan in de OBA-vestiging op het Bos & Lommerplein. In het boek komen ook de nodige verwijzingen naar Multatuli’s Max Havelaar voorbij. Zo geeft Büsra haar moeder de kwade bijnaam Droogstoppel (naar de egoïstische Hollandse koopman) en een imam noemt ze steevast Wawelaar (naar de bekrompen dominee).

WAAR: De Pijp BOEK: De avonden (1947) In de beroemde debuutroman van Gerard Reve (toen nog onder de naam Simon van het Reve) verveelt hoofdpersoon Frits van Egters zich kapot in het naoorlogse Amsterdam.

Hij maakt een treurige tocht langs vrienden, familie en kennissen in de stad, voor hij weer eindigt in zijn ouderlijk huis aan de Schilderskade 66. Dat huis bestaat echt: het is het hoekhuis op de Jozef Israëlskade waar Reve bij zijn ouders woonde en De avonden scheef. En zo gebruikt Reve meer schuilnamen voor bekende locaties: het Berendsgymnasium (Vossiusgymnasium), Het Wespennest (De Bijenkorf) en Cementdorp (Betondorp). In die laatste wijk is sinds 2004 een eerbetoon aan Gerard Reve en zijn broer Karel (ook schrijver) te vinden: Rue des Reves, omdat ze hun jeugd er doorbrachten. Onder revianen is het traditie De avonden elk jaar vanaf 22 december in tien dagen te herlezen; de periode waarin Frits’ tocht door de stad zich voltrekt.

Op het St. Ignatiusgymnasium is iedereen wit, rijk, verwaand en hetero’ ZUID u WAAR: Apollolaan, St. Ignatiusgymnasium BOEK: De geschiedenis van mijn seksualiteit (2021) Sinds zijn autobiografische romandebuut wordt Tobi Lakmaker (toen nog Sofie) vergeleken met schrijvers als J.D. Salinger, Grunberg en Jan Cremer. In dit boek worstelt de hoofdpersoon uit Zuid met haar gender; ze voelt zich onvrouwelijk, valt op vrouwen en weet ook niet hoe het verder moet. Ze gaat naar het St. Ignatiusgymnasium waar iedereen ‘wit, rijk, verwaand en hetero’ is en slentert over de Apollolaan met vriend Chiel, waarbij ze aan elkaars geslachtsdelen voelen. Locaties die ook voorbijkomen: de Jacob Obrechtstraat (ouderlijk huis), Jan Swammerdambrug (waar ze in het water plast) en queerdiscotheek De Trut (waar ze haar eerste vriendin ontmoet).

Tobi Lakmaker

02 UK COVERVERHAAL WINTER SF_RD_MB_SF.indd 11

17-11-2023 11:03

12

iconische boeklocaties

OPENING

HIER SCHREEF CARMIGGELT ZIJN KRONKELS VOOR HET PAROOL

Jacques Gans, Marlies Scholtens, H.J.A. Hofland, Wim T. Schippers en Remco Campert in café Scheltema in 1967.

COR JARING

Café De Zwart op de Spuistraat

HERENGRACHT 232 o WAAR: Grachtengordel DICHTBUNDEL: Het fluitketeltje en andere versjes (1950) Annie M.G. Schmidt heeft verschillende adressen gehad in de stad, maar op haar rommelzolder aan de Herengracht woonde ze het fijnst (‘Het was er knus en warm en stil en ouderwets en rommelig en zelfs de drie vlooien in de deken hoorden erbij’, zei ze erover).

Toen ze erin trok, in 1946, kende niemand haar nog: ze was slechts chef documentatie bij verzetskrant Het Parool. Maar dat veranderde tijdens een redactionele feestavond in Café De Ysbreeker, toen haar schrijftalent van ironische liedjes opviel. In korte tijd groeide ze uit tot een veelgevraagd schrijver, van gedichten en versjes, maar later ook kinderboeken, toneelstukken en musicals.

Aan de Herengracht schreef ze een paar van haar beroemdste kinderversjes, met vaak Amsterdamse locaties erin vereeuwigd.

Zoals Pas op voor de hitte (‘Denk aan juffrouw Scholten, die is vandaag gesmolten, helemaal gesmolten, op de Dam’) en Dikkertje Dap (‘Denk je dat de grond van Artis / als ik neerkom, heel erg hard is?’).

02 UK COVERVERHAAL WINTER SF_RD_MB_SF.indd 12

NOORD a WAAR: Aanmeerplek Buiksloterwegpontje BOEK: Lieve Céline (2011) Schrijver Hanna Bervoets baseerde haar tweede roman op het babydrama in 2007 in de Bijenkorf, toen een vrouw haar baby naar beneden gooide en er zelf achteraan sprong. Het warenhuis op de Dam duikt in het boek dan ook een paar keer op, maar plaats van handeling is vooral Noord, waar de laagbegaafde hoofdpersoon Brooke opgroeit. Ze woont aan de Waddenweg met haar zusje en kettingrokende moeder, houdt van televisiekijken en is fan van superster Céline Dion. Een sleutelmoment in het boek is een ongeval bij het Buiksloterwegpontje. Als Brookes moeder op een dag niet thuiskomt, blijkt diens rode Canta in het IJ te zijn gevonden; het autootje was klem komen te zitten tussen de kade en de laadklep en daarna zo naar beneden gezonken.

17-11-2023 11:03

op

13 AMSTERDAM IN BIJNA 80 BOEKEN

SCHRIJVERSCAFÉS

DOLF TOUSSAINT

De stad telt een aantal oude cafés waar schrijvers vroeger bij elkaar plakten en uren met elkaar dronken, met als gevolg dat die cafés ook weer terugkwamen in hun werk. Zoals café Scheltema op de Nieuwezijds Voorburgwal, dat wel de Fleet Street van Nederland werd genoemd omdat alle grote kranten destijds hieromheen zaten. Het was een van de plekken waar Simon Carmiggelt zijn bekende Kronkels voor Het Parool schreef, maar ook Annie M.G. Schmidt, Remco Campert en Harry Mulisch kwamen er veel.

Andere bekende plekken zijn journalistenhang-out De Pels in De 9 Straatjes en art deco-café Schiller op het Rembrandtplein, waar A.F.Th. van der Heijden in de jaren tachtig op de wc-deur dichtregels van eigen werk schreef. Die laatste was ook een stamgast van De Zwart op de Spuistraat, waar Joost Zwagerman en Connie Palmen vaak kwamen. Café Americain op het Leidseplein is voor altijd verbonden aan Mulisch, die ertegenover woonde en vaak aan de leestafel zat te werken. In de jaren vijftig belde hij – zo wil het verhaal – geregeld zelf het hotel, zodat de ober de zin ‘Telefoon voor de heer Mulisch!’ moest roepen. Sinds 2011 is de leestafel omgedoopt tot Harry Mulisch Leestafel.

‘Ik kan in Amserdam geen stap zetten zonder dat ik over de boeken struikel’, zegt schrijver Guus Luijters (80), een van de vijf makers van het recent verschenen Amsterdam in bijna 80 boeken – van Vondel tot Isik. Hij leest zijn hele leven al een à twee boeken per dag. ‘Het is vrij hinderlijk vaak. Het verrijkt je blik, maar verstoort tegelijkertijd omdat je niet meer ziet wat je ziet.

Als ik thuis de deur uitga, kom ik langs de Roelof Hartplein-bibliotheek en aan de andere kant is schrijver Jan Arends in 1974 uit zijn kamer naar beneden gesprongen – daar denk ik dan aan. Dat heb ik overal in de stad. Als ik in de Nes loop, kan ik niet anders dan denken dat Bredero er rondscharrelde bij de hoeren. En probeer maar eens door Oost te wandelen zonder aan Nescio te denken.

Hij staat op alle gevels – op het ziekenhuis, in de Sarphatistraat, het Oosterpark.’ In het boek staan schrijvers van allerlei afkomsten én heel veel vrouwen, zegt Luijters, ‘zonder dat we daar vooraf heel erg naar gestreefd hebben.’ In de stad is die verhouding wat schever. ‘Dat heeft met de tijd te maken, niet met kwaliteit. Er wordt nu wel vaak gedaan alsof veel vrouwen vroeger schrijver of schilder waren, maar dat is helemaal niet waar, want het werd ze min of meer verboden.’

OOK NOEMENSWAARDIG

Dankzij #Booktok, de almaar uitdijende boekenhoek op TikTok, weten jongeren de boekhandels weer te vinden. Hier posten Noah de Campos gebruikers korte video’s met Neto boekentips, mooie citaten of hun favoriete passages. Een van hen is UvA-student Noah de Campos Neto (21) die bekend is geworden als booktokker @jetweedevader (1,6 miljoen likes). ‘In de Waterstones-boekwinkel in de Kalverstraat las ik mijn eerste young adult-boek ooit. Ineens las ik over een homoseksuele jongen zónder dat-ie stereotypisch was neergezet.’

Sindsdien is hij hooked. Als booktokker – en inmiddels een van de gezichten van online jongerenboekenclub VPRO

02 UK COVERVERHAAL WINTER SF_RD_MB_SF.indd 13

Club Lees – voelt hij de verantwoordelijkheid om te laten zien dat ‘niet alleen witte meisjes over literatuur praten’. Hij leest zo’n anderhalf boek per week en checkt nog elke week de tweede verdieping van Waterstones voor nieuwe young adult-titels. ‘Een Amsterdamse schrijver die van hem op de leeslijst voor middelbare scholieren mag? ‘Pamela Sharon.

Haar verhalen zijn heel origineel, actueel en divers. Wie ik gisteren was maakte echt indruk, het gaat over chronisch vermoeidheidssyndroom – en in bredere zin: over mensen die onzichtbaar ziek zijn. Als je wilt dat jongeren meer lezen, dan moet het aansluiten bij hun belevingswereld – en niet bij die van oude witte mannen die een eeuw geleden schreven.’

• De historische roman Publieke werken van Thomas Rosenboom gaat over de twee huisjes waaromheen het Victoria Hotel wordt gebouwd.

• In De belofte van Pisa van Mano Bouzamour belooft de hoofdpersoon bij ijssalon Pisa op het Scheldeplein zijn broer dat hij zijn diploma gaat halen.

• In I.M. van Connie Palmen poepen de twee hoofdpersonen in de Reestraat simultaan in hun broek.

• In Het diner van Herman Koch eten de hoofdpersonen in ‘zo’n hip, aanstellerig restaurant’: De Kas in Oost.

• Anna Enquist schreef talloze romans en poëziebundels, maar haar dichtwerk is ook terug te lezen op enkele stadsbankjes rondom metrostation Vijzelgracht en op een duiker in het Vondelpark.

• De iconische omslagfoto van Ik, Jan Cremer (denk: motor) is geschoten op de Raphaëlstraat in Oud-Zuid.

• In Turks fruit van Jan Wolkers hebben de hoofdpersonen onder meer uitzinnige seks in het huis aan de Zomerdijkstraat 22.

• In de requiemroman Tonio schrijft A.F.Th. van der Heijden over de dodelijke aanrijding van zijn zoon Tonio op de hoek van de Hobbemakade en Stadhouderskade.

17-11-2023 11:03

14

krant KRANT

aanbieding

CADEAU BIJ ABONNEMENT

AMSTER €19 AMSTERDA Amsterdam! Zijn er nog vragen?

AMSTERDAM t.w.v.

99

ZIJN ER NOG VR Wat weet jij over Amsterda ZIJN ER NOG VRAGEN? Over de wereldberoemde grachtengordel, Wat weet jij over Amsterdam? het rijke ZIJN ER NOG VRAGEN? culturele leven, het onvoltooide Over de wereldberoemde

verleden, de prachtige panden grachtengordel, het rijke Wat weet jij over Amsterdam? en parken, bekende Mokummers en culturele leven, het onvoltooide Over de wereldberoemde Amsterdamse humorpanden en uitdrukkingen? verleden, de prachtige grachtengordel, het rijke ende parken, bekendevan Mokummers en Naar welke apostel zijn drie kruisen culturele leven, het onvoltooide Amsterdamse humor en uitdrukkingen? verleden, de prachtige panden het Amsterdamse stadswapen genoemd?

Hoe parken, bekende Mokummers en heet de en eerste vrouwelijke burgemeester HIS Amsterdamse humor en uitdrukkingen? van Amsterdam?

In welk gebouw dat alom Hoe heet het duurs te stukje Heren gracht tussen de Leids estraa waar de allerrijkste t en de Vijzelstraat Amsterdammers 17e eeuw dubbe in de le kavels konde n kopen en rijtjespaleizen lieten bouwen?

Gouden Bocht

wordt geprezen om zijn fantastische akoestiek Geinig ge worden op woensdagen gratis lunchconcerten geven? Dit zijn een paar van de maar liefst Geinig gebbetje 400 wetenswaardige, grappige, moeilijke en makkelijke vragen en antwoorden uit het Verover met gezelschapsspel Amsterdam! Zijn er nog zes verschi vragen?. Wie als eerste Amsterdam verovert, kaarten die Verover met je kennis heeft het spel gewonnen. Door vragen goed te zes verschillendeéén schitte beantwoorden, verzamel je zes verschillendekaarten die samen illustratie vraagkaarten die samen één complete illustratie Amsterdam v één schitterende vormen. Pas wel op voor Geinig Gebbetje, illustratie van Ludiek Lieverdje en Ouwe Wester, want die © 2021.

Amsterdam! Zijn er nog vragen? is ee Amsterdam vormen.

12 - 100 idee van Joop K. de Vries en uitgegeven door geven het spel een verrassende wending. jaar Hoe heet het duurs te stukje Heren gracht tussen de Leids estraa De hoogste houte n molen van Neder traat waar de allerrijkste t en de VijzelsG&N staat aan de Funen land Amsterdammers 17e eeuw dubbe in de kade. Hoe heet le kavels konde deze n kopen en stellingmolen? rijtjespaleizen lieten De Rijk - De Johnn bouwen?

Gouden Bocht y - De Gooyer De Kraaijkamp Hoe heet het duurs te stukje Herengracht HIS tussen de Leidsestraa De hoogste houte n molen van Neder Jaarlijks is op 1 waar de allerrijkste t en de Vijzelstraat juli in het Ooste land Amsterdammers G&N staat aan de Funenkade.

K&C rpark bij het slavernijmo 17e eeuw dubbe in de stellin Hoe heet deze nument de vierin le kavels konde gmolen? g van afschaffing van n kopen en rijtjespaleizen lieten de slavernij in 1863. de De Rijk - De Johnn bouwen? heet die feestd y - De Gooyer Hoe Gouden Bocht ag in het Srana De Kraaijkamp ntongo?

Keti Koti (Keten en gebroken) De hoogste houte Jaarlijks is op 1 n molen van Neder juli in het Ooste G&N staat aan land het K&C rpark bij Zing de laatste regel van het de Funenkade. slavernijmonume volgende liedje E&S dat Ajaxsuppor Hoe heet deze nt de viering van stellingmolen? ters in het stadio afschaffing van n vaak ten de slavernij in 1863. de gehore breng De Rijk - De Johnn en: “Negentig minut heet die feestd Hoe y - De Gooyer ag in het Srana en lang.

Voor onze club De Kraaijkamp ntongo? uit Amsterdam.

Keti Koti (Keten Gekkenhuis en gebroken) op de tribune ...”

Niemand die ons Jaarlijks is op Zing de laatste stoppen kan regel K&C het slavernijmo1 juli in het OosterparkE&S van het volgende bij dat Ajaxs liedje nument de vierin uppor ters in g van het afschaffing van de slavernij in 1863. de gehore brengen: “Nege stadion vaak ten ntig heet die feestd Hoe Voor ag in het Srana onze club uit Amste minuten lang. ntongo?

Keti Koti (Keten rdam. Gekkenhuis op de tribune ...” en gebroken) Niemand die ons stoppen kan Zing de laatste regel van het volgende liedje E&S dat Ajaxsuppor ters in het stadio n vaak gehore brengen: ten “Negentig minut en lang.

Voor onze club uit Amsterdam.

Gekkenhuis op de tribune ...”

Niemand die ons stoppen kan

HIS

Uitgeverij Loutje, Tappersweg 8X,

Zijn erET nog vragen?www.uitgeverij-loutje.nl is een facebook.com/Amsterdamspel © 2021. Amsterdam!

2031 Haarlem, ±30 12 - 100 jaar

idee van Joop K. de Vries en uitgegeven door minuten IIlustraties: Eric J. Coolen, www.ericcoolen.nl.

Uitgeverij Loutje, Tappersweg 8X, Amsterdam.

Zijn er nog vragen? © 2021. Amsterdam! Zijn er ET nogHaarlem, vragen? www.uitgeverij-loutje.nl is een 2031 WAARSCHUWING: Niet geschikt voor kinde ±30 2 - 100 door 12 - 100 idee van Joop K. de Vries en uitgegeven Eric J. Coolen, www.ericcoolen.nl. minuten IIlustraties:spelers jonger dan drie jaar. Kleine onderdelen. jaar Uitgeverij Loutje, Tappersweg 8X, Amsterdam.

Zijn er nog vragen?

2031 ET Haarlem, WAARSCHUWING: Niet geschikt voor kinderen 2 - 100www.uitgeverij-loutje.nl ±30 Eric J. Coolen, www.ericcoolen.nl. minuten IIlustraties: spelers jonger dan drie jaar. Kleine onderdelen.

Amsterdam. Zijn er nog vragen?

GA NAAR IAMSTERDAM.NL/UITKRANT, WAARSCHUWING: Niet geschikt voor kinderen 2 - 100 NEEM spelers EEN EENJARIG jonger dan drieABONNEMENT jaar. Kleine onderdelen.(€31,99)

EN ONTVANG HET SPEL AMSTERDAM! ZIJN ER NOG VRAGEN?.

Deze actie loopt t/m 28 januari.

Ga naar iamsterdam.nl/acties STROMMA VAARTOCHT

EXIT POLL

3x twee tickets t.w.v. €20,50 Amsterdam vanuit een heel ander perspectief zien? Kan gewoon, als je de boel eens van onderaf bekijkt – met een rondvaart door de grachten. Ook als doorgewinterde Amsterdammer zie je dan nog dingen die je nooit eerder zag en bekijk je de bezienswaardigheden van onze mooie stad met een heel andere blik. En pluspunt: geen natte voeten en schoenen van al die regen, want je zit warm en droog.

De tickets zijn in te zetten t/m 31 maart 2024.

Deze actie loopt t/m 28 januari

3x twee tickets t.w.v. €23,50 per ticket Het is verkiezingsavond. In feestlocaties wachten de politieke partijen op de exit poll. Maar dan blijkt de kiezer een historisch signaal te hebben afgegeven: een overweldigende meerderheid stemde blanco. Wat als partijleiders, partijtijgers, spindokters en analisten de wapens uit handen wordt geslagen? Exit Poll is een Bellevue-lunchvoorstelling van regisseur Belle van Heerikhuizen en auteurs Max Wind en Joeri Heegstra, en wordt gespeeld door Soumaya Ahouaoui, Tamar van den Dop, Yeal de Koning en Rick Paul van Mulligen.

Deze actie loopt t/m 28 januari

03 KUNST EN VERMAAK WINTER 23-24 SF_RD_MB.indd 14

17-11-2023 11:04

krant KRANT

winter 2023/2024

15

THEATER: CLUB LAMS MAANKONINGIN 19 COLUMN CINDY 20 EXPO: MAAKT DE GROTE INDONESIËTENTOONSTELLING HET WAAR? 22 FILM: MIYAZAKI 26 INTERVIEW MET NHUNG DAM 16

LOSERS

GRAND MARCH Ballroom is een subcultuur vol expressieve uitingen als voguing en realness, begonnen als uiting van Zwarte en Latijns-Amerikaanse queers en transvrouwen in het New York van de jaren zeventig. Tien jaar geleden vond het ook zijn weg naar Nederland en ter gelegenheid van dat jubileum neemt ballroomhuis House of Vineyard ons mee door de historische kamers van een grachtenpand. De tentoonstelling bevat installaties met mode, sieraden, fotografie en beeldende kunst, bezien door een ballroomlens waarbij de gendernormen flink worden uitgedaagd. Activisme in een regentenpand, mooi.

Het gevoel dat je een loser bent: dat voelt als schaamte, onzekerheid en teleurstelling. De NederlandsServische choreograaf Jelena Kostić onderzoekt deze aspecten van het ‘loserschap’ en brengt een humoristisch maar ook herkenbaar beeld naar het podium. Tijdens Losers balanceren de dansers tussen gevoelens van euforie, mislukking en veerkracht. Dans wordt afgewisseld met tekstsolo’s en humor vult de momenten van ongemak in. Je ziet hoe loserschap tot stand komt en hoe je er weer uit kunt stappen.

Wel zo handig, want stiekem zijn we allemaal een beetje een loser.

13 januari, Meervaart Theater

vanaf 2 december, Huis Willet-Holthuysen

DISNEY 100 IN CONCERT We zijn er allemaal mee opgegroeid: Disney. En van Mickey Mouse tot Frozen: elke generatie heeft zo z’n favorieten. Tijdens Disney 100 in Concert worden de grootste hits uit het omvangrijke Disneyrepertoire gespeeld onder begeleiding van een symfonieorkest – vergezeld door filmscènes op groot scherm en een lichtshow. Ook de werelden van Pixar, Star Wars en Marvel zijn onderdeel van het Disney-jubileum en ontbreken dan ook niet in de line-up.

BETE VAN MEEUWEN

27 december en 28 december, Ziggo Dome

03 KUNST EN VERMAAK WINTER 23-24 SF_RD_MB.indd 15

17-11-2023 11:04

16

krant KRANT

theater

Hof der zotheid

Aan de hand van het onthutsende verhaal van de vrouw, die historisch gezien altijd in de schaduw stond, maakte Club Lam Maankoningin. Met een hoofdrol voor Maria Theresia van Oostenrijk, de vrijzinnige vrouw van Lodewijk XIV. tekst Margriet Prinssen foto’s Dian Beekhuis, Vivian Camphuijsen en Julia Suyker

DANNY GRIFFIOEN

M Marloes IJpelaar

theater Maankoningin 21 t/m 23 december, Frascati, 15 februari, Theater De Omval (Diemen), clublam.nl

aankoningin gaat over Maria Theresia van Oostenrijk, de (ongelukkige) echtgenote van de Lodewijk XIV – je weet wel, de Zonnekoning, die vooral bezig was met balletspektakels en zijn maîtresses.

Denk nu niet: historisch personage, gááp, want Club Lam maakt slim en humoristisch theater waarin de actualiteit volop aanwezig is. ‘We laten ons publiek graag eerst heel erg lachen en daarna slaan we keihard toe’, zegt actrice en theatermaker Marloes IJpelaar (28) lachend. ‘Onze voorstellingen gaan altijd over serieuze onderwerpen, zoals in dit geval over – het gebrek aan – gezondheidszorg voor vrouwen, maar we brengen het met veel humor en herkenbaarheid.

Voor de intellectuelen en boomers is er een laagje historisch interessante gegevens, voor de moeders en dochters zijn er leuke generatiegrappen en voor jongeren hebben we TikTokfilmpjes en andere prikkelende informatie op video.’

MOLLIG VROUWTJE

Marloes IJpelaar, dé Uitkrant-cultuurmaker van het jaar op het gebied van het theater, is een van de drie oprichters van Club Lam in 2018, en sinds kort ook algemeen directeur. De oprichting kwam voort uit een absolute noodzaak:

03 KUNST EN VERMAAK WINTER 23-24 SF_RD_MB.indd 16

het gebrek aan diverse vrouwenrollen en een vrouwelijk perspectief in de cultuurindustrie. ‘We zijn nu zes jaar bezig en volwassen geworden; van vriendenclub naar een professionele organisatie.’ Ze bedacht, zoals meestal bij Club Lam-voorstellingen, het concept, schreef de tekst en doet de regie. Dat begint met het verzamelen van informatie. ‘Wist jij dat het de schuld van Lodewijk XIV is dat vrouwen worden verondersteld op hun rug te baren?

Daarvoor gebeurde dat meestal hurkend, maar Lodewijk vond baren zo fascinerend, hij wilde graag het hoofdje zien verschijnen. En dus beval hij dat vrouwen erbij moesten gaan liggen zodat hij goed zicht had. Hij was een enorme trendsetter. Hij heeft trouwens ook veel moois bewerkstelligd, met name in de kunst.’

SNOBS PESTEN

Over de ‘maankoningin’ Maria Theresia is maar weinig bekend, anders dan dat ze ‘een mollig vrouwtje was dat dol was op zoetigheid en chocolademelk.’ Het was een politiek huwelijk, zonder hartstocht, en Maria Theresa overleed op haar 44ste aan een verwaarloosde tumor. ‘De gezondheidszorg was in die tijd vrijwel uitsluitend gericht op

17-11-2023 11:04

17

Wie zijn de opkomende talenten in de stad? Volgens onze theaterkenner Margriet Prinssen beukt Marloes IJpelaar met frisse blik en eigen teksten door glazen plafonds en vastgeroeste rolpatronen, op zoek naar een uniek vrouwelijk perspectief. In onze mini-doc zie je hoe ze te werk gaat met Club Lam en waarom ze vecht voor een groter podium voor vrouwen. Bekijk de aflevering over Marloes via iamsterdam.nl/uit/ cultuurmakers/marloes-ijpelaar of scan de QR-code.

mis deze niet

1000 + 1 NACHT Meesterverteller Sadettin Kırmızıyüz gebruikte de eeuwenoude vertellingen als inspiratie voor de muzikale voorstelling 1000+1 nacht (8+). Hij noemt het een ‘rijke aanvulling op de verhalen die onze kinderen al kennen. Naast Roodkapje nu ook Sinbad, naast Sneeuwwitje en de zeven dwergen nu ook Ali Baba en de veertig rovers.’ De voorstelling speelt zich af in een ziekenhuis, waar een vader dag en nacht verhalen vertelt aan zijn zieke dochter Layla en iedereen meeluistert – van de hoofdarts tot de schoonmaker. In Layla’s fantasie komen de verhalen tot leven: ze vliegt over woestijnen, dobbert langs onbewoonde eilanden en dwaalt door sprookjessteden.

SANNE PEPER

CULTUURMAKER

2 DECEMBER, MEERVAART THEATER, 25 T/M 30 DECEMBER, ITA

03 KUNST EN VERMAAK WINTER 23-24 SF_RD_MB.indd 17

13 T/M 15 DECEMBER, DE KLEINE KOMEDIE

THIS IS NOT A CIRCUS Alles bij festival This Is Not a Circus is fris en nieuw, maar toch onmiskenbaar circus. Theater Bellevue en TENT presenteren een heel weekend lang nieuwe circusvormen zoals je nog niet eerder hebt gezien: doorspekt met dans, beeldende kunst en stand-up. Zoals voorstelling Kaleiding, een spektakel tussen steeds veranderende vormen en nieuwe perspectieven op acrobatiek, de standup- en circusshow Barefoot van Harvey Cobb en Glorious bodies, een ontroerende, hoopvolle circusdansvoorstelling waarin zes vijftigplusacrobaten de draagkracht van ons lichaam bevragen.

JONAS VERMEULEN

mannen, en dat is trouwens nog steeds aan de hand.’

Om haar eenzaamheid te verlichten, verzamelde de Maankoningin een kleurrijk gezelschap om zich heen: waarzeggers, circusacts en muzikanten. ‘Poppy is de gezelschapsdame van Maria Theresa; ze zou dolgraag willen dat die wat meer voor zichzelf zou opkomen, maar dat is helaas een verloren strijd. De rol van Poppy wordt gespeeld door Annelies Deweerdt, zij is opgeleid als operazangeres. Opera blijkt heel goed te passen bij onze stijl: we houden ervan om lekker te stereotyperen en een tikje te provoceren. Poppy is dol op André Rieu – dat doen we expres, om de snobs te pesten – en ze zingt echte klassiekers.’

Het vierde personage, naast natuurlijk de Zonnekoning en de Maankoningin, is een wat abstracte figuur die zowel de dood vertegenwoordigt als het leven. ‘Iemand die ons constant een spiegel voorhoudt, een soort therapeut avant la lettre. In de voorstelling word je heen en weer geslingerd tussen de magie én treurnis van het Franse hof in Versailles, bizarre gegevens over de gezondheidszorg en de relatie tussen geliefden en vrienden, toen en nu.’

Met hun theatershows Släpstick en The roaring twenties maakten de vijf virtuoze muzikale clowns van Släpstick – voorheen Wereldband – de afgelopen jaren internationaal furore. Nu storten ze zich op het kerstfeest. Een Stille nacht zal het niet worden, al halen ze de beroemde kerstschlager zeker door de Släpstick-molen, net als De herdertjes en Let it snow.

Verder wordt er gejongleerd met oliebollen, duikt Charlie Chaplin op in een levende kerststal en loopt de ontmoeting tussen Sinterklaas en de Kerstman uit op een pittige knokpartij. Een muzikaal kerstfeest vol humor voor de hele familie, inclusief sneeuwballengevecht.

CORNÉ VAN DER STELT

HO HO KERSTSHOW

30 NOVEMBER T/M 3 DECEMBER THEATER BELLEVUE

17-11-2023 11:04

18

krant KRANT

100 jaar NEMO

Van volgepakte rommelzolder tot het iconische, groene gebouw aan het Oosterdok: al een eeuw lang is NEMO dé plek om je kennishonger te stillen.

Oftewel: tijd voor feest! tekst Roos Hamelink

met prachtig uitzicht op de stad.

‘En zo is NEMO al honderd jaar die vrolijke, inspirerende plek die jong en oud nieuwsgierig maakt naar wetenschap en techniek’, aldus directeur Géke Roelink. En dat viert het museum. Kijk op vrijdagavond 8 december vanaf de kade op het Marineterrein naar het Science Spektakel: een spetterende show met iconische experimenten op het water. Op 9 en 10 december opent NEMO gratis de deuren voor het Festival van de Nieuwsgierigheid. Verwacht verrassende workshops, demonstraties en activiteiten.

Ook de ‘100 jaar NEMO in Amsterdam’-wandeling is een aanrader (scan de QR-code voor de kaart!). Die start bij het Centraal Station en leidt je via de voormalige locaties van NEMO naar het Marineterrein. Stukjes met de tram afleggen of fietsen kan natuurlijk ook. Genoeg te doen dus om NEMO’s afgelopen eeuw in de stad te vieren.

