Guarani - The Gospel of Luke

Lucas

MOAKÃHA1.1

1Hetaitereiningoojagarrámaomombeʼuhaguaumimbaʼe ojegueroviavévañandeapytépe.

2Haʼekuéraomeʼẽhaguéichañandéveumíva,iñepyrũmby guivehaʼévatestígoohechávahaoservívapeñeʼẽ; 3Teófiloikatupyryvéva,aikuaaporãguiopamba'e, iñepyrũmbyguive,ahaindévehendaitépe

4Reikuaahaguambaʼépaañeteumimbaʼereñemboʼe vaʼekue

5JudéaruvichaguasuHerodestiémpopeoĩvaʼekuepeteĩ saserdótehéravaZacarías,+haʼehínaAarónrajy,ha hembirekohéravaElisabet

6HamokõivévahekojojávaTupãrenondépe,oguataopa Ñandejárarembiapoukapyhaordenanza-kuérarembaʼe vaiʼỹre

7Ha'ekuérandoguerekóiimemby,Elisabetimembyrupi, hamokõivévako'ágãomanoporãma.

8HaʼeojapoajasaserdóteÑandejárarenondépe,haʼe ojapoháicha

9Pesaserdóteojepokuaaháicha,haʼeohóramoJehová témplopeohapyinsiénso

10Haenterovetavayguakuéraoñemboʼeokápeinsiénso jave.

11UpéiojehechaukachupepeteĩÑandejáraánhel oñemboʼývapealtárdeinsiénsoakatúape

12Zacaríasohechávochupe,oñemondýihaokyhyje.

13Peánhelkatuhe'ichupe:AnirekyhyjeZacarías, oñehendunikoneñembo'ehanerembirekoElisabet imembytandévepeteĩmitãkuimba'e,harembohératachupe

Juan

14Hareguerekótavyʼahavyʼa;hahetaovyʼátaheñói haguére.

15HaʼetuichaitereítaguiÑandejárarenondépe,ha ndoʼumoʼãivínonimbaʼyrupotĩ;hahenyhẽtaEspíritu Santo-gui,isyryeguivejepe.

16HahetaIsraelñemoñareojevýtaÑandejáraItupãme

17HahaʼeohótahenondépeElíasespírituhapuʼakape, ombojerehaguaumitúvakorasõitaʼyrakuérape,haumi naiñeʼẽrendúivapehekojojávaarandugotyo;ombosako’i haĝuapeteĩtavayguakuéraoñembosako’ívaÑandejárape ĝuarã

18Zacaríashe'ipeánhelpe:Mba'éichapikoaikuaátako mba'e?cheningoitujáma,hacherembirekokatuheta áñore

19Peánhelheʼichupe:“ChehínaGabriel,añemboʼýva Ñandejárarenondépe.haañemondoañeʼẽhaguandéve,ha amombeʼuhaguandévekoʼãmaranduporã

20Ha,péinaápe,neñeʼẽngúta,handaikatumoʼãireñeʼẽ,pe áraojejapótapevekoʼãmbaʼe,nderegueroviáiguicheñeʼẽ, oñekumplítavahiʼárape

21HaumihénteohaʼarõZacaríaspe,haoñesorprendehaʼe opytaarehaguérepetémplope.

22Haosẽvo,ndaikatúioñeʼẽchupekuéra,hahaʼekuéra ohechakuaaohechahaguepeteĩvisiónpetémplope

23Haojehu,opariremínteumiáraoservihague,oho hógapevoi

24Upeárarire,hembirekoElisabethyeguasu,haokañy cincomeseaja.

25PéichaÑandejáraojapochereheumiárahaʼeomaña haguépecherehe,oipeʼahaguacheñembohoryyvypóra apytégui.

26Upeseismespe,TupãomondoánhelGabrielpepeteĩ siudaoĩvapeGalileape,héravaNazarét

27Peteĩkuñataĩomendavaʼekueomendahaguapeteĩ kuimbaʼehéravaJoséndive,haʼévaDavidrogayguahape kuñataĩhéraMaría

28Upérõpeánheloikehendápehaheʼi:“Evyʼa,nde rejeguerohoryetereíva,Ñandejáraoĩnendive

29Haohechávochupe,oñemondýihaʼeheʼívare,ha oimoʼãmbaʼeichaguamaiteipikoupéva.

30Upeánhelhe'ichupe:AnirekyhyjeMaría,Tupã reguerohoryhaguére

31Ha,péinaápe,nderyeguasúta,hareme'ẽtapeteĩta'ýra, harembohératachupeJESUS

32Ha'etuichamba'étahaoñembohérataTupãIjyvatevéva Ra'y,haTupãÑandejáraome'ẽtachupeitúvaDavid guapyha

33HahaʼeoisãmbyhýtaJacobrógaáriopaáraguarã;ha irreino-guindaiporimoʼãiipaha.

34UpémarõMaríaheʼipeánhelpe:“¿Mbaʼéichapiko oikótaupéva,ndaikuaáiramojepepeteĩkuimbaʼépe?”.

35Hapeánhelombohováichupe:“Espíritusántooúta nderehe,hapeIjyvatevévapuʼakandeñemoʼãta

36Ha,péinaápe,ndeprimoElisabet,hyeguasuaveipeteĩ mitãkuimba'eitujávo,hako'ãvaseismeshendive, oñehenóivaestéril

37Tupãmenikomba'evendaikatumo'ãi

38UpémarõMaríahe'i:PéinaÑandejárarembiguái toikochéveneñe’ẽhe’iháichaHapeánhelohochugui

39UpeárapeMaríaopu'ãhapya'eohoyvytygotyo,peteĩ távaJudápe

40OikeZacaríasrógapehaosaludaElisabet-pe

41ElisabetohendúvoMaríaosaludaha,pemitãotyryryisy ryepýpe.ElisabethenyhẽEspírituSanto-gui.

42Hatãoñe'ẽhahe'i:Ndereñemomba'eguasukuña apytépe,harejehovasandereteyva.

43Hamoõguipikoouchévekóva,cheRuvichasyouche rendápe?

44Pórke,péinaápe,ipuramoitecheapysápenemaitei ñeʼẽ,pemitãotyryrycheryepýpevyʼágui

45Haojehovasapeojeroviáva,ojejapótaguiumimbaʼe Ñandejáraheʼivaʼekuechupe.

46Maríahe'i:Cheángaomomba'eguasuÑandejárape

47HacheespírituovyʼaTupãcheSalvadorrehe

48Haʼeoñatendenikohembiguáirekomichĩvare,pórke koʼágaguiveopañemoñarecherenóicherovasaha

49Peipuʼakapávaojapocherehetuichambaʼe;ha imarangatuhéra.

50Haoiporiahuverekoumiokyhyjévachuguigenerada guivegeneraciónpeve

51Ha'eohechaukambareteiporeheve;omosarambiumi oñemomba’eguasúvapeikorasõimaginación-pe

52Haʼeomboguejyumiipuʼakapávapeoguapyhágui,ha omopuʼãchupekuéraijyvatevévape.

53Haʼeomyenyhẽumiiñembyahýivapembaʼeporãgui;ha umiipirapirehetávapeomondonandi

54Ha'eoguerekohembiguáiIsrael-pe,imandu'ávo iporiahuverekorehe;

55Haʼeheʼihaguéichañanderuypykuépe,Abrahánpeha iñemoñarekuérapeopaáraguarã.

56Maríaopytahendivetresméserupihaohojeyhógape

57UpémarõoguahẽmaElisabettiémpoimembyhaguaha imembypeteĩtaʼýra.

58Haivesínohaiprimokuéraohendumbaʼéichapa Ñandejáraoiporiahuverekochupe;haovyʼahikuáihendive.

59Haochodíapeouhikuáiocirkunsidapemitãme.ha ombohérahikuáiZacarías,itúvarérape

60Isyhe'i:NahánirihakatuoñembohératachupeJuan

61Ha'ekuérahe'ichupe:Ndaipórinipeteĩnerogagua oñehenóivakotérape

62Ha'ekuéraojaposeñalitúvape,mba'éichapaha'eoipota oñehenóichupe

63Upéiojerurepeteĩmesadeescritura,haohai:“Héra Juan”.Hahaʼekuéraosorprendeenterovépe.

64Upepeteojepeʼaijuru,haiñeʼẽojepeʼa,haoñeʼẽha omombaʼeguasuÑandejárape

65Opaumioikóvaijeréreokyhyje,haopakoʼãmbaʼe ojeʼeJudeayvytyrusurupi

66Opaumiohendúvaumívaoñomiikorasõmehahe'i: “Mba'eichaguamitãpikokóva?”.HaÑandejárapooĩ hendive

67ItúvaZacaríashenyhẽEspírituSanto-guihaoprofetisa hahe'i:

68ToñemombaʼeguasuÑandejáraIsraelJárape;haʼe ovisitahaorredimihaguéreitavayguakuérape,

69Haomopu'ãñandévepeteĩhatĩsalvaciónrehegua hembiguáiDavidrógape;

70Ha'ehe'ihaguéichaiprofetamarangatujurúpe, oikova'ekuekoyvyiñepyrũguive.

71Jajesalvahaguañaneenemigokuéragui,haopañande rayʼúvapógui;

72Tojapopeporiahuverekooñeprometevaʼekueñande rukuérape,hañanemanduʼahaguaikonvéniomarangatúre;

73Ha'eohuravaekueñanderuAbrahánpe

74Haʼeomeʼẽñandéve,ñañemosãsóvoñane enemigokuérapógui,ikatuhaguáichajaservichupe kyhyjeʼỹre

75Henondépemarangatuhatekojojápe,opañanderekove árapukukue

76Hande,mitã,oñehenóitapeIjyvatevévaprofeta, rehótaguiÑandejárarovarenondéperembosakoʼihagua hape;

77Omeʼẽhaguaiñarandusalvasiõrehegua itavayguakuérapeiñangaipakuérañemboykerupi.

78ÑandeTupãporiahuverekoporiahuverekorupive; upévarupiorerendápeárayvuyvateguive, 79Ñame'ẽhaguãtesapeumioguapývapepytũmbýpeha ñemanosombra-pe,omboguatahaguãñandepypy'aguapy rapére.

80Pemitãokakuaa,haimbareteijespíritu,haopytayvy ojeiko'ỹhámepeáraojehechaukapeveIsrael-pe

MOAKÃHA2rehegua

1Haojehuumiárape,osẽpeteĩtembiapoukapyCésar Augusto-gui,ojehepymeʼẽhaguaimpuéstoopakoyvyape ári

2(HakoimpuéstoojejapoypyvaʼekueCirenioogovernarõ guareSiriape)

3Haenteroveohoojepagahaguaimpuésto,kádaunooho itávape.

4HaJoséohoaveiGalileagui,távaNazaret-gui,Judéape, Davidtávape,héravaBelén.(ha'eDavidrógaha ñemoñareguarupi:)

5Oñeme'ẽhaguãimpuestoMaríandivehembirekoomenda va'ekuendive,hyeguasuhaguére.

6Haupéichaojehu,oĩajahikuáiupépe,ojehuumiárahaʼe imembyhagua

7Ha'eimembyita'ýraypykue,oñapytĩchupeaoryrúpe,ha omoĩchupepeteĩpesebreryrúpendaipóriguitenda chupekuéraguarãpeposada-pe

8Upetetãmeoĩovecharerekuaopytávañúme, oñangarekóvaijovechakuérarepyharekue

9Ha,péinaápe,Ñandejáraremimbououhi'arikuéra,ha Ñandejárarekomimbipaomimbipaijerére,haokyhyjeterei hikuái

10Upéipeánhelheʼichupekuéra:Anipekyhyje,pórke aguerupeẽmemaranduporãvyʼapavẽreheve,opavavépe guarã

11PórkekoárapeonasepeẽmepeteĩSalvadór,haʼehína CristoÑandejára

12Hakóvahaʼétapeteĩtechaukahapeẽmeguarã;Pejuhúta pemitã'iojejaho'ívaaorehe,oñenopeteĩpesebre-pe.

13Upeichaháguinteoĩpeánhelndivehetaitereiehérsito yvagapeguaomombaʼeguasúvaÑandejárapehaheʼi:

14ToñemombaʼeguasuÑandejárapeyvategotyo,hako yvyapeáritomeʼẽpyʼaguapy,hatoikoporãyvypórape 15Umiánhelohokuévochuguikuérayvágape,umi ovecharerekuaheʼiojupe:“JahakoʼágaBelénpehajahecha kombaʼeoikovaʼekue,Ñandejáraoikuaaukavaʼekue”ore 16Pya'eoguahẽhikuáihaojuhuMaría,José,hapemitã'i oñenopeteĩpesebre-pe.

17Haohechávoupéva,oikuaaukahikuáioparupietepe ñeʼẽoñemombeʼúvachupekuérakomitãrehegua

18Haenteroveohendúvaupévaoñemondýiumi ovecharerekuaomombeʼuvaʼekuechupekuéra 19Maríakatuoñongatuopakoʼãmbaʼeha ojepyʼamongetaikorasõme.

20Haumiovecharerekuaojevy,omombaʼeguasúvoha omombaʼeguasúvoÑandejárapeopambaʼeohenduha ohechavaʼekuére,ojeʼehaguéichachupekuéra.

21Upéiochodíaoñesirkunsidahaguapemitã, oñembohéraJesús,peánhelombohéravaʼekuehyeguasu mboyve.

22HaoparireumiáraoñemopotĩhagueMoisésléi heʼiháicha,ogueruhikuáichupeJerusalén-pe,opresenta haguachupeÑandejárape;

23(ÑandejáraLéiheʼiháicha:“Opakuimbaʼeoipeʼáva imemby,oñehenóitaimarangatúvaÑandejárapeguarã).

24Hatoikuave'ẽmymbajukahe'iháichaÑandejáraLéipe: Peteĩparpalomatérãmokõipalomara'y

25Ha,péinaápe,oĩpeteĩkuimbaʼeJerusalénpe,hérava Simeón;Haupekuimba'ehekojojávaha oporombojeguarúva,oha'arõvoIsraelconsuelo,haEspíritu Santooĩhi'ári

26HaojekuaaukachupeEspírituSantorupive, ndohechamoʼãihañemano,ohechamboyveÑandejára Cristo-pe.

27OikeEspíriturupiveTupaópe,haituvakuéraoguerúvo mitãJesúspe,ojapohaguãhesetembiapoukapyhe'iháicha 28Upéiohupichupeijyvaári,haohovasaÑandejárapeha heʼi:

29Ñandejára,koʼágaehejanerembiguáiohopyʼaguapýpe, neerehaguéicha.

30Cheresaohecháguindesalvasiõ

31Rembosakoʼivaʼekueopatavayguakuérarenondépe;

32Peteĩtesapeohesapévaumitetãambueguápe,haneretã Israelremimbipa

33HaJoséhaisyoñesorprendeumimbaʼeojeʼévarehese

34UpémarõSimeónohovasachupekuérahahe'iisy Maríape:Péinakomitãoñembosako'ihetaIsraelguaho'a haopu'ãjeyhaguãhapeteĩtechaukahaoñeñeʼẽtavare;

35(Heẽ,peteĩkysepukuoinupãtaneángaavei,)ojekuaa haguahetakorasõremiandu

36OĩaveipeteĩprofétaAna,Fanuelrajy,Aser ñemoñaregua

37Haʼeningopeteĩviúdaorekóva84áñorupi,ndoikóipe témplogui,sínooserviÑandejárapeoajunahaoñemboʼe pyharehaára

38UpejaveouaveioagradeseÑandejárapehaoñeʼẽhese opaumiohaʼarõvaperredensiõJerusalénpe.

39Ha'ekuéraojapoparireopamba'eÑandejáraLéi he'iháicha,ohojeyhikuáiGalileape,távaNazarétpe

40Pemitãokakuaahaimbareteohóvo,henyhẽarandugui.

41KoʼágaituvakuéraohoJerusalénpekádaáñopefiésta dePáskuape

42Haʼeorekórõguare12áño,ohohikuáiJerusalénpe ojejapoháichapekaruguasu

43Ojapoparirehikuáiumiára,oujeývo,pemitãJesús opytaJerusalénpe.haJoséhaisyndoikuaáiupéva.

44Ha'ekuérakatuoimo'ãha'eoĩhapeatyguasúpe,oho peteĩárapukukuehaohekahikuáichupeipehẽnguekuéra haoikuaávaapytépe.

45Handojuhúirirechupe,ojerejeyJerusalénpeoheka chupe

46MbohapyárarireojuhuhikuáiTupaópe,oguapývoumi pohanoháraapytépe,ohenduhaoporanduchupekuéra

47Haopavaveohendúvachupeoñemondýiontendeha ombohováihaguére.

48Ha'ekuéraohechávochupe,oñemondýihikuái,haisy he'ichupe:Chera'y,mba'érepikorejapoorévepéicha? péinaápe,nderuhacherohekañembyasýpe.

49Ha'eoporanduchupekuéra:Mba'éichapikopeẽche rekávo?¿ndapeikuaáipikoaimevaʼerãhacheRumbaʼére?

50Hanoñandúihikuáipehaʼeheʼivaʼekuechupekuéra.

51OguejyhendivekuérahaoguahẽNazarétpehaoñemoĩ ipoguýpe

52Jesúsiñaranduhaijyvateveohóvo,haÑandejáraha yvypórapeoguerohory

MOAKÃHA3rehegua

1Áño15ogovernahaguépeTiberioCésar,PoncioPilato ogovernaJudéape,Herodeshaʼevaʼekuemburuvicha guasuGaliléape,haiñermánoFelipehaʼevaʼekue mburuvichaguasuIturéapehaTraconítispe,haLisanias haʼevaʼekuemburuvichaguasuAbilenape

2AnashaCaifásha'erupisaserdóteguasu,Tupãñe'ẽ oguahẽJuanZacaríasra'ýpedesiértope.

3HahaʼeouopatetãmeJordánrembeʼýpe,opredikávope ñemongaraiarrepentimientoreheguaangaipakuéra ñeperdonarã;

4OjehaiháichaprofetaIsaíasñe'ẽkuatiañe'ẽme,he'i:“Peteĩ osapukáivapedesiértope:Pembosako'iÑandejárarape, pemopotĩhape”

5Opayvytyhenyhẽta,haopayvytyhayvyty oñemboguejýta;haumiijyvyra’ỹvaoñemyatyrõta,haumi tapeijyvyku’ívaoñembopiro’ýta;

6HaopayvypóraohechátaTupãsalvasiõ

7UpémarõJesúsheʼiumihénteosẽvaʼekuépe oñemongaraihaguachugui:“Mbaʼépapenemomarandupe pochyoútavagui?

8Upévare,pegueruyvaomeresévapeñearrepenti,haani pejependepype:‘OreroguerekoAbrahánoreru

9Hakoʼágaaveioñemoĩpeháchaumiyvyramátarapo peve:opayvyramátanomeʼẽivahiʼaporãoñeikytĩha oñemombotatápe

10Umihénteoporanduchupe:“¿Mbaʼépajajapóta upéicharõ?”

11Ha'eombohováichupekuéra:Peoguerekóvamokõi ao,tome'ẽpendorekóivape.hapeoguerekóvatembi'u, tojapoupéichaavei

12Upémarõouaveiumiimpuestookobrávaojevautisa haguã,hahe'ichupe:Mbo'ehára,mba'éparojapóta?

13He'ichupekuéra:Anipeme'ẽvepeoñeme'ẽva'ekue peẽme

14Umisoldádooporanduaveichupe:“¿Hambaʼépa jajapóta?”Hahe'ichupekuéra:Anipejapovaiavavére, haanipembojajapuavavépehaevy'anderepykuerehe 15Hatavayguakuéraohaʼarõháicha,haopavaveyvypóra ojepyʼamongetaikorasõmeJuanrehe,haʼépapeCristo, térãnahániri;

16Juanombohováichupekuéra:“Añetehápeche pomongaraiypeOútapeteĩipu'akavévachehegui, namereséiaipe'aisapaturyru

17Haʼeoĩipópeipópe,haʼeomopotĩporãtaijyvy,ha ombyatýtapetrígoimbaʼyrúpeha'ekatupepajaohapyta tataimbogue'ỹvape

18Hahetaambuembaʼeiñemokyreʼỹmehaʼeopredika tavayguakuérape

19Herodespemburuvichaguasukatuojahéichupe iñermánoFeliperembirekoHerodíashaopambaʼevai Herodesojapovaʼekuére

20Ombojoapyaveiko'ãmba'e,ha'eombotyJuan-pe ka'irãime.

21Opaumihénteojevautisarire,Jesúsojevautisaha oñemboʼejave,ojepeʼapeyvága

22UpéipeEspírituSantooguejyhiʼáripeteĩpalómaicha, hayvágaguioñehendupeteĩñeʼẽheʼíva:“Ndeningoche Raʼyahayhuetéva.ndereheavy'aiterei.

