S_ADKK_b by Anthony Davis

24 ,by4im0fanuinemC4 h QJimm dmtWs chylir ai chyluf ep/acuj( 4//tis in

COvpmt#l rcc

4Ii

Iiamfidbcldvi4amrnfunditur. i iv1~1dapertarxe lat

f4ngainlen

vep

at qo4

a venaj ugu/ari &axil-

lariredenpt em

ta t ranfvehlt

tn-

flmuenti chylto inipedrinttononJit.

Curm

aurter

experimnentum hoc

adc6o jucurdm-n fuerir, atque fLeab exercitat~ aimn

perfici polit,

ejus

pediendi mocdum atque rationem accuratitis enarrabo.'

eX-

pau-

Rerra6lo.itaque canis, ut itadicam,

brachio'

paulo

finiilro, 'perforettur thorax fupra regioncm .cordis intra ter-

tiaMn quart'a" cof fami fuperiores , quzi in rcgione du6ftus ifte ex latere'xfophagi infer:iore f6pra fubffratLim f'ingnlari fcre trunco ine dit, dein mirnnifo cligito totus ~us ad mufculun ifftumi compq'lUendus ea, quo fict; ut eqdobtuta tamen infiuari qoretur; digirus ced ut ab arteria, axillari roxime~ in6umbc ee ab{hineat, atque ira per horam detinieatur (&fi artuis canis poft, i mmitfuln

'mufCuluirp guIx 'xfopha-

duTais

Ybet);

trantw~6 tranfmunteal"o. *215

di-giturn

Paul Ilumr laxentur, trainquille fel-ct) quibuis

ilumur

*rnagis

pera&tis

eft , quaruffi m notatu dignrifllnu xcomnprefiiolu' ita motu.s chyli intercipitur,, nih it ejfS iq,iCtJ-a6to fanguin apparcre, nnod6' hujufmuodi 4aperatio flatimn a paffu adrniniftretur ; inter-

,.mifSa utem comrpreffionle intra dimni, diurn horm fanguini rurfus Jetrafto la5tis cri rana copia innata.bit. Poftquan- autemn totumn Chyli xratu. ab inteftinis ad venamn fubclavlamn ufquc ad hunc m:odunm exhlibul refaxt ut oftendam, quomnodQ illi cumn fanguine conveniat, & quot mutationuni vices fubeat anteguam in nutrimentum partium fa ccifere, aut in ifumnfanguincemr allmilaari aptus fucrit. Quiare advertere oportcbi.t chylun

unicun

perenni influxu fanguini eiqu e

fe~nfimn

commilfumi

inftillatum

(Imul cunm

1ji0 deferri, & pro longiorc aut breviore ejus in mnafsa fangrumis fermentati-

coqu.t

one &circuitu plus aut m ius y&elaborari.

enimn dumn adhluc recetis

non(lum

pcr plures horas

eft

fa;tiincll

i16 Chyli InfanguineMnC.4.. exco6tus in mammas & ubera deponitur, adeb naturarn &

fuam retinet,

priffinam faciemn guflu- aut co-

lore ab ipfo chylo diffingui poffit, rrout in gravidis animnalibus fxpe expertus fum; cunm enim chylunm e comnmni ut neque

receptaculo exceptum,& ipfum fanguini d etra6}o innatantem, & la ' ip fum ab uberibus expreffum inter f6 conferrem , nullum omnnino difcrirnen

per-

cipere unquam potui (nifi. quod chylus

in receptaculo aliquantum falfior) atque idco dubitandumn non eft lac omne in ubera &t ab ipfo fanguine

mammas

per arterias mammarias

deponi ;

ne-

fruftra quxrcndi funt alii du6is qui immiediare mnagis e ventriculo & intcffinis la6teumhunc fuccum in illas im cum ;fanguis hujuftranisferrent que

;

modi chylo rurg fcat, cumquc is continuo fimul cum fanguine in omnnes

tes

corporis

propellatur,

ad fingulos

par-

quidni con-

jiccre liceat ejus appulfus hunic fuccum in uberui colatopio feparari & in vafa excrctoria & tu-

album bulos

lat'teos

tranhire.

Nec1 ue

tranf tf, Nequec

& tranfmutatio. 21t7 fanguinis

naturamr

nim chylus

maff.T

confufus & indolem fuam mox a e xuit ut albedinemfuarm iiico deponat, quin

diuturno aliquo (fpatio,

crudus omnino, &lati fimilis-cumn ill circulatur ,

quod- qu4fiam

quotidic

quatu-

experiri poterit, fi enim animali vel quinqueho44,taut iongi6re temn-

poris intervallo pofa largiotem

fanguis

e quacunque venz vel

detrahatur,

f'centis

paltum,

'arteriA magna ipfiffmi chyli la2e-

copia cruori coagulato inna-

tare confpicietur, prout alibi obfervavi.

Quin &hoc ipfumi in

dliverfis

homini-

bus expertus furn, quibus curn pofl largum jentaculum aut prandiurn vena incideretur, vafcula omnia laate magis.

quamn

fanguine

repleta

videbantur ;

quod Phcenomenon licet. ab antiquis

Ojus Uti

medicis obfervatum

fueritratio tamnen

eos prorfiis latebat.

autem chylus fanguini licct corn-

miffus colorem fuurn pluribus adhuc retinet , ita fi diutiu~s curn ill jibl circul etur , a illius cumn

horis

diutur.O

fanguine co6tionc, albedine in ferumn attenuatur;

depofita

prorfiis

-,ienii

boiig

hyli infdnguinem

rCnopoftpaftum eiat,

nulla la6tis

i~6o

intervallo

vent

fpccie'S fupereft,

f6d ferum folurmmodo'

czri

1ato innatabit. At vero

f'c Iicet

craffitie

& colore mu1tuiti inter differre vikleatur, h tamen chylus iUle fanguini

fiiffufus,

turn

ferumn cruori detra6to in_-

natans & lac ipfumM4cribus expreifuma

commune habent quod fi lento igu.i admoveantur, quoufque partes aquor

liores'.xhalaveri nt,

riter Q

in gelatinam

omnima co.ncrefCzant.

iibus

ver6 modis &

pa.,

quali mutati-W

onis gradu chiylus in fanguinem af1imiJatur & in nutrimentum facef. utt melius intelligatur, fciendum cft

parrium

fit,

fpiritum vitalem aliaque in liquore fan.. guinco principia a6tiva in cliylum

jugi.

ter inihilatum agere, eumq ue minuif_ time fubigerc; quin & cum chylus falc

fulphure

& fpiritu copiose turgcfcat)

quamprimnum com pagcs ejus a fermen. ratione laxatur, particulx iitx a6hvx nmotus libertatcem adeptx ,

cum partlilw

fimilis & cQngcneris naturx fentfefe prompt aflociant ; bus fanguinis qux quin & in

fanguine,

(uti in

vino aliifque ejufmodii

tra?#utJ &tranfmutatio.21l ejufiiiodi

liquoribus) accidit, ut ub?i fpi.

doftuinici potiti

ritus ornecs crafdiores &

fii t,

particula$

ftxccentiores quo-

bus inripinuntwar, a mafsa fua ris

detur-.

bent& expediant, quo reliquamn liquo-o parre=rn defxcatiorcmi & 0o

xcddanr.

PO'ftquamn ver6 chylus

ioneus onino fit,

perficitur,

ita turn qui

liquori

fanguineo reftaurando , turn corpors toti enutriendo fuffi ciat, cumn enimi ex diverfis

prinip;iis

parrdbus oqonftct,

atquc varix & diverfimodx indolis &t naturxfuerit, ide6 pro vario partis cu.

poris

jufque ufu & indigentia, & juxta ac diverfis & meatibus refpondet &L configtiratur , ita

vane partibus appo-

nitur ; unde pars ejus maxim*e volatilis &

fubtilis'in

cerebro fecernitur&-

fpiritibus reficiendisaddicitur,pars vera3 glutinofior corpori nutricndo apponi-

reditc. grando defhinatur ; Durn vero per toturn corpus una cumn reliquo fanguine tur, pars ejus fulphurea ca.lori

trajicitur>

& fudoec pars

renes feparatur fibili aut

eju$

ferofa & falina

peIC

tranfpiratione infcn.. evacuatur, adAifa in

hiepate

220

Cbhhin/-&. C.5 hepate deponitur , reliquaque ejus rccrernenta in diversd corporis emum2toria

quafi to tidem fecernicula abfceunde reliqua ejus maffa depura-

dunt,

tior ufque & Atque in

clarior evadit. hoc

folo vitx noftrx ratio

omniis confiffit, e opturnsuief ut fanguis maconti-nofo 6c

calorem & nutrimentumn undique circumferat, turn ut recens ufque Ehylus

dcbitra copia, & ictur,

mnenfura

fanguini iniftil-

qui liquoremn ejus indies decref-

ientempari pabulo rccreet, irrigatione exhilare 9

FINI S.

&perenni

Elenchus Cap itum. C-AP.

De. Situ & Strua1ura

Cordi*s.

A D0,.afangunim

naturam

eHIui di gnofr

cognitu

eft

tendos cords.

fr mme

motus

niecef rius

Pag.it.

TDfferent: fitus cordia in dii. Ve/ianimaitbus.. ejuJ ue ratio 3 Rericardiidefrriptio &1ufu 4 Vndc

V nde/ferur4 pericdrdio coflteno twnJprovenit C u fufii in" 6= fervit iid. Qa1ift hum or caufafnaz quare pericardium in homine

fepto. tranfverfo

accrefcitfrcusac inbrutzi

Cau4fa adbhefionai Quare

ifu; cffici-

conusr corir

humwani

de'f mu1t ai s flegftr quam ille bruatoruna ibid., in&Vm

ett :a v .

(or4r,r b#fipr

fid4ftuiwetur

depende-t

-rtginem cd-

QuXijvaf a a cor&& piunt,

quxe

in ipfum

ter-%

minaihur

(or aluicco mutritio ab atwi inu/antiamfuam depo& tci, non intra )'ntriculos

ftuos recepto alitutr

D'e Vafcodit The nervis'ejus TYe vario !/iritu!

per

13 I4

4m animdlum

nwr-'os in

iar4

cor irnflux

animna/i ftgur,

L4I4e

pro'

e;ufr I

Codfub/1ntia'omna6uf17? Cul4r"s c/ c~~ufcu/zh mdus. in corpore째 ftmpiczf eft uti hadIns rdiu efIb

'Ventrisr

'kiatomici.

ventresfsn

fed omnes bi

18,19 ,2?

Mufrulus

A/Iufcu(ui'

ltoeides exco&ui

tialde compo/itusr

videtur

e54iuJculi bilventres ex

utroque

cabl,

3Ven4rumjugula"%

rimlatere, /inguli

biventres funt,;

etiarn

quare

jungij tendinihus in medio r@rueniunt

CQrdiS

mufcul'ur

22Z

tiventer, efi 23

Fibre cordis in tendinem in ba/icirca a/hia ej asconftu? infertuntur. gor excoquendum eft utftbrc apiparcant 27 Qujrq'iniflercorde ticu(scraj!_ioribus' et robufioribus/brisr dojl,4ur.

vfri

Auricularum fbr

tendkmm

nem cordis inferuntur 33 ~I,proportio inecdtin.

ter v'entriculof cordizs'; quare, non ealderm inter auricuIavu?

Q are externia cord isf sperficies

levtS efl quare interiornon Jcrobiculi atque

.Q*..are

f/furxe

in, (?ni/Zro venhricuwt bd

ma;ore.r or'

Q",a1e o/fciurn prxeJ1 ntpapiU ri he & memrbranxe trcu in dextro,ventriculo 速rsquali

modo idperftciunt-,

+i,' z.

t (42,43.

Q-idprxfiantcarnex columne

'infitifro q6omdo

ventriculo

ucre ita ex-

tra reliquam efr.v fuperfi"ciem

Qare carneecolu#in me &0Pbrie in /Fnfiro ventriculo maores carneis~ & fbrzs in dextro 4:6

papilz

Cuii ufui tuberculum intra ve.

ante dexis inferaw

narnj cavam refZe auricu/am cord

tram Vi

4S8

Q,ae ena caVa 6%pumona-. rsreEle ante oflia cordis carjlex~

& mufeulares flint 50

Q1,.areaortapauloJfupracor in-% Fora

ForammnL

obI,t

ufu

deflriptio

54,55

Cor omnibu! anirnalibu! mufr

cu1arisfubfiantixe efi

CAP.

II.

Motu & Cordis.

NT V/unin

corde

lermen-

iNturn, aut ebullitio

fan...

m a no-g u sin cor-.

i6Ebulitione

de, eju4yfloli obeJ,

add:i=

64. cftolen non requiri , (ordis mnotum non dependere a

falnOuniis ebullitione proba= tUwv experimenitis

66, 67

Objegiones refelluntur 68;,6g Q 2 (4OYr

c41orfan

tdnis nan a corde 71

Rroximai motus infirumenta in core f4ntip/lus Jibrecr nereunt /]rhtusper rx cr& eos

in/Zuentes

mu~fculorum aFio

Cordis eadem eft ac reliquorum f;

ab flatione ejus,v

ou in uuicj

explofone

J#iritttum

aut ot

i;1flrs.

76, 7 ' cvfodcusr quo cordis mufculus con ftri&tior fit & conus ad inomnijyflo1'afrz enztiunt

a/Jurgit

70.9, so Jle (ordis motus totus infyftole po-i fs,diafo/efolius reflituua So / l?iOfl-smotue-fl

.Q1uare/finifteri7entriculus dex-op

& crafjior

tro robulior

Sancuis non omnino

feptum cordis

.Quali-viac

81t

tran/'tper 83 fyflole 84-

robore cordir

.Corditibusper nervosrri(or inf uentibus perffcitur

a//iri.

vis omnis ac

-86

commupiicatur e16 eorun iiflwsus impedito cordisrmotus ibid.

dc/icit

Q.ozmodis et quibuf de caufif mnotuf cordis alteratur 88 Q ugmodo rifurper/fcitur, ctif naimiusr quomodo circua-. tionem fanguiis impedit

Quomodof ngu1tus

cordis mo90

3.i

tulofficiat 92.x e4' tutua necefitudo inter cor

&t7 cerebrum olenditur 93

Vtrumque -aveutricido depen f det

Qiomodo motuf cords male aifeFlo Ledaitur

azfeipfo 97

!Qfidbydrop-rcordlis admotum eju per-vertendumn confert Afmia feri copid intra pericardiun

accumulatano-n f

palpitations ibid. Seri iftius.defeFlus quale nocucaufa

mnentwni cordi ajifert

i pericar af v tdiuw mt geniti.pro e m fir -m

duc4flt

1.01

Quare

Qare

arterixe crajiiore tunica,

verne

abtem

tenui

donantur i03

arteriarum aut

.Quid ob/lrudio), cormprejfiio mircefcentia inprtibusprodu4cit i604,

(10o5

uidcomprefffo aortce infrd cor prxef1at

Q. regonrh

107

i/mplici adut

.fluore uterino diulaborantiumn /Jinai adeo debilitatur ib 8 Qua ratione arteriotomia Jolo-

"re;aufert

Q omodo varices

11o

producuntur

&fi magnli fuerint

qua/c

nocumentum cordi ajferu~nt

i1l3

Q uid

g zover e caVefiiqr4 Q~JuIdiapbragma in cane prwefi-. tit

117

Teniam i(~nlig nd veniis jugularibus in

e,5Vfoducs

9ud*d

niu

canze

ligyatisfuccedit

&fcites naon fit a ruptif iym~ ibid. phaticisr v /s u4ntm/ ngl4uinis cagt4ti cordis motasi of6ci at ,deoixpe-ihi 12zQ

r&id nimia 0

pleth?ora

id rotuw rm cordis

preflczt

acce/erat 122

iddiminuit.

123

,.id

deprorat

Qud upprimit rLuidpenitur tollit Quid diminuto cordi; fuccedit

Q uomod o

;25

zz6

mottj

polypus cordis

diEu;generatur exerciti utilita;

1289 it4

0Jflenditur

9ujcles qjEu; in capgte pro-.

dudeZ debilis cordis

motus 131

2j,id r4pidus fangumnis motusr

producitin

c4pit

Q,omodofluxus diverfo

1I3 2

fanguins pro

corpori fru & fgu,

ralteratur

13 3

Circuitusfanguinisin fupebric

orilbus partibus-ce/en or, in infrrioribur 13 4

t4rdior

~ffeIur

quos ce/erioraut tardior

circul4tio

Qt,.

partibus ad/ert 13

cap;t

endum

~fus

inter

dorii

rnaxime f/ticon-,

Xiurnxe & fer6ePotationes faluti maxime incommodax 140.

Supinus decubitus qui ratione mncom modus. Gatarrbi nona fun" q4.3

t47,

cerebro 150,

2jo du #ferurn acerebro in

f4fnulguinem derivatur ibid.

CAPq

CAP. III.

Motu &z Colore

Sanguinis. Votieffagu, omnis per corcirculetur t

;

J5VIienfura circulationi5 ab urinxe

decurfu xe/iimatur 15

FExperimentiu prxerea con-/rmatur 15 9 Rurpureuscolor fecngasinis arte-

rio/inonprocedit ab ulll-ie jus in corde accen/ione 164 0,.uod probatur experimentis 165

Arter jnguinis vUenoff color

non procedit ab ull tindionle

ejui' ex,6

Rur.

furpureuf arterioji faznguinis color totus

debeturpulmoni0 i66

bus

Idem

probatur

experimenitis

167

Color

vkinit

purpure4s

ie non pro.. a coinminutione fa?ns gninzs in fed

pulmonibwt

mixtione ejus cam admxi/o

163

aere

Sanguis non comminzuitur

pulmronibur magis quam in re/iquo corpore

ibid.

Co/orem i7urn ]Ioridumn aeri mixturxe

deberi

probaitur

experirnenti aterfanguinis wno/? co-.

Vnride

lorprocedit

173

CA PO

CAP. rv.

Do T ransfufione Sanguinis. 2QV Orat iocin4ndiferie ex.

cotata,

& quibus

mediisperfcfa ft fanauinis

transfufo 172 t)bi &a4 uo primum teittata '7+ fufit. Occafi'o cam diulgndi 176

ToteS

apparatus fanguint

transfudedideflcribiur

quibus corpori bus clr

q1uo

ialetudinis fiata tent4nd4 eft., CAP.

CA 1.:V

De Chy,

ejufque irl

Sanguincm tranfitu

&tranfmutatione. Votidiana fatnguinis d;f.

recenti thylo femper infiaurantt4r 193 %AQhilper vas brewc a liene in pendia a

lentricu/umn depoifitur 194 .

Defcriptio

Vaforum omniuma

quxe lieni cumn ventriculo communiafunt ibid. Fe'rmentum ipentriculi a/ fanguine immediate proceaf ipfo

,dit

19g

9Pr batur a4rgumento ibid.i Quare

inteflina tanto ambitu EonZ-

conflituta fnt.t 199 C ui ufui potifNimum infervit motu;

illorum

periftalticus 200

Q uomodofecretio cby/i in

inte-

Jlinisperfictur i bid. 0Aiqua a Rancreatefecretadi..

luendo chylo maxime inferto vit

203

Q.uareganduldx omnes in ab&% in toto inferiore corpore in receptaculumlym-w phamuamdeponunt 20 5

domine

Qg,Uare receptaculumintertendinedipbrgmatis con/fli.. tuixtur zo6

DuIuf ch,ytiferi quare duplices funt

205

Officium

Of cumn valvul*e invena fu_ clavic app 9 /i6mte ubi cbyluo VI fangunemf i1fundiiur207

thy/lu; mniiper duElusfoMdm

Thoracicosinfanguinem in-o

funditu 268 o?uod'variisexperimentspro=r I7attUr 20%91 21 1 o tea/i mnutdtionisc gradu &A modo cbylus iu

face/it

fangsinemn 21 8

uoodd nutrimentoapartium iufrrvit.'9

F~ I N I S.

T~q~0 a

Fj1 -

771

-j'

i i'

11T

,''

VIAN

, 1 _I

r '

/<<

Z\y

'0,

I. {'

!! I

1 I

iIi

. ,'

IOH'AN.NIS CO,NRADf

PErER1

PARER GA ANATOMICA ET MED ICA S E PTE M

Ratione

ac experientia

parentibus

concepta & edita.

000

Suiptibus J. Hi RMA144. Z14

DC.

WIDERFHOLD.

L X XX

ARROPJOHANNI CONRADI PEYERI

EXERCIT ATIO ANATOMICO MEDICA PRIMA De

G.LAND VL,IS INTE3STINORLJM.

AdjefIa efj

anrnLome ventriculi

valliInacer.

Edidio alcera

priore (a0

correaior.

CIV, 24 & CXXXIX,r 4 .

Qquod fufpiciend6fontfapien*terfecyli F'am ampl quamn ea omnia

opera tua , ! acelebro lehova! te,

operibu5 yls in admirationern : celebro mirsbilia opera :ua qamr maxi-

traducor

me .vovit animmf( meur.

NOBILI

NOBILI EXCELLENTISS. MEDICORUMA TRIGAF

JO HANNI

WTPFERO

JACOBO

CHRISTOPHORO HARDERO

SCRETA~ ZAVORZIZ Cognatis atque fautoribus maxime

HENRICO

venerandis. S. Equum

duxi,

yiri exccllentiW'

fimi , voscqui reftes imo autores experimcntorurn meorumf faepenurnc

anacom~icorum fniftis

fcripti

hujus patronos

huncce Erenim fatum

quoque compellare.

fatui ac irradiationi veffrx fuos nataics lubens & gratus agnofco. Idcirco

debere

fa s

DEDICATIO f'as Cri teundem a *vobis tanquam parentib~us

pe-f

tere ac exfpe&are parrocinium Neque etian 1-ndius five mag.nitudinem vcf<rx in the propenfionis five gratum erga vos anitmum mum exprimi poffe putavi, quamn pub;ico velftri culn favoris omr amnoris mel monumnenro. Eft quidern fateor exiguuim mole hoc opufctfluin, coque magnis veftris nominibus prope iridicgnuni; at gratix tamen & exifUrmat}oniis nonilihil ipfli

prudentia

yeftra rribuc

qux libros

Ininiwxe

mole fcd cowtentortirn pondere mnetiri confuevir. Cancellos cqUiden) data opera Chartarumn

anguiflos pofui

fore vec'HIgal

magnuin

ratus

lrcvilate placuiffe~. Neque etiamn vos latet exPerimenta faclenda multum &temporis & la.boris pofc ere ,. quibus poftea defigtiandis, pau-

cuila Q-)z autemn

verba minutumque charrx -f atrn filffi--

libidine cit.

profero ea non ex fcribcndi

quadam aut pruritu novandi , vrurni e

fincero anaxomnix cultu atquc veritatis experim.nto rumn antiis C p1tt hK trienrd i.nfucato fuif1c proa ipinfs Qpapropter , Yin' experietitiffi, hxc eo vobis majore ad ec ri*ocepriora, fore confido Mnt&f anato~mico- mraica &legrenda & facienrai f cio. +NIrI-! anirnos vefiros ffuci fru firtnaca rulhiplici corum vobis innocr. lit u; a ci s; w;,C utilias & ne UiS

amore,

Dernocrii

quo

.msm

ude

D ED'ICA TIO tis frugibus

glande vcfci cum prifciS aut cer-

tici tantum artis tam pulpofx inhawrere minus

arrideat. Verumenimvero hac experimentorum via , nec fatis diu nec multum trita& permagnis fcatente difficultatibus ,non adire Corinthum

fed"

tali

cuivis

demum. fe&tatori

contingic qui vefro, exemplo congruis naturx & fortunxe

dotibus

(quales Hippocrates olim inftruc us mifiis rerum humana

Sfancivir)

rum curis aliis

ftrenue

& qLu

in hac via calcanda

Quoxd

difficultatibus fuperandis laborat. ai me prxtum eWfe vos credere noIos nec ego ja6aare poffum :quo enim ufque in

dem

fim hoc ftudii gencre pauculis annishaurtprogrefus ignoratis. Id

quxque fint facultates mex forte omiinis non finiftri augurium quod ambxream in limine , nec defit altius; plius penetrandi defideriumn, dummodo favente nw-

non

mine locus

&occafio

miemet

deinceps

exer.-

cendi afulge at. Ad qux dum adfpiro duFnque fpiro tuam mieis

xtcrnis ,excel

non ceffabo encomiis celebrare lentiffime Wepfere

juvandis navanam operam &

quamn

in ftudiis curarn tan"

de-*

tumn non pat erzatn , ob jue has tibi boillorurn prirnitias. Tu enim me in ponen-

dis artis falutiferx fundamentis erroneo du6&u

errantem vix reddidifti fobrix , redditumique optimorum confiliorum munimine ad ardua at4

que

D ED IC AT

fublitnia direxifti , dumque Bafilex com-y rnorarer epiflolis tuis etuditiflmis ffu-diorurn meorum ardoremn auxifti. Eademi porro hutnaw nitas & benevolentia tua me integro bien-

que

v e.

nio, ex quo Bafilea domum vocatus furn, lut in finu-benigniflime fovit ac fxpiculc magno otii leVamine fuaviter recreavir. Inde quotics divirem expetrmentorumn mrne re Apolline

nofris*fub manibus naram inmueor toties miruni quantum cifiultare cor meumn fentio. Et qui aliter poffet ? In rifum hercle ac admnirationemn vel invitum raperent diverforumn bru" torumn corda pridem mortua ac diu quieta, noftrorum vero experimenroromn ope in pudia ac motumn rcf6fcitata. lacrurnas

potuir

tr-ip

Neque

fad gaucdiu-m moviTe nuiperutn de pura-is ccrvorum lacrumis inventurn , alia i-

lentio involvam. Utique ftupore mcius quan verbis exprimi queat tua dulitas ,

do acumen

in pcrvcf1iga ndo fe-

feliciras

inveniendo

in agendo

fain

,in

dif.Crtlen-

iliaritis , in corni& in xilinandis aliorumn inventis xquutn judicium. quidern ,

municando liberalitas

Q..x

egrcgix dotes jani ipfi quoque vulgo notiorcs funr qpam at me vili ac imnpre prxcone digear. Earuin ~nen -hoc loco meminiffe

gratudinis meritis lavir. Nec

tuis

inores ,

debitx officiurn

in.

poftu-!

Nobiliffimis Hardicre , gra-

DE D IC A TIO

pofcut cua in me collata magni norninis beneficia quibus xqua laude extollendis non fed Tulii alicujus lingua fuffecerit. Enim-

tias

meca

vero tc exercitiorunm noifrorum qualiumcunique non modo benevolum cum applaufu fpeaatorem fed nonnunquam etiam autorem prxbuiti.

Qvocirca

ficut humanirari

tux

ux mulcum mc debere proficeor

familiaricati

rum

filii tui

ita

clariffimni,

dodri.-

non pa-

quo

quoque me vehemnenter obftringit. Sed quo te

obiles

experientiflime Screta piaculo tacearn ? quove

mhe

par cet

ingcnii cui dotes & benevolum erga

affe&um modo prxdicem, vel ut

perfolvani ? Verba encomio tuo digna me

ficitinlt,

nec

quidquam nunc poffidco

de-

p,rxter

exiguum aliqualis fcientix anatomico medicx chefaurum, cujus portiunculam ribi orfero, non

quafi

beneficiorum tu&indigeres , fed rumn memoris animi mci nota quxdam exftaea

rcr. In ce fane

quidquid in medicum poteff opti-

frequens

mum naturx benignitas & arcis exercitatio congeflic , ut vel cuo' ratum fit exemplo

ad mcdicinam legitime addifcendam arque felicicer exercendam anacomix cum chemia conjUn&tum

fludium &

exercitium requiri. Non

c}im nifi ferro ac igne per naturx receffus in

penetralia

medicinx pervenire cra ifta rimari cupicntibus.

datum eft

fa-

Valete , yici excel-

D, ED ICAT 1O lentifimi, rnobiliflimi , experientifimi, atque excrat~arionis hujus defenflonemn animis haut invitis fufcipite , quamE tanto fore exiftimo faveriras fe proprio clypeo tueciliorern bitur potenrius. His denique aliifque conati.-

quanto

bus meis,, uti hadenus

beb rn Scaphufiz

fesiffis, porro favete. Scri--

menfe

Martio anno Chrifti

cIZIJCLXX VII,

Excellentiarur

vewilrarut

lium1111nus cixens

JOHANNES COVNRADUS PEY1E1uS.

I sM*401

rm Ad

LCL.orem nobilis anatomix PRAY-

',.-

;rionemn

ftudiofum

FATI 0.

N tibi , Ledor amice, exercita-w anatomico-mnedicam

inteffinorum, quam rogo accipias non quafi confum. matx exuditionis opus aliquod, quale ai juvene edl vix poceft, fed tanquamn primorum fpecimen conatuum. Equiden in majus reml extendere,5 i volupe fuiffer, +glandulis

___.,'5

facili

potuifferm negotio

;

at brevitatis erat ha-

benda ratio. Nihil enim xque naufeam ac ion-t

gum

aut fubinde repethrum de rebus parvi pon-

eriam circtimferentia

deris fyrma verborumn movet legeniyus. Sua amp lior eft artis noftrz

fphxra quamn ur ambages mnultas aut amecr aut pariatur. Tihulum forte de glandulis inteftino.. rum velur rem novam nec pti'us auditam mlia

Define

raris ? mirari funh cuxm

dewn

:namn

gen.re

glandulz

cjug.

humana anciquftatis,

quanip

P RkFAT 10

forraffie

calamo tarn quanquamn numlus defigniatz. In primo enim hominum morre confec&o fi quxfitutn effet nullus

cxa&-e

parente. dubito

quin exdem fuifTent reperrx. Crevit autem I exiftimatio, non mnulto tempore

glandularumn

quamn prifca fecula parvi

dulis

riare

dLuxerunr

glan-

imo luxu.-

ceepit , t nonnullorum qucrely fint niMniumn tribui , atque in explicandis ma-

x1imi rnomenti

vifcerum a&ilonibus ftatim~ ad

quanquam animno H xc miiterum iterumnque volverem , nihilo

tam

eas vcltjt oraculum quoddam vel podius igno.rantix afylum recurri.

nuis fcapham appellandam efTe fcaphamn ratus

de glandulofis inteftinerumn

plexibus

ju-

dicavi quantum oculorum fiJcs & experimenta tantum

crebra cumn ratione diclarunt. Stylum vero rebus & arbitrio novos fuibinide terminos fcui vo-ces fingendo accommodavi, quod in rerum

prius ignorarum def7crptione

impune fieri poff'e

communi virorum clarifitnorum licentia & exiflmavi ; idque eo magis exeplPo mninus fiibfiquo andiquorum monutnenta ui confc~runt. enim Hjippocrates Cous in libro #R ihu glandulas inteftinis tribuere vidcatur his verbis ; xi rcJ-r ( intcellige6VS?) ,4h ramen afrertioneni hanic non de illis

fracus

Qtiamvis

huc

dcfcribere

inanit-num induximus, fed quas nos M rpfentcri" ac omenti glandulis , accipica"

dami

darn effie

PRAFAtIO e

reliquo autoris conrexWu patet ; ad

cujus inquifitionemn , cum taediofum

exfcribere

le&toremn remicto.

quantum,

Cit onmnia

Noftra xtate

primus fcio Thomas Willis , Anglus iIe edicis fcripcis elcganeiffiniis orbe Coto dla.

rus , glandulas inuimx inteffinoruin tunicxe vel potius cruflxe bombycinx affignavit quarum

defcriptio quantum cum tzaea conveniat etiani pugniec

fencentiarumn

, aut ac experimenco-

rum collatione tibi apparcbic. Equidem nota ignotis , vera falfis , dubiis certa vel probabilia, autoricatibus fcriptorum volumen & dikamina naturx ubique anteponere nonnunquam ctiam opponcre furn conatus. Prxrea calci exercitationis anatomen ventriyuli gallinacci adtexere vifumn eft , cum propter fingularcm adrnirandumque ftru&kurze & a&fionis modumn,

fciEu omnino jucundum nec inutilem,> tumn imprimis ob glandulas finiff rum ejus orificium denfo agmine flipances fiquidem, has (peculi loco infervire commode paffe Putubulatx

mnihi

taverim

in quo facies glandularumi inteftina

lium veluti per microfcopium amplificata rprxfentari

Magna

vivum

utrobique &

eft

ufus quoque affinitas magnitudinis cand4idk LeC&or fi

quam

demonflari qucatfabricx & for(icaui .enim

di(czrimen

qux

prxrer-

nec ullum oftendic infpe&.io. rea~ius hios vel nofti

IQUAG

PRA1EF AT 10 haunc ve! invefligaveris deinceps , ea mihii aut pu= benevolus imperti ; vel denique applaufa tuo fac ut crefcentibus annis quxdam tnmjoris hat ( aufin fortaffe momenti , quainquamn

blico.

dicere ) tuo

non parvi

fitat.n.

Vale.

lint ,

dante Deo

afped ui

index p1armr

& ca4p'itum kjuA

exercitationis.

procemium. Pars prior , hifloriam anatomicami de glandWlis in,* teflinorum continens. CAPUT I* Glandularum inteRlinalium defuiptio generalis. CAP. Ii. Glandularumn defhgnatio fpeci,alis. Pars pofterior . agens de harumn glaudultuin earrundenique variis aff~edionibus. CAP. I. De glandularumn inteflinaliumi natura& n-fu

ufu

feu

officio.

CAP. JI. De liquoris feu fermtnti glandularum

materia qualitatibus

ufu.

CAP.IiI. Objedtiones quxdin

uina cumi

arcfponfi.-

nibus. CAP. I V.

GAp.

Digrefro de motu inteflinorume. V. Ufus glandularum folitariarumn i' cramfs

intefinis.

CAP. V I. De affe&ionibus glandularum inteftiow

rum qua am in genere. CAP. VII. De purgantium medicaraentorum ope.w rarndi modo,itinere ex inreiiinis, efe ~is:noxts,

& urn canto.

CAP. V II.

De diarrhcxa , lienteria, &l coeliaca

paffione quxdam.

CAP. I X. De dolorificis intetinorum Acdeioni-S ,dy , ileo, tenafmio. CAP. X. De fymptomatibus qqw feri in glandulis

bus fenteriacolica

ntefinorum penuriamn confequuntur. 1. De clyflerum utilitate , necc(itaws,

CAP. X

operandi

CAP. X

1I.

modo.

De glndulis intciiiuorum

alVO czctis

Ad LeLf1orem

PRZEFATIO, A rerg~a edirnus tantifper,

benevole

le&or, durn per xtatern facultates3

que operibus vere

nos manum admno-

grandioribus colningat.

Talia

aurem ila funt arbitratu 'quidem noitro & infigniumn quorundarn virorum, quibus ante edlitionern ea cornmontiravimus, uc cumi obletarnentuni fuave turn utilita

tern haut mediocrem animo infundere qucanr, qua variecaro & placere qua brevice rerum grata; fi quis ad legendum earn vo-

fuccin&a, luntatem afferar, quam nos in fcribendo adhibuius, atque apes prxcerea imitecur in fingulis mnodo

feulis mel invenientes ac

nunm.

haurienres

1non

fiba

vene-

Lufirum cfiuxit propemnodumn ex quo

primnam exercicationem de glandulis inteftitiorum Scaphufizr imprimi curavimus s anto fucceffufortunatam , ut

probarecur bonis omnibus ,in-

deque diftra6ais brevi exc mpla

ibus

bibliopola

quidam extraneus me ad alteram,editionem foliciraret,

vioribus

u~dvero tunc temiporis curis aliis &

prxtare

peregrinati-onibusab *

gra-

opere

imnpediti

P'RAFATIO.

Impedit! nequbamus,_

id nunc cum

flirnore Pern

ficim3us. Primo en exercitationem lllam primain emnendtttioremn damus,

quippe

aptioribus

4fdionibus ad fenfumr penitus exprimendum hinc indk cxpolitam. Dceinde priori exercitationern novam Aicimus pro au&aiio , ad hoc quidemn Atxgnantibus indL'li raticgnibus ,qua bdr literis con atas legere f~ libet liccr. Porro cum Johannes de Mutalho, eximitis Tu ricenfium medC ufu glandulartum in inteftlinis privatim 8C pt:blice nobifcuni diui multumque litigans tan-# acm a abitr,os aut.judices provocaret in re an~

fign

d'cus

cipiri iibivifapartws utiqIue ine tiicrunC , ne caufa cadcrem , xion tantum objcdiones ejus diluere

ch ii cxerciratio

in clavi medicinx propoitas, fed etiam epiftolas in nmediu u a nn adducere, i t u xquibus r .+illeecalainulm t m ni ano-ft u epiffolare iftud

ficundx de ghnadu-

lis inteftillorum adfliruimus, mr alii quorumn inter-eft

judi-

de harunm ufu ftudiifque noftris inelius Hifice fcr'iptis jam prwterea metfiodum

cent.,

hiftoriarum

anatomnico

junlgilnus, Parifiis divulga-

mtedicarutn

ante tric niiutn & quod excurrit qua quid vclimius prxfatio

tam,

fingrularis doce-

bit. De-mum fchediafmata qux dam alia dc variis,

lia6a

rcbus ad anatomiam artemique rncdicamn pertinentibus fcriptafubjungimus , qux lucem nondumc vidcr,nt, atqÂŤe adeo novitate quo+quefua & deleftare Pote runt curiofos,

nus

quormsp

alllc'ere m2aximne

defideria

inpirvofqea-

nuero

PRAEFATIOO nuere ifudemus, fed ica nie temrpus incuriofe damnus curiofitatibus.

Habes ergo,

gratcfe(i

per. le-

hxc

&tor, materiem rationemque qua parerga noifra coaluerunt : cuum erit ius grate fuavi erque

frui,qux experientia & labore multiplici ItTdioq ; parca

tibi

gratis offerimus acque do6namus.

Dabarn Scaphuf4,

CIDCLXXXII

mnenfe

AuorufLo

anno

Vale.

CliriLti

TRINITATI

INDIVIDLE

PARENTI CONSANGUINEIS FAUTORIBUS AMICIS QZLJIBIS

Q,,!LICQ LT1D

SUM

SANE ET POSSUNh4

JUPRE DELBEO QIOD DEBEO REDDO

MUNUS

QU~OD

QUWESO

OFFERT

MANUS

FRUICTUUM VESTRO

NE DESPICITE SUPPLICIS

PRIMITIAS

FAVORE NATAS

CRETAS CURA BENEDICTIONE MATURATAS INFANTIAE FLOREM IGNORANTIA PLIERITIAM LUSUS ET LUXU,S ADOLESCENTIAM LICENTIA SAEPE

PERDIT'

CUNCTAS MI DEUS EMENDA MENDAS

PACE CHRISTIETETPACA PACTO ME PASCE UT

SANiIGUINE SANA SPIRITU DENIQUE INSPIRA JUVENTUTIS AC VITAE RELIQUO

IN PIETATE ATQLIE VIRTUTE DEUM CURANS ET PROXIMUM PLENE C ON SUlM TO PLANE

SUMMER. FIAT.'

CON,*

~PcSCAPHUSIAE ME.NSE AUQGUSTO CI7IDCLXXXI,

INDEX 'I, qui eft

lvominum

proprioruprn, quorum tejimonium

autp~ritw~allegatur, laudatur, emendatur, ilhjiratur,ix4parerpl nzoftres. SObannes A, -iiianus

ISylv7efler Samuel Anhornius

G,I Parw, Afelihus lobannes AudoeÂŤns Ca4lariv

84j.

173.

Bartholinus Th. Fil.

Thvwu~ Barrholinus

87.10z.i59,163m

8 4.85.87.io.io6,.,12.150.154-

156.

158.163.i64.

Petrkm Bellonlus lohannes Bohnius TheopilmA Bonerus

200?

94.6 130a136.

16o.i64.169.177.;iI

154.

Olaus~Borrichius

15Q-

fob. Conradus Brodbekius lob. Conradwu Brunnervs lob. Aodo/phms Burcardus AL

24-46.98.ig8. 53.

Cicero

168.16S.1 9

Gulielmnr#s Cole Realdus Columbus

154.

Tbhom&s Corneliuj Con fentinus Isbrandw4 Diemerbroeckius

73.1 i5. 157.0

G.lof phu Du- Verney* tohannes FerneIius Claudim~ Galenus

920

85.96,12.7.154.

97* 177..

Aul4m Gellius Conradws Gefnerus

96.2oo,

Henricw G'aferus

347-1f11i81.201. 85.93.11;. 84.85.97.165.