8 t/m 10 december, NEMO Science Museum, NEMO100jaar.nl

03 KUNST EN VERMAAK WINTER 23-24 SF_RD_MB.indd 18

Bah, kérst

Geen kerstfan? Margreet Dolman en dominee Gremdaat brengen weer verlichting in het Betty Asfalt Complex – natuurlijk vertolkt door Paul Haenen, die dat al drie decennia lang doet. tekst Huib Afman

E

en avondje Betty Asfalt kan troost bieden voor mensen met een antikerstsentiment. Voor het 31ste jaar geeft Paul Haenen er met zijn alterego’s Margreet Dolman en dominee Gremdaat kleur aan het theaterconcept ‘vrolijke wintervoorstelling’. Of concreter: In Margreet Dolman brengt warmte in de donkerste dagen van het jaar en dominee Gremdaat wijst de weg naar een evenwichtig 2024 zijn troost, optimisme en humor de sleutelwoorden in wat sidekick en directeur Dammie van Geest omschrijft als ‘hét alternatief voor de opgelegde gezelligheid rond de feestdagen’.

Voor de pauze neemt dominee Gremdaat het jaar door aan de hand van krantenberichten. In het tweede deel van de voorstelling worden drie mensen uitgekozen die bij Margreet Dolman op de bank hun verhaal mogen doen. ‘Dat kan iets leuks zijn of iets vrolijks.’ Verder zingt

Dolman nummers uit eigen repertoire en leest ze een ‘verschrikkelijk kerstverhaal’ voor. Een vleugje luchtigheid in donkere tijden dus.

Het idee voor de voorstelling stamt uit begin jaren negentig, toen er in december een gat in de programmering van het Betty Asfalt Complex ontstond.

‘We zaten met kerst in onze maag, merkten dat we een enorme afkeer hadden van de opgelegde decembersfeer. Toen dachten we: laten we daar een voorstelling over maken.’ Die ingeving groeide uit tot een jaarlijkse theatertraditie.

Zónder kerstboom en kaarsjes op het podium, uiteraard. ‘Het optimisme zit hem in het feit dat we ook zeggen dat je best kerst in je eentje kunt vieren, met een patatje, appelmoes en een kroket van de snackbar.’

8 t/m 31 december, Betty Asfalt Complex

17-11-2023 11:04

IVO VAN DER BENT

H

onderd jaar geleden stichtte schilder Herman Heijenbrock het Museum van den Arbeid in Amsterdam, de voorloper van NEMO. De maatschappij zat toen in een stroomversnelling en zoals iedereen was Heijenbrock in de ban van techniek en industrie. Maar: hij zag ook hoe talloze arbeiders in fabrieken en mijnen ploeterden. Op zijn zolder vol moderne voorwerpen opende hij daarom een klein museum waar hij mensen in contact bracht met techniek en arbeidsprocessen. Na het overlijden van Heijenbrock werd het een echt doe-museum. Techniek bleef de basis, maar nu vooral om kinderen enthousiast te maken voor technische beroepen. De naam veranderde in het Nederlands Instituut voor Nijverheid en Techniek (NINT) en vond zijn thuis op de Rozengracht en later in de Tolstraat.

Uiteindelijk droomde het museum van een groot Science Center. Met succes: sinds 1997 schittert NewMetropolis (NEMO) boven op de IJtunnel

column

AFLEVERING 19:

WAARIN CINDY DE TREIN NAAR HELMOND PAKT

‘H

19

Cindy IN DE CITY

IVO VAN DER BENT

eel erg Nederlands’, zei een Belgische jongeman die met een van de bandleden was meegekomen, nadat hem was gevraagd wat hij van de voorstelling had gevonden. Hij bedoelde het niet negatief, dat kon ik aan zijn gezichtsuitdrukking zien, maar hij had het waarschijnlijk over het gebrek aan subtiliteit dat kenmerkend schijnt te zijn voor Nederlanders.

Het was tijdens de theatertour van Saskia Noort en Stella Bergsma met de Flaming Vulva’s, een band die uit drie jonge vrouwen bestaat. Unbeschreiblich Weiblich gaat over de voor- en nadelen van het vrouw zijn. De voorstelling kent serieuze momenten en wat licht feminisme maar het woord kut valt ook nogal vaak: in één liedje zelfs een keer of zestig. Er komen in elke voorstelling ook een of twee gastschrijvers, waarvan ik er af en toe eentje ben. Dan lees ik een waargebeurd verhaaltje voor uit mijn weinig opzienbarende leven, waar de seks en hartstocht niet bepaald vanaf spat, maar op de avond dat de Belgische jongen de voorstelling als ‘erg Nederlands’ typeerde, was de andere gast Heleen van Royen. Ze droeg een stuk voor over squirten, en als je niet weet wat dat is, raad ik je met klem aan het niet te googelen.

We waren in Almere die avond, en aangezien Van Royen daar lang heeft gewoond, was het publiek waarschijnlijk wel wat gewend. Doordat ik geregeld meega met deze tour, kom ik op plekken waar ik normaal niets te zoeken heb.

Met in mijn ene hand een paraplu en in de andere mijn navigatieaanwijzingen roepende telefoon wandel ik van station naar theater (wat vreemd genoeg bijna altijd precies een kwartier lopen is) en terug. Dit geeft mij, als geboren Amsterdammer, wat perspectief.

Omdat ik de tiktokrijen, wildplastoerisme, zwerfvuil en fietsfiles vol fatbikes in mijn woonplaats regelmatig vervloek, is het voor mij goed om eens te zien hoe het in kleinere steden toegaat. Misschien bestaat er wel een plaats waar ik me meer op mijn gemak voel, een mythische plek waar ik niet klagend en zeurend door het leven hoef te gaan.

Maar het gras is er niet groener. Mijn voetstappen klinken luid in de stille steden. Bijna niemand is op straat in het centrum en de cafés zijn op een enkele solitaire drinker na leeg. In restaurants met zwarte tafels waarop een ledkaarsje staat en waar je gevraagd wordt of je bekend bent met het shared dining-concept, zit vaak maar één enkel gezin vreugdeloos te eten. Achter de ramen van huizen die ik passeer, kijkt men SBS6. Alleen in het theater is het gezellig, met warm licht en hartelijke vrijwilligers, en later ook – veelal – welwillend publiek dat voornamelijk bestaat uit vrouwen.

In Helmond, een stadje waar ik aanvankelijk nogal enthousiast over was door de talrijke cafés met terrasjes aan het water, mooie historische panden en een bloedmooi theater in een voormalige kerk, was één bezoekster niet onder de indruk van de voorstelling. Ze Cindy Hoetmer (56) sprak Saskia aan toen we na afloop een drankje dronken is geboren en opgegroeid in de foyer. ‘Ik ben teleurgesteld’ zei ze. ‘Er zijn enorm veel in Amsterdam. Na haar aspecten aan het leven van een vrouw, maar jullie hadden comeback als schrijver het alleen maar over seks.’ Dit terwijl Heleen van Royen met het voor de Libris niet mee was, en dus niemand iets had gezegd over genomineerde Min of meer opmerkelijke gebeurtenissquirten. Los daarvan gaat de voorstelling echt over van sen uit het leven van een alles: van moederschap en abortus tot miskende vrouwetreuzelaar (2020) verscheen lijke wetenschappers, internetpesten en nog meer. Maar vorig jaar haar boek Goed, inderdaad ook veel seks en vagina’s, en dat is niet voor naar omstandigheden. iedereen.

Ik vroeg me af of we misschien een beetje té Amsterdams overkomen, als een stel havermelkdrinkende schreeuwlelijken die geen rekening houden met andermans gevoeligheden. En de gedachte drong zich aan me op dat Amsterdammers misschien zijn voor de rest van Nederland wat Nederlanders zijn voor Belgen.

03 KUNST EN VERMAAK WINTER 23-24 SF_RD_MB.indd 19

17-11-2023 11:04

20

krant KRANT

expo

Indonesië, toen en nu Het grote verhaal van Indonesië vertellen is geen geringe opgave. De Nieuwe Kerk doet een poging met De grote Indonesië-tentoonstelling – en slaagt. tekst Joke van der Weij foto’s Mike Bink

D

e landsgeschiedenis van Indonesië in beeld brengen, dat is wat je noemt een uitdaging. Om te beginnen geografisch: Indonesië is zo groot dat het, wanneer de landsgrenzen over een kaart van Nederland worden geprojecteerd, tot aan de Kaspische Zee reikt.

Ook is er de veelbewogen geschiedenis, van het legendarische Majapahit-rijk via de koloniale overheersing en het uitroepen van de onafhankelijkheid tot aan het moderne Indonesië. En dan wordt in de tentoonstelling ook nog een ode gebracht aan de grote culturele diversiteit.

Gouden Indo-Javaans sieraad (1350-1400)

expo De grote Indonesiëtentoonstelling t/m 1 april De Nieuwe Kerk

OVERAL NATUUR

Veelzijdig is dus een understatement. Maar raak je als bezoeker de weg niet kwijt in deze veelheid van kunst, fotomateriaal, films, persoonlijke getuigenissen en zelfs opgezette dieren? Dat valt mee, want we worden bij alle negen thema’s behoorlijk educatief aan de hand genomen.

Het hangt van je belangstelling af waar je het langst blijft hangen, en natuurlijk van je voorkennis. Wie Revolusi in het Rijksmuseum gezien heeft, weet al veel af van de onafhankelijkheidsstrijd. Voor wie het niet (meer) zo goed weet, is er uitstekende uitleg beschikbaar van Hans Goedkoop waardoor de foto’s en affiches echt tot leven komen.

Natuur is het begin van alles en het is dan ook aangenaam binnenkomen in de wondere wereld van Nusantara, waar je oog in oog staat met een paar smaakvol opgezette exemplaren van de 1600 Indonesische vogelsoorten en 500

03 KUNST EN VERMAAK WINTER 23-24 SF_RD_MB.indd 20

zoogdieren. De oude godsdiensten waren dan ook bezield door de natuur en voorouderverering is nooit helemaal verdwenen, zelfs niet onder de moslims, die verreweg de grootste groep gelovigen vormen. Alleen op Bali is het hindoeïsme nog dominant. Bij een selamatan (ceremoniële maaltijd) wordt wierook gebrand, uit de koran geciteerd én worden de voorouders herdacht. Van die laatste zijn ontroerende beelden te zien, naast de altijd vriendelijk ogende olifantsgod Ganesha en diverse boeddhahoofden, in Westerse interieurs nog altijd in trek als ‘borstbeeld’ tussen de potpalmen.

EEN JONGE SOEKARNO

De grote Indonesië-tentoonstelling slaagt goed in het weergeven van de enorme diversiteit en vergeet ook de (culturele) geschiedenis niet te verbinden met de moderne Republik Indonesia. De viering van de natuur aan het begin komt aan het eind terug in een video van een student die zich verzet tegen de grootschalige houtkap. De oude wajangfiguren spiegelen zich in de moderne variant van kunstenaar Eko Nugroho, die wajangs maakt die half mens, half machine zijn. Helemaal volgens de tijdgeest, maar volkomen terecht is er flink aandacht voor de slavernij, lang onderbelicht, terwijl ook in de Oost honderdduizenden mensen als slaaf verhandeld werden.

Schokkend is het aanplakbiljet waarop naast gecastreerd trekvee en prachtige Madureesche slachtstieren flink,

17-11-2023 11:04

21

mis deze niet Wajangpop van hoorn en perkament (voor 1979)

MICHEL DE KLERK Op 24 november 1923 stierf Michel de Klerk op zijn 39ste verjaardag aan longontsteking. Veel te vroeg voor deze visionaire en idealistische architect, die kunstwerken ontwierp om in te wonen, juist voor arbeiders, en ook verder een groot kunstenaar was – hij werd de Rembrandt onder de architecten genoemd. Gelukkig is er een eeuw na zijn dood een uitgebreide expositie aan hem gewijd. Extra fijn is de aandacht voor het Amsterdamse bohemien- en kunstenaarsmilieu van de jaren twintig, waarin De Klerk zich bewoog.

NANA TOM DEWAITS KLERKIN 2004, ANTON CORBIJN

t/m 1 september 2024, Museum Het Schip

MOØDE IN AMSTELVEEN jong en gezond Oost-Javaans werkvolk wordt aangeboden, voor zestig gulden.

Naarmate de tijd vordert zijn er logischerwijze meer filmpjes en documentaires te zien. De beelden van de tempo doeloe doen langzamerhand hilarisch aan. Wat dachten ze wel, die blanda’s? Het enthousiasme van de jonge Soekarno (Indonesia Merdeka!) wekt nog steeds ontroering op, net zoals – op een andere manier – het relaas van schrijver Pramoedya Ananta Toer, die jarenlang dwangarbeid moest verrichten voor het oppressieve bewind van Soeharto dat daarna kwam.

De foto’s van Anton Corbijn pakken met hun hoge contrast en bijzondere licht meteen je aandacht. Bekend werd hij met zijn foto’s van muziekhelden, maar daarnaast heeft de modewereld ook altijd Corbijns belangstelling gehad: ‘Ik fotografeer vooral persoonlijkheden, maar mode hoort er steeds meer bij.’ Cobra Museum exposeert ruim tweehonderd van zijn foto’s uit het cross-overgebied tussen mode en fotografie, door Corbijn zelf betiteld als MOØDe, oftewel mood en mode. Met Kate Moss, Alexander McQueen en vele anderen, vastgelegd door deze Hollandse meester van de fotografie.

22 december t/m 12 mei, Cobra Museum voor Moderne Kunst

Krijgen we een beetje een totaalbeeld van Indonesië?

Voor zover mogelijk, ja, hoewel er voor iedere bezoeker wel iets zal ontbreken. Dit najaar ontstond ophef toen duidelijk werd dat De Nieuwe Kerk kopieën toont van enkele geroofde pamfletten, zónder toestemming van de rechtmatige eigenaren. Eerder was gezegd dan een lege vitrine te tonen. Desondanks is het educatieve aspect van De grote Indonesië-tentoonstelling uitstekend verzorgd. Je moet wel een echte Indonesië-kenner zijn om hier niets op te steken.

Nu eerst die Ganesha-lamp afstoffen en bij dat goddelijke licht beginnen aan de boeken waarin de museumwinkel ruim voorziet, van stripverhaal Rampokan tot Marion Bloem en Pramoedya Ananta Toer.

03 KUNST EN VERMAAK WINTER 23-24 SF_RD_MB.indd 21

HIRA NABI

OM VAN TE LEREN

(UN)MONUMENTING Veel NDSM-bewoners zien hun buurt als heilige grond: een plek waar de geschiedenis van de scheepsbouw hun eigen geschiedenis én toekomst vormgeeft. In de groepstentoonstelling (Un)monumenting: The future should always be better willen Stichting NDSM-Werf en Stichting Kinetisch Noord dat idee van de NDSM als monumentale plek bevragen. Wat kan een plek als deze voor de toekomst betekenen? Twaalf kunstenaars, onder wie Maarten Baas, Elsemarijn Bruys, Bas Kosters en Hira Nabi gingen aan de slag met het thema.

17 december t/m 18 februari, NDSM

17-11-2023 11:04

22

krant KRANT LEKKER VALS Dat het bij zingen vooral om de lol gaat en niet om hoe mooi het klinkt, bewijst Koor Geen Gehoor. Koor Geen Gehoor is opgezet voor mensen die niet kunnen of durven te zingen, maar het wel leuk vinden om te doen. Het maakt niet uit hoe goed of slecht je bent. Iedere maandag wordt er gerepeteerd in Podium Horizon in de Spaarndammerbuurt.

Meezing Messiah

BART VAN DER PUTTEN

ANNINA ROMITA

valszingen.nl

Zo! Gospel choir

Allemáál uit volle borst Het is weer die tijd van het jaar dat je geen supermarkt in kunt lopen zonder een sinterklaasliedje of kersthit te horen. Zing jij het liefst mee, en zou je dat in groepsvorm willen doen? Haak aan bij een van deze meezingkoren. tekst Marijn Ruhaak

I

n de wintermaanden wordt er wat afgezongen in Amsterdam. Niet alleen thuis rond de schoorsteen en de kerstboom, maar ook in stampvolle kerken en concertzalen. Vroeger ging je daarvoor bij een vast koor (en dat kan nog steeds, zangtalent of niet – zie kader), maar tegenwoordig kun je ook gewoon een keer een dag of avond meezingen. Karaoke lijkt weer helemaal terug en de meezingkoren rukken op in de stad.

Neem het Pop Up Choir dat in vijf jaar tijd van klein zanggroepje uitgroeide tot de bekendste singalong van Nederland. Hun succesformule?

‘Vrijblijvende en laagdrempelige events organiseren waar je in één avond een compleet lied instudeert en terugkomt wanneer je zelf wilt’, zegt oprichter en dirigent Maarten Bos. ‘We gaan tegenwoordig bewust om met onze tijd en daar past de verplichting van een vast koor niet meer bij. Maar we willen wél zingen.

Het toffe van samen zingen is dat er een sterk

03 KUNST EN VERMAAK WINTER 23-24 SF_RD_MB.indd 22

gevoel van saamhorigheid ontstaat.’

Aan saamhorigheid geen gebrek tijdens de vele singalongs deze winter. Het Nederlands Philharmonisch Orkest|Nederlands Kamerorkest trapt af met een Zingen met de Sint voor de hele familie. Altijd al eens gospel willen zingen? Dan ben je bij het ZO! Gospel Choir uit Zuidoost aan het goede adres. Tijdens de Christmas Gospel zing, dans en klap jij mee met de liveband en kun je rekenen op een swingende avond vol kerstklassiekers, nieuwere kerstpopsongs en onversneden gospel. Klaar voor het echte werk? Meld je dan aan voor de Meezing Messiah en pak het podium in Carré.

Onder leiding van dirigent Klaas-Jan de Groot repeteer je vroeg in de middag met vier topsolisten, het VU-Orkest en het Consensus Vocalis-koor voor de middaguitvoering.

Ervaring is niet nodig en met de digitale bladmuziek en oefenlinks kun je thuis alvast de partij van je stemsoort instuderen.

4X AANWAAIKOREN • KOEPELCONCERT: ZINGEN MET DE SINT (4+) Waar NedPhO-Koepel (Batjanstraat 3) Wanneer 2 december Prijs 2-4 euro p.p.

Meer info orkest.nl • MEEZING MESSIAH Waar: Koninklijk Theater Carré Wanneer: 10 december Prijs: 35 euro voor een meezingticket (incl. bladmuziek, repetitie, lunch en pauzedrankje), publiektickets kosten 25 euro Meer info: carre.nl • CHRISTMAS SINGALONG VAN POP UP CHOIR Waar:Dominicuskerk (Spuistraat 12) Wanneer: 19 december Prijs: 15 euro p.p. (met Stadspas 1,80 euro) Meer info: popupchoir.nl • A GOSPEL CHRISTMAS VAN ZO! GOSPEL CHOIR (alle leeftijden) Waar: Bijlmer Parktheater Wanneer: 23 december Prijs: 22,50-25 euro p.p.

Meer info: bijlmerparktheater.nl

17-11-2023 11:05

krant KRANT

23

film

Miyazaki’s laatste

Met The boy and the heron levert Studio Ghibli’s Miyazaki opnieuw een Japans animatiesprookje af vol verwondering. En dat terwijl hij eigenlijk tien jaar geleden al zou stoppen. tekst Bregtje Schudel

DEAREST FIONA Beeldend kunstenaar Fiona Tam (Ascent) dook in de filmarchieven van Eye op zoek naar bewegend beeld van vóór 1920. Deze beelden combineert ze met voorgelezen brieven die haar vader haar vanuit Australië stuurde. Het eindresultaat is een hypnotiserend samenspel van beeld en geluid.

Vanaf 28 december in de bioscoop

PRISCILLA Na Marie Antoinette (2006) komt filmmaker Sofia Coppola met een nieuw verhaal over een jonge vrouw die zit opgesloten in een gouden kooi. De jonge Priscilla (Cailee Spaeny) is in de wolken als ze door Elvis Presley wordt uitgekozen als zijn vriendin, maar de werkelijkheid blijkt minder rooskleurig.

D

film The boy and the heron Regie Hayao Miyazaki Vanaf 27 december

rie jaar na de tragische dood van zijn moeder verhuist Mahito met zijn vader van Tokio naar het platteland. Daar wacht hem naast een huis vol nieuwe mensen ook een mysterieuze grijze reiger, die hem vertelt dat zijn moeder niet dood is, maar op hem wacht in een verlaten toren aan de rand van het bos.

Eigenlijk had The wind rises uit 2013 de laatste film van animatiegrootmeester Hayao Miyazaki (My neighbor Totoro, Spirited away) moeten zijn. Maar we vergeven het de tachtigplusser graag dat hij die afspraak niet is nagekomen. The boy and the heron is een Japans animatiesprookje zoals alleen Miyazaki dat kan maken: een plek waar vervreemding en verwondering in elkaar overlopen, waar superschattige ‘warawara’s’ (ronde, witte bolletjes die als luchtballonnen de ruimte in zweven wanneer ze goed gegeten hebben) en bloeddorstige pelikanen als vanzelfsprekend samengaan. The boy and the heron is een prachtige zwanenzang over onnoemlijk verlies en de kracht van familie.

En waarschijnlijk de laatste Miyazaki, tenzij hij zich over tien jaar bedenkt natuurlijk.

03 KUNST EN VERMAAK WINTER 23-24 SF_RD_MB.indd 23

SABRINA LANTOS

Vanaf 4 januari in de bioscoop

ALL OF US STRANGERS

Een eenzame scriptschrijver (Andrew Scott, de ‘hot priest’ uit Fleabag) keert terug naar zijn ouderlijk huis. Daar wordt hij verwelkomd door zijn ouders, die er precies zo uitzien als dertig jaar geleden, vlak voordat ze omkwamen bij een autoongeluk. Aangrijpende en romantische film, ook met Paul Mescal (Aftersun).

Vanaf 25 januari in de bioscoop

17-11-2023 11:05

Check bij GVB in én uit met je contactloze betaalpas, creditcard of mobiel

KOEN SMILDE

Check in and out with your contactless debit card, credit card or mobile phone

gvb.nl/ovpay 03 KUNST EN VERMAAK WINTER 23-24 SF_RD_MB.indd 24

17-11-2023 11:05

25

KOEN SMILDE

amsterdam 750

Op 27 oktober 2024 gaat Amsterdam zijn 750ste levensjaar in.

En dat wordt groots gevierd. Te beginnen met het feestelijke openingsconcert in Ziggo Dome, waarbij wordt teruggeblikt op grote Amsterdamse gebeurtenissen. tekst Olivier Kemme

Feest van het jaar T

ijdens de 748ste verjaardag van Amsterdam in oktober werd bekend gemaakt dat het Metropole Orkest, ISH Dance Collective, Zo! Gospel Choir en Live in Concert de handen ineenslaan voor het grote openingsconcert. Dit concert, dat het jaar vol feestelijke activiteiten aftrapt, gaat een reis – met dans, muziek en beeld – worden langs periodes in de geschiedenis die veel impact hebben gehad op de stad. Denk bijvoorbeeld aan het slavernijverleden, de Tweede Wereldoorlog en het vrije Amsterdam in de tijd van de RoXY en de iT. ‘Het concert is geslaagd als iedere Amsterdammer zich erin herkent’, zegt Donna Lewis van ZO! Gospel Choir. Volgens burgemeester Femke Halsema is de viering van de verjaardag zo veel méér dan een feestje. ‘Juist nu de saamhorigheid in onze stad de afgelopen tijd op de proef is

03 KUNST EN VERMAAK WINTER 23-24 SF_RD_MB.indd 25

gesteld door de situatie in Israël en Gaza, vind ik het mooi en hoopvol om te zien hoe we ons verenigen om bij te dragen aan het jubileumjaar, om samen te vieren wat ons bindt: de liefde voor onze eigenzinnige stad.’

STRAATVOETBAL & MUSICAL Het openingsconcert markeert het begin van een jaar lang feest.

Door de hele stad zijn er meer dan tweehonderd activiteiten te bezoeken. Er zijn jubileumedities van Sail, Kwaku Festival en de Marathon van Amsterdam, een straatvoetbaltoernooi, een tentoonstelling van het Amsterdam Museum die de geschiedenis herschrijft vanuit een vrouwelijke blik en een musical over het repertoire van Johnny Jordaan, Tante Leen en Willy Alberti.

Tijdens een speciale ToekomstTiendaagse worden bovendien vragen als ‘wat is de invloed van

technologische ontwikkelingen?’ en ‘hoe gaan we om met de uitdagingen van de 21ste eeuw?’ beantwoord. Daarnaast is er nog volop ruimte voor bewoners, stichtingen en verenigingen om zelf iets op touw te zetten.

ERBIJ ZIJN? Wil je erbij zijn in de Ziggo Dome op 27 oktober 2024?

Vanaf eind februari start de kaartverkoop. Registreer je nu al via amsterdam750.nl/ opening. De gemeente stelt een kwart van alle kaarten beschikbaar aan Amsterdammers die zich op een bijzondere manier inzetten voor de stad óf niet in staat zijn een kaartje te kopen.

Informatie daarover wordt later bekend.

17-11-2023 11:05

26

krant KRANT

interview

Theatermaker Nhung Dam:

‘Ik moest losbreken van de labels die anderen op me plakten’ Als artist-in-residence van DeLaMar West kreeg theatermaker, schrijver en actrice Nhung Dam (39) alle tijd die ze nodig had. Het resultaat is Nhung geeft zich bloot (‘cabaret meets toneel, stand-up meets opera’), dat 12 december in première gaat. tekst Sara Madou foto’s Marjolein van Damme

D

‘Ik wilde dolgraag dat mijn vader brandweerman was in plaats van loempiabakker’

rie weken heeft Nhung Dam platgelegen door een longontsteking. Het gaat inmiddels een stuk beter, maar ze doet nog even rustig aan: we spreken elkaar dus via Google Meets. Af en toe ontsnapt er een kuch of hoest. Nhung: ‘Eigenlijk heb je in dit vak geen tijd om ziek te zijn. Ik loop nu behoorlijk achter qua voorbereidingen voor mijn nieuwe voorstelling, dus ik moet wel even een sprintje trekken.’ Die nieuwe voorstelling, Nhung geeft zich bloot, gaat in december in première. Het is het hoogtepunt van een jaar waarin Nhung, onder de vleugels van DeLaMar West, zichzelf volop kon ontwikkelen als artiest. ‘In 2021 maakte ik de voorstelling 3 miljoen voetstappen naar Sicilië. Het was in coronatijd, iedereen had een wandelobsessie; ik ook. Elke dag liep ik twintig kilometer rond Amsterdam. Telkens verschoof ik het Google Maps-poppetje en hield ik een logboek bij, waardoor ik virtueel achtienhonderd kilometer naar Sicilië liep.

Soms was dat heerlijk, soms dacht ik: wat een kutidee Nhung, loop je weer met een boterham met kaas in je rugzak naar niks toe.’

De voorstelling die daaruit voortkwam, liep als een trein en werd bedolven onder de positieve recensies. Dit bracht Nhung onder de aandacht bij DeLaMar West: ‘Ik was al een tijdje aan het puzzelen met voorstellingen die een mix zijn van toneel en cabaret. Zij vonden dat ik een groter podium verdiende. Echt een eer dat ze besloten me wat steun in de rug te geven.’

03 KUNST EN VERMAAK WINTER 23-24 SF_RD_MB.indd 26

Nhung werd benoemd tot artist-in-residence, een nieuw concept voor haar én het theater. ‘We hebben dit samen vormgegeven from scratch. Ik was gewend om alles grotendeels zelf te moeten doen. Ik weet nog dat ik een keer in een lunchpauze in tien minuten tijd een kostuum probeerde samen te stellen in een kringloopwinkel. Dat houtje-touwtjebestaan heeft iets romantisch, maar ik vond het geweldig om het deze keer groter aan te pakken.’

ROCKCHICK

De samenwerking werd in twee delen geknipt: bij het eerste deel lag de focus op wat Nhung als maker nodig had, in het tweede deel werd specifiek gewerkt aan een nieuwe voorstelling. ‘Normaal heb je beperkt tijd om een stuk in elkaar te knallen. Ik ben nu twaalf jaar bezig en dat heeft zijn impact; op termijn hol je jezelf uit. Als theatermaker heb je tijd voor reflectie nodig, voor research en om jezelf te ontwikkelen. Die tijd is er zelden.’

Maar nu dus wel. Tijd die Nhung onder andere stak in het onder de knie krijgen van de basgitaar: ‘Vooraf zag ik het helemaal voor me, dat beeld van mezelf als rockchick. Maar bij de eerste aanblik van mezelf met een gitaar voor de spiegel moest ik echt lachen. Het zag er niet uit. Gelukkig ben ik een doorzetter. Als ik me op iets nieuws stort, doe ik dat vol overgave.

Bepaalde Aziatische gitaren produceren bijvoorbeeld

17-11-2023 11:05

27

‘Al vanaf mijn derde kreeg ik thuis een karaokemicrofoon in mijn hand gedrukt’

03 KUNST EN VERMAAK WINTER 23-24 SF_RD_MB.indd 27

17-11-2023 11:05

28

krant KRANT

interview

MIJN STAD Leuk aan Amsterdam: ‘De verborgen plekjes waar je lekker kunt wandelen en zwemmen, die je nét even moet weten.

In de zomer heb ik altijd een handdoek en bikini in mijn rugzak. En, cliché maar toch: je kunt hier zijn wie je bent.’

Dit kan beter: ‘Ik heb een haat-liefdeverhouding met havermelkelite-hipheid.

Haat wanneer ik op mijn krakkemikkige stadsfiets omver gereden wordt door een fatbike, en mijn Groningse nuchterheid heeft het moeilijk met dingen als acht euro betalen voor een chai latte.

Maar tegelijkertijd heb ik een One Fit-abonnement en zat ik laatst in zo’n over de top rocycle-les. Dat zoiets er is, is stiekem ook heel leuk.’

‘Hij nam me mee naar een chic restaurant en ik was zo geïntimideerd dat ik er emotioneel van werd’

NHUNG DAM • Werd 12 december 1984 geboren in Groningen.

• Studeerde psychologie in Groningen en ging daarna naar de Amsterdamse Toneel & Kleinkunstacademie, waar ze in 2011 afstudeerde.

• Schrijft in 2016 haar eerste toneelstuk voor de grote zaal in samenwerking met Koos Terpstra: Hartstocht, een thriller, en in 2020 Liefdesles.

• Werkt als acteur, schrijver, columnist en theatermaker. Haar boeken Duizend vaders (2017) en Definitie van liefde (2023) verschenen bij De Bezige Bij. Ze was op tv te zien in series als Dertigers en Het jaar van Fortuyn, speelde in theatervoorstelling De Bananengeneratie (naar het boek van Pete Wu) en deed afgelopen jaar mee aan The Passion.

• Haar nieuwe voorstelling Nhung geeft zich bloot gaat op 12 december in première in DeLaMar West.