23HaJesúsoñepyrũoguerekotreintaáñorupi,ha'e (oimo'ãháicha)Joséra'y,ha'évaHelíra'y

24Ha'evaekueMatatra'y,Levíra'y,Melquira'y,Janna ra'y,Joséra'y.

25Matatiasra'y,Amósra'y,Naumra'y,Eslíra'y,Nagera'y 26Maatra'y,Matatiasra'y,Semeira'y,Joséra'y,Judára'y 27UmívaJuanra'y,Resara'y,Zorobabelra'y,Salatielra'y, Neríra'y

28UpévahínaMelquira'y,ha'évaAdira'y,ha'évaCosam ra'y,ha'évaElmodamra'y,ha'évaErra'y

29Ha'evaekueJoséra'y,Eliezerra'y,Jorimra'y,Matatra'y, Levíra'y.

30Simeónra'y,Judára'y,Joséra'y,Jonánra'y,Eliakimra'y

31Meleara'y,Menánra'y,Matatara'y,Natánra'y,David ra'y.

32Jeséra'y,Obedra'y,Boozra'y,Salmónra'y,Naasónra'y

33Aminadabra'y,Aramra'y,Esromra'y,Faresra'y,Judá ra'y.

34Ha'eJacobra'y,Isaacra'y,Abrahamra'y,Tarara'y, Nacorra'y

35Sarucra'y,Ragaúra'y,Falecra'y,Heberra'y,Salara'y.

36Cainánra'y,Arfaxadra'y,Semra'y,Noéra'y,Lamec ra'y

37Matusalara'y,Enocra'y,Jaredra'y,Maleleelra'y, Cainánra'y

38UpévahínaEnósra'y,ha'évaSetra'y,ha'évaAdánra'y, ha'évaTupãra'y

MOAKÃHA4rehegua

1JesúshenyhẽEspírituSanto-guioujeyJordánguiha Espírituoguerahachupedesiértope.

2CuarentadíaajapeAñaoñehaʼãvaʼekueUpeárape ndo'úimba'eve,haoparireiñembyahýi

3Peañahe'ichupe:Ndeha'éramoTupãRa'y,ereko itaguitoikombujape

4Jesúsheʼichupe:“Ñandejáraheʼi:‘Pekuimbaʼendoikói vaʼerãmbujapeañónte,Ñandejáraheʼívareopambaʼe.

5Hapeaña,oguerahávachupepeteĩyvytyyvategotyo, ohechaukachupeoparréinokoyvyapeáripeteĩ sapyʼaitépe.

6Peañahe'ichupe:Opakopu'akaame'ẽtandévehaha'e kuérañemomba'eguasuhapeaipotávapeameʼẽ

7Upévareremomba'eguasúramochéve,opamba'e nemba'éta

8Jesúshe'ichupe:EsẽcherapykuériSatanás,Ñandejára Ñe'ẽmehe'i:‘Remomba'eguasútandeJárape,hachupe añoitereservíta

9UpéioguerahachupeJerusalénpehaomoĩchupepeteĩ témplopúntaárihaheʼichupe:“NdeningoÑandejáraRaʼy, eitykoʼágui

10ÑandejáraÑe'ẽmehe'i:“Ome'ẽtahi'ángelkuérape oñangarekohaguãnderehe.

11Haipópendegueraha,anihaguarembotandepypeteĩ itaári

12Jesúshe'ichupe:Oje'e:‘Anireñeha'ãmo'ãinde Járape

13Hapeañaomohuʼãrireopapetentasión,ohochugui peteĩtiémpore.

14JesúsohojeyGaliléapeEspíritupokaturupive,ha ojekuaaoparupieteoparupiete.

15Haʼeomboʼeumisinagógape,enteroveoñembotuicha chupe

16UpéioguahẽNazarétpe,oñemongakuaahaguépe,ha ojepokuaaháicha,pytu'uhaárapeoikesinagógapeha oñembo'yomoñe'ẽhaguã

17UpépeoñemeʼẽchupeprofétaIsaíaskuatiañeʼẽOipe'a rirepekuatiañe'ẽ,ojuhupetendaojehaihaguépe

18ÑandejáraEspírituoĩcheári,haʼecheunhígui amombeʼuhaguapemaranduporãimboriahúvape;ha'e chembouamonguerahaguãumiipy'arasyvape,amombe'u haguãlibertadumiojeguerahava'ekuépe,haohechajey haguãumiohecha'ỹvape,amosãsohaguãumi oñembyaívape

19OmombeʼuhaguapeáñooguerohoryvévaÑandejárape

20Ombotypelívrohaomeʼẽjeypeministro-pehaoguapy Opaumioĩvapesinagógapeomañahese.

21Haoñepyrũheʼichupekuéra:“Koárapeoñekumpli peẽmekoEscritura”.

22Haopavaveomeʼẽchupetestimonio,haoñesorprende umiñeʼẽporãosẽvaijurúguiHa'ekuérahe'i:Ndaha'éi pikokóvaJoséra'y?

23Hahe'ichupekuéra:Peẽpejetachévekoñe'ẽpoty: Pohanohára,eñemonguera

24Hahe'i:Añetehápeha'epeẽme,nipeteĩ maranduhárapendojeguerohorýihetãme

25Péroañetehápehaʼepeẽme,hetaviúdaoĩvaʼekue IsraélpeElíastiémpope,peyvágaoñembotýrõguaretres áñohaseismésere,upérõtuichañembyahýiopatetãme

26PéronipeteĩvapeEliasnoñemondoipeteĩkuñaviúda rendápe,sínoSareptape,peteĩsiudaoĩvaSidónpe.

27HaprofétaEliseotiémpopeoĩvaʼekueIsrael-peheta ilépravahanipeteĩvanoñemopotĩri,ndaha'éiramoNaamán pesirio.

28Ohendúvokoʼãmbaʼeoĩvapesinagógape,ipochyeterei

29Upéiopuʼãhaomosẽchupepesiudáguihaogueraha chupepesérrorováipeitavaguasuoñemopuʼãhaguépe, oityhaguachupeiñakãári

30Ha'ekuérakatuohasávoijapytepekuéraoho

31OguejyCapernáumpe,peteĩsiudaoĩvaGalileape,ha oporomboʼechupekuérapytuʼuhaárape

32Ha'ekuéraoñemondýihikuáiimbo'epyre,iñe'ẽpokatu reheve.

33Pesinagógapeoĩpeteĩkuimbaʼeorekóvaespírituaña ikyʼáva,haosapukáihatã

34He'i:Jahejarei.mba'epikoroguerekonendive,nde JesúsNazaretgua?¿rejupikoorehundihaguã?Cheroikuaa mávapande;ÑandejáraImarangatúva

35UpémarõJesúsomongavajuchupehaheʼi:“Ekirirĩha esẽchugui”Peañaoityparirechupembytépe,osẽchugui handojapóimba'eve

36Opavaveoñemondýihaoñe'ẽojupe:Mba'eichaite pikokóva?Ha'enikoautoridahapu'akareheveomanda umiespírituky'ápe,haosẽhikuái

37Hapeherakuãguasuoñemosarambívaopatendáreoĩva ijerére

38UpéiopuʼãpesinagógaguihaoikeSimónrógapeHa Simónrembirekosyojeguerahaakãnunduguasúpe.ha ojerurechupehikuáihese

39Upéioñembo'yhi'ári,haomongavajupeakãnundu;ha ohejachupe,haupepeteopu'ãhaoservichupekuéra.

40Kuarahyoikevove,opavavehasývaopaichagua mba'asýguiogueruhendápe.haomoĩipopeteĩteĩ hiʼarikuéra,haomonguerachupekuéra

41Hahetaapytéguiosẽumimba'epochy,osapukáihahe'i: “NdehínaCristoTupãRa'y”Haha'eomongavajuchupe kuérandohejáioñe'ẽ,oikuaáguihikuáiha'ehaCristo.

42Ko'ẽmbotávo,ohohaohopeteĩtendaojeiko'ỹháme,ha umitavayguaohekachupe,haouhendápehaojokochupe anihaguãojeichuguikuéra

43He'ichupekuéra:Amombe'uva'erãTupãRréino ambuetávapeavei.

44UpéihaʼeopredikaumisinagógaoĩvapeGaliléape

1Haojehu,tavayguakuéraojagarrávoheseohenduhaguã Tupãñe'ẽ,oñembo'ypelágoGenesaretrembe'ýpe.

2Ohechamokõivárkooñemboʼývapelágorembeʼýpe, péroumipeskadórosẽmachuguikuérahaojohéihínairred

3Upéioikepeteĩvárkope,Simónmbaʼévape,haojerure chupetomosẽmichĩmipeyvýgui.Upéioguapyhaombo’e tavayguakuérapeosẽvopevárkogui

4Upéioñeʼẽrire,heʼiSimónpe:“Epoipepypukúpeha pemboguejypenderredpehẽnguehagua”

5Simónhe'ichupe:Mbo'ehára,pyharepukukue romba'apohandorojagarráimba'eve.

6Ojapoparirehikuáiupéva,oityhikuáihetaitereipira

7Haojapohikuáiseñaikompañerokuérape,oĩvaambue várkope,ouhaguaoipytyvõchupekuéra.Haouhikuáiha omyenyhẽmokõivevárko,haoñepyrũohypýi

8SimónPedroohechávoupéva,oñesũJesúsjyvárehaheʼi: “Esẽchehegui.chenikopeteĩkuimba’eangaipa,Ñandejára. 9Haʼehaenteroveoĩvahendiveoñemondýiohechávoumi piraojagarravaʼekue

10HaupéichaaveiSantiagohaJuan,Zebedeoraʼykuéra, haʼévaSimónndiveJesúshe'iSimónpe:Anirekyhyje ko'ágãguiverejagarrátayvypórape

11Haoguerúvohikuáiimbaʼyrukuérayvýpe,ohejapaite hikuáihaohohapykuéri

12Oĩjavepeteĩtávape,ohechapeteĩkuimbaʼehenyhẽva lépragui,haohechávoJesúspeoñesũhovaárihaojerure chupe:“CheRuvicha,reipotáramo,ikatuchemopotĩ”

13Upéioipysoipohaopokohesehahe'i:Aipota, eñemopotĩ.Haupepeteosẽchuguipelépra.

14Ha'ehe'ichupeanihaguãomombe'uavavépe,tereho katuejechaukapa'ípehaeikuave'ẽndepotĩhaguã,Moisés he'ihaguéicha,omombe'uhaguãchupekuéra.

15Hahetavéntemaoñemoherakuãhese,hahetaitereihénte oñembyatyohenduhaomonguerahaguãchupe imba'asykuéragui.

16Haʼeohopedesiértopehaoñemboʼe

17Peteĩáraha'eombo'ejave,oguapyhínafariséoha mbo'eháraléirehegua,osẽvaopatávaGalilea,Judeaha Jerusalén-guioĩkuriupépeomonguerahaĝuachupekuéra 18Upéi,kuimba'ekuéraoguerupeteĩtupapepeteĩkuimba'e ojejapyhývaparálisis-pe.

19Handojuhúirirehikuáimbaʼéichapaikatuogueruchupe hetahéntekáusare,ohohikuáiógaárihaomboguejychupe petejarupiveijapytépeJesúsrenondépe.

20Ohechávoojeroviahahikuái,he'ichupe:Karai, oñeperdonandéveneangaipa.

21UperireumiMoisésrembiapoukapymbo'eháraha fariséooñepyrũoporandu:“¿Mávapikokooñe'ẽvañe'ẽ vai?”¿Mávapikoikatuoperdonaangaipa,Ñandejára añoite?

22Jesúsohechakuaávomba'épaopensahikuái,he'i chupekuéra:Mba'epikopejepy'amongetapende py'apýpe?

23Ndahasýipikoja'e:“Oñeperdonandéveneangaipa!” térãheʼi:“Epuʼãhaeguata?”.

24PeikuaahaguáichapeYvypóraRaʼyorekohapuʼaka operdonahaguaumiangaipa,(heʼipehasývape:)Chehaʼe ndéve:Epuʼãhaejagarrandesofáhaeikenderógape.

25Upepeteopuʼãhenondépehaohupipeoñenohápe,ha ohohógape,omombaʼeguasúvoÑandejárape

26Opavaveoñemondýihaomomba'eguasuTupãmeha henyhẽkyhyjéguihahe'ívo:“Koáraperohechamba'e iñextraño”

27Ko'ãmba'erireosẽhaohechapeteĩimpuestocobrador héravaLeví,oguapývahínapeviruojehepyme'ẽhápe.

28Ha'eohejaopamba'e,opu'ãhaohohapykuéri

29UpémarõLevíojapopeteĩkaruguasuhógapevoi,haoĩ hetahénteokobrávaimpuéstohaambuetapichaoguapýva hendivekuéra

30Umimboʼeháraleipeguahafariséokatuoñeʼẽvai idisipulokuérarehaheʼi:Mbaʼérepikopekaruhapeyʼu umiimpuéstookobrávahapekadórndive?

31Jesúshe'ichupekuéra:Umihesãivanoikotevẽi pohanoháraumihasývakatu

32Chendajúiahenóihaguaumihekojojávape,hakatuumi pekadórpeoñearrepentihagua.

33Ha'ekuérahe'ichupe:Mba'érepikoJuan remimbo'ekuéraoajunajepihaoñembo'e,haupéichaavei fariséoremimbo'ekuéra.ndemba'évakatuho'uhahoy'u?

34Upéiheʼichupekuéra:“¿Ikatupikopeajunaumimitã oĩvapepenóviope,penóviooĩajahendivekuéra?

35Pérooguahẽtaumiáraojepeʼahaguachuguikuérape nóvio,haupéioajunahikuáiumiárape

36Haoñeʼẽaveichupekuérapeteĩehémplo;Avave nomoĩripeteĩaopyahupehẽnguepeteĩitujávaári; ndaupéichairamo,upéicharamomokõivévaipyahúvaojapo peteĩarrendamiento,hapepehẽngueojeipeʼavaʼekuepe ipyahúvaguinoĩripeteĩñeʼẽmepeitujávandive.

37Haavavenomoĩrivínopyahuryrutujápe; Ndaupeichairamopevínopyahuoipe'átaumimba'yru,ha oñeñohẽta,haumimba'yruoñehundíta.

38Hakatuvínopyahuoñemoĩvaʼerãmbaʼyrupyahúpe;ha mokõivévaoñeñongatu

39Avavehoy'uramovínotuja,pya'endoipotáimba'e pyahu,he'ígui:“Iporãvepeitujáva”

MOAKÃHA6rehegua

1Peteĩhapytu'uhaárarire,ohasaumitrígokokuerupiha hemimboʼekuéraoipeʼatrígoraʼỹi,haokaru,ohetũvo ipópe

2Oĩfariséooporanduchupekuéra:Mba'érepikopejapo umimba'endojehejáivapejapopytu'uhaárape?

3Jesúshe'ichupekuéra:Napemoñe'ẽipikoko'ãmba'e Davidojapova'ekueiñembyahýirõguarehaumioĩva hendive.

4Mba'éichapaoikeTupãrógape,haoguerahahaho'upe panojehechaukahaguã,haome'ẽaveiumioĩvapehendive; Ndojehejáiho'upa'ikuérapeguarãnte?

5He'ichupekuéra:YvypóraRa'yha'ehaaveisábadoára Jára

6Peteĩpytu'uhaárape,Jesúsoikesinagógapehaombo'e, haoĩpeteĩkuimba'eipoakatúaipiru

7HaumiMoisésrembiapoukapymbo'ehárahafariséo omañahese,omonguerátapapytu'uárapeikatuhaguã ojuhuhikuáipeteĩacusaciónhese

8Haʼekatuoikuaambaʼépaopensahikuái,haheʼipe kuimbaʼeipoipiruvape:“Epuʼãhaeñemboʼymbytépe” Haopu’ãhaoñembo’y

9UpémarõJesúshe'ichupekuéra:Peteĩmba'e aporandútapeẽme¿Iporãpikopytu'uhaárapejajapo

iporãva,térãjajapoivaíva?osalvahaguãtekove,térã ohundihaguã?

10Oma'ẽjerehesekuéra,he'ipekuimba'épe:Eipysonde po.Haupéichaojapo,haipokueraambueicha.

11Hahenyhẽhikuáitavygui;haoñomongetaojupe mba'épaikatuojapohikuáiJesúsrehe

12Haojehuumiárape,osẽpeteĩyvytýpeoñemboʼeha osegipyharepukukueoñemboʼeTupãme.

13Ko'ẽmbotávo,ohenóihemimbo'ekuérape,haumíva apytéguioiporavo12,ombohéraaveiapóstol

14Simón,(ombohéraaveiPedro),haiñermánoAndrés, SantiagohaJuan,FelipehaBartolomé

15MateohaTomás,Santiago,Alfeoraʼy,haSimónhérava Zelotes

16Judas,Santiagoryvy,haJudasIscariote,ha'évaaveipe otraisionáva.

17Oguejyhendivekuéra,oñembo'ypeñu,hemimbo'e kuéraaty,hahetaitereihénteoúvaJudeahaJerusalén, yguasuTirohaSidónrembe'ýgui,ohendúvachupe.ha okuerahaguãimba’asykuéragui; 18Haumiespíritukyʼaojejopyvaívape,haokuerahikuái 19Haopavaveopokosehese,osẽguichuguitekoporãha omongueraopavavépe

20Upéiomañahemimbo'ekuérarehahe'i:

Peñemomba'eguasupeẽmboriahu,pendemba'éguiTupã Rréino

21Pevy'apeẽko'ágãiñembyahýiva,penerenyhẽtagui Pevy'apeẽpehasẽvako'ágã,pepukapátagui.

22Pevyʼa,yvyporakuérandaijaʼéivovependerehe,ha penemomombyrýramoikompañíagui,hapenembohory vove,hapenemosẽvopenderéraivaiháicha,YvypóraRaʼy rehehápe

23Pevy'aupeárapehapejupivy'ápe,péinaápe,tuicha pendejopóiyvágape.

24Hakatu,aichejárangapeẽipirapirehetáva!pehupyty haguérepeneconsuelo

25¡Aichejárangapeẽpenehenyhẽva!peñembyahýitagui. ¡Aichejárangapeẽpepukavako'ágã!peñembyasyha pejahe'ótagui

26Aipeẽme,opayvypóraoñeʼẽporãvovependerehe! péichaaveiojapoituvakuéraumiprofétajapúpe

27Cheha'epeẽpehendúvape:Pehayhupene enemigokuérape,pejapoporãumipenderayhu'ỹvandive.

28Pehovasaumipenemaldesívape,hapeñemboʼeumi pendepochývare

29Hapeneinupãvapepeteĩndejyva,eikuave'ẽaveiambue jyvahapeoipe'ávandeao,anirembotoveoipe'ahaguã ndeaoavei.

30Eme'ẽopavaveojerurévapendéve;hapeoipe'ávaguine mba'erepy,anirejerurejeychupekuéra

31Hapeipotáichayvypóraojapopenderehe,pejapoavei hesekuéraupéichaavei.

32Pehayhúramoumipenderayhúvape,¿mbaʼepiko peagradese?pekador-kuéraohayhúguiaveiumi ohayhúvapechupekuéra

33Hapejaporamoiporãvaumiojapóvapeiporãva penderehe,mbaʼeaguyjepikopeguereko?umipekadór aveiojapoaveiupéicha

34Hapemeʼẽramopréstamoumipehaʼarõvapepehupyty, ¿mbaʼeaguyjepikopeguereko?umipekadóromeʼẽavei préstamoumipekadórpe,orresivijeyhaguaupéicha

35Hakatupehayhupeneenemigokuérape,hapejapo iporãva,hapemeʼẽpréstamo,pehaʼarõjeývombaʼeve;ha pendejopóituichaitereíta,hapeẽhaʼétapeIjyvatevévaraʼy, haʼeipyʼaporãguiumindoagradeséivapehaiñañávape.

36Upévare,peiporiahuvereko,pendeRu oiporiahuverekoháicha

37Anipehusga,hanapejehusgamo'ãi,anipeñekondena,ha napeñekondenamo'ãi.

38Pemeʼẽ,haoñemeʼẽtapeẽme;medidaporã, oñembotapykuéva,oñembotyryrýva,haoñani,ome'ẽtande jyvapePórkepemedidapeimérõguare,oñemedijeýta peẽme

39Upéihe'ichupekuérapeteĩehémplo:“¿Ikatupikope ohecha'ỹvaoguerahapeohecha'ỹvape?¿ndo’áipiko mokõivévapeyvykuápe?

40Pehemimbo'endaha'éiimbo'eháraári,haopavave iperfectooikótaimbo'eháraicha

41Hambaʼérepikorehechapeyvyraʼioĩvanderykeʼy resarenondépe,péronderehechakuaáipevigaoĩvande resápe?

