«ГісторыяАхікара»адназсамыхстаражытных крыніцчалавечайдумкіімудрасці.Ягоўплыў можнапрасачыцьулегендахмногіхлюдзей,утым лікуўКаране,СтарыміНовымЗапаветах.
Мазаіка,знойдзенаяўТрэве,Германія, адлюстроўвалаперсанажаАхікарасяродмудрацоў свету.Восьягомаляўнічаяказка.
Датагэтайгісторыісталапрадметамажыўленай дыскусіі.Навукоўцынарэшцевыказалісяпрапершае стагоддзе,калііхпамылкудаказала першапачатковаягісторыя,знойдзенаяўарамейскім папірусе500г.дан.э.сяродруінЭлефантыны.
Гісторыявідавочнавыдумка,анегісторыя Фактычначытачможапазнаёміццазімна дадатковыхстаронках«Арабскіхначэй».Яно напісанабліскуча,аапавяданне,якоепоўнае дзеянняў,інтрыгіняўдачлівагаўцёкаў,прыцягвае ўвагудаапошнягаСвабодаўяўлення-самае каштоўнае,штоёсцьупісьменніка
Напісаннедзеліццаначатырыэтапы:(1)апавяданне; (2)Вучэнне(выдатнаясерыяПрыпавесцяў);(3) ПадарожжаўЕгіпет;(4)Прытчыабопадабенствы(з дапамогайякіхАхікарзавяршаенавучаннесвайго памылковагапляменніка)
РАЗДЗЕЛ1
Ахікар,вяліківізірАсірыі,мае60жонак,алеяму наканавананемецьсынаТамуёнусынаўляесвайго пляменнікаЁннабіваеягомудрасцюіведамібольш, чымхлебамівадою
1ГісторыяХайкараМудрага,візіракараля Сэнахерыба,іНадана,сынасястрыХайкара Мудраца
2БыўвізіруднікараляСэнахерыба,сына Сархадума,цараАсірыііНінэвіі,мудрычалавекпа іменіХайкар,іёнбыўвізірамцараСэнахерыба.
3Уягобылодобра,багаццеішматдабротаў,іён быўспрытны,мудры,філосаф,уведах,у меркаванняхіўкіраванні,іёнажаніўсяз шасцідзесяццюжанчынамііпабудаваўдлякожнайз іхзамак.
4Алепрыўсімгэтымуягонебылодзяцей.згэтых жанчын,якіямаглібстацьягоспадчынніцай.
5Ібыўёнвельмісумныз-загэтага,іаднойчыён сабраўастролагаўівучоныхлюдзейічараўнікоўі растлумачыўімсвойстанісправусвайго бясплоддзя.
6.Ісказаліяму:ідзі,прынясіахвярубагаміпрасііх, каб,магчыма,янынарадзілітабехлопчыка. 7Ізрабіўён,якянысказаліяму,іпрынёсахвяры ідалам,іпрасіўіх,імаліўіхпросьбаміімаленнямі.
8Інеадказаліямуніводнагаслова.Іёнадышоў
9Івярнуўсяён,імаліўБогаУсявышняга,іўвераваў,
10ПрашуЦябе,даймнехлопчыка,кабясуцешыўся ім,кабёнбыўпрымаімверасьні,кабёнзаплюшчыў мневочыіпахаваўмяне».
11.Іпачуўсядаягоголас,якіказаў:«Паколькіты спадзяваўсяпершзаўсёнабалванаўіпрыносіўім ахвяры,пагэтайпрычынетызастанешся бязьдзетнымнаўсёжыцьцёсваё».
12АлевазьміНадана,сынасястрытваёй,ізрабіяго сынамсваім,інавучыягосваёйвучонасціідобраму выхаванню,іпасмерцітваёйёнпахаваецябе».
13ТадыёнузяўНадана,сынасястрысваёй,якібыў малым.Іаддаўяговасьмікарміцелям,кабяны карміліягоігадавалі.
14Іянывыгадаваліягоўдобрайежыідалікатным выхаваннііўшаўковымадзенні,упурпурыі пурпурыІсядзеўённаложахшаўковых 15ІкаліНаданвырасістаўхадзіць,растучы,як высокікедр,ённавучыўягодобрымманерамі пісьменству,інавуцы,іфіласофіі
16ІпразшматдзёнкарольСэнахерыбпаглядзеўна Хайкараіўбачыў,штоёнвельміпастарэў,ібольшза тоесказаўяму:
17«Омойшаноўнысябар,умелы,надзейны,мудры, губернатар,мойсакратар,мойвізір,мойканцлері дырэктар;сапраўды,тывельміпастарэўіўзважыў гадамі;ітвойсыходзгэтагасветупавіненбыць блізкі
18Скажымне,хтобудземецьмесцаўмаёйслужбе пасляцябе?ІсказаўямуХайкар:«Омойспадар, няхайжывевечнагалаватвая!ЁсцьНадан,сынмаёй сястры,язрабіўягосваімдзіцем
19Явыхаваўягоінавучыўягосваёймудрасьціі маімведам»
20Ісказаўямуцар:«ОХайкар!прывядзіягодамяне, кабяўбачыўяго,ікаліязнайдуягопрыдатным, пастаўягонасваёмесца;ітыпойдзешсваёйдарогай, кабадпачыцьіпражыцьастатакжыццяўсалодкім супакоі».
21ТадыХайкарпайшоўіпрадставіўНаданусына сястрысваёй.Іёнпакланіўсяіпажадаўямуўладыі гонару.
22Іёнглядзеўнаяго,ізахапляўсяім,іцешыўсяз яго,ісказаўХайкару:«Гэтатвойсын,оХайкар?Я
24Тадыкарольпакляўсяяму,штозробіцьяго найвялікшымсасваіхфаварытаўінаймагутнейшым сасваіхсяброў,іштоёнбудзезімваўсёйпашанеі пашане.Іёнцалаваўямурукііразвітваўся.
25ІўзяўНадана.сынасястрыягонайзім,іпасадзіў ягоўгасцінай,іпачаўвучыцьягодзеньіноч,пакуль ненапоўніўягомудрасцюіведамібольш,чым хлебамівадою.
РАЗДЗЕЛ2
«АльманахбеднагаРычарда»старажытныхчасоў. Бессмяротныязапаведзічалавечыхпаводзінадносна грошай,жанчын,адзення,бізнесу,сяброў.Асабліва цікавыяпрыказкізнаходзяццаўвершах12,17,23,37, 45,47.Параўнайцеверш63знекаторымісучаснымі цынізмамі.
1Таквучыўёняго,кажучы:«Сынемой!слухаймаю прамовуівыконваймаюпараду,іпамятай,штоя кажу.
2Осынмой!калітыпачуешслова,няхайянозагіне ўсэрцытваімінеадкрывайягоіншаму,кабяноне сталасяжывымвуглёмінеапяклотвайгоязыкаіне прычынілаболюўцелетваім,ікабтынеатрымаў ганьбыінепасаромленыперадБогамічалавек
3Осынмой!калівыпачуліпаведамленне,не распаўсюджвайцеяго;акаліштобачыў,некажы
4Осынмой!зрабіцесваёкрасамоўствалёгкімдля слухачаінеспяшайцесязадказам
5Осынмой!каліштопачуеш,нехавай
6Осынмой!вузланеразвязвай,інеразвязвай,і вузланезапячатвай
7Осынмой!нежадайвонкавайкрасы,бояна слабееімінае,алепачэснаяпамяцьтрываевечна
8Осынмой!няхайдурнаяжанчынанепадманвае цябесваёйпрамовай,кабтынепамёрсамай няшчаснайсмерцю,іянанезаблыталацябесеткай, пакультынетрапіўупастку
9Осынмой!нежадайжанчыны,прыкутайдаложка вопраткайімазямі,якаяпагардліваяідурнаяўдушы сваёйГоратабе,калітыаддасіёйшто-небудзьсваё, альбодасіёйтое,штоўтваіхруках,іянаўвядзе цябеўгрэх,іБогпрагневаеццанацябе.
10Осынмой!нябудзь,якміндальнаедрэва,бояно пускаелісьцеперадусімідрэвамііядомыяплады пасьляўсіх,алебудзьпадобныдашаўкоўніцы,якая даеядомыяпладыперадусімідрэваміілісьце пасьляўсіх.
11Осынмой!нізканахілігалавутваю,іголаствой цішэй,ібудзьветлівым,іідзіпрамаюдарогаю,іне будзьдурным.Інепавышайголасу,калісмяешся,бо калібдомбыўпабудаваныгучнымголасам,асёл будаваўбышматдамоўкожныдзень;ікалібплуг кіраваўсясілай,топлугніколібнезняўсяз-пад плячэйвярблюдаў.
12Осын!лепшразбівацькамянізмудрым,чымпіць вінозняшчасным.
13Осынмой!вылівіносваёнамагілыправедныхі непізлюдзьміневуцкімі,пагарджанымі.
14Осынмой!трымайсямудрых,якіябаяццаБогаі падобныдаіх,іненабліжайсяданевукаў,кабне стацьпадобнымдаягоіненавучыццашляхам ягоным.