Daarna tourt de voorstelling door het hele land. In maart zijn er opnieuw voorstellingen in Amsterdam.

Zie nhungdam.com voor speeldata.

een ander geluid dan westerse gitaren; de fretten (de horizontale lijnen op de hals, red.) zitten anders in elkaar. Toen heb ik een gitaarbouwer in Vietnam gevonden en is er eentje via een vrachtschip naar Nederland vervoerd. Daarna klonk het wél precies zoals ik wilde.’

Ook kreeg Nhung zanglessen, om haar zelfbedachte mix van Vietnamese opera meets punk goed te kunnen brengen. ‘Ik ben gekoppeld aan een zangeres die heel beroemd is in Vietnam. De eerste keer dat ik les had via Zoom kon ik wel huilen. Zij verstónd wat ik wilde zingen en begreep volledig hoe anders Vietnamese zang

03 KUNST EN VERMAAK WINTER 23-24 SF_RD_MB.indd 28

klinkt.’ Op een gegeven moment kreeg Nhung de smaak te pakken: ‘Ik heb mezelf krankzinnige opdrachten gegeven, omdat ik voor de voorstelling wilde onderzoeken wat mensen doen om gelukkiger te worden. Zo heb ik een cacaoceremonie gevolgd, en iets wat bosbaden heet – eigenlijk gewoon zonnebaden in het bos. Perfect materiaal om de humoristische kant van mezelf naar voren te laten komen. Ik maakte steeds dingen mee waarbij ik dacht: dít gaat straks een goede sketch opleveren.’

SCHUREN MAG

Die mix van genres en serieuze verhalen afwisselen met grappige anekdotes maken Nhungs creatieve bestaan er niet makkelijker op. ‘Het voelde alsof ik op een kruispunt stond afgelopen jaar. Mijn vorige voorstelling was een hit, ik heb leuke dingen gemaakt op festivals als Oerol en vind steeds meer mijn eigen stem en vorm.

Maar theatermaken is soms best knokken. Het publiek moet weten wie jij bent en bepaalt elke keer opnieuw of ze daar hun avond in gaan investeren. Als je eenduidig bent, vindt men dat makkelijker. Mensen willen weten wat ze kunnen verwachten, net als dat je in een

17-11-2023 11:05

29

‘ Toneel voelde elitair, als iets wat niet paste bij de realiteit van mijn leven’ restaurant wilt weten of je biefstuk of sushi gaat eten.

Bij mij kan het een verrassing zijn. Dat is ook mijn kracht als maker: ik vraag een open mindset. De hang die ik heb naar serieuze onderwerpen combineer ik met zelfspot. Het mag best schuren, graag zelfs; ik heb het liefst humor waarbij je je bijna schuldig voelt dat je erom moet lachen. Niemand wil in een hokje gestopt worden, ik ook niet. Het mooie van theater is juist dat daar van alles kan gebeuren. Maar ik snap ook dat het publiek graag een handvat wil hebben: is het nou cabaret of toneel?’

Maar zich daar volledig op aanpassen, is niks voor Nhung. Of, zoals ze begin dit jaar in de Volkskrant zei: ‘Ik ga me niet meer voegen naar wat ik denk dat anderen van me willen zien.’

Ze kijkt er liever op een andere manier naar, zegt ze nu.

‘Ik ben meer van je voegen naar wat je werkelijk bent.

Je kunt niet alles worden wat je wilt, maar wél alles zijn wat je bent. Dat is niet voor niets de kern van Nhung geeft zich bloot.’

Dat dit een levenslange zoektocht is, daar weet ze zelf alles van. ‘Op de toneelschool zongen we liedjes van The Beatles en Annie M.G. Schmidt, terwijl ik al vanaf mijn derde een Vietnamese karaokemicrofoon in mijn hand kreeg gedrukt. Eerder heb ik weinig gedaan met mijn eigen achtergrond op dat vlak. Maar dat lag ook deels aan mezelf. Er zat iets van schaamte in, angst dat mensen niet geïnteresseerd zouden zijn in die kant van mij.’

De drang om haar creativiteit in te zetten om haar eigen verhaal uit te pluizen werd steeds groter, maar zorgde ook voor dilemma’s. ‘Mijn ouders zijn Vietnamese bootvluchtelingen, maar ik vond dat dat gedeelte te vaak de overhand kreeg in interviews. Het voelde stigmatiserend; alsof ik alleen maar dát ben. Dat maakte het lastig om mijn achtergrond te verwerken in voorstellingen. Ik moest eerst losbreken van de labels die anderen op me plakten, voordat ik kon worden wie ik echt ben.’

ALTIJD EEN KARAOKESET

Nhung groeide op in Groningen, in een hardwerkend gezin met een fikse dosis ondernemersdrift. Haar vader heeft nog altijd een goedlopende loempiazaak en een broodjeszaak in de stad. ‘Ze werken knetterhard, dat heb ik wel van ze opgestoken. Niet bij de pakken neerzitten, van niets iets maken en zelf dingen opbouwen – er zijn slechtere eigenschappen om te erven van je ouders.’

De kleine Nhung was al net zo creatief als ze nu is. ‘Ik schreef verhalen. Ik vond laatst nog schriften terug en was bijna onder de indruk van de filosofische uitspattingen van mijn negenjarige zelf. Muziek was ook vaak aanwezig in huis. Bij Nederlandse gezinnen werd er geborreld met een blokje kaas erbij, bij ons was er altijd een karaokeset aanwezig. En ik maakte toneelstukjes.

Het was mijn grote droom om ooit op televisie te komen. Dat was in de tijd van de Mini-playbackshow; ik was totaal geobsedeerd met hoe ze daar met hun kostuum in de hand verdwenen en als een echte ster tevoorschijn kwamen. Maar echt zelf op een podium

03 KUNST EN VERMAAK WINTER 23-24 SF_RD_MB.indd 29

staan… Als je in een buitenwijk van Groningen opgroeit, met ouders die tegen het dagelijks bestaan vechten, dan is dat te onwaarschijnlijk. Dat het me gelukt is, blijft bijzonder. Daar sta ik misschien niet vaak genoeg bij stil.’

Theater was lang een onhaalbaar doel. ‘Ik zat op de middelbare school toen ik voor het eerst een theaterdansvoorstelling zag en wist niet wat me overkwam. Mensen die zich live voor je neus in het zweet werkten, dansten en schreeuwden; een ultieme ervaring. Alsof het opeens klikte met de toneelstukjes die ik als kind maakte: dít is het podium daarvoor. Maar toneel voelde elitair, als iets wat niet paste bij de realiteit van mijn leven waarin mijn moeder ‘s nachts kilo’s wortels schilde en m’n vader het vet van de frituur schrobde. Ze spraken de taal niet goed, zetten me niet op een toneelclubje. Die wereld voelde abstract. Hoe kom je daar dan terecht?’

‘TJING-TJANG-TJONG’

Voorzichtig startend op de toneelacademie en zoekend naar een stage kwam Nhung in contact met Koos Terpstra. Als ex-artistiek directeur van het Noord Nederlands Toneel werd hij Nhungs mentor en regisseur. ‘Koos heeft me zo veel geleerd. Alles waar ik me voor schaamde, daarvan zei hij: ‘Dat is juist jouw kracht, dat onderscheidt je van de rest.’ Zijn coaching is van onschatbare waarde geweest. Ik weet nog goed dat hij mij, als armlastige student, een keer meenam naar een chic restaurant. Ik was zo geïntimideerd door die sfeer van mooi tafellinnen en een eindeloze hoeveelheid bestek, dat ik er emotioneel van werd. Hij wilde daarmee laten zien dat ik me niet moest laten beperken. Dat ik verder kon komen dan ik dacht. Op de basisschool ben ik behoorlijk gepest. Kinderen riepen ‘tjing-tjangtjong’ naar me. Ik wilde dolgraag dat mijn vader brandweerman was in plaats van loempiabakker. Terwijl ik nu weet: die verhalen zijn allemaal parels, om te kunnen gebruiken en vertellen in mijn werk.

Oerhollandse mensen vinden er ook herkenning in.

Het gevoel is universeel: hoe breek je los van waar je vandaan komt, hoe omarm je alle shit die je hebt meegemaakt, om dit om te zetten in je kracht?’

AZIATISCHE REPRESENTATIE

Een deel van Nhungs eigen kracht is haar talent voor multitasken. Haar tweede roman Definitie van liefde verscheen afgelopen jaar, ze schrijft columns en speelt in toneelstukken en series, zoals De bananengeneratie van Toneelgroep Oostpool. Een voorstelling die veel voor haar betekent. ‘Er was – en is – nog weinig representatie in de media als het gaat om Aziatische mensen.

Het was een feest om daar iets in te betekenen, door samen met anderen onze verhalen te vertellen. Het heeft ook iets losgemaakt in mij als maker, me meer een trots gevoel gegeven over de rijkdom die in ons zit.

Zonder te willen generaliseren: de Aziatische gemeenschap mag zich meer uitspreken over wie en wat ze zijn.

Het is al heel anders dan toen ik afstudeerde, maar de representatie kan absoluut beter. Hoe meer verhalen we delen, hoe beter we onze diversiteit kunnen laten zien.’

17-11-2023 11:05

30

krant KRANT

I amsterdam Store

Amsterdamse makers

Eerlijke puzzels

Bij creatieve werkplaats CRE8 maken ze niet alleen prachtige dingen, maar helpen ze ook jongeren met een maatschappelijk achterstand. Dubbel impact! tekst Olivier Kemme

JURRE GROENENBOOM EN MARIA NGUYEN

Alles weten over het maakproces van de Amsterdam Puzzel van CRE8? Scan dan de QR-code en kijk de video!

Je koopt CRE8-producten onder andere bij de I amsterdam Store op het Centraal Station.

In de I amsterdam Store, dé Amsterdamse cadeauwinkel, krijgen de verhalen van lokale makers een podium en ontdek je wat de stad te bieden heeft aan design en lokaal gemaakte producten.

Je vindt de Store aan de achterzijde van het Centraal Station in de IJ-hal.

Openingstijden Ma t/m vr Za, zo

9.00 - 19.00 9.00 - 18.00

Openingstijden kunnen afwijken tijdens de feestdagen, zie iamsterdam.nl/i-amsterdam-store voor actuele tijden.

04 ETEN&DRINKEN WINTER 2023 MB_RDMB.indd 30

T

oen CRE8's Jurre Groenenboom na zijn studie startte als productontwerper miste hij het echte maken – want dat maken, kwam hij achter, werd voornamelijk uitbesteed aan Azië. Dus richtte Groenenboom in 2013 samen met Maria Nguyen CRE8 op, met als doel: het productieproces terughalen naar Amsterdam. Het werd een lasersnijbedrijf waar alles van A tot Z in house wordt geproduceerd, van houten onderzetters tot theelichthouders gemaakt van gerecycled plexiglas.

In de werkplaats van CRE8 leren jongeren met een maatschappelijke achterstand hoe de machines werken en hoe ze die zelfstandig kunnen gebruiken.

Of ze nou alleen willen maken, producten willen bedenken of allebei, ze krijgen de ruimte om hun talenten te ontwikkelen.

Daar zijn drie verschillende begeleiders voor, ieder met een eigen taak. Een zorgt ervoor dat de deadlines gehaald worden, de ander zorgt ervoor dat de jongeren leren wat ze willen leren en de derde helpt de jongeren bij het zoeken een oplei-

ding of werk. Want bij CRE8 willen ze niet alleen impact maken met hun producten, maar ook met de jongeren die ze helpen.

WIN 5x Amsterdam Puzzel van CRE8 t.w.v. €17,95 Ga naar iamsterdam.nl/acties, vul het formulier in en wie weet behoor jij tot de gelukkige winnaars van één van de 5 Amsterdam puzzels (zie foto bovenaan deze pagina).

Deze actie loopt t/m 28 januari

17-11-2023 11:01

krant KRANT

winter 2023/2024

31

WJOSVZ: HOE VEGANVRIENDELIJK IS DE STAD NOG? 34 LIJSTJE: 7X KOM IN ACTIE 35 VOOR EEN ANDER UIT ETEN: NIEUWE 36 TIPS IN DE STAD DE NIEUWSTE WINKELS DE BUURT: RONDJE KUNST RONDOM HET IJ

30 33

HOGERE SFEREN

SPEELGOEDBANK Van onverwoestbare legoblokken en houten treinbanen tot voorleesklassiekers: geef deze maand het speelgoed dat ligt te verstoffen op zolder een tweede leven.

Weggeven kan bij de Speelgoedbank, die gratis speelgoed en boeken uitdeelt aan kinderen die in en om Amsterdam opgroeien in armoede. Geen beter moment om te doneren dan in de decembermaand!

Zoals het een wereldstad van formaat betaamt, gaan we in Amsterdam de laatste jaren flink de hoogte in. En dat is ook te merken aan het aantal nieuwe rooftopbars en -restaurants.

Kersverse hoogtepunten zijn onder andere Hasta la Vista, Baby! op hotel INNSiDE by Meliá op de Zuidas, met Spaans-Portugese keuken, en Ventuno op het Ruby Emma Hotel (het voormalige QO Hotel, foto).

Met genoeg rood fluweel om je in de roaring twenties te wanen. Of in kerstsferen, wat je wilt. hastalavista.baby, ventunoskylounge.com

speelgoedbankamsterdam.nl

Zeg je winter, dan zeg je Amsterdam Light Festival. Dit jaar verlichten meer dan twintig sculpturen van internationale kunstenaars, zoals Studio Mast, Vouw, Gali May Lucas, Daan Johan en Joris Strijbos, de straten en waterwegen van de stad. Centraal thema: de invloed van technologie en AI. Nu alleen nog de vraag: ga jij deze editie vanaf het water of het land bekijken?

30 november t/m 21 januari, amsterdamlightfestival.com

04 ETEN&DRINKEN WINTER 2023 MB_RDMB.indd 31

DENISE VALK

AMSTERDAM LIGHT FESTIVAL

17-11-2023 11:02

32

krant KRANT ETEN & DRINKEN EN ZO

vegan in de stad

DE GROENE GOLF

MONIKA GRABKOWSKA | UNSPLASH

Armain Schoonbroodt (40) werkt bij restaurant Madre en maakt de website veganamsterdam.org.

Hotspots: ‘Taartenbakker en lunchroom Liever Hier, in Noord. En Margo’s in de Jordaan, voor top-viennoiserie en broodjes. The Old Soul in het Museumkwartier is ook fijn, met gerechten uit de Afro-Surinaamse keuken in een vegan variant. En buffetrestaurant Spirit in de Czaar Peterbuurt. Vergeet daar vooral de yuzutaart niet!’

Aanbod: ‘De afgelopen tien jaar zit veganisme in de lift. Er zijn veel plekken bijgekomen, van fastfood tot fine dining, en ook bij niet-vegan restaurants verschuift de focus naar meer plantaardig. Het voelt daardoor

04 ETEN&DRINKEN WINTER 2023 MB_RDMB.indd 32

niet meer per se nodig om jezelf te labelen als vega of vegan locatie, waardoor het wellicht minder opvalt.’

Toekomst: ‘Veganisme is here to stay. Steeds meer mensen beseffen dat onze huidige omgang met dieren niet klopt. Bovendien is het een antwoord op grote problemen als de klimaatcrisis, welvaartsziekten en de mondiale voedselvoorziening.

Niet alleen wordt veganisme urgenter, door het grotere aanbod en de maatschappelijke acceptatie is het nu ook veel makkelijker om het te zijn.’

Misverstand: ‘Je hoeft als veganist niet duurder uit te zijn. Sommige vleesvervangers zijn prijzig, maar die heb je niet per se nodig. Haal bijvoorbeeld inspiratie uit buitenlandse keukens waar ze vaker plantaardig koken, zoals de Aziatische of Turkse stijl.’

SANDRA PATINO

‘VERGEET BIJ SPIRIT VOORAL DE YUZUTAART NIET!’

17-11-2023 11:02

GAELLE MARCEL | UNSPLASH

33

VEGAN IN AMSTERDAM

Amsterdam telt de meeste plantaardige restaurants per inwoner van ons land. En ook voor kwalitatieve vegan schoenen, cosmetica en zelfs kappers zit je hier goed. Toch verschijnen dierlijke eiwitten hier en daar weer terug op de menu’s. Is vegan op z’n retour? tekst Sara Madou

W

ist je dat niet alle wijn veganistisch is (of zelfs vegetarisch), omdat deze regelmatig gefilterd wordt met dierlijke producten? Of dat iemand die vegan leeft niet naar een dierentuin gaat, en bij het nemen van een tatoeage checkt of de inkt dierlijke ingrediënten bevat? Om maar meteen te beginnen met een misverstand: veganisme is geen dieet, maar een – hoe erg deze term ook klinkt – levenswijze. Je kunt plantaardig eten, daarbij gaat het alleen om voedsel en drank, maar een veganist doet zijn of haar best om zich te onthouden van alles waar dieren voor worden gebruikt. Géén wol of leer dragen dus, geen verzorgingsproducten met dierlijke ingrediënten, en niet op een olifant rijden op vakantie in India.

De laatste keer dat er in Nederland onderzoek werd gedaan naar het aantal veganisten, was in het najaar van 2020. Toen kwamen ze uit op zo’n 261.000 – ongeveer 1,5 procent van de bevolking. Iets meer dan

wereldwijd, want daar ligt het percentage op 1,1 procent – in totaal 88 miljoen mensen.

Daarnaast is nog zo’n 6 procent van de Nederlanders vegetariër; zij eten dus wel zuivel en eieren. Dat lijkt bescheiden, maar het aantal mensen dat minder dierlijke producten gebruikt, groeit al jaren kalmpjes door. En toch daalde het aantal verkochte vleesvervangers in de supermarkt vorig jaar voor het eerst, na jaren van stijging, met zo’n 5 procent. En in Amsterdam stopten er een aantal vega(n) zaken; onder andere minisupermarkt Vegabond op de De Clercqstraat, plantbased snackbar Deer Mama in Zuid en Mr. and Mrs. Watson in Oost. Is vegan een voorbijgaande trend?

CORONALENINGEN ‘Onzin’, zegt Annebel van Meegen van restaurant Morris & Bella in Oud-West. ‘Je ziet dit overal in de horeca gebeuren, door hogere kosten, coronaleningen die moeten worden terugbetaald en personeelstekort.

ZO’N 1,5 PROCENT VAN DE NEDERLANDERS IS VEGAN, IETS MEER DAN HET WERELDWIJDE GEMIDDELDE

04 ETEN&DRINKEN WINTER 2023 MB_RDMB.indd 33

17-11-2023 11:02

34

krant KRANT ETEN & DRINKEN EN ZO

vegan in de stad

‘DAT ER RESTAURANTS ZIJN GESTOPT, IS JAMMER, MAAR HET ZEGT JUIST IETS OVER DE CONCURRENTIEPOSITIE’ ‘FASTFOOD HEEFT WEL DE OVERHAND, MERK IK’

Van sterrenzaak tot café: iedereen heeft er last van. Wil je een duurzaam restaurant zijn, dan heb je vaak wel wat hogere inkoopkosten.

Maar je kunt andere keuzes maken om dat te compenseren.’

Haar eigen restaurant begon als een plek waar plantaardig de basis was en carnivoren een stukje vlees of vis erbij konden bestellen.

Met het idee om het zo laagdrempelig mogelijk te maken om plantaardig te eten.

Na de eerste coronalockdown stapte het restaurant over op volledig plantaardig. Van Meegen: ‘Ik ben vegan maar Morris, de chef, niet. Toch was hij degene die dit voorstelde.

04 ETEN&DRINKEN WINTER 2023 MB_RDMB.indd 34

MGG VITCHAKORN | UNSPLASH

SESTRJEVITOVSCHII INA | UNSPLASH

Hotspots: ‘Ik ga het liefst naar restaurants die honderd procent vegan zijn. Omdat ik de vegan community wil steunen, maar ook omdat ik het fijn vind om niet naast iemand te zitten die vlees aan het eten is. En het is natuurlijk extra leuk dat je alles kunt kiezen wat er op de kaart staat. Mijn lievelingsplekken zijn restaurant De Waaghals in de Pijp en patisserie Saint Jean in de Jordaan.

Van die laatste vind ik het leuk dat ze ‘undercover’ vegan zijn. Ze adverteren er niet mee, het is vanzelfsprekend.’

Aanbod: ‘Het vegan aanbod groeit en is redelijk divers, hoewel ik de indruk krijg dat fastfood de overhand heeft.

Dat vind ik zelf niet erg, maar het is wel belangrijk dat mensen weten dat je elke keuken makkelijk kunt ‘veganizen’.

Ik zou het liefst zien dat iedereen vegan wordt, maar sociale druk, smaak en gemak blijken in de praktijk zwaarder te wegen.’

Toekomst: ‘Het aantal vegans neemt heel langzaam toe. Er zijn wel steeds meer mensen die zichzelf als ‘flexitariër’ beschouwen. Een goede ontwikkeling, maar de impact blijft beperkt als je één of twee avonden per week vlees laat staan. De overheid en het activisme hebben een belangrijke rol in het motiveren van burgers om plantaardiger te eten. We kunnen binnen één generatie heel anders over het eten van dieren gaan denken.’

Misverstand: ‘Het idee bestaat nog steeds dat veganisten fysiek zwakker zijn dan omnivoren. Gelukkig zijn er ook steeds meer topsporters die plantaardig eten. Maar het beeld dat je dierlijke producten moet eten om ‘sterk’ te worden is, vooral onder mannen, nog steeds dominant. En dat is dus echt onzin.’

MARIANA MEDVEDEVA | UNSPLASH

Anna Krijger (39) werkt bij het wetenschappelijk bureau van de Partij voor de Dieren.

Hij was er uiteindelijk ook van overtuigd dat plantaardig beter is voor de wereld, maar ook dat het beter zou kunnen werken voor ons restaurant.’

En dat bleek te kloppen: het werd zelfs drukker. ‘Er kwam een nieuwe groep mensen eten: veganisten die liever niet komen als er ook dierlijke producten worden geserveerd’, aldus Bella. ‘De maatschappij is veranderd sinds we bijna zeven jaar geleden begonnen.

Ook mensen die zelf geen veganist zijn, staan veel meer open om dit eens te proberen.

Hopelijk kunnen we ze zo laten ervaren hoe lekker het kan zijn. Als je veganist bent, gooi je heus je smaakpapillen niet overboord en kauw je niet alleen op blaadjes sla: ik hou óók van een fijne maaltijd met een goed glas wijn.

En dat kan gewoon.’

op een positieve manier laten zien wat je kunt doen om om dierenleed en milieuschade te voorkomen. Albert Heijn verkoopt bijvoorbeeld 5453 volledig vegan producten, bij Jumbo zijn het er 5800. Er is veel keus, zeker in de stad, en het aanbod blijft groeien.’

Floor Severens, campagnemanager bij stichting Nationale Week zonder Vlees, gelooft ook dat het prima betaalbaar kan.

Ieder jaar in maart probeert de stichting mensen in Nederland, en binnenkort ook andere Europese landen, te motiveren om te minderen met vlees en zuivel. ‘Vegan leven is niet zo duur als mensen denken, het is wat je ervan maakt. A-merk-vleesvervangers zijn soms prijzig, maar niet nodig. Ik eet vooral onbewerkte voeding en verse maaltijden met peulvruchten, dan eet je zelfs goedkoper.’

HET AANBOD GROEIT

ZALM VAN WORTEL

Maar is het dan niet veel duurder? Door de overvloedige subsidiëring van de vlees- en zuivelindustrie zijn plantaardige producten inderdaad soms duurder. Tegelijkertijd zijn er ook steeds meer betaalbare producten verkrijgbaar bij de supermarkten, en vegan kledingmerken en schoenen die juist stukken goedkoper zijn dan niet-vegan varianten.

Volg op Instagram bijvoorbeeld eens @bonusvegan, die iedere week aanbiedingen deelt, of kijk op @shoplikeyougiveadamn.

Merken en bedrijven zien dat er wel degelijk winst te behalen is aan veganistische items, dus het aanbod wordt steeds groter.

Dat ziet ook Esther van Voorden, bestuurslid van de Nederlandse Vereniging voor veganisme (VVV) die campagne voert om veganisme laagdrempeliger te maken. Van Voorden: ‘Wij kunnen qua budget niet opboksen tegen de vlees- en zuivelindustrie, maar we kunnen wél

Ben je vegan of overweeg je het te worden, dan zit je in Amsterdam in elk geval nog steeds op de juiste plek. Boekingsportaal Holidu deed hier onlangs onderzoek naar en berekende dat we – met 9,3 restaurants per 15.000 inwoners – de hoogste vega(n) dichtheid van het land hebben: 68 vegan en 57 vega plekken om plantbased te eten. Campagnemanager Severens: ‘Ik kom uit Limburg en ook daar is het aanbod tegenwoordig sterk verbeterd. Maar in Amsterdam is de keuze écht groot, van Flo’s bagels met plantaardige zalm van wortel tot de Vegan Sushi Bar. Een interessante ontwikkeling in de stad vind ik dat het lange tijd gebruikelijk was om extra te betalen voor plantaardige opties, zoals een alternatief voor melk in je koffie, maar nu gaat het steeds vaker andersom.’

VVV-bestuurslid Van Voorden signaleert veranderingen in het aanbod. ‘Dat er

17-11-2023 11:02

35

7X GOED-DOEN-SEIZOEN KAROLIN BAITINGER | UNSPLASH

Zo guur als de winter kan zijn, zo hartverwarmend zijn de vele initiatieven in onze stad die ervoor zorgen dat niemand in de kou blijft staan. Zeven manieren om in actie te komen voor een ander. tekst Nathalie van den Berg

LIKEMEAT | UNSPLASH

MGG VITCHAKORN | UNSPLASH

MONIKA GRABKOWSKA | UNSPLASH

SLA AAN HET BAKKEN

1.

Of je nou een quiche, cake of taart uit de oven haalt, bij het Koffiehuis in de Haarlemmerstraat zijn ze overal blij mee.

Want net als iedereen houden de dak- en thuislozen daar ook van een lekkernijtje bij hun bakkie.

Haarlemmerstraat 146-H, koffiehuis.amsterdam

DONEER WARME KLEDING

2.

Heb jij nog winterkleding hangen die nooit meer buiten komt? Maak iemand anders blij met dat extra laagje bescherming tegen de kou door het te doneren.

Daar word je nog eens warm van.

Kijk voor inzamellocaties op deregenboog.org

STUUR EEN KAART

9X DIERVRIENDELIJKE ADRESSEN

Op meerdere locaties, sanquin.nl

• Vegan Junk Food Bar: Hét bewijs dat vegan echt niet alleen maar gezond hoeft te zijn.

Eerste van Swindenstraat 389, Reguliersdwarsstraat 57, Marie Heinekenplein 9, Staringplein 22 • Little Plant Pantry: De eerste plasticvrije winkel, waar je dus met eigen potten en zakjes naartoe kunt om je bonen, olie of vegan kaas te halen.

Bosboom Toussaintstraat 45H • Chez Nina: Sinds de opening in 2022 zit het non-stop vol hier, opvallend vaak met niet-vega’s die veelal meteen fan zijn. Van Limburg Stirumplein 10 • Meatless District: No-nonsense en perfect voor een lange avond tafelen met vrienden en/of familie.

Bilderdijkstraat 65 • Vega Life: Een volledig vegan winkel, met schoenen, tassen, kleding en nog veel meer leuks.

Nieuwe Hoogstraat 3A • Veganees: Asian street food, lekker kleurrijk én heel goede cocktails. Eerste Constantijn Huygensstraat 45 • De Waaghals: Een klassieker (sinds 1981) die niet voor niets onlangs een 8,5 in Het Parool kreeg. Frans Halsstraat 29 • Kool: Sinds kort op de Wibautstraat, met knolselderijburgers, bloemkoolwings en meer. Wibautstraat 95 • Angolo Vinoso: Een van de leukste wijnwinkels in de stad, met een onweerstaanbaar assortiment vegan wijn.

Kostverlorenstraat 29

04 ETEN&DRINKEN WINTER 2023 MB_RDMB.indd 35

Tijd om de traditie van een kaartje sturen nieuw leven in te blazen. Omapost maakt het je makkelijk: via de site maak je van een telefoonfoto in één klik een kaartje, die zij voor je op de post doen. Mag ook naar niet-oma’s trouwens.

3.

JAN DE RIDDER

plantaardige restaurants zijn gestopt, is heel jammer, maar het zegt ook iets over de concurrentiepositie. Tien jaar geleden had je als veganist het nakijken in de horeca, tegenwoordig kun je op veel plekken terecht en hebben zelfs steakrestaurants vegan opties. En wat ik ook leuk vind: de beautyproducten van de Hema zijn altijd al vegan geweest, maar daar liepen ze nooit mee te koop. Nu dragen ze dat wel meer uit. Dat zijn voor mij signalen dat het geen trend is. Veganisme is een regulier onderdeel van de samenleving geworden.’

Omapost.nl

DONEER BLOED Een bloedafname duurt slechts tien minuten en je wandelt naar buiten met een goed gevoel, want door bloed te doneren, help je levens redden en medicijnen ontwikkelen. Een groter cadeau kun je iemand niet geven.

GA HELPEN BIJ IEDEREEN KERST Elk jaar organiseert Iedereen Kerst een kerstdiner voor en door Amsterdammers.

Restaurants in het Westerpark serveren drie gangen, helemaal gratis. Kom jij helpen om de gasten op te vangen?

4.

5.

Iedereenkerst.nl

DOE VRIJWILLIGERSWERK Ook bij ijsbaan Winter Village Amstelveen, het Dominicuskerk Open Huis op Eerste Kerstdag, Amsterdam Light Festival en de Warme Winterweken van NL Cares zoeken ze nog helpende handen: voor kerststukjes maken, versieren of bakken bijvoorbeeld.

6.

Check de agenda op nlcares.nl

SLAAP EEN NACHT BUITEN Eén winternacht buiten slapen voor het goede doel, dat kan tijdens de Sleepout van Sheltersuit. Je krijgt een sheltersuit mee: een slaapzak geproduceerd voor dak- en thuislozen. Met de actie wordt aandacht gevraagd voor de daklozenproblematiek én geld ingezameld.

7.

30 november, sleepout.sheltersuit.com

17-11-2023 11:03

36

krant KRANT ETEN & DRINKEN EN ZO

UIT ETEN

Nieuw in de stad: Moche in Oost, waar de Peruaanse chef de lekkerste moderne klassiekers creëert.