42Mba'éichapikoereneermánope:‘Cheermáno, taguenohẽpeyvyraraʼyoĩvanderesápe,ndevoi nderehecháiramopevigaoĩvanderesápe?Nde hovamokõiva,emosẽraẽpevigandereságui,haupéi rehechátaporãreipe'ahaguãpeyvyra'ioĩvanderyke'yresa renondépe

43Yvyraporãnomeʼẽiguihiʼaoñembyaíva;nipeteĩ yvyramátaoñembyaívanomeʼẽihiʼaporã.

44OpayvyramátaojekuaahiʼarupiYvypórañuatĩgui nombyatýiígo,nipeteĩka'avoka'aguyguinombyatyparral 45Peteĩkuimbaʼeporãikorasõtesoroporãguioguenohẽpe iporãva;hapeteĩkuimbaʼeañaikorasõryruivaívagui oguenohẽmbaʼeivaíva,ijuruoñeʼẽguiikorasõhetahágui 46Hambaʼérepikocherenói,Ñandejára,Ñandejára,ha ndapejapóiumimbaʼehaʼéva?

47Oimeraẽoúvacherendápehaohendúvacheñe'ẽha ojapóva,ahechaukátapeẽmemávapepaha'e.

48Ha'eojoguapeteĩkuimba'eomopu'ãvaóga,ojo'o pypukuhaomoĩpyendapeteĩitaári,hapeyopu'ãvope ysyryoinupãhatãupeógaárihandaikatúiombotyryry, oñemopyendahaguéreitaári

49Hakatupeohendúva,handojapóiva,ojoguapeteĩ kuimbaʼepyendaʼỹreomopuʼãvaʼekuepeteĩógayvýpe; hesepeysyryoinupãmbarete,hapya’eho’a;hatuichaupe ógañembyai

MOAKÃHA7rehegua

1Oparireopambaʼeheʼívaumihénterenondépe,haoike Capernáumpe

2Peteĩsenturiónrembiguái,ohayhuetéva,hasyhaomano potaitéma.

3OhendúvoJesúspe,omondohendápeumijudíomyakãha ojerureasychupeouhaguãomonguerahembiguáipe

4OguahẽvoJesúsrendápe,haʼekuéraojerureasychupeha heʼi:“Haʼeningoomereseojapohaguakombaʼe

5Ha'eohayhúguiñaneretã,haomopu'ãñandévepeteĩ sinagóga

6UpéiJesúsohohendivekuéraNamombyrýivopeógagui, pesenturiónomondohendápeiñamigokuérapehahe'i chupe:“CheJára,anirejepy'apy

LUCAS

7Upévarenachepensáivaʼekueajunerendápe,haerepeteĩ ñeʼẽme,hacherembiguáiokueráta.

8Cheaveipeteĩkuimba'eoñemoĩvapoguýpe,aguerekóva chepoguýpesoldádo,haha'epeteĩme:Terehohaha'eoho. haambuépe:“Eju,haha’eoúta!”hacherembiguáipe: Ejapopéicha,haha'eojapo”

9Jesúsohendúvokoʼãmbaʼe,oñesorprendehese,haojere hesehaheʼiumihénteoĩvapehapykuéri:“Chehaʼepeẽme, ndajuhúipeichaguajeroviatuichaitereíva,ndahaʼéiIsraelpe”

10Umioñemondova'ekueohojeývohógape,ojuhupe tembiguáihasyvaekue

11Haojehupeárarire,ohopeteĩtavaguasuhéravapeNaín; hahetahemimboʼekuéraohohendive,hahetahénte

12Oguahẽvopesiudarokẽme,péinaápeojeguerahapeteĩ kuimbaʼeomanóva,isyraʼypeteĩete,hahaʼepeteĩviúda.

13Ñandejáraohechávochupe,oiporiahuverekochupeha he'ichupe:Anirepukavy

14UpéiJesúsouopokopesetekuerehe,haumi oguerahávachupeopytaHa'ehe'i:Mitãrusu,ha'endéve: Epu'ã

15Peomanóvaoguapyhaoñepyrũoñeʼẽ.Haome'ẽchupe isýpe

16Opavaveokyhyjehaomomba'eguasuTupãmehahe'i: “Opu'ãmahapeteĩmaranduháraguasuñandeapytépe.ha: Tupãovisitahaguehetãyguakuérape

17KoñeʼẽmbegueoñeʼẽvaheseoñembohasaJudea tuichakuejaveve,haoparupieteijerére.

18Juanremimbo'ekuéraomombe'uchupeopako'ãmba'e

19UpérõJuanohenóiJesúspemokõihemimbo'eomondo chupekuéraJesúsrendápe:Ndepikopeoútava?térã jahekaambuépe?

20Oguahẽvohendápeumikuimba'ehe'ihikuái:--Juan Bautistaorembounerendáperoporanduhaguã:“Ndepiko peoútava?”térãjahekaambuépe?

21Haupearavópevoiomonguerahetambaʼasyha ijetuʼúvagui,haumiespírituañagui;hahetaohecha’ỹvape ha’eohecha

22UpémarõJesúsheʼichupekuéra:Tapehoha pemombeʼuJuánpeumimbaʼepehechahapehendu vaʼekuemba’éichapaohecha’ỹvaohecha’ỹva,ikarẽva oguata,umileprósooñemopotĩ,ohendu’ỹvaohendu, omanóvaoñemoingovejey,mboriahúpeoñemombe’u maranduporã

23Haojehovasahaʼe,oimeraẽnoñembohorýivacherehe

24OhóvoJuanrembijokuáikuéra,oñepyrũoñeʼẽumi héntepeJuanrehe:“Mbaʼepikopehopedesiértope pehechahagua?”.¿Peteĩka’aguyoñemomýivayvytu reheve?

25Mba'epikopehopehecha?¿Peteĩkuimbaʼeoñemonde aohũvape?Péinaápe,umioñemondeporãvahaoiko porãva,oĩmburuvichaguasurógape.

26Mba'epikopehopehecha?¿Peteĩproféta?Heẽ,haʼe peẽme,hahetahetavepeteĩprofétagui

27Kóvahínapeojehaívahese:“Péinaápe,amondoche rembijokuáinderovarenondépe,ombosako'ítavanderape”

28Cheha'epeẽme:Kuñaheñóivaapytépendaipóri maranduháratuichavévaJuanBautista-gui

29Haenteroveumihénteohendúvachupehaumi impuéstookobráva,heʼiÑandejárapehekojojaha,ha ojevautisaJuanñemongarairupive

30PéroumifariséohaumiavogádoomboykeÑandejára konséhoijehe,péronovautisáichugui.

31Ñandejáraheʼi:“Mbaʼérepikoambojojátaumi kuimbaʼekoʼagagua?hambaʼéichapahaʼekuéra?

32Haʼekuéraojoguaumimitãoguapývapemerkádope,ha ohenóivaojupehaheʼi:“Rombopupeẽmepláta,hapeẽ ndapejerokyioreroñembyasypeẽme,hapeẽnaperasẽi 33JuanBautistaoundo'úimbujahandoy'úivíno.hapeje: Ha'eoguerekoaña

34YvypóraRa'youokaruhahoy'uhapeje:Péinaápe peteĩkuimba'eho'úvahaho'úvavíno,cobradorhapekadór angirũ!

35Hakatuopaimembykuérahekojojapearandu.

36PeteĩfariséoojerurechupeokaruhaguahendiveOike fariséorógapehaoguapyokaruhaguã

37Pesiudápepeteĩkuñapekador,oikuaávoJesús oguapyhaokarupefariséorógape,oguerupeteĩkáhade alabastrohyakuãasýva

38Haoñemboʼyhapykuérihasẽ,haoñepyrũojohéiipy tesayreheve,haomokãiñakãragueiñakãraguereheve,ha ohetũipyhaojohéihesekuérapembaʼerykue

39Pefariséoohenóivachupeohechávoupéva,oñe'ẽ ipy'apýpehahe'i:Kokuimba'e,ha'érirepeteĩ maranduhára,oikuaava'erãmo'ãmávapahamba'eichagua kuñaopokóvahese,ha'enikopekador.

40Jesúshe'ichupe:Simón,arekopeteĩmba'eha'étava ndéveHahe'i:“Mbo'ehára,eremína”

41Oĩvaʼekuepeteĩodevévamokõiodevéva,peteĩodevéva 500plátahapeótrocincuentapláta

42Handoguerekóirõguarembaʼeveohepymeʼẽvaʼerã, haʼeoperdonachupekuéramokõivévape.Eremínachéve, mávapaohayhuvétachupe?

43Simónhe'i:Aimo'ãpeha'eoperdonavévapeHa'e ramohe'ichupe:Nderembojovakeporã.

44UpéiojerepekuñárehaheʼiSimónpe:“¿Rehechápako kuñáme?”Aikenderógape,ndenereme'ẽichéveychepy rehe,ha'ekatuojohéichepytesayrehevehaomokã iñakãrague

45Ndenerehetũichéve,hakokuñaaikeguivendopytu'úi chepy.

46Cheakãmenereñohẽiaséite,hakokuñakatuoñohẽche pyrehemba'eryakuãporã

47Upévareha'endéve:Iñangaipaheta,oñeperdona;Ha'e ohayhúguiheta,hasa'ioñeperdonava'ekuépe,sa'iohayhu

48He'ichupe:Oñeperdonandeangaipa

49UmioguapývaJesúsndiveokarujaveoñepyrũheʼi ijupe:“¿Mávapikokooperdonávaaveiumipekádo?”

50He'ipekuñáme:Ndejeroviandesalva.tereho py'aguapýpe

MOAKÃHA8rehegua

1Uperire,Jesúsohoopatávahapuévlorupi,opredikaha omombeʼumaranduporãÑandejáraRréinorehegua,ha umi12oĩhendive

2Oĩaveikuñaomonguerávaespírituañahamba'asy, MaríahéravaMagdalena,chuguiosẽ7mba'epochy.

3HerodesmayordomoChuzarembirekoJuana,Susana,ha hetaambuetapichaoservívachupeimba'erepy

4Oñembyatyparirehetahéntehaouhendápeopatávagui, oñeʼẽpeteĩehémplorupive

LUCAS

5Peteĩñemitỹháraosẽoñotỹiñemoñare,haoñotỹaja,oĩ ho'ávataperembe'ýpe.haopyrũ,haguyrakuérayvategua ho'u

6Haoĩhoʼávapeteĩitaári;haheñóiriremínteipiru, ndoguerekóiguihumedad.

7Haoĩhoʼávañuatĩapytépe;haumiñuatĩheñóihendive, haomboty

8Ambuekatuho'ayvyporãme,hahi'acienvése.Hahe'i rireko'ãmba'e,osapukái:“Peoguerekóvaapysaohendu haguã,tohendu”

9Hemimbo'ekuéraoporanduchupe:Mba'epikoikatu hínakoehémplo?

10Hahe'i:Peẽmeoñeme'ẽpeikuaahaguãTupãRréino ñemiguaohechávondohechái,haohendúvonontendéi

11Koʼágapeehémplohaʼekóicha:Peñemoñarehaʼehína Ñandejárañeʼẽ.

12Umioĩvataperembeʼýpehaʼehínaumiohendúvaupéi ouaña,haoipeʼapeñeʼẽikorasõgui,anihaguaoguerovia haojesalvahikuái.

13Umiitaárioĩumi,ohendúvo,orresivivyʼápepeñeʼẽ hakoʼãvandoguerekóihapo,sapyʼamiogueroviáva,ha oñehaʼãjavehoʼa.

14Hapehoʼavaʼekueñuatĩapytépehaʼeumi,ohendúvo, osẽva,haoñembotypaumijepyʼapyhambaʼerepyhavyʼa kotekovépe,handoguerúivayvaperfección-pe.

15Hakatupeyvyporãmehaʼeumi,ikorasõhekojojávaha iporãvape,ohendúvopeñeʼẽ,oñongatúvahahiʼapaciencia reheve.

16Avave,omyendyrirepeteĩmbaʼyru,ndojahoʼíripeteĩ mbaʼyrúpe,térãnomoĩripeteĩtupaguýpe;Omoĩuveipeteĩ kandelávroári,ikatuhaguáichaumioikévaohechape tesape

17Ndaipóriguimba'eveñemi,ndojekuaaukamo'ãiva;ni mba'evekañymby,ndojekuaamo'ãivahaosẽtavatetã ambuére

18Peñangarekókemba'éichapapehendu,peoguerekóva, oñeme'ẽtachupe.haoimeraẽndorekóiva,ojepeʼátachugui jepepehaʼetévaichaoguerekóva

19Upéiouhendápeisyhaijoykeʼykuéra,handaikatúiou hendápeojahéihaguére.

20Upéiomombe'uchupepeteĩhe'íva:“Nesyhaneryvy kuéraoñembo'yokápe,nderechase”

21Ha'eramohe'ichupekuéra:Chesyhacheryvykuéra hínako'ãvaohendúvaTupãñe'ẽhaojapóva

22Peteĩárape,Jesúsoikepeteĩvárkopeidisipulokuéra ndive,haheʼichupekuéra:“Jahasapelágoótroládope”. Haosẽhikuái

23Ha'ekuéraohoajavárkopeoke,haoguejyyvytuatãpe lágoárihahenyhẽhikuáiýpe,haoĩpeligro-pe

24Ha'ekuéraouhendápehaomombáychupehahe'ichupe: Mbo'ehára,mbo'ehára,roñehundiUpéiopu'ãha omongavajuyvytuhaypochy,haopytahikuáihaopyta py'aguapy

25Ha'eoporanduchupekuéra:Moõpikooĩpende jerovia?Ha'ekuéraokyhyjéguioñesorprendehahe'iojupe: “Mba'eichaguakuimba'epikokóva!haʼeomandaguiyvytu hayjepe,hahaʼekuéraiñeʼẽrenduchupe. 26UpéioguahẽhikuáiGadarenoretãme,opytávaGalilea rovái

27Ohóvoyvýpe,ojotopachupepetávaguipeteĩkuimba'e, areguivémaoguerekóvaaña,hanomba'apóivaijao,ni ndoikóivamba'eveichaguaógape,sepultúrapente

28OhechávoJesúspe,osapukáihaoñesũhenondépeha heʼihatã:“¿MbaʼepikoarekonendiveJesús,ndeTupã IjyvatevévaRaʼy?”Ajerurendéve,anichembohasaasy 29(Ha'enikohe'ipeespírituky'aosẽhaguãpe kuimba'égui.Py'ỹinteojagarrákurichupe.).

30Jesúsoporanduchupe:Mba'éichapanderéra?Hahe'i: “Legión,hetamba'epochyoikehaguéreipype”

31Haojerureasychupekuéraanihaguaomanda chupekuéraosẽhaguapepypukúpe

32Upépeoĩhetaryguasuokarupemontáñape,haojerure asychupeohejahaguachupekuéraoikeipypeHahaʼe ohasaasychupekuéra

33Upémarõumidemónioosẽpekuimbaʼéguihaoikeumi kureryrúpe,haumiovechaoñanihatãpeteĩlugár ijyvatévaguipelágope,haoñembotypa

34Umioñangarekóvahesekuéraohechávombaʼépaoiko, odiparahikuáihaomombeʼuupévapesiudápehape kállere

35Upéiosẽhikuáiohechambaʼépaojejapo;haoguahẽ Jesúsrendápehaojuhupekuimba'e,umimba'epochy osẽva'ekuechugui,oguapývaJesúspygotyo,ijaohaiñakã porã.

36Umiohechávaupévaomombeʼuaveichupekuéra mbaʼéichapaokuerapembaʼepochypochy

37UpémarõumiGadarenoretãyguaijeréreojerureasy chupeohohaguachuguikuéraTuichakyhyjéguiojejapyhy hikuái,haha'eojupipekanóapehaojevyjey

38Pekuimba'eosẽva'ekuechuguiumimba'epochy,ojerure asychupeohohaguãhendive

39Ejevynderógapehaehechaukamba'eichaitépaTupã ojaponderehe.Haohohaomombe'uupetávatuichakue javevemba'eichaitépaJesúsojapohese

40Jesúsoujeývo,umihéntevyʼápeorresivichupe

41Upéioupeteĩkuimba'ehéravaJairo,ha'évasinagóga ruvicha,oñesũJesúspygotyohaojerurechupeoikehaguã hógape

42Haʼeningopeteĩtajýrapeteĩnte,orekóva12áñorupi,ha haʼeomanohínaPéroohokuévoumihénteoñembyaty hese

43Peteĩkuñahuguyra'e12áñopukukue,oipurupaite va'ekuepohanohárape,handaikatúiokueraavavégui

44Ouhapykuérihaopokoijaorembe'ýre,haupepete huguyra'ỹioñembo'y.

45Jesúshe'i:Mávapikoopokocherehe?Opavave ombotovévo,Pedrohaumioĩvahendivehe'i:“Mbo'ehára, atyguasuoñembyatynderehehandepy'ajuhahe'i:¿Máva pikoopokocherehe?

46Jesúshe'i:Oĩopokóvacherehe,ahechakuaágui osẽmahacheheguimba'eporã

47Pekuñaohechávonokañýiha,ouoryrýihaoñesũ henondépe,omombeʼuchupeenterovetavayguakuéra renondépembaʼérepaopokohesehambaʼéichapapyaʼe okuera

48Hahe'ichupe:Cherajy,nembopy'aguapytereho py'aguapýpe

49Ha'eoñe'ẽajagueteri,peteĩmburuvichaguasusinagóga rógaguiouhe'ichupe:Nerajyomanóma.apañuãi ndaha’éipeMbo’ehára

50Jesúsohendúvoupéva,he'ichupe:Anirekyhyje, ejeroviamante,haokueravéta.

51Oikerirepeógape,ndohejáioikeavavépe,ndaha'éirõ Pedro,Santiago,Juan,hapekuñataĩtúvahasy

52Opavavehasẽhaojahe'ochupeha'enomanói,okeuvei

53Ha'ekuéraopukaheseojahéivo,oikuaáguiomanóma hague

54Upéioguenohẽmbaitechupekuéra,ojagarrachupeipópe haosapukáichupe:“Kuñakarai,epuʼã”.

55Upéioujeyijespírituhaopu'ãpya'e,hahe'iome'ẽ haguãchupetembi'u

56Ituvakuéraoñemondýi,hakatuhe'ichupekuéraani haguãomombe'uavavépemba'épaojehu

MOAKÃHA9rehegua

1Upéiohenóiumidoceidisipulokuérapehaomeʼẽ chupekuérapuʼakahaautoridaopambaʼepochyári,ha omonguerahaguambaʼasy

2HaʼeomondochupekuéraopredikahaguaÑandejára Rréinohaomonguerahaguaumihasývape

3Hahe'ichupekuéra:Anipeguerahamba'evepende raperã,niyvyrara'y,nimbuja,niviru.nindoguerekói mokõiabrigopeteĩteĩ

4Oimeraẽógapeikévape,pepytahapesẽupégui

5Haoimeraẽnapenerrecibiséiva,pesẽvoveupetávagui, pembotyryrypeyvytimboitependepyguipeteĩtestimonio ramohesekuéra

6Upéiohohikuáihaohoumitávarupi,opredikape maranduporãhaomongueraoparupiete

7Herodespemburuvichaguasuohenduopamba'eha'e ojapova'ekue,haoñemondýi,he'íguioĩhaJuanopu'ãjey hagueomanóvaapytégui

8Haoĩapytégui,ojehechaukahagueElías;haambuévagui, peteĩvaumiprofetatujaopuʼãjeyhague.

9Herodeshe'i:Añakã'oJuan-peHaohechasechupe

10Umiapóstoloujeývoomombeʼuchupeopambaʼe ojapovaʼekue.Oguerahachupekuérahaohoha'eñopeteĩ yvyojeiko'ỹháme,távahéravaBetsaida

11Umitavayguaoikuaávo,ohohapykuéri,haha'e oguerohorychupekuéra,haoñe'ẽchupekuéraTupãRréino rehe,haomongueraumioikotevẽvapeomonguera

12Oñepyrũvoára,ouumidocehahe'ichupe:Emondo umihéntepeohohaguãumitávahaokaháreijerére,opytu'u haho'uhi'upyrãdesiertotenda

13Jesúskatuhe'ichupekuéra:Peme'ẽchupekuéraho'u haguã.Ha'ekuérahe'i:Ndajarekovéima,cincopanha mokõipirandaha’éiramojahajajoguaso’oopako’ã tavayguakuérapeĝuarã

14Haʼekuéraningocincomilkuimbaʼerupi.Hahe'i hemimbo'ekuérape:Pemboguapychupekuéracincuenta rupi.

15Haojapohikuáiupéicha,haoguapypaitechupekuéra

16Upéiojagarraumi5panhaumimokõipira,haomaña yvágagotyo,ohovasa,ombojaʼohaomeʼẽidisipulokuérape omoĩhaguaumihénterenondépe.

17Ha'ekuéraokaruhahenyhẽmbaite,haombyaty12 kanástopehẽnguehembývachuguikuéra

18Haʼeñooñemboʼejave,idisipulokuéraoĩhendive,ha oporanduchupekuéra:“¿Mávapikoheʼiumihénteche haʼeha?”.