15Осынмой!калітыздабудзешсабетаварышаабо сябра,паспрабуйяго,апаслязрабіяготаварышамі сябрам;інехваліягобезсуда;інепсуйсваёймовы зчалавекам,якомубракуемудрасьці.
16Осынмой!пакульчаравіктрымаеццананазе тваёй,ідзізімпацерняхіпракладзідарогусыну твайму,ідомутвайму,ідзецямтваім,інацягні карабельтвой,першчымёнпойдзепаморы,іхвалі ягопатонуць,інеможаёнзахаваны.
17Осынмой!калібагатычалавекз'есцьзмяю, кажуць:"Гэтаадягомудрасці",акалібеднычалавек з'есцьяе,людзікажуць:"адсвайгоголаду".
18Осынмой!хлебамтваімнадзённымідабротамі тваімізадавальняйся,інежадайчужога
19Осынмой!небудзьсуседамздурнымінеешз імхлеба,інерадуйсябедствамсуседзяўтваіх.Калі твойворагпакрыўдзіўцябе,пакажыямуласку 20Осынмой!чалавек,якібаіццаБога,тыбойсяі шануйяго
21Осынмой!невукпадаеіспатыкаецца,амудры, калііспатыкнецца,непахіснецца,акалііўпадзе,то хуткаўстае,акаліхворы,томожапаклапаціццапра сваёжыццёАлештотычыццаневуцкага,дурнога чалавека,тоадягохваробынямалекаў
22Осынмой!калідацябенаблізіццачалавек,які стаіцьніжэйзацябе,ідзіямунасустрачістой,ікалі ённезможаадплаціцьтабе,ягоГасподзьадплаціць табезаяго
23Осынмой!нешкадуйбіцьсынатвайго,бо калоцьсынатвайго,якгнойуагародзе,іякзавязаць кашаль,іякпрывязацьжывёлу,іякзачыніцьдзверы 24Осынмой!стрымайсынатвайгоадзлаінавучы ягоманерам,першчымёнпаўстанесупрацьцябеі невыклічацябеўпагардзесяродлюдзей,іты павесішгалавунавуліцахісходах,ітыбудзеш пакаранызазлосваіхліхіхучынкаў
25Осынмой!здабывайсабетлустагавалазкрайняй плоццюівялікагааслазкапытамі,авалазвялікімі рагамінездабывай,несябруйзхітрымчалавекам, ненабывайсварлівагарабаізлодзейскайрабыніза ўсё,шторобішімянызагубіць.
26Осынмой!няхайбацькітваенепраклінаюць цябе,іГасподзьбудзеўпадабаныімі;бобыло сказана:"Хтопагарджаебацькамабомаці,няхай памрэсмерцю(ямаюнаўвазесмерцюграху);ахто шануебацькоў,падоўжыцьсваеднііжыццёі ўбачыцьусёдобрае."
27Осынмой!нехадзіпадарозебеззброі,ботыне ведаеш,каліворагможасустрэцьцябе,каббыць
28Осынмой!небудзь,якголае,бязлістаедрэва,
29Осынмой!будзь,якплоднаедрэвапрыдарозе, пладыякогаядуцьусе,хтопраходзіцьміма,ізвяры пустыніадпачываюцьуценюягоіядуцьлісцеяго
30Осынмой!кожнаяавечка,якаязбіласясасваёй дарогі,іспадарожнікіяестановяццаежайваўку.
31Осынмой!некажы:«Мойспадардурань,ая мудры»,інекажыпрамоваўневуцтваіглупства,каб небыцьімпагарджаным.
32Осынмой!нябудзьаднымзтыхслугаў,якім гаспадарыіхніякажуць:«Адыдзіаднас»,алебудзь аднымзтых,камукажуць:«Падыйдзііпадыдзіда нас».
33Осынмой!нелашчырабатвайгоўпрысутнасці яготаварыша,ботыневедаеш,хтозіхбудзедля цябенайбольшкаштоўнымурэшцерэшт.
34Осынмой!нябойсяГоспадатвайго,Якістварыў цябе,кабЁннемаўчаўперадтабою.
35Осынмой!зрабіпрамовутваюсправядлівайі падсалодзіязыктвой;інедазваляйсябрутвайму наступацьнанагутваю,кабёніншымразамне наступаўнагрудзітваю
36Осынмой!каліб'ешмудрагачалавекасловам мудрасці,янобудзетаіццаўягогрудзях,яктонкае пачуццёсораму;алекалітыўб'ешневукапалкай,ён незразумееінепачуе
37Осынмой!каліпашлешмудрагадлясваіхпатрэб, незагадвайямушмат,боёнзробіцьтваюсправу,як хочаш;акаліпашлешдурня,незагадвайяму,аідзі самірабісваюсправу,бокалітызагадайяму,ённе будзерабіцьтое,штотыхочашКаліяныпасылаюць цябепасправе,спяшайсявыканацьяехутчэй
38Осынмой!нерабіворагамчалавека,мацнейшага засябе,боёнпрымемерутваюіадпомсціцьтабе
39Осынмой!выпрабуйсынатвайгоірабатвайго, першчымаддацьіммаёмасьцьтваю,кабяныне забралііх;ботой,хтомаепоўнуюруку,называецца мудрым,наваткаліёндурныіневуцкі,атой,хто маепустуюруку,называеццабедным,невукам, наваткаліёнкнязьмудрацоў
40Осынмой!Яеўкаляцынтіглытаўалоэ,іне знайшоўнічогабольшгоркага,чымгалечаінястача 41Осынмой!навучысынатвайгоашчаднасціі голаду,кабёнмогдобравесцігаспадарку.
42Осынмой!невучыневукамовемудрых,богэта будзеямуўцяжар.
43Осынмой!недэманструйсвайгостанусябру твайму,кабнебыцьімпагарджаным.
44Осынмой!слепатасэрцабольшцяжкая,чым слепатавачэй,бослепатавачэйможакіравацца патроху,алеслепатасэрцанекіруецца,іянопакідае прамуюдарогуіідзекрывойшлях.
45Осынмой!спатыкнуццачалавекунагоюлепш, чымспатыкнуццаязыком.
46Осынмой!сябарблізкілепшызалепшагабрата далёка.
47Осынмой!прыгажосьцьзьнікае,аленавука працягваецца,ісьветслабееістановіццамарным, аледобраеімянестановіццамарнымінеслабее.
48Осынмой!чалавека,якінемаеспакою,яго
якаязбірае,лепш,чымраскідванневялікай колькасці;ілепшжываяліса,чыммёртвылеў;і фунтвоўнылепшзафунтбагацця,ямаюнаўвазе золатаісрэбра;бозолатаісрэбрасхаваныяі закрытыўзямлі,ііхнявідаць;авоўназастаеццана рынках,іяевідаць,ітаму,хтояеносіць,гэта прыгажосьць.
50Осынмой!невялікаебагаццелепш,чым раскіданаебагацце.
51Осынмой!жывысабакалепшмёртвагабедняка.
52Осынмой!беднычалавек,якідзейнічае справядліва,лепшызабагатага,якіпамёруграхах
53Осынмой!трымайсловаўсэрцытваім,іяно будзетабемнога,ісцеражыся,кабтынеадкрыў таямніцусябратвайго,згубіўся
54Осынмой!хайневыходзіцьнісловазвуснаў тваіх,пакульнепараішсязсэрцамтваімІне станавісяпаміжлюдзьмі,якіясварацца,тамуштоад дрэннагасловаадбываеццасварка,іадсваркі прыходзіцьвайна,аадвайныпрыходзіцьбойка,іты будзешвымушаныбыцьсведкам;алебяжыадтульі адпачывай
55Осынмой!несупраціўляйсячалавеку, мацнейшамузасябе,алездабудзьсабецярплівыдух, істойкасьць,ісправядлівыяпаводзіны,боняма нічогалепшагазагэта
56Осынмой!нененавідзіпершагасябратвайго,бо другіможанепрацягнуцца
57Осынмой!наведайцебеднагаўягоняшчасціі кажыцепраягоўпрысутнасцісултана,і прыкладзецеўсенамаганні,кабвыратавацьягоз пашчыльва
58Осынмой!нерадуйсясмерціворагатвайго,бо празнекаторычастыстанешягосуседам,ітаго,хто здзекуеццазцябе,тыпаважайішануйіперадім вітайся.
59Осынмой!калібвадаспыніласянанебе,ічорны воранстаўбелым,ісмірнасталасалодкай,якмёд, тадыбневукіідурнізразумеліісталібмудрымі.
60Осынмой!каліхочашбыцьмудрым,стрымай языктвойадхлусьні,ірукутваюадкрадзяжу,і вочытваеадліха;тадытыназавешсямудрым.
61Осынмой!хаймудрыб'ецябекіем,адурныхай немажацябесалодкаймаззю.Будзьпакорлівыму маладосцітваёй,іўстарасцібудзешшанаваны.
62Осынмой!неўстояцьніперадчалавекамудні ягосілы,ніперадракоюўдніяеразліву.