De zussen Tewa en One’sy Muller van foodblog This Girl Can Cook eten elke maand bij een nieuw restaurant in de stad.

tekst One’sy en Tewa Muller foto Sophia van den Hoek @studiounfolded

MOCHE

N

a een roerige coronatijd gooiden een tandarts en een accountant het roer om en startten het Peruaanse restaurant Moche, kort voor: moderne ceviche. Hoewel ceviche op papier eenvoudig lijkt, is de uitvoering vrij lastig en zijn we op dit punt vaker teleurgesteld dan verrast in Amsterdamse restaurants. Maar niet bij Moche. In het knusse restaurant aan de Linnaeuskade zitten we op kussens van stof uit Peru en aan de muren prijkt kleurrijke, lokale Peruaanse kunst. In de keuken staat de Peruaanse chef Christian Motte, die in diverse toprestaurants en opleidingsinstituten als Le Cordon Bleu in Parijs zijn kennis heeft vergaard. Op de kaart zien we drie verschillende ceviches, waarvan er een dagelijks wisselt en een vegetarisch is.

We kunnen onze nieuwsgierigheid nog even bedwingen en starten het menu met een vlezige aubergine gemarineerd in achiotepasta – een Zuid-Amerikaanse kruidenpasta die wel wat wegheeft van paprikapoeder. Doordat de aubergine

04 ETEN&DRINKEN WINTER 2023 MB_RDMB.indd 36

zich als een spons heeft volgezogen met de pasta, smaakt-ie lekker mild-pittig.

De balans in dit gerecht komt van een smeuïge vegan sinaasappelyoghurt en knapperig getoaste pinda’s.

CEVICHE NIKKEI Na deze smaakbom zijn we toe aan de ceviche nikkei, afkomstig uit de Peruaans-Japanse keuken. De basis, een friszure, umami sojasaus-tijgermelk, combineert buitengewoon goed met de zachte yellowtailvis en knapperige maïskorrels. Dit gerecht bevat alle elementen om in aanmerking te komen voor ‘de beste ceviche die we ooit aten’, maar het is ook ietwat zout – en daarom uitzonderlijk, maar niet perfect. De ceviche van de dag is gemaakt met verse heilbot, pulpo, zoete aardappel en rauwe en gefrituurde maiskorrels in tijgermelk met gele chilipepers. Ook deze dagelijkse ceviche is erg goed doordacht, en wat ons betreft qua smaken wat beter in balans.

De boneless chicken die even later op tafel verschijnt blijkt het ideale hoofdgerecht,

waarin een malse kippendij in een dieporanje, pittige rocotosaus (chilipepersaus) wordt geblust met lobbige zure room en verse koriander. Het bijgerecht is zo mogelijk nog verrassender in z’n eenvoud: een royale portie knapperige bimi met heerlijk bros zwart sesamzaadkruim.

QUINOA-IJS We zijn ook onder de indruk van het fluweelzachte hoofdgerecht quinotto nero, met kort gebakken sint-jakobsschelpen, een scherpe jalapeño-aioli en drie soorten quinoa, zwart gekleurd door inktvisinkt. Omdat de gerechten niet groot zijn, is er gelukkig nog ruimte voor een dessert. We bestellen de sponzige, flourless chocoladecake, die geserveerd wordt met huisgemaakt, nootachtig quinoa-ijs dat we nooit meer vergeten.

Het is precies wat dit restaurant zo goed maakt: van traditionele ingrediënten een moderne klassieker toveren. Dat kunnen ze bij Moche als de beste.

Linnaeuskade 3H, moche.nl

17-11-2023 11:03

37

nieuw in de stad

ABU AMR Benieuwd naar het populairste streetfood van Egypte? Ga dan eens eten bij Abu Amr. De vegan zaak, die vernoemd is naar de Egyptische eigenaar, serveert koshari, het nationale gerecht van het land. Dat is een mix van pasta, linzen, rijst, pittige tomatensaus, kikkererwten en knapperig gebakken uitjes.

Daarnaast staan er meerdere gevulde pita’s op het menu, zoals pita falafel van tuinbonen en groene kruiden en pita hawawshi met vegan gehakt, ui en groene paprika.

Eerste Oosterparkstraat 91, abu-amr.nl

BONBOON Geen vervangers die moeten doorgaan voor vlees bij plantaardig restaurant Bonboon, maar daadwerkelijk groenten in de hoofdrol. De eigenaar wil Amsterdammers lekker eten en drinken voorschotelen zonder dat daar dieren aan te pas komen. Je eet er een vier- of vijfgangenmenu, met gerechten als groene romesco met gesmoorde prei, gepekelde tofu en basilicum-nori-olie, een boekweitgalette met paddenstoelen en gerookte pastinaak, en als nagerecht: churros met sesam en porcinisuiker, geserveerd met porcini crémeux, cacao en sesam.

Rozenstraat 12, bonboon.nl

WARNA BARU

04 ETEN&DRINKEN WINTER 2023 MB_RDMB.indd 37

De naam betekent ‘nieuwe kleuren’ in het Indonesisch, en dat vertaalt zich bij deze foodspot naar nieuwe interpretaties van Indonesische gerechten. Natuurlijk staan gado gado en satay ayam op de kaart, maar ook tempeh mandoan (gefrituurde tempeh) en nangka rendang (gestoofde jackfruit in pikante kokossaus). In de cocktails proef je de Indonesische smaken ook terug. Proost bijvoorbeeld met een gin kelapa met o.a. gin, kokosmelk, kardemomsiroop en kurkuma, of een pandan dark & stormy met pandan rum.

BRUNCHDALE

Jan Pieter Heijestraat 137, warnabaru.nl

Ridderspoorweg 104, brunchdale.nl

In Buiksloterham in Noord zit sinds eind oktober Brunchdale. Hier haal je je dagelijkse koffie-to-go, maar kun je ook – de naam geeft het al een beetje weg – de hele dag door brunchen. Nostalgie vinden ze er ook belangrijk, dus kun je kiezen uit een menu van verschillende kruideniers zoals die er vroeger waren: ‘Brie-gitte de kaasboerin’ met opties voor een brunch met kaas, ‘Abdenour de groenteboer’ voor alle vega gerechten of ‘Shanti’s saladbar’ met kleurrijke salades.

17-11-2023 11:03

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

DE FEESTDAGEN IN HET HART VAN AMSTERDAM.

ONTDEK MEER

Tijdens de wintermaanden nodigt het Anantara Grand Hotel Krasnapolsky Amsterdam u uit voor een onvergetelijke reis vol culinaire verwennerij en magische momenten. Van galadiners in de iconische Wintertuin tot aan spectaculaire Michelin-sterren diners. Geniet van de huisgemaakte chocolade collecties en omarm de magische ambiance van Amsterdam met luxe arrangementen. +31 (0)20 554 9480 | rsv.krasnapolsky@anantara-hotels.com | anantara.com

meer info op iams terda m.nl

service & info

JE DAGELIJKSE PORTIE CULTUUR Amsterdam zit bomvol cultuur, ook bij jou in de buurt. Online houden we je op de hoogte van wat er te doen en te ontdekken is en waarmee je rekening moet houden.

Iedere dag lees je verhalen en meer op iamsterdam.nl en op social media. En wil je wekelijks de beste tips en winacties in je mail? Schrijf je dan in voor de Uitmail. iamsterdam.nl instagram.com/uitinams facebook.com/Iamsterdamnl

VRAGEN? Vragen over voorstellingen, tentoonstellingen, over Amsterdam of gewoon op zoek naar een leuke tip voor het weekend? Ons webcareteam helpt graag. Bereikbaar via social media, webcare@iamsterdam.com en live chat op iamsterdam.nl.

04 ETEN&DRINKEN WINTER 2023 MB_RDMB.indd 38

17-11-2023 11:03

•

v

krant KRANT ETEN & DRINKEN EN ZO

De nieuwste en leukste winkels in de stad.

nieuw in de stad

39

SHOPPEN

tekst Eveline Kuyten

MEET ME THERE

A

msterdams succesverhaal: het was de zomer van 2019 toen de achttienjarige Britt van Vondelen aan haar tweede tussenjaar begon. Ze vulde die tijd met reizen, twijfelen over een studiekeuze en, zoals dat gaat, kleding shoppen. Maar steeds vaker als ze een winkel binnenliep of door een site scrolde, vulde haar hoofd zich met wat daar allemaal beter kon.

Het werd het begin van haar eigen mode-imperium, met inmiddels ruim veertig vrouwen in dienst en een kantoor aan het Singel. ‘Meet Me There is een merk

voor jongeren door jongeren’, zo verklaart Britt haar succes. ‘Ons team is jong en heeft een frisse blik op de trends. Ook zijn we veel actief op TikTok.’ Al snel volgde een eerste fysieke winkel, waar behalve Meet Me There ook andere merken en interieurspullen worden verkocht. ‘Maar daar konden we de vraag niet aan; we hadden echt een winkel nodig met de focus op ons eigen label. Toen ik dat realiseerde, hebben we meteen de makelaar gebeld.’ Toevallig bleek er die dag een winkelruimte beschikbaar gekomen. ‘Op de juiste locatie en van het juiste formaat. Duidelijk meant to be.’

Het resultaat is Meet Me There’s eerste flagshipstore in De 9 Straatjes, een niet te missen adres voor tienermeiden die op zoek zijn naar kleding voor school of een feest. Maar je vindt er ook betaalbare tassen, sieraden en andere accessoires. En het succes smaakt naar meer: de komende tijd zal de nu 23-jarige ondernemer zich toeleggen op het openen van nog meer flagships in de hoofdsteden van Europa.

Runstraat 9, meet-me-there.nl

MOTEL A MIIO Goed voornemen: elke dag een feest op tafel bouwen. Met het duurzame aardewerk van Motel a Miio is dat zo gepiept. In de nieuwe roze winkel aan de Ferdinand Bol – de tweede in de stad – zijn de kleurrijke kommen, schalen, mokken en al dat andere fraais bovendien vaak een klap goedkoper dan op de site.

Ferdinand Bolstraat 96 H, motelamiio.com

JUJU JEWELRY

TREE OF DATES

Wie nog een cadeau voor zichzelf of een ander zoekt: bij de eerst Juju van Amsterdam scoor je kleurrijke sieraden in een stoere, grafische stijl. Voor haar, maar nadrukkelijk ook voor hem. Van armbanden en kettingen tot enkelbanden en van een simpel lint tot helemaal van goud; om eindeloos mee te stapelen.

De dadel in al haar glorieuze verschijningvormen – als suiker of stroop, of gewoon als zichzelf – speelt de hoofdrol in de zoete lekkernijen van Tree of Dates. Zoals de plaatcheesecake met dadelsuiker, de sticky dadelcake of limonade van dadel en gember.

Met voor erbij: goede koffie to go uit een apparaat van La Marzocco.

Hartenstraat 35 H, jujumood.com

Bijlmerplein 89 B, Bijlmerplein 89 B

04 ETEN&DRINKEN WINTER 2023 MB_RDMB.indd 39

17-11-2023 11:03

40

krant KRANT ETEN & DRINKEN EN ZO

de buurt

KUNST ROND HET IJ Van sierlijke letterbruggen en het Perronhuisje tot Venetië aan het IJ: wandel rond op de Oostelijke Eilanden en je komt ogen tekort. Beeldend kunstenaar en buurtbewoner Henk de Vroom wijst de tien beste plekken aan. tekst Olivier Kemme illustratie Barbara van den Berg

M

eestal wordt kunst in de openbare ruimte pas toegevoegd als de architectuur en het plan van de wijk al vaststaan. Maar in het Oostelijk Havengebied ging dat anders: de kunst werd in de jaren negentig meegenomen in de plannen, en da’s dan ook wat de buurt internationaal op de kaart zette. Van over de hele wereld vlogen architecten en stedenbouwkundigen naar Amsterdam om dit stukje van de stad te bestuderen. Ook vanuit Barcelona, toch een soort openluchtmuseum met alle sprookjesachtige bouwwerken van Gaudí.

Een aparte commissie met daarin verschillende disciplines dacht mee over hoe de stadswijk eruit moest komen te zien.

Beeldend kunstenaar Henk de Vroom zat erin als ‘kunstman’. ‘Er was ook een ‘architectuurman’ en een ‘openbareruimteman’,’ zegt De Vroom. ‘We vergaderden over hoe we de buurt eruit wilden laten zien en legden onze plannen voor aan de gemeenteraad. Zij waren de enige die ons konden terugfluiten.’

ACHTER DE GORDIJNEN Omdat er nog geen bewoners waren om de buurtplannen aan voor te leggen, lag er een behoorlijke verantwoordelijkheid bij de commissie. ‘Ik voelde me daardoor erg verantwoordelijk om er een mooi stedenbouwkundig woongebied van te maken. En volgens mij is dat gelukt.’

Als je door de buurt wandelt, kom je kunstwerken van kunstenaars als Mark Manders (Fragment van een huiskamer, verkleind naar 88%), Per Kirkeby (bakstenen beeld en golvende vijver) en Berend Strik (Katsenarie) tegen. Het succes van het integreren van de kunst in de wijk blijkt vooral uit het werk van

Narcisse Tordoir, die een soort hekwerk maakte dat het leven achter de gordijnen verbeeldt. ‘De bewoners hadden er in eerste instantie moeite mee; het deed ze denken aan een gevangenis. Later hebben ze alsnog meegeholpen met de feestelijke onthulling ervan, met een opera, zang, theater en eten.

Uiteindelijk was iedereen er trots op – soms heeft zoiets ook gewoon even tijd nodig.’

Welke plekken in de buurt nog meer de moeite waard zijn? De Vroom deelt zijn favorieten.

DE OCEAAN Een buurtrestaurant op Borneo-eiland, gerund door buurtbewoners René Poortman en Parel Voerman die er om de hoek wonen op een woonboot. Omdat het eiland een doodlopend punt is, moeten bewoners het vooral hebben van de buurt. En dat lukt aardig. ‘Naast eten en drinken kun je hier ook poolen en darten. En één keer per maand meedoen aan een popquiz.’

R.J.H. Fortuynplein 29

BORNEO ARCHTECTUURCENTRUM In het Borneo Architectuurcentrum zijn wisselende tentoonstellingen te bezoeken die te maken hebben met architectuur en erfgoed uit de buurt. Daarnaast zijn er rondleidingen waarbij je meer komt te weten over de bijzondere gebouwen, de geschiedenis en de opzet van de buurt. ‘Ik ben dan de man van de kunst, maar de architectuur in de buurt is ook wel heel mooi.’

R.J.H. Fortuynplein 4

BAR & KITCHEN DE ZUID Op de grens van KNSM-eiland en Javaeiland zit Bar & Kitchen De Zuid. Niet alleen

een topplek voor een hapje en drankje, maar ook om spelletjes te spelen! Elke maandag is het tijd voor Dice & Dine, waarbij er allerlei soorten spellen voor je klaar liggen. ‘Vanaf het terras heb je prachtig uitzicht op iedereen die het KNSM-eiland opkomt.’

Azartplein 2A

LOODS 6 In het pand van Loods 6, dat tot aan 1979 dienstdeed als passagiersterminal van de Koninklijk Nederlandse StoombootMaatschappij (KNSM), vind je nu winkels, galeries en ateliers. ‘Een geweldige plek met allerlei kunstinitiatieven. Een hoogtepunt is de Kompaszaal, die nog helemaal in de stijl van de jaren vijftig is. Een geweldige plek om een kop koffie te drinken of te lunchen.’

KNSM-laan 143

PEPENERO CUCINA & PIZZA ‘Een beetje Venetië aan het IJ. Je kijkt er prachtig over het water, ziet de boten voorbijvaren, eet er heerlijk Italiaans en in de zomer heb je ook nog de zon op je kop. Niet in de gelegenheid om langs te komen, maar wel zin in pizza? Ze bezorgen ook.’

Sumatrakade 1295

HOTEL JAKARTA Een spectaculair hotel gebouwd rondom een subtropische binnentuin, gebouwd in samenwerking met de Hortus Botanicus. Dat houdt in dat je er metershoge palmen, bananenbomen en nog meer bijzondere flora ziet. ‘Aan de ene kant zie je het water en aan de andere kant de oude stad. Zo ver kun je dus kijken. En je kunt er dan ook nog een taartje eten of lekkere cocktail drinken.’

Javakade 766

HENK DE VROOM Henk de Vroom (76) is beeldend kunstenaar en zelfstandig adviseur van kunst in de openbare ruimte. Hij was van 1989 t/m 2002 betrokken bij het Oostelijk Havengebied. Ook was hij onder meer (hoofd)docent aan de Gerrit Rietveld Academie en coördinator en projectleider van het Lectoraat Kunst en Publieke Ruimte aan dezelfde academie.

04 ETEN&DRINKEN WINTER 2023 MB_RDMB.indd 40

17-11-2023 11:03

41

een klein Perronhuisje (ontworpen door beeldend kunstenaar Joep van Lieshout), waar Museum Perron Oost in huist. Dit museum is zo klein dat je alles wat binnen staat opgesteld vanaf buiten door de ramen kunt zien – en dus kun je er op elk moment terecht, ook ’s nachts. Het museum heeft ook een wandeling met gratis audiotour (Het verdwenen spoor) uitgestippeld, die de geschiedenis van Cruquiuseiland vertelt.

‘Naast het museum staat nog één wagon waar vroeger het vee mee door de stad werd vervoerd. Dat hebben ze laten staan als eerbetoon aan het verleden.’

MUZIEKGEBOUW AAN ’T IJ / BIMHUIS Aan het eind van de Piet Heinkade – of aan het begin, het is maar hoe je het bekijkt – staan de twee iconen van de wijk: Muziekgebouw aan ’t IJ en het Bimhuis. Het Muziekgebouw werd in 2015 geopend door koningin Beatrix en je kunt er terecht voor hedendaagse muziek. Het Bimhuis is favoriet bij jazzliefhebbers.

Piet Heinkade 1 en 3

P////AKT Een alternatief kunstcentrum in een oud pakhuis, waar geregeld solotentoonstellingen worden georganiseerd. Het is een plek die meer aandacht verdient, aldus De Vroom.

‘Hier kun je zien waar jongeren in de kunst nu internationaal mee bezig zijn. Als ze geld nodig hebben, trek ik graag de portemonnee.

Want voordat je het weet, verdwijnt het.’

Groenhoedenveem 2

DE NIEUWE KHL Een café, restaurant en podium ineen, en dat allemaal in het oude koffiehuis van de Koninklijke Hollandsche Lloyd-rederij. Er

04 ETEN&DRINKEN WINTER 2023 MB_RDMB.indd 41

Cruquiusweg 11

wordt muziek en cabaret geprogrammeerd en er is een talkshow (Pittige mosterd) met bekende buurtbewoners uit Oost. In de keuken wordt er mediterraan gekookt.

Oostelijke Handelskade 44

MUSEUM PERRON OOST Jaren geleden kwam via de oude spoordijk al het vee aan in de stad. Op die plek staat nu

LETTERBRUGGEN De negen fiets- en voetgangersbruggen op Java-eiland zijn ontworpen aan de hand van het Azart-alfabet, van de Belgische kunstenaars Guy Rombouts en Monica Droste. Elke letter van het ABC wordt uitgebeeld door een lijn en een kleur. ‘Alle boogjes in de brug zijn letters; je kunt de bruggen dus lezen als je ze helemaal ontcijfert.’

17-11-2023 11:03

THE OUTLET AROUND THE CORNER No need to drive to the end of the world

A LWAY S

3 0 -7 0 % OFF

Halfweg

230018_ATSO_ALG2023_Uitkrant_AUG_Adv_DEF.indd 02 UK AGENDA WINTER 2023_MB3_RD.indd 42 1

10 min. from Amsterdam CS

31-7-2023 08:37:46 17-11-2023 11:00

7:46

43

winter 2023-2024

KRANT

44

t/m

54

55 57

AGENDA: MUZIEK, THEATER, DANS, CABARET, FESTIVALS, MUSEA & EXPOSITIES TERUGBLIK: KERST IN DE MIDDELEEUWEN DE ECHTE AMSTERDAMMER: NICOLAAS VEUL

OUDJAARSNACHT OP HET MUSEUMPLEIN Tien minuten voor middernacht, alle lampen doven, de muziek gaat uit... Een totale black-out op het Museumplein. Iedereen houdt zijn adem in. Alleen het tikken van de klok is nog te horen en te zien. De spanning is voelbaar. Een host, dj en voice-over loodsen je de laatste minuten van het jaar in en houden de klok strak in de gaten, zodat precíes om 00:00 uur het nieuwe jaar ingeluid wordt. Een imposante countdown, met elektronisch én echt vuurwerk, lichtexplosies en de grootste aftelklok van Nederland: dat wordt oud & nieuw op het Museumplein. Er is een muzikaal voorprogramma en voor de kinderen is er om zeven uur al een kinderviering.

31 december, Museumplein

M É É R NGE N , TELLI N EN S R O O V TE CONCOESRITIES? E XP

FJUSE

enda am.nl/ag iamsterd

02 UK AGENDA WINTER 2023_MB3_RD.indd 43

17-11-2023 11:00

44

BRASS RAVE UNIT Ergens in de schemerzone tussen industriële rock, duistere techno en nachtelijke extase bevindt zich Brass Rave Unit, het powertrio van de Amsterdamse underground. De driemansformatie presenteert het nieuwe album 'It burns the midnight oil'. vr 01 december 20:30, Tolhuistuin, € 15,-

TREE HOUSE Drummer/componist Felix Schlarmann presenteert zijn nieuwe septet. De zevenkoppige formatie Tree House weerspiegelt de enorme variatie binnen de Nederlandse jazz. Spelers van verschillende generaties en uit verschillende hoeken verenigen zich in een ongebruikelijke bezetting. De composities geven ruimte aan de individuele kwaliteiten van alle bandleden. zo 03 december 21:00, Bimhuis, € 16,-

SVEN RATZKE & BAND VENUS & MARS Ter ere van zijn verjaardag speelt de internationale ster Sven Ratzke een speciale editie van de succesvolle voorstelling 'Venus & Mars'. Ratzke neemt het publiek mee in de catalogus van de mooiste muziek van de afgelopen eeuw, met als gast trompettist Eric Vloeimans. ma 04 december 20:30, Paradiso, € 25,-

AMSTERDAM KLEZMER BAND FT. IZALINE CALISTER Amsterdam Klezmer Band gaat de samenwerking aan met zangeres Izaline Calister. Queen Izaline’ werd ze al genoemd, en ‘de koningin van de Antilliaanse muziek’; de Curaçaose zangeres kan met haar stem de warmte oproepen van de Caribische eilanden. ma 04 december 20:30, Bimhuis, € 13,-

CHAPPELL ROAN Kayleigh Rose Amstutz, ook wel bekend als Chappell Roan, is te herkennen aan haar vrouwelijke en queer-positieve popmuziek met een donker randje. In dit concert presenteert de Amerikaanse zangeres haar nieuwste album 'The Rise and Fall of a Midwest Princess'. di 05 december 19:30, Melkweg, € 20,15

RAMKOT Het rocktrio Ramkot laat zich niet graag in een hokje plaatsen.

MÉÉR VOORSTELLINGEN, CONCERTEN EN EXPOSITIES? iamsterdam.nl/agenda

POP

Ruben en Matthijs Pol. Het Nederlandse duo maakt dansbare new wave en synthpop met pulserende ritmes en baslijnen.

In 2022 bracht het duo hun debuutsingle 'Comme Ça' uit. Een jaar later volgde de release van hun succesvolle debuut-EP 'Pol'.

MERLIJN DOOMERNIK

vr 01 december 20:30, Betty Asfalt Complex, € 19,50

Voor hun snoeiharde rock vol tempowisselingen bedachten ze het begrip 'ramrock'. Oftewel: rock waardoor alles rammelt.

Na twee succesvolle EP’s, ‘Ramkot – EP’ en ‘What Exactly Are You Looking For’ brachten de Belgen in het voorjaar van 2023 de langspeler ‘In Between Borderlines’ uit.

wo 06 december 19:30, Tolhuistuin, € 16,-

PIP BLOM Pip Blom is een viertal uit Nederland met internationale faam.

Met een energieke podiumpresentatie waar het spelplezier vanaf spat en liedjes die als oorwurmen in je hoofd blijven hangen, stond de indierockformatie al op festivals van Best Kept Secret tot Glastonbury. do 07 december 19:30, Melkweg, € 18,40

ERWIN VAN LIGTEN ‘Erwin van Ligten wordt door kenners gezien als de beste Indogitarist van Nederland’, aldus het Nederlands-Indische magazine Indah. In de voorstelling 'Stille Kracht' vertelt Erwin op geanimeerde wijze over zijn familie en verenigt hij de weemoedige klanken van krontjong met blues, rock en reggae.

WINNAAR BOY EDGARPRIJS 2023: MONICA AKIHARY Monica Akihary vormt al meer dan vijfentwintig jaar samen met gitarist-componist Niels Brouwer een duo onder de naam Boi Akih en treedt wereldwijd op. Onlangs verscheen hun tiende studioalbum From and to Infinity. Op de feestelijke concertavond, die zij zelf samenstelde, wordt aan haar officieel De Boy Edgarprijs, de belangrijkste prijs in Nederland op het gebied van jazz en geïmproviseerde muziek, uitgereikt.

BIMHUIS, 6 DECEMBER

DANIEL VAN HAUTEN

POP

AMSTERDAMS ALLOOI Amsterdams Allooi schetst in 'Het Been van Manke Nelis en Andere Verhalen' met liedjes, anekdotes en wetenswaardigheden een beeld dat verrast, amuseert, ontroert, boeit en blijft hangen. Een voorstelling voor iedereen, jong en oud, die van Mokum houdt.

winter 2023-2024

KRANT

do 07 december 20:30, Podium Mozaïek, € 19,-

INDIAN ASKIN Indian Askin is terug. De band van de Amsterdamse multiinstrumentalist en producer Nelson ‘Chino’ Ayala heeft meerdere vormen gekend sinds de oprichting in 2007 en krijgt nu een doorstart met nieuwe leden.

Het geluid van Indian Askin kan worden omschreven als groovy, luidruchtig en eigenzinnig. vr 08 december 19:30, Paradiso, € 14,-

JOSÉ SOGORB EN ÉADAOIN COPELAND José Sogorb en Éadaoin Copeland vieren de release van hun nieuwe album 'Mélodies Volées'.

Tijdens het concert brengt het duo verschillende stukken ten gehore met een grote verscheidenheid in oorsprong; van werken geschreven voor piano, stukken uit het cellorepertoire en klassieke liederen tot jazz standards en folk- en popsongs. za 09 december 20:00, Vondelkerk, € 14,- t/m € 35,-

NAAZ De Rotterdamse zangeres, songwriter en producer met Koerdische roots Naaz maakt eigentijdse, minimalistische pop met natuurlijke geluiden uit de omgeving. Ze bracht in 2018 haar debuut-EP 'Bits of Naaz' uit, won in datzelfde jaar twee Edison muziekprijzen en stond al op talloze grote podia en festivals. In 2023 bracht Naaz zelfstandig haar debuutalbum uit, getiteld 'Never Have I Ever'. do 14 december 19:30, Paradiso, € 20,-

JAZZ FOCUS BIG BAND EN BERT VAN DEN BRINK In de reeks 'Junior meets senior' presenteert de Peter Guidi Foundation de Jazz Focus Big Band en Bert van den Brink op Hammond orgel. zo 17 december 14:00, Tolhuistuin, € 12,50

COR BAKKER KERST SING-A-LONG Cor Bakker zal samen met zijn eigen trio, het Amsterdams Zwanenkoor en de solisten

02 UK AGENDA WINTER 2023_MB3_RD.indd 44

SKINDRED De Britse band Skindred combineert op aanstekelijke wijze reggae en hiphop met snoeiharde metal riffs.

Skindred’s beukende mix van heavy metal, punkrock en reggae wordt vaak omschreven als 'Ragga metal'.

Met zanger Benji Webbe als speerpunt presenteert het viertal het onlangs verschenen album Smile. Voor liefhebbers van bands als Korn, Living Colour, Soulfly en System Of A Down.

LOTTE WALDA De achttien nummers op het debuutalbum Dragonfly van Lotte Walda, over dankbaarheid, liefde en hoop op een betere toekomst, zijn geïnspireerd door de natuur en de reizen die Walda heeft gemaakt. De Nederlandse singer-songwriter met de innemende stem noemt zichzelf een oude ziel door een voorliefde voor muziek uit de jaren 70, waaronder Joni Mitchell en Melanie, en vintage kleding.

MELKWEG, 15 DECEMBER

BITTERZOET, 21 DECEMBER

Karin Bloemen, Fay Claassen en Humphrey Campbell en met presentatie van Jacques Klöters een Kerstconcert geven.

het rijke oeuvre van de symfonische rock, van Genesis tot Yes en van Alan Parsons tot Supertramp, ze komen allemaal voorbij.

do 21 december 20:15, Westerkerk, € 39,50

do 28 december 20:30, Poppodium P60, € 28,50

MARJORIE BARNES & MILLENNIUM ORCHESTRA 'Grande dame du jazz' Marjorie Barnes keert terug naar de songs van haar jeugd met het Millennium Jazz Orchestra. Hun veelgeprezen album 'Both Sides Now' wordt in zijn geheel uitgevoerd, omlijst met klassiekers in speciale kerstarrangementen van bandleider Joan Reinders.

MEAU Synths, warme sounds, dromerige koortjes en goudeerlijke teksten. Meau schrijft nummers over dagelijkse en voor iedereen herkenbare onderwerpen als de liefde, persoonlijke ontwikkeling en eenzaamheid. De Nederlandse singer-songwriter brak in 2021 door met de single 'Dat Heb Jij Gedaan'.

za 23 december 20:30, Bimhuis, € 22,-

MERAIN - A CELTIC & COLOURFUL CHRISTMAS Merain is een NederlandsOostenrijks trio dat zich heeft toegelegd op het spelen van volksmuziek op geheel eigen wijze. Het trio combineert zang, viool en Keltische harp en speelt kerstmuziek uit o.a. Ierland, Duitsland, Nederland, Zweden en Zuid-Amerika. ma 25 december 14:00, Uilenburger Sjoel, € 15,- t/m € 25,-

PROGPROMS Wereldhits en hoogtepunten uit

do 04 januari 16:00 en 19:30, Paradiso, € 24,50

ANGELO VERPLOEGEN Een dubbele albumpresentatie van Angelo Verploegen met een terugblik op 25 jaar componeren.

Twee persoonlijke gebeurtenissen inspireerden de lyrische trompettist tot het maken van twee nieuwe albums: 'A Handful of Stories', live uitgevoerd in kwintet-bezetting, en 'Little Dancer' in duo met pianist Jeroen van Vliet. vr 05 januari 20:30, Bimhuis, € 16,-

POL Pol is het nieuwe project van de twee multi-getalenteerde broers

za 06 januari 20:30, Bitterzoet, € 13,-

CARLY E Carlijn zet in 'Toekomstmuziek' vol passie en humor een voorstelling neer over de niet-klassieke weg die ze heeft bewandeld als celliste en zangeres, in een aanstekelijke mix van jazz en pop met een poëtische groove.