19Ha'ekuérahe'i:JuanBautista;oĩkatuhe'íva:Elías; haambuekatuheʼi,peteĩvaumiprofetatujaopuʼãjey hague.

20Ha'ehe'ichupekuéra:Mávapikopejecheha'eha? Pedroombohovái:“TupãCristo”

21Hahaʼeheʼichupekuéraanihaguaomombeʼuupéva avavépe;

22He'i:“YvypóraRa'yohasaasyva'erãhetamba'e,ha umiansiáno,saserdóteruvichahambo'eháraleipegua omboykechupe,haojejukahaoñemoingovejeytercer díape

23Upéiheʼienterovépe:“Oĩramoousévacherapykuéri, toñenegaijehehatohupikádadíaikurusuhachemoirũ”.

24Oimeraẽvaosalvasévahekove,operdeva'erã,hape operdesévahekovecherehehápe,upévaosalváta

25¿Mbaʼembaʼépaideprovéchopeteĩkuimbaʼépe, oganaramokomúndokompletoite,haokañytérã oñemombo?

26Oimeraẽotĩvacherehehacheñeʼẽre,chuguipe YvypóraRaʼyotĩta,oúvoigloria-pe,haItúva,haumiángel marangatúpe.

27Hakatuañetepeẽme,oĩkoʼápeoñemboʼýva, nomanomoʼãivaohechapeveÑandejárarréino

28Ochodíarupikoʼãmbaʼeheʼirire,oguerahaPedro, JuanhaSantiagope,haojupipeteĩmontáñapeoñemboʼe hagua

29Haoñemboʼeaja,hovaokambia,haijaomorotĩha omimbipa

30Upéi,mokõikuimba'eoñe'ẽhendiveMoiséshaElías

31Ha'enikoojehechaukagloriahaoñe'ẽomanohague Jerusalénpe

32PéroPedrohaumioĩvahendiveokepohýi,haopáyvo ohechahikuáiigloriahaumimokõikuimbaʼeoñemboʼýva hendive

33Osẽvohikuáichugui,Pedrohe'iJesúspe:Mbo'ehára, iporãñaimeko'ápe.Peteĩndéveguarã,peteĩMoiséspe guarãhapeteĩElíaspeguarã

34Ha'eoñe'ẽajapéicha,oupeteĩaraihaojaho'i chupekuéra.

35Araiapytéguioñehendupeteĩñe'ẽhe'íva:“Kóvahína cheRa'yahayhuetéva

36Ohasávopeñe'ẽ,ojejuhuJesúspeha'eño.Haoñongatu hikuáihi'aguĩ,hanomombe'úiavavépeupeárapemba'eve umimba'eohechava'ekue

37Haambueárape,oguejývohikuáipesérrogui,heta hénteojotopachupe

38Upémarõ,peteĩkuimba'epeatyguasuosapukáihahe'i: “Mbo'ehára,ajerurendéveemañamínachera'ýre,ha'eche membypeteĩmígui”

39Ha,péinaápe,peteĩespírituojagarrachupe,ha sapyʼaitépeosapukái;haoikytĩchupeoespumajeyha,ha oinupãchupehasyojeichugui

40Haajerureneremimbo'ekurapeomosẽhaguãchupe;ha ndaikatúihikuái

41Jesúsheʼi:“Oreñemoñarejeroviaʼỹvahaiñañáva, ¿arakaʼepevepikoaimétapenendivehaahejátapeẽme? Egueruko'ápendera'y.

42Oúvogueteri,peañaoitychupehaomondorochupe Jesúsomongavajupeespírituky'ápehaomonguerape mitãmehaome'ẽjeyitúvape

43HaopavaveoñemondýiTupãpuʼakaipuʼakapávare Opamba'eJesúsojapova'ekuére,ha'ekuérahe'ihemimbo'e kuérape

44Pehejako'ãñe'ẽpeneapysápe,YvypóraRa'ýpe oñeme'ẽtayvypórapópe.

45Ha'ekuérakatunoñandúikomba'ehe'íva,haokañy chuguikuérandohechakuaáihaguã

46Upéioñepyrũojodiskutiijapytepekuéra,mávapaimbaʼe tuichavéva.

47Jesúsohechakuaávombaʼépaopensahikuái,ojagarra peteĩmitãhaomoĩijykére.

48Hahe'ichupekuéra:Oimeraẽorresiviva'ekuekomitã cherérape,cherresivi,haoimeraẽcherresivíva,orresivipe chembouva'ekuépe

49UpémarõJuanhe'i:Mbo'ehára,rohechapeteĩ omosẽhamba'epochynderérapeharombotovechupe, ndosegíriguiorendive

50UpémarõJesúshe'ichupe:Anirembotovechupe,pe noĩrivaorereheoĩorendive

51Oguahẽvopeáraojeguerahahaguachupe,oñemoĩ mbareteohoJerusalénpe

52Upéiomondohenondépemaranduhára,haha'ekuéra ohohaoikepeteĩpuévlosamaritano-pe,ombosako'ihaguã chupe

53Haʼekuérandorresivírichupe,pórkehovahaʼetevoi ohosévaJerusalénpe.

54Hemimbo'eSantiagohaJuanohechávoupéva,he'i hikuái:“CheRuvicha,reipotapikoro'etataoguejyhaguã yvágaguihaohundihaguãchupekuéra,Elíasojapo haguéicha?

55Jesúskatuojerehaomongavajuchupekuérahahe'i: Peẽndapeikuaáimba'eichaguaespíritupikopeẽ.

56YvypóraRa'yndoúiohundihaguãyvypórarekove, osalvahaguãntechupekuéraHaohohikuáiambue puévlope.

57Ohoajahikuáitapére,peteĩkuimbaʼeheʼichupe:“Che Ruvicha,cheromoirũtamamorehohápe”

58Jesúshe'ichupe:--Aguarakuéraoguerekoyvykuaha guyrakuérayvateguaoguerekoryguasurupi'ahakatupe YvypóraRa’yndorekóimoõpaomoĩtaiñakã

59Upéihe'iambuépe:Ejucherapykuéri.Ha'ekatuhe'i: CheRuvicha,cherejaraẽtahaañotỹcheru

60Jesúshe'ichupe:Ehejaumiomanóvatoñotỹ omanóvape.

61Haambuekatuheʼiavei:“Ñandejára,cheromoirũta;ha katuaharaẽajedespedichuguikuéra,oĩvahógapeche rógape.

62Jesúshe'ichupe:Avaveomoĩipoarado-peha omañávohapykuéri,noĩporãiTupãRréinope

MOAKÃHA10rehegua

1Ko'ãmba'erireÑandejáraomoĩambuesetentaavei,ha omondomokõihamokõihenondépeopatávahatendaha'e voioguahẽtahápe.

2Upévareheʼichupekuéra:“Añetehápeningohetape kóga,péroumiombaʼapóvasaʼi

3Pehopenderape,péinaápe,chepomondoovechara'y ramoloboapytégui.

4Anipeguerahapenderyru,nipehẽngue,nisapatu,haani pemomaiteiavavépetapére

5Oimeraẽógapeikévape,pejeraẽ:“Toĩpyʼaguapýpeko ógape”

6Py'aguapyra'yoĩramoupépe,penepy'aguapyopytáta hi'ári

7Hapepytaupeógape,pekaruhapey'uumimba'eome'ẽva chupekuéra,peomba'apóvaomereceojehepyme'ẽchupe. Anirehoógahaógape

8Oimeraẽtávapepeikehaha'ekuérapenerresivi,pe'uumi mba'eoñemoĩvapenerenondépe.

9Emongueraumihasývapeoĩvaipypehaerechupekuéra: “ÑandejáraRréinohi’aguĩmapeẽme”.

10Oimeraẽtávapepeikévape,hahaʼekuéranapenerresivíri, pesẽpetapérehapeje

11Peyvytimbojepependetávapeojejokóvaorerehe, romokãpeẽme.

12Hakatuhaʼepeẽme,upeárapeojegueropuʼakavéta Sodomapeguarã,upetávagui

13¡Aichejárangandéve,Corazín!ágandéve,Betsaida! ojejapórireumitembiapoipu’akapávaTirohaSidón-pe, ojejapova’ekuependepype,hetatiémpomaoñearrepenti hikuái,oguapývoaovosahatanimbureheve

14Péropehuísiope,TirohaSidónpeoaguantavétapeẽme guarã.

15Hande,Capernaúm,reñembotuichávayvágape, reñemombotaInfierno-pe

16Pepenerendúva,cherendu;hapepenemboykévache pochy;hapechembohorýva,odespreciapechembou vaʼekuépe

17Haumisetentaoujeyvy'ápehahe'i:“CheRuvicha,umi mba'epochyjepeoñemoĩorepoguýpenderérarupive”

18He'ichupekuéra:AhechaSatanáspeho'arayoicha yvágagui.

19Péinaápe,ameʼẽpeẽmepuʼakapepyrũhaguambóiha escorpiónári,haopapeenemigopuʼakaári,hambaʼevete ndojapomoʼãipenderehembaʼeve.

20Upéicharõjepe,anipevyʼa,umiespírituoñemoĩ haguérepenepoguýpe;Pevy'auvei,penderéraojehaígui yvágape.

21UpejaveJesúsovyʼahaheʼi:“AagradesendévecheRu, yvágahayvyJára,reñomihaguérekoʼãmbaʼeumi iñarandúvahaiñarandúvagui,hareikuaaukahaguéreumi mitãmeupéichahaʼetéguiiporãvanderesarenondépe 22Opamba'echeRuome'ẽchéve,haavavendoikuaái mávapapeTa'ýra,peTúvaañónte.hamávapapeTúva,pe Ta'ýraañónte,hapeTa'ýraohechaukasévapechupe

23UpéiojereJesúshemimbo'ekuérarendápehahe'i ha'eñohápe:Ovy'aumitesaohechávaumimba'e pehecháva

24Chehaʼepeẽme,hetaprofetaharréiohechasehague umimbaʼepehecháva,handohechái;hapehenduumi mbaepehendúva,hanapehendúiva

25Upémarõ,peteĩléimbo'eháraopu'ãhaoipy'ara'ãchupe, he'ívo:“Mbo'ehára,mba'épaajapótaahupytyhaguãjeikove opave'ỹva?

26Ha'ehe'ichupe:Mba'epikoojehaipeLéipe? mba'éichaparelee?

27Ha'ekatuhe'i:RehayhútaÑandejárandeJárapeopa ndepy'aiteguive,opaneángareheve,haopanembarete haopaneapytu'ũreheve.handerapichápendejehegui.

28Ha'eramohe'ichupe:Ndeereporã

29Ha'ekatu,he'isévahekojojaha,he'iJesúspe:“Hamáva pikocherapichápe?

30Jesúshe'i:Peteĩkuimba'eoguejyJerusaléngui Jericópe,haho'amondahaapytépe,oipe'achuguiijaoha oinupãchupehaohohaohejachupeomanombyterupi

31Upetapéreoguejypeteĩsaserdóte,haohechávochupe ohasapeótroládo.

32Upéichaaveipeteĩlevítaoĩjaveupelugárpe,omaña hesehaohasapeótroládo

33Peteĩsamaritanoohoaja,oguahẽpehaʼeoĩháme,ha ohechávochupeoiporiahuverekochupe.

34Upéiohohendápehaoñapytĩumiherida,oñohẽaséite havíno,haomoĩchupehymbaári,haoguerahachupepeteĩ posada-pehaoñangarekohese.

35Ko'ẽmbotávoohorire,oguenohẽmokõiplátahaome'ẽ peehérsitopehahe'ichupe:Eñangarekoheseha oimeraẽmbaʼeregastavéva,cheajujeývo,ahepymeʼẽjeýta ndéve

36Mávapako'ãmbohapyapytégui,ndeere,ha'era'e rapichapeho'ávamondahaapytépe?

37Ha'ehe'i:Peoiporiahuverekovaekuechupe UpémarõJesúshe'ichupe:Terehohaejapoaveiupéicha.

38Ohoajahikuái,Jesúsoikepeteĩpuévlope,hapeteĩ kuñakaraihéravaMartaorresivichupehógape

39Ha'eoguerekopeteĩiñermánahéravaMaría,oguapýva aveiJesúspygotyohaohenduiñe'ẽ

40Martakatuipohýihetaoservihaguã,haouhendápeha he'i:CheRuvicha,¿ndapeimportáipikochereindy cherejahaguéreaservihaguãcheaño?upévareejerure chupechepytyvõhaguã

41Jesúshe'ichupe:Marta,Marta,reñatendeha rejepy'apyhetamba'ére

42Peteĩmba'etekotevẽva,haMaríaoiporavopemba'e porã,ndojepe'amo'ãivachugui.

MOAKÃHA11rehegua

1Oñembo'eajapeteĩhendápe,opytarirepeteĩhemimbo'e he'ichupe:CheRuvicha,orembo'eroñembo'ehaguã, Juanombo'ehaguéichaaveiidisipulokuérape.

2He'ichupekuéra:Peñembo'ejavepeje:‘OreRu yvágapegua,toñemomarangatunderéraTounerréino Tojejaponerembipota,yvágapeguáicha,péichaaveiko yvyapeári

3Emeʼẽoréveárahaáraorerembiʼurã

4Haoreperdonaoreangaipa;roperdonaaveiopavave odevévapeñandéveHaanioreguerahatentasiónpe;ha katuorepe'amba'evaígui

5Hahe'ichupekuéra:“Mávapapendeapytéguiiñamígo haohótahendápepyharepytehahe'ichupe:Cheangirũ, eprestachévembohapypan

6Oúmacherendápepeteĩcheamígooviahajave,ha ndarekóimbaʼeveamoĩhaguahenondépe?

7Haha'ehyepyguiveombohováitahahe'íta:“Anichepy'a rasy.Ndaikatúiapu’ãhaame’ẽndéve.

8Chehaʼepeẽme:Haʼenopuʼãmoʼãiramojepechupe, iñamígogui,haʼeopuʼãtahaomeʼẽtachupehetaoikotevẽva.

9Hahaʼepeẽme:Pejerure,haoñemeʼẽtapeẽme;peheka, hapejuhúta;pembota,haojepe'átapeẽme

10Opaojerurévaorresivi;hapeohekávaojuhu;hape ombotávapeojepe'áta.

11Peteĩtaʼýraojeruréramotembiʼupeteĩvapendeapytégui itúvape,¿omeʼẽtapachupepeteĩita?térãojeruréramopira, pirareheome'ẽtapachupembói?

12Térãojeruréramopeteĩóvulo,¿oikuaveʼẽtapachupe peteĩescorpión?

13Peẽiñañáva,peikuaaramomba'éichapapeme'ẽjopói porãpendera'ykuérape,¿mba'éichapikopendeRu yvagapeguaome'ẽtaEspírituSantoumiojerurévapechupe?

14Haʼeomosẽpeteĩmbaʼepochy,haiñeʼẽngúvaOsẽrire peaña,oñe'ẽiñe'ẽngúvahatavayguakuéraoñesorprende

15Oĩkatuhe'íva:“Ha'eomosẽmba'epochyBeelzebú, mba'epochyruvicharupive”.

16HaumiótrokatuotanteaJesúspe,ohekachupepeteĩ milágroyvágagui.

17Haʼekatuoikuaávombaʼépaopensahikuái,heʼi chupekuéra:“Oparréinooñembojaʼóvaojuehe, oñehundipahapeteĩógaoñembojaʼóvapeteĩógarehoʼa 18Satanásoñembojaʼóramoijehe,¿mbaʼéichapikoirréino opytáta?Pejehaguéreamosẽhamba'epochykuérape Beelzebúbrupive

19HacheamosẽramoBeelzebúbrupiveumidemóniope, ¿mávapikonderaʼykuéraomosẽchupekuéra?upévare haʼétahikuáipendehués.

20PérocheamosẽramoÑandejárakuãmeumidemóniope, katueteoguahẽmapendeáriÑandejáraRréino

21Peteĩkuimbaʼeimbaretévahaoñangarekóvoipalásiore, imbaʼerepyoĩpyʼaguapýpe

22Hakatupeteĩimbaretevévahaʼeoúramohiʼári,ha ipuʼakávohese,oipeʼachuguiopaiarmasojeroviahaguépe, haombojaʼoumimbaʼeimbaʼerepy

23Penoĩrivachendiveoĩchekóntrape,hapenombyatýiva chendiveomosarambi.

24Peespíritukyʼaosẽvovepeteĩkuimbaʼégui,haʼe oguataumilugárisekohápehaohekapytuʼuha ndojuhúiguiavave,he'i:Ajevýtacherógapeasẽhaguégui.

25Oguahẽvo,ojuhuojejohéihaoñembojegua

26Upéiohohaoguerahahendápeambuesieteespíritu iñañavévachugui.Ha'ekuéraoikehaoikoupépe,haupe kuimba'erekopahaivaivepetenondeguágui

27Ha'eomombe'ujaveko'ãmba'e,peteĩkuñaatygua ohupiiñe'ẽhahe'ichupe:“Ojehovasapenderye'ihaumi nderyekuere'uvaekue”

28Ha'ekatuhe'i:Ovy'aiteumiohendúvaTupãñe'ẽha omoañetéva.

29Umihénteoñembyatyparire,oñepyrũheʼi:“Kóvahína peteĩñemoñareañahanoñeme'ẽmo'ãichupe mba'eveichaguatechaukaha,maranduháraJonás techaukahaañónte

30JonáshaʼehaguéichapeteĩtechaukahaumiNiniveguápe guarã,upéichaaveipeYvypóraRaʼyhaʼétakoʼagaitepeve.

31Perréinadelsuropuʼãtapehuísiopeumikuimbaʼe koʼagaguandivehaokondenachupekuéra,pórkehaʼeou koyvyapeáriguiveohenduhaguaSalomónarandu.ha, péinaápe,oĩkoʼápepeteĩtuichavévaSalomóngui

32Nínivekuimbaʼekuéraopuʼãtapehuísiopekoñemoñare ndive,haokondenátachupe,oñearrepentihaguérehikuái Jonásopredikahaguére;ha,péinaápe,oĩkoʼápepeteĩ tuichavévaJonásgui.

33Avaveomyendyrirepeteĩtataindy,nomoĩripeteĩlugár ñemiháme,nipeteĩmbaʼyruguýpe,sínopeteĩkanderíaári, ikatuhaguáichaumioikevaʼekueohechapetesape

34Petesaresapeha'epetesa,upévarenderesa henyhẽramo,nderetepukukuehenyhẽtesapehakatunde resaivaijave,ndereteaveihenyhẽpytũmbýgui

35Upévare,eñatendékepetesapeoĩvandepypeanihagua oikopytũmbýpe

36Upéicharõ,nderetetuichakuehenyhẽramotesape,ha ndoguerekóipeteĩparteiñypytũva,enterovehenyhẽta tesape,peteĩtesapeomimbipávaichanderesapejave

37Oñe'ẽaja,peteĩfariséoojerurechupeokaruhaguã hendive

38Pefariséoohechávoupéva,ohecharamoitereindojohéi raẽhaguéreokarumboyve.

39Ñandejáraheʼichupe:“Koʼágapeẽfariséopemopotĩpe kópahapeplátookagotyo.hakatupeneryepyhenyhẽ ryguasuhatekovaígui.

40Peẽitavýva,¿ndahaʼéipikopeojapovaʼekuepeokaháre, ojapoaveipeoĩvahyepýpe?

41Hakatupemeʼẽlimosnaumimbaʼeperekóvagui;ha, péinaápe,opambaʼeipotĩpeẽmeguarã

42Peẽkatu,peẽfariséo!Peme'ẽguidiezmomentaharue haopaichaguaka'avo,hapehasahuísiohaTupãmborayhu

43¡Aichejárangapeẽfariséo!Peẽpehayhúguiumiapyka yvateguápeumisinagógape,hapemomaiteimerkádope.

44¡Aichejárangapeẽmbo’ehárahafariseo,hovamokõiva! peẽhaʼéguiumisepultúrandojehecháivaicha,haumi kuimbaʼeoguatávahiʼárindoikuaái.

45Upémarõpeteĩmbo'ehárahe'ichupe:Mbo'ehára, péichaereorereheavei

46Haha'ehe'i:Aichejárangapeẽavei,peẽmbo'ehára. Peẽpembohaságuikuimba'ekuérapeumimba'epohýi ijetu'úvaojeguerahahaguã,hapeẽvoindapepokóiumi mba'epohýirepeteĩpendekuãme.

47¡Aichejárangapeẽme!Pemopu'ãguimaranduhárakuéra sepulcro,hapenderukuéraojukachupekuéra

48Añetehápepeẽpemombe'upeẽpehejahapenderu ypykuerembiapo,ha'ekuéraojukahaguérechupekuéra,ha pemopu'ãisepultura

49UpévareheʼiaveiÑandejáraarandu:“Amondóta chupekuéraprofétahaapóstol,haoĩtachupekuéraojukaha opersegíva”

50Tojejerurekogeneración-guiopaprofetakuéraruguy, oñeñohẽva’ekuekomundooñepyrũguive;

51AbelruguyguiveZacaríasruguypeve,omanóvaaltár hatémplombytépe.

