Tamar liturgie

verhaal halen Tamar muziek terwijl we tot rust komen

Johannescentrum voor zoekers en zieners

woorden van welkom wij ontsteken het licht van de paaskaars wij zingen staande het lied Zomaar een dak boven wat hoofden w i j g a a n s t a a n D i t

2 2. Woorden van ver, vallende sterren, vonken verleden hier gezaaid.

Namen voor Hem, dromen, signalen diep uit de wereld aangewaaid.

Monden van aarde horen en zien, onthouden, spreken voort Gods vrij en lichtend woord. derde zondag van advent, drie kaarsjes

2. Tweede kaars, ga nu je gang, want het wachten duurt al lang.

Maar wij blijven zeker weten: God zal ons toch niet vergeten.

3. Derde kaars, schenk ons je licht, God geeft ons een beter zicht. 't Donker kan niet meer verhullen wat Gods dag ons gaat onthullen.

Vierde kaars, nu jij ook schijnt, zien we hoe de nacht verdwijnt.

Tamar

Johanneskerk 15 december 2013

1

wij bidden ons kyrie gebed en zingen daarna ‘Overal zijt Gij onzichtbaar gegeven…’

Mensen van vlees van licht en gesteente hard en van bloed een vloed niet te stelpen mensen -uw volk uw stad hier op aarde.

Aarde is al wat wij zijn, wat wij maken.

Adem ons open maak ons uw aarde uw nieuwe hemel vrede op aarde.

Tamar

– een collage van tekst, liederen en beelden

Mattheus 1: 1 Overzicht van de afstamming van Jezus Christus, zoon van David, zoon van Abraham.

Abraham verwekte Isaak, Isaak verwekte Jakob, Jakob verwekte Juda en zijn broers, Juda verwekte Peres en Zerach bij Tamar, Peres verwekte Chesron, Chesron verwekte Aram, Aram verwekte Amminadab, Amminadab verwekte Nachson, Nachson verwekte Salmon, Salmon verwekte Boaz bij Rachab, Boaz verwekte Obed bij Ruth, Obed verwekte Isaï, Isaï verwekte David, de koning. David verwekte Salomo bij de vrouw van Uria ….

2. Al die mensen uit ’t verleden mensen zoals ik en jij. maakten wegen naar Gods toekomst, brachten mens’lijkheid nabij.

3. Rachab, wonend op de wallen, kleur bekennend op de muur, Bathseba die werd genomen zomaar op een middaguur.

4. En nog zoveel and’re namen, mensen in een lange rij, die van toen en die van later, die van nu en heel dichtbij.

5. Zij doen meer dan het gewone, geven aan de toekomst naam, doen in ons de hoop herleven, dat God ook met ons zal gaan. tekst: Elly Borren, muziek: Wick Gispen

Tamar

Johanneskerk 15 december 2013

2

Genesis 38: 8 Toen zei Juda tegen Onan: ‘Vervul je zwagerplicht: trouw met de vrouw van je broer en verwek voor je broer nakomelingen bij haar.’ 9 Maar omdat Onan wist dat zo’n kind niet als zijn nageslacht zou gelden, liet hij telkens als hij met de vrouw van zijn broer gemeenschap had zijn zaad op de grond terechtkomen, zodat hij geen nakomelingen voor zijn broer zou verwekken. 10 Wat hij deed was slecht in de ogen van de H E E R , en daarom liet de H E E R ook hem sterven.

Genesis 38:11 Toen zei Juda tegen zijn schoondochter Tamar: ‘Nu je opnieuw weduwe bent, moet je maar weer bij je vader gaan wonen, totdat mijn zoon Sela volwassen is.’ Hij dacht namelijk: Ik moet voorkomen dat hij ook sterft, net als zijn broers. En Tamar ging weer bij haar vader wonen.

1. Uit staat en stand en wijsheid losgewoeld.

Omgewaaid. Ontwortelde plataan.

Toen heeft zij licht onder haar schors gevoeld, een vlaag van knoppen die op springen staan.