10 t/m 14 januari en 24 t/m 28 januari diverse tijden, Scala | foodbar en theater, € 11,-

BENJAMIN HERMAN Het nieuwe album 'Nostalgia Blitz' van Benjamin Herman is opgedragen aan de altsaxofonisten naar wie hij opkeek in de jaren tachtig, zoals James Chance, Xero Slingsby en John Lurie. Saxofonisten met een attitude, ideeën en energie. Voor de opnames sloot hij zich op in de studio met een bont gezelschap.

Live speelt hij de nieuwe nummers met bassist Thomas Pol en drummer Jimmi Hueting. vr 12 januari 20:30, Bimhuis, € 18,-

KAFKA De tweekoppige band Kafka, bestaande uit Dafne Holtland en Frank van Kasteren, brengt twee muzikale werelden samen: die van producer en singer-songerwriter en die van harmonieuze zangeres en muzikale virtuoos.

Het duo presenteert, versterkt door een blazers trio en het Red Limo String Quartet, het album 'Blueprint'. za 13 januari 21:00, Melkweg, € 14,40

THE PASADENA ROOF ORCHESTRA - BACK ON THE ROAD Een avond met muziek uit de roaring twenties en de swinging thirties. Een live show van het Pasadena Roof Orchestra en topsolisten, gepresenteerd door bandleider en crooner Duncan Galloway. Speciale gast is zangeres Sarah Goodwin. di 16 januari 20:15, Het Concertgebouw Amsterdam, € 36,-

THE VACCINES The Vaccines is een vierkoppige indierockband uit Londen, opgericht in 2010. Het zesde Vaccines-album, 'Pick-Up Full of Pink Carnations' is een plaat die druipt van het plezier: tien nummers in iets meer dan een half uur, boordevol gitaarhooks en spitsvondige popmelodieën. wo 17 januari 19:30, Paradiso, € 25,-

LAURA JURD & THE BIG FRIENDLY BAND De Britse trompettist Laura Jurd presenteert haar 'The Big Friendly Album'. Zelf noemt ze het haar ‘grote vriendelijke album’: met een kleurrijke mix van Keltische folk, blues en gitaarpop.

do 18 januari 20:30, Bimhuis, € 18,-

SARAH KINSLEY De Amerikaanse Sarah Kinsley is muzikant, zangeres en producer.

Haar alternatieve dreampop is soms ironisch en soms kwetsbaar. Op haar debuut EP 'Ascension' ontdekt de jonge artiest zichzelf en de wereld en put kracht uit haar onzekerheden. za 20 januari 20:30, Bitterzoet, € 12,-

MARK LETTIERI GROUP Mark Lettieri is vooral bekend

17-11-2023 11:00

45

winter 2023-2024 om zijn vindingrijke gitaarwerk voor de Amerikaanse groep Snarky Puppy. Naast soepele funkjazz-begeleiding en scheurende rocksolo’s levert hij ook regelmatig composities en arrangementen. Nu is hij terug met zijn eigen groep, met onder anderen basgitarist Wes Stephenson en drummer Jason ‘JT’ Thomas.

powered by WePartyNow

FEESTJES EN CLUBS

THE MENZINGERS De band ontstond in 2006 uit de assen van de ska-punkbands Bob and the Sagets en Kos Mos. The Menzingers staan garant voor uitbundige gitaarriffs, punk melodieën en een hele berg energie. Onlangs verscheen hun achtste studio-album 'Some Of It Was True'.

NEW YEAR'S EVE 2023-2024 Escape, een icoon in het nachtleven sinds 1986, staat klaar om te schitteren met zijn geavanceerde geluid, verlichting en visuals. Met meerdere ruimtes om uit te kiezen, waaronder de grote zaal en de intieme Escape deLux, wordt jouw oud en nieuw meer dan onvergetelijk. Daarnaast bieden ze volledige diner- en feestpaketten aan zodat jij naast feesten ook uitgebreid kunt tafelen.

wo 24 januari 19:30, Melkweg, € 28,75

PITOU Na twee succesvolle EP's kwam in 2023 het debuutalbum 'Big Tear' uit dat lovend werd ontvangen. Op dit album komt de klassieke achtergrond van De Amsterdamse Pitou naar voren in gelaagde harmonieën, zangpartijen en melodieën, terwijl instrumenten als piano, harp en synthesizers het alternatieve popalbum compleet maken.

ESCAPE, 31 DECEMBER

HER MAJESTY Na hun succesvolle reis naar het platteland gaan ze nu op citytrip.

Naar het San Francisco van eind jaren zestig, begin jaren zeventig.

De jaren dat de stad het muzikale centrum van de wereld was.

ENCORE NEW YEAR'S EVE Luid 2024 feestelijk in bij de Melkweg; hét culturele epicentrum van Amsterdam.

En hoe! Met maar liefst 3 area's, ruim 3500 mensen en de welbekende Encore vibes, denk aan Hiphop, R&B en Afro, wordt dit een einde van 2023 om nooit te vergeten, en natuurlijk een heel dik begin van 2024!

zo 28 januari 20:15, De Kleine Komedie, € 14,- t/m € 29,-

CLUBBING

IGNITION De soldaten van de snoeiharde dubstep in Nederland vieren het 8-jarige bestaan van Ignition Events. De line-up blijft nog even geheim, maar reken op weer een explosieve nacht vol moshpits en headbangen. vr 08 december 23:30, Melkweg, € 21,85

VROEGZAT VroegZat keert deze winter terug.

Evenveel feest, maar dan lekker vroeg en dus op een normale tijd naar bed waardoor je de volgende dag gewoon fit bent. Win-win.

Muzikaal gaat het heen en weer van disco naar pop en van reggae naar rock en van happy naar hiphop. vr 22 december 19:00, Melkweg, € 19,55

NO DIGGITY Verwacht een dampende avond vol met klassieke hits, harde beats en solid throwbacks met de lekkerste hiphop en r&b classics uit de 90’s en 00’s. vr 29 december 23:59, Melkweg, € 15,-

di 05 december 20:00, De Duif, € 12,50 t/m € 15,-

ARTURO DEN HARTOG De serie Jonge Nederlanders presenteert talent van eigen bodem.

Het droomprogramma van Arturo den Hartog bestaat uit muziek van Copland, Finzi en Händel, ook neemt hij volksliederen mee uit zijn moederland Suriname. wo 06 december 20:15, Het Concertgebouw Amsterdam, € 20,-

ORGELCONCERT De Nieuwe Kerk bezit twee orgels: het grootste historische orgel van Nederland, het hoofdorgel, en het kleinere transeptorgel. Tijdens deze orgelconcerten wordt er muziek van bekende componisten ten gehore gebracht.

do 25 januari 20:30, Het Zonnehuis, € 17,50

wo 31 januari 20:30, Bimhuis, € 22,50

za 02 december 14:00, Stichting Noorderkerkconcerten, € 20,-

TOMOKO MUKAIYAMA - DEC5 Kunstenaar en componist Tomoko Mukaiyama is begonnen met DEC5 om een alternatieve viering te bieden voor het traditionele Sinterklaasfeest. Het programma bestaat onder andere uit indringende composities van Nikolai Korndorf en Joseph Haydn.

wo 24 januari 20:30, Tolhuistuin, € 24,-

MATANGI QUARTET & RUBEN HEIN Dertig jaar na het verschijnen van het legendarische album 'The Juliet Letters' van Elvis Costello en het Brodsky Quartet presenteren het Matangi Quartet en de singer-songwriter Ruben Hein een 21e-eeuws vervolg op deze meesterlijke liedcyclus. Ze lieten zich inspireren door de verzamelde Nederlandse brieven uit het boek 'P.S.' van Jet Steinz en voegen met nieuwe composities een eigentijds hoofdstuk toe.

Femke IJlstra, Lisa Schreiber, Marrich Noordmans en Aukelien Kleinpenning op saxofoon.

MELKWEG, 31 DECEMBER

WE ALL LOVE 80'S 90'S 00'S 10'S Sluit je elke laatste zaterdag van de maand aan in Panama voor WE ALL LOVE 80’s 90’s 00’s 10’s! Dans op hits uit deze iconische decennia.

De beste DJ’s nemen plaats achter de draaitafels om een superfeest te verzorgen met alle danceable hits uit de 80’s, 90’s, 00’s en 10’s. Het VJ-team neemt je mee terug in de tijd en verrast je met alle legendarische film- en televisiemomenten.

PANAMA, 27 JANUARI

KISS ALL HIPSTERS Het Kiss All Hipsters dj-team brengt een zes uur durende dj-set met pop, indie, hiphop & electronica en veel meer uit het jaar 2023. Van Kylie Minogue tot The Chemical Brothers en van Prins S en de Geit tot Dua Lipa. vr 29 december 23:30, Melkweg, € 7,-

ROOTS - NYE PARTY 2023 Tel de momenten af tot 2024 bij Roots, met een eclectische mix van aanstekelijke housebeats tot de ritmische vibes van urban, reggaeton en funk én met schitterend vuurwerk dat de lucht verlicht om middernacht. zo 31 december 22:00, Club Roots, vanaf € 25,-

Q-FACTORY - AMSTERDAM NIGHTLIFE NYE FESTIVAL Vorig jaar was legendarisch, dit jaar gaat het er nog harder aan toe op Oud & Nieuw 2023 op beats van Amsterdam's allerbeste dj's en mc's. Dit is méér dan een feest, het is een statement. Een ode aan vrijheid, liefde en legendarische herinneringen. zo 31 december 22:00, Q-Factory, vanaf € 25,-

PONG - HOUSE OF PING AMSTERDAM NYE PARTY 2023 Deze oudejaarsavond verandert

02 UK AGENDA WINTER 2023_MB3_RD.indd 45

Pong - House of Ping in een speeltuin van festiviteit, met een bedwelmende mix van muziek en de klanken van urban, afro house, pop en world beats, zorgvuldig geselecteerd en gedraaid door de beste Amsterdamse dj's.

zo 31 december 22:00, PONG - House of Ping, vanaf € 25,-

KLASSIEK

DE NATIONALE OPERA DIE ZAUBERFLOTE Simon McBurney’s enscenering van 'Die Zauberflöte' wordt wereldwijd geprezen als een van de meest innovatieve en rake interpretaties van Mozarts geliefde opera. Nu keert deze productie terug naar het theater waar ze werd gecreëerd.

01 december t/m 28 december diverse data en tijden, Nationale Opera & Ballet, € 28,- t/m € 196,-

MEREL VERCAMMEN & SYRENE SAXOFOONKWARTET Tijdens 'Rising waves' wordt het publiek op een muzikale reis meegenomen met de stijgende zeespiegel. Er klinkt hypnotiserende minimal music van Jacob ter Veldhuis, maar ook de altijd imponerende Arvo Pärt met zijn legendarische 'Fratres'. Met Merel Vercammen op viool en

do 07 december 19:30, ma 25 december 15:00, ma 01 januari 15:00, wo 31 januari 19:30, De Nieuwe Kerk Amsterdam, € 5,-

AMSTEL QUARTET PHILIP GLASS Amstel Quartet duikt in Philip Glass zijn monumentale compositie 'Music With Changing Parts'. In dit meditatieve en groovende werk van hardcore minimalisme wordt door akoestische en elektronische geluiden een steeds veranderende maar rijke muzikale textuur gecreëerd. vr 08 december 20:15, De Waalse Kerk, € 27,-

HET NATIONALE BALLET RAYMONDA Vier- en vijfsterrenrecensies en diverse vermeldingen als ‘beste productie van het jaar’ in de internationale danspers. Adjunct-artistiek directeur Rachel Beaujean geeft in haar productie een eigen, bij deze tijd passende interpretatie aan het balletverhaal. Tegelijkertijd laat ze de choreografische juwelen van Marius Petipa’s laatste grote meesterwerk stralen.

09 december t/m 01 januari diverse data en tijden, Nationale Opera & Ballet, € 25,- t/m € 110,-

REMY VAN KESTEREN - MUSES Remy van Kesteren is de meest veelzijdige harpist van Nederland en schept zijn eigen klankwerelden met een mix van neoklassiek, elektronische muziek en jazz. Hij presenteert onder andere werk van zijn nieuwe album 'Muses', waarop hij nummers herwerkt van bands en artiesten die hem geïnspireerd hebben, van Radiohead tot Sibelius. za 09 december 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 19,-

GROOT OMROEPKOOR FAURÉ'S REQUIEM Fauré’s Requiem is hemelse en troostende muziek van een eeuwige schoonheid. Onder leiding van topdirigent Stéphane Denève weten de zangers van het Groot Omroepkoor als geen ander hoe ze deze hoopvolle noten het mooist laten klinken. zo 10 december 11:00, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 21,-

ROELAND DUIJNE RACHMANINOV EN FAURÉ Het derde concert van het tweede seizoen van Kamukoza (Kamermuziek in de Koningszaal) omvat een optreden van de cellist Roeland Duijne. Hij brengt muziek van Rachmaninov en Fauré. zo 10 december 11:00, ARTIS-Groote Museum, € 17,50

ANDRÈ SCHUEN EN DANIEL HEIDE - MAHLER EN SCHUBERT Samen hebben ze al vele podia veroverd, bariton Andrè Schuen en pianist Daniel Heide. Als muzikale partners delen ze hun liefde voor Schubert. Naast Schubert buigen de musici zich in dit concert over Mahlers 'Rückert-Lieder'. di 12 december 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 36,-

ALEXEI VOLODIN + OLGA PASHCHENKO - RACHMANINOV VOOR VIER HANDEN Sergej Rachmaninovs 'Suites' voor twee piano’s hebben alles wat Rachmaninov tot Rachmaninov maakt: meeslepende melodieën, zwelgende harmonieën, maar ook bravoure en hier en daar wat tegendraadsheid.

De Russische pianisten Alexei Volodin en Olga Pashchenko, die ook uitblinken in repertoire van Medtner en Borodin, léven deze muziek. wo 13 december 20:15, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 45,-

NADEZDA FILIPPOVA SOIRÉE DE NADEZDA Nadezda Filippova geeft in de reeks Soirée de Nadezda als pianiste en programmeur de verscheidenheid, de variatie en de verschillende kunsten een podium, met klassieke muziek als centraal punt. In deze editie: Ludwig van Beethoven en zijn erfgoed do 14 december 20:00, Theater de Roode Bioscoop, € 20,-

ARJEN LEISTRA Het Orgelpark besluit het jaar met een uitvoering van 'La Nativité du Seigneur', een vroeg orgelwerk van Olivier Messiaen door de stadsorganist van Schiedam, Arjen Leistra. za 16 december 20:15, Orgelpark, € 12,50 t/m € 20,-

CHOIR OF ST JOHN’S COLLEGE KERSTKLASSIEKERS Het koor van St John’s College Cambridge is een van de beste koren ter wereld en zingt stemmige kerstmuziek van Byrd en Bach tot Vaughan Williams en Mendelssohn.

zo 17 december 11:00, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 21,-

PYNARELLO + LISA WEEDA VREDE Pynarello en schrijver Lisa Weeda vertellen het verhaal van Lisa’s oudtante Klawa, die met Lisa voor de oorlog in Odessa de opera 'Meinacht' van RimskiKorsakov bezocht. Er klinken spannende noten van Ligeti voor blazers, hoopvolle muziek voor strijkers van de gevluchte componist Korngold, een ontroerend Oekraïens volkslied en ook de bede om vrede 'Dona nobis pacem' van Bach ontbreekt niet. vr 22 december 20:15, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 41,-

NICOLAS VAN POUCKE CHOPIN’S POETIC GENIUS De ultieme Chopin in al zijn facetten belicht en gespeeld door de meesterpianist Nicolas van Poucke. za 23 december 20:00, Zuiderkerk, € 10,- t/m € 25,-

17-11-2023 11:00

AMSTERDAM ART 46 46

winter 2023-2024

KRANT KRANT ROOTSKOOR AMSTERDAM Rootskoor Amsterdam, onder leiding van Herbert de Jonge, zingt tijdens dit winter/kerst concert kerstliederen uit Oekraïne, Engeland, Duitsland en Skandinavië. Daarnaast brengt het koor liederen die horen bij winterse avonden en geven ze een lichtje in de duisternis.

KLASSIEK

CONCERTGEBOUWORKEST BEETHOVENS ‘EROICA’ In dit Kerstmatinee, onder leiding van toekomstig chefdirigent Klaus Mäkelä, speelt het Concertgebouworkest Beethovens grandioze 'Derde symfonie' en werken van maar liefst twee Mendelssohns.

1.

ma 25 december 14:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 29,-

APOLLO ENSEMBLE FELIZ NAVIDAD In de Spaanse kersttradities zijn veel cantates bewaard gebleven voor een kleine bezetting met één solist, hobo, twee violen en basso continuo. Feestelijke, uitbundige en toch ook tedere muziek van Juan Francés de Iribarren, José de Nebra en Joseph de Torres.

2.

NINE ISLANDS

za 23 december 15:15, De Engelse Kerk, € 10,-

AMBER DOCTERS VAN LEEUWEN & JI YOUN KANG - ORIGIN Jaren nadat zij ter adoptie werd afgestaan reisde Amber naar Zuid-Korea om haar biologische vader te ontmoeten.

Dit verhaal vormt de basis voor een nieuw werk dat Amber samen met de Zuid-Koreaanse componist Ji Youn Kang creëert. Een intens en persoonlijk verhaal met indringende en ontroerende muziek met Amber Docters van Leeuwen op cello en Ji Youn Kang op electronica.

DE NOORDERKERK, 13 JANUARI

di 26 december 15:15, De Waalse Kerk, € 22,50

ABKE BRUINS, ANNE VAN ECK E.A. - HET WITTE SNEEUWBALBAL (3+) Speciaal voor de gezelligste tijd van het jaar heeft Mark Haayema een winters muzieksprookje geschreven. Zing en dans mee tijdens dit peuterconcert 'Het Witte Sneeuwbal-bal'.

3.

AMSTERDAM SINFONIETTA EN THE TALLEST MAN ON EARTH Breder dan klassiek is de nieuwjaarstraditie van Amsterdam Sinfonietta.

Elk jaar nodigt het strijkersensemble een artiest uit de popmuziek uit voor een avontuurlijke samenwerking. Dit jaar met de Zweedse singer-songwriter The Tallest Man on Earth (foto).

Speciale gast is het New Yorkse strijkkwartet Brooklyn Rider. HET KONINKLIJK

SIMON KEENLYSIDE + MALCOM MARTINEAU Een zeldzame kans om in Nederland de Engelse bariton Simon Keenlyside in een liedrecital te beluisteren.

De grote operazanger is doorgaans bezet met rollen in operahuizen als de Met en de Wiener Staatsoper. Niet alleen vanwege zijn stem, ook vanwege zijn acteerwerk. Tijdens dit recital zingt hij liederen van o.a.

Britten, Brahms, Fauré en Hanns Eisler. MUZIEKGEBOUW

za 30 december 20:00, Westerkerk Amsterdam, € 12,50 t/m € 15,-

CONCERTGEBOUW, 8 JANUARI

AAN 'T IJ, 2 DECEMBER

EVAN BOGERD - NIEUWJAARSCONCERT Het nieuwe jaar wordt traditiegetrouw geopend met een vrolijk en spectaculair nieuwjaarsconcert door Evan Bogerd. Evan is organist van de Westerkerk en tevens een veelgevraagd organist in binnen- en buitenland.

en tijden, Nationale Opera & Ballet, € 20,- t/m € 154,-

28 t/m 29 december diverse tijden, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 18,-

LEO VAN DOESELAAR MET BACH HET JAAR UIT Traditiegetrouw het jaar uit met een 'Met Bach het jaar uit' concert. Bachspecialist Leo van Doeselaar, bekend van 'All of Bach' brengt op het monumentale Duyschot een gevarieerd Bachprogramma.

4.

GALERIE CAROLINE O’BREEN Dead River, Tanja Engelberts Hazenstraat 54 t/m 23 december

W139 People’s Forum, Farida Sedoc Warmoesstraat 139 t/m 17 december

In de jaren vijftig onderging de Rhône-rivier grote veranderingen door waterkracht, dammen, en industriële ontwikkeling. Tanja Engelberts onderzoekt de rivier vanuit haar perspectief, geïnspireerd door animisme en de impact van technologie. Ze creëert keramische landschappen met klei en foto’s, waarbij onderwerp en object samensmelten.

People’s Forum onderzoekt de voorwaarden voor kunst als levensonderhoud en als middel tot verandering. De tentoonstelling belicht historische en actuele stemmen van diasporische en transnationale gemeenschappen, gaat in op verzet en burgerlijke ongehoorzaamheid en geeft handvatten voor emancipatie.

GALERIE FONS WELTERS PROLE, Adriano Amaral Bloemstraat 140 t/m 23 december Adriano Amaral’s werk omvat een onderzoek naar de aard van de dingen in de wereld; de materialiteit en substantie van wat ons omringt en de waarde en transformerende kracht ervan in de loop der tijd.

CAPITAL C Evocative Disruptions, Margret Wibmer Weesperplein 4B t/m 11 januari Margret Wibmer verkent relaties tussen lichamen, objecten en ruimtes en gebruikt ambiguïteit en het principe van toeval als methode om processen, normen en waarden te deconstrueren die diep verankerd zijn in onze samenleving.

Samenstelling door: Amsterdam Art – connecting art and the city Amsterdam Art bevordert samenwerking tussen kunstinstellingen en promoot de meest toonaangevende kunstenaars en tentoonstellingen in Amsterdam. Zie het actuele aanbod van de 66 deelnemende organisaties op amsterdamart.com.

02 UK AGENDA WINTER 2023_MB3_RD.indd 46

vr 05 januari 20:00, Westerkerk Amsterdam, € 12,50 t/m € 15,-

DE CELLISTEN VAN HET CONCERTGEBOUWORKEST ROMANTISCHE KLASSIEKERS Geen instrument is zo veelzijdig als de cello. Sonoor zingen, wendbaar bewegen met felle accenten: in bewerkingen van heerlijk romantische orkestklassiekers bewijzen de cellisten van het Concertgebouworkest dat ze het allemaal kunnen. zo 07 januari 11:00, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 21,-

NATIONALE OPERA - AGRIPPINA Agrippina, de moeder van Nero, doet er alles aan om de heersende keizer Claudius van de troon te stoten en haar zoon aan de macht te krijgen. Deze barokopera over grote ambities, politieke intriges en de kronkelwegen van de macht behoort tot een van Händels sterkste vroege werken.

13 januari t/m 28 januari diverse data

CHRISTIAN GERHAHER + GEROLD HUBER - FAURÉ, TSJAIKOVSKI EN CHOPIN De Duitse bariton Christian Gerhaher en pianist Gerold Huber brengen bijzonder repertoire.

Naast liederen van Fauré waagt Gerhaher zich aan het Russisch van Tsjaikovski en het zelden gehoorde Pools in de spaarzame liederen van Chopin. Meesterwerken vol weemoed en verlangen. do 18 januari 20:15, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 57,-

DMITRY SINKOVSKY BAROKFEEST Al ruim twintig jaar speelt het Helsinki Baroque Orchestra mee aan de top van de Europese barokorkesten. Met de flamboyante Dmitry Sinkovsky, die het orkest naar goede barokgewoonte leidt als eerste violist, laten ze barokke extravaganza van drie iconische meesterstukken horen. za 20 januari 14:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 44,-

DAME SARAH CONNOLLY EN JOSEPH MIDDLETON - VAN CHAUSSON TOT TURNAGE Mezzosopraan Dame Sarah Connolly en haar muzikale partner

Joseph Middleton brengen laatromantische liederen en nieuw werk: allemaal muziek die over slaap gaat. De Engelse Connolly kruipt volledig in de tekst en brengt een persoonlijke ervaring over.

di 23 januari 20:15, Het Concertgebouw Amsterdam, € 36,-

ASKO|SCHÖNBERG, KATRIEN BAERTS + DAVID KWEKSILBER ROOTS & GROOVES Volksmuziek raakt het hart.

Met dit feestelijke programma presenteren de musici van Asko|Schönberg werken van Thomas van Dun, Leoš Janáček, Unsuk Chin en John Adams. do 25 januari 20:15, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 41,-

STRIJKKWARTET BIËNNALE 2024 DANISH STRING QUARTET Tijdens het openingsconcert van de Strijkkwartet Biënnale Amsterdam komen heden en verleden op heel mooie wijze samen met op het programma werk van Benjamin Britten, Thomas Adès en Franz Schubert. za 27 januari 20:15, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 45,-

NATIONALE OPERA LA TRAVIATA Met 'La traviata' vertelde Giusep-

17-11-2023 11:00

47

winter 2023-2024

za 27 januari 19:30, wo 31 januari 19:30, Nationale Opera & Ballet, € 28,- t/m € 196,-

MARMEN QUARTET VROEGE HAYDN In zijn kwartetten 'opus 33' slaat Haydn nieuwe wegen in. Nummer zes demonstreert niet alleen de lichtere stijl van deze werken, maar ook Haydns meesterlijke raffinement. Takemitsu’s geheimzinnige 'A Way a Lone', gebaseerd op een fragment uit 'Finnegans Wake' van James Joyce, biedt een ernstig tegenwicht. ma 29 januari 09:30, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 23,-

MUSICI VAN HET CONCERTGEBOUWORKEST - BACHS DIE KUNST DER FUGE Musici van het Concertgebouworkest spelen Bachs monumentale achttiendelige cyclus 'Die Kunst der Fuge' in een bewerking voor strijkers en rietblazers di 30 januari 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 42,-

TONEEL & THEATER

STUDIO 52ND - UIT HUIS Wat betekent thuis? Wanneer is een plek veilig? Kun je ook zélf die veilige plek zijn? In deze voorstelling op locatie wordt samen met uithuisgeplaatste kinderen, jongeren en jongvolwassenen gezocht naar een antwoord op de vraag: waar zijn we veilig? vr 01 december diverse tijden, Theater De Krakeling, € 10,-

LET THEATER - THE TRIAL Let Theater brengt hun nieuwe productie 'The Trial' op de planken. Volg de beproevingen van Josef K, geschreven door Franz Kafka, aangepast door Charlie Bird en geregisseerd door Charlie Bird & Jacquelyn Poplar. Engels gesproken 01 t/m 02 december 20:00, Badhuistheater, € 12,50 t/m € 14,50

ELIAS DE BRUYNE / THEATER ARTEMIS - EUHM... IN VIJF BEDRIJVEN Een poëtische, absurde voorstelling over iemand die een voorstelling probeert te maken terwijl de seizoenen ongestoord voorbij komen.

01 t/m 02 december 21:00, Frascati, € 10,- t/m € 15,-

LILY & JANICK - KALEIDING Twee performers, vier lichamen.

'Kaleiding' is een meditatief spektakel tussen hypnotiserende (steeds veranderende) vormen en nieuwe perspectieven op hedendaagse partneracrobatiek.

01 t/m 03 december 12:30, Theater Bellevue, € 19,50

SCRATCH MARIONETTEN ER STAAT EEN PAARD IN DE TUIN! (4+) Op een dag vindt Bibi tot haar grote verbazing een verdwaald paard in haar kleine achtertuintje! Wat doet dat daar? Ze sluit vriendschap met het dier en geeft het trouw iedere dag hooi en water. Maar dan verschijnt de eigenaar ineens ten tonele!

Een Sinterklaasvoorstelling met schminken.

zo 03 december 13:00, Poppentheater Koos Kneus, € 7,- t/m € 9,-

SIMONE KLEINSMA, PAUL GROOT E.A. - DE HOSPITA Het jubileumjaar van Simone Kleinsma wordt gevierd met de musical 'De Hospita'. Deze speciaal voor Simone Kleinsma geschreven musical comedy over een flamboyante oud-revuester neemt het publiek mee naar het hedendaagse Amsterdam én het Parijs van de vorige eeuw.

THEATER

herkenbaarheid met de energie van een punkband, gekoppeld aan Vietnamese opera. Nhung Dam is een meester in verhalen vertellen en kijkt met een onvermoeibare blik naar deze wereld, waarbij ze ook zichzelf niet buiten schot laat.

12 t/m 16 december 20:00, DeLaMar, € 19,50

02 t/m 04 december diverse tijden, DeLaMar, € 25,-

GAVIN-VIANO - MULTIVERSUM ONLOSMAKELIJK VERBONDEN Een muzikale en beeldende voorstelling over de kracht van kinderlijke fantasie en perspectief in het helen van trauma.

Waar blijft de verbeeldingskracht en de open blik van het innerlijke kind wanneer je als volwassene de gebaande wegen moet bewandelen? Kunnen we kinderspel opnieuw toe-eigenen om onszelf te bevrijden? di 05 december 20:00, Bijlmer Parktheater, € 12,50 t/m € 15,-

DE WARME WINKEL - FREAKY FRIDAY FACE OFF Het wordt je als kind al aangeleerd, je oefent het je hele leven, maar het blijft één van de moeilijkste dingen om te doen: jezelf in de ander verplaatsen. In 'Freaky Friday Face Off ' nemen de acteurs dit wel heel letterlijk: zij wórden de ander. De bliksem slaat en plots wordt er van lichaam gewisseld.

wo 06 december 20:00, Schouwburg Amstelveen, € 25,-

JUST VAN BOMMEL & EMMA VAN DEN ELSHOUT HET SPEKTAKELTJE 'Het Spektakeltje' is een tekstuele en beeldende voorstelling over de kleine dingen, de iets grotere dingen en de allergrootste dingen.

Over hoe alles in ons universum met en rond elkaar beweegt, in elkaar steekt en hoe daar sense van te maken.

06 t/m 16 december diverse data 20:00, Frascati, € 10,-

ESTHER VAN DER WEL BET & AAGJE Esther van der Wel combineert cabaret met muziek én een interessant verhaal over Betje Wolff en Aagje Deken, een beroemd schrijversduo uit de Verlichting die misschien wel meer waren dan alleen collega's.

6 december t/m 28 januari diverse data en tijden, Scala | foodbar en theater, € 11,-

ITA ENSEMBLE / HOTEL MODERN / GUY CASSIERS - OER EN ANDERE TIJDEN Guy Cassiers creëert samen met Hotel Modern en elf acteurs van het ensemble de wereld van Oer: op verschillende videoschermen wordt in maquettes en live het leven in het dorp en de omliggende natuur gecreëerd. Het geheel is een tableau vivant van epische proporties dat recht doet aan de gelaagde wereld van de roman van Nobelprijswinnaar Olga Tokarczuk. Zij brengt op een ingenieuze manier een Pools dorp tot leven waar de bewoners de gevolgen van twee wereldoorlogen, het communisme en de komst van de moderniteit proberen te overleven.