63Осынмой!несьпяшайсязьвясельлемжонкі,бо, каліяновыйдзедобра,янаскажа:«Мойспадару,
64Осынмой!хтоэлегантныўвопратцы,такіжіў
65Осынмой!калітыздзейсніўкрадзеж,паведамі прагэтасултануіаддайямудолю,кабтыбыўадяго пазбаўлены,боінакшцябечакаегорыч
66Осынмой!сябравацьзчалавекам,чыярука сытаяінапоўненая,інесябравацьзчалавекам,чыя руказакрытаяігалодная.
67Ёсцьчатырырэчы,уякіхнікароль,ніяговойска немогуцьбыцьубяспецы:прыгнётзбокувізіра,і дрэнныўрад,івычварэнневолі,ітыраніянад падданым;ічатырырэчы,якіянельгасхаваць: разумны,ідурны,ібагаты,ібедны».
РАЗДЗЕЛ3
Ахікарадыходзіцьадактыўнагаўдзелуў дзяржаўныхсправах.Сваюмаёмасцьёнперадае вераломнамупляменніку.Восьдзіўнаягісторыяпра тое,якняўдзячныраспуснікператвараеццаў фальсіфікатара.Спрытнаязмова,кабзаблытаць Ахікара,прыводзіцьдатаго,штоягоасуджаюцьна смерцьВідаць,канецАхікара 1ТакказаўХайкар,ікаліёнскончыўгэтыязагадыі прыказкіНадану,сынусваёйсястры,ёнуявіў,што захаваеіхусіх,іённеведаў,штозаместгэтагаён дэманструеямустомленасць,пагардуінасмешку 2ПаслягэтагаХайкарсядзеўнерухомаўсваімдоме іперадаўНадануўсюсваюмаёмасць,ірабоў,і служанак,іконей,ібыдла,іўсёастатняе,чымён валодаўінабыў;іўладазагадвацьізабараняць заставаласяўрукахНадана
3ІХайкарсядзеўадпачывацьусваімдоме,ічасад часуХайкархадзіўіаддаваўпашанукаралю,і вяртаўсядадому
4Цяпер,каліНаданзаўважыў,штоўладазагадвацьі забараняцьзнаходзіццаўягоўласныхруках,ён пагарджаўстановішчамХайкараінасміхаўсязяго,і пачынаўвінаваціцьягокожныраз,каліёнз'яўляўся, кажучы:"МойдзядзькаХайкарустарэчымузросце, іцяперённічоганеведае»
5Іпачаўёнбіцьрабоўіслужанак,прадавацьконейі вярблюдаўімарнатраўнічацьусім,чымвалодаўяго дзядзькаХайкар.
6ІкаліХайкарубачыў,штоённепашкадаваўсваіх слугісваёйсям'і,ёнустаўівыгнаўягоздомуі паслаўпаведаміцькаралю,штоёнраскідаўяго маёмасцьіхарч.
7ІўстаўкарольіпаклікаўНаданаісказаўяму: «ПакульХайкарздаровы,ніхтонебудзепанавацьні надмаёмасцюяго,нінаддомамяго,нінад маёмасцюяго».
8ІрукаНаданабылаадарванаяаддзядзькіягонага Хайкараіадусёймаёмасьціягонай,ітымчасамён ніўваходзіў,нівыходзіў,іневітаўсязьім.
9ПаслягэтагаХайкарраскаяўсяўсваёйпрацыз Наданам,сынамягосястры,іпрацягваўбыцьвельмі смутным.
10ІўНаданабыўмалодшыбратпаіменіБенузардан, тамуХайкарузяўягосабезаместНадана,івыхоўваў іўшаноўваўягознайвялікшайпашанай.Іёнперадаў
ямуўсё,штомеў,іпаставіўягокіраўнікомсвайго
11Цяпер,каліНаданзаўважыў,штоздарылася,яго
дзядзькіХайкара,кажучы:«Мойдзядзькавыгнаў мянесасвайгодомуіаддаваўперавагусваймубрату, чыммне,алекаліУсявышніБогдасцьмнеўладу,я навядунаягоняшчасцебыцьзабітым».
12ІНаданпрацягваўразважацьпракамень спатыкнення,якіёнможапрыдумацьдляяго.Іпраз некаторычасНаданперавярнуўгэтаўсваімрозумеі напісаўлістАхішу,сынуШахаМудрага,царуПерсіі, уякімгаварыўтак:
13«Міріздароўе,моцігонарадСэнахерыма,цара АсірыііНінэвіі,іадяговізіраіягосакратара Хайкаратабе,овялікікароль!Няхайбудзепэнс паміжтабойімной
14Ікалігэтылістдойдзедацябе,калітыўстанеші хуткапойдзешнараўнінуНісрын,іўАсірыю,іў Нінэвію,яаддамтабецарствабезвайныібез баявогаладу»
15ІнапісаўёнтаксамаіншылістадімяХайкара фараону,царуЕгіпта«Няхайбудземірпаміжтабою імною,омагутныкароль!
16Каліўтойчас,калігэтылістдойдзедацябе,ты ўстанешіпойдзешуАсірыюіНінэвіюнараўніну Нісрын,яаддамтабецарствабезвайныібезбою» 17ІнапісаннеНаданабылопадобнаданапісанняяго дзядзькіХайкара
18Затымёнсклаўдвалістыізапячатаўіхпячаткай свайгодзядзькіХайкара;яныўсёжбыліў каралеўскімпалацы
19Затымёнпайшоўінапісаўтаксамалістадкараля сваймудзядзькуХайкару:«Міріздароўемайму візіру,маймусакратару,маймуканцлеру,Хайкару» 20ОХайкар,калігэтылістдойдзедацябе,зьбяры ўсіхвоінаў,якіязтабою,іняхайяныбудуць дасканалыміўвопратцыіколькасьці,іпрывядзііх дамяненапятыдзеньнараўнінуНісрын 21Ікалітыўбачышмянетам,ідучагадацябе, пасьпяшайсяірушыцьсупрацьмяневойска,як ворага,якіхочаваявацьсамною,босамноюёсьць паслыфараона,цараЕгіпецкага,кабяныўбачылі сілунашыхвойскаімогуцьбаяццанас,боянынашы ворагііненавідзяцьнас».
22ПотымёнзапячатаўлістіпаслаўягоХайкару празаднагосаслугцара.Іўзяўёндругіліст,які напісаў,іразгарнуўягоперадкаралём,іпрачытаў яму,іпаказаўямупячатку.
23Ікалікарольпачуў,штобылоўлісьце,ён зьбянтэжыўсявялікіміразгневаўсявялікімілютым гневам,ісказаў:«О,япаказаўсваюмудрасьць!што язрабіўзХайкарам,штоённапісаўгэтыялістымаім ворагам?Гэтамаяўзнагародаадягозамаюкарысць яму?
24ІсказаўямуНадан:несумуй,кароль!іне гневайся,алепойдземнараўнінуНісрыніпаглядзім, праўдагэтаяказкаціне».
25ТадыНаданустаўнапятыдзеньіўзяўкараля,і воінаў,івізіра,іяныпайшліўпустынюнараўніну НісрынІпаглядзеўцар,івось!Haiqârіарміябылі выстраеныя.
26ІкаліХайкарубачыў,штотамкароль,ён падышоўідаўзнаквойскурухацца,якнавайне,і змагаццаўстраісупрацькараля,якбылознойдзена ўлісце,ённеведаў,дляякойямывыкапаўНаданяго.
27ІкалікарольубачыўучынакХайкара,ёнбыў ахопленытрывогай,жахаміздзіўленнем,ібыў разгневанывялікімгневам.
28.ІсказаўямуНадан:цібачыўты,спадарумойцар! штонарабіўгэтынягоднік?алетынегневайсяіне смуткуйінезасмучайся,алеідзіўсвойдомісядзь насвойтрон,іяпрывядудацябеХайкараскаванага ізакаванагаланцугамі,іяпраганютвайговорагаад цябебезпрацы».
29Івярнуўсякарольнасвойтрон,абураны Хайкарам,інічоганезрабіўадноснаяго.ІНадан пайшоўдаХайкараісказаўяму:«Вала,омой дзядзька!Карольсапраўдыцешыццазцябевялікай радасцюідзякуетабезавыкананнетаго,штоён загадаўтабе
30Іцяперёнпаслаўмянедацябе,кабтыадпусьціў воінаўадіхніхабавязкаўіпрыйшоўдаягосамса зьвязаныміззадурукаміізакаванымінагамі,каб паслыфараонавыяўбачылігэтаікабцарбыўбаяліся яныііхкароль»
31ТадыадказаўХайкарісказаў:"Слухаць-значыць падпарадкоўвацца"Іёнзаразжаўстаўізвязаўяму рукіззадуізакаваўногіўкайданы
32ІўзяўягоНаданіпайшоўзьімдацараІкалі Хайкарувайшоўупрысутнасцькараля,ён пакланіўсяямуназямлііпажадаўуладыівечнага жыццякаралю
33Тадысказаўкароль:«ОХайкар,мойсакратар, кіраўнікмаіхспраў,мойканцлер,кіраўнікмаёй дзяржавы,скажымне,якоезлоязрабіўтабе,штоты ўзнагародзіўмянегэтымпачварнымучынкам»
34Тадыпаказаліямулісты,напісаныяіміз пячаткайягонайІкаліХайкарубачыўгэта,яго канечнасцізадрыжалі,іягоязыкадразузавязаўся,і ённемогвымавіцьнісловаадстраху;алеёнапусціў галавудазямліібыўнямы.