Francifcw~Gliffonius Regnerus de G rao-f

Ebwenfrid Hagendorn ChrijIowhorm Harderus

90.996,

J30

14.

Jehann ,s

lob.

INDEX 1,

Raft. 9 0. 9 3 .9 5. t53.i6o.t 9 7. 201. 92. Harderus,Scapbajianms I acobwi l ohannes Afauim~&Harderus 14eobm 14arderus,

46.

Gaulieimba Harveus

1Iideggerus Philippm Conradm Hs lobannes Heurnius Hippocrates Horatius

JobanneseNan Horne Ohigerm~ Jacobx~us

73.150-197.198.

1920

-28.56.8 180. 50.

J0O.109.120. 121.

84.

lohaoines Jonf*onus

96.200.

Richardm~Lovvertis

150.153"154.161.162.

lohannes Kentmannus Theodorm~ Kerckringius Emanuel Kcenig

200. If16 95.

1021.

MichI Lyferus

Majovv Arcel&ui Malpighiug loha9nes dec Muralto

20.76.

lobannes

13.83.85.86.97.98" 90.

99.104.105.107,

feql.

item

15 5.189.19 2. Naturml

curio fi'8

Gregoriwa Nazianzenus GualihertuNeedhamn

1459

Rsdolphma Peftalozzius 17etronius

192.

105*

lob. Nicolaw' Pechlinius

86.

1890

lob. Conrada Peyerus, pater173

loh. C nvadzu Peverus, filius,13 lob Conradm Peyerusini hof Alexander Pfifterus Pj i4am~s

Pl nGus P'utarchus Petrrm-Porerius45

133.

96. 111,129. 72.

138.

IAoiel Puerarip

105.

From

i.rem.

FraocifThuRedi

PrproLfT

V riel Ritzius

L4arm Riverius Georgim~Rollvvagius iGalie/mm Rondeletitis

944 164. 940 96.200:

Jlacobm. Ruerlitigerus dIntonim. Scliachtleris C'onradw Villor Schn'idetuis Cleopkta Schobing'era BAribolomaKys Schobingcrus Henricus Screcta

192i.

85" 19J1s 192. t3.45.90"t390

Seiieca

.18

Daniel Sennerrus

C,41aras Sibelius

46.

Pbii:ppus Speckherus91*49-

Pettus Spheretus

i8s:

Carolm.Sponius Tho. Sm/helinus

96.i69.

lacobm.

18fs

Ncolaa Stenonis

68.59

loh.Chb4Jvpbari4Sturniius

lobannesSvvammerdarnius Fraxcifca de lId Sylviuis Ter'encius

bei

46.83.8,4. 126;

Augaflinws Thoncrus

Nicolam. Tulpius Goorg".a Hielronymm#Velfchiuts

lob. Gebrgiu Virfungius

156. 3:

36.83.84.

Eflera ElifabethaWaldkirchia.

lbb, lacobs Wepfertis

88;

85.16;.

170.173.t7f-

3.9.11i,13.tdt3bi6o.6t:68:83:86

7ibamm~ Vuhartoris3.9 i6i.t65.

ba44id ZolicoferuS

Thcodgra: Zvingecrus.

941

INDEX

II,

p~i eM

A -Acu-

Rerumn memorabiliuma in parergis noifris.

parens morborumn Cidumnrejperta inl

corde vuacca

a. 154.

Adenes Hippocratidefcr pix Adenum flrmdara qzuahs

97.

dedenographiadeideaia

810.

Adminifirationum aatomicarunc princeps e,.,igagropularamdefcriptor AeiS ouis ad Nuale:udinem AlbMgo

inl utroqae oculo

Aleui durities nativa

I 8;. 13R.

170.

unde50

A41vi fluxus peil dyJgnteriam unde

obflrmChis a glandulis tumefatlfis ppreffz optimxm remedium

AMOr Aaoml#ut ad praxin dirigenda .natomia p.radlica .Anatomix laus Anatum ouentricidus gibnaceo fimils AnguitLcpericardium cordi deviwUum Ani glanduix

Anima brutorum

Animalium durt pabuli ineftinaglond;dofa Animalium hifloriam,fcrbenteilaudati Animi affeduum poieflas in fualetudinem Anferam

SI.

fyloveflriim anatomne

An fernm vtentriculus galinaceojimilis .4ntimonium diaphor. Martiale o4poaplexia praf rvati e

44.

54. 51.

1&u 69. 141. 136# 144.

77. 154.

84.;03.

197. 19.

659 138.13910 6o.,62.

77.

4t.

38.,

qppe..

Rerum memnorabilium. Xppetitus hydropico nulluts cur ? Aqua in thorace ha dropici 0~8 undc ?

146.

16os

abaomine hyaropici copFiofa hydropicorumn qu.alis

147. 158. cuir.

Jusuanturfei6ricitanies,&

Aqpofis affatim ingurgitaiis 50.

Archaus

Aromata quibus nloxia & cur Arterixe

49.

quid ad purgandtim inflJinis conferant

35. 1.5

Arterix an hient in inteflina

159.

Arte ria aJffera motus

Arteriarum diflributio per inteflina

fani

nlo.feq.

Art es quxdani tart'perniciofx 139. dAfcites Nicolat Schvpveigeri Ejus caufa &' ge.era-

i4s.

lio

157.feqlq*

XA/cit isgeneratio'aliter 4faci vuentrlcus dentatas

183.

73. 99.117.

.elves carent 2veni4 ladeis

Auiumn inteflinaglandulofa Atium

flom achus glanduiofuis

10.62.68*

ouenler callofus 72f Bilis quomodo fecern4ar ibi. urilitaibd alimentis haret te7laciter 111r an per naturamferatur in suentriculwn ?10 Bos mabidus 1018 Bioum inteflinaglandulofa iz.n&6 B?ruta

fenfia carent

105.198.

flomachogaline,

Biulbus glandu/ofus in

Cachexixc origo

Cadauera dzffecandi ratio Calculi in 'veficulafeis Cal/i in ruentriculo gallinaveo

6x. 2.190.

61. Eorsndem

reparatso 75. Cavia demto pancrca:cfupcrflcs

140. feqe u/us

192.

64,

2 4.

INDEX 0,10-um inteflina glan4lofa

IIr

C'aprarum inteflhnaglandulofali Cajiorei ufias q:u?

$.94. 104.

Cafterum ouentricuIusgIandm1of;m

684.

Cerebri morbio catapboricis enem4t4

eerebromglandul1s

Cervui inteflin44glaxdulofa Cervorurn Iacrxrna

Cheiromantige legiim4c ufu

Chemitca dige/lionis adlumnentums;;

ichemicorum medicamentorum pr4Jlank CbolIera mor kq4 Chyit ofic:na

87z.

95. t04.

338.

10F 40.

3-M874.

itcr ex zntecflinie diflributio

51 t

annurnerasumr

32.1630

iejeiuvo

f'hyla an deatur tenuu & crafaucodem tempore in eedem fst 1eto 990 an tranfiituttorpergandula4 intcfftinorgm gregales

avibmu tr4nfit per 'venas mefarocic4s

Cibi

filidifebricit4intibasnexii

Cicada aI0um giandnlof*vI

inteflina

Y8.99olr5. 32.1630

49.

Ciconia gIandulof4 'IJerrs flunrienies52 !urgantes

9.95.

Caci

5p.SY.

Cl/yflerum lCwc-

nec&JIti &

firibecns

utit,4

cur4tfq4,

dolore

in ftammatum

Convulfo,quid

&unde &cur,

Car mv,rbis abxvxiAjW

7.1

17.

intef1aniglaudmIt 1cocili't inteflinaglandulofo ctIiacapafJioni C.4Uf4 & CPhJgIa rduI 4 Jolici generato

(oon

51. e6

95.

70 97v

43.P

19 z.

T49 "feq!

Rerum memorabiliume extenuatum phthifici expers involucri 148. flaccidum

hydropis autor

156.

'Et

154.

casr

IJ50 1519

bid.

magnum &inlaqu4l

150.

sllofum

jol

349.

microcofmi

71.

mufculao

raja v1ina4sm falmonis refufcimatu~m non

movetur

155 zoo,$

ab anima

ig9.f ql,. ibid. 198.f qq.

falire potefl demta anim.1

Corda mfortuoru4m refufcitatot Cordis motms qualis ad motum mira propenfte cord's dilataio'nonft a rarefiWi fanW,a Cordis

me tus

detra

68., 198. 136.

fanguine fimperfles

s Z.

Cordi neceffaria libertas Cordi ouaccino inharensocus

155. 154-.

Corpus tubulofu~m6e

Cruditates fludiis preypofieris2Z a

Crsufla intftinerum

;

5Ioi.

oventriculigallin.4cei Cuniculorum Brafilienfium inteftina glandidnf4 Cygni inteflinaglandulefa Damse inteflina glandulofa Dentes in ouewriculo aftaci Dentium reparanioibd

61 .64. 9!. 95. 95. ibid

fiappkememum in gallinis afcite impeditws DiaphragmatiS

ibid.

Diarrhwaegeneratio critica falut'ares

4!. ibid.

mows

fymptomaticet

159.

letales

ibid.

Dolor in brumta won cadit

colicus

j7J

430

Dolor

INDEX Dolor

II.

Ihniis PorcadM* inteflinaglandlofa cap iti

IT.

950

Puodeniglanduilx~z4161

V)yfinterix ortus curatio 43.44w Dyfpnwa in afrite 4619 Elealrum metallicum antihelici Poterii in pilixa reda-

ilum adeurm

Empirici ta.xati137. Epploon corruptumn

Ernacew pericardii exper:r

45.

147.o J4.

Eyin,wli nheflinaglandulofa Ellca galtinarum

12*

Excrementorurn Experientia vig6

28.

4firitmu

Experimenta anat'omica4 ut facienda

Experimentorum pluraI;tarlauda~to Facum alvi gluten Fiebri maligna diarrhmea mnala Febribm~ epidemiis pu~rgantianloxia Febrium ardentiumfornes49 F'elts inreflinaflandulofa

f emorum tumnor in afcite

Fermentatio.an bi/em requirat Ferment ationis adjumentumn Fermentum vUentriculi

inteflinorum Ferr4ments in vJentriculogallinacce

,Fibrxinteflinorum

73.

8$.

10 2. 144. zU.

41. 40. 3.

I 4 .6,es.

11 2. 33.

2z.67. 18. La.2x, 45-48. 73. 90.

vuentriculi gallinacei Fibri inteflinaglandulef4-

69. 954

Fluxw4 alvi pofi dyfenteriarm

44.21.

Flamum ventris origo

Fr4gMu

pa.s1a

funiliones partium cognitm~ da,f ick 4 I4Aiaroanan~

280

98.

74' Callina

Rtrutn, memorabillum. GaIin'te /ca ingliJes

73. s7.

inteflinagIandulofa

95.

57-feqq.o

ovenltricultm

Glan-dala quid

82.9 7.

104. 53"io

femorib;m lacertarwn

Glandula in

Glandulxe ako excreme

Glandulx internafabrica latens GlanduIx inteflinorurnbovis ciconix caprx

11 3.

ii.

v9;s.z.

98w

canis 8. 94. i7,a cuniculorum Brafilien.

TI6~.01.

0.8'7.8S. ?MUgkIm

hominis t;.14.89.92.94.96. leport5 1

12. flUiS

95. ovis

.:ndula

91.109. GI

12.

talpic irbid.

ovulpis 9.91.

inteflinorum quotupli'ces

Quern ujium habeant

tardtz

fint

95.21"7.

bornini

ovituli

8,. feqq"

9242--19"711'

C/a,tdua inteflinorum _gegples carent tens laclIs 921.94. I11.112. qnomodo dijferans' Afolitariis Glandulmu intefinorum pertieJlhgandi modus 95. prifei

overunt

u5d16.

Eas no.-

Gl4ndularum 'uarteta8 ufm in genere puaflantia

S, Sz. t 6" ii6. 81.

Glandula ouentriculigallinacei

98. 61.66.

flrudisra articiof.v

podicis

84.103.

Glirs inteflinaglandalofa Heparvariegatum HiepatiS natura, officium &

12.95. 192.

ufa4

pallor HirpPocratesanatomicus

Hioriaanatomico mnedica quid

8 2.83. 9 9162.163-

81,

H-if de animalibus lam 5 Hornines a paftu inepti funt ad mneditationes ardu, & cur 2,I.

Hem

INDIEX IL

Rlome uniouerfl compendium

149.

Horrort a paflu caufa21 Humores lentefcunt morte

103.

950

H,yxtnaodorate inteftjinaglandulofa Hydatides in abdominehydrepicorum Liydatidcs in ougin uteri Hydatiduim generatio H-ydrocephali inteflinaexaminata Hydrops ft corde

147.182.19t.

192.

i6o.184. 13" 151r.

i6o.i6i.

Hydrops artiflciahli

95.

Hyfiricis inteflina glandulofd Isluniglandua1496

115.

lejuno cur pauciores ganduk4 Ilei ortus

45. 105.

Ilei inteflini confiritaio Ileigl*da61.9.is lewu cur pra cteris inte.flinisglandulofus MlacapaJonis-caufa & caraio Iiofsarx anatome ingenhum virginis ccce Ingluiesgallinarum ~200, InfCaa vita tenacia Infel1orua di*nitas Inielinaglandulis annumerata

cur g landu/ofa fint cur abundent vafis depen dula ex abdomine fligmatica

1xieflinorum aho &

omilnus

crujfla

fermentum fibrae ,glandNlmiltipliCf$

hydstides

MOM"

4647 19.24.

454105.

46.47* 171r.

S7. 65.

97.

3.13. 18.11Z. 19.32.33" 27.

46. 3.74.11103.

85-.Tt.iz3.

18.zo.21.45.48. 90.

8;feqq4 160a

29.fgq0

Jnteflioorps

Rerum memorabiliumn. motui ctuis

p4rAdexas

#~fertus

26, 17.m

104.105.

23" 28.

'uelame_mum bornbycinum

143.s

118,1190

infuJfum

frwoributs cervorumibd Lacryma LaiJlUiin Nerntriculogalinacev J acertarum glandulxin

10id.

61.73.74.

LUtna inteffanaglandu/ofa10 1epormna extaglaedulofa Lien minimus in vetula12

Lienis ufus

AJifnd&

Apynimentum Isilitiaddiouina ,LaC Ouibuentis canis Ouenis

2.813

108.8

mente Glaferi

483.

Lienteria ortus &curofto Limes in wentriculopgaginacee

41.

63.7S. 47.o 95. .159.

Lumbrici in inteflinis pue#4

andulofa

Lapi inteflinagl Lymphajfiavua circa hepar Lymnpha vafa an aperiantar sfl afcito

15$8. 10.

.Macied CAsfiaI

Majeflas natur4 in abjeflis

65'086.

Margines vecntricudigallinacei

59.60o.

M4rpriie de vorata 'tgallij reddita

67.

,Medicinaperficienda ratio

facere licet qua atiisfjordida

Medicis

130. ouidentur

Me4 itationzurn intempefliovarum noxa

Meleagridum inteflinaglandulofa roentriculas gallinaceo fiimilis Membranx~mucofa nariumn & faucium Memoria ouirgiiuis cwc& Menflruorum enormitas

fluxus infexagenlari4

Mfercurius dulcis inno'enr Mer cologiA promijfa

Z1,

95. 77,

850

171-176. 189. 190.

40s

96.

IJNDX

Mefenteriiglandalaeaffeae

110 t48.i63.1920

h.ydatides

i6o.

Adefenterium inflammaturn 1920 A-fethodu4 biflorsarumn anatomico_medicarumquid 136. Aletopofcopia afi s 138.

Mo/a Oiuvens

64.

Alold in atero muliebri Amorbi a Parentibusimmiffi Alilorborum reliquiapaiune morbos

193. 137-

139.

7's75.76.

A4otus qua ratione fiat

Nlmtsinteflinoruam cordis

68.198.

wuentriculigallinacei

23.7-8.

'Macusinflinorum

Alugilis inteflina g/andulIofa95 tientriculasroirabil45, & efa Avl/i inteJhinag/andu/ofac Maulieris Biningenfis inteflina explorata alpini intes Iinag/andulofa Auafca abdominis extenuati Almfculi ouentriculigeallinacei

26.71.

103.

96. 95.

blIuris

27a 956 1916 59.6o.64.70.

b rica18 motus

A/ucsi/orunfa

71.75.76.

Alufica quomodo reflciat maognitado in minimis

Natura Nerevi

34. 65.86.

pronidentia an chy/um aut medicamenta

64.

inteftinis

33.34. 33.

Neroui 4f/cianturab objeais.

abeunt- membranas

340

110.111.

Nervuorum per intef/lina difiributlo

34.-

pori'

0fuccas

fffiaus Obfer'uationeS anatomicx def derat, Obfer'uatiunes quzbusfacicndle

fo'fci-,

38.

130.1311.

qbcr*."

Rerunm

mne

Obfcrwuatio ium praR~fantia,&

rabliumi. gtit'Ws

130.141

ObRtruUionuimfaber Archaus Z. Ol/fatim~ pharmaci utpurg t 37. Omentum putridumn 147-119. 16 3.19ke Otium parens morb-orum 139. Ova humana 14301930 Ovarium muliebre 128. Oouiumn inteRinaglandulofa zz. Ovorum Putaminaunde 74. O)vtm an, alli ponant ibid. Pancrezus Afeliti 84. Pancrea~sad glandulas inteMlinorum reiatum Pancrea4fcirrhofum 192, Pancreateprivata animalaaquomodo fuperflt. 25, Pancreatisdignitas vindicata 24e exciQ i0bid.ÂŤ

8-.84-

du&lms hydrope dilatatu

OUf Paradoxonde motu intej7inorjum Para(lataglandulis annumeranigsr Partium uftu Pathematum animi PaihologiainteRinorumperficienda

4Qis

18.13.

36.98. %6. 97.

98'. 138.139. 29.

Pedes curizntumhefcant hydropicis

184.

Penis afcite intortus Pericardiiexpertiaanizaia Peric-ardiihumor qualis & unde Pericardiipori

146.

Pericardiumcordi adnatumi PericardiumjuJlo craflius

154. If 2.153-

'53,

148-150-153.feef"

i5I.

Pericardiumraia Peritonei

Periarum

porti aquam fundentes a?gaMinisdevioratarum

155 .

147-159a pondws cur ininat

67. Pharmaca quomode operentr Pbarm,*no

DlEXx

acrium vioentid Fbarmacoruam Pba4vidcorum

%terper *venaiIallem 1if'dh :idarrboaexitiofa6 JPhyfiognomix f1M .Pidaraelegans quomojo eecreel Pi/ces Iaaeis venis carent stuita intcflinorum ortm~ &

afi"a'

35. 4'.138 . 34.

99; 85:97.939

Pleuraporofa aqua fens in bydrope 16o, Polypai cordis 148.1j6.157.i9;?s Puella ilioft amateme 47. Pulmd adnatum in afcite 148. L;ms aceretionts carsfa 152. 155, Palmonibm~ neceffarid libertav 57 Palmonum nexws omnes funtpracternatrales 1524 Pu/flu myurm~ &! f ormicans in afcite 146a Eims rei caufa 156. Punalumfaliens in Ntam revoeatutn 197. An polleatfcnfui 198, P'rudentia hifloriographimnedidi 137.

&nerrooram affetliPme opiti..

Purgantiaquomodo cerebri

lentur Puargantiaquando

38.

&quibum daeda

40.

Cur per inteflina ev,acuant

36.

,Pargantimm odor alouum laxat Purgatioquomodofiat &perquas wim Purgatimm ouaidadeamna Pu lh a purgantibua in cute etcitmm Putamnina oouorum an a ealculis Pylorme an cIaufras permaneat

it: in chylum redaaha Puyloruegftiintrum Raja pericardium

ter devi7tIa?m

paflo donec

;o'1.39.42.

37. 740, owrnt

ciki

12.6-

I155

ibid. ararr?

Rerug? mmnorabilitin. RA*ndrum inteflina iliofa

47. 98.

J?dativnihs cwcitas inl rebus corporcis

Refe4honis

fubitanexc procejjus

3+4.

118.

Renum fecretio explorat Refk Irationss djffici i in a/fcite catsfa 157. R?ugarumn in ventricuslogallinaceo iufu.t Auinantibus intefiina prolixa & roaldeglandulofi 12. Salmonum fexus nota certa 20016 .Sanguinisdejefho a nirniapurgatione San4guinis wotus ad oventriculurn & iriteflina cibis repla:

73.

fin:

37.

121.33.

Sapientix ditiinx laus Scholia obferwuationibus addenda Scribendi ratio in tenebris Scribens coca Scripturafacrx3

64.7 2.

144. 176. 173F.

compendium

Scroti hydreps 146. Scuta callofa in

98.143.

vent

171. 16ÂŠ.t6i.

ELjufque caufa

61o,

riculogallinx, evrumque ufu~s

Secretienum officina

198.

SenJit carent brata

examren

Seri in bydrope Serum gelatimt [imile

Spiritus in inteflinisinifcenturfacibus Spirituum animalium natura

158. 147. 161.184.-

28. a0 .34.sz.

eorundemque motus ad ouentriculum & inteftina cibie repleta 2.1 Stomachusgaliuglandulefuis 62. Studzorum

paRiu incommoda

19 413T 11.

Succi pancreaticitiis quoufquep;ringat

Supeg.ex anatomica

142.

Suum intefihna glandniaf of2

Symptomatum obferouatisinculcat. 7abi bovins crnKfa

14. .1

Talp*

INnEX IL

1,9T

7'apaeinteflinaglandulofa

Ternperie ca/ida & ficca praditiscur alwu darus aTea/mi ortw

& remnediUM

T error wvhemenw quornodoperirnat T efles glan,ddi annumerati

fia

T on

1718

95. "7.7

7'ardxe iniefiinaglandu/efa Terraperarnentiobfervatio

49"

480)1,0 157.

82.97/.

an mucum dent inteflinis4

12o.fq.

Torm naa aprg ctionibras

T ormnina "g/andulis inteflinorurntumidis T orxina in dyr~niria Tumor inaens & faniofa in abdomine

157P 1OO. 109.

I46.t6i.

16;. 3z, 32.99.117.

faciant Ihurmnax? Venter avuium callofus

an idem 72.

Venter praltmidusafCite &

.feq.

161.

V~ena mefaraicx avianchyhon hauriunt 31.

Ventriculi

44.,

1.9x

Valjula mit rales ofa Vilroces qrsid V d/amentuta bombycinum F/ena epia rrcx tumidx a (cite Venx laU1ex pifribus & aostbus nlle

Ventriculigalich

5;.

190. 19r.

72.7;3.74.

vifus

anatomeWiNYq'iiana 3. qua mieliorem promiftt Wepferus ibid. Pentricligahinacei hWfloria anatomici uafus ac rno -it 57, iq.meclii f a#difiadn.i

fonegus

J%entriculi infardIusgallinx

730

Ventriculorum d#,ffrentia

64,r

Ventricu/as af#aci dentaaur Ventriculus crocea bile incruflatus Ventriculusgu//inaceus

Wxl

affiJmilarar

73"

47.

6 4-65.6 9.

Ventriciuas glandoulis annumeratus glandlefflur.c dN6Ius

Venricuhts leb,eti antfaceo allJilng"

72. flentricuss

~Rerum memoral3i; JLUtk V'extriculo~lerna malorunm1 Ventriculu flgmofgs Vexas~ immod~erata nocen: V,eritasj ut acquirendaS7

.469

374

88.

Veritatiincumbendum

mutat

ViUm~ 'valetudinem 138. 950. Vipera inteflina glandulofa Virginie cavca fludia & commercium literarium~171 fsgq.

&quotuplex

197.

Vmbilico editum lottum

161,

Vitat quid

736

Vt/ra in ventriculogaIinaceo

161

146.

Vmbilicw~ afciteprominens V racbua apertm~

Vrina muatio in afcite

Vfwa mafculorum in

Vfi

ventriculogallinaceo

700.

98. V teri prolabfiui 189.190. V term~ tumefaaw &gibbofiw eum molisfux uberibm~ 19Z. Va/pis inteflinaglandalofa99= Zibetici cati inie!inaglandulofa 95.0 asrtium cognitu difficilis

Zibetum

Finis indicis f'ecundi.

INDEX qui

eQt

1040.

III,

Parergorumipforum. I. Exercitatio I. de gJandulis inteflinorum cum anatom7e ventriculi gallinacei, pagina

II& fcqq.

IIs Exercitatio I I. de glandulis inteiilinorum cum 8t.fq" certamine epiRlari, pagina III. Methodus hi,f}oriarum anatomico-medicarum,) exemplo ringulari illuftrata, pagina 135"/Cqq" I Vs Epiflola de virginis natu ccecz fludiis,&,commer-

cio-*PecradoQ ad wciAcumn cuellp~tit'lrmpm Caarolum

roltTm

INDE~X

11t.

,f Sponium, q cum hujus retponfione,

Hifloria anatomica de muliere hydropi.ca, ciY lien -erat minimus & dudus armplus,pag.

Oancreatis

valde iSifeq-

V.Hilloria anatomica de muliere hydropica, cujusabdomen fuit plenum tumnoribus & uterus tu-

V II.

berofus, pagina

189.feq

Miraculu'm*anatornicum in cordibus refufcitatis,& de falmonum fexu quxdam, pag. 197.fegl"

Indic4

s terzij

INDEX

finii.

IVs

elf Erratoram corrilgendorttm, qui

1_4

10 30

quor+ inteflinorunit

piropius.

23 26pancreatis. deflinatas: 26

3%10 61

licet.

19 14

#7!

I 1

76.

17 94 1 86 it

94 6 x1l 16eas. . zo;,

tubulo.

dicatum, cormea. impetu. affabre. implentur~

cffoetumd quam. in Monlravi

Cl:IfCLXXY*Lt

\ q.irsfniN #44is

EXE RCIT ATIONIS de..O

GL ANDULIS

IN TE ST INORUM.

Procacmium. Nter 3J,'gv7 Sofeu admniniftrationes anato--

SA micas , quibus fumma feculi ingenia ffrenui ., incumnbunt, palmam jure ferre poffe rnihi

nA flinorum. 4

videtur fcrutinium guix, ventriculi, & inreH-x namque funt illx commeatus

vix~ quarumn duftu quotidie alimenta,fubinde etram medicamnenta, intra corpus convehuntur, indeque viciffim excr;er.en torum proventus evcWtiur. Enimvero~ nec al%mentorum vis nec medicarnentorum energia in maffam fanguinearn & partes cumu alendas turn morbo liberandas traduci potefl, nifl ea-. dem prius loca llxc fubeant atque neceffariam in illis alterationem adipifcantur. Idcirco quarnvis Ia.

bore non adeo fernper jucando, conflet iflorum vifce.

rum perveftigatio , adeoque delicatiores multorumi manus a ram utili & neceffario opere detineantur; fpretis tamen difficulratibus harum partiumn ilru&kurxn probe exploratamn habeat oportet quicwnque five de

alirnentorum in chylum converfione,

five de medica-

men'torum affuimtorum operandi ritu & rationibus, judcaaqedifcurfus veritatis amuT congruos aniIn A

z De CI*xd*l4~ Isotefiortim. nwo coniciperclvel verbis exprimere geflit. In primis

-enimn viis quid cumn illis fiat fi nefcitur, arduum- erir, tie dicarn impoflibile , quam eadem ulterius progreffa

miutationem fortiantur quamque vel maffz fanguinez vel partibus imprimant determinare. Nemnpe vefiigia naturx in hoc potiffimum negotia fi quis ab initio cun6&anter vel talo erroneo preiferit fieri non poteft ut earn poflea per tot Mxandros technis tarn variis fe fubducentem felici pede fequatur.- Prxterea tmultis viCfum morborumn fi non oninium faltem plurimnorurm eorumque prxrcipuoruin ortum a ventriculo tanquam omnium lerna malorum derivare. Et quidem hujus ipflus adhuc xvi Ccripto-

eft

res Archxum quendam ,

five larem finifiro venrric=slg

orificio famxiliaremn, tradunt nunc fomn o quafi -Endymiionis fepultum ac fegnem alimenti ingefli conico,

6tionem

negligere, unde cachexias & obflruiones omnes naCci , nunc eundem ira percitum ac nimis

'Sun

agilemn digeftionemn prx~cipirando pervertere;y unde pleraque alia corporis mala originemn ducere. & qui cumn ciborum in ventriculo folutionem ab acidq quodamn menftruo , ur vocant ,five fucco fieri exifliment, morbos omnes ab acido&eodem, fed morbofo ac prxter naturam a domicilio fuo in alias corpo-

fit

ris partes migrante , deducunt.

Qgapropter ut quid

his de rebus falva quantum fleri potefl veritate fentiendum innorefcat, omnino faLlo opus eft ut oculos nofroaventriculi non unius rantum , fed plurium; nec humani folunmodo , fe d diverfi getieris brutorum, infpedioni largiamur, non negle4fo fimul in. teftinorumn examine. Sic enim crebris demum experimentis inter Ce invicern prudenti ratiocinio collatis-yeri fu1gor ab opinionum nebulis vindicatus e-

merget. De chylificatione ( ita ventricu li a62ionern

vocant mcedici qua cibus in chylum redigitur) utr en eXern-

0.xeM1plceft

genuirtam ejus off=; coafirmgmn , obvium cinam tantum non oimnium ore proclamari venltricuumn; at penitius tamen in veritatemn inquirendi muir,aoccurrunt qlux chylificanidi mrunus tenuibus inteflinis jure mnajore , faltem iquali competere per-

fuadeant. ,Vero en fimile

efi alimenta in ventriculo

tantum di(folvi , ex illis vero diffoluris chylum in tenuibus intefinis dellnum elaborari. Nam vafa laded e ventriculo nulla egrediuntur ; neque etiam bruto-rumn vivis Cfionibus quocunque a pafu uempore

fadis cdhylum candidulm atque fincetmurn in ventricLdo unquamn fuiffe reperCum evInci porcfh; cujus locci liquamen cinerei & tionnunquam obfcurioris cc:loris prom-ifcue reperitur , quod interdum etfam conifien-. tia fuma aquam mnentiri vidimus. Verumiinflituti non eft hoc loco ifIhxrc omnia examinare ; nec enim Utni; verfalenm quandamn ventriculi & inteflinorumn defcri.. ptionem molior,

quiippe

a compluiribus jam teniaaaaat

arque nuperrimc ab accuratifr3io ThoniA Willis exa&e fatis traditam , nifi quod in ejus complementutd cxcellentifrimi viri johannis Jacobi Wepferi noffd obfervationes meditationefque de gula ventriculo ac inteftinis publico jam promiftfas appritne faduras fpes

fit. Mihi pol

amplas

tantorum

virordmn

meffes

bond

tum Deo fpicilegium agere fpicafque aliquasper in~ teflinorum diffri&tum Jove propitio conquifitas exi(4-" tuo hocce manipulo luici ufuique publico expofuiffd fatis erit. tnirmvero pnkter eas quas hadenus defcris pras accepimnus partes in inteflinis alix quzdamn oc" Currunt , ab anatomicorumn nemine quantum ego quidem viderim fatris excade traditx~: Vulg6 namqud tunicaceus tantt m tubus aut Miembranarum contextus inef[lina dicuntur, nequ!e prxter fibrarum agmen quidoharn in ius prmterea fubeffe putatum

eft.

Verurn

huic fibrarutu fiamini infuper corpora glarndulofa Ai uan

V)e GlandaIl' ifrftisoram

quamiplurima paliintertexta diligens oflendit inve-w fligatio.

Qpianquamn atutem fubtilifimus quoque Wil-

lis hujufcemodi glandularum quarundam in pereleganti fua ventriculi & inteflinorum diagraphe pharrnaceuticae rationali inferta menrionem faciar,earumque ideam tabella delineatam exhibeat, tamnen prxt-er eas ab ipfo traditas aut alix~ nobis apparuerunt aut aliter faltern atque diverf mode quam ipfe defcribit conformatx ac difpofitx. Proinde operx pretiumn mihi videtur paulo exaitiore defcriptionis methodo primum de ius in genere quxrdam prxfari , deinde fpeciatim ,fubjungere quo modo quaque diverfitate in compluriumn animalium inteflinis ipCoque tandem homine fefe conrpe&ui notlro exhibuerinr; denique in partium iflarum munia atque ufuIs, quaniturn fieri poteft genuinos, affe&tionefque varias inquirere : nec !difplicuerir defcriptionis feriem uno alteroue fchematifmo, quantum quidem manus & ktli inertia permittit , illuf}rari.

PARS

Exercitatia I.

PARS

PRIOR.

Hiftoriarn anatomicam de

glandulis inte-

flinorum continens. CAPUT

GlandularurvinteJIfirnaIium.Defcriptiogenerali. __Enuia

acu perfeL%orum tus e animalium uirn rer intofln hinc inde variis intervallis corpufckuloriu glanduloforum agmina five plexus conflpiciendos feprxbent, di-

verfx magnitudinis atque figurx.Pr'imo enim exigui in inteffinorum principio , deinde grandiores ini ipforum progreflu,

demnum muaximni in eorundem- exitu, confpiciuntur.

EUtglandulofo & ubi ingens inteflini tradais hujufmodt plextt denfe ac velutcracematim confitus apparet:

idque circa ilei extremitatem fere por~petuum eft, cui glandulx hx adVeo videntur effe dome#}icx'ac neceflarix , ut quamvis cxtera inte,flina its fubinde ege ant, ramnen hoc nunquam deflituatur. imo ficubi in duodeno atqjue jejuno defunt , in ileo defedus ille numero fippletur. Horum vero plexuum glanduloforum; facies modo in orbem conciniuata, modo in ovi aut oIiex figuram oblonEgamn aliamve angulofarn ac nmagis anomialamn difpofita cernitur. Intra finguloA

[11rq)

6 ~ Gandah 7nf1iOyliU'ru r'um .autem plexuum fphxram five anmbitum glandu1r nunc . lures nunc pauciores fuiofifiunt. Aliquatndo decem tarum manipulatim , fxpe viginti, -quadraginta

aut plures catervatim

junguntur ;

interdumn

multitudine pene intiumeribili in quiendam quafi exerc' turon currunt atque, iinignem inteinl tradtumn obfidenr. Ipfarum porro glandulartim e4 cff firuo@urx &p"oftus ratio , ut baf'1!-uS vel interdutn IMIS

1i1ti(1

med.ix inteffhni tunicx inifift..-tes non raro per exrerioremn forinfecus tranrPareantr, ficque citra difTh.

upuat.

aonemn intef'tinorlf.ni 00,11o iifd mnpropius admoto conQpzci Apicibus autem faistatzquam exi-e guis papillis irtter crunxa villos in ipfamn inteflini cavi.,

tatem profpiciunt.. Apices ifli poris five pufillis foramninibu.s infagniti ac pervii funr, dumque fuppofito digito premuntur humorem exfudanr plerumque fubvifcidurn. QZtod ad fubflantix corupageni attipet ~landuli hx qu~ibufdamn molles ac veluti pulporw funr, ira ut muco inteffinorum fortius & incautius deterfo ipfarum glandulartim veffigia apicesque fxpe deleantur. Inaihis fyRlafis feu coofiffeiitia paulol compa&ior

110tatur, utpote

ve-I

iteratx~ deterionis vim imipune

fuftinens.Magnitudo quoque glandul arurn pro anuimaHUM Mole ac xtate variat. Plerumque milii femnen aut raphani, noilnunquam & lithofpermi vu'garis) xquant; alibi hos quantiratis rerminos aut fu.pcrant aut infra fubfiftere vifuntur. In recens.naris,five infantibus cos

five brutorurn catulis non femper aurdemum indagine admodvmn rolerti reperiuntur. Color tarn plexuum quam r-;11ndularum ius contentarum nlunc pallidus

nunlc aliqtiantulumn rubicundus apparet , *11terdurn Plat)e candicar, ,& liquor glandularurn papils cxPreffu;. etiam aibore imbutus cernitur. Vaf'a denique

fanguii,1). arteriarum nemppe venarumqtie capillaec~a

menta hifce glandularumi plexibus 'numerose inte-

eft nervulorum filamenta quoque fociari , -quemliber vifum prx exilitate & candore fere fubterfugiant. Dc xuntur ; quibus neceffarios in ufus dubiurn non

his plexibus infuper advertere licetecos , quarnvis iri

omnibus tenuiumn inteftinorum regionibus occurrant indaganti, non tamen pariter intra privatum cujufque

provincix diftri6aum~ ubique qua mefenterii

reperiri.

enim in

ambitus cum intefinis cohxret

.parte

eos nunquam ha6tenus obferva4f'e memini, fed femper in loco oppofito aut laterali. In ileo autem glan-.dularum agmen numerofius congregari quam in reliquis intefinis fupra jam innuirnus. Irno przter plexus

glandulo Fos

tenuium inteflinorum,

quos modo

defcripfimus , aliud glandularum genus in cramfs inteRlims , caeco nimirum, colo & redo , cum brurorurn -nonnullorum turn ipf us etiam honminis , confpicirur: qqx~ glandulx illis quas

jam)jam defignavimus nonnihil

quidem grandiores funrrt & ad lentis ferme magnitudincni & fiauram accedunt, veru~m non uti priores

inenimagcoina five plexus conglomerantur. Longium ab inivicem diflant ac velut in flationes folirarias diffinde funt, haut fecus ac fi hinc inde per intefiiia hxrcce veluti per

agrtim

diCperfm forent.

Jifdem in.

fc ulpta quoqu e funt foramina excretoria , per qux tranftrus eff in exiguam cavitatem ceu loculum ,quo mucus fubvifcidus continetur.

-CAPVT. Glanduar,vin intsJ?inalium

IL,

deJigitiefpeciaIt;.

is ita in genere prxmitis fequitur jam ut fpe-i

cial_ia quaedam exempla a parabilibus maxima

animalibus cruta ad majo rem dekiripxionis

fidew per. p &iow

S~ ~

DeGkIANA1x1.veftitor#m

fe&ionemnque fubjungamus. Arque

ut Afele dome..

harum ducam, in ejus inteflinorumn examine fiatimfhb pyloro

Rlica , qux anno hujus fxculi feptuagefimo tertio -glandularum copiam nobis prima fccit initium

quidamn ejufmodi plexus, fed pufillus quippe unguem

digiti vix adxquans, ; pauloque poft tranfverfo rum aliquot digitorum intervallo)alius prio. re nonni,hil prolixior, quem denuo exc'epit parvulus e miinimi

.apparuir

,novvnis duntaxat glandulis confians. Hinc in ileo quatuor aut quinque'alii prxcedentibus amnpliores ac numeroflore glandularum caterva flipati aquarumn bafes nitebantur runica interiore nervea ; quod egregie ofiendit hujus ab interiedia fibrosa,detra6aio. Sic enim tunica

illa una, cum

glandulis eidern infertis

exiguo negotio & integra quidem abfcedeas harurn glandularum confpiviendarum ac denionftrandarunm copiamn optim~fecit, exteriores tunicas ob fibrarumn mufculofarum crafrniieM xgre tranfpareantr, neque interius facile nifi a c%riofi invefligatoris oculo prodantur. In p+ofiremo ilei circo plexus glandulofus quinque digitos traaifverfo,s longus , fed anguflus, tranfparuir. Ea vero intefini portio cui mcf'enterii circuMferenria anne tur , glandulis o3m-

cum alias per

nino carebat. Plexus iffi fwlibns candicant , & glan-"

dulx~ compreffx humoris albidi & vifcidi momentum

antruni

effundunt. Porr~o intellini cceci glandulis quo. que refertiinmuni erart, & in re&ro apa.rt;crunlt glan-. du1w~ lenri fimile1s albidx , difper x , nec in racenos

aut plexus congeflx. Apud canes nuvnerofi quoque

plexus landulofi reperiuntur , variis ir.tervallis & quari m'a11 h*nc in le per irtcfl a tenuia di-

ulatjIrn.

fper ..Eorum in cane mnediocris magnitudinis nuper

triginta nmeravimus , eaferie difpofitoru'm, ut minimni in duodenio, majores in _maximi. deniquie in, 1o 'ejufque 6otimu ex remitate qua

paulo

jejuno,

Exercitabj 1. 9 in ccecum & re&um inferitur, proftare netarentur. Non folum autem in nervea tunica bafes iflarumn glandular-um fubfifiebant , fed quaxdam etiam altius radicarx ipfi tunicx fibrofxr infigebantur :quapropter extrinfecus rratifparentes & levi praeterea tumore extuberantes fere melius foris dcprehendi poruerunt quim inteflino diffe6lo inrerius. Apparent ramen pery facile , fi content is & muco ittrefinorurn probc ac caute deterfo digitoque extrinfecus fupipofito flu-

diofe inveftigentur :runc enim glandularumn apices numerofis vTeluti capitulis furgentes in confpe6tum prodc.unt , atque fi extrinfecus quis premendo infler Sporis fuis vifcidum humoremn exigui candoris profundL,nt.fIifdem glandulis ilei extremiras ad fpithamm unius Iongitudinem univerfa repletur , demta ea folum' parte cui mefenterium anne6titur.