6 t/m 23 december diverse data, Internationaal Theater Amsterdam, € 13,- t/m € 43,50

AMRO KASR - ARTHUR / DE RADICALISERING VAN EEN GLAZENWASSER Wat gebeurt er met een vriendschap die onder druk komt te staan door politieke meningsver-

02 UK AGENDA WINTER 2023_MB3_RD.indd 47

PRISCILLA VAUDELLE / SUBURBIA - OSSO Maggie en Steven zijn sinds een jaar uit elkaar. Ze hebben samen twee kinderen: Stef (18) en Michael (16). Samen proberen ze hun gezinsleven op een nieuwe manier vorm te geven. Maar hoe leef je je leven als familie op het moment dat je uit elkaar bent? Aan de hand van scherpe dialogen, kwetsbare songs en vurige bewegingen komen de structuren binnen het gezin bloot te liggen. Een ontroerend, grappig en confronterend familieportret, waarin niet de oplossing maar de poging centraal staat.

Met muziek van Zoë Livay. FRASCATI, 1 T/M 7 DECEMBER

JOUKE BOS

pe Verdi niet alleen het verhaal van een terminaal zieke courtisane.

Hij confronteerde zijn tijdgenoten tevens met hun eigen hypocriete moraal. In haar indringende productie doet de Duitse regisseur Tatjana Gürbaca hetzelfde.

ADRIEN M & CLAIRE B Het Zaantheater bestaat 25 jaar en dat wordt gevierd met een unieke ervaring van het Franse gezelschap Adrien M & Claire B. Hun driedimensionale project Acqua Alta bestaat uit een voorstelling, een digitaal pop-up boek en een VR-beleving. Ink Black is visueel theater waarin verhaal, mens en techniek op betoverende wijze samen komen. Ook brengen ze de immersieve installatie Last minute. Het hele pand staat in het teken van dit verhaal over het stijgende water.

LUCRETIA VAN DER VLOOT, HUUB VAN DER LUBBE E.A. DE MAN VAN LA MANCHA In deze nieuwe en eigentijdse bewerking van de musicalklassieker, in de regie van Ruut Weissman, komt het aanstekelijke verhaal van Don Quichot tot leven. Een grootse en fantasievolle musical, met Huub van der Lubbe als Don Quichot, over de wonderlijke wereld van idealist Don Quichot in het Sevilla van de 16e eeuw met de Spaanse flamenco als hartslag van het verhaal.

ZAANTHEATER, 4 T/M 7 JANUARI

DELAMAR, 7 T/M 30 DECEMBER

schillen? Tijdens de corona lockdowns gaat Amro aan de slag in het glazenwassersbedrijf van een goede vriend. Op grote hoogte kijken ze uit over de stad en de mensen en reflecteren ze op de samenleving. vr 08 december 20:30, Podium Mozaïek, € 16,-

MAXTAK / SONNEVANCK GULLIVERS REIZEN (8+) In een frisse bewerking van Marije Gubbels komt 'Gullivers reizen', het beroemde boek van Jonathan Swift uit 1726, op humorvolle wijze tot leven. Een swingende familievoorstelling vol live muziek, zang en videoprojectie over de vraag: wat maakt ons mens? Zijn we in al onze wijsheid wel zo wijs? Of kan het allemaal ook anders?

09 t/m 10 december diverse tijden, vr 19 januari 19:30, Theater De Krakeling, € 12,-

JELMER DE MOED + ELISABETH HETHERINGTON - SCHADUWSPEL Schaduwen bewegen tussen licht en donker. Ze zijn altijd aanwezig maar soms grijpen ze plots onze aandacht. In 'Schaduwspel' onderzoeken klarinettist Jelmer de Moed en sopraan Elisabeth Hetherington de schaduwen in muziek, in de ruimte en in film.

Tussen tekst en melodie, leiden

en volgen, kijken en gezien worden.

za 09 december 20:00, Plein Theater, € 14,-

CHIRINE HARRABI, SUZANNE ROELS E.A. - WHERE'S MY MONEY Een semi-surrealistische 'black comedy' van John Patrick Shanley met Chirine Harrabi, Suzanne Roels, Diego Best, Teodor Monev en Begum Nisli. Engels gesproken. za 09 december 20:00, zo 10 december 15:30, Badhuistheater, € 13,50 t/m € 14,50

PLAN-D - ZWERFHONDEN (8+) Zwerfhonden is gebaseerd op het verhaal ‘De hond die de tsaar in zijn been beet’ van Toon Tellegen.

Het is een spannende muzikale dansvoorstelling met daarin meerstemmige blaffende en grommende hondenkoren, aria’s en duetten. zo 10 december 15:00, Bijlmer Parktheater, € 9,-

NHUNG DAM - NHUNG GEEFT ZICH BLOOT Na het veelgeprezen '3 miljoen voetstappen naar Sicilië' is Nhung Dam terug met een nieuwe voorstelling over cruciale kruispunten in ons leven. Een avond vol inspiratie, humor en

NITA KERSTEN, SARAH SLUIMER, MERAL POLAT / ORKATER - EN ZE MAAKTE EEN KIND Regisseur Nita Kersten benaderde schrijver Sarah Sluimer en actrice en zangeres Meral Polat vanuit het verlangen om ruimte te creëren voor het thema moederschap in al haar verscheidenheid. Met de voorstelling 'En ze maakte een kind' geven zij gezamenlijk vorm aan een nieuwe iconische moederrol.

13 december t/m 14 januari diverse data en tijden, Theater Bellevue, € 21,50

JIP SMIT, IMKE SMIT, AUS GREIDANUS JR. E.A. - DE AVOND IS ONGEMAK De tweeling Jip en Imke Smit schittert in deze bewerking van Marieke Lucas Rijnevelds bestseller, waarin elke zin een klein kunstwerkje is. Een hartverscheurende voorstelling van schrijver Jibbe Willems en regisseur Nina Spijkers over de moeilijkste onderwerpen in het leven: de dood, rouw en schuldgevoel.

20 t/m 24 december diverse tijden, DeLaMar, € 19,50

SIMME WOUTERS EN JASPER STOOP / ORKATER / DE NIEUWKOMERS - HET NUT VAN EDO DOMPELMANS 'Het nut van Edo Dompelmans' is een muzikaal portret van een man die erachter komt dat hij in vrijwel elk opzicht van zijn leven volstrekt inwisselbaar is. En dat dat niet zonder gevolgen blijft.

Een voorstelling over de vraag in hoeverre wij als mens vervangbaar zijn. En de angst voor het antwoord op die vraag.

22 t/m 23 december 20:30, di 16 januari 20:30, Theater Bellevue, € 20,50

BOOST PRODUCTIES - OPEN Boost maakt beeldend acrobatisch theater op het snijvlak van circus, dans en visual art. In 'Open' ontrafelen ze vragen over de ontmoeting met een ander. Een hemelsbreed opgespannen en beweegbare installatie support de zoektocht. za 30 december 14:00, wo 03 januari 14:00, CC Amstel, € 6,- t/m € 14,-

MAAS THEATER EN DANS - OEI OEI BEVOLKINGSGROEI (3+) 'Oei Oei Bevolkingsgroei' is een voorstelling over opvoeding en hardnekkige rolpatronen. Wie leert er nu van wie en wie draagt er hier de broek/rok/broekrok.

Een absurdistische peuterperformance over een echtpaar dat in sneltreinvaart zomaar baby’s krijgt en niet goed weet wat ze ermee aan moeten.

02 t/m 04 januari diverse tijden, Theater De Krakeling, € 11,-

MÉÉR VOORSTELLINGEN, CONCERTEN EN EXPOSITIES? iamsterdam.nl/agenda

17-11-2023 11:00

48

RAYMI SAMBO MAAKT - GENDERMONOLOGEN Jezelf zijn is makkelijk, het zijn anderen die dat moeilijk maken.

In 'Gendermonologen' staan de persoonlijke verhalen van vijf jonge mensen centraal. Verhalen over wat het betekent om niet in het binaire genderplaatje te vallen.

In zang, dans en tekst vertellen zij over je plek vinden in onze samenleving en alles wat daarbij komt kijken zoals: labels en verwachtingen, openbare toiletten en de allereerste liefde als je ‘nieuwe’ ik.

11 t/m 12 januari 20:00, Bijlmer Parktheater, € 12,50 t/m € 15,-

ALUIN - DIT IS VAN ONS Activiste Just stelt zichzelf de vraag; hoe is een klein land als Nederland zo welvarend geworden? Ze neemt het heft in eigen hand en reist af naar de 17e eeuw om Jan Pieterszoon Coen te ontmoeten. Een hilarische en schrijnende confrontatie met een omstreden voorouder en het begin van een serie donkere bladzijdes uit onze geschiedenis. vr 12 januari 20:30, Podium Mozaïek, € 17,-

BING - BING IS JARIG (1+) Een vrolijke voorstelling waarin Bing (bekend van de populaire tv-serie) met al zijn vriendjes, Coco, Sula, Pando en natuurlijk Flop, samen met de kinderen in het publiek zijn verjaardag viert. za 13 januari 14:00, za 13 januari 16:00, DeLaMar, € 15,-

THEATERBOLWERK PUNCH - EEN STEL MANNENPINGUÏNS Auteur Maaike Bergstra heeft haar persoonlijke zoektocht van een queer vrouw met een kinderwens vertaald in een actueel theaterstuk. 'Een stel mannenpinguïns' is lichtvoetig en inhoudelijk, speels en actueel, dramatisch en poëtisch. ma 15 januari 20:30, Meervaart Theater, € 12,50

CHEYENNE TONEY - DAN MAAR ALLEEN Muziek is een familielid, een entiteit die haar gezelschap houdt in vele vormen: als spiegel, inspiratie, troost, uitlaatklep. In haar voorstelling wordt het publiek deelgenoot van een bijzondere relatie in al haar vormen (akoestisch, zang, ritme, soundscape en spoken word) en hoe deze haar kracht geeft en terug op haar benen helpt.

16 t/m 17 januari 20:00, Theater Bellevue, € 19,50

MÉÉR VOORSTELLINGEN, CONCERTEN EN EXPOSITIES? iamsterdam.nl/agenda

DANS

DE HOE - OPENING NIGHT De eerste grote voorstelling van De Hoe, geschreven door alle schrijvers en gespeeld door alle spelers, over drie generaties heen. 'Opening Night' is elke avond opnieuw een op losse schroeven gezette première. In de wanhopige opvulling van de leemte die ontstaat wanneer een acteur zijn woorden verliest, ondernemen zeven spelers samen een koortsachtige, tragikomische zoektocht naar hoe ze zo waarachtig mogelijk kunnen zijn.

ROSHANAK MORROWATIAN / ROVER HOUSE OF STRENGTH Roshanak Morrowatian brengt met House of Strength haar eerste groepswerk. Een spirituele, fysieke en muzikale performance waarin de veelzijdigheid van de mens wordt gevierd. De choreografe transformeert een oeroud ritueel, Varzesh-e bastani of Varzesh-e Pahlevani dat oorspronkelijk uit Perzië komt, tot hedendaagse inclusieve dans die de kracht van het collectief viert.

AFAGH MORROWATIAN

za 02 december 20:30, zo 03 december 14:00, CC Amstel, € 10,- t/m € 15,-

wo 17 januari 15:00, Podium Mozaiek, € 8,50

FRASCATI, 25 EN 26 JANUARI

17 t/m 19 januari 20:00, Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond, € 18,-

BAROKOPERA AMSTERDAM REIS NAAR DE MAAN Een science-fiction-opera uit de 19de eeuw mét luchtacrobaten.

Een komische, feestelijke en spectaculaire opera op muziek van componist Jacques Offenbach. vr 19 januari 19:30, Meervaart Theater, € 15,-

THEATER OOSTPOOL SHOWMEISTER, EEN KOMEDIE OVER STERVEN Wanneer de hypersuccesvolle voetballer Mario (Jim Bakkum) van de dokter te horen krijgt dat hij nog maar een jaar te leven heeft, stort zijn wereld in. Mario besluit de oppervlakkige voetbalwereld achter zich te laten en zijn laatste dagen op aarde te besteden aan een ultiem cadeau waar zijn miljoenen fans écht iets aan hebben: een theatershow over zijn eigen leven.

23 t/m 27 januari 20:30, Frascati, € 14,- t/m € 19,-

FEIKES HUIS / STUDIO FIGUR / RIEKS SWARTE - WINTERWATER (14+) Een fictief verhaal gebaseerd op feiten, over een onbevangen kind, dat met verwondering de wereld bekijkt. Gebaseerd op de debuutroman van Lex Paleaux (2020).

24 t/m 25 januari 19:30, Theater De Krakeling, € 12,-

VICTORIA KOBLENKO, PUCK POMELIEN BUSSER EN BIRGIT SCHUURMAN - WAT MIJN MAN NIET WEET Een humoristische voorstelling over vriendschap, trouw en ontrouw. Is mijn man wel te vertrouwen? En hoe zit dat met mijn beste vriendinnen? De actrices transformeren in hilarische en herkenbare situaties van jong naar oud, terwijl een ijzingwekkende whodunit wordt afgewikkeld. Beetje bij beetje wordt duidelijk wie te vertrouwen is, en vooral, wie niet. do 25 januari 20:00, Schouwburg Amstelveen, € 27,50

KRAAIJ & KROON - PAPADAG BESTAAT NIET In deze komische voorstelling delen Johnny Kraaijkamp en Soy Kroon niet alleen hun eigen persoonlijke ervaringen in verhalen, maar kruipen ze ook in de huid

02 UK AGENDA WINTER 2023_MB3_RD.indd 48

AMOS BEN-TAL / OFFPROJECTS SONGS AND SILENCES 'Songs And Silences' is geen gebruikelijke avondvullende dansvoorstelling, het is een avond die bestaat uit een aantal kortere werken. Drie uur lang herhalen de acht performers een serie danssolo’s, gedichten en gitaarwerken (door Amos live uitgevoerd), waardoor een hypnotiserend mozaïek ontstaat.

08 t/m 09 december diverse tijden, Frascati, € 12,- t/m € 17,-

TAPPIN-IT COLLECTIVE JAZZCAFÉ Doortje Peters en Robin Lie creeren door middel van tapdans, mime, livemuziek en objectpercussie een fysieke show over vrijheid, over regels en hoe die te breken. Waarom zou je hetzelfde doen als elke dag uniek kan zijn?

13 t/m 17 december diverse tijden, Scala | foodbar en theater, € 11,-

ANDREAS TERLAAK

do 11 januari 20:00, Schouwburg Amstelveen, € 22,-

GEORGE & ERAN - PECH (8+) Een muzikale magisch-realistische familievoorstelling over pech waar sommige mensen meer en anderen minder mee te maken krijgen. Zo leeft de hoofdpersoon Saar in een stad die verdeeld is door een brede rivier zonder bruggen. Aan Saars kant van de stad hebben mensen veel pech. Waarom hebben Saar en haar vader eigenlijk meer pech dan mensen aan de andere kant van de rivier?

TEIS ALBERS

LIEVEN SCHEIRE - ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE (A.I.) In deze theatershow over de wonderlijke wereld van A.I. maakt het publiek op een entertainende manier kennis met deze nieuwe superheld van de technologie. Een eerste ontmoeting met iets wat binnenkort misschien je nieuwe vriend, butler, adviseur, psycholoog, personal trainer of beschermengel wordt: Artificiële Intelligentie.

winter 2023-2024

KRANT

PANAMA PICTURES TIPPING POINT De performers gaan op zoek naar evenwicht maar ontdekken dat ze daarbij genadeloos tegen de grenzen van hun individuele vrijheden botsen. Tipping Point is een uitdagende voorstelling over afhankelijkheid, wisselende machtsverhoudingen en grote oncontroleerbare elementen. Met een unieke, krachtige taal op het grensvlak van dans en acrobatiek, vol van risico's.

CONNY JANSSEN DANST - ZIEL Een ode aan het leven, met al zijn ups, downs, verrassingen en teleurstellingen.

In Ziel geeft Conny Janssen uiting aan de drang vrij en onbezonnen te zijn, de luiken open te gooien en in het diepe te duiken, zonder angst of schroom. Op zoek naar vrijheid, lichtheid en onverwachte ontmoetingen.

Wat houdt ons tegen het leven te omarmen en de restricties die we onszelf en elkaar opleggen te doorbreken?

BELLEVUE, 5 EN 6 DECEMBER

MEERVAART, 20 JANUARI

van vele anderen in hilarische sketches die een komisch licht schijnen op actuele en herkenbare thema’s.

ma 29 januari 20:00, Schouwburg Amstelveen, € 25,-

DE VEENFABRIEK - HULP In het theatertje om de hoek bereidt een groep zorgmedewerkers een benefietavond voor. Nadat ze de beelden zagen van de vreselijke ramp in Chili konden ze niet stil blijven zitten. 'Hulp' is tragikomisch muziektheater over dapper handelen en onhandig pogen het goede te doen in een wereld die steeds ingewikkelder lijkt. Met 'Hulp' rondt de Veenfabriek haar drieluik 'Klap' af.

30 t/m 31 januari 20:30, Frascati, € 14,-

EMMA BUYSSE & LUNA JOOSTEN META-MOE 'Meta-moe' is een dialoog over wannabe’s en intellectuelen en bevraagt onze drang naar authenticiteit en onze afkeer van pretentie. Maar zijn de mensen die wij veroordelen als pretentieuze sukkels niet eigenlijk mensen die de moed hebben zich uit een hokje te vechten? Zou het ons niet verder brengen als we onszelf openlijk wat serieuzer zouden nemen? Een komisch,

vlijmscherp en puntig duet met Emma, Mark Kraan en mascotte Bollo de Beer in een White Lotus-achtige setting.

30 t/m 31 januari 20:30, Likeminds, € 17,

DANS

CHRISTIAN GUEREMATCHI / ICK - FUNK 'Funk' is hoe lichamen samen bewegen, hoe ze zich laten horen en hoe ze zich met elkaar verbinden. De groove van de muziekstroming funk wordt een metafoor voor fysiek gedrag, een doorgegeven cultuur van klank, dans en de geur van het lichaam in beweging. Een kosmische ervaring die de vibraties van het heden, verleden en de toekomst bij elkaar brengt. za 02 december 20:30, Podium Mozaïek, € 20,-

VAINERGILL THURNIM BLINDSIGHT2 In 'Blindsight2' gaan 30 cultureel diverse performers uit Amsterdam Zuid en omstreken, tussen de 10 en 100 jaar, op zoek naar de kracht van intermenselijke verbondenheid tijdens persoonlijke ontwikkeling, de pijn die hierbij komt kijken en het belang van vereniging als tegenhanger van eenzaamheid.

RHYTHM OF THE DANCE THE CHRISTMAS SHOW Kom in kerstsfeer met Rhythm of the Dance. In 'The Christmas Show' brengen jonge Ierse topartiesten op originele wijze een combinatie van moderne en traditionele Ierse dans op spectaculaire wijze voor het voetlicht. ma 18 december 20:00, Schouwburg Amstelveen, € 37,50

REDOUAN AIT CHITT & DENDEN KARADENIZ / AMSTERDAMS ANDALUSISCH ORKEST & ICK DANS AMSTERDAM - REMLA Gestuwd door muziek van het Amsterdams Andalusisch Orkest gaan dansers Redouan Ait Chitt en Denden Karadeniz, bekend in de wereld van hiphop & breaking, op zoek naar verbinding.

Die zoektocht begint met het nemen van een eerste stap, met als uitgangspunt hun roots. Zijn onze werelden daadwerkelijk zo verschillend, of hebben we meer gemeen dan gedacht? Die vraag staat centraal in de autobiografische voorstelling 'Remla'.

20 t/m 21 december 20:30, Theater Bellevue, € 22,50

CÉZANNE TEGELBERG - HAG De term ‘heks’ wordt gebruikt om te onderdrukken, te stigmatiseren, te vervloeken, maar de Heks is zoveel meer. Ze is de wijze vrouw, de ontembare, de heldere. Met deze performance duikt Cézanne Tegelberg in de oceaan van ons collectief geheugen op zoek naar de oervrouw, de heks in ons allemaal.

do 21 december 20:00, 20:40, 21:20, Podium Mozaïek, € 12,- t/m € 17,-

SARA BEHRAD EN FARHAD FOROUTANIAN BY DEFAULT DREAM 'By default Dream' is een unieke Fara Tekan voorstelling die het publiek meeneemt op een transcendente reis. Fara Tekan, een hedendaagse dansvorm die de grenzen van het fysieke overstijgt, is gecreëerd door podiumkunstenaars Sara Behrad en Farhad Foroutanian. Geïnspireerd door de wijsheid van Maulana Jalaluddin Rumi en geworteld in de Perzische mystiek, brengt deze voorstelling de danser en het publiek naar een hoger niveau van bewustzijn en eenheid in het bestaan. vr 22 december 20:30, Podium Mozaïek, € 15,-

DANSTHEATER AYA - HOOP Lijm jezelf vast aan de hoop.

17-11-2023 11:00

49 Timmer een boomhut in de hoop. Raak stiekem verliefd op de hoop. Want er valt nog veel te veranderen en te vieren! Dat ontdekt de toeschouwer in ‘Hoop’, een ontploffende, hoopgevende, brutale voorstelling voor een jong publiek. vr 22 december 19:30, CC Amstel, € 16,50 t/m € 18,50

BALLET VAN DE STAATSOPERA BULGARIJE STARA ZAGORA DE NOTENKRAKER Het ballet van de Staatsopera Bulgarije Stara Zagora is vermaard om zijn prachtige vertolkingen van de klassieke balletten. Zo ook in de uitvoering van het klassieke ballet 'De Notenkraker'.

De wereldberoemde muziek van Tsjaikovski wordt uitgevoerd door een symfonisch orkest en komt helemaal tot leven. do 28 december 20:00, Schouwburg Amstelveen, € 44,-

AMBER VELTMAN - ESCAPISME De Nederlandse danseres en actrice Amber Veltman ziet dans als poëzie waarmee ze schrijft met haar lichaam en dit geeft haar oneindig veel nieuwe inspiratie. Ga mee op reis en slow down van alle drukte om ons heen.

04 t/m 06 januari diverse tijden, 17 t/m 21 januari diverse tijden, Scala | foodbar en theater, € 11,-

IGONE DE JONGH - BEAUTY PERSISTS In triple-bill 'Beauty Persists' vertoont Igone de Jongh drie wereldpremières. Allemaal speciaal voor haar gemaakt door verschillende nationaal en internationaal bekende choreografen. Stukken waarin zij op hun eigen manier de schoonheid een gezicht geven.

Vanuit verschillende tijdsgeesten worden werelden gecreëerd want die schoonheid van toen is er nog steeds. zo 14 januari 15:00, Schouwburg Amstelveen, € 40,50

LIAT WAYSBORT EN DANA GANOT / BITTER SWEET DANCE MY LIFE IN EXCEL Een moeder hield wegens een juridisch geschil over de zorg voor haar twee kinderen haar leven twee jaar lang bij in een Excel sheet. Een werkelijkheid in hokjes; waargebeurd, maar tegelijkertijd veraf van de realiteit van haar dagelijkse leven. Hoe verhouden deze kille data zich tot de emotionele, mentale en fysieke herinneringen aan die tijd? Choreograaf Liat Waysbort reflecteert met dans en tekst op deze persoonlijke periode uit haar leven. wo 17 januari 20:30, Theater Bellevue, € 20,50

LEINEROEBANA / DYANE DONCK COMPANY - CABARET DECONSTRUIT 'Cabaret Deconstruit' biedt met burleske lichtheid en sardonisch genoegen een geheel eigen kijk op de wereld om ons heen waarin één ding duidelijk is: zo kan het niet langer. Met muziek, zang, dans en gesproken woord, geënt op de alles onthullende methode van het cabaret deconstruit, worden de contouren zichtbaar van een leefbare toekomst waarin de menselijke angst voor eindigheid en onvolmaaktheid onaangetast blijft.

18 t/m 19 januari 20:30, Theater Bellevue, € 24,50

XCLUSIV COMPANY - ZAFER 'Zafer' heeft een oosters tintje en vertelt van The Observer, die droomt van een toekomst waarin mensen in harmonie met elkaar samenleven. Maar daarvoor zal

hij eerst zelf moeten veranderen.

Met dans, muziek, videokunst en spoken word slaat Xclusiv Company een brug tussen verschillende culturele tradities en uitingsvormen.

za 27 januari 20:30, Schouwburg Amstelveen, € 21,50

IVGI & GREBEN - LANDSCAPE WITH FIGURE In drie delen toont Ivgi & Greben de schoonheid én de dreiging van de natuur. De dansers veranderen van gedaante; het podiumlandschap verandert mee.

'Landscape with Figure' is een ode aan de mens die zich voortdurend verhoudt tot de natuur. di 30 januari 20:30, Theater Bellevue, € 20,50

CABARET

STAND-UP COMEDY SHOW (NL) De top van de Nederlandse comedians.

elke vr, za 20:30 Comedy Café € 18,50

IMPROV COMEDY SHOWS Boom Chicago zet grappige, slimme comedy shows (EN) neer in haar theater aan de Rozengracht. elke wo t/m vr 20:30, za 20:00, zo 19:00 Boom Chicago, diverse prijzen

COMEDYTRAIN Comedytrain is een verrassingspakket: Je weet nooit van tevoren wie er precies komen spelen, behalve dan dat het een exquise selectie uit het Comedytrain collectief betreft. elke wo, do, vrij & za 20:30 Toomler € 13,50

TIJMEN VAN BARNEVELD - ARVID Na een onafgemaakte studie en 15 baantjes, o.a. als automonteur, tuinier en kok, weet Tijmen eindelijk hoe hij om moet gaan met zijn zorgen om de aarde en medemens. Door zo veel mogelijk leed om te zetten in lach.

01 t/m 03 december diverse tijden, Scala | foodbar en theater, € 11,-

HARVEY COBB - BAREFOOT Nadat hij de afgelopen 5 jaar met een roze laars op zijn hoofd heeft rondgelopen, verliest de winnaar van de BNG Bank Circusprijs 2022 Harvey Cobb zijn schoenen en gaat terug naar waar hij thuishoort: een oude comedy kelder.

01 t/m 02 december 22:00, Theater Bellevue, € 18,50

ONIAS LANDVELD - WORTELS EN CASSAVE Hollandse wortels. Surinaamse roots. Een hart vol herinneringen. En een hoofd vol verhalen.

Dat alles heeft Onias Landveld.

Verhalenverteller. Schrijver en dichter. Spreker en presentator.

En inspirator. Geboren in Paramaribo, met een Nederlands klinkende achternaam. 'Wortels en cassave' is een bitterzoet verhaal over identiteit en geschiedenis. Over het vinden van een eigen plek. zo 03 december 20:15, De Kleine Komedie, € 12,75 t/m € 24,-

JEROENS CLAN - KORTE METTEN Muzikaal zapcabaret op z’n jaren ’90. Maar dan in een nieuwe jas.

Snelle scènes, rauwe nummers en nietsontziende grappen. Fris, grofgebekt en met gestrekt been.

Cabarettrio Jeroens Clan maakt op genadeloze wijze Korte metten met zichzelf, met elkaar en met het publiek. ma 04 december 20:15, De Kleine Komedie, € 12,75 t/m € 24,-

THOM - HET BEGAAFDE KIND Thom Gerrits heeft het leven perfect onder controle en er is

02 UK AGENDA WINTER 2023_MB3_RD.indd 49

TOP 10 INTERNATIONAL WHAT’S ON FOR ALL NON-DUTCH SPEAKERS WHO LOVE THEATRE, COMEDY, SPOKEN WORD OR PERFORMING ARTS, AMSTERDAM IS PACKED WITH OPTIONS! THIS IS OUR SELECTION OF THE BEST LANGUAGE-NO-PROBLEM SHOWS IN AMSTERDAM THIS MONTH. 1. AMSTERDAM LIGHT FESTIVAL

The 12th Amsterdam Light Festival brings captivating light art to people of all ages. This festival, set against Amsterdam’s photogenic backdrop, explores the theme of artificial intelligence and digital technology.

1.

2.

Four hands are better than two at the Piano Duo Festival, covering everything from classical and jazz to film and tango with performances at locations across Amsterdam.

6-9 DECEMBER, PIANODUOFESTIVAL.NL

30 NOVEMBER-21 JANUARY, AMSTERDAMLIGHTFESTIVAL.NL

7. WINTERPARADIJS

2.HORTUS BY NIGHT At one of the world’s oldest 3.

botanical gardens Hortus

by Night offers illuminated greenhouses, Markos Kay’s CGI biology exhibition, campfires, hot chocolate, and exclusive nightblooming flower displays.

Explore, indulge, and embrace the cosiness.

6. PIANO DUO FESTIVAL

4.

The RAI transforms into a winter paradise with indoor and outdoor ice skating, Après-Ski Village parties, diverse dining, and city-view fairground rides.

Enjoy snow tubing, crosscountry skiing, marshmallow roasting, curling, and snowball fights. Or cosy up in the Winter Cinema for festive classics.

21 DECEMBER-7 JANUARY, DEHORTUS.NL

14-31 DECEMBER, HETAMSTERDAMSEWINTERPARADIJS.NL

3. WORLD CHRISTMAS CIRCUS

8. MEREDITH MONK: CALLING

The World Christmas Circus 5. at Royal Theater Carré, a beloved family tradition for decades, features mesmerising flying trapeze artists, star clowns, enchanting costumes, horse whisperers, and daredevils. Award-win- 6. ning acts from renowned circus festivals unite for a spectacular show.

20 DECEMBER-7 JANUARY, CARRE.NL

Immerse yourself in the resonant voice of Meredith Monk within Amsterdam’s oldest building, the Oude Kerk’s Gothic architecture.

Witness an expansive retrospective featuring sound recordings, film pieces, immersive installations, and Monk’s iconic compositions performed by local musicians.

4. RAYMONDA

21 OCTOBER-17 MARCH, OUDEKERK.NL

Experience a winter wonder 7. with Marius Petipa’s classic ballet, Raymonda, brought to life by choreographer Rachel Beaujean. The enchanting production offers lively character dances, stylish sets, and a modern twist as Hungarian grand Duchess 8.

Raymonda embraces love on her terms.

9 DECEMBER-1 JANUARY, OPERABALLET.NL

5. THE PROMISE (THE SONG PROJECT)

Collaborating with emerging British female writers, Wende Snijders crafts a contemporary song cycle delving into identity, origin, and the complexities of modern womanhood. Inspired

by English literature, the production explores birth, death, anger, femininity, and motherhood on a poignant musical journey.