35Ікалікарольубачыўгэта,ёнадчуў,штогэтаад яго,іёнадразуўстаўізагадаўімзабіцьХайкараі пабіцьягопашыімячомзагорадам.
36ТадыНаданзакрычаўісказаў:«ОХайкар,о чарнатвары!якаякарысцьтабеадтвайгоразважання аботваесілыўздзяйсненнігэтайсправызкаралём?»
37Таккажаапавядальнік.Аімяфехтавальшчыка былоАбуСамік.Ісказаўямукароль:«Омечнік! устань,ідзі,рассячышыюХайкарукалядзвярэйяго домаіадкіньгалавуягоадцеланастолокцяў».
38ТадыХайкарстаўнакаленіперадкаралёмі сказаў:«Няхаймойгаспадаркарольжывевечна!і калітыхочашмянезабіць,хайспоўніццатваё жаданне;іяведаю,штояневінаваты,алебязбожнік павінендацьадказзасваёбязбожства;тымнеменш, омойспадаркароль!Япрашуцябеітвайго
сяброўства,дазвольфехтавальшчыкуаддацьмаё
39Царустаўізагадаўмечнікузрабіцьзімтое,што пажадаў.
40ІёнадразузагадаўсваімслугамузяцьХайкараі мечнікаіпайсцізімголымі,кабянымаглізабіцьяго. 41ІкаліХайкардакладнадаведаўся,штоёнпавінен быцьзабіты,ёнпаслаўдасваёйжонкіісказаўёй: "Выйдзіісустрэньмяне,іняхайбудзезтабою тысячамаладыхдзяўчат,іапранііхупурпурныяі пурпурныяўборышоўк,кабянымагліплакацьпа мнеперадмаёйсмерцю.
42Іпрыгатуйцестолдлямечнікаідляслугягоных.І змяшайцешматвіна,кабянымагліпіць».
43Іяназрабілаўсё,штоёнзагадаўёй.Ібылаяна вельмімудрая,разумнаяіразважлівая.Іяназлучыла ўсабеўсюмагчымуюветлівасцьівучонасць
44Ікалівойскакараляіфехтавальшчыкапрыбылі, янызнайшлістол,накрытыўпарадку,івіно,і раскошныястравы,іяныпачаліесцііпіць,пакуль ненаелісяіненапіліся
45ТадыХайкарадвёўфехтавальшчыкаўбокад кампанііісказаў:«ОАбуСамік,хібатыневедаеш, штокалікарольСархадум,бацькаСэнахерыба, хацеўзабіцьцябе,яўзяўцябеісхаваўупэўным месцы,пакульгнеўкаралясціх,іёнспытаўцябе?
46Ікаліяпрывёўцябедаяго,ёнузрадаваўся табе;ацяперуспомні,якуюласкуязрабіўтабе
47Іяведаю,штокарольпашкадуемянеі ўгневаеццавялікімгневамнапакараннемаё
48Бояневінаваты,ікалітыпаставішмянеперадім упалацыягоным,цябечакаевялікаяўдача,і даведаешся,штоНадан,сынсястрымаёй,падмануў мянеізрабіўсамноюгэтыдрэнныўчынак,ікароль пакаецца,штозабіўмяне;ацяперумянеёсцьсклеп усадзедома,ініхтопраягоневедае
49СхавайцемянеўімзведамажонкімаёйАўмяне ўтурмераб,якізаслугоўваезабойства
50Выведзіягоіапраніягоўмаювопратку,ізагадай слугам,каліянынап'юцца,забіцьягоЯныне даведаюцца,кагозабіваюць.
51Іадкіньгалавуягонастолокцяўадцелаягонага, іаддайцелаягорабаммаім,кабяныпахаваліяго.І тыназапасіўсамнойвялікіскарб.
52Ітадыфехтавальшчыкзрабіўтак,якзагадаўяму Хайкар,іёнпайшоўдакараляісказаўяму:«Няхай жывевечнагалаватвая!»
53ТадыжонкаХайкаракожнытыдзеньспускала ямуўсхованкутое,штоямухапіла,ініхтоневедаў
54Ірасказвалася,паўтараласяіраспаўсюджвалася
55Іяныплакалііказалі:«Горатабе,оХайкар!іза
настолькіўмелыўкіраванні,каббыцьпадобныда цябе,кабёнмогзаняцьтваёмесца?»
56АлекарольшкадаваўпраХайкара,іпакаяньне ягонаенепрынеслаямуніякайкарысьці.
57ТадыёнпаклікаўНаданаісказаўяму:«Ідзіі вазьмізсабоюсяброўтваіхіаплакнііплачыпа дзядзькутваімХайкару,іаплаквайяго,якгэта прынята,ушаноўваючыпамяцьяго».
58АлекаліНадан,дурны,невуцкі,жорсткісэрцам, прыйшоўудомсвайгодзядзькі,ённеплакаў,не сумаваўінегаласіў,алесабраўбяздушныхі распусныхлюдзейіпачаўесцііпіць.
59ІНаданпачаўхапацьслужанакірабоў,якія належаліХайкару,ізвязаўіх,ікатаваўіх,ікалолаіх жудасныміранамі.
60Інешанаваўжонкідзядзькісвайго,якаявыхавала яго,яксвайгосына,алехацеў,кабянаўпалаўгрэх зьім
61АлеHaiqârбыўурэзаныўсхованку,іёнчуўплач сваіхрабоўісваіхсуседзяў,іёнхваліўУсявышняга Бога,Міласэрнага,ідзякаваў,іёнзаўсёдымаліўсяі прасіўУсявышнягаБога
62Іфехтавальшчыкчасадчасупрыходзіўда Хайкара,калітойбыўпасяродсхованкі:іХайкар прыходзіўіпрасіўягоІёнсуцешыўягоіпажадаў ямувыратавання
63Ікаліўіншыхкраінахрасказаліпратое,што МудрэцХайкарбыўзабіты,усекаралізасмуцілісяі пагарджалікаралёмСінахерыбам,іаплаквалі Хайкара,разгадвальніказагадак
РАЗДЗЕЛ4
«ЗагадкіСфінкса»Штонасамрэчздарыласяз АхікарамЯговяртанне
1ІкалікарольЕгіптапераканаўся,штоХайкарбыў забіты,ёнадразуўстаўінапісаўлісткаралю Сінахерыбу,нагадваючыямуўім«прамір,здароўе, моцігонар,якіхмыжадаемасабліватабе,мой любімыбрат,царСінахерыб 2Яжадаўпабудавацьзамакпаміжнебамізямлёй,і яхачу,кабтыпаслаўмнемудрага,разумнага чалавекаадсябе,кабпабудаваўягодлямянеі адказаўмненаўсемаепытанні,ікабямогмець падаткіімытныязборыАсірыінапрацягутрох гадоў».
3ЗатымёнзапячатаўлістіпаслаўягоСэнахерыму.
4Ёнузяўгэта,прачытаўіаддаўсваімвізірамі вяльможамсвайгокаралеўства,іяныбылі збянтэжаныяізасаромленыя,іёнбыўразгневаны вялікімгневамібыўзбянтэжанытым,якяму дзейнічаць.
5Тадыёнсабраўстарыхівучоных,імудрацоў,і філосафаў,іваражбітоў,іастролагаў,іўсіх,хтобыў уягокраіне,іпрачытаўімлістісказаўім:«Хтозвас будзепайсцідафараона,цараегіпецкага,іадказаць ямунаягопытанні?
6Ісказаліяму:гаспадарунашкароль!ведайты,што ўтваімкаралеўственяманікога,хтобведаўгэтыя пытаньні,акрамяХайкара,твайговізіраісакратара
7Алемынямаемугэтымніякагаўменьня,хібашто
8.ІпаклікаўцарНаданаісказаўяму:паглядзіна гэтылістізразумей,штоўім.ІкаліНаданпрачытаў гэта,ёнсказаў:«Омойспадар!хтоможапабудаваць крэпасцьпаміжнебамізямлёю?»
9ІкалікарольпачуўпрамовуНадана,ёнзасмуціўся вялікіміжудаснымсмуткам,ісышоўсасвайго трона,ісеўупопеле,іпачаўплакацьігаласіцьнад Хайкарам.
10Кажучы:горамаё!ОХайкар,хтоведаўтаямніцы ізагадкі!горатабе,оХайкар!Онастаўнікмаёй краіныікіраўнікмайгокаралеўства,дзеязнайду цябепадобнага?ОХайкар,онастаўнікмаёйкраіны, кудымнезвярнуццадацябе?горатабе!якяцябе знішчыў!іяслухаўразмовудурнога,невуцкага хлопчыкабезведаў,безрэлігіі,безмужнасці. 11Ах!ізноўАхдлясябе!хтоможадацьмнецябе хоцьбыраз,ціпаведаміцьмне,штоХайкаржывы?і яаддаўбыямупаловусвайгокаралеўства
12Адкульмнегэта?Ах,Хайкар!кабяхоцьраз пабачыўцябе,кабямогнасыціцца,гледзячына цябеіцешачысятабой
13Ах!Омаяжурбапатабенавекі!ОХайкар,якя забіўцябе!іянемарудзіўутваімвыпадку,пакуль неўбачыўканцасправы»
14ІплакаўцардзеньіночЦяпер,калі фехтавальшчыкубачыўгнеўкараляіягосумпа Хайкару,ягосэрцазмякчыласядаяго,іёнпадышоў даягоісказаўяму:
15О,спадару!загадайрабамсваімадсекчымне галаву»Тадыкарольсказаўяму:«Горатабе,Абу Самік,учымтваявіна?»