Hox autem

glanduix magnitudine magis confpicux hic funt quam in

felibus , licet pari foliditate non utique gaudeanr.

Inifuper & lentib us fimile glandularumn

genus in

ccpco

intefiino canum fxpeque etiam in re&o cernitur, Ifix glanduixz quafi #papulz quxdam ant verrucx noj .initus folum profare verum etiamn extrinfecus proininerc ac tranf arere folent, egxdemnque fortijus comnpreffm humorenn craffiufculum & pultaceum exhibent, quem oblin::ndis ad commodiorem tranfitum fx~cibus de-. flinatum effe deinceps ftio loco offend.ere conabimur. His prxlo inhiantibus ab exercitatifimo anatornico & medico joh.

Jacob.o

Wepfero , fautore xterntwn

rmihi venerando , commnodum offertur fplanchnotoinia vulpis & leporis , in vicino illuftritlimorum co-. mitumn ad Danubij fontem caftro nuperrime diffedti, ubi intefhinorum plexus glandulofi etiamn reperri fuerunt. Hioriam autem utramque ipfis clarilfimi viri verbis adpong1m :I v~ulpis inteffinis tubulorum q?erum (intelligit glandulas tubularas , feu papillas glandulo-

fas,

De GIanduI Inseflincrura.

fas , parum abfirniles corpufculis illis Plandulofis & tubulatis qualia ferme in avium ventriculis vel potius extremno gulx finu inveniuntur , ex quibus ad efcam in ventriculo dilfolvendam liquor promanare folet) feaglandularamareelas (has plexus feu agmina glanduPriJarum voco) qzuatusordecim reperi ad ret7um u

fqtse.

rain duortum pa/morum diffantia a pyloro, caterxe nunc pa/mno uno, nunc unciis duabim , nunc plufquam palmo, diYlabant. Amplhtado p/erarumqueareolarumerat-dimnidii bacii mnonetx fpecies id nomninis apud nos, cujus

,diameter(

femunciam

pedis circiter exaxquatr) qua-

rundam minor. lrqignu~efi ilOa qua realo vicina efl & ad vualvul/am extenditur: longior enim pa/mno erat, la parovumn digitum. Omnes preTh emittunt liqxorem turbidurn aldbum & nonnibil vifcidumn. inteflino cw'co& eircafinemn retli p/ares quoque hbujufmodi tubu/os ,

litario0s

& fparfos

reperi.

,Apud

leporem7

fed fo.oUero in toto

inteflinorum tra 1u atpy/oro ufque ad vualvul/arn colifow-. inveni, qriamodo fex areolastuba/orum

feug/landu/arum

rumr qualibet dimidio bacio obtegi PotuiJft. Prope finem ilei oblongam iltamn aream in plurimnis a/us con#jicmam non

reperi. In cceco & cola mira conformatiO apparuit. InteJlirNUM cecum totum fre udnare fuit a principio ires uncime lattim, juam tatitudinem ultra tres u/na quadranotes

ferovavit

mnentiretur

mo/emn fifl/rum

, ut ob banc atquceuerfwa

fubito,gracilefclebat,

alterurn vuenzricu/um latas declinaret. Turn

ac referebat appendicern reda pro-

renfasm ad uncias o&ao amplitudine indicis. Portiointeflini h.aatafabwiridis, ,graci/isex a/bo rubefcens erat, ob plarimna va/afangu;nea capillariaper totain eim feper.. ficiem difb erf/a

,inter

quz p/arcs circul/i minuti rubi-

w cndi palcerrime-pellucebant. In appendiceinveni maucam albicantemn

cies

turbidutm ,

apparmit

quo deter/fo ota interna

foraminulua minutispradita,

fiorii appendie prodiis lijuar4lbu tarbid

fuperfi-.

qu:buspreJffa

,i acp~anifefle

patuic

Exercitatle

jecm6

p'aturt botarn appendicemn nihil aliud effie quarn corpta awc in tubu/ofurn: namn ea difciff'a ouidi tubx/os , non gula aviurnpropejflomachumn, qui intwa ofculs aperti erant

foris cawci. Operiebant corpm- tubu/oJfim fori5 prater (ow.~ munem etiarn

fibrofa inteflinorurn membrana. Appendix

mu/to crafjo era: quarn reliqua portio cceci, cumr ob nu., bulos turn obplurima

fanguwfira appendicern reticu-

ouafa

latimn undique amnbientia. Proximnefub valvu/a coli appa'. ru4it a/iud ofculum, paroui digiti apicem admittens ,quod in amrbiturn incifurau reblsfup,erficiarias habuit, ac fifeconfiringeret quandoque. Patuit hoc in appendiccmn aliamn diNuerfarn prorfms ab inteflino mtco , ,,#i/ern parvo

& nuentriculo rotundo nucie juglandis capaci , co/ore confi-

,flentiav~aforumquefanguineorurn multitudine nihil apriore d#ffrentem, quo que muco albo turbido Hac divifa inveni quoque earn inttu componi ex tubuls quamp/urimis, ofcu/U5 in ejsu cavitatemn biantibus. Veruim tubuli non toturn appendics occupabant narn Jfatio/a quadarn i/i de.ituebantur. Cum appendix prior turn ventriculus ifle videbatur fermentum quoddarn, illa in ccecum,

penam

ff.atium

bic

in co/umn, inffilUre. Ab oflio cceci & orificio buim

finw~

e.xpandebaturinprincipio coli area feu plexw~ tubulorum; non rotundu, fedfere triAngu/aris5, latm~ un:cinam unarn & dm&s longtu Inde preffo foris celo a minutis ofculis pro.diit mucam albcu turbida, ut ex a/iis hujujfnodi areo/is in

inteflinis tenuibua

appendicibm fo/et. Hicque p/exs

colo euiarn prolpicere vuidebatur. Haxc ex MC excellen-

tut

tifflaii Wepferi, cujus viri adeo tlupenda efl induftria quoties .apud magnates valetudinis ipforum caufa

verfatur otiofas a feverioribus meditationibus atque Occupationibus horas exercitiis anatomic is affidue impendar , ac poflea vel minutim[ma quxque literis diligentiffime confignier.

Hoc exemplo

jtiniores, im-

primnis difcant nunquam otiari, cum vrare Jam pro.aveajiores torque negotiis iWvolutos iiia fa&fitare

aijis

;ersaunt

'ac

12 De Gla#,dalhv 7te~imrum cernunt audiunt. Sed vnde digretli nonniWil fuzmuns ad glandulas intefinorum* mevertamur. In fuiibus glandulofi plexus pariter crebro apparent, ,& tanta

eOt in ileo glandularum caterva ut ejus exremniras ad duas prop fpithamias its denfe conita reperiatur. In ovibus itidem infignis plexwam glanduloforumr multitudo prxflo

eft ,

atque ficuti naruraruminanti-

bus inteflinorum copia & prelixitate, ita pariter iftorum plexuum numero ac magnitudine uberrime profpexitr; ufque adeo ur inteflinum ileum in extremitate ua , qua cramfs inferitur glandulz fartim flipent,

excepto eo tantum loco cui extremus muefenterii limabus affigirur. In reliquo tennium inteflinorum du&ai

plurimi alii plexus, unciamr unarn vel plures longi latique , item in colo glw4duix non paucx feorfim nobis apparuerunt. comparatum

glandulofti.

in capris eodem ac in ovibus modo

eft

cumW

inteflinis eorumque plexibus

DiCcrimen tantrm in numero feu fre-

quenria

leve

dularum

apices

occurritr

capris enimn pauciores obti-

gere & mninores ferme quani ovibus, atquc ipfi g1an-

mninu~s compai & folidi. Porro eof-

dern plexus er.iam in bobus reperire efi, quib'us uti mnagna corporis ventriu1m ac intefhinorumn moles narurm nmunere obtigit, ita infignis quoquc pleauum glancluloforumn,iifque contenrarurn glandularum magnitudo & nurnerus in eorurn inteflinis paffim exfla.. re f oiet. HaCque bourn glandulas , utpote illis mrino-

rum brurorum

fere

grandiores, anirnadverti foramni-

nulis excretoriis iterun iterumque pertufas , ex qi bus compreffa glandularum bafi fubvifcidus & rurbidus humor gutrarimn exf lire vifus efl. Denique plexus illi glandulofi etiamn inmrinoris'momenri animalibus, uempe gliribus, ralpis , ipfoque erinaceo vulgari , as nobis deprehenfi fuere.

Imo

&volucrium inteflinis

corundemn veRigia non deeffe noravimus. Quin etiam

acmf.

xercitaia 1. 13 accuratiffimus naturx myfteriorum indagator Mar.. cellus Ma!pighius differt. epiflolari de Bombyce pag. 48. fcribitin cicadis ( viii ali's infe&to) glandularumn

Qpac

racemum ad extremumn alvi locatum fe vidiff'e.

cumn ita fint inferre quis optime poffet glandulas in omnium omnino animaliumn inteflinis , maxime

autem perfeaiorum , ex naturx prxfcripto ad necef.

faria qux~datn munia fubeffe. Veru~m antequam ex parricularibus ejuftnodi obfervationibus , e diverfi generis brutorum fplanchnoromia comparatis, univerfalem enunciationem feu axioma quadam induaionis fequela forruaretnus ,fado opus vifum imprimis etiam in humnano corpore in plexus

efiiftosut

glandulofos inquireremus. Neque voro aut exfpe&arioni noftrx defuir fuccefiuis. Viri autemn clarifimi Henrici Scretx indufix debetur quod eofdem in homine perinde ac aliis animantibuis dari nobis primnum innotuir. Itli enim vergente anno fuperiore, qui erat liujus fxrculi feptuagefimus fextus, apud illuComitem ad Danubii fontem vicinum agenti fors obtulic diff'ecandum mniliris ab alio mnilite con~foff cadaver,* in quo prztrer complura alia notaru imo pubh'ca Jute dignifima criam initeflinalium gland;ularrum plexus indagine perquam folerti invenit, cofque a quadam analogia da&yliformes haut incongrue appellavir. Eodem fere rempore obtigerunt nobis inteftina inf'antis hydrocephali , ab excel-

firfmum

figurar

Jentiffmo Wepfero

7ra'u

nofiro diff &i , in quo-

rum tamen accuratiflimo examine n.eque glandu?,z feorfim difpofhrx nequne glandulofi plexus integ i ufpiam apparuerunt ; five )am ob exilitatemn fent.us

five fuerir bryone nNu1lus adhuc Tandem noftros effugerint ,

cua magnitudo. fos iLs daortun virorum

emnglandularumn iffarumn utus adevctie nec confpipl k us iflos glandulo-. vero'

cadaveribus , quorm. d f c-

candorumr copiam nobis fecit

excelilentitrtius Chri-a

flophorus Harderus, evidentiftime confpeximus. Eos

rum aurem alterum alcites hydrops, alterum ventri-o malum quoddam, exflinxerat. Et culquidem li & imteflinorum diffedis inteflinis prima plexuumi vefligia ita-.

glandulz

mi-i tim apparuer-unt in duodeno .r nirurn liarix quinx, aut feptenz, juxta fe pofirx, quendarn veluti racemum a totidem acinis quod erant glandulm cotfiantem exprimere videbantur. Per jejuni diftridium nullus integer plexus occurri , fed in fpatioro heci

finu

continebantur-plures ; quorum ultra quinde-

cim numeravimus, extremajue ilei portio palmum unurl & dimidiu.m longa &meris glandulis in plexum inge ntem jun&is confare videbatur. Neque virilia tantn. fed etiam fequioris fexus inteflina plexibus ifliinodi glandulotis prtdita ac inflru6ta funt,s quos in puella odenni.quam haut ita pridem diffecui &

agfatis confpicua dona.mine numerofo & tos clarifmmis fpedatoribus derhonflrare licuir, quanmnagnitudine

quam glandularum papilt ex iteflinorumn morbo ali cubi vim paffx~ viderentur.QCoacrum infignis val4e plexus glandulofus fub

pylori valvuW ibidem apiparuir.

Ut vero plexuum ifloruin fabrica prout in hominum

itueflinis fefe habeat,melius innotefcat, defcriptionem eorum penicillo nonnihil exadiore adumbratam fubjicere juvat. QZuod ergo ad domicilium five fedem attinet notare eft eos potiffimumn occupare inteflinum

ileumn, reperiri tAmen etiam in duodeno ac fubiin-de rarius licet in jejuno. Quo, autem ileumn ad intefliai

craffa proprius accedit .eo plexus glandulofos fre-. quentiores & majore s oflentat, donec in poflremo circo ex meris glandulis coagmenratum appareat-Pr'..terea plexus iili interiori runict nervez funt affixi, iutpote cum qua tolli ac abradi poffunt ; atqnae ob id etiam, cxcerius 째quemadmodum brutorumn qori-

in.

dan~inteflinis ira

evidenter-non

trAnfpgrent.

Porro

obfervare eiQ valvulas conniventes ab exercitatiflino

TheFod.. Kerckringio. in fpicilegio anatomico depiaas nunquam plexus itlos fupergredi , fed in prirno velut limineo fubfittentes undique circum corurn confinfa termninari.Quod denique ipfas glandulas plexuum incolas fpe&at illx hic non petinde confpicuae aut elatz~ proflant atque in pleri(q; brutis, fed nonnihil depreffrc funt ac veluc in larebris confident. Inteflini tameni portione fecundum longirudinem divifa atque ae~ri illuirato vel luci obverfa glanduloforum agminumn obtutu gaudere lcet, qux etiam fuppofito extrinfecus digiro preflai ninimarum papilarumn fpecie in apri-. cumn confpedius emnergunt. Comnpages autem haram glandularum valde muollis & delicata exifft, proinde & ,paulo durius contreaatx mox quafi diffluentes in

pulpamentum abeunt vel plane convertuntur in pulrem. Cxterum vafa fanguinea iifdern inferi evidenter confpiciuntur,atque v-icitrlm porulos ad ilci cavitatrn penetrantes , per quos aliquid excerni queat, microfcopiorum ope fpe&are mihi licuit. Supereft alternm glandularum genus in cwco, colo & re6ao inteftino

hutrnano obviumn

cujus cumn in generali defcriptione

mentio fatis abunde fada fir,prolixiori dedudtioni aut

hic non videtur Addi d i f Te xrque innumnerum effeac funt fiellamfirmamneuti: deinde tx~diofir repetitioni

effie imnmorandumn.

anturn fufficiat imprxCens numeram earum

quoque

eas ibi etiam reperiri ubi mefcnterium ac mcfocolort, inteflinis adlixret, imo in ipfo v;alvwx~ Bauhinianxe limbo ; idquod nuper omnium elegantiflime confpicati fuimus in afcitici cadavere , cujus internus crafforumn inteflinorui paries colore quodarn obfcuro denigratus erat,ut glandulg ill1 1Penticulz fimiles undiq; diCfeminarm fuco hoc optime~ proderentur. Has

in alto

teiusvyiri cadavere paucis poft feptimanis in xenodoa Chi*

1L6GIandghIn ~flinorm chio nofiro morte fun&i perfpicere ac commonflrafe ob ejufmodi tin6turz defedum haut ita fuit expeditum. Explicatio fchematifmnorum. ICON PRIMA. A A A. Pylorus ventriculi humani & ejus antrum aliquoufque apertum. 138. Inteftini duodeni portio fecundum longintidinerm diftha & in planum explicata ut glandularu m plexus appareat.

C C. CircuILis fibrofus pylori, va1lvulam mentiens.

D. Plexus feu agmen glandularum in duodeno. ICON SECVN\DA. AA A.* Inheflini ilei portio fecundum longitudinem dilfVe& inque planum exporreda ut glandularuim agmina in confpa&um veniant. B. Plexus glandularum olex aut arnygdati figuram reprxfentans. C C. Plexus glandulofus alius priore major & numrerofis glandulis inifru&tus. D D D D D D. Valvulx conniventes , qux

plexus

glandulofros B.CC. non fupergrediuntur fed circum eofdem terminantur. IC ONI T ERT IA. A AA. Extremniras ilci aperta & dilarara ut ejuIs in' teriora pateant. B B. Plexus glandularum maximus totamn ilei extrelnitatem glandulofam redden's.

C C. Val vula Bauhini dilltecta, in cujus limbo glandulx folitnxricccc. annotanrur. D D D. Portio coli incifii & diduwta ut ejus quoque glandulx in confpe6&um prodeant.

E E E, c e. Glanduix fWiirarix lenti fimiles per column diffeminatx. F.F. Jn eftinumcce~cum integrum. Idem inverfumr t ejus glandulx appareant.

GG.

P2A

7I3arrgq7Ymt

rumf

TcoNJI

ICON IlL

ICON~ ILL

l--it

DAN, it

-A

Ex4rc

if4liv

41k

PARS

POSTERIOR

Ui~ demque

o-iandl1arum inteflinalium carum"~ varlis affedtionibus.

CAPUT GIandularum ineitnalium feu, ofciUMn

6V6

{~'*~'

nOtUrN & ufaw

T hnc quidem de priore exerciratiod; nis parte, glandularum intefiIina4. lium hifloriam cum ingnere tum fpe-

qua

ciatim pro ingenii modulo expofuia inus. Priufquam ad pofleriore m de ,... earum ufu atque mnuniis nec non affe:w dionibns v rxis defcendam ante om-a

nia definiendum ejfe videtur urrum glandu1x hx con-* glomeratram an conglobatarurn numnero fint infed

rendaw, an vero potius glandularumn genus quoddanm conflituant inteflinis peculiare ? Quod fi plexus ilos

ex tam numerofa glandularumn congerie acervatos velut conglomneratos probe intaiemur , infu per porps fingulis apicibus infculptos contemnplamur , denique tifum ad quemn eos deflinatos effe pofimodum oflendere conabimur fedulo perpendimus , videntur tita q,uc nob is Slanduix~ illm cumin conglomeratis haut iii 4

flf GLmnAt,4 iWttj/inrwM epte convenire. E familia eninm conglobatarlim, qute a partium & corporis ambitu ini cor & Venas3 deduceMdx infervitint, facile eximi polfe videntur.

lymnphxc Nequecetiamn verofimile

eft eas chyl um exci-pere vel

tranfmittere: etet im vafa ladtea a plexibus iftis nulIa oriri confpiciuntur, atque major harumn glandu4larum caterva in jejuno & i) i principio, ubi chyli proventus uberior

eft, quam hujus medio & fine requi-

reretur. Si cui vero vifum fuerit ex hoe glandula-rum genus peculiare conilituere, quoniam conglolo mieratarum firvLarx per omnia non exa6le refponder, atque files hifcc alibi itl corpore vix inveniuntur,id quidem per nos integrum cuiqule erit, dummodo de ufu & munere earuim, quod penfum nunc aggredimur, quantum paxr efi nobi fcum conveniat. (Quamvis autern minime fir diflimulandum nos cafu potius qjuam data opera vel confilio prxvio in notitiam iforuirn pervenife , non taplexuuna glanduloforum mnen rationes defunt qux talem qualem defcripfimtis inteftinorum flru&uram glandulofam evincere poffent. Enimivero ab experimeutis fatis fuperque cornchysfia. omnimodam alimnentorum aflunmtorum lum converfionem demum in intefiinis pexagi, cumr vero elaboratior ciborum perfedtio , quam chylificationem vocan: , abfque liquore quodam penerrante, quem mnenfilruum vulgo nc4minant Chemici , alimen-. torum is ventriculo jam diff'olutorum maffx ubique

primum

juglirer afffindendo abfolvi

netpueat,

tieccfle

plane eft

ut fimul concipiantur organa quorumn ope fermetitans ifle liquior intefiinis fubminif}retur. Neque enim nobis arridet eorumn fententia qui extrema arteriarumn ofcula in cavirarem inrteflinorum tanto hiaru aperiri exiflinmant ut ex ius liqtuor ejufmodi immediate prodire poftir. Id vero qua ratione citra ipfiufm(,, fanguinisarteriis inerrantis profufionem here:? Im prij' . mis

Exerrdil b 1 Inis tnaffam quopiat aut incendio fcbrili incalefcen tern minimnos quo fque curn confet

fanguineam Auft

ac angiflifimos arteriarurn receffus pervadere ac impei'Vias noti raro perrumpere. Nec eriarn toti cibo.. ruin tnaflx in chylunz convertendx par edte videtur fu 'cus pancreatis, utpote qui in duodenun & fuperioremn tantumi rtimum inteffinorum difiridtumn guttatimT efthnditur :

veruti

opus efl ut liquoris ejutmnorli fupplenentra nova ex ipfis inteflinis ,prxfertim ins-

kcrioribu ts , per vices accedant.

,Atque inde forfitani

efi quod plexus illi glandulofi demurn in ileo ejufque

extrennitate qua craffa fubit , ceu loco a pancrearis comrnercio remnotiore , potiffimurn proftent. Porro Videre licet tvafa fatiguinea, videlicet arteriarumn & venarurn mefaraicarum propagines , intefbina majore

Perreprare numhero feu frequentia quarn fimplex nu-i aliquas anguinis arteriofi fuppetias ad cdnfliittendum

tritionis ufus pofl}ulat : unde colligere pronumn eft liquoremn fernentalntemn in _glandulis inteflinorun i deponi. Conflat igitur haut obfcure quern nos ple-i xibus illis glandulofis ufurn atflignernus : nempe noflra fert fententia eos liquorem periciendo chylo fervientern intra cgvitatem inreffirnorurn exflillare. Hoc pri-r ino confirmare videntr glandolofm plexuurn papillme

five

poris excerqux pratterquatn qu~od forarninulis fint etiam protuber~are confpi* nendo idoneis ciunrur, qua fua facie intuentibus fidenm quafi faciunt aliquid ex fefe potius in cavum inteflinorurn ernulge=. ri quamnut ipftttippiarn ex inteflinis de chylo aufea

perviz

rant. Per experimenta quoqute nobis innotuir glandularum' , apices linteo molli blande abfterfos & de-.; ficcatos n-iox denuo guttulis rofcidis permadefcere ,f digito extrinfecus fuppofiro tantillurin prernantprPrzterea obfervare eft animnalia cra&1b & duro pabuj lo viatantia I ceu ad cujus fuba&ionemn diffolutio-e nemnqu 112

GIandal4n

De rulixeram nemque copiofo & forti liquore opus cift, plexibus inteflinorum pluribus & numerofimfma glandularui caterva fiipatis inflruaia effe, haut levi argumento aliquid inde fuppeditairi quod folidiorum ciborum maf20

fe~penitius ditfolvendx adjumentum

C A PUT Liquorts

con ferat.

IL.

feu frntigladularumixtefin~aliuni quahtates& ufw,~

mnateriaJive fenis,

jam abunde dermoniiralfe nobis videarnur e Urn glandulis intellinorum humorem quendamn in cavitarem inteflinorum dimanare, inquirendum porro reflat cuinarn materix is ortumn fuum & natales debeat , cujufnam indolis ac profapix lit , quibus item virtutibus polleat & in qux mnunia five ufus a natura fit comparatus. Ouod ad primumn attinet liquoris materia non aliunde quam ab arteriis & nervis derivari poffe viderur: prxter hxrc enimn vafa alia nulla prxflo funt qux aliquid adducant. Nec chyli lymphxque dudtus hu-c quicquam tribuere valent. Qu~emadmodum ergo dux vim hiperfunt ,ita liquorem hunc amateria duplici conflari oppido verofimile efi, una nempe ab arteriis altera a nervis fuggefla. Arterix quidem pro fyinbolo fuo ferum vifcidum & glutinofum conferre videntnr, , nervis autem fpiriturn animalem eo deferri arbitror, cujus cum juxta fententiam clariffimi yiri Johannis Majovv indoles

fitpenerret intro aerea, ac pratrea ta is ut ocyus Euro cun&~a atque pervadat, mobilitas ejus optime ferofi iflius laticis vifciditate involvitur tantifper dum fce exferere debeat provideque hoc pa&;.o ad elaborandum chf4lum determinatur. Exc hoc itaque fpiritus animalis cum ferofo latice connubio probabile glandula,

eft

glandulatumn particulis aereis volubilibus abundet fermenti inflar inteflinaium

*ucum

emergere,jui cumr

emfcax elTe & jure penetrans audire potefi. Arque hx~c ita fe habere indiciis haut obfcuris me demon.

firaturomn confido : nies complures fubinde efe

etenim obfervare

eft homi-

flatim ai paftu levi quodamn horrore fuccuti , ac interdum eti*am extremna frigefcere , denique ad a&fiones quafvis aut meditationes

arduas inidoneos reddi; quorum quidem eventuumn aliam reddere rationem difficillimum erit quam qtuod tunc temporis natura de cibi afluimti digeflione ( magnx fane molis & moliminis haut minoris opere) foli-

cita omneth fanguinis arteriofi vim & fpirituum ani-

malium praeci-puas copias v;erfus inteflina ventriculumque ablegar. Inde enim fit ut fangaeine & fpiritibus non amplius tanta copia per uni'verfurn corpus diffufi s extrema frigeant & corporis ambitus tantil.& lx moleflix fenfu leviter inhorrefcat. Pariter obvium efl illos qui mox a paflu literis five rerum arduarum meditationibus diu multumque incumbunt de gravitate ventriculi

concoquendi difficultate.

cruditatibus , capitis dolore, & inteflinorum ac alvi fegni tie conqueri, quoniari videlicer fp)iritus anim2les ad ventriculum & inteflina profeafi itide ad cere-

brum anim-x juffu intempeflive revocantur, cujus erroris caufa poflea univerfum3 corpus foepe varieque multatur. Ex qtiibus omnit-us concludere om'nnin6 li.cet fanguincmn & fpiritus ad ventriculurn ac inteflina cibis recenter ingeflis far&~a copiofius quarn cnin mnania futit affhluere ; idque hiaut alio , quod rcor, fine porius quam ut glandulis inreflinoruin fuccus ad chyJum in inteffinis perficiendum requifitus qua par eft copia fubminiifretur.

Q.Liod ver6 ad liquoris iflius fa-

cultates attinet,qucem fermento fimilemn atque ex fero fanguinis & fpiritu nervorum aereo comnbinatum effe diximus B 3

z).e Glsaxdali

iteflinorum

diximius, etfi difficile explicatu fit quo is fapore gau--

dear, fius exarninari nequir, fpiritus quoque ae~reus quo vis prxcipua pendet in defun&is morre extemplo avoquoniam feordinjicolligi ac coram tribcrnale gu. a

]ar; tamen

quid affequi conje&ura datom eft nul-

ham in eo infignem acritnoniamn, neduit aciditaten-i

aqux fordi fimileni & nonnullis etianz in ventriculo tanttdpere,decantatam ,concipere poffumL]s, utpote +quamintelhina fine labe atgque irritatione vehernenti,

quam dolor perpcewus comitaretr, haut perf'errentr at bitrari confentancuirn Fir liquorein ifLunm ratione inclufi fpiritus aerei mobilif[im i & pepetrantii-mi pQur

tius, quamr faliuni acidorum corrod.enrinmque vi ac poreffte efficacem effe.

Enimvero

eft particula-

rum aereartim fpirittuo(aruti ve indoics , is genius, ut iaffxr ciboruzn affatim ingefix eorum-utr comnpa&oruin pervadere comnpagein atque rupto vinculo ful-

va-s

phureo & falino totanmaffam in chylurn redigere Pro duplici autrn materix a qua fuccus glan-

leant.

inteffinaliumn ictiam five adularum

conflatur refpc&ti geminus

ufus ei affignandus effe viderur , quoruim alter

qui partem a?ream

fpiriruofam con ernit effica-O

ciffimus & nieri-to princeps habetur :ferumn enimi arterix fuggerunt, illi tanturn vehictili finmulque

quod

vinculi loco affociatur adeoque

officio ni fallimur vi-

liore fungitur. Nimrirum de urriufque partis mnunere

brvrriaiaununabto.?mrml ciborum in ventriculo diffolurorumn mafla im. nteflina

plentur, glandul inteflinorum fucco tuinc pfurimurn t-urgentes fe prorinus per papillas exoneranr,preffx ac ad id impulfx' fibrarun mnotu qienz periflalrictim commnuniter cognomidant ; hioc faLo fpiritus aercus 9 vehiculo & cornpedibus erUipens alimenti

funo -o rma Adorirur. inc maMahm perzneat

particulaCque ejus falinas & fulphubello veluri indi&o quodam fer-

mentaw

Exercita 1. 23 motu p ugnatur,' donec craffix portiones in minimas commitxa & nonnihil volati-r nient-ationis

trmdiu

les redditx chylum abfolutiffinfium ipfoque quafi vi-w

taliraris chara6tere infignitrm conllituant. Itherea viderur rnihi vehiculum illud vifcidum dunm inteflino-. rurn parietibus interne' adhxrefcit muniminis aut propugnaculi vicem prxflare, cavendo fcilicet ne falinarurn fulphurearumque particularumn cum fpiritu aereo colludtantium- fpiculis compundxraut vc1licam~

nervex~ inteflinorum- fibrx doleant. Araue hxc ita fe habere inde fit verofin-ile, quod femper magna imaci inteflh4orum copia circa plexus glandulofos invenia-. tur ; imeo-in ilei extremo conrenta jam aliqualemn fxv cum confiftentiani na&~a m-uco hujufinodivifcido penitus obdu&a ac incruffata vidimus,

C AP U T

III.

Objec7ianes quxedam ufta cumn re4onfianibms

ufus glanduis inteefinorumn a nobis aWer% Erumn tus multis videbitur , eo quod dignitati paa~creatis plurimumn deroget,arque iufuper

forte fufpe&uis

fint,

glanduix ipfx nimis procul

ventriculo

4iffita

remotx quippe demnum in ileo ejufque poriflPmum extremnirate, ubi non amnplius chyli materia fed fx~cum primitig continentur, reperiundx. His int pronmru nobis erit refpondere liquoren pancreaticis non fufficere toti ciboruni maffx chylumi exaltandx quoniam fuccus alimentorurn fubinde per duodenum arq ue je*unium citius dilabitur quam pancreatis humor affatim accedar. Sxpe etiam liquwris hujus

'in

copia minor

eft quain tt ciborum

miaffx

fuffici+entrr

imbuendm par fit. ldcirco in lhujufmodi defeCius fuip.

13 4

plementumn,

GI4ndat Jnteftitvorm

pler xentutn , & ne quid utile atque nutritium ex ali. miento pereat , natura plexuum horum glanduloforumn fabricam molita effe videtur:; ut fcilicce x penn hocce vires fucci pancreatici , ut vocant, partinm in tranfitru per duodenum atque jejunum fraa~x partim una +curn ipfo, chylo exhaufbxr, novo quodanm veluti auO~ario maltipliceutur fcque inhaurato fermentationis proceffu chylificationis opus alias cxfpiraturuni ini vivere ac vigere pergat. Et revera ipfa ple ti difpofitio de hujuftnodi officio palamn teflari videtur. FEtenim ex obfervationibus fupra defcriptis parer inl

fleo duod-eno.,

jc)'unoatque ilei principio plexus aut

nu.-l-

los ant minoris faitem niomenti reperiri, quia videlicet fuperiori tenuium inreffinoroni regioni pancreatis

opera fatis profpicitur.

In-de vero per anfratiofa

ilei itinera ficuti pancreatici liquoris energia quibuf* dam velur gradibus enervata plurimum decrefcit, ita vicifYim plexuumn numerus & magnitudo per ititerv4lla accrefcit, ficque partitis vicibus fermentantis liquoris rantum denuo afFunditunalimnentis q.uantum antea fuerat abfumtumn. Ipfam denique ilei extremi-o tatem, ad quam pancreatis fuccus viribus falvis haut pertingir, nleceffc eft: tiquore fermnentante iflrui eo-. que ex propriis vifceribus fui's depromuto , quxr caufa efl glandulas natura hic condiderit numerofCfsv mas. Tanrum proin abefi pancreas a nobis di ejusve dignitati quippiam derogari ut potius ius prewi exillimationis dotibus quibus jure gaudere potefi infigniamnus. Hxc ipfa exafRiantis meznorig rnex occurrir pancreatis excifio , a quibufdamr naturx'

cur

floccipene

nunc

curiofis- eventu fecundo nen etiam finifiro tentata : atque memini a viro clariffitno

Conrado Brunnero Dietfcnhofiano

awey,rxva

Johanne

nuper ac -

cepiffe fe proprium canem fuum pancreate ademto ourunm aliqu4miuh fuflec)aff'e incolumemn. Quod

i verumn

I. IS A~ verum fide -nullus biro admirationem urique meretur fed vix tamen zxercitdtio

eft, jiti de ingenui anatomici ,

du-

legirimne inde fubfumi pofle arbitror pancreas effe fper-

nendum & abjedii urfis vifcus adeo ut cirra valetudi.. nis detrimentum quis eo privari quear. Contingat namque canem aliudve brutum fuiperfles

viv ere,

hoc

tum

vifcere orbatumn

eatenus fieri putandum eft

quarenus inteflinorumn plexus glandulofi quos de[cri. pfimus pancreatis extermninati provincia in fe fufcepta rmajoremn fermenrantis copiam fubminiftrando chylilicationis falutri confiflutnt. Verofimile autem eft anitnalia pancreate privata vigore minus agili geflus foios ac faltus peragere , quoniam fcilicet liquoris A pancreare fi adeffet fuppedirandi defefu cibus ad eamn tenuiratemn difficulter redigitur quamn chylus laudabilis exigit. Inde ergo fanguis etiam craffior exiflens penuria fubtilium particularum fulphurea. tumnqÂŤe, quibus ad motus vividos ciendos mufculis ini'rimis,opus efi , laborat animalque nonnihil fegne ac torpidum reddir. Quod vero prxterea objicitur in ileo eitfque poflremo circo chylofam materiam haut reperird id cum experientia pugnare videtur : conflat cnitnn & la&lea vafa , quorum notitiam. Afellii indu-. flri~ debemnus , & liquidum cibum in ilis conflniis ftabulari. Si quando vero maffa craffluifcula & fmcuw lenta ibidem hxret , qualem & nos fxpe vidimus, ea

fucci

'falinar

nondum aden effceta putanda

eft

ut nihil amplius

conferat , quin potius plurimas adhuc utiles arque nutritias particulas velur fferquiliniumn Ennianutm gemmas contineat , qux demumn fucci glandu.larum ope fuba6t ac eVolutm in chyluim abecunt.

CAP UT

Âą6 e GlanduIis intqlinritm

CAPUT

IV.

Digres'io de metu inteftinorum.

TArndem Tmotu neque filentio praxtereundum eft quod de inteflinorum probabiliter con cipio: nempe

m-ihi videntur horum fibrx non tantumn a parte fupe.. riore verfus inferioremn coanflanti ordine contrahi, verum etiam in flatu naturali reciprocc nunc fuirfumn nunc deorfum blande ferri, idque eum in finecm ut cum glandularum fuccus bilifque a itatione hac cibis penitius imirnifceator , turn forte chylus quoque in vafa laclea fecedat expeditius. Hunc vero de intefliva norum motu conceptum animo mneo fuggeffit primuni ratio probabilis , deinde experientiax oculatm tefii= Etenim ut ciborum maffa a ventriculo tenibus inteftinis infufa chyli naturarn induat nonne miora aliqua five manfione unius alteriufque horx~ ei

mlonium.

opus

efi, perinde ac Chemicorum filii rem quampiam

digefl}ioni expofiramn antequam perficiatur aliquamdiu relinquant oporrer. Morarn autem iflarn plane quieram effe neque chyli genius, qui torpendo mnox vitium contraherer, neque intefiinorum fert patientia. Proinde g brarurn carnearumn mottimuhtro cit roque fieri neceffe efi , ut una eadeniqule pars niatix ci.borum modo deorfumr pulfa ruar modo furfum denuo compellatur. Continuato enim impetu fi ad imurni tifque a fummo devergeret conrraftio quamn qvxfo proclivis effet chylofi ne&aris cum ftercoribus confuGi excretio , aut quortus quirque immunirarm ab affecoeliaca ye! ad unicarn horam fibi polliceri

ione Qgbus mrandis non parum momenti addit exemplumn muli+e-

poffer?

magis adhucillufirandis arque confir-

ris cujufdam Biningenfis ab excclentifflaw Wepfero, polia-

TExercimtus

1.1

poliatro ilk)6 nofirate celeberrimno, cogntiao meo at-

que fludiorum prornotore xternumn venerando,literis confignaturn atque mihi nuper pro nmaximno fuo faYore & benignitate exhibitum. Mifella nimirum illa mulier , quam ipfe quoque prxf'ens vidi -ecx abdominis fui latere finiffro paulo fupra inguen propenden-' tern geflar interaneorum magnam portionlem, quippe duas & quod excurrit fpithamas longam, in qua conco&ionis tempore denudata deprehendimus & admota quoque manu exploravimus fibras modo fuperius nmodo inferius motum fuum ordiri materiamque inrus fluLiuantem furfum deorfumque agirari, abfque xgrotantis dolere vel torminibus. Sed & in diverfis

brutorum vivis fedionibus , quas variorurn experi-. mentorum gratia crebro adminifframnus ,aliquoties notavimus inteflina abdomine diffed&o apricantia fefe vermium ritu motirare , non tantum a fuperioribus verfus inferiora inflexis fibris fed vice verfa quoque ,ab inferioribus verfus fuperiora. Verum alibi forte riobis dabitur de his fufius differendi occafio.

CAPUT

V..

fw~ glandlarumfolitari,aroimiv craJii

ad glandulas crafforum inteflinorum, Uanrum initio quidem in ea fui fententia illas excipiendis ac velut imbibendis chyli reliquiis deflinatus effe, ea poritirnum ratione motus quod ad ipfarum radicern perrxpe invenerim humorem albidum cuidam quafi capfulx inclufum. Verum tamen poffquam nufla unquam confpicari licuit vafa ,

per qux chylus

inde

receprus ad receptaculum commune traduceretar (vafa en im ladea in has glandulas non pertingunt> contra

De GlaxdmIinteflixertim

contra vero coli cellulas & redi parietes oblinentis

humoris copiam femper prxrf}o effe animadverrerem, magis tandem probabile mihi virum

eft ac experien-

tiax confenraneum glandulas iflas ceti fontes ac fcaturigines muco inteflinorum expromendo dicari.Quamvis enim harum glandularum papillx prima vice cornpreffxi humorem quem in receffu continent xgre di. mittant, vi tamen contre6&ationis paulo fortioris ac iteratx eundem largiter,profundere non detrecHabttnt. Proinde hic prxcipuus earum ufus eWfe mihi videtur, fubminifirare humorem vifcidumn

five mucum,

cujus

ope cum inteflina contra fxrcum afperitatem & acria ac filvefiria falium impuriorum fpicula velut lorica quadam muniantur , turn ipfx fxcum particulx hoc quafl glutine coagmentatx aptius agglomnerentur. Q,uod vero fpiritum animalem concernit, putamus, ejus fuppetias quafdarn, licet non tanta fortaffe copia

quanta in plexus tenuium inteftinorumi.abeunt , huc

quoque confluere : quorum fpirituum aereorum munus erit nutritias alimentorum particulas, fi qux forte feu quifquiliis immerfx latent, ab excrcmentis liberatafque laieorum ofculis abforbendas propinare, qua quidem ratjone ultima chylifiCationi manus imnponitur. fi nihil chylofi excrementoru m mahlc Inefi ipfe fpiritus fxcibus confkv

ruderibuslib.lerare

Quod fus excernitur , adeo ut re6to flare point talo Hippocratis effatum , quando excermentis

etiarn fpiritus ineffe dixit t De hoc autem fpiritu id infuper velut in tranfcurru norare lubet , flatuumn quibus una alterave coli cellula nunquam non impletur proventum vix aliunde manifeflius quamn a fpiritu nitroae-reo derivari poffe : earenus nempe , quatenus ipfe narura fua flatu-

eft, r.um lentus

& prxtrerea vi expandendi prxditus, ita ut

particulis excrementorumn nitro(is fulphureifque ;ommiffus eafdern vehementer opitulantc loci calor'e cxagi-

Extycifa110

exagitetr, dlonec contriax ac refolutx~ exhaaionum volumina conf}ituant , fubinde viventibus etian per anumn prorueinia.