27-30 DECEMBER, ITA.NL

9. A CHRISTMAS CAROL

The Orange Theater Company (OTC) performs an original adaptation of Charles Dicken’s A Christmas Carol. The classic tale explores the timeless themes of community, empathy, and self-transformation. Don’t miss this magical production filled with Christmas songs.

24 NOVEMBER-3 DECEMBER, ORANGETHEATRECOMPANY.COM

9.

10.

10. JAIL BIRD

Scala offers a distinctive evening blending dining with 20-minute performances across genres, running thrice from 19:00 to 21:30. Enjoy delectable antipasti, flammkuchen, mezze and diverse sharing options. The rich drinks menu boasts 25 wines and mocktails/cocktails.

29 NOVEMBER-10 DECEMBER, SCALA-AMSTERDAM.NL

More language-no-problem shows? Check out iamsterdam.com/whatson

17-11-2023 11:00

De geschiedenis van Amsterdam ontdekken?

ADV.

Lees Ons Amsterdam

ONS AMSTERDAM 1 e

jaar

OOK €29,95 LEUK ALS

+ •

Amsterdam kalender 2024

CADEAU!

• Het tijdschrift dat al sinds 1949 de geschiedenis

van Amsterdam in kaart brengt.

• Meeslepende verhalen.

• De geschiedenis van je favoriete Amsterdamse plekjes.

• Prachtig nostalgisch beeldmateriaal.

Ga naar www.onsamsterdam.nl/uitkrant of scan de qr-code.

Vul je gegevens in en klik op versturen.

02 UK AGENDA WINTER 2023_MB3_RD.indd 50

17-11-2023 11:00

51

winter 2023-2024 niets fijner dan te luisteren naar zo iemand, niet dan? Thom combineert energiek spelplezier met diepere thema’s en laat geen middel onbenut.

06 t/m 10 december diverse tijden, Scala | foodbar en theater, € 11,-

TON KAS - (ALVAST EEN) VROLIJKE KERST MET TON KAS Ton Kas heeft niks met kerst. Het is dezelfde melige shit als anders.

Maar dan een dubbele portie. En met meer ballen. Ton Kas doet namelijk twee shows tegelijk.

'Alvast een Vrolijke Kerst met Ton Kas' en 'Vrolijke Kerst met Ton Kas'. Twee kerstdagen, twee programma’s. Vandaar.

06 t/m 09 december 20:15, De Kleine Komedie, € 14,- t/m € 28,-

MARCO MARTENS STERRENKIND Drie sterren voor een boek in de krant. Vier voor het hotel waar je verbleef, twee voor het restaurant waar je at. Twee sterren voor het leven dat je runderburger had.

We zijn er aan gewend geraakt alles een rating te geven. Maar wat zeggen die sterren nou eigenlijk? En wil je dat jouw kind een sterrenkind wordt?

08 t/m 09 december 20:00, Theater Bellevue, € 18,50

RASHID DIJKS - ONDER CONTROLE De wereld is een verwarrende plek. Hoe weet je wie je zelf bent als er zoveel verschillende mensen, culturen en gedragscodes zijn? Door middel van stand upcomedy, hiphop en verhalen gaat Rashid Dijks op onderzoek uit.

13 t/m 14 december diverse tijden, Scala | foodbar en theater, € 11,-

SLÄPSTICK - HO HO KERSTSHOW Stille Nacht? Niks Stille Nacht!

Ja, het lied komt natuurlijk wel langs. Net als De Herdertjes, Let it snow en Jimmy de Weihnachtscowboy. Maar verder loopt het allesbehalve geruisloos uit de klauwen. Dat krijg je ervan, als Släpstick zich op het kerstfeest stort. De vijf muzikale clowns maken er een virtuoze chaos van.

13 t/m 15 december 20:15, De Kleine Komedie, € 14,- t/m € 29,50

FABIAN FRANCISCUS - LEKKER GEZELLIG! Na twee zeer goed ontvangen shows is het tijd voor Fabian Franciscus zijn derde. Met zijn kenmerkende sympathiek, ontwapenende en vooral ook bange houding trotseert Fabian het leven. Niet met heel veel succes overigens... maar juist dat maakt het leven natuurlijk zo heerlijk onvoorspelbaar en leuk! Toch? do 14 december 20:00, Bijlmer Parktheater, € 12,50 t/m € 15,-

WAAL EN WIND - DOING IT RIGHT Seksisme. Hoe komen we erop, hoe komen we eraan, hoe komen we eraf. Na 'Holy F' en 'Mama Marlene' komt Waal en Wind nu met het slotdeel van haar trilogie over de positie van de vrouw. In 'Doing it Right' gaan Eva Marie de Waal en Sophie van Winden op zoek naar de oorsprong van de ongelijkheid tussen de seksen.

Waar nam de geschiedenis een verkeerde afslag? En is er iets waar we naar terug kunnen?

15 t/m 17 december diverse tijden, Theater Bellevue, € 22,50

STELLA BERGSMA, SASKIA NOORT E.A. - UNBESCHREIBLICH WEIBLICH Wat is een vrouw eigenlijk? Is ze haar maatschappelijke positie?

Haar lichaam? Haar relaties of uiterlijk? Is dit alles met een pen

te beschrijven? Saskia Noort en Stella Bergsma wagen zich eraan.

Samen met hun band Flaming Vulva's en een divers leger aan schrijfsters beschrijven en bezingen ze alles wat ze meemaken, wat hen opwindt of irriteert, kortom hoe het is om vrouw te zijn deze tijd.

CABARET

een ventje van bouwjaar ’61. Zijn vijfde solo gaat over de kracht en betekenis van herinnering.

Diederik gaat eindelijk zijn eigen verleden te lijf. do 18 januari 20:30, Meervaart Theater, € 16,50

za 16 december 20:15, De Kleine Komedie, € 14,- t/m € 26,50

UN, DOS, STRESS - DE GROTE UN DOS STRESS KERSTSPECIAL 'Un, Dos, Stress' is nieuw in theaterland. De chaotische voorstellingen zijn een genre op zich. Absurdistisch, vies, lomp, aandoenlijk, speels en treurig. Met 'De Grote Kerstspecial' zetten ze met hun verbazingwekkende sketches en scènes het theater volledig op zijn kop. Kerst zoals je het nog nooit hebt gezien (en gevoeld). zo 17 december 16:00, zo 17 december 20:00, Theater Bellevue, € 19,50

LIES VISSCHEDIJK & AAF BRANDT CORSTIUS - EEN AVOND GEZELLIGHEID Een avond vol verhalen, bespiegelingen, natuurlijk een quiz, muziek en misschien zelfs wel wat zang en dans. Blijf niet binnen zitten kniezen; sleep jezelf naar het theater en dompel je onder in een avond met Lies en Aaf.

LISA OSTERMANN - MAKKELIJK IN DE OMGANG Veel mensen vinden dat ze het zijn. Weinig mensen zijn het.

Makkelijk in de omgang. Lisa Ostermann is het. Vindt ze zelf.

Ze doet aan deugen. Wil aardig zijn weer sexy maken. En heeft daar een hoofd vol originele gedachten bij. Die ze in liedjes stopt. In grappen. En handenvol oneliners. Ze werd door de Volkskrant uitgeroepen tot hét comedytalent van het jaar en Theaterkrant noemde haar ‘een overrompelend talent’.

DE KLEINE KOMEDIE, 29 EN 30 JANUARI

wo 20 december t/m 23 december diverse tijden, Scala | foodbar en theater, € 11,-

YORA RIENSTRA & TEDDY TOPS VROUWEJAARS 2023 De oudejaarsconference is een traditie die begonnen is in 1954 door Wim Kan. Inmiddels zijn we in 2023 aanbeland en is het tijd voor een Vrouwejaars, aldus hosts Yora en Teddy. In deze try out geven vrouwen uit verschillende hoeken in spoken word, comedy, zang, columns en acts hun blik op deze tijd. In grote en kleine onderwerpen.

20 t/m 23 december 20:00, Theater Bellevue, € 19,50

BOBAN BENJAMIN BRASPENNING - BOOMPJE BEESTJE Boban Benjamin Braspenning is een kersvers cabarettalent en schreef deze voorstelling (geheel in stijl) vanuit zijn studentenkamer, waar hij noodgedwongen is blijven hangen. Met piano, gitaar en een geestige gedachtegang duikt hij in de wereld van de woningmarkt.

10 t/m 11 januari 20:00, Theater Bellevue, € 18,50

RAYEN PANDAY - KARMA Je verdiende loon krijgen is iets wat we altijd bij een ander gebruiken, maar vrijwel nooit bij onszelf. Karma kennen we toe aan ‘het universum’ terwijl we zelf beslissen waar en wanneer het moet gebeuren. En vooral bij wie. Een voorstelling vol verhalen, comedy, actualiteit en muziek. Geen dans. Waarschijnlijk geen dans. Dat hangt toch wel een beetje van je karma af.

do 11 januari 20:30, Podium Mozaïek, € 18,- t/m € 23,-

NABIL - NEE, PRECIES DAAROM In 'Nee precies daarom' vraagt Nabil zichzelf af of we niet zijn

02 UK AGENDA WINTER 2023_MB3_RD.indd 51

19 t/m 20 januari 20:15, De Kleine Komedie, € 14,- t/m € 29,50

THJUM ARTS - TIJDLOOS GENOT Hij speelt een anti-held met verve. De Cameretten-jury was er in elk geval zeer van gecharmeerd.

Alle prijzen won hij daar in 2021.

Intelligente ideeën, goeie grappen, prettig gevoel voor understatement. En: een authentieke gast. Met doordachte humor. De Volkskrant vergelijkt hem al met Tim Fransen en Theo Maassen. wo 31 januari 20:15, De Kleine Komedie, € 12,25 t/m € 23,-

FESTIVALS

ENCORE FESTIVAL Na 5 jaar keert het festival terug met onder anderen Sor, Adf Samski, Hef en andere Nederlandse live acts. Daarna nemen de beste dj's en hiphop, r&b, afro en jersey tracks de Melkweg over.

19 t/m 21 december 20:15, za 23 december 20:15, De Kleine Komedie, € 14,- t/m € 29,-

WESSEL MEIJERING HORTEN & STOTEN Wessel komt uit een gezin met twee moeders en leerde anders naar de wereld te kijken. Als hij tijdens zijn studie in een typische mannenwereld verzeild raakt, gaat een wondere wereld voor hem open.

TJITSKE REIDINGA - PORTRET Een poëtische voorstelling vol droogkomische situaties. Met tamelijk ongemakkelijke gedachtespinsels. Over de kracht en het beschermen van de fantasie. Over alles kunnen zijn en denken. En over hoe bevrijdend dat wel niet is.

En met Tjitskes favoriete muziek.

GAVIN REIJNDERS GLITTERMOE Gavin is wel een beetje klaar met constant aan zichzelf werken. Na iedere fout die hij begaat, vergeet hij de wijze les te leren, maar hij schrijft er wel een liedje over. Iedere keer wanneer hij denkt beter te weten, wordt het tegendeel bewezen, maar slechte keuzes worden goede verhalen.

Dus is het niet makkelijker om even niks zeker te weten?

RUUD SMULDERS RUDIVERSUM We vluchten allemaal in onze fantasie. Maar wat als de werkelijkheid absurder wordt dan je had kunnen bedenken? In deze persoonlijke voorstelling komt Ruuds worsteling met de gezondheid en verslavingen van dierbaren aan bod en schakelt hij met lichtsnelheid tussen absurd en integer. Grappen om te huilen en drama om te lachen; in het Rudiversum kan het.

BELLEVUE, 19 EN 20 JANUARI

DELAMAR, 31 JANUARI

uitgepraat. Zijn we niet over onze piek heen? Alles is inmiddels wel een beetje uitgevonden, gezegd en gedaan. Nee, precies daarom.

12 t/m 13 januari 20:00, Theater Bellevue, € 19,50

ARON ELSTAK - TOETJE! Aron Elstak neemt afscheid van de nostalgie en gaat op zoek naar zijn plek in het Hier en Nu. Zijn nieuwe programma 'Toetje' barst van de hilarische personages, liedjes en treffende conferences waarin hij de tijdsgeest vat en urgente futiliteiten zoals social media fileert. za 13 januari 20:30, Podium Mozaïek, € 14,-

DE AMAZONES - WIE DE F*CK HEEFT DIT GEDAAN?!

De Amazones brengen een tragikomisch muziekspektakel. En zo nemen ze de groeiende polarisatie in de samenleving eens goed onder de loep. Want hoe erg het ook de spuigaten uitloopt, met karikaturale personages, satire, geweldige muziek en een goede dosis humor komen we er wel. zo 14 januari 20:15, De Kleine Komedie, € 12,75 t/m € 24,-

GROF GESCHUD - KROOST Vies, troebel, drabbig water. Het zit in haar oren, haar mond en haar krullen. Terwijl ze nog zo

aan smetvrees lijdt. En bij hem staat het water tot aan zijn lippen: net nu hij zelf iets aan het opbouwen is, wordt er in zijn familie van alles afgebroken.

Lander Severins, de romantische Belg, en Myrthe van Velden, de Hollandse nuchterheid. Ooit geliefden. Inmiddels uit elkaar.

Maar wel samen. Als Grof Geschud met poëtisch cabaret vol humor, muziek en ontroering.

di 16 januari 20:15, De Kleine Komedie, € 12,75 t/m € 24,-

PIETER JOUKE - SLUIKSTORT Geestig, taalkunstig en productief.

Pieter Jouke schrijft grappen voor Dit Was Het Nieuws. En voor Zondag met Lubach. Hij is, samen met Ronald Snijders, in permanente Staat van Verwarring en maakt zo’n beetje elk jaar een nieuwe soloshow. 'Sluikstort' is zijn zevende. En, zoals hij zelf altijd zegt: ‘Ik maak eerst zes oefenvoorstellingen.’ Dus dit wordt zijn meest bijzondere. Tot nu toe dan.

17 t/m 18 januari 20:15, De Kleine Komedie, € 13,25 t/m € 25,-

DIEDERIK VAN VLEUTEN BOUWJAAR '61 Cabaretier Diederik van Vleuten vraagt zich af wat er, anno nu, over is van de verbazing, verwondering en bewondering van

za 02 december 20:00, Melkweg, € 28,75

WINTERAVONDEN AAN DE AMSTEL 'Kanonnen en muzen' is het thema van de elfde editie van Winteravonden aan de Amstel, het kamermuziekfestival dat de duisternis van de decemberavonden verlicht met composities van meesters uit de klassieke muziekwereld. Winteravonden brengt topmusici samen in de sfeervolle setting van H'ART Museum en andere locaties.

9 t/m 17 december diverse tijden, H'ART Museum en diverse locaties, € 45,-

CALEFAX - PAN 20 JAAR De Pan is Calefax’ jaarlijkse minifestival vol verrassende uitstapjes naar allerlei kunstvormen met bijzondere gastartiesten. Net als eerdere jaren staat de 20e editie garant voor een bonte verzameling muzikale avonturen. za 06 januari 20:00, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 33,-

DIVERS

​​ 100 JAAR GERARD REVE MET DE GROTE GERARD REVE-SHOW​ Aan de vooravond van de 100e geboortedag van Gerard Reve op 14 december wordt in het OBA Theater de legendarische Grote Gerard Reve-show (regie Rob Touber, 1974) integraal vertoond. Voorafgaand gaat auteur, columnist en Reve-liefhebber Theodor Holman in gesprek met Reve-bibliograaf C.J. Aarts en draagt auteur Tobi Lakmaker een column voor. za 09 december 15:00, Openbare Bibliotheek Amsterdam, € 3,75 t/m € 7,50

MUSEA

ALLARD PIERSON

Museum over 10.000 jaar cultuurgeschiedenis.

Oog in oog. De mensen achter mummieportretten Oog in oog. De mensen achter mummieportretten is de eerste tentoonstelling over Oudegyptische

17-11-2023 11:00

52 TOPSPORT AMSTERDAM

mummieportretten in Nederland. t/m 25 februari 2024 Oude Turfmarkt 127, tel. 525 25 56 www.allardpierson.nl

‘Mijn droom is om individueel meerdere WK’s & EK’s te winnen!’

AMSTERDAM MUSEUM

NAAM: Sjoerd Poldermans SPORT: Breaking LEEFTIJD: 27 jaar Sjoerd ‘Stepper’ Poldermans is onderdeel van The Ruggeds en het Urban- en Vechtsportprogramma van Topsport Amsterdam. Op 8 jarige leeftijd begon Sjoerd met Breaken. Vanaf 2007 doet hij ook actief mee met wedstrijden.

Ondertussen heeft hij, zowel individueel als met zijn groep The Ruggeds, vele nationale en internationale overwinningen behaald.

Meest bijzondere prestaties: - Battle of the Year 2022 crew winnaar - Freestyle Session 2022 crew winnaar - Red Bull BC One Holland championship winnaar (2 keer) .

TOPSPORTEVENEMENTEN DECEMBER / JANUARI ZATERDAG 9 DECEMBER NK breaking Centrale Markthal Amsterdam

De geschiedenis van Amsterdam vanaf de middeleeuwen.

Amsterdam Museum in de Hermitage Onder het dak van de Hermitage huist vanaf 5 maart 2022 het Amsterdam Museum. Mét een volledig nieuw aanbod aan tentoonstellingen, publieksprogramma’s en kinderactiviteiten.

Panorama Amsterdam In Panorama Amsterdam wordt de stad in al haar facetten getoond.

Van de oudste plattegrond van de stad (uit 1538!) tot de straatkunst van Kamp Seedorf en van 17e-eeuwse schuttersstukken tot Natasja Kensmils hedendaagse schilderijen over de regentessen uit die tijd. doorlopend De Kracht van Ontmoeten t/m 5 november Vrouwen van de stad t/m 7 januari 2024 Toko Mokum t/m 7 januari 2024 Operatie Wonen t/m 7 januari 2024 Gay Games 1998 t/m 7 januari 2024 Refresh Amsterdam #2 War & Conflict Hoe bepaalt geweld uit het verleden je leven in het heden? Wat geef je door aan volgende generaties? In Refresh Amsterdam #2 zijn werken van twintig kunstenaars uit verschillende disciplines te zien. t/m 25 februari 2024 Amstel 51, tel. 523 18 22 www.amsterdammuseum.nl

AMSTERDAM PIPE MUSEUM

Overzicht van de rookcultuur.

Prinsengracht 488, tel. 421 17 79 www.pipemuseum.nl

BEZOEKERSCENTRUM AMSTERDAMSE BOS

Bezoekerscentrum van het grootste stadsbos van Nederland.

Bosbaanweg 5, tel. 545 61 00 www.amsterdamsebos.nl

ANNE FRANK HUIS

De onderduikplaats waar Anne Frank haar dagboek schreef tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Prinsengracht 267, tel. 556 71 05 www.annefrank.org

DE APPEL ARTS CENTRE

Kunstencentrum Exposities op locatie. tel. 625 56 51, www.deappel.nl

ARCAM

25 TOT 28 JANUARI

Architectuurcentrum Amsterdam is hét centrum voor architectuur, stedenbouw en landschapsontwerp in Amsterdam.

Tijdlijn Amsterdam 2000-2030 t/m 1 januari 2030 Te zien in de nieuwe Arcam-galerie.

Grijs, groener, groenst t/m 10 maart 2024 Slow How – Ruimtelijk onthaasten t/m 10 maart 2024 Prins Hendrikkade 600, tel. 620 48 78 www.arcam.nl

Jumping Amsterdam RAI Amsterdam

ARTIS

Toegang: Tickets tussen de €15 en €60 AMSTERDAMBREAKING.COM

ZATERDAG 16 DECEMBER NK Indoorroeien Sporthallen Zuid

Toegang: n.n.b.

NKINDOORROEIEN.NL

Toegang: Tickets tussen de €15,25 - €61,75 JUMPINGAMSTERDAM.NL

Topsport Amsterdam helpt bij het realiseren van sportieve ambities van talentvolle Amsterdamse sporters. www.topsport.amsterdam

winter 2023-2024

KRANT

De oudste dierentuin van Nederland met olifanten, pinguïns, giraffen, zee­leeuwen, apen, duizenden vlinders in het vlinder­- ­paviljoen en nog veel meer.

Het Groote Museum Alles is met elkaar verbonden In het museum ervaart de toeschouwer de verbinding tussen alles wat leeft: mens, dier, plant en microbe.

Een persoonlijke expeditie, kriskras door het museum. Met animaties, installaties, kunstwerken, films en verhalen.

02 UK AGENDA WINTER 2023_MB3_RD.indd 52

ARTIS-Micropia Uitgelicht: schimmels Ze helpen planten groeien, maken het lekkerste eten, en ruimen zelfs weer alles netjes op: schimmels. Ze lijken misschien vies, maar zonder ze is er geen leven.

Plantage Kerklaan 38, tel. 0900278 47 96, www.artis.nl

EXPO

APPIE BAANTJER MUSEUM

In de kelder van café Heffer, vlakbij de plek waar Baantjer jarenlang werkte als rechercheur.

Oudebrugsteeg 7, tel. 428 44 88 www.heffer.nl

DE BAZEL

Vijzelstraat 32, tel. 723 0560 www.debazelamsterdam.com

BIJZONDERE COLLECTIES UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM Cultureel erfgoed tentoonstellingen in historische panden.

De afzonderlijke tentoonstellingsprogramma’s van de Bijzondere Collecties en het Allard Pierson zijn samengevoegd tot een gezamenlijk programma.

Oude Turfmarkt 129, tel. 525 73 00 www.bijzonderecollecties.uva.nl

RANDOM INTERNATIONAL Random International onderzoekt met hun enorme installaties de impact van technologische ontwikkeling op de menselijke conditie. De tentoonstelling toont nieuw voltooide werken en andere die nog nooit eerder in Europa zijn vertoond. De kunstwerken zijn creatieve, collectieve dansen tussen het publiek en technologie en creëren verhalen in onze gedachten over wat het betekent om mens te zijn en samen te leven. De tentoonstelling is samengesteld door Bogomir Doringer.

NXT MUSEUM, T/M 30 JUNI 2024

COBRA MUSEUM

De CoBrA-beweging was een van de belangrijkste kunstbewegingen in de 20ste eeuw. Het Cobra Museum toont steeds in wisselende tentoonstellingen haar CoBrA-collectie.

Cobra 75: De Vrijheidsschreeuw! t/m 14 april 2024 Anton Corbijn – MOØDe vanaf 22 december 2023 Sandbergplein 1, Amstelveen, tel. 547 50 50 www.cobra-museum.nl

DIAMANTMUSEUM

Een reisverhaal. Een reis die 200 km onder de aardkorst begint en eindigt in de ring aan uw vinger.

Paulus Potterstraat 8, tel. 30 55 300 www.diamantmuseumamsterdam.nl

VAN EESTEREN MUSEUM

Museum over de stedenbouwkundige Van Eesteren en de Westelijke Tuinsteden.

In, rond en vanuit het paviljoen biedt het museum een vol en gevarieerd programma met tentoonstellingen, wandelingen, fietstochten, bezoeken aan de museumwoning, Van Eesteren gesprekken, presentaties, lezingen, workshops en nog veel meer.

Noordzijde 31, tel: 447 1857 www.vaneesterenmuseum.nl

EYE FILMMUSEUM

Dagelijks voorstellingen. Informatie- en documentatiecentrum.

Janis Rafa – Feed me. Cheat me. Eat me.

De evocatieve films en video-installaties van kunstenaar en filmmaker Janis Rafa bevatten zelden gesproken woord; in plaats daarvan richt ze zich op de stille aanwezigheid van tamme of wilde dieren – honden, paarden, vogels etc. – en maakt ze tot drijvende kracht van haar poëtische composities. t/m 7 januari 2024 IJpromenade 1, tel. 589 14 00 www.eyefilm.nl

FABRIQUE DES LUMIERES

Dalí - The Endless Enigma Deze expositie over Salvador Dali toont zijn beroemdste psychedelische kunstwerken en komen tot leven op het ritme van de muziek van de legendarische band Pink Floyd. /m 7 januari 2024 Gaudí - Architect of the Imaginary Gaudí was een grote inspiratiebron voor Dalí. De werken van Gaudí uit het begin van de twintigste eeuw, die vaak als grillig en provocerend werden omschreven, werden daarom ook sterk door Dalí verdedigd.

ELLEN GALLAGHER - ALL OF NO MAN'S LAND IS OURS Het Stedelijk presenteert een nieuwe tentoonstelling van de in Rotterdam gevestigde Amerikaanse kunstenaar Ellen Gallagher (1965, Providence, Rhode Island, VS). Het is de eerste solotentoonstelling van de kunstenaar in Amsterdam. Gallagher schildert, snijdt en graveert rubber, werkt met gekreukt papier en zeer dun geslagen metaal, en verweeft die met elkaar tot een dynamisch geheel.

NEWS FROM THE FUTURE Een selectie van opkomend talent bestaande uit Nederlandse modestudenten en opkomende ontwerpers werd gevraagd om te reageren op de vraag: 'Hoe zou de toekomst van de mode eruit kunnen zien?' Hun antwoorden en visies op de modewereld worden onthuld in de tentoonstelling in de vorm van kledingstukken, video’s, installaties en meer.

De tentoonstelling is visueel vormgegeven door grafisch ontwerper Sara Biatchinyi.

STEDEIJK MUSEUM, VANAF 2 DEC

FASHION FOR GOOD MUSEUM, T/M 20 JANUARI 2024

t/m eind december Recoding Entropia Een meeslepende audiovisuele ervaring, speciaal ontworpen voor Culturespaces. t/m eind december Destination Cosmos: The Immersive Space Experience’ t/m 7 januari 2024 Pazzanistraat 37, tel. 247 9500 www.fabrique-lumieres.com

FASHION FOR GOOD MUSEUM

Een uniek en interactief museum over duurzame mode in innovaties.

News from the future t/m 20 januari 2024 Rokin 102, tel. 0261 9680 www.fashionforgood.com

FOAM AMSTERDAM

Centrum voor fotografie, ontmoetingsplek voor fotografen en discussieplatform.

Carlijn Jacobs Sleeping Beauty Sleeping Beauty is een uitnodiging tot het onderbewuste, waarin alles mogelijk is. De tentoonstelling bestaat uit een combinatie van werk dat Jacobs maakte in opdracht van verschillende modemerken en eigen werk dat bij Foam in première gaat. t/m 21 januari 2024 Fonāna – Hedendaagse vrouwelijke kunstenaars uit Saoedi-Arabië De kunstenaars kaarten complexe en

actuele thema’s van de hedendaagse Saoedische samenleving aan. Door middel van hun werk uiten ze persoonlijke kwesties, verkennen ze hun idealen en richten ze zich op lokale dynamieken. t/m 14 februari 2024 Keizersgracht 609, tel. 551 65 00 www.foam.org

VAN GOGH MUSEUM

De grootste collectie werken van Vincent van Gogh ter wereld.

‘Van Gogh aan de Seine' In de tentoonstelling is te zien welke rol Asnières en de Seine hebben gespeeld in de artistieke ontwikkeling van Vincent van Gogh, Georges Seurat, Paul Signac, Émile Bernard en Charles Angrand. t/m 14 januari 2024 Paulus Potterstraat 7, tel. 570 52 00 www.vangoghmuseum.nl

HET GRACHTENMUSEUM

17e-eeuws grachtenpand met de geschiedenis van de grachtengordel én de kunst van de Gouden Eeuw.

De Amsterdamse grachten De Amsterdamse grachten vormen het hart van de stad en hebben een complexe en interessante geschiedenis. In deze tentoonstelling wordt dit verhaal op een avontuurlijke wijze verteld.

Herengracht 386, tel. 421 16 56 www.grachten.museum

17-11-2023 11:00

53

c 2023

HET HEM

Drie keer per jaar brengt Het HEM een nieuw Chapter dat het verhaal van een gastcurator vertelt, en je meeneemt in de wereld van de creatieve makers en denkers van nu.

Het HEM gaat renoveren. Heropening in najaar 2024 Warmperserij 1, 1505 RL Zaandam tel. 075 710 0073, www.hethem.nl

HOLLANDSCHE SCHOUWBURG

Ooit een theater, nu een monument met een tentoonstelling, ter nagedachtenis aan de duizenden joden die in de WOII vanuit dit gebouw werden gedeporteerd naar de concentratiekampen.

Gesloten vanwege een verbouwing.

Heropening begin 2024 Plantage Middenlaan 24, tel.

531 03 40, hollandscheschouwburg.nl

DE HORTUS

Een van de oudste (1682) botanische tuinen.

Plantage Middenlaan 2 A, tel. 625 90 21, www.dehortus.nl

HORTUS BOTANICUS

In 1967 opgezet ten behoeve van onderwijs en onderzoek.

Van der Boechorststraat 8, tel. 598 93 90, www.vu.nl

HUIS MARSEILLE

Eigentijdse en historische fotografie in 17e-eeuws pand.

Eddo Hartmann - The Sacrifice Zone t/m 25 februari Tarrah Krajnak - Shadowings, a Catalogue of Attitudes for Estranged Daughters t/m 25 februari Keizersgracht 401, tel. 531 89 89 www.huismarseille.nl

INTERNATIONAAL INSTITUUT VOOR SOCIALE GESCHIEDENIS

Een van de grootste documentatieen onderzoekscentra ter wereld op het terrein van sociale geschiedenis en geschiedenis van de arbeidersbeweging.

Cruquiusweg 31, tel. 668 58 66 www.iisg.nl

JOODS MUSEUM

Objecten en kunstvoorwerpen die een relatie hebben met religie, cultuur en geschiedenis van de joden in Amsterdam.

Sol LeWitt Speciaal voor deze tentoonstelling wordt een aantal metershoge wall drawings (muurtekeningen) uitgevoerd. Ook zullen van de Amerikaans-Joodse kunstenaar sculpturen, werken op papier en archiefmateriaal te zien zijn. tot 31 maart Nieuwe Amstelstraat 1, tel. 531 03 10 www.jhm.nl

KATTENKABINET

Expositie van kunstwerken met als onderwerp ‘de kat’.

Herengracht 497, tel. 626 53 78 www.kattenkabinet.nl

LUTHER MUSEUM

Het pand uit 1772 is gebouwd als het Evangelisch-Luthers Diaconie Oude Mannen- en Vrouwenhuis. Het speelde een grote rol bij de opvang van armen, ouderen en wezen.

Nieuwe Keizersgracht 570, tel.

2142112 www.luthermuseum.nl

MUSEUM WERF ‘T KROMHOUT Het museum toont historie van Nederlands Industrieel Erfgoed.

Hoogte Kadijk 147, tel. 627 67 77 www.kromhoutmuseum.nl

TOP 10 DECEMBER FEESTMAAND DECEMBER BARST WEER UIT Z’N VOEGEN VAN THEATER, EVENTS EN CONCERTEN IN FEESTDAGEN-THEMA. DIT ZIJN ONZE TIPS.