16Імечніксказаўяму:«Омойгаспадар!кожнага раба,якідзейнічаенасупераксловугаспадарасвайго, забіваюць,аядзейнічаўнасуперакзагадутвайму»
17Ісказаўямукароль«Горатабе,оАбуСамік,у чымтыдзейнічаўнасуперакмаймузагаду?»
18Імечніксказаўяму:«Омойгаспадар!тызагадаў мнезабіцьХайкара,іяведаў,штотыпашкадуешза яго,іштоёнбыўпакрыўджаны,іясхаваўягоў пэўныммесцы,іязабіўаднагозягорабоў,іцяпер ёнубяспецыўцыстэрна,ікалізагадаеш,япрывяду ягодацябе».
19Ісказаўямуцар.«Горатабе,АбуСамік!ты здзекаваўсязмяне,аятвойгаспадар».
20Імечніксказаўяму:«Не,алехайбудзедушатвая, омойспадар!Хайкарубяспецыіжывы».
21Ікалікарольпачуўгэтаеслова,упэўніўсяўгэтым, ігалаваягозакружылася,іёнстраціўпрытомнасць
22Ісказаўёнмечніку:«Оверныслуга!калітвая
24Іёнкрыкнуўяму,кажучы:"ОХайкар,япрыношу найвялікшуюрадасць,ішчасце,іасалоду!"
25ІХайкарсказаўяму:«Якіянавіны,АбуСамік?»І расказаўямуўсёпрафараонаадпачаткудаканца. Потымузяўягоіпайшоўдакараля.
26Ікалікарользірнуўнаяго,ёнубачыўягоў нястачы,іштоваласыяговырасьлідоўгія,яку дзікіхзьвяроў,іпазногціяго,яккіпцюрыарла,ішто целаягобылозапэцканаепылам,іколеряготвару змяніўсяіпабляк,іцяпербыўякпопел.
27Ікаліцарубачыўяго,ёнзасмуціўсяпаіміадразу ўстаў,абняўягоіпацалаваўяго,ізаплакаўнадім,і сказаў:«ХвалаБогу!хтовярнуўцябедамяне».
28ТадыЁнсуцешыўягоісуцешыў.Іёнзняўсваю мантыюіапрануўяенафехтавальшчыка,ібыў вельмілітасцівыдаяго,ідаўямувялікаебагацце,і прымусіўХайкарасупакоіцца.
29ТадыХайкарсказаўкаралю:«Няхайгаспадармой карольжывевечна!Няхайгэтабудуцьсправы дзяцейсвету.Явыгадаваўсабепальму,кабямог абаперцісянаяе,аянанахіліласяўбокікінуламяне ўніз
30Але,омойГоспадзе!якязьявіўсяперадтабою, хайнепрыгнятаецябеклопат!Ісказаўямукароль: «ДабраславёныБог,якіаказаўтабеміласцьіведаў, штотыпакрыўджаны,івыратаваўцябе,іпазбавіў цябеадзабойства»
31Алеідзіўцёплуюванну,іпагаліцца,іабстрыгчы пазногці,іпераапрануцца,ізабаўляйсянапрацягу саракадзён,кабзрабіцьсабедаброіпалепшыцьстан свойіколертварутвайгоможавярнуццадацябе»
32Тадыкарользьняўсваюкаштоўнуювопраткуі апрануўяенаХайкара,іХайкарпадзякаваўБогуі пакланіўсяцару,іпайшоўдасвайгожытларадасныі шчасьлівы,славячыЎсявышнягаБога
33Ірадавалісязьімхатніяягоныя,ісябрыягоныя,і ўсе,хтопачуў,штоёнжывы,радаваліся
РАЗДЗЕЛ5
Літара«загадак»паказваеццаАхікаруХлопчыкіна арлах.Першаяпаездка«самалётам».Уегіпет. Ахікар,будучычалавекаммудрасці,таксамамае пачуццёгумару.(Верш27).
1Ізрабіўён,якзагадаўямуцар,іадпачыўнасорак дзён.
2Потымёнапрануўсваёсамаевясёлаеадзеньнеі паехаўдакараля,арабыягоныязаіміперадім, радасныіўсьцешаны.
3АлеНадан,сынсястрыягонай,даведаўся,што робіцца,іахапіўягострахіжах,іёнсумеўся,ня ведаючы,шторабіць.
4ІкаліХайкарубачыўгэта,ёнувайшоўу прысутнасцькараляіпрывітаўяго,ітойадказаўна прывітаннеіпасадзіўягосесціпобач,сказаўшыяму: «ОмойдарагіХайкар!паглядзінагэтыялісты,якія прыслаўнамкарольЕгіптапаслятаго,якпачуў,што тызабіты.
5Яныабурылінасіперамаглінас,імногіяжыхары краінынашайуцякліўЕгіпет,баючысяпадаткаў, якіяпаслаўспаганяцьзнасцарЕгіпта
6ТадыХайкарузяўліст,прачытаўягоізразумеўяго
7.Ісказаўёнцару.«Негневайся,омойспадар!Я пайдуўЕгіпет,івярнуадказыфараону,іпакажуяму гэтыліст,іадкажуямупрападаткі,іўсіхтых,хто ўцёк,адшлюназад;іяпасаромлюворагаўтваіхз дапамогайНайвышэйшагаБогаідзеляшчасця твайгокаралеўства».
8ІкалікарольпачуўгэтуюпрамовуадХайкара,ён узрадаваўсявялікайрадасьцю,ісэрцаяго разгарнулася,іёнаказаўямуласку.
9ІсказаўХайкаркаралю:«Даймнеадтэрміноўкуна соракдзён,кабямогразгледзецьгэтаепытаннеі вырашыцьяго».Ікарольдазволіўгэта.
10ІХайкарпайшоўдасвайгожытла,іёнзагадаў паляўнічымзлавіцьдляягодвухмаладыхарлянят,і янызлавілііхіпрынесьлідаяго;іёнзагадаўткачам вяроваксплесьцідляягодватросызбавоўны, кожнамузьіхдзветысячылокцяўудаўжыню,іён
11Потымёнузяўдвухмаленькіххлопцаўікожны дзеньпрыносіўуахвяруягнятікарміўарлоўі
прывязаўданогтросарлоў,іняхайяныкожны дзеньпатрохуўзлятаюцьугору,наадлегласць дзесяцілокцяў,пакульянынепрывыкнуцьіне навучаццагэтаму;іяныпаднялісяпаўсёйдаўжыні вяроўкі,пакульнедасягнулінеба;хлопчыкінаспіне Потымпрыцягнуўіхдасябе
12ІкаліХайкарубачыў,штоягожаданне споўнілася,ёнзагадаўхлопчыкам,каб,калііх паднясуцьунеба,яныкрычалі,кажучы:
13Прынясіценамгліныікамянёў,імыпабудуем крэпасцьдляцарафараона,бомыбяздзейныя
14ІHaiqârніколінебылозробленанавучаннеіхі ажыццяўленняіх,пакульянынедасягнулі максімальнамагчымайкропкі(майстэрства).
15Потым,пакінуўшыіх,ёнпайшоўдацараісказаў яму:«Ванемой!працаскончанапаводлежадання твайго.Устаньсамной,кабямогпаказацьтабецуд». 16Такімчынам,карольускочыўісеўзХайкарамі пайшоўнашырокаемесцаіпаслаўпрывесціарлоўі хлопчыкаў,іХайкарзвязаўіхіпусціўупаветрапа
18Тадыёнразьвітаўсязьім,іўзяўвойскасваё,і
Егіпта;ікаліёнпрыбыў,ёнпавярнуўукраіну караля.
19ІкаліжыхарыЕгіптадаведаліся,штоСінахерыб паслаўчалавекасасваёйТайнайРады,каб паразмаўляцьзфараонаміадказацьнаягопытанні, яныперанеслігэтуюнавінуцаруФараону,іён паслаўгрупусваіхТайныхРадаў,кабпрывесціяго дасябе.
20Іёнпрыйшоўіўвайшоўуабліччафараона,і пакланіўсяяму,якналежыцьцарам.
21Ісказаўяму:о,спадарумойкароль!Вітаецябе карольСэнахерыбзвялікайколькасцюміру,моцыі пашаны.