52¡Aichejárangapeẽ,abogado-kuéra!Peẽpeipe'águipe mba'ekuaaryru,ndapeikéipendejehe,haumioikévape pejoko.

53Haʼeheʼívochupekuérakoʼãmbaʼe,Moisés rembiapoukapymboʼehárahafariséokuéraoñepyrũ ombopochychupehetambaʼére.

54Oha'arõchupe,haohekapeteĩmba'eijurúgui,oakusa haguãchupehikuái

MOAKÃHA12rehegua

1Upeajaoñembyatyhetaitereihénte,haopyrũojuehe, oñepyrũheʼihemimboʼekuérape:Peñangarekókeumi fariséolevadúre,haʼévahovamokõiva.

2Ndaipóriguimbaʼeveojejahoʼíva,ndojehechaukamoʼãiva; nikañymby,upévandojekuaamo'ãi

3Upévareopambaʼepeñeʼẽvaʼekuepytũmbýpe oñehendútatesaperupive;hapeerevaʼekueapysápe armario-pe,oñemombeʼútaógaruʼãme

4Hahaʼepeẽmecheirũnguéra,Anipekyhyjeumi ojukávaguihete,hauperirendaiporivéimambaʼeve ikatúvaojapo

5Hakatuchepomomarandutamávapapekyhyjéta: Pekyhyjechugui,ojukarireoguerekóvapuʼakaomombo haguaañaretépe;heẽ,haʼepeẽme:Pekyhyjechugui

6¿Ndahaʼéipikooñevendecincogorrióndoslitrorehe,ha nipeteĩvanoĩritesaráipeÑandejárarenondépe?

7PéropeneakãraguejepeojeipapapaiteUpévare,ani pekyhyje,peẽpemomba'evehetagorrióngui.

8Chehaʼeaveipeẽme:Oimeraẽomombeʼúvacherehe yvyporakuérarenondépe,peYvypóraRaʼyomombeʼúta aveiÑandejáraánhelrenondépe.

9Hakatupechenegávayvypórarenondépeoñenega vaʼerãTupãremimboukuérarenondépe

10Oimeraẽhe'ívapeteĩñe'ẽYvypóraRa'yrehe, oñeperdonátachupe,hapeojahéivapeEspírituSantorehe noñeperdonamo'ãi

11Hapendeguerahavovesinagógape,magistradoha poder-kuérape,anipejepy'amongetamba'éichapatérã mba'emba'épapembohováita,térãmba'épapeje.

12PeEspírituSantopenemboʼétaupearavópembaʼépa pejevaʼerã

13Peteĩatyguahe'ichupe:Mbo'ehára,eñe'ẽcheryvy ndivetomboja'ocheerénsia

14Hahe'ichupe:Karai,¿mávapikochemoĩhuéstérã divididoramopendeári?

15He'ichupekuéra:Peñangarekókehapeñangarekóke mba'epohýigui

16Upéihe'ichupekuérapeteĩehémplohahe'i:Peteĩ kuimba'eipirapirehetávayvýreohetũheta

17Upéiopensaipypehahe'i:“Mba'epikoajapóta, ndarekóiguitendaame'ẽhaguãcheyvakuéra?

18Ha'ehe'i:Kóvaajapóta:Aitypátachegraneroha amopu'ãtatuichavévahaupépeameʼẽtaopacheyvaha chembaʼerepy.

19Hahaʼétacheángape:‘Alma,hetambaʼereñongatu vaʼekuehetaáñoreepytu'u,ekaru,hoy'uhaevy'a 20Tupãkatuhe'ichupe:Ndetavy,kopyharépe ojejerurétandehegui

21Upéichaaveipeombyatývatesóroijupeguarã,ha ndahaʼéiipirapirehetávaÑandejárarenondépe.

22Upéihe'ihemimbo'ekuérape:Upévareha'epeẽme: Anipejepy'amongetapenderekovéremba'épape'útanipe teterehehápe,mba'épapemondeva'erã.

23Petekoveningohetavetembiʼúgui,hañanderetekatu hetaveaogui

24Pepensamínaumikuervore,haʼekuéranoñotỹini nomonoʼõindorekóivaalmacénnigranero;HaTupã omongaruchupekuéra:¿Mba'éichapikopeẽpeikoporãve guyrakuéragui?

25¿Mávapapendeapytéguiojepyʼamongetávaikatúta omoĩvepeteĩmétroijyvatekuére?

26Ndaikatúiramopejapopembaʼemichĩvéva,mbaʼére pikopejepyʼamongetapehembývare?

27Pemañaumiliriorehemba'éichapaokakuaa, nomba'apói,nombojereihaupéicharõjepehaʼepeẽme, Salomónopaigloria-penoñemondeivaʼekuepeteĩva koʼãvaicha

28UpéicharõTupãomonderamopekapi'ipe,ko'ãgaoĩva ñúme,hako'ẽrõoñemombohorno-pemba'epikopikoha'e penemondevéta,peẽpejerovia'ỹva?

29Haanipehekambaʼépapeʼúta,térãmbaʼépapeyʼúta,ni ndapejepyʼapýi

30Opako'ãmba'eohekatetãnguérakoyvyapeári,ha pendeRuoikuaapeikotevẽhako'ãmba'e

31HakatupehekaveTupãrréino;haopakoʼãmbaʼe oñembojoapýtapeẽme.

32Anipekyhyje,ovechaatymichĩva;pendeRuovy'a ome'ẽvopeẽmepeRréino

33Pevendepeguerekóvahapemeʼẽlimosna;Peme'ẽumi vosaituja'ỹva,tesoroyvágapendopamo'ãiva,mondaha noñembojáihápe,haryguasurupi'anombyaíriva

34Pórkeoĩhámenembaʼerepy,upépeoĩtaaveinekorasõ.

35Tojejopyndelomohatojehe'anderesape.

36Hapeẽvoipejoguaumikuimbaʼeohaʼarõvapeijárape, haʼeoujeývopekasamientogui;ouhaombotavove,pya'e ojeabrichupe.

37Ovy'aumitembiguái,Ñandejáraouvoveojuhútava omañáva

38Hahaʼeoúramomokõihamañaháme,térãoúramo mbohapyhamañaháme,haojuhuchupekuéraupéicha, ojehovasaumitembiguái.

39Hapévapeikuaa,peógajáraoikuaárirembaʼe aravópepaoútapemondaha,omañavaʼerãmoʼã,ha ndohejáivaʼerãmoʼãojeityhóga.

40Peñembosako'iavei,peYvypóraRa'yoútapeteĩ aravópepeimo'ã'ỹjave

41UpémarõPedroheʼichupe:CheRuvicha,¿reñeʼẽ pikokoehémploorévetérãenterovépe?

42HaÑandejáraheʼi:“¿Mávapikoupéicharõpe mayordomojeroviahahaiñarandúva,ijáraomoĩtava mburuvichahogapýpe,omeʼẽhaguachupekuérahiʼupy hiʼoraitépe?

43Ovy'apetembiguái,ijáraouvoveojuhútavaojapoha upéicha

44Añetehápehaʼepeẽme,haʼeomoĩtahachugui mburuvichaopambaʼeorekóvare.

45Haupetembiguáiheʼíramoikorasõme:“Cheruvicha ombotapykueou;haoñepyrũtaoinupãtembiguáiha kuñataĩme,haokaruhahoyʼu,haokaʼu;

46Upetembiguáijáraoútapeteĩárahaʼenohaʼarõijave, hapeteĩórahaʼendoikuaáijave,haoikytĩtachupeha omoĩtachupeiparteumindogueroviáivandive.

47Haupetembiguái,oikuaávaijárarembipota,ha noñembosakoʼíri,handojapóivahaʼeoipotaháicha, oñeinupãtahetambaʼe.

48Péropendoikuaáivahaojapovaʼekueumimbaʼe oporokutuvaíva,oñeinupãtachupesaʼiOimeraẽvapeheta mba'eoñeme'ẽvape,hetamba'eojejerurétachugui.

49Cheajuamondohaguatatakoyvyapeári;hamba'épa ajapóta,hendypámaramo?

50Hakatuarekopeteĩñemongaraiañemongaraihagua;ha mba’éichapikoañembopy’ajuojehupytypeve!

51Peimoʼãpikocheajuhaameʼẽhaguapyʼaguapykoyvy apeári?Cheha’epeẽme,Nahániri;hakatuñemboja'o:

52Koʼágaguiveoĩtacincopeteĩógapeoñembojaʼóva, mbohapymokõirehehamokõimbohapyrehe.

53Túvaoñembojaʼótataʼýrakóntrape,hapetaʼýraitúvare; syoñemoĩtajýrarehe,hatajýrasyrehe;pesuegraoñorairõ itajýrare,hapenueraopu'ãisyrehe

54He'iaveitavayguakuérape:Pehecháramopeteĩarai opu'ãvakuarahyreikegotyo,pya'epeje:‘Okyhaupéicha avei

55Pehechávooipejuhapeyvytusurgotyo,peje:“Oĩta hakuhaojehu

56Peẽhovamokõiva,ikatupehechakuaayvágahayvyrova; hakatumba'éichapikondapehechakuaáiko'ãga?

57Heẽ,hambaʼérepikopendejeheguijependapehusgái mbaʼépaoĩporã?

58Rehovoveneenemígondivemagistradorendápe, reimeháichatapére,eñehaʼãmbaiterejesalvahaguachugui

Anihaguãndeguerahahuerendápe,hajueznereme'ẽ mburuvichaguasúpe,hamburuvichanemomboka'irãime.

59Chehaʼendéve,neresẽmoʼãiupégui,repagapapevepe plátapahaite.

MOAKÃHA13rehegua

1Upetiémpopeoĩvaʼekueomombeʼúvachupeumi Galileagua,Pilatohuguyombojeheʼavaʼekueumi sakrifísiope

2Jesúshe'ichupekuéra:Peimo'ãpikoko'ãGalileagua iñangaipahaopavaveGalileaguaári,ohasaasyhaguére ko'ãmba'e?

3Ha'epeẽme,Nahániri,hakatu,napeñearrepentíriramo, opavavepeñehundítaavei

4Térãumidieciocho,hoʼavaʼekuehiʼáripetórre Siloámpehaojukachupekuéra,¿peimoʼãhaʼekuéra pekadórentérokuimbaʼeoikóvaJerusalénpeári?

5Cheha'epeẽme,Nahániri,hakatu, napeñearrepentíriramo,opavavepeñehundítaavei

6Haʼeoñeʼẽaveikoehémplo;Peteĩkuimba'eoguereko peteĩígomátaoñeñotỹvaiparralty;haouhaohekahiʼa,ha ndojuhúimbaʼeve

7UpémarõJesúshe'ipeparraltyomongarúvape:“Ko'ã mbohapyáñoajuahekávohi'akoígomátare,handajuhúi mba'evemba'érepikoipohýipeyvy?

8Hahe'ichupe:CheRuvicha,ehejakoarýpeavei,ajo'o peveijerérehaamboty.

9Hiʼáramo,hiʼaporã,hanahániriramo,peikytĩtauperire 10Haʼeomboʼehínakuripeteĩsinagógapepytuʼuhaárape 11Ha,péinaápe,oĩpeteĩkuñaoguerekóvaespíritu ikangyvadieciochoáño,haoñesũvaoñondive,ha mbaʼeveichavérõndaikatúioñemopuʼã

12Jesúsohechávochupe,ohenóichupehahe'ichupe: Kuña,rejepoinemba'asygui

13Upéiomoĩipohi'ári,haupepeteoñembohoryha omomba'eguasuTupãme.

14Upémarõpesinagógaruvichaipochyreheve,Jesús omonguerahaguepytu'uhaárape,hahe'ipepuévlope: Oĩseisárakuimba'ekuéraomba'apohaguãsábadoára.

15UpémarõÑandejáraheʼichupe:“Ndehovamokõiva, ¿ndahaʼéipikopeteĩteĩpendeapytéguisábadopeoipeʼa chuguihymbahymbatérãivurroperyguasurupiʼáguiha peguerahachuperrega?”

16Handahaʼéipikokokuña,haʼéguiAbrahánrajy, Satanásojokuavaʼekuechupe,koʼãdieciochoáño,ojepoi vaʼerãkoñeñapytĩguisábadoárape?

17Ha'ehe'irireko'ãmba'e,opavaveija'e'ỹvaotĩ,ha opavavetavayguaovy'aopamba'eporãha'e ojapova'ekuére

18Upéihe'ichupe:Mba'éichapikoTupãRréino?ha mbaʼépepikoajoguátachupe?

19Haʼetepeteĩmostazaraʼỹi,peteĩkuimbaʼeojagarráva haomomboijardineríape;haokakuaa,haomopuʼãpeteĩ yvyramátatuicháva;haumiguyrayvateguaopytahakãme

20Haheʼijey:¿MbaʼérepikoambojojátapeTupãrréino?

21Haʼetevoipeteĩlevadúra,peteĩkuñaojagarrávaha omokañytresmétroharínope,oñelevadurapevepe levadúra

22Upéiohoumisiudahapuévlorupiomboʼehaoho Jerusaléngotyo

23Upémarõpeteĩvahe'ichupe:CheJára,sa'ipikoumi ojesalváva?Hahe'ichupekuéra:

24Peñeha'ãpeikepeokẽpo'irupi,ha'epeẽmeheta ohekávaoikehaguã,handaikatumo'ãi.

25Peteĩjeypeógajáraopuʼãhaombotypeokẽ,ha peñepyrũpeñemboʼyokápehapembotapeokẽhapeje: “CheRuvicha,eipeʼaoréve!Haha'eombohováitahahe'íta peẽme:Chendapeikuaáimoõguipapeju.

26Upérõpeẽpeñepyrũtapeje:‘Rokaruharoyʼune renondépe,handeremboʼeorekállere

27Ha'ekatuhe'íta:Cheha'epeẽme,ndapeikuaáimoõguipa pejuPejehekýichehegui,opavavepeẽtembiapovaiapoha 28Upépehasẽhaoisu’úta,pehechávoAbrahán,Isaac, Jacob,haopaproféta,TupãRréinope,hapeẽvoipeñemosẽ 29Haʼekuéraoútakuarahyresẽgui,kuarahyreikeguive, nórteguihasurguive,haoguapýtaTupãrréinope.

30Ha,péinaápe,oĩipahaitévaumitenondegua,haoĩ tenondeguaumiipahaitéva

31Upeárapeoupeteĩfariséohahe'ichupe:Esẽhaesẽ ko'águi,Herodesndejukátagui

32Haha'ehe'ichupekuéra:Pehohapejepezorro-pe: ‘Péinaápe,amosẽmba'epochy,hako'ẽrõhako'ẽrõ amonguera,hambohapyhaárapeañemomba'eguasúta

33Upéicharõjepe,aguatavaʼerãkoárape,koʼẽrõhapeára oúvape,pórkenipeteĩprofétaomanoJerusaléngui.

34OJerusalén,Jerusalén,rejukavaʼekueumi profetakuérape,hareinupãvaitápeumi oñemondovaʼekuépenerendápe;mboyjeypikoambyatyse nemembykuérape,peteĩryguasuombyatyháicha imembykuéraipepoguýpe,hapeẽndapeipotái!

35Péinaápe,penderógaopytanandi,haañetehápehaʼe peẽme,ndachehechamoʼãi,oguahẽmevepeárapejehagua: ‘OjehovasapeoúvaÑandejárarérape’

MOAKÃHA14rehegua

1Oikejavepeteĩfariséoruvicharógapeho'uhaguãmbuja pytu'uárape,ha'ekuéraomañahese

2Ha,péinaápe,oĩhenondépepeteĩkuimbaʼeoguerekóva peryguasurupiʼa.

3UpémarõJesúsheʼiumiléimboʼehárahafariséope: Ikatupikoñamonguerapytuʼuhaárape?

4Haokirirĩhikuái.Haojagarrachupe,omonguera,ha ohejaoho;

5Haheʼichupekuéra:“¿Mávapapendeapytéguipeteĩ vúrrotérãtórohoʼávapeteĩyvykuápe,hanoguenohẽmoʼãi chupepytuʼuárape?”

6Handaikatúiombohováijeychupehikuáikoʼãmbaʼe.

7Upéiomoĩpeteĩehémploumioñehenóivape,omarkávo mbaʼéichapaoiporavohikuáiumikotyguasuhe'ívo chupekuéra:

8Oimeraẽvanerenóiramopeteĩkasamientohápe,ani reguapypekotyijyvatevévapeanihaguãoñehenóichugui peteĩkuimba'eoñemomba'eguasuvévandehegui;

9Penerenóivahachupeouhahe'indéve:‘Eme'ẽko kuimba'épehendahareñepyrũñemotĩguirejagarrapekoty ijyvatevéva.

10Péronerenóivove,terehoeguapypekotyijyvatevévape Penerenóivaouvove,he'indéve:“Cheangirũ,ejupi yvateve,upéicharõreñemomba'eguasútaumioguapýva nendiveokaruhápe”

11Oimeraẽvaoñembotuicháva,oñemomichĩta;hape oñemomirĩvaoñembotuichavéta.

12Upémarõheʼiaveipeheʼívape:“Rejapojavekarutérã karurã,anirehenóineirũnguérape,neermanokuérape,ni nerapichakuérapetérãnerapichaiplátavape.Anihaguã aveinerenóijeyhikuái,haoñeme'ẽndévemba'eve 13Rejapojavekaruguasu,ehenóimboriahúpe, ikangývape,ikarẽvapehaohecha'ỹvape.

14Harejehovasáta;Ha'ekuérandaikatúiguiomyengovia ndéve,rejehepyme'ẽtaguiumihekojojávaoikovejeyvove 15Peteĩvaumioguapývahendiveokarujaveohendúvo koʼãmbaʼe,heʼichupe:“OvyʼapehoʼútavaÑandejára Rréinope”.

16Upéihe'ichupe:Peteĩkuimba'eojapopeteĩkaru guasuhahetápeohenói

17Okarujaveomondohembiguáipehe'ihaguãumi oñehenóivape:“Peju!opambaʼeoĩmaguikoʼágapreparádo 18Haopavavepeteĩñeʼẽmeoñepyrũojapoexclusión Peteĩhahe'ichupe:Ajoguapeteĩyvypehẽngue,hatekotevẽ ahaahecha

19Haótrokatuheʼi:“Ajoguámacincojúgotóro,haaha añehaʼãmbaitechupekuéra.

20Haótrokatuheʼi:“Amendapeteĩhembirekóre,ha upévarendaikatúiaju”

21Upémarõpetembiguáiouhaomombeʼuijárapekoʼã mbaʼeUpéipeógajáraipochyhahe'ihembiguáipe:-Pya'eesẽtapehatapetávape,haegueruko'ápemboriahu, ikangy,haumiojokóvahaohecha'ỹvape.

22Hapetembiguáiheʼi:“CheRuvicha,ojejapondeere haguéicha,haupéicharõjepeoĩlugár”

23UpéiÑandejáraheʼipetembiguáipe:Esẽtapeguasu hakorapýpehaejopychupekuéraoikehagua,henyhẽ haguacherógape

24Cheha'epeẽme,nipeteĩumikuimba'eoñehenóiva'ekue apytéguindo'umo'ãihachekaru

25Hetaitereihénteohohendive,haojerehahe'i chupekuéra:

26Oĩramooucherendápe,handochaʼéiitúva,isy,ha hembireko,haitaʼyrakuéra,hajoykeʼykuéra,ha iñermanakuérare,heẽ,hahekoveteeavei,ndaikatumoʼãi haʼecheremimboʼe

27Haoimeraẽndogueraháikurusúre,haouvaʼekueche rapykuéri,ndaikatúioikocheremimboʼe.

28¿Mávapapendeapytéguiomopuʼãsepeteĩtórre, ndoguapýiraẽhaoipapambaʼépaojehepymeʼẽ, oguerekópasuficienteomohuʼãhagua?

29Ha'eomoĩrirepepyendahandaikatúiomohu'ã, opavaveohechávaoñepyrũoñembohoryhese.

30He'i:Kokuimba'eoñepyrũomopu'ãhandaikatúi omohu'ã

31Térãmbaʼerréipaohooñorairõótrorréindive, ndoguapýiraẽhaohechátaikatúpaojotopapeoúvape veintemilndive?

32Térã,peótrooĩajamombyry,omondopeteĩembajaje haojerurekondisióndepyʼaguapy

33Upéichaavei,oimeraẽvapendeapytéguindohejáivaopa mbaʼeoguerekóva,ndaikatúioikocheremimboʼe.

34Pejukyningoiporã,péropejukyhyakuãporãvérõ, ¿mbaʼépepikooñembopiroʼýta?

35Naiporãigueteripeyvy,nipeestiércol-peguarã; yvypórakatuomosẽokápePeoguerekóvaapysaohendu haguã,tohendu

1Upéioñemoaguihendápeenteroveumiimpuésto okobrávahapekadórohenduhaguachupe.