C AP U T De a

ecionihmu~

VI.

glandularuminteftinvalim

quxedam in genere.

enim prxter ufus haaenus recenfitos medico T perfpicaci atque folerti pIur es alios ponderis noin contemnendi fuppeditat exa6aior glandularum inteflinalium perfcruratio. Nimirumi

liucufque

expo..

fuimus quam utilia aeque neceffatria fanitari miunia glandulx hx tam chlylum in inteffinis perficiendo quam inreffina ipfa def:,ndendo exfequantur, nunc porro operx~ pretium forer quid ecxdem aut medica.. mentis lacefIitz , aut morborum injuria perflriC&x, turbarum non inteflinis tantummodo , fed toti xco. uomix microcofmi, creent explicare. Nam glandu. loforum iflorum plexuum notiria adferre mihi videtur &:ad explicandamn medicamentorumn, imprimifque purgantium , operationem &:ad dignofcendas

facem

demo nftrandafque complurium affe&.uum naturas, quorum vel fedes certa: vel genuinx caufx vet deni-a que modus afficiendi cognitionem nofiram fugerunr. Omnibus autem ac fingulis ordine illuftrandis ac diducendis fi animus effet imnmorari nx in magnx~ molis volumen opufculum meum excrefceret! Neqre etianm arduo huic pe-nfo ac a nemine ha6tenus ut xqum foret expenfo pares efie pofient juveniles

mei*utut laborurn

haut impatientes humeri : quandoquidemn hujufmodi operis flru6&uram a folidis experimentorum funda.. mentis exfurgere conveniat. Sed quoniam feris de-w Mmni ufuCs ab annis tale dpus vix ex1fpedanduni

D5e Gldndsh~ InteftiNermb alij quem ufu vario experientia canum eftcit ab, enixe potius rogatudi ibimus venerandum excel3

aifi

fe-.

lentirnimumque wepferum nofirumi ut obfervationum anatomicarum medicarumque faf ciculos ex amplif:f mm~ tot annorum praxeos fuz latifundiis colled~os bono publico impertiri ac ad immortalitatis aram appendere velit, Ne tamen ficco przterire pedc aut afymbolus me hinc fubducere videar in nonhu;lorumi

morborumn fontes atque fympromarum conringen-

tium rationes digitum quod ajunt animumnque inltendere juvar.

CA PU TIVIIL D.epargantiax medicamnentaram operandimodo, itinereex inteftints , e ecU , nexts, &tif cauto.

INitio igitur

de medicamentorum ptirgantiun'

operandi modo & rationibus quod fentio fignificern, quamvis inficias ire nemo pof it ilia vim fuarn quodatn irritante ac fermenrante potius quam hamulorum attrahentium unicis exerere , niondumn tamen exa6ke conflat per quas vias pharnmaca ex inteflinis ad fanguinem traducantur humorefque comm'Oti ad afvum confluant. Nimirum apud plerofque in confeffo eft pharmacum ventriculo ingef lum atque inde

flimnulo

fub

fpecie

tniurx

in inteftina depulfum

tyrannidem

fuamr eatenus exercere, quatenus primum vel folis particularum falinarum fulphurearumnque aculeis feii virgulis nerveam inteflinorum tunicam confeflim

ad-

eo percellit, ut hzec in auxilium voc'atis fibris mufiulofis protinus adverfus vim illatam infurgens repetitis aliquot fpafmis & pharmacum ipfum & una CUxM

wo intefinuorum contenta quxque

rnox

dejiciar: vel

feCWid-

ferundo pharmacorum nonnullorumn ea efi indoles, ut primas vias ut vocant , hoc eft ventriculum ac intefii na fine magno tumultu velut in infidiispertranfeuntia demnum in m#la fanguinea fe prodant ; ubi humores in vafis exagitando, colliquando atque rapidius circumagendo efficiunt ut cum bilis in hepate turn fuccus in pancreate , quibus etiam adde ferofum Iaticom in plexibus glandulofis , copiofius fect eta atque in intellina prxcipitata non fine torminibus alvum proluant: vel denique purgantia quxdam ejus funt feritatis ut ventriculo ac inteffinis concredira paulifper qui-

flabulo

dem velut lapus inclufus quietem fimulent, mox autemn rupta mora non rantum inteflinorum tui nicas imrimani vellicatione adoriantur, fed etialrn ulte., rius graffando in rnatfam fanguineam prorumpant. De his inquarn omnibus abundle conffat quomodo peragantur. Verurn fcrupuli adhuc himere wihi videntir in via, per quam medicamentum purgans it~ fuumn ex inrefhnisad maffam fanguineam ducit, exeadem-y que cumU humoribus mxernendis ad inteflina reducir. Accuratitlimus Willifius ut nulla in parte deficeret Omnis generis femitas Qimia Jiberalitate conceffiffe, aut cicra neceffratrenmultiplicaffe ,mihi videtur. Is erenirn prxter communem ac regium ladeorum vaforurm callem alios tramnites, nempe venas & nervos, agnofcit qua, non chy lus rantummodo fed et iam medicamentorum particmIx tam in chyl i receptaculum~ quatm immnediate in venas fanguineas atque per ner.. vos in cerebrum traducatrur. Qux duz potteriores vix an,adeo pateant tit quippiam medicamenti vet liquoris utut fpirituofi admittere pofint valde cft ambiguum.Et venas quidem mefaraicas quod fpe&ar, concedi poffet viro Olariffimno id in volucrium genere ita fe habere, utpore quibus la&.corum vafortim loco in cavitaern nte1igiorum hWant, pro** Ve.ax micfaraicz ut

De Glandiotejfluirm ut id olim experimentis in anifere & gallina

faftis

ftefaraicarun

di"

dici. Quoties enim flatus per infigniores venarum

ramos inteflina verfus a me impelleba.*

tur toties obfervare fuit hx~c fimul intuc efcere : unde aperte concludi poruit chylum ex intefQinis in veslas rnefaraicas exceptum tran mitti, quod alio adhuc experimento dlarius mihi innotuir. Nempe intefini portionem mefenterio adhuc cohxrentem, fpithamx circiter longitudine, in utraque extremitate flo ( iniinitfa prius in a,lerutram canna feu tabulo ) confiri.. &am inflavi , quo fa&o fpiritus ofctila vaforurn ingrediens venas mefaraicas implevir. Erfi vero hxc in1 anferibus ,gallinis & dubio procul criam aliis quib6,dam volucribus ita fint , inde ramen ad fimilem fabri.. cam in homine & quadrupedibus animantibus perfe.. &kioribusargumentari fas non efti, quandoquidem homini ac plerifque aliis brutis perfe6tioribus pecu.. liare vaforumn genus chylo recipiendo tranfmittendo-. ique dicatam infevit natura, quo volucres carere vi,dentur. Porro

five flatu eas infercias five

-liquore fpi..

riruofo Venx mefaraicx humanx nihil in cavitatem in-. tck~inorum dimittunt , neque vicifirm ex inteffinis fpiritu vini calido ant aere impletis quidquam in ve-. nas mefaraicas tranfitum affeciare confpicitur. Nec forte culpandus

eft valvularum obex

mnefaraicis aut plane nullx ant

perpaucx occurrant. ,

cuni in venis

Q.uare munus devehendi chylum venis mefaraicis humanis non competere arbitror. Ipfa autem denfa

illa

venarum vnefaraicarum fylva, a qua tunicx ititeffinorum nervex tot rami & capillamenta inferuntur, non tam ad exhauriendumn chylum medicinarum portiones , quod exifliniat willifius ( flquidem per venas laCteas xeque promtum nec multO 11inus compendiofum iter ad con pateat)} quanm alios in ufus magis, prxguares coniirufta efc~ videtur. Pri-

recipitndafque

IfluTi.

Exercaue

mum enitm fanguinis hocce diluvio OPUS

Cite arbitror

ad glandulas inteflinoruin fufficienti fucco inffruend%s ut ex ill debita ferinenri copia ad +chylumperficien. dum inteflinis fubminiffretur. Quapropter mul . tLlrn f'anguinis ad glandulas inteflinorum per arterias ten1pore conco6ionis muaxime ( uri fupra jam demou-

cum

ih-aram dedimus) affundatur, multas quoque venay. rum prop gines dari neceffe

9ct.1cm

reti4Luum

eft, ad revebendum fan..

juxta periodi fuxlegemn ac no--mam.

Delnde qu .m dmoduin muffi, pomnacei & aJiorum iJ g%:IILIS fLICcoCU11 fermctatio (giul haut inco6ngrue at.. hinilari etiam poteff chylificario ) tempeflate calida inelius

ac expeditius fuccedit , &

Chem-nici quoque res

digerendas loco calido exponunt, iia eodemi plane confilio & fcopo videtur natura tatitam vaforum co-

piamn intimx in-reffinorum tunicx

tribuilre,

ut cibis

blando hoc fo'tu perpetim incalcfcentibus fermentatio eorundem feu digefio perais curriculi fuii

fladiis

pi-ompte ad per-fe6aionem chylo maturando idoneam* alIurgat. Denique ex clariffimi Willifui do,rina conflat fpiritus animnales in -fbris mnembranarum hofpi-a tantes non modo fenfum, fed & nio t um localem, ibidemi ciere : (i in gratiarn Willif ii admirtere veli.. mfus, quanquain reapfe dc his paulo aliter fenticndum~ effe arbitremur , fatendumn erit ad motus hofce peragendos etiam1 fanguinis prxfentiam reqniri ; quando.. quidem fecundum hypothefinn Willifianann motus autofem agtiofcat fpirittimn animalium expiofionem

'quod

rcpentinani

cumn fanguine effervefcentiam.

Iam porro

ad nervos quod attinet, neganduali quidem minirme pdtamus fpitirus animales intra nerveam intitnt in' teffinortim tunict exp.anfionenm fubfiftentes diverfi.& mode ram ab alimentorum ,particulis quam medica.mentorum appulfu affici, atque pro rerum appellen * tiuma

indole midi ac

benigna , vel

contrario m'inus C pr0 -

54-De

Glanduit !ntofinoran

proportionaata ac indomira, nunc in

Jucuandos

ptaci-

,dofque motus ac ovationis veluti tripudia agi, nunc 3d excurfiones prorfus anomalas funeflafqgti rapi :ra-. mnen fi & ntervos & eorum incolas fpiritus aereos paulo ~nitius contemplamur verifimile non apparer quidquam in eos

five de chyli maf4a five fubflantia Utmedicaenimi

mnentorum immediate tranfire ac admitti.

jam non dicaim extrema nervorum prope onin1 filamenta in menmbranaceas expanflones, 11o1 tu Lbulos,

aut ofcula , termiinari ac definere ; fkcni id certumn

eff'e putabo nervoruin poros .adco angufios credi t'it

(quo vix infAcile'largiantur. anit-nalibus datur fubtilius ac efficacius) tranitum nulli reiprxterquam fpiritui aeceo

quidquarn

Adlixc ipfe fpirituurn anigrmaliurn

genius extranex cujurquam rei a cerebro non profc6q~, licet perquam fubcilis effet ,adfUper honemn ineo judicio z~gre perferrer. QQuippe chyli particukx falinx & fulphurex utut volatiles fubflantix aprex fpirituum in nervis admixtx ac prxterea agitatx pace in belluin converfa tranquillitatem publicam microcofini turbapotius quam confervarent. Quantumi deini ad fizbitanex refe6aionis infiantiam artinet , qua inldu&us Willifius aliique judicarunt fpirituofam ahimenti af-' fumti portionem e ventriculo & intefhinis protinus ini

rent

nervos immigranten- ipfairn-immediatc inflaurare ex-

hauflum fpirituum animalium penus : nos earn magis rationem hic obtinere poffe ac debere putamus 01) quamn evenit ut complures folius rnufic auditu aut piaurg elegantis afpeciu plurimumn recreati feipfis' nmulto vegetioresevadant. Nimirumn refe ioiflapro babiliter eatenus contingit quateilus opipar ac gratS rerum fpirituofarumr particulg, oris prirnum, deinde m~fophagi , demum & inteflinorum calore plurimum expanf

ventriculi

difff bal fami inflar partiumn commuLlcot, unde

Mfarto rpnicas nerveas

fuavitr

fpig

FgercitaTh1usS fpiritus anirbales nervorum in/coix ex 1angtuore in motus jucundos fulcitati mox prx gaudio quafi exultan*. tes majori vigore e cereb'ro in totum corpus proflu~

tnt. Interim fermenti quoque rofio feu vellicatio molefla tollitur & res fpirituofa ex initeflinis per vetlas laaeas ocyime tranflens reparato fanguine mufculo,= rum robur rotiufque corporis agi litatem fo1ideinflau-o

jam,

rat. Ex quibus omnibus abuide opinor, conflar neque per venas mefaraica.s , quas alii ad la6kearur -

diflin&ionem rubras cognominant, nequae.per nervos aliquid fizre alimenti five medicamenti inteflinis aufrri, fed pharmacoruim puirgantium fubflantiam xque ac chylarn per Vafa la&tea & duLium thoracis ceu red giam viam ad cor & faniguinem tranfire. Superefi nunc ut qua via h1utnores a pharmaco moti iter fhum ad inteflina inflittiant pervefligemus. Hic reditus mihi itidem uno tantum five , coque manifeflo ac

fimnplici

fufficienti , tramnite per arterias perag,i Videtur. Noni' dumn equidem tamen adducor ut credam ipfarummet arteriarurn extima capillanienta 66tu tarn patulo cavitatemn inteflinorumn dehilcere inde fanguinis

purgamenta immediate exftNui queanr. Id enim fine

ipfius fanguinis effulone fieri non poffe fupra jam in' nuimnus. Arduiom infuper conceptu eilet quiomodo ferofas humor citra fiingainis tanto cum impetui in artea rias expulfi- admixtionem ofctila hxc tranfiret. Ubi.4 nam Carnguis in his arteriis conrentus purpuram fuain, aut quo ,gniaque vi, deponitr? Prxterea memini me antehac faftis in arterias mefentericas inieffionibus horurn ofCulorum aperturas fedulo invefligaffe qui-d

Quare

demn fed reperire nunquam potuiffe. omnino & rationi & autopfix magis confentaneum videtur

fanguinem per arrerias mefentericas adveaum priu.9 in glandulas quafdam ceu emnunftoria deponi arque denium his mediantibus a fero vi pharmtc+icoarrupta~ C ~ PU'

39-

Ve Olanddlk Ix:eftiverum purgari. Maffa namque fanguinea a medicamento purgante f'ufa atque rgpidius commora fe fe per cmunfua expedire volens ar teriarumn pulfu magiam feri copiam primo deponit in pancreas , ubi illud fequefratum per peculiarem du&urm a celeb.errinio Wirfungo pritnum ofleniun in Inteflina convchitrur. Deinde plurimnum quoque ejufdem feri una cuai fanguine defertur in glandulas plexuun intef linm, ubi pariter ope fpirituumn in iifdemn hofpitant ium fe-

4ftbria

inteflina exprinitur, fanguine per papillas cretumn cor rerefiduo per venas ad communem maflam in

du&o. Hujus feri acceffu nlon videtur taniturn prioris a pancreate fuppeditati copia augeri, fed probabile el ex tot plexibus tanquam prxcipuo fonte maximamn colluviei ferorx qux purgando dejicitur parterni dinmanare. Eniinvero confent4neumn mrihi videtur pharmaca nonnulla, qux prxter copulam fermentantemn infuper particulas acres irritantes & caufficas obtiment, haut fecus ac veficaroria, ut vocanr, cuti imnpofita a plexuum glandulis ferurn porenter elicere ac 'velut emulgere :quoniam fcilicet ob fpiritus animales ae reos irritationis vi confertimn e nervis accerf tos arque cum particalis fanguinis aut etiarn pharmuaci faliniis & fulphurecis efflagiantes calor intenfus oboritur, quo tum fang uis fufus ac colliquatus ferurn facile& ceopiofe dimitrit, rum patentiores redditi papillarum

pori tranfitumn fero liberumn concedunt. Adde quod &tunica mufculofai ob commnercii fcedus intimx~ in fubfidium veniens crebris fjafmiis & repetitis fibra.* rmfcuioiuefiittfeuaglnuatmpillis preflutim copiofius dejciatur.

Atque hinc xtiolopiam deprornere licet cur hurnores a medicarnento purgante G,ommoti per inteflina porius quam alia loca evacuentur. Nirnirumn inter alia mihi videtur pecueje6donem ca qua Uari naturx fWecrtia fiedi ut

hoflis

irru-

Exercitatio .1. 37 irrupit via moliatur , a,d quod glandularum flrufturar &

(irus

quoque prxff andum apprimne confpirar. De.-

inde fanguinis & fpirituumn animnalium impetus tunc potif[irnum verfus inteifina dirigitur ,idque ob calorem & dolorem

vi purgantium tanquam ab admoto

vefi catorio in tunica inteflinorum excitatum. Itaque ferurn eo per arterias adve&tum a glandulis copiofe in alvurn prxcipitatur, exinde foras deturbandum. Isterdurn vero a medicamentis nirnium fepticis ac corsrumpentibus tota fanguinis mama tanquam a veneno iniimr, atque timc fero plurimnum coNliquato inque glandulas cutaneas firnul effufo puflulis univerfurn corpus feedari accidit. Przterea hinc & illud elici pa-. qua de caufa fiat ut nonnulli folo medicamenri purgantis olfadlu fibi alvum folvi experiantur. Nempd

rcfl

o-ffluviis

hoc eatenus contingit quatenus, fpiritus narium ab in-o

gratis medicamenti perculfi ideam pharmaci olinm affumtni atque fymptomatum id confecutorumi reminifcentiam in cerebro innovant. Inde enim fit ut aiina hujufmodi imaginatione occupata & ci4eni irritarionis flimulum quafi prxCentem concipiens, f1. iri t bus in plexuis ime flinOrumT glandulofos conft rtimv dinifis , ilico fanguinem fundat atque glandularumn apicibus a calore- referatis ferum copiofius exprit'nat, unde alvus poflea laxatur. Porro in pro.mtu quoque

efl ratio cur nimiamn purgationem

fequatur

tandezut

finceri fatiguinis dejedtio. Videlicet, primo fanguis a pharmaco %ralde ftrfus ac attenuarus per elanddrarunl poros dilaratos

facile dilabitur.

Secundo fpiritus ner.*

voru.m aerei vehemenrer exhauriuntur , atgqie glan;& dularum crafis &. fermentum inde ormnino deiiruitur: hinc ipfe fanguis per glandularum papillas prius def. ccndit -ac perfluit,quam-ferum ab eo fecernitur. Iraque glandulx inteflinorum fimile quid tunc pati videntur +iuod tefliculi jWorum qui nimnia Venere C3

lafcivientes

C%-

-cxhauflo

7De Gl!andalls IntegfiiruIm

fpirituum & farmenti penu fanguineum iquorem geniralis loco profundunt. Dienique at medi-

camecnto nimis acri

corrodente evenit-c uutlarn vil-

lofa*m, irr.4 ipfos glandularurn plexus, abradi; turnque fimul ruptis ac apertis vaforum fanguineort;n finiibus cruoremn largiter prornanaffe experientia docuit. Utrumn autem a nervis aliud qaidpi 'm pi-,Ter fpiritus ilos aereos elici aut emulgcri poflit valde eciam

fit

in incerto. Ex its enim qux jam in prTcedentibus-expofuimus colligi manift fto poft milil videtur per anigufliffimos nervortim poros nihil meare pt xrer ipiriturn ejufmnodi fubriliMTrnumn, atque adco hypothefin illam qua liquor aliquis fpirituun ved{or in cerebro ~&nervofis appendicibus fcaturire afleritur plurimis difficultatibus fufCpedam reddi. Enitnvero foorte accidat ut in affeCtibus quibufdamn cerebri & nervofi generis Apharmaco validiore levameni aut

;adhuc etiam

fanitas

reflituatur, id utique non tam inime-

diatx catilm continentis per nervos ablationi quami in prirniis viis aut ViCI1nis remotioris duniraxat foci

eatnurn regionibus , everfioni eatenus tribuendurn efWe

exillino, quatew-is primaria

antiquior mali minera

feu fcaturigo in primnis viis nec procul ab itedlinoruni

confiniis in facix in

latens hoc paC&o eruitur: quatenus item [pi-

ritus animales antea fo rte fopiti ac fegrnes ope irritationis

bile

nervea inteffinorumn tunica a purgantibus motuis vegetiores exftxfcitanttir. Irno proba-. quoque e1 tnaflarn fang uineami in coagulationes

five concretiones , apoplexiani aliave mala parituras, proclivem vi purgantiumn rarefiedi atque hoc modo a periculo ne in grumos vertatur vel nimium ferefcat

clitccur quifquamv fpiritus animales ingTentem ja&uram

commodum- vindicari.Cxterumn non

eat inficias

quin

faciant ab exhibitis purgantibus. liii nanque per ner-

vps ad icirefina co ioUjmire alle( ti uia cum fanguine

Exerritatio 1. 39 ,arteriarumdeflagrant , & juxta cum hu'moribus ac cxtcris quifquiliis exhauliuntur, uti confequens purgationem corporis languor abunde teflatur. A.ner: Vortim fpiriru aereo rormina etiam imprirnis exci4ari mnihi videntur, quando ille utpote aeireus & propter irritationem fervide commotus cum particulis fan-. griinis fulphureis & falinis efflagrans tunicas intefiinoram acrimonia pharmaci fauciatas in fpafmos creo bros atque diflentiones cdolorificas adigit. Ex his autern qux de purgantium medicamentoram operandi modo & viis havienus differuimnus obiter etiam fit mnanifeffum quam noxius fit & quam prohi cautus atque circunf pe&us effe debeat purgantium ,imprimis validiorum , ufus. Fortia quippi pharmaca yentriculo & inrefiiris irrgefia fpiritus animales & machinam corporis graviter invadunt, ac ni refilendi vis .admodumn fortis & vaiida extiterit damnum inferunt prorf(us irreparabila. Prim.o namque fpirituum animaEurm penum enormiter exhauriunt, quodque ipfitis reliquum eft arniduo vellicationis aefiro tandem in

motus prorfus irregulares atque furores convellcntes, quibus xgre demurn ant nequicquamn habenas inieceris , prxcipitant. Uinde quanta totitis ceconomix animalis pernicies ! ceu tragico eventrl idemtidem fari.s fuperquc experiuntur qui

(nefcio quo fato vel porius

fafcino) fe fanitatemquc f4amn circumforanco rum

im-m

polluris aut ipfis denique carnificibus medicafiri-s tradere mintis religioni ducunt quam ut medicorum arte conGilioque pollentium prxSdiis uti walimr. Deindc mamfa fanguinea fero fuo plurirnam defraudata in

crafi , quam prius utcunque bonamn ac laudabilem ob-

tinuerat, fxpe deterior relinquitur, adeo quidem t per medicamenta purgantia haut raro nova morborum femina corpori ingerantur. Denique & glandu-d larum intRMinAlitim vigor fuccufque in}uriaI puirgan". C4 tium

Glandt tt rIntefixaorm

40y2e

tiumn fape ita defiruitur aut eoufque

exhlauritur

deinceps neque chylificatio neque alvi deje&tio prout par eff'et ex voto fuccedac. Quaproprer in omnibus affedibus ct:m mragna fpiritumr perturbatione atque incenldio miotu enorii ant fanguini46s deliquef ac fervore , conjundis fatius omnino fuerir a purgan" tibus prorfus abflinere, quan novis flimnulis fangui~ nerm & fpiritus exagitando falutemn prius ancipitemn plane reddere defperatamn. Namn aureI hu)us fxcuII f44 cunditas atque benigna Vulcani manus ntobis ex Chemuicorum prxf1antium offin is, ceii infiruiffrma quaclam phiaretra, ad morbos ifhiufm-nodi dcbellandosrtela miultum efficaciora atque decumbentium palato ac.ceptiora porrigit, uit opus non fit nec fernper expediar primis quorurnlibet morborum invafionibus gvefliglo prxcipitem purgantiumn arietem ( ut per contem-turn nobis objeOtant) opponere. Ne vero gratis hxc ita dida effe quis exiflimnet in prommu nobis forex noxas , imo crudas ( ut levitur dicam) miortes prxpoac pertinaci purgantium ufu 0nfebribus, its im-

cenris

flero

fcprriagCfimi

primis qux~ inde ab autumno ann i hoc xvo ufque ad hyemem fequenris 'J6

cerfitis

;ro

quinti grafVatS

funt, item phthifi, cruciatu colco, hydrope, &c.acexemplis variis ob oculos ponerc , quin etiarn prolixo experim eatorum cartalogo dernonfirare qua potiftEmum labe

jalappa,

fcammronium , hcleborus,

& hujus farinx alia, ventriculurn ac inteflina eorumque plexus glandulofos afficiat, & qux~ ex his in ufumn prx cxteris tutius vocari queanit; nlfi unflituti nogiri carceres verbofiore harurn rerum commentatione naos prohiberent. Certe compertumn eft nobis aXmercurio dlulci rite parato & cum extrafti cujufdam blandi gra.

minus

detrinis aliquot in pilulas reda&o inteflina meant pati quam a quoquam modo memorarorumn yegtabehlumr.

Sed

Wifce

miftis ordo poflulat ut

deje.

NO-

lZxercitati 1. 4 &ion~ibus vi purgantium excitatis ad fpontanea atvi profluvia aut critico , tc ajuntr, conatu natux miora defcendamnus.

CAPUT

V I II.

De diarrhw'a, liew,eria & cwliaca

pfJi one

quxedam,

ex inteflinorum.glanduUs tanquam fonlarrhccx te praxcipue fcaturire mihi videntur. fit cumn maffa fan guiaiea fero five fcnf m five confertim adgeffo turgens , aut incendio febrili liqLata efferveCcens , farcinam fuam ( qux ob particularumn craffltiemn aut viiciditatem per glaudulas cutis aliav efpiracuila evactuari nequivitr) in glandulas inteftinorumi deponitr, atque per glandulo fas earundem papillas iR inteflfina exonerat. Saxpe autems hac oneris mole excuff'a valetudinem bonam antea fupprefiTam denuo flc feliciter emergere contingir. Qjod fi vero fangninis motus aut ferrnentatio viralis vel repente injedis vcluti con-mpedibus cohibetur vel paulatim lento chronicorum. morborum fato debilitara torpefcit, t

QtLiod turn

tandem labefaato mixtionis vinculo in

Principia ful

aur partes re folvantur at fecedant omnia : evenit lit fan guinis ferum refliagnans ttiamn per glandulas inteffiiio rum veluti per cribrum fine obfaculo ac velut fua fponte Jargirer deflillet & diarrhxas quoque pariar,fed plerumque imminentis exidii nuncias;a quod phthifi-o

ci, emaciati , febreque maligna & id genus aliis morbis correpti non raro experiuntur: NonnunquaM etiam fieri potef ut glandulx intefiinorum fero nimis. vifcido ac tenaci ab acido aliquo fucco viaus culpa in inteflfinis genito coa&ax obfruantur, autr tumefa&x abcant in fcirjrhes. Hincque natales fuo~

faratxvel

416 De GIanhduA lnteflinarux vx parte ducere rnihi videtur caeliaca affedio , quan,.

do videlicet chylificarione

ob defe&umn fucci glandu-

larun inteffinaliumn profirata alinmentum diffoluturn quidemn at nondurn perfe&e~ elaboratum excernitur; haut fecus ac in lienteria fit ciboruin prout afflniti fuerunt dejeiiio, quando verntriculi glandulis eodemn mnodo obffruis vel induratis fermenti fontes 0cc Iu-duntur ut nulla planze inflitiatrrdigeffio. Atqae pathologix hujus veritarernl coiifirmare videtur ipfa affc4&uumn iflorurn fanatio , quippe%qux felici(nime proexhibitis alk libus , ut vocant, hoc rowdica-

cedit wuentis acidumn illud coagulumn

eft obffruione volatilia, ut fpir. falis amnmoniaci, C.C. &c ; fixicra, ut varia ex tarraro & Marte conibinata uiedica-

abforbendo glandulas

liberantibLis :cuIjus generis funt cumn

tumn

rnina, ac inipritnis etiani antipnon.,diaphorer. Martia-0 turn; nec non deco~a ex radicibus & herbis traumnaticis concinnara, quim etiamn a veteribus eodem quidemn eventu at difpari plane ratiocinio ac propoito ini uUrm vo.cata legirnus. Hi namque cceliacam pafionernab inteflinorumn laxitate & facultatis retentricis imbecillitate ortum ducere rati fumto ab adflrin.gentibus & roborantibus , urpote contrariis, auxilio curationemn flritimn aggreClff~I, quamn adfIringendi

iatentionern fi & nos propo5rtam-ha'berern earn poteflatern in

obex,

niedicamecutis unice refpiceremus, vc-

rendurn effet nmaximne nie obflrua,ionis

glan"

dulis rernovenJus , adflringentiurn i&tu altius impin-geretur.

Cerite purgantia

qux in hoc affeLfu

ad rcliquias colluviei vitiofx pen itus ext-urbandas a plurirnis commendantur , ,ni flatimn in principiis

maffulas comnpado exhibean---

fero nondtimin cafeofas ut e emulgeri pornit,morburn quo-

tur

gland tilis acdhuc

+quemagis pertinacein & futiefhlrm quam fanabilern reddunt : ncc dec.fi ratio , tiam irritatione ferurn ad glandu"

Exercitatio 1. 43 glandulas inteiinoarumi occlufas 'intempef1ive allicitur, quod viam exituf denegato haut inveniens tumores fcirrhofque flagnando creat & auget , a quibus & inteflinorum obftru&fiones , & tormina , & alia i*la plurima, oriri poffTunr.

CAP VT

IX.

De dolorft is imeflinorw~n aJ

fcionibwi,

dyfinteria, colica, ilco , tenzafmo.

tlUod jam ad dolorificas inteflinorum xgr'tudi" attiner, quales funt dyfenteria, paffio & ilia-

sc ne

colica, tenafmus ac id genus alia ventris torwi-

na ; quamvis eorum omnium caufas & fedes primarias nec femper nec prxcise in glandulis

inteflinorum

confiiuendas aut inde 6xtorquendas efl'e contendamnus, poffunt tamen, meo judicio, imo folent perfxpe in ts , velut mninera quadam, feri paucx quidem gut-

tuix alf

neorutni

irrirantium falium aut fulphurum heteroge-

ferocia potentiffi mx vel fponte fuccrefcere

vel aliunde co derivari , quibus adgeflis atque fibras inteflinortun lancinanitibus varii generis cruciatus ex6riuntur. lEt revera dyfenterias quafvis ,prx.fertini epidemnias , haut alia ratione nafci verifimile

eft quam quia inquinamentumn aliquod morbofumn, arCenici naturam prx fe ferens

poflquain communi

aliquo vitio in maffam fanguineam tradutum ant in ca genittin eft, hujuCque fero vifcido tan.quam aptiffimo

domniciio inhxit, ad glandulas

arrerias difpellitur,

inteflinorum per

ubi fui juris fa&um tyrannide feu

feritate immani cum irritando tum corrodendo in glandulas & tunicas nerveas fibrafque fxvire incipit. Quamobrem fpiritibus animalibus

intefinuorum

inde per nervos & fanguine per arterias'

co 'is

rapide al-

44-

GlboduL

rwnefix#ru*

inter fe invicem vehemnentiffim' Pe

ac fcentibus, ignei ledis,

plane

tormirum

excandecruciatus deje&ioni-I

bus crebris flipati oriuntur ; donec tandem, ni mnatu. re fuccurratur, infiamnmationis lerna diutius grA4ante fatalemn finem gangrxna iniponar. Sxpe quinetiam durante illr) conflidbu inreflinorul-n crucumn plexibus glandulofis abfcedere accidit; unde patefiadis arteriarum finibus ac poris ipfe cruor f=mul

rragoedix

flam cums co, & quifquiliis contentis aliis excernitur.

plexibus & cruflx rarnenris, & intefinuorum mu-

Atque in hujus etiarn affeatus curatione urrarnque paginamnabfolvunt alcalia, diaphoreticis & alexipharmacis cornmnixta, quibus par tim acida & rodentia inquwnamenti illius fpicula falina in glandulis frangintur, partimn venenati feri reliquix iii maffa fanguinea adhuc flu&uantes difcutiuntLir ac ad glandulas

locum nanitur.

cutis (utpote

minus principemn, rec a'deo fenfilem) elimiQuibus medicamentis fi unurn aut alterumn

laudani opiati granunm fubinde adjicere non reformidaveris, quippe quo fj)irituum animaliufrn ad inte[lina

rabie

fedata inflamaionis impetuose ruentium augmnentum nonnihil inh betur , hatit infeliciter pro.#

ceder fanationis negotiumn. Non raro tamen dyfenpoft trina praTvia fluxurn alvi, cc cliac~o non effe videtur fe relinquere folet :cujus ratio tiihi quod plexibus ilei gtandulofis infedi feri acritnonia deratis fermenti ad chylurn con#icieudtin t)ecefTarii pars cibi in chyltirn proventus parcior evad at;

abflrnilemn,

'quare

baut converfi turn pro-quit , done c glandulis & crufla

fagmnt~no reparatis ipli q: nque foates liquoris fer-~~entantis redintegr,ennir. DyCenterix vero per con-

tagium fi fceptx ratio hxCzo e porefli acres &fubtiles apiane volatiles inquinamenti venenati exhalationcs five ol-e hauflx, quDd frccuenter fieri folet five exceptx fe intefinoram qtia tenuium qua

Peranum

craffo-

crtTforutn tunicxrnervex~ & glandulis immediate ob-

jiclunt, ibique mox virulentix fux telis in fanguinem,

eo per arterias appe!lent em, & fibras rtervorum. evibratis iliumn infigniter corrumpendo liaCque porenter flimnulando fymptom~ata acerba varia & d'olores mo-

do fupra jam commemorato pariunt. Porro planc coni1a ilei horrendam. & cormiferatione vere digti m affec tionem, a veliementi quoque fpirituum a-w nlialium excandefcentia oriri , ob quam fibrx intefhinorum concentas fxces d째orfumi propellere non valktieseaMcd-i magno cum imtpetu & prx~pofera via furfum ejiciunt. Quc2madlroduai autem rcmorm del cenfu conteata prolibcntes vari; ,cfe poffunt , ita

noni prorCus alienumn a ratione ef-Te arbirror afferere ferum in plexibus inteftinorum glandulofis aliquando crafi ej'us Iciata iiidoicmr wuflerar, adf(ringeiicem,at-

gall,-LUM

que tindaurx aut cxtrwdo xn-ulamn fortiri , adco ut forte nianipulus fibr arumn inde perculfus au iti-butus fa6ta pertinacl

coniftri&ione neque excre-

mentis neque flaribus tranfitum largiatur. Igitur his

t1triCque retentis ac in molem majoremn urque agge-, h{is, perpetuoque flimulo ad fuii excretionem follicitantibus ,fxcum

ciboruniquc confufa reje

per fu.,

periora extret-oo narflrx conatu tetitatur : Sxpe'tameta in ilei conflridione minus ar&a nec diuturna exhibitis qua tuor plu,ribusve globulis cx eledro metalR. antilieC.

Pore rii(quos clar,iffmus Henricus

Screta no.

hler in 1opCre Germanico de febre c,affrenfi ingeniofWfimo e pcrientia Probatos pag.153~. commendat)fa

natio mature infticura feliciter fuccedit,quippe infigni eorumn penerrandi vi tranfirus via patentrior reddirr

vcr'~

"flini 'ira tumultuarie

Ubi eade.m inte aut inveterata fuerit ,

Aatunmgio,

fanguine arteriofo

confiridio valdcpertinaxc

ut fpiritibus animalibus cutw

exardefcentibus ina

febris, ac. tandcw gaugm~a oboriagurAfpess

falot

46 De Glxnda( lotqejinrawt falutis inde admodum in angufto relinquitur. AAt majorem autem de,ilei ffrangulatione indeque natis doloribus il;acis fententix noflrx fidemn ac lucemn nozi abs re fuerit experimenta quxdam feu exempla hoc loco fuojeciffe. Labenre fxculo fub ipfa anni feptwaa gefimi fexti aufpicia inulierem ex pago vallis Leponltinx Faito.advenam, cui eademn exitus ex hac vita qux adventus in urbemn hora fato contigerar, in xenodochio noRro prx fentibus ac infpicientibus i4: compluribus dilffcuimus, diros ante obitum ventrris cruciatus, cordis anxietates ,dejediones cruentas, tandemque vomitus perpeff'am , uti ex ejus

filui.r turn

Prxfentis reliu nobis conflitit. Patefa65io abdominle ileum. alicu.bi platie conflriawn ac Velut i)jedto ]a_ queo ffraii,guIatum vidimus. Ninmiruni portio ejus quatuor digiros tranfverfos longa , plurimumn ver concrada & atiguflata intra proximx portionis fupeo

rioris cavitatem prorfus abfcondita latebat , hacque fua facie ac figura veranm ejufmnodi f6fceptionem aut ingreflum , qualis a ciarimCmo Francifco de le vio id. prax. med.

lib, I. cap. XV. defcribitur

BoreprTeSyl,

fentare vid batur. _Intus vero non intellina tatitut, imprimis graciliuml1ongi(nu,fd

tafvetiu

lus multis quafi fligmnatis notatus ac inflamnmatus erar. u~aproprcr & hinc prornrum fuerit , fuccurnaliquetn acerrimumn inteflini fibras pertriariter admodurn coegiffe , arque tandeml maculas inufrifle, palani nion rrodo concludere fed inluper afferere. Poflinide ac nuperius quidcem Diefl enhofii prxFenivibus ac inCpi. ciencibus viris clariffimis arque doffimis Matthxo

Hardero, Chriflophori Poliatri noffratis celeberrirnii cognato men dile&l Tmo; nec non. johanne C onrado Brutinero Diefifenhoflano , amico fautore

filio,

ac item CaCpare Sibelio Goor Daventrien4 ftunc apud nos mnedicinx operam dante, aliifque

fingulari ;

diffecui puellam oLaennern, ,cujus tenue inteffinuim tres ejufmodi fufceptiones aut coarCiationes c diflinLiis intervallis fpe&tandas exhiibuit, una~ cumn lumbricis mu.ltis ac alicubi velut conglomeratis. Ad-. erat quoqtue mutcus valde biliofus & croceus ; nee tantum in intekinis, fed etiam in ventriculo, cujus intcriora is propemnodum incrufiarat. Exinde moroiii

bi fata is ignaris quamvis

jtidicatu tamnen tunlc oinni-

fine torminibus & prxqui cu4airn o antis habue..

no proclive nob is fuit puel11am

cordiorum anxietate vitam non flniviffe, qutod poflea etiam afWertione eorumT

rant

conir maturn.

anni

ftiperioris [ qui erar hujuIs fxculi Ceptuagefinu.s

Sed &

torminum

genefin

atqcue

modurn quo inteftia coarc~iata fe mrutuo fLiCcipiunt fextus ] xffate ranx

jticundo

adm~odum & utili experi-

mentoitltcralia, perquamn curiofa oculis nofiris exhibuertlnt. Etem~m inu~ffina, vivente amphibio lacefiTh ta in diverfis locis pertinaciffime mox fe conf}ringebant , contentis violenter

furfum

deorfurnque

qua

data porta protrufis arque hinc inde in cuIrIulos quafi congefiis. Inde quxdam inteffini portiones valde implemx ac turgidx , alix prorf us inanes & ar(titim-i clauCx perflirerunt, donec foluta fib rarum

ftritura

Intefltinis auremi hitic inde fe confIringentibus, & chylum five fxces furfum deorfumve projicientibus , fadtum ut inteftini mearos liberior redderetur.

plus

five

partcsquadam alicubi dcbitoampliarentur; lix ira ampliamxac in facci morenm dilatatm intra rece-

pertint confiriatas ejufdem inteffini alias portiones vicitias, eafque finu fuo abfcondiras aliquamdiu detinuLerunt, donec fibris fe dettuo exporrigentibus inteflini pars una a latibulo al.terips velutc domnuncula limnax in propattilun priflinanmque fedem redirer. Atio que ita torminum utriu.fque generis, nempe iliacorumn fimulque colicorum,)naturam ac oriendi modos tarn

iacio*

De GI.dMlIz!toy'iVOrM

rationum m'omenris quam experimenris fide dignis explicatos dedinius. Superefi ut de tenefino qux~dam adjiciamus. Cerre mucus ille vifcidus, teniax, cruenaliquando purulentus,haut aliunde magissquarrn a gland ulis inreflini re6ai proficifci mihi videtur; id-

tus,ac

que earenus,quarenus glandulxa' fero a.kri

[quale a1iai

ulc ra generare affolet -inipfas translato aut ibidcmn produdo prirniruis in turnorern attolluntur,mox vero corruptx in faniern abeunt , qux denudatas inteflini fibras affiduc roden do atque fpiritus e nervis ad anum proritandio crebruin prurienteeiquie dejici endi cona. turn eficit. hide fanici iflius momentum fanguinis e cruentaturn Lina venis arreriifque arrofis elapfi

f1iis

cumn muco inteeflinoruin excernitur; cuimroleflix anodynis atque traurnaticis alcali fcatentibus optime fuccurritur.