22Іёнпаслаўмяне,аднагозьягоныхрабоў,кабя могадказацьтабенатваепытаньніівыканацьусё жаданьнетваё;ботыпаслаўшукацьугаспадара майгокаралячалавека,якіпабудуетабезамакпаміж небаізямля
23ІяздапамогаюБогаЎсявышнягаіздапамогай тваёйвысакароднайласкіізуладаюгаспадарамайго караляпабудуюяготабе,яктыпажадаеш
24Але,гаспадарумойкароль!тое,штотысказаўу імпрападаткіЕгіптанапрацягутрохгадоў-цяпер стабільнасцькаралеўства-гэтастрогая справядлівасць,ікалітыпераможаш,амаярукане ўмееадказацьтабе,тадымойспадаркарольпашле табепадаткі,праякіявызгадалі
25Ікаліяадкажутабенатваепытаньні,табе застанеццапаслацьусё,штотысказаў,гаспадару маймукаралю»
26Ікаліфараонпачуўгэтуюпрамову,ёнзьдзівіўся ізьбянтэжыўсявольнасьцімовысваёйіпрыемнасьці мовысваёй
27Ісказаўямуцарфараон:очалавек!якцябезавуць?
Ісказаўён:«СлугатвойАвікам,аямаленькі мурашзмурашакцараСэнахерыба»
28Ісказаўямуфараон:хібаўгаспадаратвайгоняма чалавекавышэйшагазацябе,штоёнпаслаўдамяне маленькагамураша,кабёнадказваўмнеігутарыўса мною?
29ІсказаўямуХайкар:«О,спадармойкароль!Я прашуБогаУсявышняга,кабяздзейсніўтое,што думаеш,боБогсаслабымі,кабпасароміцьмоцных».
30Тадыфараонзагадаў,кабяныпадрыхтавалі жытлодляАвікамаідаваліямукарму,мясаіпітво,і ўсё,штоямутрэба.
31Ікалігэтабылоскончана,празтрыдніфараон апрануўсяўпурпурічырвоныколерісеўнасваім троне,іўсеяговізірыімагнатыягокаралеўства стаялісаскрыжаванымірукамі,ногіблізкаадзінда аднагоісхіліўшыгаловы.
32ІпаслаўфараонпрыцягнуцьАвікама,ікалітой быўпрадстаўленыяму,ёнпакланіўсяямуі пацалаваўзямлюперадім.
33Ісказаўямуцарфараон:«ОАвікам,дакагоя падобны?авяльможымайгокаралеўствадакагояны падобныя?»
34ІсказаўямуХайкар:«О,спадармой,сваякя,ты падобныдаідалаБела,авяльможытвайго каралеўствападобныядаягослуг»
35Ёнсказаўяму:ідзіізаўтравярнісясюды.Так Хайкарпайшоў,якзагадаўямуцарфараон.
36НадругідзеньХайкарпрыйшоўдафараона, пакланіўсяістаўперадцаром.Іфараонбыў апранутыўчырвонае,авяльможыбыліапранутыў белае.
37Ісказаўямуфараон:«ОАвікам,дакагоя падобны?авяльможымайгокаралеўствадакаго яныпадобныя?»
38ІсказаўямуАвікам:«Омойгаспадар!ты,як сонца,іслугітвае,якягопрамяні».Ісказаўяму фараон:ідзіўжытлосваёіпрыходзьсюдызаўтра. 39Тадыфараонзагадаўсваймудваруапрануццаў чыстабелае,іфараонбыўапрануты,якяны,ісядзеў насваімтроне,іёнзагадаўімпрынесціХайкар.Іён увайшоўісеўперадім.
40Ісказаўямуфараон:«ОАвікам,дакагоя падобны?авяльможымае,дакагояныпадобныя?»
41ІсказаўямуАвікам:«Омойгаспадар!ты падобныдамесяца,атваевяльможыпадобныяда планетізорак»Ісказаўямуфараон:ідзіізаўтра будзьтут
42Тадыфараонзагадаўсваімслугамнадзець вопраткурозныхколераў,іфараонапрануўсукенку зчырвонагааксаміту,ісеўнасваімтроне,ізагадаў імпрыцягнуцьАвікамІёнувайшоўіпакланіўся перадім
43Ісказаўён:«ОАвікам,дакагояпадобны?і войскімаедакагопадобныя?»Іёнсказаў:«Омой спадар!ты,якмесяцкрасавік,ітваевойскі,як ягоныякветкі»
44Ікалікарольпачуўгэта,ёнузрадаваўсявялікай радасьцюісказаў:«ОАбікам!першыразты параўнаўмянезідаламБелам,авяльможаўмаіхз ягоныміслугамі
45Ідругіразтыпараўнаўмянезсонцам,а вяльможаўмаіхзсонечныміпромнямі
46Іўтрэціразтыпараўнаўмянезмесяцам,а вяльможаўмаіхзпланетаміізоркамі
47Ічацьвёртыразтыпараўнаўмянезмесяцам красавіком,івяльможаўмаіхзягонымікветкамі Алецяпер,оАбікам!скажымне,твойгаспадар, карольСэнахерыб,накагоёнпадобны?іягодваране, дакагояныпадобныя?
48ІзакрычаўХайкармоцнымголасамісказаў: «Будзьдалёкіадмянезгадвацьмайгогаспадара караляіцябе,якісядзіцьнатронетваім».Алеўстань наногі,кабямогсказацьтабе,накагопадобнымой гаспадаркарольінакагопадобныяяговяльможы». 49Ізьбянтэжыўсяфараонадсвабодыязыкаягонага
50ІсказаўямуХайкар:«Мойуладар-Богнябёсаў,і
52Іёнзагадваебуры,іянадзьме,іідзедождж,і топчакрасавікінішчыцькветкіягоідамыяго».
53Ікаліфараонпачуўгэтуюпрамову,ёнвельмі збянтэжыўсяіўгневаўсявялікімгневам,ісказаўяму: «Очалавек!скажымнепраўдуідаймневедаць,хто тынасамрэч».
54Ісказаўямупраўду.«ЯХайкар,пісар, найвялікшызтайныхдарадцаўкараляСінахерыба,і яяговізір,ігубернатарягокаралеўства,іяго канцлер».
55Ісказаўяму:праўдутысказаўгэтымсловам.Але мычуліпраХайкара,штокарольСінахерыбзабіў яго,алеты,здаецца,жывыіздаровы».
56ІсказаўямуХайкар:«Так,такібыло,алеслава Богу,яківедаесхаванае,бомойгаспадаркароль загадаўзабіцьмяне,іёнпаверыўсловураспусных людзей,алеГасподзьвыратаваўмяне,і дабраславёнытой,хтоспадзяеццанаЯго»
57ІсказаўфараонХайкару:«Ідзіізаўтрабудзьтуті скажымнеслова,якогаяніколінечуўніадмаіх вяльможаў,ніадлюдзеймайгокаралеўстваімаёй краіны»
РАЗДЗЕЛ6
ХітрасцьудаеццаАхікарадказваенаўсепытанні фараонаХлопчыкінаарлах-кульмінацыядня Досціп,якітакрэдкасустракаеццаўстаражытным Пісанні,выяўляеццаўвершах34-45
1ІХайкарпайшоўусваёжытлоінапісаўліст, кажучыўімвосьшто:
2АдСэнахерыба,цараАсірыйскагаіНінэвію фараону,царуЕгіпта
3Міртабе,братмой!ітое,штомыдаемтабеведаць гэтым,гэтатое,штобратмаепатрэбуўсваімбрату, ікараліадзінаднаго,іяспадзяюсяадцябе,штоты пазычышмнедзевяцьсотталантаўзолата,бояно мнепатрэбнадлязабеспячэннянекаторыязсалдат, кабямогпатраціцьгэтанаіхІпразнекаторычася пашлюяготабе»
4Ісклаўёнлістінадругідзеньпадаўягофараону
5І,убачыўшыгэта,ёнзьбянтэжыўсяісказаўяму: Сапраўды,яніколініадкагонячуўнічога падобнагадагэтаймовы.
6ТадыХайкарсказаўяму:"Гэтасапраўдыдоўг,які тыпавіненперадгаспадароммаімкаралём".
7Іфараонпрыняўгэта,сказаўшы:«ОХайкар,гэта якты,хтосумленнынаслужбеўцароў».
8ДабраславёныБог,якіўдасканаліўцябеў мудрасьцііўпрыгожыўцябефілязофіяйіведамі.
9Іцяпер,оХайкар,застаеццатое,чагомыжадаем адцябе,кабтыпабудаваўякзамакпаміжнебамі зямлёй».
10ТадыХайкарсказаў:"Слухаць-значыць падпарадкоўвацца".Япабудуютабезамакпаводле твайгожаданняівыбару;але,омойспадар,я рыхтуюнамвапну,камень,глінуірабочых,іўмяне ёсцьумелыябудаўнікі,якіяпабудуюцьдляцябе,як тыпажадаеш».
11Іпрыгатаваўямуўсёгэтацар,іяныпайшліна
12ТадыХайкарвыпусціўарлоўсаскрынь,і прывязаўмаладыхлюдзейнаспінах,іпрывязаў вяроўкіданогарлоў,іадпусціўіхупаветра.І ўзнялісяўгору,пакульнеапынулісяпаміжнебамі зямлёй.
13Іпачаліхлопцыкрычаць,кажучы:прынясіце цэглы,прынясіцегліны,кабмыпабудаваліцарскі замак,бомыстаімбезпрацы!