2UmifariséohaMoisésrembiapoukapymbo'ehára oñe'ẽmbeguehahe'i:“Kokuimba'eorresiviumipekadórpe haokaruhendivekuéra”

3Haʼeomombeʼuchupekuérakoehémplo.

4¿Mávapikopendeapytépeoguerekóvacienovecha, operderamopeteĩva,ndohejáiuminoventaynuevepe desiértope,handohóipeokañývarapykuéri,ojuhupeve?

5Haojuhúvo,omoĩijyvaári,ovy'a

6Oguahẽvohógape,ohenóiiñangirũnguéraha hapichakuérapehahe'ichupekuéra:Pevy'achendive ajuhúguicheovechaokañyva’ekue

7Chehaʼepeẽme,upéichaaveivyʼaoĩtahayvágapepeteĩ pekadóroñearrepentívare,hetavenoventaynuevepersóna hekojojávare,noikotevẽivaoñearrepenti

8Taha'ekuñaoguerekóvadiezplátapehẽngue,operde ramopeteĩpehẽngue,nomyendýipeteĩtataindyha ombojerepeógahaohekakyre'ỹojuhupeve?

9Haojuhúvo,ohenóiiñangirũnguérahahapichakuérapeha he'i:Pevy'achendiveajuhúguipepehẽngueaperde vaʼekue

10Upéichaavei,haʼepeẽme,oĩvyʼaTupãangelkuéra renondépepeteĩpekadóroñearrepentívare

11Ha'ehe'i:Peteĩkuimba'eoguerekomokõiita'ýra 12Hapeimitãvévaheʼiitúvape:“CheRu,emeʼẽchévepe mbaʼerepyhoʼávachepópe”Haomboja'ochupekuéra hekove

13Handahetáiárarirepetaʼýraimitãvévaombyaty opavave,haoguerahaijehopeteĩtetãmombyrýpe,ha upépeohundiimbaʼerepyoikovesarambikuépe

14Haoparire,opupeñembyahýimbareteupetetme;ha oñepyrũoikotevẽ

15Haohohaoñembojoajupeteĩtavayguaupe tetãmeguándi;haomondochupeikokuépeomongaruhagua kure

16Ha'eomyenyhẽseipy'aumiryguasuho'úvagui,haavave nome'ẽichupe.

17Upéioñembojávoijehe,he'i:“Mboycherurembiguái oñekontratávaorekohi'upyrãhaimba'e'ỹva,hacheamano ñembyahýigui!

18Apu'ãtahaahacherurendápehaha'étachupe:CheRu, cheapekayvágahanerenondépe

19Handaha'evéimamereceoje'ehaguãchévendera'y, chemoĩpeteĩnerembiguáirembiguáiramo

20Upéiopuʼãhaouitúvarendápe.Ha'ekatumombyrymi gueteri,itúvaohechachupehaoiporiahuvereko,oñaniha ho'aijajúrarehaohetũchupe

21Hapeta'ýrahe'ichupe:CheRu,cheapekayvágahande resarenondépe,hanameresevéimaoñembohérandera'y.

22Túvakatuhe'ihembiguáikuérape:Peguerupeao iporãvévahapemondehesehaomoĩipópepeteĩanilloha sapatuipyrehe

23Pegueruko'ápepevakara'yikyrávahapejuka;hajakaru hajavy'a.

24Kochera'yomanómahaoikovejeyha’eokañy,ha ojejuhuHaoñepyrũovyʼahikuái

25Ita'ýratuichavévaoĩñúme,haoñemoaguĩvohógape, ohendumúsikahajeroky

26Haohenóipeteĩtembiguáipehaoporandumbaʼépa heʼisekoʼãmbaʼe.

27Upéihe'ichupe:Neryvyoúmahanderuojukape vakara'yikyráva,orresivihaguérechupehekosãsõha hesãiva.

28Upéiipochyhandoikeséi,upévareitúvaosẽojerure chupe

29Ha'ekatuhe'iitúvape:Ko'ãáñopukukueaservindéve, haaraka'evendajapóimba'evenerembiapoukapy

30Pérooguahẽriremíntekonderaʼy,hoʼupaitévande rekovekuñarekovaindive,rejukachupepevakaraʼy ikyráva

31Hahe'ichupe:Chera'y,reimetapiaitechendive,ha opamba'earekóvanemba'e

32Oĩvaʼekuerovyʼaharovyʼa,pórkekonerykeʼy omanómahaoikovejey.haokañy,haojejuhu.

MOAKÃHA16rehegua

1He'iaveihemimbo'ekuérape:Oĩpeteĩkuimba'e ipirapirehetáva,oguerekóvapeteĩmayordomohaupva aveiojeakusachupeomombohagueimbarete.

2Upéiohenóichupehahe'ichupe:Mba'éichapiko ahendukomba'endehegui?eme’ẽpeteĩcuentande mayordomíarehegua;ikatúguindendaha'evéima mayordomo

3Upémarõpemayordomoheʼiipyʼapýpe:“¿Mbaʼépa ajapóta?”.cheruvichaoipe'águicheheguipemayordomía: Ndaikatúiajo'o;ajerurehaguãcheatĩ

4Cheaimémambaʼépaajapóta,ikatuhaguáichaañemosẽ vovepemayordomíagui,haʼekuéracherresivihógape.

5Upémarõhaʼeohenóikádaunoumiodevévapeijárape, haheʼipeprimeroitépe:“Mboypikoredevechejárape?”

6Ha'ehe'i:“Centamétroaséite”.Hahe'ichupe:Ejagarra ndekuatiahaeguapypya'ehaehaicincuenta

7Upéihe'iambuépe:“Hamboýparedeve?”Hahe'i: “Centamétrotrígo”.Hahe'ichupe:Ejagarrandekuatiaha ehai800

8Ñandejáraomombaʼeguasupemayordomohekojojávape, ojapohaguéreiñarandu,komúndoraʼykuéra iñaranduvéguiumitesaperaʼykuéragui

9Hachehaʼepeẽme:Pejapopeneamigorãumimbaʼe hekojojávagui;péicha,pefaltavove,penemoguahẽhaguã tekohaopa'ỹvape

10Peijeroviahaumimba'emichĩvévape,ijeroviaheta mba'épe,hapehekope'ỹvamichĩvévape,hekojojaaveiheta mba'épe

11Upéicharõ,napejeroviapáiramoumimbaʼehekojojávare, ¿mávapikoomeʼẽtapeẽmeumimbaʼerepyañetegua?

12Handapejeroviapáiramoambuekuimbaʼembaʼépe, ¿mávapikoomeʼẽtapeẽmepenembaʼéva?

13Nipeteĩtembiguáindaikatúioservimokõipatrónpe, peteĩvandaijaʼéipeteĩvarehaohayhútaambuépeTérãkatu ojejokótapeteĩvare,haodespresiátapeambuépeNdaikatúi peserviTupãmehapemamón-pe

14Umifariséooipotaitereívaohenduopakoʼãmbaʼe,ha oñembohoryhese.

15Hahe'ichupekuéra:Peẽha'eumipeñehusgáva yvypórarenondépeTupãkatuoikuaapenekorasõ,pe oñemomba'eguasúvayvypóraapytépeha'epeteĩmba'e ombojeguarúvaTupãrenondépe

16PeléihaumiprofétaoĩvaʼekueJuanpeve

17Haifasilveohasayvágahayvy,peléipehẽngueofalla rangue.

18Oimeraẽohejávahembirekohaomendaambuépe, oporomoakãratĩ,haoimeraẽomendavaʼekuéreiménagui, oporomoakãratĩ.

19Oĩvaʼekuepeteĩkuimbaʼeiplátava,ijaopytãhalíno iporãva,hakádadíaokaruporã

20OĩpeteĩojerurévaLázaro,oñenohokẽme,henyhẽva mba'asygui

21Umijaguaouhaoisu'uumimba'era'ỹiho'ávape kuimba'eipirapirehetávameságui

22Peojerurévaomano,haumiánheloguerahachupe Abrahánjyváre.

23Hainfierno-peohupihesa,oĩvojehasaasy,haohecha mombyryAbrahánhaLázaroijyvaári

24Haosapukáihahe'i:“CheRuAbraham,che poriahuverekohaemondoLázaropetomoingeikuãrembe'y ýpehatombopiro'ycheñe'ẽchejehasa’asykotatatĩme

25Abrahánkatuhe'i:Chera'y,nemandu'ákende rekovéperehupytyhaguenemba'eporã,haLázaroavei ivaíva

26Haopakoʼãmbaʼeykére,orehapendeapytépeoĩpeteĩ yvykuatuicháva,upéicharupiumiohasasévakoʼáguipene rendápendaikatúi;nindaikatúiohasañandéve,upéva oútavaupégui.

27Upémarõha'ehe'i:Cheru,ajerurendéveremondo haguãchupecherurógape

28Cheaguerekóguicincojoykeʼy;haʼeotestifikahagua chupekuéra,anihaguaouaveihikuáikojehasaasy rendaguépe

29Abrahánhe'ichupe:OguerekohikuáiMoisésha maranduhárakuératohenduchupekuéra

30Upéihe'i:Nahániri,cheruAbrahán,peteĩomanóva apytéguiohoramohendápekuéra,oñearrepentíta.

31Upéihe'ichupe:NohendúiramoMoisésha maranduhárakuérape,noñekonvensemo'ãi,peteĩomanóva apytéguiopu'ãjeyramojepe.

MOAKÃHA17rehegua

1Upéihe'ihemimbo'ekuérape:Ndaikatúioútaumi mba'evai

2Iporãvechupeguarãoñemosaingoijajúrarepeteĩita molinohaomomboyguasúpe,ombopochyranguepeteĩva koʼãmitãmichĩvape

3Peñangarekókependejehe:Peneryke'yojavyramopende rehe,pemongavajuchupehaoñearrepentíramo,eperdona chupe.

4Haojavýramonderehesietevésepeteĩárape,hasiete vésepeteĩárapeojerejeynerendápe,heʼívo: “Añearrepenti;ndereperdonava'erãchupe

5UmiapóstolheʼiÑandejárape:“Embotuichaveore jerovia”

6Ñandejárahe'i:“Peguerekórirejeroviapeteĩmostaza ra'ỹira'ỹiicha,ikatupejekosicamínomátape:“Eipe'a hapoguihaeñeñotỹyguasúpehaiñeʼẽrenduvaʼerãpeẽme 7Péromávapapendeapytépepeteĩtembiguáioaradotérã omongarúvahymba,heʼítachupesapyʼaitépeouvove ñúgui:“Eguapyekaru?”

8Hande'imo'ãichupe:Eñembosako'imba'éichapaikatu akaru,eñapytĩhaeservichéve,akaruhaamboy'upeveha uperirerekaruharey'úta?

9¿Oagradesepikoupetembiguáipeojapohaguéreumi mbaʼeojeʼévachupe?Chendaha'éitrow.

10Upéichaaveipeẽpejapopavoveopambaʼeojeʼéva peẽme,peje:‘Oreningotembiguáindovaléivambaʼeverã.

11OhoajaJerusalénpe,ohasaSamariahaGalileambyte rupi

12Oikévopeteĩpuévlope,ojotopahendive10kuimbaʼe iléprava,haopytamombyry.

13Ha'ekuéraohendukahahe'i:Jesús,Mbo'ehára,ore poriahuvereko

14Ohechávochupekuéra,he'ichupekuéra:Tapeho pejechaukasacerdotekuérapeHaojehu,ohokuévohikuái, oñemopotĩmahikuái.

15Peteĩvaohechávookuerahague,ojerehaiñe’ẽhatã omomba’eguasuÑandejárape

16Upéioñesũhovaárihaoagradesechupe.

17Jesúshe'i:¿Ndaha'éipikoumioñemopotĩva'ekue?ha katumoõpaoĩuminueve?

18Ndaipóriojejuhúvaoujeývaomombaʼeguasuhagua Ñandejárape,ndahaʼéiramokoextranhéro

19He'ichupe:Epu'ã,tereho,ndejerovianemonguera 20Umifariséooporandúvochupearaka'épaoútaTupã Rréino,ha'ehe'ichupekuéra:ÑandejáraRréinondoúi ojesareko'ỹre

21Haʼekuérandeʼimoʼãiavei:‘Péinakoʼápe!térã,¡péina upépe!Péinaápe,Tupãrréinooĩguipendepype

22Upéihe'ihemimbo'ekuérape:Oútaárapehechaséva peteĩYvypóraRa'yárahandapehechamo'ãi.

23Ha'ekuérahe'ítapeẽme:‘Emañamínako'ápetérã, pehechaupépe:anipehohapykuéri,nipesegichupekuéra 24Pearatiri,omimbipávapeteĩpehẽngueyvágaguýpe, omimbiháichaambuepehẽngueyvágaguýpe;upéichaavei oikótaYvypóraRa’yhi’árape

25Hakaturaẽohasaasyvaʼerãhetambaʼe,haoñemboyke chupekoñemoñare

26HaoikohaguéichaNoéárape,upéichaaveioikóta YvypóraRaʼyárape.

27Haʼekuéraokaru,hoyʼu,omendahembireko,omenda chupekuéra,Noéoikepevepeárkape,haoupedilúvioha ohundipaitechupekuéra.

28UpéichaaveioikohaguéichaLottiémpopeokaru, hoy’u,ojogua,ovende,oñotỹ,omopu’ã;

29PéroLotosẽhaguépeSodómagui,okytatahaazufre yvágaguihaohundipaitechupekuéra

30UpéichaaveioikótapeYvypóraRaʼyojehechaukavove 31Upeárape,peoĩvaógaárihaimba'ekuéraógape,ani oguejyoipe'ahaguã

32Penemandu'ákeLotrembirekorehe.

33Oimeraẽvaohekávaosalvahekove,operdevaʼerã;ha oimeraẽvaoperdevaʼekuehekoveoñongatúta

34Haʼepeẽme,upepyharépeoĩtamokõikuimbaʼepeteĩ tupape.peteĩvaojejapyhýta,haambuekatuojehejáta.

35Mokõikuñaoñemonguʼétaoñondive;peteĩva ojejapyhýta,haambuépeojehejáta

36Mokõikuimbaʼeoĩtañúme;peteĩvaojejapyhýta,ha ambuépeojehejáta

37Ha'ekuéraoporanduchupe:MoõpikocheJára?Ha he'ichupekuéra:Oĩhámepetetekue,upépeoñembyatýta umiágila

1Haheʼichupekuérapeteĩehémploupévarã, kuimbaʼekuéraoñemboʼememevaʼerãha,haanioñekangy;

2He'i:PeteĩtávapeoĩpeteĩhuésndokyhyjéivaTupãgui hanopenáiyvypóragui

3Haoĩpeteĩviúdaupetávape;haoñembojahendápeha he'i:“Evengachévecheenemigo-gui”.

4Sapy'amindoipotái,hauperirekatuhe'iipy'apýpe: NdakyhyjéiramojepeTupãguihandahecháiyvypórape

5Pérokoviúdachemoñeñanduvaígui,avengátachupe,ani haguachemokaneʼõoumemerupi

6Ñandejárahe'i:Pehendumba'épahe'ipehués hekojojáva

7HanovengamoʼãipikoTupãijeporavopyretee, osapukáivachupeárahapyhare,oaguantaareramojepe hendivekuéra?

8Haʼepeẽmehaʼepyaʼevoiovengatahachupekuéra Upevére,peYvypóraRa'yoúvo,ojuhútapajeroviakoyvy apeári?

9Haʼeomombeʼukoehémplopeteĩpersónaojeroviávape ijehehekojojahahaodespresiahahapichakuérape.

10Mokõikuimbaʼeohotémplopeoñemboʼehagua peteĩvafariséohaambuekatuimpuéstookobráva

11Pefariséooñembo'yhaoñembo'eijupe:“Ñandejára, ame'ẽndéveaguije,ndaha'éihaguéreambue kuimba'ekuéraicha,mondaha,inhusto,oporomoakãratĩva, térãkoimpuestocobrador-ichajepe”.

12Aajunadosvésekádasemána,ameʼẽdiezmoopambaʼe arekóvagui

13Peimpuéstookobráva,oñemboʼymombyry,ndohupíri hesayvágagotyo,oinupãuveiijyvahaheʼi:“Ñandejára cheporiahuverekochepekadór”

14Cheha'epeẽme,kokuimba'eoguejyhógapehekojojáva, ambuerangue,opavaveoñembotuichávaoñemomichĩtaha peoñemomirĩvaoñembotuichavéta

15Ha'ekuéraogueruaveihendápemitãmimiopokohaguã hesekuéra,hahemimbo'ekuérakatuohechávoupéva, omongavajuchupekuéra

16Jesúsohenóichupekuérahahe'i:Pehejaumimitã michĩvatoucherendápehaanipembotovechupekuéra

17Añetehápehaʼepeẽme:OimeraẽndohupytýivaTupã Rréinopeteĩmitãicha,ndoikemoʼãiipype.

18Peteĩmburuvichaoporanduchupe:Mbo'eháraporã, mba'épaajapótaahupytyhaguãjeikoveopave'ỹva?

19Jesúshe'ichupe:Mba'érepikocherembiapoporã? avavenaiporãi,peteĩntejepe,he'isévaTupã

20Ndereikuaaumitembiapoukapy:Aniremoakãratĩ,Ani rejuka,Aniremonda,Aniremombe'ujapu,emomba'ende ruhandesýpe

21Haʼeheʼi:“Opakoʼãmbaʼeañongatuchemitãguive”

22Jesúsohendúvoko'ãmba'e,he'ichupe:Peteĩmba'e ofaltandéve:evendeopamba'ererekóvahaeme'ẽ mboriahúpe,hareguerekótatesoroyvágape,haeju chemoirũ

23Ohendúvoupéva,ombyasyeterei,ipirapirehetáva

24Jesúsohechávooñembyasyetereiha,he'i:Ajépahasy umiipirapirehetávaoikeÑandejáraRréinope!

25Peteĩkaméllopeifasilveohasapeteĩagujaresarupi, peteĩkuimbaʼeiplátavaoikerangueÑandejáraRréinope.

26Umiohendúvaheʼi:“¿Mávapikoupéicharõikatu ojesalva?”

27Upéihe'i:Umimba'eyvypórandaikatumo'ãiva, Tupãmeikatu.

28UpémarõPedrohe'i:Orerohejaopamba'eharoguata nderapykuéri.

29He'ichupekuéra:Añetehápeha'epeẽme,ndaipóri kuimba'eohejava'ekuehóga,ituvakuéra,ijoyke'y, hembirekotérãita'ýra,TupãRréinorehehápe

30Ha'enome'ẽmo'ãihetamba'eko'ãgaguahakomundo oútavapejeikoveopave'ỹva

31Upéioguerahahendápeumidoce-pehahe'ichupekuéra: Péinaápe,rojupiJerusalénpe,haopamba'eohaiva'ekue umimaranduháraYvypóraRa'yrehegua

32Oñeme'ẽtachupegentil-kuérape,oñembohoryhese, oñembohorýtahaoñembohoryhese

33Ha'ekuéraoinupãhaojukátachupe,hambohapyha árapeopu'ãjeýta.

34Ha'ekuéranoñandúimba'eveko'ãmba'e,hakoñe'ẽ oñeñomichuguikuéra,handoikuaáihikuáiumimba'e oje'éva.

35OguahẽvoJericópe,peteĩohecha'ỹvaoguapytape rembe'ýpeojerureasy

36Ohendúvoumihénteohasaha,oporandumbaʼépaheʼise upéva

37Ha'ekuérahe'ichupe:JesúsNazaretguaohasaha

38Upéiosapukáihahe'i:Jesús,ndeDavidRa'y,che poriahuvereko

39Umiohóvahenondépeomongavajuchupeokirirĩhaguã, haha'eosapukáihetave:“DavidRa'y,cheporiahuvereko”.

40Jesúsoñembo'yhahe'iojegueruhaguãchupehendápe

41He'ichupe:Mba'epikoreipotátaajaponderehe?Ha'e he'i:CheJára,ahechahaguã.

42Jesúshe'ichupe:Emañamína,ndejeroviandesalva 43Upepeteohechahaohohapykuériomomba'eguasúvo Tupãme.

MOAKÃHA19rehegua

1JesúsoikehaohasaJericórupi

2Ha,péinaápe,oĩpeteĩkuimbaʼehéravaZaqueo,haʼéva pemburuvichaumiimpuestoapytégui,hahaʼeipirapire hetáva

3HaohekaohechaJesúspemávapahaʼe;handaikatúikuri peprensarehehápe,michĩguiijyvate.

4Ha'eoñanihenondépe,haojupipeteĩsicómore yvyramátareohechahaguãchupe,ohasátaguiupetape

5Jesúsoguahẽvoupelugárpe,omañayvatehaohecha chupehaheʼichupe:“Zaqueo,pyaʼeeguejykoárape apytavaerãguinderógape.