CAPUT De

fymptom4t&

int:e-o Jftri iuglandulhs fixerumpern4iarttconfrqupunur. Tux

ergo oftenfurn el quomodo in vav ii gea A&enu.s neris alvi proffiis ferum e glandulisin.ellinoruwn ceu fontibus partimn nimis copiose , ut in diarrhsa, parrimn vehemnenter inquinatum, ut in dvfenteria, ceeliaca paMfone & tenefiio fcaturiat. NoftrumT dehinc crit quid lilfdem fonribus penuria feri labo-

ran,tibus aut exarcf entibus incommodi oriator re-

Qgemadmbdumn

proventum cenfere.

omnibus fe rite

itaquea in flatu fanitatis

habuitibus moderatumn feri vnifcdi glandulis intefiinortim conducere arbi-

tramur tarn ad chyli neceffariam prx~parationemn quaml

lhaturalem alvi lxvorem., ita eodem fero_ vel penituls deficiente vel parcius quam par eft fuggefto Ujrrurnque defide-

Exerdle

I. 4 revera defiderari benef5ciumn nofkra ferr fenteotia. obfervare eai homines tern perie admodumi calida ckca

przditos neque alirnenta affuita

re concoque..

re neque femper alvutii ex Voto lubricam experil.

Q,tiorurcn quideni fyrnptomaci m ratioues vix%aliunde coninodius quam

fcr i iflius paucitate derivare lice..

bt:nani fpiritus anImaLs per nervos ad vecricu.. um& inrefdina confert in-

advediU, atque ob vehiculi

ferofi in glaiidulis defeLhlai alimenrortim mXaffx in inediate copiorlfue affuhi, quomian fermentatioa. nemn nioderato velhernentiorem cient & Cun particuurs fali1nis fuilphureifque pugnando inpenfe ef'flagranri cibos fx~pe ad nidoremn ufque adurunt ac corrunipunce t1itc

eft quod tali tcrn,ricramnento prxditi rebus

liqui.

dis tantumr, ac its fere -quibusparurn fulphuris aut falis foibtilis ineO, juvenrur : ab aroinatum enirn alioruln.: que id genus volatiliuni Tfu noxamn fen tiunlt, quando= quidem fpiritibus anir-nalib us curm aromatuim fate aC fulphuire exardefcentibus

fervor intenlus

oboriaturi

in ventriculo pritnum & inteftinis, deinde etiam it! mraffa fang5uinea. Adde quod e glandulis int,eflino-. rumn tunc parum ant nihil feri expromatur, atque venis laeleis qUidquid niadidi ,ciborum mafl'x iricfl. exa(Se abforbeatur : hinc' ergo E&cius valde indura-

tis ahrum evadere difficiliorem quid 1nirucn ? Pariter quotidiant' experientix~ teflimonio paltr i febribus ardentibus cibos .,folidiores concodiode perverfit Morbo fornitem quam corpori alimorniam prxbere, Cu jus rei ratio probabilis omiiino haec efl:

potius

ex alitmentis affuitris, imprimis aurein carnibus quM' CuIm fpintru nervortim ae.reo torretitis inVIlar ad ve.aj tricultum & intellina ruente effervefcuo; , ehylus ad.: nlodum

fervidus

generattur, cujus acceffu febrite faa..

guinis incetidium velut ab admoto framin flaomA~ contrario veroa pou.enis c ulilctr

foua

frigiDdis

50 ~ GIddid te Imfq7xorur~ _quofg~ & affatim ingurgitatis levamnen frntiunt febricitantes, quia ifia nihil vel parumn falis ant fulphuris in fe continent quocum fpiritus animnalis decertare pofint: deinde ipfe latex aquofus ut ad mnaffamnfanguineamn ubertim tradu&uIs

eft interventu fuo

particulas falinas & fulphureas difgregatr, ut poiihac ita promnte coire ac in fervorem fefe invicemn exagitare nequeant. Aqgweo autem humore recenter fic perfufa fanguinis mnaffa, quoniam aliquoram- feri partemn glandulis intefiinorumn ad fuccum vifcidum (quem

Joh. meth. ad prax. non incongrue appellat ) confituendum H3eurnius lib. i.

o; N

flercoris

immittit,

efficit ut fervore nonnihil attemperato alvus officio

fuo fungatur melius.

Cxterum probabile quoqgoe

eft intefiinis eorum qui alvumn a puero difficilem du-

riorecmque obtinuere glandulas admodum paucas aut cxfuccas ineffe : hinc deficiente ejufmodi inuco intefinorumi parietes quafi exarefcentes excrementa defcenfu prohibent, eaque dumn remorantur magis magifque kndurari faciunt.

CAPUT Die dlyferom

XI.

utilitate , n ecefr'te, &

randimodo.

ope-

hunc & procellofum oteanumn vafiumndaflertatiomis Erumn vortexnein quidam mex navicularn altius abripiat, neve hunmeris meis aut inteflinorumi glandulis nimiumn tribuere videar, temnpeflivum eric e tot xffu in porttim contendere; ubi dumi vela contraho de clyflerum ufti & operandi modo quxdam adflruam. Hoc remnedii genus quanquam

mnorborumn

jucunditate fua aut

gratia apud utriufque fexcusz~gros

parum yaleats nec Wiis fe facile commrendet, nece1iI

Mae

Fxetath' 1. t'ate tar en ac utilirate,.omni non privaniduhri etTe MIhi

viderur. Excretnentis eninm diuturna fegnitie alv umc

conflipanribus neque expeditius nec tutius ( dumn.-ro-

do febris , prxfertimn maligna, abfit & ac,er exsiay X~pao-j, quadarn ut vocant,enernata nona prorflis abhlorreat) fuc curritur quamn injet tione clyflerumn durami fxcLiil c()liigern emollientiuil_ 1Tcnafmno prxteL ea correptis diyfleres anoJy arque traurnatici crebro fed m1nori quantirate infufi g-regie pt ofunt, ita tir ci.. tra illoruun opemn xque fc i iter ac promte haut fuc. ccdat fan atio. Porro ne inconfulto plane nec frufir2 femoper fit cenatumn valde acriumn Injectio in cata.:

phoricis cerebri afFec-tibus ; fiquidemn irriratione ve-

indequie per'

rUnliciS ilItclinofumn fa&ia ; vervos motus coi:intiatione quadanli ad cerebrutn uR1ue traduda, lfpirirtts awn-ales excuffo veterno ac fopore fufciti (rpe ad nirotus prifhitos redeunr. fina primis autetn tiii venit cly fleris injeai copiarn aii-2 quando tributo quodarn mlucofo multum au&6orem excerni ac reddi, quenm mucum glandulis lorum intef1inorumn provenire exiflirnernus ar-duumn non erit judicare quanitum utilitatis ac cmolu-4 meu clyfleres conferant glandulis, ;f qua nlrnio rnu~ heniefiri in

cum a

craf

co fcatere deprehenduntur.

Nec titique contreineni~

dus aut irritus planae conatuseit quando per os exhibere

non. licet purgantia infertne iniciendi: eft

magnati

en.im hum oris colluivir m hoc pa&do educi fxpenumme. ro compertum ; qtiandoquidcrm irritantia pur g, nriuni tnedicainentorumn falia nerveas inteffinorumi crafforum fibras laceffendo fpirttus animales a cereia bro per nervos ad alvumn conicifantr, quibus poileg tarn crm pharmaco quami f'anguiine effervefcentibiis Mucus tenacior colliquefcit & copiofe proledtus a glandvlis veluti mulgettir. sangyuis igitur hac arte nirnia feri cratforis & vi[cidi ubertate commroduni

Vt G/dndul4 lnhejiru vindicariM prxi{antior 'c: ad nuritionemnque apator e#adere potcfi. Quirimo clyfleres quos vo. nutrientes exigua portione fed crebro inffuGi, fi

motumn

cant

regia alirnentorurn via in faucibus prxclufa

eft, 'ad vi-

uam aliquamdiu reficiendarn conducunt, quod non experientia folum fed evidenti quoque ratione confirimari poifTe exiftimnainus.

Qpernadrnodumn

enim

purgantibus injedtis hello inter fpiritus animales& acres pharmaci particulas exorto fervor adJeo intem hus producit'ur) ut tota.'fanguinis mafa inca'efcat & rrapidius in gyrumn agatur; ita verifmrile eft a liquore fpiritus animnales grate ftiaviterque mulnec in hofiem pugnani cieri. Hac autem blxi.4 da cornmotione ceu pabulo fpiritus gaudere , arque ex ea nonnihil ernolumnenti etiam- in fanguinerm re-

alimnentario ceri,

eli nain fanguis benigni hujus calo>fervare potefti. Si quis vero excreMnentis confpurcari alirnentum, ac per anumn corpus nutriendi conatumn dundare, certumn

ris fotu fermenationis fuar tenoremi ad tempus con-

fic plane irriturn

fint

fieri ,

caufetur;

i. refpondemus niMd

hil ex commix tione itnpendere difcriminis, cumn ubique bona mixta malis & chylo fxces ; deinde fordes alvi non magno negotio prius elui poffe. Quod fi cuii forte nimnis fordidumn videtur, hunc fecumn reputa-re vold~mus in ha.c re nihil tarn fordidumn effe, dumna nimodo ad hominis fanikaremn tuendam aut reflauranvitam conferat , cujus fe prxfedum ac geniurn quari tutelarem medicus quifque gloriatur & faluitari

darn

vult, nec via aut

ratio' jucundi,or

fuperfit,

quod Cumi

Jaude ac. honore perfici & decenter in ufur vocari prohibeatur.

CAP UT

Exercii

55'

C A P UTXII. DJe

gljndul,

ite

fivorum aZvo excretJs

D extremum coronidis loco ut qux de glandulis inteflinorumr toto hoc commnentario prodita,

'fit lui

Lint magis illufirentur, illafque revera dari &multis variifque malis interduni affici deinceps nemno

amrbigat, hifloriarn unam aut aireram fubtexemus de g'an dulls alvo excretis. A vi.ro excellentiffimo

Joh.

Rodolpho Burcardo medicinx~ theor. Profeffore irl Academia Bafileenfi , cum illic medicinae fludiorumtyrocinia ageremn , accepi, puero cuidam medicinarn fe feciffe qui prxviis alvi torminibus,cartnculam rubentem & vafis fanguineis prxditam figura phafeoli &' magrudine nucis mnofchatx per anum excreverit,

ficque integram

lato

QuiJd hat

in ea coagu-

fanitatem re+cuperaverit.

caruncula aliud erat quani glandulaa~ fero

atque temporis tradu in carneam aliquarn maf-w fain con-yacro prxtrernaturali mnagnitudine affeL'a?

H,rc enimn mole fua protuberans cumn vix remoramn interponeret tormina peperit, fadumque adeo ut ab excremnentis vi tranfeuntibus velut ex arbore poinum decuteretur , a qua vellicatione tormi-na fuerunt Ad au.-ra. Tandem vero glandula penitus avulfa ac eve creta puellus integre convaluit. bent obfervationem

Huic geminiam ha-

ephemerides nat. curic4. Germa-

nix anno 11. pag.346.a' clar.Ehrenfrid

Hagendorn

pro. featn, quxefl de juvene febr'e epidemia tunc graf.. fante cumn hmmorrhagia naritim, dyfpnaea, & liporhy. mnia creberrima correpro, cui datum pofi badzahardi.. ca laxativum cx alvo diu obilrti&a deturbavit glan:w dulas duodecim intlar nucis myrifficx~ catenatim fibi D conne"lC

DJe Glanduk Inteftinaram 3+ connexas, Ixgro faniiati mox reflituto. Idein & hie rariocimiunl valebit : ur enim in puello unica tallum glandula tdmnefada fulit, atque tormina produxit, non prius cefflatura quam glandula exce:rneretur, ita probabile ititegrum plexume~duodecirn glandulis co-

eft

hxrentibus conipofzcum intumufff &glandulatum iflarurn ceu totidemr

juveni.

Igi-Lur

intrerpo( rione al tamdiu occ!ufa fuit , dancc rcpaguli foluris ac amoMis curn x *rfa!ute recluderetur. Ultrutu

vus

obicum

,qlvero

glandulx tumnefodx~ febri priores fueriant atque

fym'promaribas indie niati5 an am dederint, an demuin a febre & fero faniguinis cwruv)tx dtrgerleraveri t ; id hoc loco definire n'on] eft opus. Mihi cnim partibus

meis pro virili iamnjam defundus v.ideor , atque peregilfe quod prxflandum initin in me fufceperam, tc cxercitarioni

huic ad

#IPOllerepa mpofi

fineirn

perductay colophouenl

ANAT OM4

ANATOME

VENTRLCVLI GALLINACET. Cui adje&um

eff fcholium Ceu

comnttentatio:

B Jegnrer &

nervofe

liibro r ot/%

vo 9 8vJ

f flJ'adv

91d1'cPc

ttflLct u

magnus Hiporte1Cu

,ll%l

v M Wt/ s

,±

p~nropc ab in~itio. v e3

7 eec-)t(Iv, a T

lioCdGcTo')v CTt CAn"cl

u4oi,

fu4

)E~ V

S"IdOT&)jIep~ ~bl~~cr /APMaYL4EP

Johannis

Conradi

Peyeri

GALLINACGEL .Emino infiruitur gallina ventriculo, Sfuperiore quicrnmniembranaceo, inde a callIi medio ad. flernumn feu pedo urque protenfo, qui efca far&uls & protuberaris etiamn in{vivente ibi)4\, a dem confpici vel raL-r dfprehendi poteff. Minus autem proprie ventriculi nomen ipfi competere videtur, quoniam alimenra niec refoivit nec in chyltim murat, fed receptacuii duntaxat ant facci loco efl, in quem ficca frumenti grana reconduntur, amdiu affervancda donec fufficienti macerarione nonnihil emolliantur hocque paao futuram ini alrero ventriculo diffol.utionemn prxpa-

4ftls

adrentur. Re6itxs iraque capfula hzfc difincHionis ergo

inluvies appellatur, v.ernacula noflra dier KroPf. Alter five inferior', carnofus, prope membranulamu vranfverfam , diaphragmnatis vicariam, .in abdomine

lJocatur ; qui cum

efcamn

fibi concreditam in miinutas

terendo particulas refolvat ventriculus proprie dici iereture Nobis o iffo priore hii}oriar tantumn yentriculi

59rentrkuhi triculi legitime fic diLlti

Gali,dcti

in quo alimentd fit commi%

ni io , paucis complefi animus eft quam huc eo aptius quadrare exiftim avi quo majorem ad penitius intelligendumn ca qux de glandulis intefkinorum ini prxcedtul i exercitatione differuimus inde lucem affulgere anitnadverti. Enimvero magnitudine, figura,

colore,tota denique fubftantia ab ahjis multim dif-

fert gallinarum ventriculus , quoniam modus etiam alimet)ta ftxbigendi eft peculiaris. Etenim pleroruam-

que animalium ventriculi c tenuibus comnponuntur -mcmbranis , foris candicantibus & intus crufla villora inolli & Jirbrica obduis. At gallinx~ totus quantus c

carne folida & rubicundus apparetr, ejufquv' penetralia inxqualibus ac duris veluti cartilagicomnpa&ius

nibus incruflata exafperantur. Prius vero quam dimenfiones ej.us definiamus monendum cum ventricu-. lo gallinaxceo ita comparatum effe ut quod ante diffhdioiiem extrinfecus videtur efWe longitudo illud re(' peftu cavitatis internx vo candum fit latitude; &-quodi foris putatur effe~ latitudo id eodem refpeti longitudinem confiituat. Ut igitur exafte fingula fcrutari detur , ventriculus cam guIx & intefiini porrione, tanquam appendicibus , integer eximendus efti: tunc etenim fa&ta dimenfione duplo admodumr latior quam longus deprehenditur, )atitudine ad uncias circiter tres ,longitu dine ad unciam unam cum femiffe , craf-. denique feu profunditate ad uncias prope duas excurrente. Quamnvis autem mnagnitudo ventriculi perquam inignis videatur , ea tamen non cx amplitudine capacirtatis fed pariettimn craffirie potius wfli-rnanda venit. Ciias enim interna exigua efl , nec

fitie

tanta ut vel. nuci recipiendx~ fufficeret. Tota porro

mnachina figuram oflentatovi figurm proximam, utrin-o qjue taien tionrahil depreffam extuberantibus in meca 4io quaCi colliculis.

Exriemitates feLpicirculares &

An'ratome.9

funt ac in obtuf"am quandam fuavi-' terque rube ntem marginem five oram definentia terminantur. His ita confideratis adeps feu.pinguedo fublutei coloris, ventrniculo inflrata ac adhxt-f&ens,_ mqualitermagnac

auferatur..

Iii narnque diligenter

ac falvis quantun

lieri potefi vafis fanguineis & nervis aMfrataa palam fit carneamn Mlan moleni efe compagemn mufculorum. txo enimn inl loc~o pr,o:ÂŤberantes utrinque colliculi in cacumina alba ac veluri argenturn fplendetitia affurgere con fpiciuntur, ibi tanquam in polo aut centro fibrxe ca,rnofx~

mnafx

ambitu-emergentes coeunt ac in

tendines validiffiios decuis~tirn

jun(ix

compingun-

tur..M.ufculorum anitem paria dno prxcipue conflitui arque nullo prope negotio demonfirari quetnt. Sunt prxterea & alii fibrarumr carnearum fafciculi , quos urtpote minoris inomenti ac fere cxrerorum

ramen

propagines duntaxat, haut operx pretium duximus in plu res eofque particulares mufculos difpefcere. Pri-

mum par afpeLlui obvium- vaflx molis eft , utrinquo lateribus ventriculi accumbens fortiter adnatum hxrens, qvod.eapropter deinceps laterale nun-

jifque

ctipare n.obis licebit. Mirum quam denfa fibrarurn conipage & robore id polleat. Etenim qua parte in ventremn quafi &' oram ( a~ijus ftipra jam meminimus)

excuberant'mufculi pollice crafiores exiflunt. Fibrx eorumn ab uno polo pun6to tendinum ad alterum oppofiturn dui plerx~que arcuato, ita ut hemicyclum

five

defcribant, fecundurn ventriculi longitudinem fe runtur, quo rarnen a m arginibus abfunt propius eo breviores & rc-bores apparent , ut jam in margine ipfai vix anplius quinranm uncix partem longitudine affequtitur. Ibidem- obfervare eft illas & craffiores. effe & laxus aut quafi negligenter uniri. Inde vero mnagis produd'i ad unciam nunc dimidiama, mox integram.tan'an

ad unicias duas elontganur invicemnque

jun-w

ren,triculi Ga//inucel' CO gurntur arimfme, Ex omnium denique fibrarum circa polos concurfu atque ut ita dicam concentratione tendines duos valde robufios conflari fuPra jam indi.' gitavimus.

Atque ralis omnino

eft mufculorum ira

jitx'iorum ph3afis our facies ut duobus corporibus lu-

natis &cornua fibi mutuo obvertentibus ac implican.' tibus congrue affimilari queat , ceu diligentiffimne notavit fummius rerumn naturx fcruaaor wepferus nofier in anatorne manufcripta ventriculi anferum fylvefri-'

urn, quamn is pro maximo

fLio

erga me publicumque

favore mihi niuper cornt-unicavcrat. Obfervandumn

vero

eft feries & dua'is fibra: um in ventriculo elixato

mnelius invefiigari ac oflcndi poffe quam crudo, & fi in feparando diligentia adhibeatur prxter fibras cart1cas redas & arcuatas minutulx alix obliqux five ner.' vcx five membranacex inveniuntur , qux ramen abru-

prx mox vifumn

prx'

Cubtilitate fugiunt. Advertendlum

etiam cft, marginecm ill-am muCculorum lateralium, quos iam def cripfirnus, fibras quafdami prioribus parallelis perpendiculariter fuperinduftas totumque mnu-

fculotrumwietrem arnbitu fuo cingentes oftentare. In

oundem marginemi vafa fanguinea & nervea mufculis hifce & ventriculo dicata piimario quoque inferuntur. Ablato hoc mu cu1orurn pari una cum ten dinibus qrxcMpuaque mole fic d-c:truncata alterum par mnulto tenuius, furnma &iirna, hoc e4 dorfut-rn ac fundum veaw

triculi pervadens atque tendinibus fbis ad idern cum priore centrutii five polurn colhinans,a inconfpc6lunm

ernergir. Hortim mufw4ulorumn fib rx circa medium fii ninnihil dilatatz' laxias cohxrent. Inde vero fenfimn fc(nqepropius cojd&x , in extremitates five ten(lines , qui jaxta urrumqt1e polulrn in muruos -

mus ru"nt, ar6tantur.

ample

Dlafis fixrartim hic itidcrn arcuatus elf tarnquo m:iniFcffus uat ad eum invefiigan.' damn elixatio heat re#juiratuk. Sulb hiice i-ufculis alix quxft

latent

tqnxdam fibrx~ carnofx brevefque , fcutorun i mox defcribendorum limbis fupra ac infra adhaxren* tes. confpe&'tum venic membrana nervorum tendinumque ad ventriculi peuctralia proxime deducens , craffa & denfa eo in loco quo par mufTcu-. lorum laterale adnatum jhxret ; in fundo autem &

Tandem in

dorfo reliquifque ventriculi coniiniis tenuis,& delicatula exiftit, atque interius cr ufla quadam villis per-. a

pendicularibus compofira muriitur. Difcitf'a hac membrana ipfoque ventriculo fecundum longitudinem pa-i tefadto eadem crufla in utroque padiece ,Cui laterales illi mu(culi accrefcunt plurimum indurara & minimuni triplo quanm alibi crafior in qux.dam quafi fcuta callofa aut carnea fublurei coloris degctierar. Scuta hxc in externa feui averfa parre f=ini vel coucavitarenm obtinent, recipieudis rnufculis

late ralibus -,dicatam,

intus vero fulcis tranfverfis exafpcrantur & fuperficiebus n-iinime plan,is aut 1axvibtls'fe invicemn contingunr, fed inxqualibus

,ita

Lit eo fere modo

inter fe aptari

videantur quo offa nonnulla qux~ capitihus fuis & alia excipiunt & vicflimn excipiuntur ab aliis, articulatio-i nis fpecie ginglymus Grxcis nuncupata. In ipfaautenm

(ciux intcr hoc cfl frumenti fcutum eftexque i) efcavelcontinctur, parti.M confra&ix jam & comminumz vel

cavitate ventriculi

exigua

utrumque

valde

cuhx, etiamnum atterendx ac fubigendx, prxterea una cunm efca lapilli plures pr.Tduri, albi plerua-rque & fplen-. dentes

'knonnunquam etiam vitrorum & acicularurn

aliarumque folidarum reruni fruflula ibidem prxfRo adfuil'e mmini.Q,~pquiliis porro amotis orifciado tanquam commeatus vim~ fpe&anda fuperfunt.Alterum horum (illud videlicet per quod alimenturn ex inglu" vie ad ventriculumn accedit ) plurima notatu digna,r quippe quoruim gratia univerfam hanc anatoinen prx.cipue inflituimu.s, in comple6aitur. Priwno niamque fc-

Ti9Ivetrkcal:Ilkc w~fophagi extremiras antequam ventriculamn CubitVV~ tuberanis quendamn quafi bulbum rubentem repra fentat, quenm fi quis forinfecus contemplatur attentius plurimnis veluti orbiculis atque circeN's per nar rnufculofam tranfparentibus infigaltum eleganterque roto arnbi ti or.tatumn confpiciet.Ut vero quid circuli illidCiga:nn exa te coguofci poffir, membrana exterior murcailofa , fibris &8rediis & circularibus, uri videtur , attanlen renuus , prxdita auferatur. Quo

mcln

facdo

,tora jnzerior

compagLs

ex inmitneris cartiocÂŤ-

ljs fub rubcairibus, obloagis , teretibus, detifbcue ag.mine memnbranx mnufcalio x perpendicularitCer ac velt imnbri aatirn adflru&iis coagnwntnata. ce -itrrEt harunt bafes funt quidquid ailtca rniinutormrn circuloruil fpeccie extrin ecus rratifparuerar. Caruncu'x aurem Ifix, potius glandulx, tranNferfin aut per longurn diffeax tubulorum,inilar cavt depreheniduntur ,earum.0 que extreini apices in gulx cavitatemn patentibus o{:. culls confpicuis dei nunt. Pretfis glandularmi bafibus apices mucum vifcidumn & albicantemneffundunt, quo interior bulbi huIjus ftiperficies nuniquam non obdu.citur ac velut incrufftru eo den- quoque bulbi finu aut vcntriculi quafi fuburbio hxrens inrerdurn efcx portio reperirur. Ifli gla'ndul aruin phalangi orificiurn

vel

fltomachi cingenti excelUc.

i-Tirnus' wepE~rus in allctubulofi

gata anferum fylvefl!.WM anatomne corporis iiomi impoair. Paulo infra bulbumn glandulofurn fibrx qux*damn, inufculorurn paris fecundi propagit es, confpiciunrur orificiumn ventriculi ranquarn autiulo) amibire , quo eriam in loco interna cavitas admodumi angufla apparet. Alterum orificium qua fares ad inteflina parent priori vicium ac elczfdem prope altituidinis eft , & ex amplo prin~cipio autqualt aatro in py1oruin fibris re&is circularibufque prxditum & nonnih il rctorto dudu in intefina definentem coar&tur. Li--

Mues

Anwome, 63 mnes autem quidam aut fepimenitum tranfvertim in~terne protuberans inter orificiumn utrumque poni cerni1tur & hic loci non nutnquam grana exade comminuta aut liquor turbidus , chylo tamen nondumn af'Cimuilandus , continetur :fxpe etiam prxter vifcidunm mucum , aut fi mavis pituitam , nihil apparet. Tandem & triplicis generis vara in ventriculo gallinaceo ejufque duobus orificiis fpt"e6Landa, occurrunr. Atqtw

initio quidem norandae hunt arterix a vicino aortx trunco emergentes, quarum duo rami ad btflburn glandulofutn in ventricuili fuiburbio niox diveartunt, ej4fque pcnetralia in plurimos divifi fur culos & capili 1rnenta denfo agmine perreptant. EjAfern atterilx gemina propago juxta ventriculi dorfum delara fadis divaricationibus ad margines quoque & fundum & pvlorurn ufque exccirrit. Qotquot

veto furculi mare-4

gines fubeunt mox altius ius immt-erfi ac fxpiLTme divifi per omnem mufculorurn lareralium 1ubtiantiarn diffributntur. Deinde contemplandx funt vetix a ventriculo ad cavam tendentes, qux artcriis pari divarica-

ell fiphone

tionurn modo ceu comites individui ubique afl"ocian., tur. O)blervare vero hartin venarumn extremos fines omnes inter fe con11pirare atque juntdos, fe inu. tuo deofculari :erenim flaws vel liquor venax unlius lateris tubuio ant irnmiflus mox per oppofiti lateris vcnan fpirabir aut effluer. Denique confderandi ftitt nervi , quorum plures ramuli bulbo glandu-

lofo & ventriculi rnarginibus im3plantantur. Hi tameni in complura filamenta illico fcifli ac extenuati aut etiani in netnbrant4as cxpanii ulteriorenm inquifitio4a nem eludulit,

Iohauinis

Iohiannis Conracl

Peyeri

Jive CO0MMaf-ENTA TIO0 I SC HLI it anatomea? venticuiz gailinzacei.

Anta rerum naturw providentia eft ilt (;u,o cunda viventia pabulo nultuiti voluit fing-ul isad conficiendut-n ex illonutrimentum de convenenprofpexerit. Hinc

tot fere ventrli"-

cr lorurn quot animaliurn funt difcritiina. Exemplum proflat ini gallitnis cxterifque hujus cenfus volucribus , quibus natura granorumn &

frumnenti appetitum prx~cipue, infevit: Cum enimn modo haut aptiore quarn moixr Leneficio frumnenrta com w miater par opus confimnili minui pofint provida

illa

fere organorum apparatu in gallfilis frumento dee fantibus Perficer e iludOuir. u~aptopter etiamn fpivan ris gallinx -xenltic ilo ea quan- expofuimus ratioie

conftrito viventis molx nomenclawura haut incongrue tribui pofT e' iih~i videtur.

Interiora namnque

fcum dnra callofa incque plurium annorum fubjeio penetrabilia molariumn vice lavetulo acie cukcri piduni fantizuu MuCculi vero fcuta hxc undique amuplexantes totidema quafi rotx' motT ices fLitt quarum gyrationibus frumenta ex,-ingluvie perglmcei infundibulum detniWiaarque fcutortim commiffiurt inzgre

terpofira atteruntur.

Spirit-us

denique animales per

nervos & fanguis per arterias advedus fuint quafi Ventus & rivuli molz~ rotasr id eft m0ulos, infpirantes

61 Gdllinaree. ac ad matum impellentes. Ut ve?o adm irandum ma-

chinx~ hujus artificium magis elucefcat, operae pretiumn duximus partibus ventriculi gallinacei denuo ad exa4a mnen vocatis quas fingulx feorf im aut univerfx

con-

jun&imi ufus &aLfiones edant brevi oratione comple-

dti. Nec altum quorundani fuperciliurn vtilgaria hxc, imo optima quxque temnentiurn fibique fublimnioris cujufdamn fapientix~ typho aut fafu uni1ce placentiun ab inflituto nos revocabit , quippe ufu &experientia pridem edo&os in rebus opinione abjeCtis ac ufuL rrivialibus fxpe maximos opum naturx thefauros larere, qui affidua mentis contentione in lucem eruti tot Papientiffimi rerurn archite6i vefligia produnt quoc n+ec

mirari fatis nec verbis aut captu afiequi datum eft. Revera multi hoc fxculo yiri inclaruerunt , qui ad amplilfirnos maximiqtie momenti libros aut confcribendos aut illufirandos vel ab iplis infe6dis eorumque vifceribus argumenta fuinferunr. Priicos quinetiani hifiorixr de animalibus fcriptores fumma & indufiriz & laboris laude extollimus omnes, qui tamen diverfa prxter nomina externamque animalium figuram afpc&ui obviam valde pauca notarunt. Quanto itaqua probanda magis diligentia eft cum etiam detraLlt velt) inteena brntorum vifcera multiplici voluptatis&8 utilitatis foenore perveftigantur. Ut igiturifimlitu.* dini cceptx infittamus totam ventriculi gallinacci ma.d

chinam dividere nobis liceat in infundibulumn, mo-d lam ipfam & incerniculum feu recepraculum. Infun.'a dibuli nomine intelligimus bulbum ilum glandulofum, in quo magna fxpe granorumn vis aggefta reperi-a. tuir, qn,ique ex amplo finu in anguflum fenfini coa-

6&us

orificium ventricuUi finifirum conttituit,

per quod

introitus in molami paret. Atque, hujus infundib'U

munus eft deglutita vel ex ingluvie fuppeditata grana fjou. fuexi

ceaque aliquamdiu

amraa ventri-l cuh

culo

Z)Ventricmla D

poltea inifundere.

Ne autem uno impe6ku

plus

illabatur, quam probe commninui poteft, fibris qui-

curn

bufdamn mufculofis orificiuim hoc in orbem cinxit natura, quarum ope & moderata adflri&ione

decubitus ille granorum temperari turn illabforum atic infuforum regurgitatio impediri queat.Prxterea efcamn hoc in loco ideo nonnihir morari neceffe efl ut priuf..

quam ventriculi te&a rubit liquore e glandulis tubulatis fubminiftrato imbuatur. Etenim flatuimus glan-. dulas bulbi incolas promtuaria aut quafi fontes eff'e, c quibus humor ad alimenta exfucca vet emollienda

acefI, fermentanJa jugtrer deflillar. Hoc fane confpicui diluenda vet infimul, quod admodum probabile

carum tubuli, patentia ofcula, & mucus ex jifdein compreffis emanans abunde perfuadent. Cumn vero innumerus prope harum glandularum numerus dena fiftrmaque feries rnagnam quoque humoris cx illis quotidie flillantis copiam fore fubfumere licebit.Sin-gulis enimn horx mninutis vel unicam guttulam ex ofculo quolibet manare concipiamnus tantum intra uinius borx fpatium efflnet quantum implendo cochle,arifufficit; ficque nydhemeri fpacio viginti quatuor

fir

cochlearia plena ex hoc

fonte glandulofo fcaturient.,

qux~ norabilis bunis quantitas utiquc de nobili ali' quo & praxflanti ejus ufu reilimonium perhibet. Ipfa quinetiam g1andulofx illius coronx fabrica magni ac +eximiiiquid pirorit; tam enim affxbre omnia &fubtili artificio conftrud.a ramque cleganti ac concituio ordine difpofita vifunruar, ut muinimne credendum fit f'upervacaneam aut inutilem coltuviem ibidem fecerni vel colligi. Arduumn autem, eQffacultaree five faporen iftius humoris certo definire, quon iam caufarum nativam ejus crafin ac indolem defiruere valentidnm

fine

capi

interventu experimentum atque judicium de ill vequit. Si q4is tanwn conjedurz, nounulo weirns

W4O

tJaiWdCtt?.67

t'adio f'ulgenti locus eft on'porerurit a~of huic hurnori

exdern tribui vires quas in prxcedenti exercitatione fiwco e plexibus inteflinorum glandulohis prode unti arnignavimus. Nirnirum videtur ille mxihi ceu fermnen.: turn fpirituofumn particulifque in motu pofitis valde turgen~s efcam improxgnare feu imbuere eique virailcmr

auramn

infundere , cujus vi ac i,nftinc'u. alirnenra

fa-

cilius poimodum in chylurn exaltari ac perfici que~ant. Enirnvero niGi fpiricaofuis ejufmnodi humor non in gallinaruan tantum fed cxterorumn quoque anienalium ventriculis admitratur ,vix ac ne vix quiden'i explicabit mnortaliurn ullus quomocdo five gran orun%

five carniurn comneQarumn five aliarcandicanternque chbylun. conver-fitl temnpore adeo brevi co:ltingere poffit. Solurn enifiA calorem hifce perficiendis haut fafficere. rafrurnentaceorumn

rum quorumcunque id genus ciboruin difolutio& in tenuifflimum

inconcuffa

tionis & experirnentorurn fide ac robore pridem evi.4 cerunt viri clariffimi, quorum nominarcum nerninem lateant nifi inventorum hujus fxrculi plane ignarumac rudem,adfrjrbere

fupervacaneuwn

Non tamnen ferrmen64

turn illud in gallinarum vent riculo aci6mr erit., % enini margaritm~ de~voratx a gallinarum flercoribus inls tegrx haut recuperarentur , fiquidem eas a vcfligidiffolvant acida:

Ja&ura vero quam pertarum poiw

deri in tranfitu Wobnonnunquam aaccidere expertus efl celeberiimus Francifcus Redi'nobilis Aretinus lapillis & fcutis deterentibus potius quam aci,do confurnenti imputanda effe mihi videtur.

Cxterumn ampliffirnus

hic pateret campus in multorum laudibus decantat* hoc fz~culo venitriculorum f'ermenta altius inquirendi; ifi eo, excurrere nim ium effet extra oleas vagari: Quamobrcm difquifhtione hac in alind tempus refer-

hoc

vata aut dot&ioribus me reli&a id loco adverteti= du~raPOPdhim j , nop In falinarn -Ve%rictlis duliP

rep#ricalo

G8lDe

taxat fed omium prxterea volucrium quas ha&enus diffecare nobis contigit, ventriculis ac {fornacho glandularum ejufmodi tubulararum catervam reperiri ; qux cum plurimis arteriolis & nervulis femper inflru6&x fiat non poterunt non peculiarem quendam humorem eumque fpirituofum ac efficacem fuggerere. Mx autem ventriculi gallinacei glandulx atIeo fimiles funt plexibus intefiinorum glandulofis, _de quibus in prx~cedenti exercitatione differuimus , ut ovum magis fimile ovo eifTe non poffit, excepta fola magnitudine,

eft

hic obfcurior. Non itaque qux ibi confpe&ior d'7oV aut alienum eritrIi& ufu convenire utrafque vel

certe parum ab fe invicem difcrepare dicamnus. Gumque homo aliaque animalia uti prxcipue caflores (quod primus noravit excellentifmmus wepferus noiier in anatomne fibri ephemeridibus naturx curioforum German. inferta) glandulas obtineant ipfi ven-~ triculo implantatas, videntur ex gallinis aliifque volucribus nonnullis ante limen feu portam- in fionmacho fecuritatis gratia Iocari. Secus enim metuendum foret ne f'cutorum callofitas & creber lapillorum attritus glandulis ipfarumve papillis ac apicibus vim inferat.

lam in mola ipfa confideranda fe nobis off'erunt mufculorum paria duo geminumque fcutum callofum ,

cum intercedente cavitate & contentis. Abje6ka aliis videatur pars gallinx ventriculus , nobis vel fola mufargumentum miiraculi culorum ejus- fag4rica cordis motu przbet. Multum fane in

fummi pervefbigando tandem

laboratum eff hadkenus, obrinuit rorum mufculorum ritu cieri.

eum cxrc-

Quocunque'tamen

fieri paao dicatur -non omne ceff'ar dubium & admiratio. Pari modo fi forte ventriculi gallinacei mufctilos cordis adinffar moveri flaruam , neque totum di% +&umeff neque nihil : manet enim prxcipue admirao tio qui unter duos oppQfitos &xquali pollente4 robore i'

Callinaceo. 6 mnurculos ea perpetuo vigere po(fit contentio aut con-. cors quafi difcordia ut alter alterum mox tanquamn viLiorem extollat mox ceu vi6&un deprimat fubi.-

gatque: Nam cum primno flatirn intuitu appareat ventriculi carnem vere mufculofam e{ffe, prxter movendi provinciamn ifum ipfi haut alium tribuere Iicebit. Imo & rei neceffitas & fabriczr conflru&tio MO-

tum atterendis frumenti granis aptumn perfuadenr. Videntur autemn laterales mufculi eo fere motu fRuma fibi annexa torquere quo pronatores & fupinatores mnanurn, ita ut murculo dextri lareris oblique deorfumn moto alter oppofiti lateris oblique furfurn agatur & viciffirn. Qua reciproca agiratione aliquamdiu continuata fit ut effra&o granorurn cortice medulla feu pulpa exprimatur & ad farinx fubtilitatrm comminuta ac hurnori a glandulis prx1iminaribus ffllanti perrnixta in pultemn tenuem ac liquidam abeat, ex qua poflfea ininteflinis conficitur chylus, futururn fanguinis &partiumn folidarum nutrimenturn. Confertis vero'

jungunieffe

decuffatirn fibris tendines horum mufculorumn ut fibi muo porre&a quafi manu auxilio

tur cum

poffint , turn ad continenda in offcio fuo fcuta, nie vel dehifcant nimiurn vel extra ordinem dilabantur. eriam in finem carneis fibris acervatim conge-. f(is & rohore infigni pollentibus opus eratr, valido MOMu & tatltum non perpetuo paribus futuris. Porro cum mufculorum motuis utrinqrie femicirculumn defcribat fibrx eriam arcuatx & in quofdam quafi mon.ticulos hxmifphxricos concinnatx fuerunt. Infuper ne quod rupriotiis aut difiorfionis periculum immineret margines conffru&ti in jifque fibrx breviores conditx Funt & unitx laxius. Neve fummnx marginumn

Q.,qen

fibrx mufca~lora' dimiffis utrinque tendinibus medio

m2unimine carerent atizt fibi, reli&x extra cancellos, pro filirent , vel denique motu valido difrumperentur, E 3 pr

70De Yrentrickli, perpenditulares lijas natura fuperin~duxit , quibus fuibje6lz fibrx~ parallelm eeu~ a fafcia colligantur, viribus ita uniris mnotu~m potentiorem fpondentibLysMHoc experimrenturn. Si quis eni.m ventriculum gallinaceumn integrum in aqua fervente din elixet, ita tit dinibus fe corrugantibus fibrx vehemnter inrefldantur , utique rumpi eas & extra Dordinem di-

proba: teu prius

!Eademque

labi quam vinculumr illud tranf verfun- folvi comperiet. opera notare ell tendines inter elixandum ablcedent s aut a fibris carmicis tra&tione avulfaMs mem-

branamn poculiarem mentLiri , qu.x ranien nihil aliud eat prxterqulamn retdo ampliatus. MtafCuli vero dorfum officio atquc fundumr ventriculi gallinacei

flipsntes

fungi rnihii videntur lateralibus contrario. Hi emim fcuta callofa, ut diximus, fortiter conjungunt interjejiaaque grana coilterunt; at illi cum opus eft fe contrahenido fuperficies fcutorum conjun&as a fe invicemi , fa&o hiatu captatidis ex infundibulo grais fpaciumn denuo.paretur. Sunt & alii horumn mufculor,umr utus: Suiperior namquc confiringendo fefe orificiurn fi'nifirumn claudit, id quo,d infu-

diinovent

uit

juxta,

futil moix Cuit regurgitare prohibiturus. Inferioris efi inimul efiamn molx fe fubducenremn, vel nondum probe fiibaaam , includi reddere, ue

Deni

icuin alinetiturn jam fais commninutum & pultictt'x f cmile redditumn itir'ere acclivi & incurvo e ventriculo intefiinis inferendtim fit , p)robabile utrutnquo huntc muicitlumn cxpulf )ni alitnentorum3 cfl

fovend:uni Pr

,opem adferre. ad

Onnes tandem conrtuni opera veltrictili calorcnr c nfpiranc , ut mu-

tuatitio five ab herate, wfive likne , five omento reli-

quaquie vicinia ip i nullo (it opus. Eft vero tarti fcwlor"is mufcu.orurn ve.ric.ulj gallinacei ,otiiremplatio Pllribus alt.x indaginis rnedirationibus nfan1 porrgar En primo quidein de nieforut lotu qtirere

rere

juvatnlunt

cdliiceo.7

fit

ordis ceu perpettli mobilis ritu

continuus , an datis induciis interpund&us nonniulla qjuiete, folutusne itemn an anlimx,. parens imperio ? Vulgi quidem effato quod caret alterna requie durabile non

eftl: at deterior multo gallinacei ventriculi

fors eff'e videtur, cui nunqjuamn vacuo [inguvies bre." vifimam h'modo ullam otit moram moram Indulget.