2. Uit en jou en woorden weggevlucht.

Ergens heen gejaagd. Boomgrens voorbij Op adem komen in de dunne lucht, je eigen hartslag horen. Vogelvrij.

"Beautiful Flower" This is a song for every girl who's Ever been through something She thought she couldn't make it through I sing these words because I was that girl too Wanting something better than this But who do I turn to?

Now we're moving from the darkness into the light This is the defining moment of our lives 'Cause you're beautiful like a flower More valuable than a diamond You are powerful like a fire You can heal the world with your mind There is nothing in the world that you cannot do When you believe in you, who are beautiful Yeah you, who are brilliant Yeah you, who are powerful Yeah you, who are resilient This is a song for every girl who Feels that she is not special 'Cause she don't look like a supermodel Coke bottle The next time the radio tells you to shake your moneymaker

Now we're moving from the darkness into the light This is the defining moment of our lives 'Cause you're beautiful like a flower More valuable than a diamond You are powerful like a fire You can heal the world with your mind There is nothing in the world that you cannot do When you believe in you, who are beautiful Yeah you, who are brilliant Yeah you, who are powerful Yeah you, who are resilient Yeah you, who are beautiful Yeah you, who are brilliant Yeah you, who are powerful Yeah you, who are resilient Yeah you, this song is for you Yeah you, this song is for you Yeah you, this song is for you Yeah you, yeah you You are briljant India Arie

Shake your head and tell them, tell them you're a leader

Tamar

Johanneskerk 15 december 2013

3

Mooie bloem Dit lied is voor ieder meisje dat ooit iets heeft meegemaakt waarvan ze dacht dat ze het niet zou redden.

Ik zing dit lied omdat ik ook dat meisje was, dat iets beters wilde, maar bij wie kan ik terecht?

Nu bewegen we van het donker naar het licht, dit is hét bepalende moment van ons leven.

‘Want je bent mooi, als een bloem, kostbaarder dan een diamant, je bent krachtig als vuur, je kunt de wereld beter maken met jouw verstand er is niets in deze wereld, dat jij niet kunt als je gelooft in jezelf (die mooi is) ja jij (die schitterend bent) ja jij (die krachtig bent) ja jij (die veerkrachtig bent) Dit is een lied voor ieder meisje dat het gevoel heeft niet speciaal te zijn

‘want je lijkt niet op een supermodel, (met een figuur als) een colaflesje’ De volgende keer dat de radio je zegt ‘ schud maar met je heupen’ schud dan je hoofd en vertel ze dat je een leider bent.

Nu bewegen we van het donker naar het licht, dit is hét bepalende moment van ons leven.

‘Want je bent mooi, als een bloem, kostbaarder dan een diamant, je bent krachtig als vuur, je kunt de wereld beter maken met jouw verstand er is niets in deze wereld, dat jij niet kunt als je gelooft in jezelf (die mooi is) ja jij (die schitterend bent) ja jij (die krachtig bent) ja jij (die veerkrachtig bent) Ja jij, dit lied is voor jou Je bent schitterend.

‘Wat ik als kind las over de heiligen bracht opwinding bij mij teweeg. Ik zag hun adeldom, hoe ze hun leven gaven voor de zieken, de verlamden en de melaatsen. De priesters en de zusters over de hele wereld konden werken voor de kleinste mensen van Christus, en mijn hart werd geroerd door hun werk. Maar er speelde nóg een vraag door mijn gedachten. Waarom gaven ze zoveel aandacht aan het bestrijden van het kwaad en niet aan het voorkomen ervan? Ze hielpen de slaven, maar waarom deden ze niets tegen de slavernij?’