14Ізьдзівіўсянатоўпізьбянтэжыўся,ізьдзівіўся.І здзівілісякарольіягодваране.
15ІпачаўХайкаріягослугібіцьрабочых,іяны крычалідацарскіхвойскаў,кажучыім:"Прынясіце ўмелымрабочымтое,штояныхочуць,іне перашкаджайцеімпрацаваць".
16Ісказаўямуцар:тызвар'яцеў;хтоможападнесці што-небудзьнатакуюадлегласць?»
17ІсказаўямуХайкар:«Омойгаспадар!якмы пабудуемпаветранызамак?ікалібмойспадар карольбыўтут,ёнпабудаваўбынекалькізамкаўза адзіндзень»
18Ісказаўямуфараон:ідзі,Хайкар,усваёжытлоі адпачні,бомыкінулібудавацьзамак,ізаўтра прыходзьдамяне 19ТадыХайкарпайшоўдасвайгожытлаіна наступныдзеньзьявіўсяперадфараонамІсказаў фараон:«ОХайкар,якіянавіныпраканятвайго гаспадара?»бокаліёнржыцьукраінеАсірыйскайі Нінэвійскай,ікабылынашыпачуюцьголасягоны, закідаюцьптушанят»
20ІкаліХайкарпачуўгэтуюпрамову,ёнпайшоўі ўзяўкотку,ізвязаўяе,іпачаўбічавацьяемоцнай бічоўкай,пакульгэтанепачуліегіпцяне,іяны пайшліісказаліпрагэтацару
21ІпаслаўфараонпрыцягнуцьХайкараісказаўяму: «ОХайкар,навоштатытакбічэшіб'ешгэтага нямогазвера?»
22ІсказаўямуХайкар:спадармойкароль! сапраўдыяназрабіласамнойбрыдкіўчынакі заслужылагэтаебічаваннеілупцоўку,бомой валадаркарольСінахерыбдаўмнедобрагапеўня,і ёнмеўмоцнысапраўдныголасіведаўгадзіныдняі ночы.
23Іўтуюжночкошкаўсталаіадсекласабегалаву, іпайшла,ізагэтыўчынакяпачаставаўяетакімі ўдарамі».
24Ісказаўямуфараон:«ОХайкар,ябачузусяго гэтага,штотыстарэешізнаходзішсяўстарэчы,бо
26Ікаліфараонпачуўгэта,ёндаведаўся,што Хайкарадказаўнаягопытаньні.
27Ісказаўфараон:«ОХайкар,яхачу,кабтызрабіў мневяроўкізмарскогапяску».
28ІсказаўямуХайкар:"О,спадармойкароль! загадайімпрынесцімневяроўкусаскарбніцы,кабя зрабіўтакую,якяна".
29ПотымХайкарпайшоўузаднюючасткудомаі прасвідраваўдзіркіўхвалістымбераземора,іўзяўу рукужменюпяску,марскогапяску,і,каліўзышло сонца,іпракраўсяўдзіркі,ёнрассыпаўпясокна сонцы,пакульённестаўнібысплецены,яквяроўкі.
30ІсказаўХайкар:«Загадайсваімслугамузяць гэтыявяроўкі,ікалітолькізахочаш,ясплетутабе такіяж».
31Ісказаўфараон:«ОХайкар,унастутёсцьжорны, іёнразбіты,іяхачу,кабтыягозашыў».
32ТадыХайкарпаглядзеўнаягоізнайшоўіншы камень.
33Ісказаўёнфараону:спадару!Яіншаземец:іў мяненямапрыладыдляшыцця
34Алеяхачу,кабтызагадаўтваімвернымшаўцам выразацьшылызгэтагакаменя,кабямогпашыць тойжорны»
35ІзасьмяяўсяфараоніўсевяльможыягоныяІ сказаўён:«ДабраславёныБогУсявышні,якідаў табегэтырозуміведы»
36Ікаліфараонубачыў,штоХайкарперамогягоі вярнуўямусваеадказы,ёнадразузахваляваўсяі загадаўімсабрацьдляягопадаткізатрыгадыі прынесьцііхуХайкар
37ІёнзьняўсваёадзеньнеіапрануўягонаХайкара, іягоныхвоінаў,іягоныхслуг,ідаўямувыдаткіна ягопадарожжа
38Ісказаўяму:«Ідзізмірам,осілаягогаспадараі гонаряголекараў!ёсцьхто-небудзьзсултанаў, падобныхнацябе?перадайпрывітаннетвайму гаспадарукаралюСінахерыбуіскажыяму,штомы паслаліямупадарункі,бокаралізадавальняюцца малым»
39ТадыХайкарустаўіпацалаваўрукіцарафараона іпацалаваўзямлюперадім,іпажадаўямусілыі працягласці,ібагаццяўягоскарбніцы,ісказаўяму: «Омойспадар!Яхачуадцябе,кабніадзінзнашых суайчыннікаўнезастаўсяўЕгіпце».
40Іўстаўфараоніпаслаўвестуноўабвяшчацьна вуліцахЕгіпта,кабніводзінзжыхароўАсірыіі НіневіінезаставаўсяўзямліЕгіпецкай,алекабяны ішлізХайкарам.
41ТадыХайкарпайшоўіразьвітаўсязцаром фараонамівыправіўся,шукаючызямліАсірыіі Нінэвіі;імеўённекаторыяскарбыівялікаебагацце.
42ІкалівесткадайшладакараляСэнахерыба,што ідзеХайкар,ёнвыйшаўямунасустрачівельмі ўзрадаваўсязаягозвялікайрадасцю,абняўягоі пацалаваўягоісказаўяму:«Сардэчназапрашаем дадому,осваяк!мойбратХайкар,сіламайго каралеўстваігонармайгоцарства. 43Прасіадмянечагохочаш,наваткаліпажадаеш
44ТадыХайкарсказаўяму:«Омойспадаркароль,
45ТадысказаўкарольСэнахерыб:«Хайбудзегонар
Саміка,фехтавальшчыка,вышэйшайзаўсіхмаіх тайныхсаветнікаўімаіхфаварытаў».
46.Іпачаўцарпытаццаўяго,якёнабыходзіўся зфараонамадпершагапрыходуягодатагочасу, пакульённеадышоўадяго,іякёнадказваўнаўсе пытаньніягоныя,іякёнатрымліваўадягопадаткі,і зьменывопраткііпадарункаў.
47ІўзрадаваўсякарольСэнахерыбвялікайрадасьцю ісказаўХайкару:«Вазьмі,штохочаш,згэтай даніны,боўсёгэтаўтваіхруках».
48ІHaiqârmid:«Хайжывекарольвечна!Яне жадаюнічога,акрамябяспекімайгогаспадара караляіпрацягуяговелічы.
49Омойспадар!штоямагузрабіцьзбагаццемі падобным?алекалітыакажашмнеласку,даймне Надана,сынамаёйсястры,кабямогадплаціцьяму затое,штоёнзрабіўсамной,ідаймнеягокроўі прызнаймяневінаватым»
50ІсказаўцарСэнахерыб:вазьміяго,яаддаўяго табеІўзяўХайкарНадана,сынасваёйсястры,і скаваўямурукіжалезныміланцугамі,іадвёўягоў сваёжыллё,інадзеўнаногіягоцяжкіякайданы,і завязаўіхтугімвузлом,і,звязаўшыяготакімчынам, кінуўягоуцёмныпакой,побачзмесцамадпачынку, іпрызначыўНэбухалавартавымнадсабой,каб кожныдзеньдавацьямубоханхлебаітрохівады
РАЗДЗЕЛ7
ПрыпавесціАхікара,уякіхёнзавяршаеадукацыю сваіхпляменнікаўДзіўныяпараўнанніАхікар называехлопчыкамаляўнічыміімёнаміТут заканчваеццагісторыяАхікара 1Ікожныраз,каліХайкарзаходзіўівыходзіў,ён лаяўНадана,сынасваёйсястры,мудракажучы: 2ОНадан,мойхлопчык!Язрабіўтабеўсёдобраеі добрае,атыўзнагародзіўмянезагэтабрыдкімі дрэннымізабойствам.
3'Осынмой!сказанаўпрыказках:хтонеслухае вухам,тагопрымусяцьслухацьшчылінай».
4.ІсказаўНадан:заштотыгневаешсянамяне? 5ІсказаўямуХайкар:«Тамуштоявыхаваўцябе,і навучыўцябе,ідаўтабегонаріпашану,ізрабіў цябевялікім,івыгадаваўцябезнайлепшайпароды,і пасадзіўцябенасваёмесца,кабтымогбыцьмаім
6АлеГасподзьведаў,штоябыўпакрыўджаны,іЁн
7Омойхлопчык!тыбыўдлямяне,якскарпіён,які,
8Омойхлопчык!тыпадобныдагазэлі,якаяела каранімарэны,ігэтададаемнесёння,азаўтраяны загараюць,яныхаваюццаўмаіхкаранях"
9Омойхлопчык!тыбыўтаму,хтобачыўсвайго таварышаголымухалоднычасзімы;іёнузяў халоднайвадыівыліўнаяго.