Quin igitur hi mufculi ad perpetuos conditi laborery dicantur nil obflat , tunc tamen prx~cipue vigentes cumn & ingluvies & bulbus. feu ifundibulumn ingefta recens efca quam maxime impleatur. Dubium hin.c cordine an ventriculo gallinarumn affidui motus prarrogativa competat ?Pari quidem utrumque vircus Ii, bertate gaudere verifimile -efi}, modo libertas dicendum

it motms motus perpetui jugum ac necetitas,

Ipiritibus animalibus liberrime influentibus nec vel contra ire vel quiefcere mandanti anim x morem ge. rentibus dependens. Inde forrenm torquere arietetn in eos licebir qui cor mufculum effe aut animali motu moveri ut credant adduci nolunt. Etenim & gallinaci ventriculi carnem a mufculis veris conflare nemo quem in rem prarfentem perduxit namirx fjvor negaturn ire poteft, quos tarnen cum corde eundenm mo-p

efi naturaardua res quo pacio motus in culis cieatur defirnire. Vix enim menwe affequi datum nobis eft quis fit fpirituum animalium mottii prxrfe6iorum genius, turn inmperio animx~ haut obnoxium , hoc

eft

lcm jugemquv, expe-riri diximus.

lEa vero fumme

mur

quxr corundemn in fibras inufculorum vis atque pote-flas, quxr particularum invicem ur ajunt effervercentiumn configuratio & natum a Wuia robur. Hxrc admirani cun&a quam explicare facilius : quanquam in ius pcrquirendis mulirm laborarit clariffimi

Johannis

I'l -

fummi actiminis indufiria, quod hoc dicalfc quiam de finguis judicaffe fatius erit. CxrteM4ajovv

Ioco

rum

r'e -renIrIcu! entricutus haut leve argumentum nobis Prx~bet etiam in hbumano perpetuum quendam fibra-

ru,m gallina

rum motum conflituendi ; mninime autem tantum quantum in gallinis adilruximus, fed blandum ac imnprimis fervente concoLrionis opere vigentern, Neqjue enim talibus murculis infirudus ofi venitriculus ho-V minis nec taro validus motus in

co requirirur , cibis

ore dentato ante comminutis quamn dreglutianrur. Quia tamen clariFfimno williifio & autopia teflibus

media ventriculi

humnani

eft,

tunica

nihil nifi fibrarum

aliud his tribui munus mu cu1of,rum cotirpages nequit t)rwtcrquam ut motu jugi nunc corrugando

fefe nunc viciffim explicando alimenti maflam agitenr, agitationeque fuba&arn fenfirm & fine fenf u no* fhro per pylorum in intefina exprimant. Enimnvero

minus confentanea videtur illa comparatio trritima qua ventriculus lebeti aut facco affimilatus ad alimnentorum digeflionem non plus conferre dicebatur quam vel lebes elixandx carni vel faccus frumennto contento tribuere ac impertiri potefti largimur equidem recondi cibos in ventriculum , ibidemque exceptos quamdiu necef'fe

eft rretincei; vcrum prxter

hxc offciis adhuc aliis multo nobilioribus

ventricu-~

hum fungi credimus, dum fuccum five fermentnum fuppeditat c6bofque blande commovet , adco ut cibi quidem receptactilum ventriculus appellari queat) fed fitmul & officina fir in qua

fit alimentoruni diffolu-

dio & or,gana ad producendum ferzientum contineat. nunc fcurorum callofowum ufus aOioque ft diOSumn partim eA1, partim dicend.utp reflat. Qnod ergo in niola lapides molares id fcura callola in ventriculo gallin-aceo prafllt , propter qux venter avium cal16his audit Plinio hift. nat, lib. Xf. cap.XXXVII. Hrumn autem fcurorum fuperficiebus durls afperis ill

Quis t

f'e

duculoruÂŤn

beneficio

onmif i

& frIvewtumn

five

Gaiinacet'.a 73 efca teritur , inque particulas fra&a duro nodlo

durumi requirente cuneumn minuitur.

Verifimile efi fulcis ac rurfus eminentibus rugis quibufdarn illa inxqualiter exafperari ut frurnenti attritio

proinde

inter hos veluri fcopulos minori negotio celeriufque peragatur. Scutornm dein attritzr Af fubitantix jadura fibris a membrana interiore fuppullulantibus fenGimque obrigefcentibus refeationemn fuamn debet, culufmodi fupplemento confurntas dentiurn fuperfi+cics quoque reparari experimur. Pofiremo cavitatern e fpacio quod inter utrumque Ccutum efI refultantern recipiendo granorurn lapillorumnque dimenfo definavit natura, exiguam illarn quidem & rimx duntax at fpeciern habentem, fepramn tamen & conffridam. fibris, ne plus in earn illabatur frurnenti quarn regi vel digeri commode poreff. Nimio enim hujus rirmc

officio ceffantibus gallinarn ali-

infardu mufL ulis ab

quando apud nos periiffe notavimus. Quod denique ad contenta, attinet duplicis ea generis in ventriculo gallitiaceo occurrunt,{vefca nernpe & qux vefcendo non funt. lla a vario pie rumque frurnento conftant gallinarurn cupediis atque lautitiis : hxc lapillis multifortnibus, nec non vitrorum & ferramentorumn particulis. remere fed certo confilio ac inflindu ejufmodi corpuCcula heterogenea a gallinis devorari excellentiffreni yirn Guilh. Harvxus & Th. Cornelius Confentinus pridern animadverterunt, utpote ad frumnenti digefionem tritura quafi perficien" dam accommoda : ,quorumniaffertioni & nos calculumn adjicimus , perfuafi glaream illam aliaque durarumi rerumn fragmenta comminuendis granis pluritnum infervire ,atque ira dentium ( quibus oGfeis affaci ventriculus armatur) defc6&um provide fuppleri. Quian_

Non autern

igitur attritionis quos utut

lapilli,

fit

vis

& impetus vel ipfi docent

durifinos

inferviendo confurni

1certumn

74-

lium

genere devorari putant, verumn

reotriefta

certum ellt, etperimentis etiamr do&fimhi Francire~i Redi id confirmantibus & demonffrantibus. Nec de-funt qui ad, fermentum aliquod! conficiendum vOI tenpcrandum arenulas atque lapillos ab hoc anima-

eft

minuas confen-

itlente veritate ; quoniam lapillorum & vitri particu' larum compages durior

& virtus edendis effeci-o

bus illis inferior. Haut enim calcem vel quofvis ex trivio lapillos gallinx abrumunt, fed cum dele&u du-. riftrmos tantunm & cryflalli' inflar fplendentes. quibus propter fummnam duritiem ufus alius tribui nullus ppteft przterquam ut eorum collifione ac attritu interpofiti frument-i comminutio promoveatur. Neque muajorem fidem illorumn opinio meretur qui puramini,bus ovorum conffituendis matriam inde generari xxiflimant, fiquidern non minor lapillorumr & arena

(fi

copia reperiatur etiam in galli ventriculo,

&autorum-

quemn ta-

men nifi valde annofum qux fides adhibenda vulgi affertionibus) nunquamn aut per miracu]rn ova ponere accidir. Plures quinetiam in avium grege reperiuntur qux tota;vira tne lapillumn quidetn deguflantes ova nihilominus cortice perinde ac gaili-M liarum ova re&ia pariunt. Ifilud autem contentorum examen pro egregio fpecirnine fervit ad denonflrandum id quod afferuimus alimenta in ventriculo duntaxat folvi ac in minutias redigi , in chylum vero demi nteffinorumn ope ex altri ac perfici. NLniquam humor chylo analogus in ventriculo gallinaceo deprehendirur , fed in inteffinis plerumque: neque potefl non atrita dilutaque frumenti maffa urgenti.. bus und que mu fculis in inteffina mox protrudi , cujus perfe&ioni & matritati cum oppido multum ad-. huc defit illi.impetratidx fuppetias intcflina ferre n.e-

enim ceffe

eft.

ne tompleciiiur

Tandern inCerniculi aut recepraculi nomi.pylorum item wentticuli

fundurn,

cuI'i

'1rif4ea. c,um.ejus

intro & intefIinis. in has eniru partes como

minuita alimenti maffa recipitur , receptaque a furfure aut quifquiliis filtrando purgatur. ERi autem pylori fedes elata & exitus per ilium acclivis , nre immiffa molx frumnenta prxrcipiti labfu ante evadant aut propellantur quam fueriat comnminuta. Ob id limes etiamn intetpofitus efi , quo ceu pariete intergerino attrito-rum cum integris confuflo prohibetur : & mucumn pituitamve in antro pylori verofimile efl per cruflx villas [qux ibidem mollis & delicara fentitur] transfudare : ea enim iterum iterumique deterfa fuerit lime cet perpetuo trmen mnadet , non in gallinaceo tantumn fed etianm humano aliifque ventriculis. Fibrarumn vero confiruajio di&at orificium pylori non femper diduLis quafi faucibus patere, fed moderato

railtum dehif'cere ; ne vel nimnium una vice elabatur vel quod nondum optime fubadum. Quid tandemn cum alimenti maffa in intefiinis

fiat

hoc exponere

loco nil attinetr, fiquidem ventriculi tantuinmodo defcrip;ionemn, neutiquarn intreffino rum , fufcepertme Reffant enumeranda arteriarum , venaruM & nervorum commoda. Sine aquis & vento molendinam agitari quis vidit unquam ? Sic abfque fpiritu & fanguine gallinx ventriculum m-overi quis credat ? Sunt igitur vafa illa commeatus pro vatX ac nious incolumirate vcc&ores irriguique fanguituk & fpirituum ca.

efi

fanguine nales. In fpecie vero arteriartim munyus fibras irrigare per mufeulorumn receffus omnes

diflfo

ac cceu ne6kare faturare. Nervorurnautern eft faturas perfufa--*e fibras immiMTs fpiribus magis intendere, denique mnotu vibratas= exercere. Quod fane qut fiat pa&o explicaru difficillimum

eQt.

Concipiamus

Âąenim licet particulas falinas atque fulphureas ad effervef cendum aptas , flaruamus infuper atque, credamu-s explode.item ac uit vocant elafican fpiricum ani-

vgrn

t~iumn

De rextricdlo

inalium ; nihilo tamen minus ad eff'ervefcentiam it-o lam

inter particulas fanguinis fulphureo

falinas atque

nervorum nitroacreas , quam hodie plerique admittunt, firmius flabiliendam & quomodo ea tam or-

dinata & momentanea efTe queat evincendum magno

adhuc opus erit Apolline : quanquamn hifce illufirandis infignem oppido facem attulerint yiri de re mnediica prxrclare meri e= idirionifque fulgore maximne confpicui Thomas Willis, Nicolaus Stenonis , Johannes Majovv, & alii qui mufculorum naruram motumque defcribere fuinr aggreffi. Niii autem in hoc negotio fpirituum animalium determinationem naturalem potius admirramus quam effervefcentiam cum fanguine , mens noftra cundis fe difficultatibus iiiic

extric are

eft

vix poterit. Venis in galli.' oceurrentibus ut fanguinemn a nutritiooxa ventriculo id unnris

ne & motu refiduum ac effeLium, ne flagnans impedimiento fit vel corrumpatur ,abforbtum ad cor revehere , ut denuo inflauratus ad nutriendurn vitamque confervandam idoneus evadar. Artriarum igitrir & venarum communi opera fanguinis faluri confulitur, ita ut ejus fluxus & refluxus continuo illis affetentibus his eff'erentibus integer ac illibatus permanear.

Quem in finem etiam venarumn

extimas oras

alicubi jungi ac in fe invicem dehifcere expedir, ne; quo videlicet obflaculo interrupta fanguinis gyratio vitam mnotumque ventriculi peffundet , fed hac refluereprohibito fanguini

iliac evadendi locus datis portis

patefcar. Quis denique

fanguinis & fpiritutim in

bul-

bum glardulofum derivatoruin tifus fir, ex uts qux in

eft

prtcedenti exercitatione de officio glandularumn in inteftinis annotavimnus colligere facillimum ibi

enim fatnguinem & fpiritus etiamn ad conflandum pro alinienti digeflione ferment utr requiri diximus. Tande gaIuIX ventriculo : cui fimilis eft meleagriodurn

tutn

GC//i4ade.

dum quoque & anferum anatumque tam filveiriumi quam domeflicarum & aliarum volucrium plurium, ut fabricam unius qui novit ffru6turam alterius fimul

intelligatc, & prxterea cognofcere ex his omnibus di.. fcat qua ratione alimenta in amimalibus iffis mutentur operum naturz Deiac commninuantur,quantaque que autoris pr4fantia & majeflas. Iconibus marnu mea depiCtis hxc illuftrari curaviflem, fi id commode fieri portuiffet aut poftulaviffet neceffitas : at primo chalcographus nobis deofli, deinde gallinarum proventus tibique terrarum inveniitur tantus ut quilibet curiofus talium pervefiigator archetypum ipfum parvo negorio & furtu ihApicere ac confulere potfit. Sic tentaffe vadurn faris ; if bic, dumr datur ultra, finise

fit

PAREI?GON1

SCPNND,2M.

-jOkI. CQNRlip,a

PEYIL

IXERCITATI ANATOMIC 0-MEDICA II.

GLANDVLf S INTESTINORUM11 a~unc Qux

prinmum pri6ri auari vice accedit , cum~ certaine de earundern ufu,

Seneca,

Amplius eft exigendum q am fiitis efi, ut p r,xfletur quantumfJatis efi. In occut1s exer-. citatafw ilitas non erit

atperto

deterior,

Conradi Peycri

Iohannis

EXERCITATIO H1 GLANDWULIS INTESTiN O'RUMj

qu4 Priori 0f

prio auFIarjV&

Fadenibus iiiedicinxr apud Grocs inftaurator maxim us Hippocratet

dit, quT in anatomia hofpitem non

fingulari libro pridem multa

prodi-

fuitfe pofteritati abunde teiantur:

~INec imerito ambigi po6f exiflimo an prifcorum quifpiam majorem iisr perofedi pei'am Coo unquam navarit. Glandulas etenim abjeCo ne dicam iihilo fungimrunere tanquani fuperflui aut otiofi

quid male putatas, ignorantia par-

61im ; partim etiam errore,; cxteri tantifptr A1occipenJ6

dertint, dum tioftra erare Thomas WVharronus & Ni.. tolaus Stenonis editis fcrip tis cedro digtiis eas priml a diurino negletu & [tu vindicaras indignitarem mafcule & dode affererenr. Infigniuni autrm virorunl diligentria qtianrumvis multum exinde pr9eclare geflumn licet, adenogra.phiam ramen numeris omunibus abfo.luram n ondum poMlidemus iccirco inter Aniatumixr doriderata

;cut Weax aum

fit

exoptarim aurorrem qul prOe@ F

pre ter apparentem- cxtrinfecus magnitudinem, nij merum , figuram ,fxum, & connexionem, internz~ & latenti potimrmum configurationi , nec non varforum per eas diffributorurn omnium proportiom~ ac pofitui, quantum fieri arte & induf7tria humana potefi, pate-. faciendis pro virili incumuberet ,fra6&o cortice nucle-

urn reperturus fuimmx & utilitatis & efcaciz. Hac enim fola ratione taudem aliquando perveniemus ad abfiruxfam ferretionum notiriam , qux in animalium corpore advertentibus quidem nobis, fed caufarum

n-w

madi ferme ignaris , quotidie contingunt, parum, juiein fcrutinio humnorum & que laude digni

mirandarum idionuni plurium prxi1are ille pote4l quem glandularum natura fugit. Nam quod uno omnium affenfu flabiliendum efle atbitramur apud nos ratum efi in animalibus fecretionem nifi per glaodulas nullam fieri, atque adeo omnem ubi ubi continigit Peragi glandularum miniflerio. Nec igitur

per glandulas

aliud intelligirnus quam fecretioni deffinata organa animaliurn. Ex quo manifeflum

eft

tantam -omnino

dari glandularum varietatemn quanta [pirituum, humorum, aliaruvque rerum fecretarumn invenitur diverfitas. Imo, affirmare aufim a mufculis & o(ibus glandulas humani corporis parrem componere maximnam. E vifceribus autem plurima quoque funt etiamfi aliter audiant nihilominus glandulofa , ut cerebrum , bepar,

pancreas

renes

, teftes

, & alia qux nunc

volvimus. Curtx~ enim fipelleLHilis

filentio in,

juventutis no-

fit de glandulisfecundas univerfts opus moliri , ad glandulas intefinorum cu&

firx con(ci, cum arduum

ras dirigimus , qui bus opus erat ut qux ai nobis olial de us obiter fcripta fuerunt magis illuifrarentur,atque nonnullorum prxrerea curn injuflis interpretationibus tum objeC&ionibus xquis ipfi randemn aliquando mnedi" On~am

adferremnus ,

imitati hac in parte ilumortalis

glorls

glorige virumt& plus quam NecRorea faipienia prx~di. turn Georgiunm Hieronymum Velfchim, qui -dezga-,

gropilis, minoris quam funt glandulz~ inteflinorurn moinenti argumneato, bis fcripfit. Itaque ut rem pro-a

pius attingamus glanduix inteflinorum non latiierunt Hippocratemn, nec prinms ego fum eas qui vend-irem: i ti (ii'm 'Ile in hbro

xMUic.

Uy~ vEtuoV"r

(9IV du. , Untm, qund magni putamus, prifcis anAromnie1or

v c: 1;'

_) Pd4 v&v contceptis verbis;

ero

A,ccvcq

CtTa,

bSs Inde

dj xdVVK~ CN

el urefcunt ma-

cis glandulas inteflin&dtm onmnino innotiilffe, quanquam ho-c nom"n-lc mefen erii ac omenti glandulas fere

iatcelligerent , tiri alibi jam monu imus .alterum, quod majoris, tion ignoralfie Coumn pancrea.ris cum inteftinis commerciurn, cujus tamen inventionem hodia plerique haut incelebris yiri lohannis Georgij Vir fun.gii-diligentix adfcributir. Cererum n ova fufceprum

cum

argumenrunai commentatione illufiraturis , inteflnorum Cup-erficiei gland&ilv quardarn forinfecus ad-

hxrefcant anut adjaceant ,penerralia itero occupent alite, vifum efi nobis glandulas inteflinorum univerfas in externas & internas bipartiri. Externarum fpe-m

cies quatuor noramus, inter quas hepar primas tenet, abdominis glandularuni

maxima: quidquid enim f}aÂŤ

tuant aut obloquantur alii,jecur glandulofum eiTe celeberrimi lohannis lacobi Tepfer experientia &prxw cellentjs operurn natrv rufparoris Marcelli Malpighii obfervationes commonfirant. fltteflatur quoque co..

ram omnibus fellis" fecretio,9 cujus

'gratia

Boe

,prxcipue conditum

id vifceris

tiondumque adeo ruiinofum eft)us hepatis ut pro Francifci de le Sylvii autoritate vel aliorum libidine torqueri fe patiatur, quin potius

quibus pluribus -2

ad inteflina conflanter pertineat, adhzrer bii lemqtie fuarn impertit. Dehinc varie atarto F

fxcu1i

8fDe Gldxdmlt Imltnarum fxculis pancreati , ahjis quo rd referendum efifct glan.

dulafne an carnem inter dutbitantibus , czteris de codem vana ja6tantibus , fecun das largimur tanro confidentius quanto plures prxdlantium anatomico-

rum nunc temporis ad id confpirant : poft dete&ui enim clariflimo Virfungio duatum & Sylvii atque hutic prxceptorem fccuti Regneri de Graaf fcriptis deprgdicatum ejus fuccum qucm ifle vocat triumviralemn ,

pancreas glandularum numnero excipere aut ab intefiinis divortio feparare nullus audebir , nifi anatomix facrorum ignarus aut hoflis experientix. Deinde referimus huc etiam a pancreate ufu & flruLiura diverfas quidem at inteflinis tamen chylum tranfmittendo utio liter fervientes me[enterii glandulas, quarum miaximS G afpar Afelliuas, fagax Wle Giallorum anatomicus, pancreatis quoque nomen impofuit. Id quod jurene fa-

.fumfit an aliquo errore, cum inter

xocxx

eu pan-

creas & glandularn mefenterii canini , ad quem ladex vent undique confiuunt, multum difcriminis reperia-e riarur. viderint alii quos talia rufpari juvat. Tertias porro trib uimus fuperficiei inteflinorum externx obbhxrentibus immenfx fubtilitatis glandulis , quas aliquories in pica, corvo, gallina, & nofiram memoriam fubterfugientibus alitibus aliis vidiffe memini.Hominibus fxpe confpicux fiunt ilt hydrope , quando ftagnante fero & fanguine intumnefcunt degeneres: enimvero deV~ehdent ex tunc inteftinis :papillarum figura& arnagnitudine , aut menriuntur verrucas , quod dodo penicillo fuo utrumque fcire adumbravit Oligerus Ia.cobxus aLt. med. Thomx Barrholini vol.1I1I1 obfer. L X ILV. Agmen demum claudunt miarfuPiorum exihum fpecie fub ani fphinCiere utrinque latitantes

glans

dulme ownnium novifTimx, quas duplici oflio collaterali pervias in podicem atque obolente fpifoZ humore pieo nas Lutetit apud rx agnx agiU.tatis & peritiz auaromxcunm

Exercdtetio 11.0

jofephum

mnitrim regium Du Verney in hymna odorifera feu cato zibeti primum confpeximus, aliis quoque animalibus"rep-criundas , ptxterquami homine. Ob(ervavi tanmen earum loco ad virilis ani marginiem breves aliquot duaus, aut fi mavis lacunas, vifcido humore imbutas ac illis plane fimiles quas ina mnuliebri natura circum urethramn & alibi proflare annotavit Regnerus de Graaf tr. de mul. org. cap. V I. Internarum vero glandularum genus licet videatur intefl}inis eiffe unicum multiplicandum' forte & ipfunm venit. Primo enim crufla nuncupaumw ahjis velamen i0ntimum naturam,glandulx totrnm fapit:, affine quadantenus excuffx toties xternis Conradi Viaoris Schneideri laboribus membranx narium fauciumque muwcolzx, imo hac eademn multo adhuc potius. Univerfam autem inreffinorum cruflam glandulofam e'fe cenfct Francifcus Gliffonius in libro de gula ventric.

ini

& inteflin. cap. V Il1l, idque ratiocinio magis, uti

ipfus fatetur, quam Af & experientia edo&us, ante quem tamnen idem obfervaff e etiamn alii leguntur ina adis Anglorum philofophicis. Nimirum prudenter conjiciebat Gliffonjus mnulcentem inteflina pituitarn nifi a glandulis promanare non poffe, neque chylunm aliter colari quam per glandulofum parenchynia. Experientia denique magifira admronitus quondam in. dufirius Amfierodamenfium anatomicus Iohannes Svammerdamnius cruflx inreflinorum apices feu villos, propter quos a nonnullis anatomicis holoferico atTh'

muilata atque bombycina dia fuit, pro glandularum tubulis habuit ac eo nomine Thomax Bartholino tradidit ut anatomix fuae ultimum recenfitx & auae ipfos infereret icuncula repria{entaros. Glandulcafatrn vero wueflinorum naturam odorarus quoque ad miraCulum ufque fagax & induflrins Malpighius in epift.

91d

lacobaum Ruffumi de

eft

org. ta(I

ubi hac literis pro.

F 3

d1its

ZDe

6IanduIi{

fl1eftiVYMum

dita leguntur : Euacatuionem etiam in intefl?inorUm.ob1on,gb tradufZcri juouantibiaminimis glandulis cateris ue ouafvruln generibm~ in me ipfo experior; 'ramflante .4tifiro

excitatur in me

10tim6

laffiuado , carnium turgentia~ &?

liquis~copiofe fvlvitur aivu.c. Ecquid fodes de his glandulis melius & ad fententiam noftramn de illarumn ufu, quam in proecedenti exerciratione propofuirnus ac0.

a Malpi,ghio dici poterat ? Ar eninm apcommodatius parentes crufla icitefinorum glanduix alix aliis ma1it

jores conjun0tiorefque novo.

difcri mini anfam

prx.

bent . nam im omnibus inteflinis quxdam fparfim caput extollere &hinc inde eminere videntur , quas propterc a folitarias five fporades auncupare liceat; alixa~utein in renuibus inteflinis maxirne ita conjun&x apparent , ut areolasi, plexus, aut agrina forment, De illis quas ideo tiunc focias feui gregales vocabin cx profeffo egit inl pharmac. ration. willif us , quod in priore exercitatione mnonuimnus, de his vero potif-

u,..

fimumn nos anteha'c , idque quod el cur de opella no-

fira ita fcntiamus diflin&tius & ubcrius quarn ha&enus, fcriptorum quifpiain. Q.uamvis igitur, alii foccipendantr, nondtrn ramen abjicimns aut repudiarnus inteflinorurni gandtilas, hoc in ajorem earum curam gere.ndam effe rati quo pluribus homiÂŤemn coimodis afficiunt Ci bene fe 1habent, & damnis valent adverfe. Nihil enim in corporis hurnani fabrica tamn minutrum condidit divina_ fapientia quod eorurn attentionem non mereatur qui c mnedicos profitentur , nec parvi

fli

eft

uinquamn ducendum quod Deuin autoremnagnofcir. Sed ne acris judicii magnarque eruditionis virum

lo-

hannEem NMcolaum Pechlinumn praxtermittamus, cujus

vitula nos primum' araffe noflkatium nonnetno injule

ac'nullo meo mnerito criminarus efl,cum exercitatione illni cedro dignarn de purgantibus ante opufculi mei cditionew neque viderim , nec de glatirdulis intefi-

nlorum

narum aliquid4 ea contineri aliunde intellexcerim ; teiiendumn

plane efi & ilium ante nos

elandularum.ag-

tuina in porcinis interaneis notaffe ac pinxifife igna-

rum quamvis ac dubium an etiam in humanis repe-w riantur. Qpax profe&o ficuti firmnarrientum ac robur in,flituto noffro eximium. nunc

addit, ita

tunc

lucenm

prxclaram affulCt,it,i modo cognita fuiffet, Pechli niana obfervatio. Invideant ergo alii & ogganniant quantum volent, pepOi me laboris nondum pcenitet do&ioribus probati, neque piget de re eadem iterato fcribere, hortantibus

imagnis

viris & de literis x-

qe ac medicina optime meritis; quin juvat potius

Rim neceffaria ftrenue

iterum iterumque excutere, q~ux aliiinta&a, ancipiria, aut imperfe&'a reliquerunt,

quandoquidem veritati nuffa litari potfit ratione me-

dide

lius.

neque

filentio

prztrereundus

eft avi-*

ta! paternx~que virtutis ac glorix~ gnovus xmulator

Cafparus. Batcholinus , qui leporina exta e;Kaminans atque defcribe,ns glandularum ius A

deprehenfarum

gregalium in

mentionem fecit a&. med.

Hafn. vol. I. obf: CXXXVI1, his verbis : Inteflini ceci

fan-egineo cui fubflantit fimilis

extremnitai ad oflo digitorum Iongitudiuem vafa

admnodum conliicua mnonirat, ipfaqvefbfantia quafi ex glandu6is rotundis conflIata

a/tas

ouidetur;

circa tena4s inteflivi in coecum ingreffurn conffikcitur,

partim inhercepta interjJirai4 duas helices, partimneleouatta

fltpra parva caflanes maantudine. N i; rmirum & hic laboriokiparentis vefligia utiliter prernrt i:pfitm.cacumn,

filii fagacitas, illufiratis its qux de circulo membranoCo glanduix fimili in ileo leporis prop i1litiumr coli ~vifo ceant. II. hiff. anat. LXXXYL. i liecom eo raverate -Congrunt vere etiam experientiz huic omnia-quxr de leporinis virceribu's in priori exercita-

ti one

fchediis wepf'erianis protulim us ,luberque

Q .nino P1Inioris confirmat ionis ergo huc annotare & F 4

GlovduI4 !Nrwe/"NorNm

in renuibus inteflinis leporis adulti mars aliquando Parifiiis numeraf'fe m~e glandularum areolas diflinfaas undecim & in colo duas. At burfxr illins proptrccccum glandulofx peiietralia difariminaverar paries quafi intergerinus feu mnembranea valvula, ipfxque rudiculz ant redi fimile quid poro-4 rum numero cxprimnere videbantur. Inflatis demutn & exficcarjs inteflinis glandularum loco remanfcrunt cellulis pulmontm raninorum perfimiles foveolx~ quas aliquamdiu affcrvaras poftmnodum ctiam aliis aliis rerurp natrrx fludiofis f efindas exhibui"

concamnera,tiones

;atque Vfrumenimvero

quidlibet impune audenti-v

Muns.

bus hxc & plura alia o%entatonis tattum vel dicis caufa fignificdre videbimrur ac in re tenui , quo'd putanr, zquo diudius ha!rere. Aft oil moranmnr, fn quifque fibi, cui hx.c difplicent, & agat 'pro lubito oceultorie;

nos fcrupulgfe

Habeat

ferio cdn&ta Venficu-

lantes id unum maxime curamus ut fimnus vratces aoC certe vGrjtatis ffudiofi, noni facile quicquamn in sphilo. fophia naturali admi.ffuri t1iC quod experientia Airmet & ipfx faepius eodetm modo ex~ificre vel ffieri eque enimn, ut prw?clare monet +cognofc zus. Chriflophorus Sturmius diffmrar. de autoritate interpretuim naturae cap. concluf. HI, unice experimnenlo

con-

Joh*

11.

y~iri uti 146 etiam diligeniijflmi, t4ntumn babere fidei poffama quavium iteratis plarium cu7m eodem

Qpamobrem ni~hil utique etiam in

eft

fucfisi

nicdicina

& anato-

mnia perinde mnagni faciendum atque experimentorum multiplicatcrum collatio. Hxx antlia eft qua recondita multa ex purei profundo hjurimus, hanfev runtque hoc fwcnlo tot fapientes y in, nmagna lande wtrernaque memori; dignifinmi. Ut igitpjr pihil omittamus fcopo noiro profntrum , calculum fuunnuper denuo nobis addidit inclytus wepferus, cum

PItT= in magnx eruditionis &

experientix rarxbro li-

Exem,itand

I1%.

bro de cicuta aquatica, pref ertim cap. IX , ubi infan-W

ticidz decollari vikcera exponcns intcflinis atrente pcrluftratis

a~in

reUeo

filitaimglandulmt plurimas re-*

Perffe memnorat, in medio flu mant*fe ofculo preditats;

fimi/itrlse in 'olo,

&bxt itide plertimpe faliaria, at aliquando etiam tergewinas aut quadrigeminmss; itew in cceco

multai binc inde dilferfim,

Junt4Nin ext remobI uasapice.

ft'dp/ures

adbuc con-

ouu fo.-

Porroinfine ilei p/exum quale inqtuadrapedibm#gramnine

fA.agmenglandularum , fwrne vs3/itantibu6 f nec non in lua, caniba &' ,pibaalias ouideira, ob/ervare neqluit:]J ; fed tantumn lita,rimw glandula comp/ures ,eas que reUam & colig/tdu.. M5 minores. In partibmou'ero t enuunieflinorusm rioribi,g/lndularumagmina oUfo inveniffre ampliora an.9gaJoralue, minms tamen prominula quam in pradi5ffis brutis ; plarimas adbac glandulas folitaria. quinetiam tunzica nerouee infculptafauJf f tfc ut in ea fcrohiculi apparerent,ea parte qaK taunicam reficwei feu impervuii. CGrowr agia lnalr in tunica nervesaou:id:fJ' plexmd capillares ~uineorum. )'eniqace sn duodeno notaffe infignes glandsw&tplurimmu diffas , qua detrafla tunicafibrofa appasruerint cotglomer&,%, fingulis dimidiatifeminis cannabini

ftspe.

Agmin1a

fibrofam

fan-W ovafor

,ciant

W&avo

figuram & magnitudinemprefeferentibmu, & aqua macerata etiamn poll id.4rum mortem die mucwn flillarint. Turn etiam in epiflola d. X anno

Januarii

copiofis

Chrr. MDCLXXX Bernanm ad me data ; Glandula in-

inquit, mihi e]fe faviformes, raverttu/x,aut fim i/es favernu/i4 in poffica membrana pimuitofa pofl uouularn suet 0.1 ,corpufculapulpofa perinde at glandubt bepatis, pancreao. ts & caterx id genws. teflina/es,

suidentur

tubm/i cxci,

vueficula

nutficulisfemnrii,au:

in limnbo palati ac tonjillarum, at proflatiufxminiv

non

In ca'vernulhufiras liquoremn ex inteflinis naugum admittunt, fed in illa potiasliquem premortur lt: mandi int eeflmvis/fiforis

r*ia

Oaliudl

a/-

u/lu,

?Ie quam,4hylum exfudanr. Efi ie qaia filUat e*$ arteriarurncapillamnentts , qua reticulatimn operiu ni mcmbranam inteflinorum nervJearn. Affientitur nobis eciam experientiffimus Screta nofikr , n~ulro partitm

Aiudio Henricus

fed quo nihil bonisprius

eff aut anriquius

veri amore p+ermotus, ixi lireris XXV'II Decembris MDCLXIX ad me f'criptis :Te exercita-

fecundam

glandg'is inteflinorum me4itari a tienerando Wrpfero iniellexi; ubi pracuidubio ius quxcfolertiam warn in experiundo elevuarsaudebant , per repetitaisobfervationes obviam ireflu debi4. Sententia de txonemn de

fiuggillationibas,

harumSglandularumnujiu retito adhuc

flat talo, neutiquam as

Abforbendo chylurn fed ,extrudendo lympharn occupat c N11ec mninorem fententix Iucew prabebit obfer'+vatioGlilielmni Cole, medici Angli celeierrirni, qut jarm ab eleg-4ntiffanwn de fecretioxe animisli traaIatum orbi

tux

liieratofat commendatus efi: enim experimentus accura invuenit intFfQinortrm fibrw~ circulares non eo modo ut baaie'nw creditum fait confliutas e]Je , fed obferva/uit eas e/effJiirales inflarferpentum ela/gicorum

flumn; ita at unto v;w cjha

fendat ad imnum jPhinderem, afcendatecontrario modk.

Noribergen..

'#brintere pylori

ejufque

fPirailis de-

antagonifla ide

Tantopere quineriam inte-

fdinortttn glarndulis gregalibus faiffragatur TuricenGium- anatomnicus & medicus

prxclarus

Johannes

Mralto , ut in clavi medicinae exercitat. ViII f'cribat 11ernini amplins dubitandum effe quin exiffant; quanlde cxrero uFus quiem illis affignavimus ultro-l

qivirn W1ts

impugrnator , at, non tainen obfliniatus: nam re-

fponQiin-es auCcultarurum fpes eft, a nobis qc~a decet animi xquitate

infra

ftio loco amice,producendast

Experimeunris aurem fuis noffra non tantum confir-

mare, fed etiam ab aliorum

obje&ionibus liberare,

Johannes Jacobus Harderus Bafileenf s M. D. &Prof. nec,non illufhisacademnix

irex naturx curioforumn

focius,

Fxeradtio 1'!.9t

focius, cognominatus PNeon,, quem frat+erne adamar' mus$, inflituitr; uti videre elif partimn in ejus prodromno phyfiolog. cap. 11 & V11 , partim in epiflolis ad

me fuis & equibus cum fint prolixiores quamn ut huc torw quadrent potiflima decerpemnus, exercitationi noffrxr ornatum ac munimentumn conciliatura.

Ira

vero in epiflola d. V II Februarii MDCLX) X data lilud

animi noflri delicium fatur : Mirarifubit nven-0

to tam apertoglandularumintcftinorum qutofdam ex artis noRFra cultoribas tenebrim'off'undere ac ufu~m earura insuer.. tere. E go fane praterito,anno va/pemn dxjffecans fub finem inteftini duodeni inveni plexm~g/andulofos dues, quorum altercontinebatt glandulas triginta , in inferebantnir 'vafcuaafanguinea plurima. Ex its comprelfis ruifcidam & albidwu humor prodiit. In intefino paulo poll inlitium -reperi plexam lon ge viajorem &,,numerofioribaw glanedu flip~atum, cui aliquanto inferima minor aiiw

quas

je uno

fabfiernebatur,duodecimiglandua

conltinens. Infra hunc

conJfficie4atxr iterum alimu oblongwa, binc rurfum unwi &alter, In ilei initio quoque unaf emicabat, puemrnmox aliM paulo minor aliafque excipiebat. Sequebantur binc p/ares majores & oblongi. Infrw vi,debatur aliu.s, q0 longitudine oequavit ;&

flatim

tandem fub

fiern

major

ljitbamam

buajiwe Pintefl7ini prominobat

alitu

lox-.

,gi/Jfmus & la::iJimms. Summa , tam irnnumera inl bis

pexibta #eUlandx

glandula

veniebant

merito

idu-

bit'em num tarni vuaforum , pro quorum ofcul i4 nolOlIi ea$ wenditant , qiteat effe numerma. In inteflino

falfo

cea co/o & recEIo glandxlms

filitarias itidem

conWfiexi.

Deinde in cuniculorum Brafi/ienfuam inteflin%s mire conTo/atis

plexai glandulofo.s eofdem

fed

ovuo figura ma-

Sis Arni/es , -in Ijejuno quidem tres minores, in i/eo vuero totidem ma4jores , notaoui. Id autom hic te mnonusife non abs

re en:t quod in cwce

wnrflino

bajw. animalis etiam plexm.

,glanldlIofos artim di!Jiof:o:v obf rsvarirn. i'n canibra

De Glaxdulf101 Inyispraw

0 mnouere tereundum-e,fl nec fx?tam

animaduerfts eof/dem plexa enurmerare quo que tibi

"qi

metueremr. Sed quod

pofems

min'mienauf prx-

luitulini, lxorurn aliquot eodem & fequenti annq diffecui , glandulof%'s inteflinorum plexibms deftlituuntur , quin illos magno; & longos copiofosque ebiinent. Omnium autemn elegantiffme plcx s hi ft nobis eftenderunt in anatome 4paeli ruflici , cujsu hifloriam in pbyf'ol. cap. FIl propofuimus hic enim per ittm intefix#rum, qua tenu ium qua craffjjorum, trdum ~reatim & Jgillatim dij ofiti ills micabant; i hia qui.

prodrorno dem

magjs in i/li minut erant confjicua glandala, prate-

H-arderum

reanigricantes &.duriufcgde, cajwa rei teftes autopla~cito lohannem lacobum vefiratem & Spekberum wzofilrum, ,qait meam in diJfccando ope ram tunc ad juerun,t. Pofica menfe Decembri MDCLXX IY prafents Davide Zollicofero Sangalleonfs eodem Speklhero p/exam glandmlefum ex inteftino tenui exemtum micro, &comparucruntcorpufcala minima, examinavi

914xIrvs

fcopio

foida, ova/ia, innuamera, quxe inter linea intercedebant.