Dorothy Day, 1897-1980

Er is een land waar vrouwen willen wonen Waar vrouw-zijn niet betekent: tweederangs en bang en klein Waar vrouwen niet om mannen concurreren Maar zusters en gelieven kunnen zijn Waar rimpels niet de eenzaamheid voorspellen Maar paspoort zijn naar wijsheid, aanzien, 's werelds raadsvrouw zijn Waar jonge vrouwen dus een leven voorbereiden Waarin zij veertig, zestig, tachtig zullen zijn

Er is een land waar mannen willen wonen Waar jongens van de plicht tot flink en stoer doen zijn bevrijd Waar niemand wint ten koste van een ander En man-zijn ook betekent: zorgzaamheid Waar angst en rouw niet weggemoffeld worden Waar mannen zonder baan niet denken dat ze minder zijn Waar vrouw en man elkaar niet hoeven haten Maar eindelijk bondgenoten kunnen zijn Joke Smit (1033-1981)

Tamar

Johanneskerk 15 december 2013

4

Woestijn waar eens te leven was, uw Naam verstoven als stof en as.

Geen lover schaduwrijk, geen bron, alsof Gij nooit met ons begon.

Keer nog uw aangezicht tot hier; Verzacht mijn hart, wek mijn ogen weer.

Dat niet wat Gij hebt aangeplant Wordt uitgeroeid door mensenhand.

Neerdalen als dauw uit de hemel Als regen uit zware wolken zal de gerechte.

moment van stil zijn

rondom de gebeden de gebeden in stilte wij zingen het lied ‘Herschep e e ons hart (1 maal koor, 2 maal allen)

en bidden het gebed dat Jezus ons heeft voorgeleefd Onze Vader die in de hemelen zijt Uw NAAM worde geheiligd, uw koninkrijk kome, uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel.

Geef ons heden ons dagelijks brood, en vergeef ons onze schulden zoals ook wij onze schuldenaars vergeven, en leid ons niet in verzoeking maar verlos ons van de boze.

Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid in eeuwigheid. Amen. mededelingen en collecte

Tamar

Johanneskerk 15 december 2013

5

wij zingen ons slotlied lied 463 uit het Liedboek (wordt nog afgedrukt)

en gaan van hier met de zegen van de Eeuwige God voorganger: …………………………….

. .

Voor wie wil zien hoe twee weken gelden in Culemborg Tamar in ee n viering gestalte heeft gekregen: kijk naar http://www.youtube.com/watch?v=UmUH_zn3QoQ&feature=youtu.be

Omdat niet alles gezegd kon worden Het doel van de zwagerplicht Veel moderne lezers zullen het prachtig vinden dat Juda aan het einde van het verhaal moet toegeven dat hij Tamar slecht behandeld heeft en dat hij schijnheilig was. En was het echt zo erg dat Onan zijn zaad expres op de grond terecht liet komen? Verdiende hij het wel te sterven? En waarom die kritiek op Juda toen hij Sela de zwagerplicht niet liet vervullen? Waarom werd er zo veel waarde aan die plicht gehecht?

Het verhaal in Genesis 38 noemt maar één keer een doel. Wanneer Juda Onan de opdracht geeft bij Tamar een kind te verwekken, maakt hij duidelijk dat het erom gaat te zorgen voor nageslacht voor zijn overleden broer Er (38,8). ln het oude Midden-Oosten was het hebben van een zoon van groot belang, onder meer omdat hij na je dood rituelen kon uitvoeren die ervoor zorgden dat je het niet al te slecht had in het hiernamaals. Maar kennelijk speelt er meer mee, want waarom kan Tamar niet accepteren dat Sela de zwagerplicht niet vervult? Gaat het haar echt alleen om de belangen van haar overleden man, die volgens het verhaal nota bene een slechterik was, of heeft ze zelf ook belangen? Er is een andere oudtestamentische passage die ook ingaat op de zwagerplicht, namelijk Deuteronomium 25,5-10. De wetgeving die we daar aantreffen, lijkt voor een deel op nog oudere Hethitische en Assyrische wetten, die voorschrijven dat een kinderloze weduwe met haar zwager of eventueel met haar schoonvader moet trouwen. ln tegenstelling tot die buitenbijbelse wetten stelt de passage in Deuteronomium heel duidelijk dat