6Upéipyaʼeoguejyhaorresivichupevyʼápe

7Haohechávoupéva,opavaveoñeʼẽmbeguehaheʼi:“Oho hagueovisitapeteĩkuimbaʼepekadórndive”

8Zaqueooñembo'yhahe'iÑandejárape;Péinaápe, Ñandejára,chemba’erepymbyteame’ẽmboriahúpe;ha aipeʼáramooimeraẽmbaʼeoimeraẽvaguiacusaciónjapu rupive,amoĩjeychupeirundyjey

9Jesúshe'ichupe:Koárapeoukoógapesalvación, ha'éguiaveiAbrahánra'y.

10YvypóraRa'youohekahaosalvahaguãpeokañýva 11Ohendúvohikuáiko'ãmba'e,ombojoapyhaoñe'ẽpeteĩ ehémplo,ha'ehi'aguĩguiJerusaléngui,haoimo'ãguihikuái TupãRréinopya'eojekuaataha

12Upémarõhaʼeheʼi:“Peteĩkaraiguasuohomombyrýpe orresivihaguapeteĩrréinohaoujeyhagua”.

13UpémarõJesúsohenóiumihembiguáipehaomeʼẽ chupekuéra10kílohaheʼichupekuéra:“Pembaʼapoche ajupeve”.

14Umiitavayguandochaʼéihese,haomondopeteĩ mensáhehapykuérihaheʼi:“Ndoroguerekomoʼãiko kuimbaʼeogovernahaguaoreári”.

15Haojehu,oujeývo,ohupytyrireperréino,upérõ omandakoʼãtembiguáipeoñehenóihaguachupe,haʼe omeʼẽvaʼekuepepláta,oikuaahaguamboýpapeteĩteĩ oganavaʼekuenegociaciónrupive

16Upéioupeprimerohaheʼi:“CheRuvicha,ndelívro oganadiezkílo”

17Upéihe'ichupe:“Iporã,ndetembiguáiporã,sa'ieterei rejeroviahaguére,reguerekoautoridaumitávarehe.

18Pemokõihaouhahe'i:“CheJára,ndeplátaohupytýma 5kílo”

19He'iaveichupe:Eikoavei5távaruvicharamo.

20Upéiouótrohaheʼi:“CheRuvicha,péinaápendepláta, añongatuvaʼekuepeteĩservilletape

21Cheningoakyhyjémandehegui,ndeningopeteĩ kuimbaʼeipyʼahatãva

22Hahe'ichupe:Ndejurúguivoirohusgáta,ndetembiguái aña.Ndenikoreikuaacheha'ehapeteĩkuimba'e ipy'ahatãva,amono'õpenañotỹiva,haamono'õumi nañotỹiva

23Mba'érepikonereme'ẽichepirapirebanco-pe,ajuvove ajerurehaguãchemba'évausurareheve?

24Upéiheʼiumioñemboʼývape:“Peipeʼachuguipepláta hapemeʼẽpeorekóvapediezkílo”.

25(Ha'ekuérahe'ichupe:“Ñandejára,ha'eoguereko10 kílo)

26Cheha'epeẽme,opaoguerekóvapeoñeme'ẽtaha.hape ndoguerekóivagui,jepepeoguerekóvaojepe'átachugui

27Hakatuumicheenemigo,ndoipotáivachearreina hiʼarikuéra,oguerukoʼápehaojukachupekuérache renondépe

28Haʼeheʼirirepéicha,ohohenondépe,ojupívo Jerusalénpe.

29OguahẽvoBetfagéhaBetania,pesérrohéravapesérro deOlivos,omondomokõihemimboʼépe

30He'i:Tapehopepuévlooĩvapependerovái.Peike javepejuhútapeteĩryguasura'yoñeñapytĩva,araka'eve ndoguapýivahi'ári

31Oĩramooporandúvapeẽme:“Mbaʼérepikopepoi chupe?”péichapejechupe:‘Ñandejáraoikotevẽguihese

32Umioñemondovaʼekueohohaojuhuhaʼeheʼi haguéichachupekuéra

33Oipe'aajahikuáiperyguasura'y,ijárahe'ichupekuéra: Mba'érepikopeipe'aperyguasura'y?

34Ha'ekuérahe'i:Ñandejáraoikotevẽhese.

35Ha'ekuéraogueruJesúsrendápe,haomomboijaope ryguasura'yári,haomoĩJesúspehi'ári

36Haohokuévo,haʼekuéraoipysoijaopetapére

37Hahiʼaguahẽvo,koʼágajepepeyvytyOlivotýgui, enteroveidisipulokuéraatyguasuoñepyrũovyʼaha omombaʼeguasuÑandejárapeiñeʼẽhatãmeopaumimbaʼe ipuʼakapávaohechavaʼekuére;

38He'i:“Toñemomba'eguasupeRréioúvaÑandejára rérape,py'aguapyyvágapehatoñemomba'eguasu Yvateguápe”

39Unoskuántofariséoumihénteapytéguiheʼichupe: “Mboʼehára,ejaʼoneremimboʼekuérape”.

40Ha'ehe'ichupekuéra:Ha'epeẽme,ko'ãvaokirirĩramo, umiitaosapukáipya'e.

41Oguahẽvo,omañapesiudahahasẽhese.

42He'i:“Reikuaárire,ko'ãgapeve,umimba'ende py'aguapyrehegua!hakatukoʼágaoñeñominderesagui

43Oguahẽtandeáriára,neenemigokuéraomombotaha ndejerérepeteĩyvykua,ndejerérehanderendápeopárupi

44Hanemoĩtayvýpejepe,haneraʼykuéranderyepýpe;ha ndohejamoʼãindepypepeteĩitaambueári;ndereikuaáigui peáranderevisitahague

45Upéioiketupaópehaoñepyrũomosẽumiovendévape haumiojoguávape

46He'ichupekuéra:“ÑandejáraÑe'ẽmehe'i:“Cheróga hínañembo'eróga.

47HaʼeningooporomboʼekádadíapetémplopePa'i ruvichakuéra,Moisésrembiapoukapymbo'ehahatetã ruvichakuérakatuohundisechupe.

48Handojuhúimba'épaikatuojapohikuái,opavave ohendusetereíguichupe

MOAKÃHA20rehegua

1Haojehupeteĩára,ombo’évotavayguakuérapetupaópe, haomombe’ujavemaranduporã,sacerdoteruvichaha mbo’eháraleipeguaouhi’áriumiancianondive

2Haoñe'ẽchupe:Emombe'uoréve,mba'eautorida rupiverejapoko'ãmba'e?¿Mávapikopeomeʼẽvandéve koautorida?

3Ha'eombohovaichupekuéra:Aporandútaaveipeẽme peteĩmba'ehaembohováichéve:

4Juanñemongarai,yvágaguipikotérãyvypóragui?

5Ha'ekuéraoñe'ẽojupehe'ívo:Ja'éramo:Yvágagui! ha'ehe'íta:Mba'érepikondapegueroviáihese?

6Hakatuhajaʼéramo:Yvypóragui;opavave tavayguakuérañandejapítaitápe,ha'ekuéraoikuaaporãgui Juanha'ehapeteĩmaranduhára

7Haombohováihikuái,ndaikatuihaoikuaamoõguipaou 8Jesúshe'ichupekuéra:Cheaveinamombe'úipeẽme mba'eautoridarupiveajapoko'ãmba'e

9UpéioñepyrũoñeʼẽumihéntepekoehémploPeteĩ kuimba'eoñotỹparraltyhaohejaumiñemitỹhárape,haoho mombyrymombyry

10Oguahẽvoáraomondopeteĩtembiguáiumichokokue rendápeome'ẽhaguãchupeparralyva,haumichokokue oinupãchupehaomondochupenandi

11Upéiomondojeyambuetembiguái,haoinupãavei chupe,ojerureasychupe,haomondochupenandi

12Upéiomondojeymbohapyha,haoinupãaveichupeha omosẽ

13Upéipeparraltyjáraheʼi:“¿Mbaʼépaajapóta?”. Amondótachera'yahayhuetéva,ikatuomomba'echupe hikuáiohechávochupe

14Umichokokueohechávochupe,ojodiskutiojupehahe'i: “Kóvahínapeheredero

15Upémarõomosẽhikuáipeparraltyguihaojukachupe. Mba'epikoojapótahesekuéraparraltyjára?

16Oútaohundítakoʼãchokokuépehaomeʼẽtapeparralty ótrope.Haohendúvoupéva,he'ihikuái:Tupãanihaguã.

17UpémarõJesúsomañachupekuérahaheʼi:“¿Mbaʼe pikokoʼãmbaʼeojeʼéva:‘Peitaumiomopuʼãvaomboyke vaʼekue,oikochuguipeeskínaakã?”

18Oimeraẽhoʼávaupeitaári,oñembyaíta;hakatu ho'átavaári,omongu'ítachupeenpolvo.

19Haumisaserdóteruvichahaumimboʼeháraleipegua, upearavópeohekahikuáiopopohesehaokyhyjehikuái tavayguakuéragui,ohechakuaáguihaʼeheʼihagueko ehémplohesekuéra

20Hahaʼekuéraomañahese,haomondoespía, oñembojeguávakuimbaʼehekojojávare,ojagarrahagua iñeʼẽ,upéichaomeʼẽhaguachupesãmbyhyhárapuʼakaha autorida-pe.

21Upémarõhaʼekuéraoporanduchupe:“Mboʼehára, roikuaaporãndeereharemboʼeporãha,ni nereguerohoryihaavavépe,sínoremboʼeañeteha Ñandejárarape

22¿IkatupikoñandéveñameʼẽimpuestoCésarpe,térãpa nahániri?

23Ha'eramokatuohechakuaaiñaranduhahahe'i chupekuéra:Mba'érepikopeẽchembopy'ara'ã?

24Ehechaukachévepeteĩplátapláta.Mávara’ãngaha superscripciónoguereko?Ha'ekuéraombohováihahe'i: Césarmba'e

25Upéihe'ichupekuéra:Peme'ẽCésar-peumimba'e Césarmba'évahaTupãmeumimba'eTupãmba'éva

26Handaikatúiojejokohikuáiiñeʼẽretavayguakuéra renondépe,haoñesorprendehikuáiombohováihaguéreha okirirĩ

27UpéiouJesúsrendápeumisaduseo,onegávandaiporiha ñemoingovejey.haoporanduhikuáichupe.

28“Mbo’ehára,Moisésohaioréve:“Oĩramopeteĩ kuimba’eryvyomanóvahembirekohaomanóramo imemby’ỹre,iñermánoomendahembirekópeha omongakuaaiñermánope”

29Upémarõoĩ7joyke'y,hapepeteĩhaomendahembireko haomanoimemby'ỹre.

30Pemokõihaomendachupehembirekorã,haomano imembyʼỹre

31Hambohapyhaoguerahachupe;haupéichaaveiumi sieteavei,ndohejáiimemby,haomano

32Ipahápepekuñaomanoavei

33Upéicharõ,perresurreksiónpe,¿mávarembirekopiko haʼekuéra?sieteoguerekóguichupehembirekorã

34Jesúshe'ichupekuéra:Koyvyariguaomendaha oñemenda.

35Umiojehechátavaomerecehaohupytyhaguãupe mundohaomanóvaapytéguijeikovejey,nomendáiha noñemendái

36Ndaikatumoʼãvéimaomanohikuái,ojoguáguihikuái umiángelndive;hahaʼeTupãraʼy,haʼéguipejeikovejey raʼy.

37Koʼágaumiomanóvaoikovejeyrire,Moisésjepe ohechaukapekaʼaguýpe,ohenóirõguareÑandejárape AbrahánJára,IsaacJárahaJacobJára

38Ha'endaha'éiomanóvaJára,oikovévaTupãuvei

39Upémarõoĩumimboʼeháraleipeguaheʼi:“Mboʼehára, ereporã”

40Hauperirenoñanimáihikuáioporanduchupe mbaʼeveichavérõ.

41Upéihe'ichupekuéra:Mba'éichapikohe'ihikuái Cristoha'ehaDavidra'y?

42Davidvoihe'iSalmoskuatiañe'ẽme:“Ñandejárahe'i cheJárape:Eguapycheakatúape.

43Ajapopeveneenemigokuérapendepyryru

44Davidhe'ichupeÑandejára,mba'éichapikoha'eita'ýra?

45UpéiopavaveohendúvapeJesúshe'ihemimbo'e kuérape

46PeñangarekókeumiMoisésrembiapoukapymbo'ehára kuéragui,oguatasévaijaopuku,haohayhúvaomomaitei mercado-pe,umiapykaijyvatevévapesinagógape,haumi kotyguasuokarujave

47Umívaho'uumiviúdarógahaoñembo'epukuhaguã MOAKÃHA21rehegua

1Haomañayvatehaohechaumikuimbaʼeipirapirehetáva omombohaijopóipetesórope.

2Haohechaaveipeteĩviúdamboriahuomombohaupépe mokõitápa

3Haha'ehe'i:Añetehápeha'epeẽme,koviuda mboriahuomoingehetavemba'eopavavegui

4Opavaveko'ãvaomoingehetamba'eTupãoikuave'ẽvape

5Haoĩoñeʼẽvapetémplore,haʼeheʼi:

6Koʼãmbaʼepehechávarehekatu,oútaára, ndopytamoʼãihápepeteĩitaambuévaári, noñemombomoʼãiva.

7Haʼekuéraoporanduchupe:“Mboʼehára,¿arakaʼépa oikótakoʼãmbaʼe?”hambaʼetechaukahapikooikóta koʼãmbaʼeoikovove?

8Ha'ehe'i:Peñangarekókeanihaguãpeñembotavy Hi'aguĩmaára,upévareanipehohapykuéri

9Pehendúvoñorairõhasarambi,anipekyhyje,koʼãmbaʼe oikoraẽvaʼerãguihakatupeipahandaha’éisapy’aha sapy’a

10Upéihe'ichupekuéra:“Tetãnguéraopu'ãtatetãndive, harréinoopu'ãtatetãndive

11Hatuichayvyryrýioikótaopaichaguahendápe,ha ñembyahýi,hambaʼasy;haoikótayvágaguijehecha kyhyjehatechaukahatuicháva

12Péroopakoʼãmbaʼemboyve,haʼekuéraomoĩtaipo pendeárihapendepersegivaʼerã,pendegueraha sinagógapehakárselpe,hapendegueraharréiha mburuvichakuérarenondépecherérakáusare

13Haojevýtapeẽmepeteĩtestimoniorã.

14Upévare,pemoĩpenekorasõme,anipejepy'amongeta mboyvemba'épapembohováita

15Cheameʼẽtapeẽmepeteĩñeʼẽhaarandu,enterovepene enemigokuérandaikatumoʼãivaheʼihandaikatumoʼãi oñemoĩ.

16Hapenetraisionátatuvakuéra,joykeʼy,hapehẽngueha angirũnguéra;haoĩpendeapytépeojukátavahikuái

17Haopayvypórandaijaʼéipenderehecherérarehehápe 18Péronipeteĩpeneakãraguenomanomoʼãi.

19Penepasiénsiarupipeguerekopeneánga

20HapehechávoJerusalénojerehaehérsitokuérareheve, upéicharõpeikuaahiʼaguimbaitemahapeñehundi

21UpéiumioĩvaJudéapetoñaniumimontáñapehatosẽ umioĩvaijapytépe;haanitoikeipypeumioĩvaumitetãme.

22Koʼãvahínaumiáraoñevengahagua,oñekumplihagua opambaʼeojehaíva

23Hakatu,aiumihyeguasúvahaumiimembykambúvare, umiárape!oikótaguituichajehasa’asyupetetãme,ha pochykotavayguakuéraári

24Ha'ekuéraho'átakysepukúpehaojegueraháta prisionéroramoopatetãme,haJerusalénopyrũtagentilkuéragui,oñekumplipeveumigentilára

25Haoĩtatechaukahakuarahy,hajasy,hambyjakuérape; hayvyáritetãnguérajehasa’asy,ñembyasyreheve;yguasu haolaokororõva;

26Yvypórakorasõokyhyjéguihaoma'ẽguiumimba'e oútavakoyvyapeári,yvágapu'akaoñemomýitagui.

27HaupérõohechátahikuáipeYvypóraRaʼýpeouha peteĩaraipepuʼakahatuichagloriareheve

28Haoñepyrũvooikokoʼãmbaʼe,upéicharõpemaña yvatehapehupipeneakã;Hi’aguĩmaguipenderredensiõ

29Haʼeoñeʼẽchupekuérapeteĩehémplo;Péinapeígo mátahaopayvyramáta

30Koʼágaodisparavovehikuái,pehechahapeikuaa pendejeheguihiʼaguimbaitemahapeverano.

31Upéichaaveipeẽpehechávooikohako'ãmba'e,peikuaa TupãRréinohi'aguĩmaha

32Añetehápehaʼepeẽme:Koñemoñarendohasamoʼãi, oñekumplipeveopambaʼe

33Yvágahayvyohasáta,hacheñe'ẽkatundohasamo'ãi

34Hapeñangarekókependejehe,anihaguaarakaʼevepene korasõhenyhẽtereipembaʼekyʼa,pekaʼu,ha pejepyʼapýguikotekovére,haupéichaupeáraoupeẽme peikuaaʼỹre.

35Oútapeteĩñuhãichaopavaveoikóvakoyvyapeári

36Upévarepeñangarekókehapeñemboʼetapiaite,ikatu haguáichapejekuaapememeʼẽhapejehekýihaguaopakoʼã mbaʼeoikótavagui,hapeñemboʼyhaguaYvypóraRaʼy renondépe

37Haárajavehaʼeomboʼehínapetémplope;Ha pyharekueosẽhaopytapeyvytyhéravapeOlivoyvyty

38Koʼẽmbotávoumihénteouhendápetémplopeohendu haguachupe.

MOAKÃHA22rehegua

1Hiʼaguímapefiéstadepanilevaduraʼỹva,héravaPáskua

2Haumisaserdóteruvichahamboʼeháraleipeguaoheka mbaʼéichapaikatuojukachupe;okyhyjéguihikuái tavayguakuéragui

3UpéiSatanásoikeJudasrendápehéravaIscariote,haʼéva umidoceapytégui.

4Haoho,haoñeʼẽsaserdóteruvichahakapitánndive, mbaʼéichapaikatuotraisionachupechupekuéra

5Haovyʼahikuái,haojapokonvénioomeʼẽtahachupe pláta

6Hahaeopromete,haohekaoportunidaotraisionahagu chupekurapeatyguasundaipe

7UpéioguahẽpeáraojejukahaguapePáskua

8Ha'eomondoPedrohaJuan-pe:Tapehopembosako'i orévePascuarokaruhaguã.

9Ha'ekuéraoporanduchupe:Moõpikoreipotáta rombosako'i?

10Ha'ehe'ichupekuéra:Péinaápe,peikevovepe távape,peteĩkuimba'eoguerahávayryruomoirũchupepe ógaoikehápe.

11Pejepeógajárape:‘Mbo'ehárahe'ipeẽme:‘Moõpaoĩ pekotyinvitádo,cheremimbo'ekuérandiveha'uhápe Pascua?

12Ha'eohechaukátapeẽmepeteĩkotyguasuyvategua oñembosako'íva,upépepembosako'i

13OhohikuáihaojuhuJesúshe'ihaguéichachupekuéra, haombosako'ihikuáiPascua.

14Oguahẽvopeóra,oguapyhendiveumi12apóstol 15He'ichupekuéra:Aipotaitereiningoakarupenendive koPáskuaahasamboyve.

16Chehaʼéguipeẽme,ndaʼumoʼãvéimachugui, oñekumplipeveTupãrréinope

17Upéiojagarrapekópahaoagradesehaheʼi:“Pejagarra kombaʼehapembojaʼopeẽme

18Chehaʼepeẽme,ndaʼumoʼãipeparralyva,oupeve Tupãrréino

19Upéiojagarrambuja,oagradese,omboja'ohaome'ẽ chupekuérahe'ívo:“Kóvahínachereteoñeme'ẽva penderehehápe

20Upéichaaveipekópaokarurire,heʼi:“Kokópahaʼe hínapetestamentopyahucheruguype,oñeñohẽva penderehehápe”

21Hakatu,péinaápe,pechetraisionávapooĩchendive mesaári.

22HaañetehápepeYvypóraRa'yoho,ojedesidihaguéicha, hakatuaipekuimba'eoñetraisionava'ekuérechupe!

23Haoñepyrũoporanduhikuáiojuehe,mávapa ijapytepekuéraojapótakombaʼe

24Haoĩaveipeteĩñorairõijapytepekuéra,mávapa ijapytepekuéraojeikuaavaʼerãtuichavéva.

25He'ichupekuéra:Umitetãambueguaruvichakuéra oisãmbyhyhesekuérahaumioipurúvaautorida hiʼarikuéraoñembohérabenefactor.

26Peẽkatuanipeikoupéicha,petuichavévapende apytépetoikopeimitãvévaichahapemburuvicha,pe oservívaicha.