10Омойхлопчык!тыбыўдлямянеякчалавек,які ўзяўкаменьікінуўягонанеба,кабпабіцьім камянямісвайгоГоспада.Ікаменьнетрапіў,іне дасягнуўдастатковавысока,алестаўпрычынайвіны іграху.
11Омойхлопчык!калібтышанаваўмянеішанаваў мянеіслухаўсловаўмаіх,тыбыўбымаім спадчыннікаміваладарыўбынадмаіміўладаннямі.
12Осынмой!тыведаеш,штокалібхвостусабакі абосвіннібыўдаўжынёйудзесяцьлокцяў,ённе наблізіўсябдакоштуконскага,наваткалібёнбыў падобныдашоўку
13Омойхлопчык!Ядумаў,штотыстаўбымаім спадчыннікампаслямаёйсмерці;атыпразсваю зайздрасцьідзёрзкасцьзахацеўзабіцьмянеАле Гасподзьвыратаваўмянеадтвайгохітрасці
14Осынмой!тыбыўдлямяне,якпастка,якую паставілінагной,іпрыляцеўверабейізнайшоў,што пасткарасстаўленаІкажаверабейпастцы:«Штоты тутробіш?»Сказаўпастка:«ЯтутБогумалюся»
15Жаўруктаксамаспытаўсяўяго:"Штогэтаза кавалакдрэва,якітытрымаеш?"Пасткасказала: «Гэтамаладыдуб,наякіяабапіраюсяпадчас малітвы»
16Жаўруксказаў:«Аштогэтаўцябеўроце?» Пасткасказала:«Гэтахлебіпрадукты,якіяянясу дляўсіхгалодныхібедных,якіянабліжаюццада мяне»
17Жаўруксказаў:"Цімагуяпадысцііпаесці,боя галодны?"Іпасткасказалаяму:«Ідзінаперад»І жаўрукпадышоў,кабягопаесці
18Алепасткападняласяісхапілажаўруказашыю
19Іадказаўжаўрукісказаўпастцы:«Калігэтатвой хлебдлягалодных,Богнепрымаетваёйміласціныі тваіхдобрыхспраў
20Ікалігэтапосттвойімалітвытвае,тоБогне прымаеадцябеніпостутвайго,німалітвытваёй,і недавядзеБогдобрагадацябе».
21Омойхлопчык!тыбыўдлямяне(як)леў,які пасябраваўзаслом,іасёлхадзіўнекаторычасперад ільвом;іаднойчылеўускочыўнааслаіз'еўяго.
22Омойхлопчык!тыбыўдлямяне,якшашолкаў пшаніцы,бонічогадобраганеробіць,апшаніцу псуеігрызе.
23Омойхлопчык!тыбыўпадобныдачалавека,які пасеяўдзесяцьмерпшаніцы,ікалінадышоўчас жніва,ёнустаўіпажаўяе,іжатаў,імалаціў,і працаваўнадёюдаканца,іаказаласядзесяцьмеры,і гаспадарсказаўяму:"Оты,гультай!Тыневырасі незменшыўся".
24Омойхлопчык!тыбыладлямяне,яктая курапатка,якуюкінуліўсетку,іянанемагла выратавацца,алеянаклікалакурапатак,кабяна маглазакінуцьіхзсабоюўсетку
25Осынмой!тыбыўдлямяне,яксабака,якому былохоладнаіёнзайшоўудомганчарапагрэцца. 26Аякпацяплела,пачалобрахацьнаіх,іяны выганяліягоібілі,кабнекусалаіх.
27Осынмой!тыбыўдлямянеяксвіння,якая зайшлаўгарачуюваннуздобрымілюдзьмі,акалі выйшлазгарачайванны,тоўбачылабруднуюдзірку, спусціласяўнізіпакачаласяўёй.
28Осынмой!тыбыўдлямянеякказёл,які далучыўсядасваіхтаварышаўнашляхудаахвярыі незмогвыратавацца.
29Омойхлопчык!сабака,ненакормлены паляваннем,становіццаежайдлямух.
30Осынмой!рука,якаянепрацуеінеарэі(якая) сквапнаяіхітрая,будзеадсечанаадпляча.
31Осынмой!вока,уякімнябачнасьвятла, крумкачывыграбуцьівырвуць.
32Омойхлопчык!тыбыўдлямянеякдрэва,якому янысяклігаліны,іяноказалаім:«Калібчагосьці майгонебылоўвашыхруках,высапраўдынезмаглі бмянессекчы»
33Омойхлопчык!тыпадобныдаката,якомуказалі: «Кінькрадзеж,пакульмынезробімтабезалаты ланцужокіненакармімцябецукраміміндалем»
34Ісказалаяна:янезабыласямайстэрствабацькі майгоімацімаёй
35Осынмой!тыбыўпадобныдазмея,якіедзена цярновымкусце,каліёнбыўусярэдзінеракі,івоўк убачыўіхісказаў:"Бядазаліхасцю,ахтобольш свавольнызаіх,хайкіруеабодвума"
36Ісказаўзьмейваўку:ягнят,іказлянят,іавечак, якіхтыеўусёжыцьцёсваё,вернешіхбацькаміхнім ібацькаміхнімціне?
37Воўксказаў:неІсказаўямузмей:«Ядумаю, штопаслясябетыгоршызнас»
38Омойхлопчык!Якарміўцябедобрайежай,аты некарміўмянесухімхлебам
39Омойхлопчык!Ядаўтабевадызцукрампіцьі добрысіроп,ітынедаўмненапіццавадыз калодзежа
40Омойхлопчык!Явучыўцябеівыхоўваў,іты выкапаўдлямянесхованкуісхаваўмяне.
41Омойхлопчык!Явыгадаваўцябенайлепшым выхаваннемівыхаваў,яквысокікедр;атымяне скруціўісагнуў.
42Омойхлопчык!яспадзяваўсянацябе,штоты пабудуешмнеўмацаванызамак,кабямогсхавацца ўімадмаіхворагаў,ітыстаўсядлямяне,яктой,хто хаваеццаўглыбінізямлі;алеГасподзьзьлітаваўся надамноюівызваліўмянеадтвайгохітрасьці. 43Омойхлопчык!Япажадаўтабедабра,аты ўзнагародзіўмянезломінянавісцю,іцяперяхацеў
45Прымімяне,дзядзька!Цяперябудуслужыцьу тваімдоме,істрыгчытваіхконей,івымятацьгной тваіхбыдла,іпасьвіцьтваіхавечак,боябязбожнік, атыправеднік:явінаваты,атыдаруеш».
46ІсказаўямуХайкар:«О,хлопчыкмой!ты падобныдадрэва,якоебылобясплоднымкалявады, ігаспадарягохацеўссекчыяго,іяносказаўяму: "Перанясімянеўіншаемесца,ікаліянебуду прыносіцьплоду,ссячымяне".
47.Ісказаўямугаспадаряго:«Тыбыўкалявадыіне прынёсплоду,якжатыбудзешпрыносіцьплод,калі будзешуіншыммесцы?»
48Омойхлопчык!старасцьарлалепшаяза маладосцьвароны.
49Омойхлопчык!янысказаліваўку:"Адстаньсяад авечак,кабіхпылнепашкодзіўтабе".Ісказаўвоўк: «Асадакавечагамалакакарыснымаімвачам».
50Омойхлопчык!яныпрымусіліваўкапайсціў школу,кабёнмогнавучыццачытаць,ісказаліяму: «СкажыА,Б».Ёнсказаў:"Ягняіказляняўмаім званку"
51Омойхлопчык!яныпаставіліаслазастол,іён упаў,іпачаўкатаццаўпыле,іадзінсказаў:«Няхай качаецца,богэтаягонатура,ённезменіцца
52Омойхлопчык!былапацверджанапрымаўка, якаягучыць:«Калінародзішхлопчыка,назавіяго сынам,акалівыгадуешхлопчыка,назавіягорабом»
53Омойхлопчык!хторобіцьдабро,дабром сустрэнецца;ахторобіцьзло,тагочакаезло,бо Гасподзьадплачваечалавекупаводлеўчынкаў ягоных
54Омойхлопчык!штомнесказацьтабеболейза гэтыясловы?боГасподзьведаесхаванаеіведае таямніцыітаямніцы
55ІЁнадплаціцьтабеібудзесудзіцьпаміжмноюі табою,іаддасьцьтабепаводлезаслугаўтваіх',
56ІкаліНаданпачуўгэтуюпрамовуадсвайго дзядзькіХайкара,ёнадразураспухістаўпадобныда раздзьмутагамачавогапузыра
57Іканечнасціягораспухлі,іногі,іступні,ібакі яго,іёнбыўразарваны,іжывотягоразарваўся,і вантробыягораскідаліся,іёнзагінуўіпамёр.
58Іканцомягонымбылапагібель,іёнпайшоўу пекла.Бохтокапаеямубратусвайму,тойупадзеў яе;ітой,хтоставіцьпасткі,будзезлоўленыўіх.
59Восьштоздарыласяі(што)мызнайшліпраказку праХайкара,іхвалаБогунавекі.Амінімір.
60ГэтылетапісскончаныздапамогайБожай,няхай будзеЁнпраслаўлены!Амін,амін,амін.