"has

Cateruin wfa 1.alea in ghindu/as inferi nemini vel comperium velt demonffratum ei , nec chylmi unquam cx iu expriwitur, neqauc cadem c.ig/anda/arum in fingulis animalibus 6- uberras , at pro la6derum ofculi4 babenda non fint. ita expenfis ufum quoluec harum glandularum perfcrutatm~ fium, quem in prodromo phyJolog. cap. II me illuaftraturumpromi . Sunt igutur eac

frequentia

His

fo;ls

quam intefinoruxm primapituita concoUlionis effe crediderunt, de generationis ejuo modo & viisper quas ad inteflina deferaturnihil praterea Obfcura quo que funt paortemquc falfa qac Fernelima de funC7. & humor. /ib. cap. fcripfit his verbis : Pituita in file jecore gignit'ur & in utilium ,

vecteres excrernentuam

tradenres.

V/I

Tri

" fuccorum numero cenfetur. MVucuw autem nariumn aut 0 ventriculi cerebri cxcrementum cfi. conUcoUions in converij iliad nun qpan ; fed caf

fanigainem

Hoc poteil

. 1ori

oui fertficcefti foles:

"t oris &in tophos cogitur. Hua~ iffecem "pref ea qua in wentricnlo & i:eflinisgignipra"creariite piuita enirn non eft , ne'fuccw~ "quidem omnino. ConcoUtioni* autern prim4s cruditae "efl, qua evinci non potait , ouel ex cibi crafis & tenacA " natura ,vet ex ventriculi inteflinorsmque imbecidlitare concrefcens. Hac pro ouirili faa Ferneliai: at tios 4' experientia doali meliora piluitam inteflinornm non afl-u UIitiA ejufmodi craditate neque alimentorumn tenacitate arcefJfima , fed ex arteriis in glandala ifiv deriroammu, qux eam a flhnguine feparane aique excernunt. Artgit hoc ipfim exc. GlifJ'onia. tr. de gala ouentric. & inteflinis,

fed,

fece-

in eo tarmen ai nobis difrntiens quod organum httjas :in6con4iltuat iniernam intesfhnorum tunicam o-titl eerum parenchbyma, quo nomine glandulm4 quoque

feu

fenuentiam non rejecerimn. Addit autern Giiff'-

intelligit

"ni;m, Nerum per quat viaspractfi ptuitaexcernitur , & "<per quas chylus recipitur, intervofcere acumen "6nosr fliperat. Inventtis inteflinorumglandulistanl-

jam

fenfa:g

fupereffe

ta herele -dJiculmas am~plius non mihi videtar. -Concludamitaquc pituita inteflinorumn maieriamfi nox

omnern, certepraciptuam, eglandulis inteflinalibusprove. nire; qux quidem pituitapraterquamquod inteftinis mstnimtnti leco fit, impewun quoque ffir3tu.t nltroareci, quo-. cam targefcit tempore conc ois, cohibet, Rurfus in

lireris d. XXIX Qciobris MQ~CLXXX exaratis alia, nova experimenra de glandulis inteflinorum mectun communicat Harderus, Mufairum ocelins, qux ira habent : In ticonia magna, quamn praterito menfe olco N'-i cotianv emfcui., nteflixa tiriumt ulnarum longitudinem tequare deprehendi, qua qua mdteriam albidam gypfofi.

Ynilern

qua

suid

plexus glandolofos iq4landos exhibueronj.

Horum in~fignem iol duodeno , Jinc alium in jejuno, mus ; quern inferius parvuli duo exceperucn, "qpijos paW4# rum tier

Orrml

40,?0601

QMrIiMr#~

mar

f ,

quippe

Xnetfw

daspdmuIe

iirom 9-Dr anetam cum f miffe longusa fa~ccedene alio ovalis sub i/4 plexui adfait len4iffJimma. Adeo nempe provida

finern

nlatssra ettam wolueribm4 pro#e'4aumitt~oit his,Alandald. lIleifiai apperfum erat ccecumn injlar ouerrnicull du4plicatam.'. In paero epileptico , quem ,XX Septernbr is laben-

to anini priefentibm~ clarifJimi* viris 7theodoro Ziuingero, &eorgio Rollvvagieo- V riele Rhiz,o pbarmiecopola, HocbreutlineroS'angallenfi, Spekheroque nofi rate diffecai , in tenuibm~ inteflini flata admodurn diflentis ultra viginti glandulofos protuberantesoflendi , qui ownes tribws

plexas

nl~elquatuertantumn

exceptisgarxnofmn cum

aliquali du-

ritieconiraxerant. Micabantautem bipracipaze in je-

juno i/eo, maximeJiub hujui finem, non admnodum longi ov,ales. Ineea & de hoc monendwa mihi videris ft fed qui de muco vifcido quemn glanrdul/. ejicere ?iobis dicuntiv &7

dubitent,de harumn licet exijlenhia certi. Mdonflrari Mlumn all egato RkuAvagia, in chemnics alimsque recentioruinlb.-

miam

cubrationibms apprimne vuerfato , qui

excellentiflunum Bob-

Lipfia exparimentis pluribmi eandem ma1curn ten"

taffr,fed irrito.conata , afveravit. N ofl rum itaquse erit

wveritatifacern ulterhmapreefrrc eiqueflabiliendac inhiare. 'Tandem in epillola. V Novemnbe. MDCLXXX per-&

fcripta mecum ira confabulatur amicl~s plane frarernus:Hoc ipfo mane cani mafculo mediocris wagniudinis,

fuijfrt

, laqueaum & hine~ ca/tram infeci. Rernotis afcu/is ibdomin's &peritonaoglanduleinteflinor rn manrfefibflmepatuerunt adflan-. tiurn oculs inter fa hxcmagoga,qut adinflarferpentis aut hederac illas andtqueperreptabant , micane atque humere targida, at forms etiam protaberarent, nullis ta men 1*. QQ odfane mnirurn, ieorum vefligiis ibidemfe o glandula didi d4reant eorum ofcula. Plexauum horum in inteflino dusodeno glanduloforuam conJfPeximms quinque. in iIeo ous inti qainque Que autewn de in ÂŁlalNu1 tur idaLjs ccneentci natsura& cViA cortiores red-

cum aliquot boris ante bene pafi;m

#ua

ferentibas.

jejuno'&

feri

deremnur,

deremur,; duos a rnsximis plexibm~ ligate prius inteflinv exfcidimusta, mucoque fiao deterfe glandalmi prtcfero 1*m

brica leniter compreffirnw

fatisprofjiti,

cajuas rei tefles

ide

rnihi

lmpidw.mferuin"'4ere erunt

praflauiiffma

EM4nuel KOnig & P'hilippm~ Speckerw~. Conflu-t ergo

hinc: fatis, opinor , nos temere aihil aff'eruiffe quod non fit experientia multiplici aliorunmque tellamonio

& confenfiu fide digno probatunm : nec tamen obferva tiones iflas cuiquarn obtrudimus , ne aliis imperare

videamur, fed omnibuis placide offerimus, ea ra4ntumn xquif rna, lege

, a ut fi id nominis imperiofumn

forte

credatur prece, ut bene vole recipiantuir tantifper dumn quis certiora & nmeliora edoceat. Po ffemu.s equidern pluriumn adhuc animalium , in quorumn intefiinis giandulas ant ipfi reperimus aut -ab aliis vif'as accepinius, exempla feu hiflorias addere ,nifi iallernus otio noii aburi nec prolixitate effe molefli. Specierumn ergo quarundam nomina faltem indicamus noftro exemplcr in rem proefentem ituris. Sunt autem mtlus, cervus, dama ,dorcas , lexna, lupus , hymna odorata, feu felis Zibeticus, hyiirixc, mus alpinus,, glis, talpa,

fiber ;

reptilium numero caecilia & vipera,inter aves cygnus cumn ciconia & meleagride. Poilent quinetiam glandulis inteflioa gallinacca , prxcipue inferius ubi ina cceca duo prxIonga dirimnuntur, ac inde urque alvi extremum

:nam

cloacactota interne glandulafa

0L.

Melius autem & diftinajus apparent glandulx fi intefhina primumn inverrantur , deinde infiata ligati,6 ex-. tremitatibus detiaeantur'aliquamdiu in aqua fervida. in ave wglandulas inteflinorum bis fe vidiffe per literas nuper mihi fignificavit focietatis Imperatorix naturx curioforum & Helvetix nofirS Pceon Hu~derus. E pifcibus denique nune fuccurrit memorix~ mex mugil cephalus, cujus inteflinorum~ inter o rem 84andu1x pcrindv afperam red**

Adhx~c

tarda

juxta,

fuperficiew

V6zr, GtdfkaIlddj4 sos dunt atque efi. in urero ovillo fcatus cingens membrana amnios , qua vergit ad fuoiutuum umbilicalem. Et & capitoni haic pifci mnarino, quodamnimi gratia

obi.,

ter

hic attingere allubefcit , fin gularis mirandiqud

verticil arus

opificii venriculus, quippe totus mnufculofus gallina& 4 bre cei inflar, cratrus item ac tarn a6f ut motu ac robore fuo conchylia minima cochleafqud marinas, qua ipii in efcam cedunt, cum teflulis atte rere & comminuere poflit, & plane falfi rit quorquot tnugiles tanrum limo & muco viShrtare aff'eruerunt: quam quidem ventrituli firuduram obfervatam quo-. que fuilfe eximio gentis wquore-t rurpatori Gulielmo. Rondeletio lib. IX cap. I t nos per Uteras rnonuit magnx eruditionis ac indufrix med icus Carolus Spo-. nius Lugdunenfis,

meminit poi

Gefneruin

Johant-

nsJonflonus de pifcib. lib. It artic, I cap. IV. Sed de hoc mirabili ventriculo aliifqtie nos volente Deo is Mnuoho i' nofira, feu hiflori* de runinantibus (

hannis Aemyliani ynagniate,

aliquando

Jo.

On*eonfidimus,-paulo

accuratiore & experimentis fuffulta preflantimis ) forte plura traditri ad glandulas inrefti.. norum rmvertimur, coronidis loco nie quid defiderari

poffe videatur exem .lo humano illuflrandas, Conti.gitz vergenris fxculi anno fepruagetimo ut Parifiis

nono

quadrartxtamen

laqueo punitx mulieris fceletat-t, ac robufix ,vifcera fcrutans anatrfiico. regiio Du Verney & noffratt

Alexandro Pftero Chirurgo

jofephcl

prxfentibus, glandularvin ple: us nov endecimn in renuibus inreflinis detegerern, quorum mtaxitbi pler.-j cque ileumn, mediocres jejuntim, untis denique & alter pufillus duodenum incoluere, fane glan-v

Prominebant

duix milii granorum adinflar, & referebanr perforaras

Per. cum crufta tolliicaacnervea abradi po.. humor vi..

PawrC

in medio. paplWas , quarum bafes pendiculariter rjixx un a

tun

iilcolumcs. Prefr;s apicibus crupit

tcidus.

Exerritdi

Vaforum aurem fanguineorum capillamenta

in glandulas ufque exporreCta erant , quippe cruore fic difienta ut nudis oculis plane confpicerenimb Gumr

in cxteris inreflinis omnibus tum~ prxcipue

Colo colo, & reC&to folitarix glandulx pl-rerea habirabant

inii-1merx, onines ca omm'no fubilantia prxditS quanm albi obtinent id gentis alix, imno fenfi eas multo effe fi, miores cercbii glandulis, quas Malpighii acutnen detexit, non,1 adco t,amen folidas quin durius con.. tred'atx di"fi~verctu. Hadenus ergo glandulas in.. tefinorumn quas novimius enumneravitwis onves.Nund

uxtra pro rwAjinmur , ac es quod nonnullis videbitur atidacix,;ut ventriculumn ipfum & inteiiina gland ulis an--

fit

numeranda ceafea-mus. Sat hercie nobis

eft ad para-a

doxon iflud caurx , dumn venix fatis. Nam intefi-. ni.s maidrliftlmx omniumb fecretioni vacantibus es prorfus eveniunt qux aliter fieri poffe prxrerquamn in glandula negavimus. Deinde confirmat id etiamn adenuin quatundam firudtura finmilis inreffinorum :undd fit ut tenerrimna embryonum intefltia peniimne conlli

templantibus inter ea ipfa folutumnque reftem vel epi.:

didym ides nihil Aut perparum difcriminis obferveturir Ne quis taneni his iniftre intelledis nos rideat ob-

je&ionibufve

prxcipitanter impetat, nionendumr e~ tefiiculos & parafitaas glandulis confi&nter ai nob'T acccnferi ,quidquid Galeio , Whartono , & aihis; obloquatur Graafius experientiffmus. betiique aliud mente affequi alit imaginatione fingere nihil prius

po1iumnus quam glandtflas effe inreflinorum wore tor-e tos varieque conflauratos poros & meatus, int quibus aliquid fecernirur

nofirum

aut

percolatur.

Qtiamobremn & calla

i1w

i s perlibenter addimus qui poros tefli torurn , per quos chylus in vafa ladea rrajicitur, pro 6g!andul is reputantes cenfum adaugent. Cxrterut Culrtm

glandulk ufum inteflinis iultiplicemn pr4p1~requem,1

admo~

GlIandmhl '~Iaftintrm 99De Admodurn enim fabri automatis fuis rortulam officii

exbrtem nullam adjiount, ita corporibus anirnaliuni f'upervacanei nihil infevit divina fapientia , mirandarum illa machinarum humanos fenfus artefque longe fuperaotium effet&rix. u,apropter licet partitirm full 6dioners nobis fint cognitu perquarn difficiles,fiquiden't opifices noftri hautrumus, & in rerumn corporearutn

noitia valde caliget mortalisrn ratio , quippe propter eas non creata , manifeftum tamen effe purarnus curn partes alias osnnes turn inreftinorum glandulas ad fui &corporis cui unitx funt confervationezn facere, tan-

tifper dumn ab inluria externa aut aliqua morbi vi tur-

'batt impedianrur aut defiruantur. Speciatimn vero. hepar inteflinis bilemn fuppeditat, ad condiendanm alirnoniarn alvum,que laxandumn, quod n,emineln fugit. Latet vero adhLc modus,'quo bilis in jecore fecerni-

'ogitata,

tur, latebitque opinor vel poft fubtiliffirmas M.

pighii obfervationcs

Mal,

& ingeniofa Glielmi Cc;le Angli

donec interna glandularum fabrica & poro" rum configurationes melius iiinotefcant, quod trmen ut aliquando fuccedat ex voto optandurn magis quamn fperandut' eft. De pancreatis utilitate in priori exercitatione diximnus , nec hta pridem fenrcnrix noflrx calculumn fuum adjecir inclyrus Wepferus tr. de cic. aquat. cap. X II I fcholio

V I I,

tut

opus noRi

fit nos

iifdemr recenf'endis immuorari, giaros prxteream rnx indufrix & fagacitatis anatomicurn ac medicum

jo.4

hannem Conradum Brunnertim, amnicum nofirum, de pancreare & ejus fucco expcrirnenta fingularia prope-

diem edi curaturumn, diafma adjecirnus,

ad qux iudiciorn rogati fche-

jund ipfimr forte lucemn etiam aliamdo videbit ,*6quidem luce indignum non lft, fal-'

glandularum agmina cxterxque id genus adenes Loli~rioc in a6cer4ur trm t

eric. ill.uffrandis rebus accornmodatum.Quid vero intatAlis camodoi

in. prxce-denti

ecci

exercitatione fats fuperque expofuitnits nec retra-v ~atnus, etiamfi amnicus nofier de Murilto fd iobis opponat, uietn oliportune hic audiri poffe exi4-

joh.

flinarmis

, ut ilii tandeni

aliqLvando rcfpondear

provroc..arri. Ifmquec is in peditie co nprobatas glandi las, ur fupra innuiils , intefl}ipis larg-ittir , fed +contl plorne}ati-s eft ac Wci(n tias adftruximus ufu pel-

c'o

]ere

Wuroconfia

nega)sin diverfa abit, atque in claimedicxexercirat . V I I Ic dyhim , inquir ,craLfiorewn per ill&ugafdi11Gj lenuiorern per reliqutos rnleftin i enltisporgi } 0 ad corn ngnia recyptacul4 0,jaxforg?n ladcoru4 a"Ia4cdferri con jlcio. Verurnvi t quod res ef} tibi tear, an iNfu-i 61Malte, fenteriix tux ipfemet olinil

f~itari,

aliqllamch-a iinhA,

cjuail

excwtls diligenter

omnibus

triplici de catlia infirmnam deprehendi. Prio vafoi

rtim ladeorum radices mnihi nulix uxnquam apparue.

rtint in plexibus glaiidularum quanitum-viis maximise

bein.de

i(ijedionibus aliisque modis iter per manifeflos glandularumn poros exc inteflinis ad mnefenteriut

rateitanti

fimiles

impetvia fuerut t onia. Tertio grlandult inihabitanit etiam in ventriculo & initeffinQ1 re&to, uide ramen venm- la&exc ntuli- aut paucilfitlnx prodeunt , taccam pifcus & aves iiultas 1a6&eis ca*

tut

rere , licet non deffituantur intedfinci,rm glandulis, Sed ncetze chyli in tenuern & crafTum dilfinionif:.

patationivc locali

mulwLn-i

tribuenidum cfWe exiflii"o

quippe cui experientia & motxas intefiinorurnrefraga-i tur.

Tale eniin

ila

difcrii-men oculi.s noftris ufurpan*

dual nimi pratbet, h'c indifc,rirnin tim permifcerco na

ftinditgqlc omnia. E cqdid vero. , fodes , ad pefcolan=

dm hyluLm

ccnuic".remi

opus

D~emum

mitoribus poriscurn

Ci imagis o.1nino UiareAnt Mnaiorcs ?

ecC1aiderni nec diffitebor chyltirm cotiflare

admittant i nultipliciw

bums ac varie configuratis partibuls, duminodo

& til fotcA ris. uwtmlas efle del?=c finugulas ut ,cujUifcuhque ~ G Iaei

100 De GlafdAI4 in?ftizorut* Iadei vais ofculum ingredi po[fint :exctementum enim cff arbitratu nofiro quidquid ofcilla hxc refpu-, tint. P ergit Mu;al tus & hac ,air, fententia mei flait quondam prxeceptorisp. m. clariimi I ohannis ouan H-orne, anatomicifummi , jui inprimnisfacculi chyliferi in homine

&c. in'vento cluet. r/elamentum is bombycinum crufJhefum kinc p/exam appe/laouit & fo/ummodo filtrando chylo in-' fervuire exiPrimaouit. pace tua , Muralte chariffime,

& pace prxceptoris tui , cui xrernum bene firt, dixerim Johannem van Home nullibi. nornientorum fuorumn glandulas intefilinorumn defcripfiffe ; de horurn crulla vero in muicrocofmro ยง X X LII ita fatur conceptie verbis :In tenuibmes inteflinis cr; fa interior repr fentat fltrum laneum pharmacopo/arum, cui quoad ufumn-ialde

fubRaniix bomb ycinum ieflinorumn crajla non ut pler rum quc tenuium plana efi

fimilis efi ,

fed ' modo :craffbrgm

nvorcatur welamenium

& xquali* , fed plicms & ra~gas babetplurimas, in ambkokw tamnen obdufla eft limnofo , pi-. rxitofo ac.glutinofo buwore. Nos inteflinis cruffamn nut.

col tm

latenus adimentes firniilitcr affn-namus chylum per earn veluti per in vafa la(lea tranfmitti. quando autem Horniuh illam guoad fubflantix modum vela-. m~ento bombycino fimilem dixit, anne ad glandulas noftras ulla ratione runc rcfpexifle credendus eli Alios porro nunc. auieres tres ex armnamentario fuo adverfum me prod ucit dilecHus hofflis, quorum mihi

impetus,

erit cludere fi nequeam. Primus ita invadit : Tefte quetidiana experientia obflrufisp. n. kw poris 'feu Sl/andulis in;eflina/ibmu bouwn, pancreaate reinanentee, inacies univerf corporis orit;Cr, quia chylw. bona confiflentia ad habitum defrrrinequit. Cujus vim ut alii quoque fentiant, amice hoffis , rem omnem uti gefla ex epilloi.s tuis repetitam brevij

ferendus

inuegro teli

efi

trr enarrabo. Conrigit T'iguri ut forte fortuna bos

befcens

wa&tayetur

etb tempore quo

arevocandae

fub

it udem.

ExterCiItie 11

lot

incudem exercitationi mex incubuit MUraltuS , quS. firaque tabis cau fa in inteflinis glandularumnobfirudio fe prodiditr, qua iflx adeo degeneraverant ut interanea inde quaCi pifis & arena confp'erfa penitufve fale'brofa intus apparerent. Hxc

illa experientia eft, quamn

machinx fux accomnmodaram urgot bellator, at vereor tc fatis imbecilliter :nam fi una hirundo

vernon facir,

quomodo experientix quoridianx nomen fidemque merebitur tmnica & arnceps obfervatio ? Tabis bovina" princeps caufa forte non fuit glandularum vaflatio,

fed alterius vifceris latens inq.uinamentum. QuiodGi tamen rex onmino fuerunt inteifinorum glandulot, exifliimabo non tam impedirx chyli percolationi

quarmn

Cu cci ad prxparandum chylum necelWarii oenuirix cul~pam eaf tribuendam, uti ex certanine epiflolari infr2 clarius apparebit. Se.cundus aries ihunc in moduml arietc: TVafa I,a67ea trifldarAmufculorum ferie in intima twwflca crtl1ofa, pos & b&glandutx feet pori majores obducuntur ,

fiaiunt

: bxc

autems neque tienac, neque azrterie,

neque ner'ui -pertingwnt; & falac tepidum per rnefena~ricam arteriaw injeceris nihil liquorisperglandulastranfi-

fed

bit , omnis per quickm

lmenm

(nift perruptis

ad portam rejisaet: naturaliter ) injeliusper v.afx

valvuliqlurimi6

/Wlea liquor ad imneSlinalium glaxdularum poros, peroue

nire nequit. Noflro judicio inteflina vaforum laatteorum principium potius funt quam terminu~s :nam radices inde furgentes abeunt in trunicos. lix vero &

fimplices notantur, & bifldx, & trifidx vel multi plici ore prx~ditm, quo chylum quafi

intefinis hauriunt

perinde ac plantarum fibrx e terra fuccum. Deinde crufla inteflinorum plexus non obducit interjacent enim , non fubfunt illi glandulz, at incruftas quomodo craffior chykus amabo eas permeabir ? Porro venarum & afteriarumn capillacez minutix obretiunt atque perreptant & glandalas & cruRlam intdfinorumr, G 3 o ctlis

p5p

e GIndfIdt ln' i;;orum oculis tnicrofcopioque tefbus. ill~autem immnfM'a fubtilitanis nervos probabiliter comites adjungi dixiMuns, nec mutamus , quandoquidecm plexus glandu# lofi nervexe tunicx adhoxrent , indcLluc fibras fpiritumnquneanimalem recipiunt. Denique lac vaforpim angudificulter fuperans ant in itinere coagulatumn

ihias

viamn fibi forreani prxclufit ,

tit

ad extitna vaformin

fanguineorum capillamenta g!"Adu!afque perting+ere

Imo

nequiret. cum id libere per venas reverti potuerit mirumn hawi efi ad glandulas non penetraTfe :nam

ut experimenta ta;ia profpere fuccedant & ligatis vetiis opus eil, &figulari adininifirarione, & aliis, qu infignium anatomnicorum praeciara foboles Gafparus J a"tholinus edito fpecitnine curn Michaelis Lyferi cultro anatoinico nuper divulgavir. Arietum ultimus icium hac ratione minatur : Diflributtio arteriarurn, venarurn turn &Ufearum turn fanguineinm , & nervorum in intelina aqualis &

figno, Poix

p)roportionatae

efli,

rnu"Ms

quod peculidre,glandul1is his attribui pe ffe. ( Copioo Ires & majores grteri a pro nutr'itionecÂŁonvJeni,t quidcms lievi , rwJibtal, bepti, glandulis conglemeratis, co;^Ji, cerebreo, a/ii que oconomniam corporis corn,flutuenpartibm , inteflinis netiquamn. Hinc ,autem quid Itarn

gibm.

f'olligi

pol/Jit penes do2ioref

)

judiciumn ef1b.

inJivvt

0 inopinatam

Qgod

cerraminis mtztatiotiemivel.fabulx cataflrophen! initio defer dendum tibi propiofueras, Achilles, glandularum fingulare munus ideone amplexus es tit poflea repudiares ac defereres? Quid demum fiet de craffnore chylo tuo fi glandulx inteffiniorum ilium am' plus haut percolant, vel hi colami adhuc cur id officii dubitas effe peculiare ? Qidagebas , cquid cogitabas,

publico ?htticunmaAneflioegre na

fung,entlium t1urY1 ro excluderes ? Vereor mehercules ne fenten-

partium in'Yunere

ferenria ilia tua appellent ac proteflenturo iarn t v 4tatem amnemlis calculus aliter ponendus

et , dicehdumq ue quod principes anatomicorunm uno omnes ore affirnmant , inteflina ad claff'em vifcerum tcorpus humanum conflituentium & publicx micro-d cofmi faluti dicatorumn xque pertinere ac cerebrum, cor , pulmones , hepar , renes; fiquidem primx conCO6&ionls-officina tfint, chylumique a fxcibus feparent: &tprxtcerea plur ibus fuperbire vafis quam nutritionis privarx ufus pofflulat. Quod fi tibi , chartim caput,

tirnis audaciter di&um effe videtur , age eamus una in rem pra!fentemn, ac uter vicerit ipfi potius experiaw mur quam decernendum relinquamus arbitris vel juga dicibus :hos tamen ii qui futuri funt, ad quorumn tribunal antagonifia meus provocavit , obnixe rogatos velim de utrifque nobis

a;quum

juflumque3

Centianr,

quippe veritatis amorp-, non odio , diffidentibus.

Interim apud nos ratum conAtutu mque manear glandulas hafce inteflinis fumminiftrare fuccum,ad d ffTol-

vendam alimoniam, & prxterea mucum five pituiCram, qua illa obliniuntur. Hxc cra-is intefinis tetinacior Af quam gracilibus, cum & glandulx differant :itaquc fxpe fuccum- aut humorem vifcidum nominare maluimus quam mucwm. Semper-autemn apparet quxrentibus , quanquam force viventibus perinde non

v.ifcidus

fit arque rcperitur in extis demortuorum :lente-

fcunt enim vel tenuiffrmi hnmorum membris-extin6ta vita obrigentibus, & qui antea tenaces erant infpif"fantrur magis. Fieri quoque poteff ut idem glandulaw rum fuccus in eodem f ibjedo

fecundum xtatis , rem-

peramenti, viduis , & valetudinis murtiones varius emergat : imo variar etiam proculdubio in unius fpe-W ciidifferentibus individutis , ficut plurima al a, ut talis haut inveniatur in Petro qualem exhibuit

JohAn-w

ne.Quid vero brutorum quorundamn podici fub

fphin&ere inhwrentes glandulm officii exfequantur me tenebris aIw involuta multac ue

fit,

id genus

G 4

latent,

1o*

Garndais Ititefinoruli latent, qua! fapien.rum attentionemn oppido meren-d tur: qualia receiirere plura pofLmnr, fi tiberet ; utr a.De

mnen quxdam paucis attingam , quid prodeft fibris

utriufque fexus cafforenmn, illucld caroticorumn hyfte-

ricarumque folatnen ? quenipa in uffirn pingue ex-crementum , Seplafia dignoumr fragrantes delicias, fingularibus in pube loculis colligunt & affTervmit cari zibetici mares xvue ac femellx ? cui bono fiut cer%s fub oculi cantho majore x~quiparamx olim auro , nlunc foilercmites, lacrvmxa ? E,quiad tatidem prxgrandes

Gail-4 derxx? utrinque

NarbonenCfs lacertas 'uvant in femoribus duoglanldlulz conrig x , cu tem rtro pervifuque pulcerrirnix ? De ffingulis forantes,

0tcu&lj-a

equidem conl1--6uras edere polffnius , fed taCUlffe fatijus erit tantifper du~ni ertiac indtibirati

quid nobis

icmadmodum eninm hominum capita differunt ita varianlt qLloque fenruis$ & inde fa&tum ctiam eft uit qux~ de motu inteffinorUmi affulgeat vet pNodatur ab aliis.

prx~cedenri exercitatiorre

differuinmus, f1ramnini haut

nihilominus di[plicerent amico noftro , quippe neginti periffalticumn iite-. motum- naturaliter fixrfurni fic f' polTe: quod Mir$ inqzmti ad autop/jzamn tueam attinet aere alteratur Mina B?iningenfrs inteflinzumn, ita Qenlu~nervofum Pogtitur ouelicationes & convellentes mnotus , qui non amnpliul tarn dolori icifun,t propter confu~etuJinern. Dein quemn moturn in viuis animalibms diqfedis te confpe,vif e dicis is efi : nimiri m neroui abdomninis & ip/um naurn dw,"Wdum cruciatum7 & convitl:flones inteftizs caus., fatur. His accedit quod leouis catifa ciere pofjit ejorniturxp naufeamn, &i tormnina, & inteflinoryra motumn inouer-

mnnixa licet Ioh. de

OlitorumMuralto ,o1iande

fe-

perite

Ler

fans. Verum hxc ipfa vornendi propepio ventriculi

r& intefiinorum morum fiurfaal quoque tendere per naturam arguitr ubi enimn & quo naturalis aut voÂŤ. unnta ,us *tus in animale nullus cietur , ibi ac eo

Exercitatio

1.10

nec conlVulf o accidere potefft, quippv qux fola fi-nmotricis immadica & prxcipitata agitatione originemn trahit QLiamvis igitur mifeilx illius mu-* lieris pendulum intefiinum aere inuratum irritatum-P qucefui(fL lat-giamur, nihil tamen imnpedit quo minus ititeflina naturaliter quoque, furfum mnoveantur. Deso nique cu~m brura doloris xque ac volupratis expertia fisit, ceu cognitione fenfuque carentia,in ius excitati fpafr-ni & convuifiones de nativo fibrarum motu tefi-i. i oniLlp clari(1fimum perhibent, tit ne verbulo quia demi opus fit amplius. ,Sed inflat iterumn Muraltus, &Miror , air , to dubitare naturali moza bilemfiur ffin ferri ad vtentriculum , cum tamnen periflalticuminteflinerun mnotumn naturaliter etiam fi fieri dicasi

Cui ego :define inquam mirari

, motu enim inteflinorum permanenme

blando lenique, bilis

rfiwx naturali, hoc eft

charum caput;3

pylori anaufiias

valvulamquc

fuperare & ventriculo illabi nequit, at excedente fit utique ut regurgitet & cholera exiflat ileufque mor-

borumn peffimus. Hxc aurem a literario commercio not}ro , 6 Muralte, non tam redarguendi tui ca째ufa quam ad fuccurendum aliis eofdem vel certe fimiles fcruptilos animo volventibus delibata promulgavi-

una fidelia duos Q,oin hoc etiam linimnento duriufculam dodiClimi Gualtheri Needhami fententiam itigari nonnihil

quod ajunt parietes dealbaturi.'

muns,

poffe confidimus, difquif. de form. fxt. cap. IV acriter pronuinciantis mnotu inteM~inerum omnnia verfmA anxm?? pJelli,

4em

neque naturaliter quicquam

forfam

mfitti.

colophonis loco Oedipumn hic agemus

mortalis

glorix

Tan-

quo im-

vir Thomas Bartholinus cent.

epifi. LXXXV11 opus effe dixit, ad explicandam Danielis Puerarii mnedici & profefforis enevenfis eximii hifloriamnde mercatore quodamn qui auriginis &t febris viciithudinibus diw graviterque ,im-

06flid~ aaiz ea

jam

winente tabe, vYcis plurimis ovi columbiniis= Plar,mrajoribus-ircm& minoribus, coh:rrentibus, &

liumore ut autoris diaione utar pultaceo plenis, alvo

editis morbo evafit. a

Nimirumn inteftinorum glan-

dulz degenerantes valetudinemn bonam abolita nuatritione tantif'per opprefferunt, dum avulfz excernexentur:; nam a mefenterio ad intefina penetrare quod Bartholinus autum4tfe videtur, facile haut potueunt.

P~in[j4

exec

~pttonj fccundv iftli norum.

de s4l~dis

af johannis

lohannis

Conradi Peyeri

CERTAM EN

E P IST OLARII

GLAND VLIS JNT)ESTINORUM cum viro clarismo

JOHANNE

deMRLT

Medico

Tigurinot

M.T.Cir,ero de fiLiib. bon.

mal.

Iib. I11.

Satt eff argu.nenti videtur quamob4rem ila natura

ntenp

primafJirtaft ita natura diIgamuns, quod eft

quP curn

utrumvis

liceat ,

-grauomneisparteiscorporl6, quamt 'ti' & de:tn hab~ere,

aptt6 ma/it ix eeodcm ufu immiou-

lo9

4Wj

RTAMEN

,'~

EP ISTOLARE

GL AN DULI S I NTEST-INORUM. EPISTOLA

Jahanncs de M

aralto

Johanui Conrado Peycro S.P.D, Ra atIxtu IUI anatomisomedi'c tm d glaxdolIis iflnflinorurn nh.per ce pro qaograim4 tibi qmm paref1 refera.. Eleani certc eJiliber iii tuud , quem

per/egi,

curmquepetieris

co metem

meam revelare amkio & o/wro cords con.Rimai. Secud bodie data Qpe rloixm tenlina tiituli, inl queorinm principie infr4 pylorum fjafio tnedia circizer ulna , oppojita wefeteriofede, glandulas i te defcriptas & depWtas nomovi, eft mnaffilas carneas,

in fe

figa.'

latas, puntis albis wuc totidemn papillis infignitas, ra owale.r, qua liquiorem album continuerunt. At bas glandulas placentulas carneas ( quas l ohanne.t {u~an

fite

Horne in microcofino

foophiltro laweopbarmacopwau..

fedai

rum quoad ufum ajmi/at, modo fubflanttiel vamei turn bomnbycinumrw ast) ovidebar mihi ouidero deriwvata.t

undiqpe tvenas laffeas ( ~o4d credo) a trunco quodam n anrx tuerfeprope mefenterii cum inteftisnis connexionem defcen-v dentes, qua ofckla harurn glandularumn trifi44 ut plurIi mt~ in#r:Qn 'td~vi i~rn~per tsrn tenue stnji

Cerame epiflj a

totdeduclaouafa

nurn paridfIathiafimni1es gandula.s reperiftniique ini

, quorumn trasnco infiate perrexitf irita pcr rawos trictJjide,sad ipfas ufq*ue p illas. Ex his an;

#Oerifirmiliter

concludo fvafa laUeca eg/andulis ititeflnorritm

exoriri, bafque nonfrrmenturn aliquod peculiare add1icere,

fed cLhylurn

inteflinis in~ouafa laEleapercolare.Narin

fliprimapraflarentturn maxim C' numcroJffimx debere xt ejJ~in emibs itefinis, mnimats ac pazctff7a in craffis: cutm pie ch Iats 6 jejuno inteflino max,im6 exfisazur, in ho0C pra catertS copiofi'ores glandula requirerentur. Deinde cumr arle'Yix ad mnedianm duntaxat tunicam inteflilloy;iM qux carnofa esZ7 perlingant, nernji ad fibras circitlare.s abeant &in tunicam nerouofiun a f JitL ntur, exvtremnitates

eiiain arteriarumncontinuentur cum

ovixipfc

fibris miifcltlofis Jer,

mentum illud tuum per arterias& vzervos in glandulasderivari

potecrit :

enim aJJerisper aYterlm mcfaraiinteJinorumr ca^jitdtern mtrire, cite per 'oen4s refi ere. Porro fi liquo pancreatemut uputa , nullm in i/eo &4craJJiorie bw-e inteft'inis, tune nequse bilis aderit,,Jne qma t4men_ferCa4 imieflum Iiwr

fed

n0ia arte ad

mentatie fieri non potefl.

fuperef?

Adeoque fuccm glandularung

fola, quernfucci pancreatIciufusm

habare exiftimas,

nibil

perficiet. Quid quod glanksl/a ill&idproprie nonfint qusod ef'uatr:nrinrcnvaieano notas, ubi tamen ali4'lsglandula omnes

res.

folent e err efe ma jo-

Pagina denique quladrageifmafe toafcril?is N~afa lacra)Jis inteflinis na//a ici, qpx cbV/lum ad rceptac,4tar, traducamt ; pdgina ve1ro ai: alimfeflti particulm4 qtu immerfx latebant laeleorurn fbidcm propinari. Hice autem " re-# Rlea in

commune

rutritla ojiculis Tioruri fz'nt ,liqusa quor;Odo

conj7 f4cibtm

fequsene

fi-ribe &

concilianda4 quxfo ,X XII Febru4qriiN'D C&XPIlI.

wlae.

EPISTOL

Die

&Ianduhia Inzfefitzorum11

EPISTOLA

III

M~Annes Conradw PFeyermi Moann' de fff-Kraiao g.

exercitationemn meath Nimadverfionibus'tuis probari laetor, eo collimantibus ut glandulis inteflinorum alium ac a mneo plane diverfumn ufum tribuas percolandi chylum-. Pertinaciter equidem haut relulc$abo - Muralte charifrime, dum tu veritate me vincas oflenfis ielioribus. Ab experimento quideiaa tuo de vitulinis extis conflat glandulas omnino dari in inteflinis , qua parre tu mihi aflentirli videris;t at obfervata tibi vaforumn la6ieorumi in eas infertio fufpenfumn me tenet, quoniamn hanc ego nufpiam de.h prehendo , licet intentaturn nihil relinquam. to fane quod res cx jejuno chylum prx~cipue ex1 fugi : gtjia vero glandulx ibi rariores & mninores furt quamn alibi, cognrofces opinor ea non e6eh tran fmittea-s do chylo confecratas. Venatum & arteriarumn proipagine s ad intefinorum crufam nullas pertingere ex" perientix Yrepugnat & obfcrvationibus in pharim rat. part. I fe6. I. Pro nervis auteril fi fers x~gre, non pugnabo rtordicus, danimodo fpiritus animales glandulis abarceas, quibus adirus e tunica nervea per interme-dias fibras nonreexpeditif-fimnus?2 Porro arteriis mefentericis inje' ti humrnois licet ne gutta quidern in cavitatenm inteflinotull pe+ netrarir, aliquid tamnen ad crufiam &, glandulas uris que pertingere potuit, cum via pateat. Ilco bilis ad fermenrandumn forfan abuinde adhuc fippetit ,-deft" ciente quamvis fucco pancreatico :illa enim ml*ld

Fateris

eft

Thomnx \il ifi

nie

hoc

eft, unde nec tam promte dilabitur,fed cui fit dno&uofa alimentis hxret diutius. Czterurn felle ad ventriculun; naturalite h.ur afmdnJene cum i1aus

fluida

hilomuious

-hilominusfiat ciborumn digeftio quis fernientationemi abfqae

bile etiamuin inteaiinis recens cieri potre inficiabitur?

narorum infantitim inteEmbryonum ver4 & flina glandulis omnino non deW~tuuntur, fed OCul1i nofQri eaitum fubtilitatem acuniine fuo interdum h:aut capiunt. Denique licet glandulas inteffinorufn vafits laaeis Oarere fcripferirn horuim tamen exfortia inU.ltina crafTa fciens volensque nuilibi pronuinciavi,quivnl refponfionemmrnmxqui confulere &valeve te jubco. Datum Scaph"flix X XVIJ I1Februarii anno Chrifh OCLXXVII. Ci

EPISTOLA Johannes de M~uralto

LLqxibmL

ltertas nnpiterrim'e

ItI.

Joh. Conrado Peyero S.D.

fimmo

cam gaudio accepi , ex째

operarn enervandis m*eiu argumentis to nawafJ Rvgo te unice, in malarm %ui,deo, ut tuearis q a Qujod eniin ad interpreterii wnas jeC7iones ne ob

firipflfli.

partem

coottrove,rfam nofiram attinet , res tua nondum e61 adeo Mf*v firangulati interanea pru certa 6r raza.

firavi, ubi

Heri

patenztiores pori pluribm~ inflIocit mihi appa-

ruerunt, tarnqu4m in cribro coadli.