Tamar

Johanneskerk 15 december 2013

6

de eerstgeboren zoon uit het huwelijk van een kinderloze weduwe en haar zwager beschouwd zal worden als een zoon van de overleden man. De naam van een gestorven man zonder nakomelingen zou verloren gaan (vergelijk Numeri 27,4; Ruth 4,10; 1 Samuël 24,22; 2 Samuël 14,7; 18,18; Psalmen 109,13). De enige oplossing was dat zijn broer een zoon voor hem verwekte, want daardoor bleef zijn naam toch voortbestaan. De zwagerplicht geldt volgens de passage in Deuteronomium trouwens alleen voor broers die op dezelfde plaats woonden als de inmiddels overleden broer. In veel gevallen zal het dan gaan om broers die - net als de overledene - in het ouderlijk huis waren blijven wonen en altijd veel verantwoordelijkheden hadden gedeeld. Broers die ergens anders woonden, hoefden de zwagerplicht niet te vervullen, misschien ook omdat ze geen grote rol konden spelen in de opvoeding van het kind. Niet alleen in Genesis 38, maar ook in de bepalingen in Deuteronomium klinkt door dat de weduwe er veel belang bij had dat haar zwager een zoon bij haar verwekte. Zij is degene die haar zwager aanklaagt als hij zijn plicht niet wil vervullen (Deuteronomium 25,7-10). Waarom wil zij een zoon? Speelt voor haar de natuurlijke, vrouwelijke kinderwens een rol? Had haar zoon te zijner tijd recht op een deel van het bezit van de familie van haar man (vergelijk Numeri 27,1-11)? Wil ze een zoon omdat die voor haar kan zorgen wanneer ze oud wordt? Het zal allemaal meespelen. Maar de belangrijkste drijfveer voor een kinderloze weduwe is misschien nog wel de angst als onvruchtbaar beschouwd te worden en er daarom voor de familie van haar man niet toe te doen. Sara, Rachel en Hanna werden geminacht omdat ze geen kinderen hadden (Genesis 16,4; 30,1; 1 Samuël 1,6-7). Had een vrouw een kind, liefst een zoon, dan was de familie van haar man trots op haar. Weduwen zonder kind hadden geen duidelijke plaats in de maatschappij. Voor de familie van hun man waren ze waardeloos, maar teruggaan naar het ouderlijk huis was ook niet aantrekkelijk. Zo vielen ze tussen de wal en het schip. Vandaar dat kinderloze weduwen als Tamar en Ruth er alles aan deden om uit hun benarde positie te komen. Een van de doelen van de zwagerplicht was dus de weduwe een respectabele positie te geven in de familie van haar man. Onan had er geen zin in die taak op zich te nemen. En de bepalingen in Deuteronomium laten doorschemeren dat veel andere zwagers daar ook geen zin in hadden. Waarschijnlijk speelde mee dat de zwager een kleiner deel van het familiebezit zou erven, omdat een deel naar het kind van hem en zijn schoonzuster ging. En voor jonge, vrijgezelle broers was het natuurlijk veel aantrekkelijker zelf een vrouw uit te kiezen. Maar hoe begrijpelijk de redenen misschien ook waren, het verhaal in Genesis 38 én de wetgeving in Deuteronomium benadrukken dat ontduiking van de plicht verwerpelijk is. ls een getrouwde man kinderloos overleden, dan is het mooiste wat zijn broer voor hem kan doen, hem alsnog een nakomeling geven en ervoor zorgen dat zijn naam blijft voortbestaan. Het mooiste wat de broer voor zijn schoonzus kan doen, is haar door het verwekken van een kind een volwaardige plaats geven binnen de familie. Wil je de naam van je broer niet in stand houden, dan verdien je dat je eigen naam voor altijd bezoedeld is (Deuteronomium 25,10).

Paul Sanders, docent Theologie van het Oude Testament

Tamar

Johanneskerk 15 december 2013

7