MUSEUM VAN LOON

Grachtenhuis uit de 17e eeuw met familieportretten, stijlkamers en Franse tuin.

Keizersgracht 672, tel. 624 52 55 www.museumvanloon.nl

MADAME TUSSAUDS

Museum met wassenbeelden.

Dam 20, tel. 522 10 10 www.madametussauds.nl

MAX EUWE CENTRUM

Permanente tentoonstelling over de schaakgeschiedenis, mogelijkheid om te schaken (computer) en schaakbibliotheek.

Max Euweplein 30 A-1, tel. 625 70 17www.maxeuwe.nl

MICROPIA

De onzichtbare wereld Ontdek het onzichtbare leven.

De microwereld - Het machtigste leven op aarde De microwereld is misschien onzichtbaar en raadselachtig, ze is ook onmisbaar. Microben zijn essentieel op aarde en in ons lichaam. Microalgen in de oceaan produceren de helft van alle zuurstof in onze atmosfeer. doorlopende tentoonstelling Artisplein, Plantage Kerklaan 38-40, tel. 0900-278 47 96, www.micropia.nl

MOCO

Museum voor moderne kunst.

Modern Masters Met hun wereldwijde impact hebben Moco Modern Masters hun weg gevonden naar woningen en musea over de hele wereld, waarbij ze ons collectief bewustzijn vormgeven. Hun namen, kunst en ideeën zijn diep verweven in het weefsel van ons dagelijks leven. Andy Warhol, JeanMichel Basquiat, Keith Haring, Yayoi Kusama, allen iconen.

Contemporary Masters Hedendaagse kunstenaars die hun stempel drukken voor een blijvend inspirerende erfenis. the New FuTure Een unieke digitale kunsttentoonstelling gebaseerd op blockchaintechnologie.

Honthorststraat 20, tel. 370 19 97 www.mocomuseum.com

MOLEN VAN SLOTEN

Herbouwde werkende poldermolen uit 1847.

Presentatie ‘Rembrandt op Zolder’ een audiovisuele presentatie over zijn leven. Maquette ‘Amsterdam en het water’, waarop het landschap anno 1630 wordt weergegeven.

Akersluis 10, 020-6690412 www.molenvansloten.nl

MULTATULI MUSEUM

Boeken van en over Multatuli. Zijn bureau, bibliotheek en sterfbed.

Korsjespoortsteeg 20, tel. 638 19 38 www.multatuli-museum.nl

MUSEUM JAN

Ted Noten & co. - over waarde Ted Noten viert dit jaar zijn dertigjarig jubileum als sieraadontwerper/kunstenaar. Noten bevraagt de functie van het sieraad aan de hand van thema's als waarde, originaliteit en status. Deze thema's zijn eveneens terug te zien in zijn installaties en performances, maar ook bij opkomende en gevestigde collega-kunstenaars die te zien zijn in deze tentoonstelling. t/m 4 februari Levensboom - Jantien Jongsma

02 UK AGENDA WINTER 2023_MB3_RD.indd 53

1. HOLIDAY POP-UP EXPO Het begon tien jaar geleden met een klein kunstspektakel in een kraakpandkantoor, maar inmiddels is de Holiday Pop-Up Expo wel iets meer dan dat. Dit jaar exposeren bekende en opkomende artiesten hun betaalbare pareltjes en unieke meesterwerken in het art’otel. t/m 24 december, amsterdamstreetart.com

2. DE SINT-NIKOLAASAVOND

Theater Kwast maakt een eenmalig uitstapje naar de negentiende eeuw met de Amsterdamsche Sinterklaasvertelling van negentiende-eeuwse dichter De Génestet.

Zijn bestseller over de onthulling van familiegeheimen op pakjesavond is eeuwenoud, maar nog steeds springlevend.

1 december, Theater Kwast

6. AMSTERDAMS WINTERPARADIJS

1.

Sneeuw of geen sneeuw, bij RAI Amsterdam kun je in december terecht voor de langverwachte ijspret.

Laat je beste schaatskunsten zien, kijk je ogen uit bij de vele lichtsculpturen, ervaar alles vanaf grote hoogte en waag je aan winterse lekkernijen.

2.

14 t/m 30 december, hetamsterdamsewinterparadijs.nl

7. WERELDKERSTCIRCUS 2023

3.

Buiten is het koud en guur maar binnen is het één groot circus. Letterlijk.

Ook dit jaar verwelkomt Koninklijk Theater Carré het Wereldkerstcircus met o.a. topclowns Bollo Nock en Yann Rossi, een grote vliegende trapeze en paardenfluisteraar Alex Giona.

4.

20 december t/m 7 januari, carre.nl

5.

8. KAARSJES IN DE BAARSJES

3. ‘T ZET-JE-SCHOENCONCERT

Vol verwachting klopt ons hart. Maar hoor je dat? Ook het hart van Sinterklaas klopt een beetje harder.

6.

Door wie? Jong en oud, lief en stout, komen erachter in ’t Zet-JeSchoen-Concert.

In de Jeruzalemkerk schijnen op kerstavond talloze kaarsjes. Tijdens Kaarsjes in de Baarsjes komen inspirerende verhalen, tradities en buurtgenoten uit allerlei stadsdelen samen. Want kerst vier je niet alleen.

3 december, Meervaart Theater

24 december, Jeruzalemkerk

4. EXPERIMENTEREN MET VUUR & LICHT!

Kerst en Oudjaar staan in het teken van licht en vuur.

Het Hemlab daagt kinderen tussen 7 en 14 jaar uit om aan de slag te gaan met dit thema: van een vurige kaarsenwip maken tot mandarijnen laten vonken.

8.

9, 16 en 23 december, Hemlab

5. CHANUKAH CONCERT

Geniet tijdens de vijfde avond van Chanoeka van een soefganiot, een glas koosjere wijn en muziek uit de Joodse en Israëlische muziektraditie door Chaim Stern en het Jewish Amsterdam Chamber Ensemble. Dat klinkt als muziek in de oren.

11 december, Muziekgebouw aan ‘t IJ

9. DE NOTENKRAKER

7.

GERARD LABEUR

Tijdelijk afwisselende tentoonstellingen in samenwerking met internationale partners.

Julius Caesar - Ik kwam, ik zag en ging ten onder Aan de hand van bijna honderdvijftig eeuwenoude objecten wordt een van de spannendste verhalen uit de wereldgeschiedenis verteld: het levensverhaal van Julius Caesar. t/m 20 mei 2024 Amstel 51, tel. 530 87 55, www.hartmuseum.nl

9.

10.

SHOIKAN

H'ART MUSEUM

Het is kerstavond. Clara krijgt een bijzonder cadeau: een notenkrakerpop die ’s nachts verandert in een knappe prins. De klassiekers onder de balletvoorstellingen is terug: De Notenkraker is een feest voor het hele gezin.

28 december, Schouwburg Amstelveen

10. NYE GREAT GATSBY PARTY & SHOW

Hepcats en kittens opgelet! Gastheer Mr. Gatsby staat weer klaar voor een swingend oud en nieuw feest. Met burlesque en variété optredens, ‘Mistress of ceremonies’ Lady Marmalade, livemuziek door THE MAESTROs en Charley Rhythm achter de draaitafel.

31 december, De Nieuwe KHL

Meer doen tijdens de feestmaand? Check iamsterdam.com/uit/feestdagen voor een uitgebreid overzicht.

17-11-2023 11:00

54 t/m 4 februari Dorpsstraat 50, Amstelveen, tel. 641 57 54 www.museumjan.nl

MUSEUMHAVEN

Restauratie, behoud, onderhoud van historische binnenvaartschepen.

Oosterdok 12 www.museumhavenamsterdam.nl

van de tentoonstelling is het 8,5 meter hoge kunstwerk ‘Een handstand’, gemaakt door kunstenaar Florentijn Hofman.

Oosterdok 2, tel. 531 32 33 www.nemosciencemuseum.nl

PIANOLA MUSEUM

DE NIEUWE KERK

RIJKSMUSEUM

Tramdienst met historisch materieel.

Rit van ong. 7 km en ong. 30 min. van Haarlemmermeerstation naar Bovenkerk (zie dienstregeling).

Amstelveenseweg 264 www.museumtramlijn.org

De op een na oudste kerk van Amsterdam (1414) met 16e- en 17e-eeuws orgel.

De Grote Indonesië-tentoonstelling Maak een unieke reis door Indonesië en ontdek de geschiedenis en culturele diversiteit van het land. t/m 1 april 2024 Dam 1, tel. 638 69 09 www.nieuwekerk.nl

MUSEUM HET REMBRANDTHUIS

MUSEUM AMSTERDAM NOORD

MUSEUMTRAMLIJN

Het huis van Rembrandt met een collectie prenten en schilderijen.

Framing Rembrandt Rembrandt kent vele gezichten: het genie, de molenaarszoon, de rebel.

Allemaal labels die door de eeuwen heen op de beroemde kunstenaar zijn geplakt. In de tentoonstelling wordt de bezoeker meegenomen langs vier eeuwen beeldvorming aan de hand van kunstwerken, documenten en verrassende objecten. t/m 5 februari 2024 Jodenbreestraat 4, tel. 520 04 00 www.rembrandthuis.nl

MUSEUM HET SCHIP

Amsterdamse School Museum Het Schip toont de schoonheid van de Amsterdamse School in volle glorie.

Nanna Lea Abigaël de Klerk - Zuiver Schoonheid t/m 11 februari 2024 Michel de Klerk, inspirator van de Amsterdamse School Honderd jaar na het overlijden van de wereldberoemde architect viert de tentoonstelling zijn talent en zijn enorme, nog altijd voortdurende invloed. De tentoonstelling besteedt aandacht aan zijn rijke oeuvre, inspiratiebronnen en leven in het Amsterdamse bohemien- en kunstenaarsmilieu van de jaren twintig. tot 1 september 2024 Oostzaanstraat 45, tel. 686 85 95 www.hetschip.nl

LOCATIE DE DAGERAAD

In het volkswoningbouw-complex De Dageraad is het tweede museum van Museum Het Schip gevestigd.

Burgemeester Tellegenstraat 128, tel. 686 85 95, www.hetschip.nl

NATIONAAL HOLOCAUST MUSEUM

Plek waar menselijke moed en onbaatzuchtigheid tot uiting kwamen.

Gesloten vanwege een verbouwing.

Plantage Middenlaan 27, tel. 531 03 10, www.jhm.nl

NEMO SCIENCE MUSEUM

Centrum vol wetenschap en technologie.

Humania In de tentoonstelling Humania kom je door middel van spellen, tests en museale objecten alles te weten over je eigen soort: de mens. Middelpunt

Hoofdredacteur Bart van Oosterhout Adjunct-hoofdredacteur Karin Thybaut Vormgeving Het Zomerpaleis: Saskia Franken, Martijn Blokland Ontwerp Loes Koomen Eindredactie SCHERP: Renate Dahlmans en San van de Ven, Annemarie Bleeker (agenda) Aan dit nummer werkten mee Barbara van den Berg, Nathalie van den Berg, Amber Brandenburg, Marjolein van Damme, Anne Dirks, Guste Gulevaite/

winter 2023-2024

KRANT

Over de geschiedenis van Noord.

Zamenhofstraat 28 A www.museumamsterdamnoord.

MUSEUM ONS’ LIEVE HEER OP SOLDER

Amsterdams koopmanshuis met 17e-eeuwse schuilkerk.

Bezoekers gaan er op ontdekkingstocht in een zeldzaam goed bewaard grachtenhuis uit de 17e eeuw.

O.Z. Voorburgwal 38-40, tel. 624 66 04, www.opsolder.nl

NXT MUSEUM

Museum voor nieuwe mediakunst Random International t/m 30 juni 2024 Asterweg 22 www.nxtmuseum.com

OUDE KERK

Hedendaagse kunst en cultuur in het oudste gebouw van de stad. Onder de grafzerken bevindt zich het graf van Saskia van Uylenburgh, de eerste echtgenote van Rembrandt.

Meredith Monk - Calling De Oude Kerk en de Hartwig Art Foundation presenteren: Calling, de eerste overzichtstentoonstelling van hedendaagse muzieklegende Meredith Monk. De presentatie vormt een unieke terugblik op haar invloedrijke performancepraktijk, waarin ze steeds opnieuw zoekt naar harmonie tussen het geestelijke en aardse bestaan. t/m 17 maart 2024 Oudekerksplein 23, tel. 625 82 84 www.oudekerk.nl

KONINKLIJK PALEIS / OPEN

Midden in de hoofdstad staat het Koninklijk Paleis Amsterdam, het officiële ontvangstpaleis van Koning Willem-Alexander. Het Paleis speelt een grote rol tijdens staatsbezoeken en andere koninklijke ontvangsten zoals de jaarlijkse nieuwjaarsreceptie, diners en prijsuitreikingen. Daarnaast is het zoveel mogelijk opengesteld voor bezoekers.

Dam, tel. 522 61 61 www.paleisamsterdam.nl

Collectie pianola’s, elektrisch aangedreven reproductievleugels en 20.000 muziekrollen.

Westerstraat 106, tel. 627 96 24 www.pianola.nl Overzicht van de Nederlandse kunst en geschiedenis met dagelijks rond­- leidingen, workshops of cursussen.

Perfect Day Mounir Raji fotografeert toerisme t/m 14 januari 2024 Museum Boijmans Van Beuningen at Rijksmuseum Monet, Kusama, Dalí, Picasso, Mondriaan, Rubens.

De tentoonstelling is thematisch opgebouwd, waardoor heel uiteenlopende kunstwerken, uit alle tijden, te zien zijn. De toren van Babel van Pieter Bruegel, La petite danseuse de quatorze ans van Edgar Degas en Yayoi Kusama’s Infinity Mirror Room. t/m 14 januari 2024 Onder/Goed Onderkleding in het Rijksmuseum tot 16 juni 2024 Museumstraat 1, tel. 0900-07 45 www.rijksmuseum.nl

HET SCHEEPVAARTMUSEUM

Het museum laat zien hoe de zee de Nederlandse cultuur heeft bepaald.

Ontdek 500 jaar maritieme geschiedenis. Van Gouden Eeuw, het leven aan boord tot virtuele zeereis en de replica van het VOC-schip ‘Amsterdam’.

1672 - een jaar vol rampen In het kader van het rampjaar, dit jaar 350 jaar geleden, presenteert Het Scheepvaartmuseum een kleine presentatie over de Slag bij Solebay.

Twee monumentale wandtapijten en enkele objecten worden getoond die de zeeslag vanuit meerdere perspectieven belichten. doorlopend Food for Thought Een vogelvlucht door de wereld van ons voedsel door de lens van fotograaf en filmmaker Kadir van Lohuizen t/m 9 juni 2024 Reflectie op het museum - Cigdem Yüksel Met 'Reflectie op het museum' geven hedendaagse kunstenaars hun perspectief op de maritieme geschiedenis aan de hand van een object of thema. Cigdem Yüksel maakte deze Reflectie op de tentoonstelling 'Amsterdam Havenstad'.

Solo op Zee In 'Solo op Zee' staat de reis om de wereld van solozeiler Herman Jansen centraal. Met een poëtische videoinstallatie van Jansens dia’s, films en audiofragmenten gemaakt door Robert Fox en enkele onderdelen van zijn persoonlijke uitrusting wordt de bezoeker meegenomen op deze reis. t/m medio 2024 Kattenburgerplein 1, tel. 523 22 22 www.hetscheepvaartmuseum.nl

02 UK AGENDA WINTER 2023_MB3_RD.indd 54

STEDELIJK MUSEUM

Moderne en hedendaagse kunst en vormgeving.

Tomorrow is a different day. Collectie 1980 – nu doorlopend Nan Goldin - This will not end well De tentoonstelling toont zes slideshows met duizenden foto's, muziek, voice-overs en archiefmateriaal. t/m 28 januari 2024 Martin Wong - Malicious Mischief Omvangrijke Europese tentoonstelling van het werk van de AmerikaansChinese kunstenaar Martin Wong (1946–1999), die bekendheid kreeg met zijn verbeeldingen van sociale, seksuele en politieke situaties in de jaren 1970, 1980 en 1990 in Amerika. t/m 1 april 2024 Ellen Gallagher - All of no man's land is ours vanaf 2 december Museumplein 10, tel. 573 29 11 www.stedelijk.nl

STRAAT MUSEUM

Museum voor graffiti en street art Citaat van de straat Is street art binnen nog wel street art?

De openingstentoonstelling toont meer dan 150 kunstwerken van ruim 140 kunstenaars met 32 verschillende nationaliteiten.

NDSM-Plein 1, tel. 020 370 9630 www.straatmuseum.com

THEO THIJSSEN MUSEUM

De Amsterdamse schrijver, onderwijzer, vakbondsman en sociaal-democratisch politicus Thijssen (1879-1943) is vooral bekend als schrijver van de roman Jongensdagen.

100 jaar Kees de Jongen tot mei 2024 1e Leliedwarsstraat 16, tel. 420 71 19 www.theothijssenmuseum.nl

WERELDMUSEUM AMSTERDAM

‘s Werelds grootste stadsarchief.

175 jaar Stadsarchief Amsterdam

Museum over wereldculturen Diva's Diva's: bezieling en beleving in Arabische muziek en cinema. t/m 3 maart 2024 Plastic Crush De tentoonstelling laat de verschillende manieren zien waarop mensen overal ter wereld samenleven met plastic. t/m 21 april 2024 Someone is getting rich Hedendaagse kunstenaars maken zichtbaar welke koloniale uitvindingen aan de wieg staan van het

De Ruyterkade 5, 1013 AA Amsterdam, T 020-702 61 00 Drukwerk en distributie Flyerman distributie@iamsterdam.com Abonnementen Abonnementenland Postbus 20, 1910 AA Uitgeest T 0251-257 924 of WhatsApp T 06-4655 8054 www.bladenbox.nl Adreswijzigingen en opzeggingen: www.aboland.nl klantenservice@aboland.nl Jaarabonnement € 31,99 Het abonnement wordt jaarlijks stilzwijgend verlengd. Abonnementen kunnen schriftelijk en per e-mail

worden opgezegd onder vermelding van het klantnummer, met een opzeg­termijn van 3 maanden. Een abonnement is pas opgezegd wanneer de abonnee daarvan een schriftelijke bevestiging heeft ontvangen via post of e-mail.

Een adreswijziging kan alleen worden verwerkt als het oude adres en het nieuwe adres schriftelijk of per e-mail worden doorgegeven.

Prijswijzigingen voorbehouden.

Uitkrant is een geregistreerd merk van amsterdam & partners.

Verschijnt 10 maal per jaar.

Oplage 60.000 exemplaren.

STADSARCHIEF AMSTERDAM

Amsterdam Art, Cindy Hoetmer, Olivier Kemme, Eveline Kuyten, Nienke van Rijn/Topsport Amsterdam, Marijn Ruhaak, One’sy en Tewa Muller, Margriet Prinssen, Irène Schrader, Bregtje Schudel, Erik Schmitz, Mirte Vreemann, Joke van der Weij Aanleveren agendagegevens februarinummer: 21 december maartnummer: 29 januari amsterdam & partners: informatie@iamsterdam.com Adverteren Afdeling Relaties, T 020-702 61 80 partner@iamsterdam.com Uitgever amsterdam & partners

t/m 26 november Famiri Familie. Surinaams-Amsterdamse verhalen vanaf 1611 De tentoonstelling bestaat uit acht verhalen ondersteund door audiofragmenten. Ook is er een minidocumentaire te zien van Surinaamse en Nederlandse filmmakers over de Koloniale Wereldtentoonstelling in Amsterdam in 1883 en de familiegeschiedenissen die daarmee verbonden zijn. t/m 14 januari 2024 Wie danst is vrij. Clubcultuur in Amsterdam van 1980 tot nu t/m 18 februari 2024 Vijzelstraat 32, tel. 251 15 11 www.amsterdam.nl/stadsarchief

mondiale financiële systeem en leggen bloot hoe de nasleep van het kolonialisme ook vandaag nog in de financiële sector is ingebed. t/m 7 januari 2024 Onze koloniale erfenis De tentoonstelling laat zien hoe kolonialisme de wereld van nu mede heeft gevormd, en hoe mensen kolonialisme doorstonden.

Linnaeusstraat 2, tel. 088-0042 800 amsterdam.wereldmuseum.nl

WERELDMUSEUM AMSTERDAM JUNIOR Sabi Suriname: ontdek de Wereld achter de Dingen.

Sabi Suriname Een tentoonstelling over Suriname, de band met Nederland en hoe Suriname met de wereld is verbonden. t/m 1 juli 2024 Linnaeusstraat 2, tel. 088-0042 840 amsterdam.wereldmuseum.nl

NEDERLANDS UITVAART MUSEUM TOT ZOVER

Verleden, heden en toekomst van de omgang met de dood.

Kruislaan 124, tel. 694 04 82 www.totzover.nl

VERZETSMUSEUM

Nederland voor, tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog.

Plantage Kerklaan 61, tel. 620 25 35 www.verzetsmuseum.org

WERELDERFGOED PODIUM

Bezoekerscentrum Amsterdam Werelderfgoed Dé startplek om kennis te maken de Amsterdamse grachtengordel, werelderfgoed sinds 2010.

Vijzelstraat 32 www.amsterdam.nl/werelderfgoed

HUIS WILLET-HOLTHUYSEN

Volledig ingericht grachtenpand.

Het Amsterdam Museum in huis Willet-Holthuysen.

Winterdagen met Sammie Vier vakantie in Huis Willet-Holthuysen met hondje Sammie.

23 december t/m 7 januari Herengracht 605, tel. 523 18 22 www.willetholthuysen.nl

WOONBOOTMUSEUM

Gevestigd op de Hendrika Maria, een voormalig zeilend bedrijfs­vaartuig (1914). Aan boord krijgt men een beeld van deze woonvorm.

Prinsengracht 296 K, tel. 427 07 50 www.houseboatmuseum.nl advertentie

hier had uw advertentie kunnen staan Bel 020 - 702 61 80 of mail naar partner@iamsterdam.com

Redactie noch uitgever kunnen aansprakelijk worden gesteld voor eventuele foutieve vermeldingen. © 2023 Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden overgenomen zonder voorafgaande toestemming van de auteursrechthebbenden.

Het februarinummer van de Uitkrant verschijnt op maandag 29 januari, de abonnees ontvangen de krant de zaterdag ervoor.

17-11-2023 11:00

krant KRANT

terugblik

55

Terugblik

KERST IN DE MIDDELEEUWEN tekst Erik Schmitz foto Stadsarchief Amsterdam/Bernard Eilers

N

Oude Kerk in de sneeuw, 1909-1910

06 UK TOT SLOT WINTER 2023_MB_RD_MB.indd 55

aarmate december vordert, valt in het weerbericht steeds vaker de term ‘witte kerst’, als een onvervuld verlangen naar een andere, o onschuldige nschuldige wereld en een puur begin van het nieuwe jaar. Niet voor niets geldt wit als de kleur van de reinheid en onschuld, ook al in de middeleeuwen.

Kerst was, samen met Pasen, het belangrijkste feest in middeleeuws Amsterdam. De twee hoofdkerken, de Oude Kerk en de Nieuwe Kerk, zaten die dagen bomvol. Maar tijdens de koude en donkere decemberdagen waren er ook andere verleidingen in de stad, en dan kon het feest uit de hand lopen. Op 20 december 1498 besloot het stadsbestuur voor de komende kerstnacht een tapverbod voor bier en wijn in te stellen, om ‘te voirhoeden dissolucie [losbandigheid], onstuer [onrust] ende vele quade manieren van tavernieres off herberchsluyden mitten dranckers ende andere, die bat [veeleer] behoeren in der kercke dan in tavaern te wezen.’

Oftewel: drinkers hoorden op kerstnacht in de kerk te zitten en niet in de kroeg.

Toch hadden de kerstdagen, net als nu, ook al iets betoverends. In veel gezinnen bezaten de kinderen kleine houten wiegjes, soms rijkelijk versierd, die in een raamwerk waren bevestigd zodat het wiegje kon bewegen. Zo kon daarin een Jezuspopje worden gewiegd. Aan het wiegje hingen belletjes, waarvan het geluid herinnerde aan de engelenzang die zou klinken tijdens de geboorte van Jezus.

De Amsterdamse apotheker Walich Syvertsz (1549-1606) herinnerde zich later hoe op Kerstdag de kinderen hun wiegjes meenamen naar de kerk. Ook op het hoofdaltaar stond een wiegje, met daarin een popje van Jezus als klein kindje met luiers aan: ‘ende als de priester onder de misse het kindeken opt autaer staende begon te wieghen ende te singhen Eia, Eia, Eia, etc. soo vinghen de kinderen voort mede aen elck zijne kindeken te wieghen ende Eia te singhen…’

En terwijl de kerkruimte zich vulde met kindergezang en geklingel, en daarna het orgel inviel, begon het buiten zachtjes te sneeuwen.

Onder een sneeuwdeken die zich plooide over de daken, straten en bruggen van de stad, begon Amsterdam aan een nieuw jaar. Over die sneeuw schijft Syvertsz niets, maar het hád gekund. Tijdens kerst 1498 begon een koudegolf met ijzel en sneeuw, die aanhield tot Driekoningen. Een witte kerst als voorbode voor een gelukkig nieuwjaar: een mooie wens voor de middeleeuwen, en voor nu.

17-11-2023 11:20

16 − 23 DEC

Kerst

Zes hartverwarmende concerten Van koor tot Kerstspel Kijk op muziekgebouw.nl/kerst en bestel nu

06 UK TOT SLOT WINTER 2023_MB_RD_MB.indd 56

17-11-2023 11:20

krant KRANT

57

de echte amsterdammer

De echte Amsterdammer

‘HET CENTRUM IS WEER IN ZWANG, LIJKT WEL’ Elke maand deelt een Amsterdammer zijn of haar lievelingsplekken. Deze keer: Nicolaas Veul, vanaf eind november op televisie te zien in 100 Dagen in de vergeten wijk. tekst Anne Dirks foto Hilde Harshagen

Bar Parry

ECHTE AMSTERDAMMER?

Nicolaas Veul (39) is documentairemaker en presentator bij de VPRO. Samen met Tim den Besten maakte hij documentaires Super stream me over online privacy, Oudtopia over oud worden en de serie 100 dagen, waarvoor het duo al eens honderd dagen meeliep in een psychiatrische kliniek en voor de klas stond. Voor het nieuwe 100 dagen in de vergeten wijk dompelden Veul en Den Besten zich onder in de Haagse wijk de Laak.

06 UK TOT SLOT WINTER 2023_MB_RD_MB.indd 57

‘Ik ben hier geboren, maar getogen in het Utrechtse Vreeland.

Op mijn negentiende keerde ik weer terug. Waarom? Omdat Amsterdam de enige plek was waar ik wilde zijn: dáár gebeurde het. Ik woonde op de Oudezijds Voorburgwal, tegenover de Febo. Café Lime op de Zeedijk – toen het enige hippe café daar, het heette zo omdat iedereen wodka-lime dronk – en Bern of Fonteyn: dat was mijn leven. En de Febo, soms.’

TROTS? ‘Zeker weten. Mijn hele familie komt hiervandaan, van allebei de kanten. Beide families zaten in de groenten, de een was champignon-importeur, de ander groenteboer. Maar los daarvan: deze stad past bij mij.

Ik kom uit een dorp waar mensen echt kleiner dachten: met allerlei ideeën over hoe je moet zijn, en als je daarvan afwijkt, ben je onderwerp van discussie en spot. Toen ik in Amsterdam kwam, kon ik dat keurslijf afgooien. Het is voor iedereen goed om zo veel ver-

schillende mensen om zich heen te hebben. Zoals de wijlen blote skater; dat is toch een cadeautje voor de geest? Dat je je realiseert: dit kan en mag ook.’

zonnen. En dan ook even de sauna in en zwemmen. By far mijn lievelingsplek als ik even wil ontsnappen aan de stad.’

PLEK NA MIDDERNACHT?

‘Te veel vegetarische restaurants in Amsterdam zijn duur en slecht. Laatst at ik ergens een linzenprutje voor twintig euro en het was écht niet bijzonder, ik kook thuis beter. Er was even een opmars van hippe tenten die alleen vega op de kaart hadden staan, maar dat is totaal ingestort. Ik wil gewoon heel lekker eten, zonder vlees.’

‘Bar Parry. Met goeie wijnen, waar je chips bij geserveerd krijgt. Alles daar is smaakvol.

En ik word bijna veertig; ik wil geen slechte wijn meer drinken.’

BESTE BOEK OVER DE STAD? ‘De geschiedenis van mijn seksualiteit van Tobi Lakmaker

is weergaloos. Het hoofdpersonage zoekt naar zijn eigen seksuele identiteit en dat gebeurt allemaal hier, in deze stad. Dat gold voor mij vroeger ook. Als je je anders voelt dan anderen of je gewoon nog niet helemaal weet wie je bent, is dit de fijnste plek om te wonen.

Dat geldt voor veel LHBTIQ+mensen. Hoewel die vrijheid wel onder druk staat, met de toenemende homofobie.’

VERBORGEN PAREL? ‘De tuin van Spa Zuiver. Daar ga ik vaak heen om lekker naakt te

WAT KAN BETER?

ONDERSCHATTE WIJK? ‘Het leek alsof iedereen wegtrok tijdens de Nutella-epidemie, maar het centrum is weer in zwang, lijkt wel. De Zeedijk is helemaal opgeknapt en er zit weer leuke horeca op de grachten, zoals café Twee Prinsen.’

AMSTERDAM IN ÉÉN ZIN? ‘De plek waar mijn leven is begonnen.’

100 dagen in de vergeten wijk, vanaf 29 november op NPO 3

17-11-2023 11:20

06 UK TOT SLOT WINTER 2023_MB_RD_MB.indd 58

17-11-2023 11:20

In 2025 wordt Amsterdam 750 jaar, een verjaardag om samen te vieren!

Stichting Amsterdam 750 roept Amsterdammers op een kado voor de stad te bedenken waar het nóg mooier van wordt. Zoals ‘Schepen, Koffers en Kruiden’ dat verschillende culturen en generaties met elkaar verbindt. Weet jij ook een kado? Kijk of jouw idee in aanmerking komt voor subsidie!

kadovoordeStad.nl 00 UK COVER WINTER 23-2 SF4_MB.indd 59

16-11-2023 11:47

Winter in de OBA Van theatervoorstellingen tot hiphop voor de hele familie

Bekijk onze agenda oba.nl/wintervakantie 00 UK COVER WINTER 23-2 SF4_MB.indd 60

16-11-2023 11:47