27¿Mbaʼépapetuichavéva,peoguapývaokaruhápetérã peoservíva?¿ndaha'éipikopeoguapývatembi'úpe?ha katucheaimependeapytépepeoservívaicha.

28Peẽhaʼeumiosegívachendivechepyʼaraʼãme 29Haamoĩpeẽmepeteĩrréino,cheRuomoĩhaguéicha chéve;

30Ikatuhaguáichapekaruhapeyʼuchemesápeche Rréinope,hapeguapyumitrónopepehusgahaguaumi docetribuIsraelgua.

31Ñandejárahe'i:“Simón,Simón,péinaápe,Satanás oipotapeẽme,penemongu'ehaguãtrígoicha

32Chekatuañembo'endereheanihaguãokañyndejerovia.

33He'ichupe:CheJára,aimemaahahaguãnendive ka'irãimehañemanomeve

34Ha'ehe'i:Pedro,ha'endéve,pegallonosapukáiko árape,renegamboyvembohapyjeychekuaaha

35Hahe'ichupekuéra:Amondoramoguarepeẽme mba'eryru,ryruhasapatu'ỹre,¿peteĩpikoofaltapeẽme mba'eve?Ha'ekuérahe'i:Mba'eve

36UpémarõJesúshe'ichupekuéra:Ko'ágãkatu,pe oguerekóvaibolsillo,tojagarráhaaveipeikysepuku.

37Cheha'epeẽme,ko'ãmba'eojehaívaojejapova'erãha gueterichepy'apýpe:“Ojeikuaaha'eumihembiapovaíva apytépe

38Ha'ekuérahe'i:CheJára,péinaápemokõikysepuku Hahe'ichupekuéra:Oĩporãma.

39Osẽhaohojepiveguáicha,yvytyOlivotýpeha hemimboʼekuéraohoaveihapykuéri

40Oguahẽvoupetendápe,he'ichupekuéra:Peñembo'e anihaguãpeikejepy'ara'ãme

41Upéiojeichuguikuérapeteĩitapukurupi,oñesũha oñemboʼe.

42He'i:“CheRu,reipotáramo,eipe'acheheguikokópa

43Upéiojehechaukachupepeteĩánhelyvágagui omombaretehaguachupe.

44Hahasyetereirupioñembo'eipy'aiteguive,hasudor ha'etekutuichatuguyho'ávayvýpe

45Opu'ãvooñembo'éguihaoguahẽhemimbo'ekuéra rendápe,ojuhuchupekuéraokehañembyasy

46Haoporanduchupekuéra:Mba'érepikopeke?pepu'ã hapeñembo'e,anihaguãpeikejepy'ara'ãme

47Haʼeoñeʼẽajagueteri,ohechahetahénte,hape ojeheróvaJudas,peteĩvaumidoceapytégui,oho henonderãkuérahaoñembojaJesúsrendápeohetũhagua chupe

48Jesúskatuhe'ichupe:Judas,¿retraisionapikopeteĩ añuãmeYvypóraRa'ýpe?

49Umioĩvaijeréreohechávombaʼépaoikótauperire,heʼi chupe:“CheRuvicha,¿jajukapikokysepukureheve?”.

50Peteĩvaoinupãpesúmosaserdóterembiguáipehaoikytĩ chuguiijapysaakatúa

51Jesúshe'i:Pehejako'ágãpeve.Haopokoijapysápeha omonguerachupe

52UpémarõJesúsheʼiumisaserdóteruvicha,umikapitán deltémplohaumiansiánoouvaʼekuépehendápe:“¿Peẽ pikopesẽkysepukuhayvyrarehevepemondaha reheguáicha?”

53Árahaáraaimejavepenendivetémplope, ndapeipysoivaʼekuechepo,pérokoʼágahaʼependeóraha pytũmbýpe

54Upéiojagarrachupehikuáihaoguerahachupesaserdóte guasurógapeHaPedroohohapykuérimombyry

55Omyendyriretatapesalónmbytépehaoñemoĩ oñondive,Pedrooguapyijapytepekuéra.

56Peteĩkuñataĩomañachupeoguapyajatataykére,ha omañaporãhesehaheʼi:“Kokuimbaʼeoĩaveihendive”

57Upéihaʼeonegachupehaheʼi:“Kuña,chendaikuaái chupe”

58Uperiremiambueohechachupehahe'i:Ndeavei ha'ekuéraapytépe.Pedrohe'i:Karai,chendaha'éi.

59Peteĩórarupi,ótroheʼi:“Añetehápekokaraioĩavei hendive,haʼeningoGalileagua”

60Pedrohe'i:Karai,ndaikuaáimba'épaere.Haupepete oñe'ẽajagueteri,pegallootyryry

61ÑandejáraojerehaomañaPédrorePedroimandu'a Ñandejárañe'ẽre,he'ihaguechupe:“Galloosapukái mboyve,mbohapyjeychenegáta”

62HaPedroosẽhasẽhahasẽvaieterei.

63UmikuimbaʼeojokóvaJesúspeoñembohoryheseha oinupãchupe

64Ombotyparirehesa,oinupãchupehovaitépeha oporanduchupe:Eprofetisa,¿mávapikondeinupã?

65Hahetambaʼeoñeʼẽvaihesehikuái

66Ko'ẽmbotávo,oñembyatyumiancianotetãygua, saserdóteruvichahambo'eháraleipegua,haogueraha Jesúspeikonsehohápehahe'i:

67NdepikopeCristo?emombe'uoréve.Hahe'ichupe kuéra:Amombe'úramopeẽme,ndapegueroviamo'ãi

68Hacheaveiaporandúramopeẽme,napembohováimoʼãi chéve,nicherejamoʼãiaha.

69KoʼáguirirepeYvypóraRaʼyoguapýtaTupãpuʼaka akatúape

70Upéiopavavehe'i:NdepikoTupãRa'y?Hahe'i chupekuéra:Peẽpejecheha'eha.

71Ha'ekuérahe'i:Mba'epikoñaikotevẽvetestimonio? ñandevoiñahendúguiijuruteépe.

MOAKÃHA23rehegua

1HaopavaveopuʼãhaoguerahachupePilatorendápe.

2Ha'ekuéraoñepyrũoakusachupehahe'i:“Rojuhuko karaiombotavyhatetãmehaombotoveome'ẽhaguã impuestoCésar-pe,he'ívoha'ehaCristoha'ehapeteĩRréi” 3Pilatooporanduchupe:Ndepikohudíoruvichaguasu? Ha'ekatuhe'ichupe:Ndeere.

4UpémarõPilatoheʼiumisaserdóteruvichahape puévlope:“Ndajuhúimbaʼeveivaívakokuimbaʼépe”

5Ha'ekuérakatuipy'ahatãvehahe'i:“Ha'eomomýi tavayguakuérape,ombo'évoopajudíope,oñepyrũvo Galileaguiveko'ápepeve”

6PilatoohendúvoGalilea,oporandupekuimbaʼépa Galileagua

7HaoikuaariremíntehaʼehaHerodespoguýpe,omondo chupeHerodesrendápe,haʼevoioĩvaʼekueavei Jerusalénpeupetiémpope

8HerodesohechávoJesúspe,ovy'aiterei,areguivéma ohechaséguichupe,ohendúguihetamba'echugui.ha ohaʼarõohechahaguealgúnmilagrohaʼeojapovaʼekue

9Upéioporanduhendivehetañeʼẽme;hakatu nombohováichupemba'eve.

10Upéiumisaserdóteruvichahamboʼeháraleipegua oñemboʼyhaoakusavaietereichupe

11Herodesñorairõhárandiveombohoryhese,oñembohory hesehaomondehesepeteĩaoporãitehaomondojeychupe Pilatorendápe

12UpeárapevoiPilatohaHerodesoñoangirũ,upe mboyveoñorairõvaʼekueojuehe

13Pilatoombyatyparireumisaserdóteruvicha, mburuvichakuérahapuévlope.

14He'ichupekuéra:“Peẽpegueruchévekokuimba'épe, peteĩombotavývaichapetavayguakuérape

15Nahániri,niHerodesjepe,chepombouhendápe.ha, péinaápe,ndojejapóihesembaʼeveomanóva

16Upévareakastigátachupehaapoítachugui

17(Tekotevẽningoopoipeteĩvapechupekuérapekaru guasuaja)

18Ha'ekuéraosapukáipeteĩjeýpehahe'i:“Eipe'ako kuimba'éguihaepoioréveBarrabásgui.

19(Oñemoĩkárselpeopuʼãhaguérepesiudápeha oporojukahaguére).

20UpémarõPilatoopoisérõguareJesúsgui,oñeʼẽjey chupekuéra

21Ha'ekuérakatuosapukáihahe'i:Pemosaikurusúre, pemosaingokurusúre.

22Mbohapyhajeyhe'ichupekuéra:Mba'érepiko,mba'e ivaívapikoojapo?Ndajuhúimba'eveichaguamba'e oporojukávachupe,upévareakastigátachupehaahejáta oho

23Hapyaʼevoioñeʼẽhatãhikuái,ojerurévochupeojejuka haguakurusúreHaha'ekuérahapa'iruvichakuérañe'ẽ ipu'aka

24HaPilatookondenaojapohaguahaʼekuéra ojerureháicha

25Hahaʼeopoichupekuérapeojepoivaʼekuekaʼirãime opuʼãhaoporojukahaguére,haʼekuéraoipotavaʼekue;ha'e katuome'ẽJesúspeha'ekuéraoipotaháicha

26Haoguerahaajachupehikuái,ojagarrahikuáipeteĩ Simón,Cireneo,osẽvapeñúgui,haomoĩhiʼáripekurusu, haʼeoguerahahaguaJesúsrapykuéri

27Haohohapykuéripeteĩatyguasutavayguakuéra,ha kuña,ojaheʼohaoñembyasývaaveihese.

28Jesúsojerehendápekuérahe'i:Jerusalénrajykuéra, anipehasẽcherehe,pejahe'okatupendejehehapene ra'ykuérare

29Oguahẽtaumiáraheʼítavahikuái:“Ovyʼaumi imemby’ỹva,umiimembyaraka’eveimemby’ỹva,haumi imembyaraka’evenomembýiva”

30Upéioñepyrũtaheʼihikuáiumimontáñape:“Peʼañande ári!”haumiyvytypeve:Orejaho'i.

31Haʼekuéraojapóramokoʼãmbaʼepeteĩyvyramátahovy asývape,¿mbaʼépaojejapótaisekohápe?

32Haoĩaveiambuemokõi,mbaʼevaiapoha,ojegueraha hendiveojejukahagua

33HaoguahẽvohikuáipelugárhéravapeCalvario,upépe ohupihikuáikurusúrechupe,haumimbaʼevaiapohare, peteĩvaijakatúapehaambuépeijasugotyo

34UpémarõJesúshe'i:CheRu,eperdonachupekuéra ndoikuaáiguihikuáimba'épaojapo.Omboja'ohikuáiijao haoityhikuáisorteo

35Hatavayguakuéraoñembo'yomañaUmimburuvicha kuéraaveioñembohoryhesehe'ívo:Ha'eosalvaambue tapichápetojesalva,ha'éramoCristo,Tupã oiporavova'ekue

36Umisoldádooñembohoryaveihese,ouhendápeha oikuaveʼẽchupevinagre

37Hahe'i:Ndeha'éramojudíokuéraruvichaguasu, ejesalva.

38Ojehaiaveihesepeteĩletragriégo,latínhaevréope: “Kóvahínahudíorréi”

39Peteĩvaumimbaʼevaiapohaoñeñapytĩvaʼekueojahéi hesehaheʼi:“NdehaʼéramoCristo,ejesalvandejupeha oréve”

40Peótrokatuomongavajuchupehaheʼi:Nderekyhyjéi pikoÑandejáragui,reimehaguérepekondenasiónpe?

41Haañetehápeñandehekojojáva;Jahupytynikopemba'e jajapova'ekueñanderembiapokuére,hakokuimba'e ndojapóimba'eveivaíva

42Upéihe'iJesúspe:CheRuvicha,nemandu'áke chereherejuvoveneRréinope.

43Jesúshe'ichupe:Añetehápeha'endéve:Koárape reimétachendiveparaísope.

44Upémarõ6haaravorupi,haoĩpytũmbýpeopayvyape árinovehaaravopeve

45Kuarahyiñypytũ,hapetémploválloojepeʼambytépe

46Jesúsosapukáihatã,he'i:“CheRu,ndepópeamoĩche espíritu

47Pesenturiónohechávopeoikóva,omombaʼeguasu Ñandejárapehaheʼi:“Añetehápekóvaningopeteĩ kuimbaʼehekojojáva”

48Haenteroveumihénteoñembyatývaupelugárpe, ohechávoumimbaʼeojehúva,oinupãijyvahaojevy

49OpaumioikuaávahaumikuñaoúvahapykuériGalilea guive,oñembo'ymombyryohechávoko'ãmba'e.

50Ha,péinaápe,oĩpeteĩkuimbaʼehéravaJosé,consejero; haha'epeteĩkuimba'eporãhahekojojáva

51(Upévandoguerohorýikuriumimba'ehe'ívaha hembiapokue.)ha'eArimateagua,peteĩtávahudíopegua.

52KokaraiohoPilatorendápehaojerureJesúsretekue

53Upéioguenohẽhaombojerelínopehaomoĩpeteĩ sepultúrape,oñeñotỹhaguépearakaʼeveavavépe.

54Haupeárapeoñembosakoʼi,hahiʼaguímapytuʼuha 55HaumikuñaoúvahendiveGalileagui,ohohapykuériha ohechapesepultúrahamba'éichapaoñeñotỹhetekue.

56Haojevyhikuái,haombosakoʼiespeciahambaʼe ryakuãporã;haopytu'upytu'uhaárapetembiapoukapy he'iháicha

MOAKÃHA24rehegua

1Peprimerdíadelasemána,koʼẽmboteterei,oguahẽ hikuáipesepultúrape,oguerúvoumimbaʼehyakuãporãva opreparavaʼekue,haótroaveihendivekuéra

2Haojuhuhikuáipeitaojerokyhapesepultúragui

3OikehikuáihandojuhúiÑandejáraJesúsretekue.

4Haojehu,oñemondýivohikuái,péinaápe,mokõi kuimba'eoñembo'yijykéreijaoomimbipáva

5Haokyhyjehaoñesũvoyvýpe,oporanduchupekuéra: Mba'érepikopehekaumioikovévaomanóvaapytépe?

6Ha'enoĩriko'ápe,opu'ãuvei

7He'i:“PeYvypóraRa'yoñeme'ẽva'erãkuimba'eangaipa pópe,haojejukakurusúre,hambohapyhaárapeopu'ãjey vaerã”

8Haimanduʼahikuáiiñeʼẽre.

9Haoujeypesepultúraguihaomombeʼuopakoʼãmbaʼe umioncehaumihembývape

10MaríaMagdalena,Juana,Santiagosy,Maríahaambue kuñaoĩvahendivekuéra,omombe'uko'ãmba'e apóstolkuérape

11Haiñeʼẽhaʼetechupekuéramombeʼupyrei,ha ndogueroviáihikuái

12UpémarõPedroopuʼãhaodiparapesepultúrapeha oñesũvo,ohechaumiaodelínooñenóvahaoho, oñesorprendeijupepeojehúvare

13Upeárapemokõiijapyteguikuéraohopeteĩpuévlo héravapeEmaúspe,opytávaJerusaléngui70kilómetrorupi. 14Haoñeʼẽhikuáioñondivepaopakoʼãmbaʼe oikovaʼekuére

15Ha'ekuéraoñomongetahaoñomongetaajahikuái,Jesús oñembojahaohohendivekuéra

16Hakatuhesakuéraojejokoanihaguãoikuaachupe

17Hahe'ichupekuéra:Mba'eichaguamomarandupiko ko'ãvapeguerekoojuehe,peguataajahapeñembyasy?

18PeteĩvahéravaCleopas,heʼichupe:“¿Ndepikopeteĩ extranhéroJerusalénpe,handereikuaáiumimbaʼeoikóva upépekoʼãárape?”

19Jesúsoporanduchupekuéra:Mba'emba'épa?Ha'e kuérahe'ichupe:JesúsNazaretguarehe,ha'evaekue peteĩmaranduháraipu'akapávahembiapohaiñe'ẽmeTupã haopatetãrenondépe

20Hambaʼéichapaumisaserdóteruvichahaore ruvichakuéraomeʼẽchupeoñekondenahaguaomano hagua,haohundichupekurusúre.

21Orekaturojeroviaha'ehapeorredimiva'erãhaIsrael-pe, haopako'ãmba'eári,koárapembohapyhaáraojejapo hagueko'ãmba'e.

22Heẽ,haoĩaveikuñaoreatyguaoresorprende,oĩva ñepyrũrãpesepultúrape;

23Handotopáivohikuáihetekue,ouhikuái,heʼívo, ohechahagueaveihikuáipeteĩvisiónángelrehegua,heʼíva haʼeoikoveha

24Oĩorendiveohopesepultúrapehaojuhuumikuñaheʼi haguéicha,pérondohecháichupe.

25UpémarõJesúshe'ichupekuéra:Peẽitavyhaipy'a mbeguevévapegueroviahaguãopamba'eproféta he'iva'ekue.

26¿NdahaʼéipikoCristoohasaasyvaʼerãmoʼãkoʼãmbaʼe haoikeigloria-pe?

27HaoñepyrũvoMoiséshaopaproféta-pe,omyesakã chupekuéraopaEscritura-peumimbaʼeoñeʼẽvaijehe

28Upéioñemoaguihikuáipepuévloohohápehikuái,ha haʼeojapohaʼetekuohosevéva

29Ha'ekuérakatuojopychupehahe'i:“Epytaorendive, ka'arupotaitémahaárahi'ári”.Haoikeopytahaguã hendivekuéra

30Upéioguapyajahendivekuéraokarujave,ogueraha mbujape,ohovasa,omboja'ohaome'ẽchupekuéra.

31Haojepeʼahesakuéra,haoikuaachupehikuái;haokañy chuguikuéra

32Haʼekuéraheʼiojupe:“¿Ndahaʼéipikoñandepyʼa okáivañandepyʼapýpehaʼeoñeʼẽajaorendivetapéreha oipeʼaajaoréveÑandejáraÑeʼẽ?

33Upéiopu'ãhikuáiupearavópehaohojeyJerusalénpe, haojuhuumi11oñembyatyhahendivekuéra

34He'i:“Ñandejáraopu'ãjeyhaojehechaukaSimónpe”

35Haomombeʼuhikuáimbaʼépaoikopetapére,ha mbaʼéichapaojekuaachupechuguikuérambujape

36Oñe'ẽajahikuáipéicha,Jesúsvoioñembo'yijapytepe kuérahahe'ichupekuéra:Toikopy'aguapypeẽme.

37Hakatuhaʼekuéraokyhyjehaokyhyje,haoimoʼã ohechahaguehikuáipeteĩespíritu

38Hahe'ichupekuéra:Mba'érepikopejepy'apy?ha mbaʼérepikoheñóipenekorasõmeumipensamiénto?

39Emañamínachepohachepy,haʼehachevoi:che eñangarekohaehecha;peteĩespíritundorekóiguiso’oha kangue,pehechaháichachearekoha

40Haheʼirirepéicha,ohechaukachupekuéraipohaipy

41Ha'ekuérandogueroviáigueterivy'águiha oñesorprende,Jesúshe'ichupekuéra:“Peẽpikoko'ápe tembi'u?

42Ome'ẽchupehikuáipeteĩpiraro'ysãhapeteĩpanalde eírapehẽngue

43Haʼeojagarrahaokaruhenondépe

44Hahe'ichupekuéra:Ko'ãvaha'evaekuepeẽmeaime ajagueteripenendive,oñekumplivaerãhaopamba'e ojehaívaMoisésLéi,profétahaSalmo-pe.cherehe.

45UpémarõJesúsoipeʼachupekuéraiñarandu,ikatu haguáichahaʼekuéraontendeÑandejáraÑeʼẽme

46Hahe'ichupekuéra:Péichaojehai,Cristoohasaasy haopu'ãjeyomanóvaapytéguimbohapyhaárape.

47Haoñemombeʼuhaguahérapepearrepentimientoha angaipakuérarremisiónopatetãnguéraapytépe,oñepyrũvo Jerusalén-gui

48Hapeẽhaʼetestígokoʼãmbaʼére

49Ha,péinaápe,amondopendeáricheRuñeʼẽmeʼẽ,ha katupepytaJerusaléntávape,pehupytypevepuʼakayvate guive

50UpéioguerahachupekuéraBetaniapeve,haohupiipo haohovasachupekuéra

51Haojehu,ohovasaajachupekuéra,ojeichuguikuéraha ojeguerahayvágape.

52Ha'ekuéraomomba'eguasuchupehaohojey Jerusalénpetuichavy'ápe.

53Haoĩmemetémplope,omombaʼeguasúvohaohovasa TupãmeAmén