Non dabitavi glmsw

,dulaj elTe , quzales nuper in vitulo conkJ3exerAm. Fuerunt

autem in ad'verfa Wefewerio parte , adeo ai de e.xiglentia harumn glandularumn quas to drfcripfijh nuilm4 ambi~ga # A4icrofcopiofubjedj1 wsnicas intefl;ivrum particula innameuris diftnguebazurporis feu punfiis albis & nigris, multis ramals &Jaciniis quibitf item vaforuin

fan,guinowrum

dam loaei glanduisque promuberantibs'.

In craffis in-

tefltiis mine .folitariaw vzuncgeminamn triplicatamve p4piliain notavi quemxadm7aodum ad lingux radicemn prope

faucer: quibam wsspores

microfcopio etiam atque etiamn exaina-

vuaforumn

fanvineorum ramnos capillaresc con-

De Gladah"a lo.tflkzarum., ffTe.xi.

XNomad umn

turgida

pvrf

afa

enim ob firangrmlationemt

fangane.'

oiafa fuiffi~

Poflea tunicamn tent41.1tn conjfder$-Ui manfeflx~

ubi

imfl:finlor amf cruf/laceam, eo loci g/vjdulx t.cdllx p)-ofint:. erat autcm ea pcrmulti5 quoque' powrt pel"UIa G-71 (j'oiofa. ualrie C?' colorati.

x,gua

Po?rZ

flgulrlti

parte ad winlimnum od~o lacinlias /apuinUa nigri-j Uieas ouelut /.-Ocortan or,ficia faidebamn , &) cantia comnpIutr . Arter-ix mefrn:ericx ven;s me a raicis,in carnofa inz7cf'j 3 . or ym tztnic,i abf'rnebantturo nnefi q:todfin nvcr,;fZ.pio ',va.-re poti. Exdem x alai pro. portio2e per inte/inalfla utntruerfi nL diflrtbue-, naxm

ianAGw

cumn

1V afaquo-IaLVIca:;~ ffl4ahm

bantur. 6 lum , adeoqpe

nuiilaw am lim continebowte chy'. in uit!lo de i tlorw~

feceram

petere

iferin in gadls exc.enttam re lcict.

fuierint t

Puaf

mihi noti In nuper'a efl fo1la dttbitavwian trifida ila we d:I, i1tare facit fen!entia tuav la3I'dea *&adhtx

e;a eft glAndcuIlx chbjlum non percolabunt'. Sed qiuxro ram ex tC cur laciniet YIx IaHex circtiglandtdlm apparuerint, finulla chyli Nuafa inde progrediunur? Deinde cur glandulis arteria hat immittantur pNurei qluam a/uis inreflinorumpartibui tantum obtinent? bfirorpraeterea cur in duodeno parustantummnodo Sl1an.. dularumnplkxvi ad;fi, &in tejauio namerofx glandulx not reperiantur,cum tamnenfermenum hic requiraturmxime ? Iino cur "Uentriculodeneeate frunt ejuffnodi glanduix, quti tamen fermentationis ciborum officirna exaftit ? Sai'va denique carn pancreatico fi ad fermentanduris cibumnf%ffcit quid opml eYl glandulis0~alius,fi' non

qfl

ufam

ficco

turn

neque glandulx inteflinorum

filcient,

fAfficii

pima

liquor

bayu?rn es l alteriwi naturx : nar, glandulx ila proprie loqunocnlmrmn am denfam

firmarn

neque irt,qitnnhbn contigui

inxqu4Ies qlo.. unam;i U taceau fle rt i'ixpof fe uet per tam exiguos art'eriarumnfurculos optata lyrmpha copia fieppe4iletur. felim ergo "aferitdU*4 etegen1da bul

plurimi coalefeunt

fciae me

exef

i x rCetUdmex ~pfo!are

exerciriique gratia opintariglandulis intelinorum effe muneris ut ehylum crafflorem &rmagi6 vifcidum percolent: 7 acea oueluti imbibit. nzam tenuiorem Muica cruR~

f ongi a

Graciliuim itaque inteR~incrumn Shndula earn chyli portionem qua per reliquos poros minores tranf'ire nequivJit, arbitratui meo recipiunt &in ouenas laleas transrfundunt. Glandalx ouero inteflinorua craffrorum cum Jfnt divuerfa abo : nempe its qux reperiunturin tenutbmA, a/jo ufm Praebentiflx mucumn

inteflints

fanguntur

,ne ficcitate alo1u'

retarde-

tur. Sunt enim glandulx ha flrsulrafiinm/es buccaliblti, parif!?hius & cateris orisfamciumlqueglanduli.Truquidew ,afferis tales glandulas qua/es inteflivorum glanduli$flin vix alibi in corpore reperiri :ego ouero inde concludo ufum quoque euam reliquiglanldiscommunem ipis tribisifacile ieon poff. Proxime autem quid ad hNcfis allaturmsauediarn. Ego interea in ouaritsflibjerdisperro intjuiramn in 'veritaterr .ic exper~imenta inea tibi ingenue communicabo. Tit vale. Dab. T"iguri I V Martzi MYDCLX XVII.

E P IS TOL A

IV.

lob. Conradw Peyerus lohannide MuraltoS. P. 1n. O amore jectiones tuas honori mihi dt:co, quas veriratis abstre fieri furn perfiuafus. Glandulas in-

teflinorum tenuiter equidem pro ingenii & fl; modulo haut alium in finem publice expofui quam ut de its aliorumr fententias quoque intelligerem vel objeaiones atque cenfuram experirer. Pafurn ramnen aptud me fodes effeceris , ni.vaforum- la&eorum c glandulis illis excortum planius demonflres. Quas enim per niicrofcopium in cane vidifli lacinias nihil aliud fhint niCi vaforum lat eorumn pendulx fibrillx, pori auremn ofcula glancdularum. Quid pun&a nigricantia fibi velint meC

lAta

ni qu.a forte poros chylo vacuos adumbrent

tut denigratos

Cafti Villns. UTruit vero diligenrer rimer ac expendamn omr ia glarndulis inteethnorumnlacinias

tales aut vafa laCtea nnfpiam inivellio ,fed arterias bcne. mulras venas , uitiquie numerofiores quamn pofcit nutritio , qtiarunm t4erioreni diffributionern prodidit etiam williis ,-licet tw conitendere velis abCumi omiles in carnea i0iiica.: Forfan duodenraatque

jejuno pancreas f'ermecnti affatitn fubminiffrat,

utpIlu'

res ibi glaindnlas propterea nQn requiri putemn; quibus

tamnen cave credas vcntrictilumn carere :eft enim is

Cornieli i Confentini &aliorumn prxflantiuzn atiatomi.

eoIAur obfervatione glandn lofLis. Cxtrerumn indulge mihi quxfo glandulas inteftitnorum prI conglomneratis tanrifper adhuc habeanm , dum ta chylim uis percolari

evitncas. Fermentationi nihil prorfus oberit glandu-.

falixva aaturxti illataremnenimrequirit. ur vigear partilarum humorumn diverfiILynipham tamen enim appellari nolo; larum fuccus , etiamfi diverfx foret a &

Arteriarum

nifi hoc norni ne humidum aqueuim ant fpirituofuni quodvis comiple6aris licentius. vero furm culos in intefinis ob parvitatem floccipendere noli: namn & narium Inembrana muco inter dam copioro plit & madet, ubi nihilomintis glandblt & vafa noa, apparent nifi minu'iffima. Sed nec,vehcmenter mihi placet'nova illa eX-plicatip fenrentix tux , craftiorehi duntnaxar chylumn manifeflis glandularum poris han.: rii:qUandoqtiidem pirope exiturn ilei crefcente glanduilarc rn n2umero la&-ea vafa decrefcunt nec confpe= io-T3 aLir amphiora obveniuat quam alibi. An non Jure defiderem tot..nonfirari tnii la6tcorurn furculos gUiot ftint glandrilarumnpapihllx &foramina qtiolibec' Plexu ? Crafui etenim- chylo traifitus effe non poteAi prxterquaixl palpabilis & mnanifefTbs. Intefiinorti R

CraForumf

glandl lifquid j

adicio

ac difcretione valed

gl~anldtlis xenijium aliter hau-t di Trainlt magnopere

quar

erutdmns Ck

q?1

inteffinuti

rnagnitudine & titu. Lepopm rane ceecutt & colon plexibus glandularum xque ac ileus abundat. In quo etiam conveniunt omnes glandulaquam

rum officium commune quidem el fecretio, at f'ecre-

torum diverfitas parit glandularum differentias. Qua-4 mobrem vere dici potefi glandulas inteflinorum, cumi

alibi in corpore tales non reperiantur utilemque humoremn intefbinis rummininlrent, fpeciem & ufum fer.vare peculiaremn. Tantumn

ef ,

.Muralte chariMfme,

quod hac vice tibi refpondere debui. Vale. Dabain Scaphufix

V1 Martii CIDIDCLXXVII. EPISTOLA

lohannes de Muralto Ioh. Conra.do Peyero S.P. D'.

GRati fpmam epifiolam tuamprid. Non. Martiiexaratam ipfa hora accepi, qua prxfentes ad hac

imedium rvafa. guinea Qa in Duodenum ad Jejuni

flrjbo.

boouis

ihiej?ins

beri

to obferouaverim audi.

ufque abfcijJium cum mefenterio adferri mihi curaouiprobeque purgari. Hinc priorern

mefentervii tunicam,qua etiam inteeflina obvolNit, exteriui

pinguedine liberaovi. Per tunicam ifl?am nulla difiurrebant Loco autemn intermedio tanqutam in 'vaginaconti'vebatur copiofa pinguedo, cui immerfa erant Nva/afan

&lalea. In principio duodenz fupra onifcium ducIhw bi4-. larii &f7 Pancreaticinlot4vi plexm duos glandulofos longitudine pollicem. &rprxditos ofcalspatentibus. In

iquantes

vfculumn aa em quodiisJflylumfatiemagnum imnponere mihi

flandulm, licuiit

tam d1f/lin8la erant foramina, Praterea ad ba' i trunco /a ieo in pinguedinefepulto derivabantur rams primo arcuati poflea trifidi , per quos trajelurm liquorem adglandulaspenetrafre 'vidimmu. ExHlilla'vitau,

tern liquor poflquam

obrufo

inJirumento abrafa

faerunt

landul4a, quo faaoe ofcula fuerunt tam manifefla ut ab

adflan

117

ve G14P,duIt5 rvtej7if#rm, ,aditanibuishaberentur pro apertts canalibu. Non erant tvafa haec arterix , quia tunic4mr ebtinebants tenuifl7mam; nec ouenae , nulgum enim aderatw~aluula'um Imnpedimenuln ip/aque albicabant. Reftat ergofui]e verna1461ew~. Vnds probabiliteriterum concludo chylum craffiorem per conjji-' cua bacforamnina in venas ladew~ trajici. Tu tamen , mi PTeyere , quo e,go te complellor amore eodem me profequere 0 wvale. Tiguri T/II1 Marsj

MDCL,XXVII.S

E PJI S T 0 L A

VI.

Johannes Conradmu Peyerms lohanni de Mitralho S. P.

Dmodum luculento experimento fententi,am tuam de glandulis inteffinorum tu ffabilire vi-d deris, cui tamnen ego nondum fubfcribere. Fallor enimi aut decepit te vena mefaraica, ur vas la6teum earn putares. Hic fane creberrima illic rara & inrerdum nulla funt valvularum impedimenta; nec ficri ullo modo poteft ur per venas la&ieas chylus aut alius qluivis hu.' mor retro adigatur verfus intefflina , niCi fummo curn labore & valvularum amotione. Quis vero adeo fubtil is ut proxirne inteffina in capillamentis la&eorum valvulas floe damno perrumpere quear ? Accedit ad fententig tug deflruaionem difficultas alia, glandulas

fit in aviu m inteffinis quoque reperiri , la&'eis vafis- carentiunm fi communi multorum affertioai credimus.

Narravit mihi nuper Wepferus experientiilirnus fe Ar.. gentorati plexus glandulofos in interaneis rardg avis obfervaffe, qui vifcidum mucum prefn reddiderant. Quidquid fit fin acu rem minus tetigi occaffonemn ahiis relinquo, aufcultaturus do&tos meliora. & me ama. Dab. Scaphuix VlIId. Mardii anno Chrifli MDCLXXVII.

tangendi Vale 3

H ~E 3 Pj

erIdme?J pt?odr PIS T-0LA

VIL9

Tohannes de M1uralto Ioh. Conrado Peycro S.P.D.

iterarum

tuatrum dffecui ineRna Ridie adventm bovi, quorum cruftxg1andu1Iofd~erant okJIrutla, durx, &hinc;nde quafipiffs &~arena conferfx. occallrierantatque nigricaverInt. Bos, bic faginatiQnIs aliqu~otftpurnanaruftao?flacilentus reddebatur, unde ad rnaceliamn in wenpare deduUm6ft. Annon mnacies ideo. induicebatur bovi quia chylai craijior per ob(orudos glandudaruimporos co/arn neqiui't? Heicn ojitulins obfervaeji Lquorern injeci

Mefenterii

,ÂŁlanldud4frmiliter loco

in inteftinis

fequentia.

ouas ialeurm, qui nullo obfiaculo nullaqne wora ad re-ceptoculurpz ruiebat, vice auit e rf4 impirlfis humor re-

trocedere nolit: nam valvulg regreJJfum ubiquce imptdi00 'verut. Flatuln 9gitUr .& lac tepidumr tubulo per -a~Is Wl~etm aliud majufculhim overpis adiaere tento , fed firuflra; pert4naciter eninn regreffJhun ladis omnemn interceperent. Erant wihi tunc etiarn ad mants, intefl.ina bubida , quorumn arteriis injeiUw4 liquor !ranf it,a ~d tunicam carnofimn, nec ultra. Injetlss venx

'inteflinw..,wix/ a ffphonis

ifefaraicx humor liberiwt adhuc quamper areriasÂŁr4nJkuit

pio

ad exu."irnas ufgue fibra4s carn;s. A experimnenho con.0 ad porosgalandu/arum; arteriaruemfanguinemn , opinor, intefJinaliumnon pertiertire. Inj:cio in arteriamnmefene ricamn lac tepidlum , quod omnne tranfttper ouenam wne faraicam nemula efoJifagUta in caouitat'em inteflinorum." injiciv lac tepidutm in art'eriamernulgen tern ,&ferum inde~ tranfu adpelouimn reliqua pars l'as regrediturper venarr;

fiat

Rurfiv

f,mulgentem

;

insglandulis inteflinorumn ta/em

fecretia

nel/am obfeirobo. Porro lnjicio liluorern aut lac in vo'6s nam canifs 'uivenzis, oppoftco in latere fanguinem ornnewC co:qui4dfit? lac /oco f ngins circusmovoitur& omnes

Irq

De GIandaI, Imtefiveram

oielitatfe-perfles

earniumfibra albtfcun:, imno caniM injeilo hoc Iiqare ali-qauot boras , nec mamen vuel gutta IaIi~isnt cavitwEem inteflinoru4m per giandidl4s dilabitur. Fateberis itaqute ,fpero , fententiarn taw? d'fula/tibm-. Vale. Tiguri

mzdti4 adbuc dum premli

XTVI MartiiA1VIDCLXXVII.

EP IS TO0L A

VI11L

lobannes Conraduwi PeyermI Johannide Maralto S.

Agiii facio tuum experiundi fluiiium ad veri indaginem, nec diffiteor opinionibus meis objici plures pofre, quanquam a propofito nullm adhuc me dimo veant. Bovi rabido glandulas inteflinorum degeneraffe indeque naram arrophiarn effe cx_ tuis probe intellexi :at ab aliqua tenuium humorum vel falium antea diffolutorunj con)un+&ione & coagulo perinde oriri obflru&io potuit atque a cralore chylo. Imo non tam impeditx chyli percolationi quidern meo imputanda eft bovina tabes quam fermnenri glandularum defeLiui , ni caeliaco fluxu bos firnul laboraveritr, de quo altumn in literis tuis filen-. tim. Confiteri tomei ipfumn te gaudeo nihil per ve-nas laE'ieas obilantibus valvilis ad inteflina remeare.

tat is

judicio

arterix~ mefentericm~ Quamnvis ultra tunicam carnofain non procefferit,cruflx tamnen autem

inijdus liquor

& glandulis inteflinorum v,afa faideo neutiquani adimuntur , aux in irangulato cane vidiffe ipfus te-" flaris. Differente vero partium flruatura a renibus ad g,'andulas inteilinm~um argumentari nefas : non enim quodlibet feparatur in qualibet glandula. Multum eriam a lorio vel lac is ferQ difiat illarutglandularumn fecrerus humor. Sint demum exilia his glandulis vafa licer , nihil inde decedit officio,. parvitatemque

eo-w

rum .penfatfrequentia. Vldw'um quod adducis expeH 4ra

Certdamen EpIoe rimnentum, ad irnitationen forte L.ovveri ni fa&iumn* a"iud non probat quarn pofe rnoruni adeoque vitain anirnalis al iquarvdiu con fervari fine fanguine: tanetfi enirn infufi laLiis gutta nulla inteflinis inifluxerit , glandularumvufus ic-CIrc-nn inIf ingitur , quia Pon funt fecernendo lacti dicatax. Va'e. Dabamn ScaPhufix' XjII Cal. April. CIDIDCL,X VII.

cord is

EPIS.TOL,A

IX.

lohannes de Muralto loh. Conrado Peyero S.

MIqualecunau~e f1 Itto tibi claouern meawn,

q am

fl non fPreveris

cur inibi gratu/er de obtento fine :edidi enlimf koc conatuum meoruin ecimen ut tecurn aliisque

doXs1i oiris literarurn commerciumn excol erern. Anfarn ergo Iuafivi

in glandulis inteflinorurn , de qiiaruem

6iamwmean

ufu

fenten-.

non tantum e microcofino clariffmi fohanni4

fuan Horne ev,incere fludeo , fed etiamn privata el*m- informsatione. De crufia inteftinorurn is ita dicere folebat: Velanenturn bombycinurn eamn voco , quia forani nibus variis & diverfx' figrurx plexibus prxdira confpicirur. Cxterajopinioni incma rationes in clave ipfa eeycitat.rIII ,P4V-. 353 expofui , quarurnfolutionemn cxfpe3l o. anla;omicorum invent is qutotidianis equidern mul/tumn lxtor, fed

certwudinemn

ante

quam fententix a/icui

-juxro

nov

feribam. Qaavye'cum animantia plura djfrcu jfcm ~glandula

Jitfb-vidi

intefinorivan baut ejfe fimriles qux in avJiumn J7macbo & ore confJhunt , fed tantun; manife os duCha~ forofqjue ampliores , qui in cavitatem intefliuortin biant, Deinde curm in ventriculo fiat yoro claufov

fermentatio

vec anme abfo,tamn cby/ificatiOnem adaperto , alterim fermnent i neceffi&a adeoque & plexuumg1anduloforumn ufim intefltnis perit. Ad producendum ver o intjeflinorumn macurn ,lYep+uto sonf I s la.du/a squcc4era in or fitsmv w

fihli ua

.De,

GIazdmh6 imteJixe'rrmm.12

falitla & f11ccm poncreaticms eurn adauget, intefitnorw anad idi nnf

utglanduls

fit opm~. Vale, Tiear XV M1aaji

AiDCLXXVII.

E PIS TOLA X. lihan. Conradus 1Peyerus lohanni de Muraito S.P.D,

p Rfpecimcn, xclarum edidifli vigiliarum fudorum quod ad 1e&'ionemn fui oculos nofiros &

tuorumn

ad gratiarwil a6tioncl-1 Vero animum calamumque autenm ago tibi non folum pro collato i ies,it. in mp munere, fed etiam pro amore & affeC-tu tuo fingulari , quo ine fcriptis tuis ad exceffum ufquc pro fequeris :neque enim nugas mneas tanti unquain puravi ut feriis tuis adjicerentur. De glandulis inte-

Gratias

Plhorum uero prolatum nihil abs te video in libro wuo ad quod in epiflolis meis nondum refponderim. Conabor, ramen aliquando tibi plenius fatisfacere

fcripto publico , favenre fupremo rerumn nofirarumt

arbinro. Expreffis xdepol verbis Hornius glandu'arami in tinteflinis niufpiam mecninit ; quodOi tamen,privatim coram dif cipulis id fecerir, quod me tarnen fugir, non repugniabo dtcilmodo fa&tum id effe confitearis

DIe in[cio , .nec ad fententiam noiiram quadrare. In elixatis autem- porcorum vitulbrumque interaneis, glacsdulx apparent, latentibus in volucriuto ftomacho ram fimiles quam ovum eft ovo. De cx~terc cibum conflii,o pyloro tamdiu omnem aff'ervari in vetriculo donec in chylum commuratus prifcorumu quorund.am comnmentum efi nec lucem hodie fufliner. Quodfi nihilomintis chylificationem in ventriculo perfici etiamnunm credas, eccur, amabo, bili &yfucco pancreatis vimn fermentandi tribuis ? Muci inteflino-

mecaflor fit

um promtnuarium cZc nequeunt co.n- llm & buccaruml f'aLF

Ctrtame, rpyaolare

fauciumque glanduilx. Qui enim ille f'uam retinerer confiflentiarn? quo ingenio ac duce lareribus inteflii norum affigeretur ? Concludo hanc epiffolam acroa~mnate Pindari Thebani Olymp. od. IV , 44rEt4z 7 ~p s7xv. Vale nec amare me definc. Datum Sca,phgflx X Cal. Iunii CIDIDCLXX VII. N

E PIS

XMe

TOLA

lobannes de Muralro Ioh. Conrado Peyero S.P.D:

pErRfaj

in tuafentrntia de glandulis inteMlinorum, per-

fa7flo & ego in obfeWeinibm. Rationes roalenti utramque partemn, experimenta vero adhuc def7deranir. SemPer mnihi mirumn videtur qu4omodo in una eaderaquecrufla intej?inorum divers illi mnotm humnoram confiflere poj7nt,

ut chylm4 ab ineflinis aufrratu4r per cruRiam

"andem

cruflan enim

!Quanqaam aliquid

fermenturn a du lu

&,per

intra intefliina defe ratur. & felleo intefYinis

pacreatico

infunditur, proveniunt hi dutlm aliunde hauriuntque liquorem fuum , qaem vehunt, e vifceribs~exrra integlina pofitis. Meo ereo judicio gelanduda inteflinoirm nihil aliud funt nifi tubaii, ut ipfe nofii & vix slandularum nomen merentur. Pojfito demaum rem ita habere

fententia

temp m

uti tami libro tuoflatuij, tamen antequiam quxdam nova mundo preponatur & requiritur &

experimentorum repetitio & objeblIionumn denique foilutio. Senenuiam latam unictmfl experimnentum contrariur.4

fPpe

in dgbium revocarepotefi. fValc.

lCLXXVII.

T'imtri XXIX Ialij

E p'.1

lie G/andh Intoyinoremi2

E PI STO0L

123

XII1.

lob. Conradm~ Pejerm lohanni'd;MaraltoS.P.De J)Lexibus inteflinorum glandulofis adhuc implicari I.nos ex tui s intellexi : nec ingratum id mrihi, quia

mnagtlitudinem an-oris tui erga me veritatemque cognoCco. Poft expohtram vero fententiam meamn de glandulis inteflinorum quilibet per me ac pacp mea pro lubitu fentiar : neque enim fidei articulos com-~ pofui, fed anatomica experirnenta iifque non inconigrua ratiocinia, qux omnibus offzrre volui, obtrnudere nemini. Nuperrime Francifcus Gliff'onius tr. de ventric. & inteft. cruflam inteflinorum effe glandulofarn ratione fola collegit, qui & duplicem glandularum~ fpeciem ibidem agnofcir, unam chylum in venas la" Oeas percolantium , alteram humoremn peculiarem pro inteftinis fecernentium. Duo contrarii hi motus contrarii nihil involvtxnr, qaia non fiunt per eafdecn glandulas, utut fiant in eademn crunfla. Habebis itaque to aliquando quod cupis & ego quod volo. Cxterumn tubulos cutn glandulas voco fcias

velim me intelligere

gJandulofos papillarnum adinflar, quemadmodum funt etiam ilix qux reperiuntur in gallinarum aliarumque volucrium flomachis. Vale. Datum Geqcevx VII Ids Augufi

an no Chrifli C010CLXX VII.

C;rtamini*$epioIlaris deglandulis intefti. norurm

fints.

PA1RE,KGWON

1'ARERGON1

VBRTIrYM.

JOH. CONRADI PEYERI

METHOD VS IJISTORIARUM ANATOMICO-ME D ICARUM

Cxerplo afcitis rvitalium organorum vitiQ

expericardiicoalitu cum corde nati illujlrata.

Edirio fecanda priore corre&ior.

T. Adelph.

atf.

ficn. IV.

kMiquam ita quViqaam bent' fubdmuta

ratione

vitamfait 9Ain res, ÂŁt45, afa ,femper atiquidapportetnavi, Al; uidlmoseat.

Clarfimo viro

TOSEPHO DU,

VERNEY

M. D. atque in regiaaca,deniiafcienatiarum qux

Pari(iiseft, anatomico

JOHANNES

CONRADUS

PEYER

S. P. D.

diu

efa,

expcrientifsim4

~ vir, cum regio inhorto lantibus nobis mulcus

deambua.

ana-

come fermo effie.Mirabar equiSdem runc atque dolcbam in urvbe nofocomiis inftruaifsima tot

indies cadavera

neniine difTecantc

caufai explorarecur ,

doluiffem ?

terrx

Publicumi enim

Qura ingens.

ur miortis Et qu*idnli

mandari.

dcrimnentum

& ja-

taceam alibi magna contentione ntjmeraroque auro parari quod hic parvi

f'atur

auet anquamr

madvertebamIgitur hilorninus tua iii

af}ulgerec. veras & nafocomio

fuffcagiis

pu-

Solatio ni-

fiiit induftria, qua

to arni-

eniti huic unde inedela damno

'ego

inl

inutile abjicitur.

quam tuiic remporis tu fperaÂŤ

in voris unice

habueram defun&tos

diffecandi poteftatem primatr

cc jam Orinuidfi

vchcnmonr;r

gaudco

rt8- ~

tD C)TO

gratulor aibi,

TiTi

publictw.

Tibi inquamn

cuifalcemn in prxclaram adeo mnefferm imnmitrere contingit : ner

dici facile poteft

tune

iftam pro=

vinciamn an hxc tantum virunm magis deceat. Id racunm eft anatomnica dexteritate & tc

darno quenquarn

fupeiorem.

peria vix

Deinde &tnihi

gratulor; namn experimentorurn tuorum focio ac infpe&ori

licet. Publico denique cujus fic hiftoriarurn eiffe

mncrgites integris plau.-

erit rariorumn

fuaviter fri.i convehere firis cur illos Quod ad obtre6ftores attinet, non tuisque miuncribius

eft

metuas quibus turnet es terrori futurus :nram aut ipfi livida confe&i invidia

peribunt-,

aut aliquam.

do ad experimenrorum tuorumn lucemn no6tux initar mifere ccecutient.

Neque enim potes

ignorare Seccx maonito nunquam melius rorqueri invidos quam virtuti & glorix inferviendo. prx~clara in opere quod de generatione

ho., Cujus minis animaliumque meditaris fpecimina cc edi.* turumn haut inaniter auguror , ad confundendurn

dicarn dc--

omnes qut mulierumrnovario atque ovis irerumn icerumaque (cribere non erubefcunt

queils

verilimam

do&inatn

ceu

riiculam

Quaproper virtute, velut alter Harvejus, dete&is adverfariorum errortbus ad vericatem , quarm alii profcribua,t, ab exilio libcrandam propera. Sic exo quoran anriacis feciier laboribus ftbmpicerna imipoflibiiemn

traducere.

mnacs

darn rrophxa manebunt , & Regi veftro, AcadeLpix, Urbique gloriofumn erit tantrn alui11s

civen

QLlod fuperet, vir amtclfiniie, ut hocce

'n quod ei

civem. mi.unufculum,

ntibi eip in ai a

Vale decus

duia rogo.

Pindari Lyricorum

Iicitiz a opdig enu n zlio-c

anatomes

poetarum

optimi

axque e~

prxcpto

Olymp. od. VYconarc rempublicamn anatomicamn suaogiTixXT

ll4mc~L~iv. Dabam L.uteti k

Chriffi

fiorum menfe Apri lis anno Cencfino fcpcuagefmno oktavoa

Parioi millclimio fe -

Z;3o

SIJio

LeeIori,S. tibi , L&l/Or, hanc mthodurn, exemplo i/lu-

J)rat4m :

curras,

fed t&t ta gradrm Jfwe

&rationes audi.

tintequam proo

Ad mnedicinwperfetlionem

praerquam hjloriarumn 4ndtomicomedicarumfylvam arnpir"'exo/imo. Satis qidem fuperque ab anatomicri laboraturn efi haf/enuw,omnes bumani corpori,flbr45ac oruperluJIrantibusutgenuimss i,rnotefcat partium ufrs &compofiuio. Ferum in tanu: 4iom ubertate anatomics circa defurnUos obnuihil dejiderari

fervationibt0 adexponendam morbi Jidem caufzs, quod in arte medica adhuc indigere

demur.

palm.arium,

via

ÂŁQuibu4tamen cave credau nosprimam.con-

gentiumi

fcriben dis manuam admovi4e. Majorrum dii

fed &

f4zculo fecere;

id pridem, hoc imprimis tatit immenfitate, non rei fuavitate,

a/kaeFi.

gr ia tibi nominare focietates, imperatori

u.ti/i-

Inte-

regiay ,

pofIm : rvepferosr item, Bartholinos, VJilIijios, alios

qui compnfit6s id gerns by'oriis immortalerna

,gloriamimpetrarunt.

tum

Quibut &

7fheophif,+m

Bone-

flupenda diligentiaanatomictiraliorum objerva-

tiaoaes omnes turn

&' fifas quoque in

redigentem dccevp./o.

unumn

volume);

Narn unica hac ad veram pa-

lo-

ihologuam via ejf , extra qm errorac opinionarn vero ig aliis ferrne omnibwr, fed in hoc dibria.

Ey7

PRA4ATOW nulla, fdtietwu: quo

enimplures pdrdtr eo & sppe-

hjIoriae. u9ippe po/erires funt priao, rmveluti condimentgim, & hr l*um illccebrx: Nop, itaque grittasqfits magis & acceptrw pojieritati tunturplares

eJfepoteris quam huic operam rei uavando.

fupedle de

etiam

nimits

conjeUuris arti mirum

trrm certitulinisadjicitur; detec/is

fctrrafepuita tutmulo

quid,

Quinic

Rternum

quano

infimul is quax

ob-

Eteni,,,

latuifnt.

obfecro , evidentius quam morborum coggitio;

nerne deilc7is uiti naturalScpilofopiaex ipfa reruns natura, non e

fblis libris, effe comparaxdamn.

Hu;

igitur6& ego, quantum per meam juvextu~tem Iicti fymbolum conferre volui; alia,Jfpamca hbxe non dif

piicurerint,fecuturis annuS fiortanante lJco plter. turus. Zamn

perge,

COllaa

vale.

tNDEX

Ad nobiliffirnum & clariffimum

AUTOREM.

falutezu F Lineribus Vulnere. Sed fiummus prxftat ntrutnq; Deus. vitJm, mirumn, conflare

Prxflant & nmedici, in-penctralia ferro, Funeris ut prcium nmunera viva ferant Artem divinam , divinas infuper onines, mitflo

Confobrine,

tuas

quis neget hiftorias? P.

JON,imCONItAnus

PSY B1

Hof LL. C.

INDEX

Ajx

INDEX-

CAP ITUM.

hujus methodi.

praecpuis

CAP. _L De argumcenti nofiri capitibus &hiflorharum anatomiico- medicarum compofitiomi in genereG I I. De rebus circa fanitatem obfervandis. III1. Pe rebus pr xter naturamn. IV., De cadaveris diffedione.

V" De fcholijs.

V I. De afcite vitio cordis genito hifloria anatomico-medica, cum fcholio.

VII.

difpofitione hiftoriarum,

Iahanni.r

Iohasnnis

C'onradiPeyeri

METHODVS HISTORIARLIM ANATOMICO

MEDICARUM4k

CAPUT

.Deprxcipm,, argumenti capitibw~ &

compofitionte

hjfori,arum ingexere.

eft

Iftoria anatomico"medica rerum memorabilium circa valetudinem in corpore humnano durante "

vita &

polk obitum rontingentium ac ob?

fermatarumn verbis aut literis exprefai narratio. Anatomicam idJe6 nuncupamus, quia comprehendit ea ommiaqux poft mortem in cadaveribus defunt&orumiab anatomico, vel in hujus vicem medico aut etiam chirurgo,difi'feis notatu digna, acque a natrx lege aberrantiain lucem veluti cxfon es ferro produ. cuntur. Medicam autem, quoniam

hbninum valetu-

dinis res prorperas.& adverfas,m'orborumn ac fympto..

matum injurias recenfet, perfettionis

plurimumque mnedicinx

&medico in facienda fanitc 1 4

coixmod i

aece"

136 ~

.afbda p

Hi/sridy-m

accedit.:Vocantur alias etiamn obfervationes,

Imo

3I heophilo Boneto plicuit hifloriarumn anatomnicomnedicarum opus fuum anatomix praclicx nomine xna6lare ; nec inicongrue, dummodo praffikw epitheturn non de anatrne ipfa, quix fiapte talis jam ci, fed de arte medica , quo collimat, accipiatur.

'natur

Metbodus vero ars

eft hiflorias tales apte concipiendi Comnpofii fingula.rumn hiflo-

& orhrtedifponendi. riaruim defcriptionem , difpotirio plurium in cerras claf1ies diRrniburjonem, refpicir. Hif}orix apatomico-, inedicx componxendx alia jYÂŤq five eientiamn, alia i'iyaq perfei tiooem pura & ornatum, largiuntur. lila funt Morbi fymnptomatumqlue omnium recenfi & ac organorurn aff'edorum poft mo'rtemi fcriptio: hxc virm antea x, feYus item, xtatis, tem peramenti , aliarumque id4 geaus circumflantiarumn narratio; de morbi dlenique & fymiptomnatum gene-

vifcerumn

de-

ratione ac

caufis

judicipim6

h~omiilis

conveniens infpettioni

Poffunt vero duobits utiiverf;;capitibus conmprehendi, priore conditionem ante mortem per omne vitx curriculum, poaceriore flatrnm cadavcris poft ani.0 mx feparationemn, exponentc. in viventibus porro

juvgt ftarum,

valetudinis fecundx &zadverfx perpondere : narnt ex utroque iiivicem probe dili.9 4unpliccm

gentcrnque collato airiologiap

m odamt

non parvim lucis j1itftral-Ox poflafylgebit.

CAPUiT

De r(bw circ4fanlit41em aljerRvaebde'

fcrptciniQ ;rerum fecundurn naruraw primro ii iveftigandus pefn,cujus,pertexere hifiornam anipus efl, pr uS conlgnandique pareates. Idenirn

;e t

elct

tuniC imprimis

qt~I4d

no-

trnsfi4'

primltQS

Ahamzcs-medicdrom.

tuis

in feetum feu contradx~ in utero labis vefigia137in

wnorbo Cfe produnt. Ot1

Cui etiam tanto incumbendumn

diligenrius, quanto iflius conmunicationis

vew

tranfplantationis caufx & modkis una cum reme-a diis altius nos hucufque latenit. Deinde nomena ad..

lut

genus-: eo quippe propagata in feranm ingyenii libidine fabulx Quod. idem prxfat qgpoque remporis &foli natalis fcribendumn &

ufque pofteritatem hiilorix fide fufpicio of &~x p o tollitur.

commniroratio. EA vero hic etiam perinde ac in reliqulis omnibus viri boni a&ioribus prudentia & circumfpedione opus aliquando namque propinqui defunCtorum nominis &c morbi divulgationem ggre ferentes concepto in hide flori odio artern fimul univerfamn convitiis omnibus p'rofci 4urn, in malamn abire crucecm ejus cultoribus. Huic igitur incommodo, fi quod.me-* tulitur, nominis proprii feu appellativi fuppreffiona obviam eundum aliifque modis tunc ira flabilienda eit relatio ut in dubium a nemine vocari queat. Poll hgc verbo dixiff'e gtatem & fexum convenit, cujus obfervationern inculcavit etiam Hippocrates, &poil eumn

ocraplhum

omnes, nec

juffis

fine ratione : quemadmodum enim em-k

pirici mAle agunt idcm medicamentum uno-ominibuk modo fille individuorum difcrimine temere porrigenita non melius faciunt illi medicorumu qui de morbi unius ejufdemque generatione & caufa difierentes apud utrumnque fexum infuperhabita oetate eandemn cantilenam rcount. Non utiql6e parumn differunt variante fexu & xtate morborum caufxe. quas imprudcdtioresaiii eafdem- perpetu o, fed prx-

do,

pofietc,

judk~abun.,

Dehinc temnperamendi injicieniw

da mentio : nec refert expreffis id verbi,s tis

dtintaxat fignis

fiat vel alla-

&per periphraf n& Non equi4etm

ignoro quofdam hujus xrvi philofophos, quin & tn'diPs, eXpIofa vet ru m de temperamentis dodrinol o 1 WW'SitO

138 licitos ejus

Methdu5 !ij/?oriarum

obrervatores ridere.,

Aft a vultu nihilo"e

minus &cure latentis fanguinis diat1 efin ac indolemi vikcerumque adeo dirpofitionem hau' fallaci judicio colligi

Po* omnes fareri tenebuntur~ quotquot animium his diligenter adverrere fluduerint. Quinimo in cadaveribus fuperfites quandoque lineamenrorum chara eres de homnrm dum in vivis effent genio tacite nos quodammodo erudiunt:. ira Hannibalem quoque ex Marcelli cadavere de forma- robore, animnoque yiri fumfiffe apud Plutarchumn legimus. Et quanquamn auguriis c phyfiogaiomia ac quxr ad earn pertinent mnetopofcopia atque cheiromantia tantum tribuamvs quantum anilibus fabulis, legitimnz tamen conje&urx quis locum deneg4,re pof.

judiciumn

f"et? Unde ad.hzc etiam non negligenter

efi atrenden-

dumi, quia interdum forte ignoti & de quo nihilfando accepimus adminifiranda venit diffe&io. jam ipfani viram reliquam oporret, quippe in cu jus tranquillirate fanitatis prora & puppia ef, in tempeflatibus naufragium. In cenfuni iraque regio voce-. tur in qua altus & educatus quis fuerit aut alias diuj

confiderare

efQ

multumque vixerit; nihil etenimn verius quam pro coeli & foli diverfirate valetudinem adtmodum variaIft

re, nec non huju6 m utatione maxt-me, notabilem fanguini ac univerfo den ique corpori alterationem it-n primni. Ad hxc* qux ad vidtim pertinent alia juxta feriem rex rerum, ut vulgo Arabumn du&tu vocant a nonnaruraliurn funt adducenda , atque ex his poiTl: mum i1x quarum anomalia morbum genitum altumque judicabim us fquidem certum omnino fit -prxcipua

fanitatis & vitS difpendia vidus erroribus de-

Erquanquam alii pathem ata animi ferme prorfus omitrere aut ulrimo ponere loco confuevetunt, nos rmen illis tam fanitatis coufervatione quact s eo Iiben~ pieroruMque affeduium produdionie benr.

,pri

tilus

AnahmmicoMedicarwom.

3 no-* eft exploratumT frequentius quo tius tribuimus

bis in hoc cardine utramque valtudinemn faepe unici verfari;id quod etiamn eruditimfmus Henricus Screta 1 ,Zavorziz in opere de febre cafirenfi ingeniofiffimodiligenter noravit. Quod de

vi&u diximus

idemn

eflo de vita genere judicium . nam & hoc accurate examinato opus eft propte-r--redundntia ex ejus bo-~ nitate vel pravitate in mortales commo&~ autc de,trimenta ; notum

eft enim vitam viventes in otio fe-

dentariam infirmitate citi4~s diutiu-fque premi laborem & negotia curantibus. Sed & artium nonnullas opificum valetudini tacire infidiari.eos vel in phthif n vel paralyfin ip(famve tandem Charontis cynmbam prxcipitando quis nefcir. Huc denique & matrimonium referirnus, in quo an quis vixerit , & quamdiu , xcund?ufne , aut fierilis,F fcitu eft neceffarium, deque uxoribus puerperiae

C A PUT

III.

De rebus preter naturamn. hunc in modum profperitaris curriculo Menfo dataque rerum fecundum naturam ichnographiat

eft

ad flatum praeternaturalem valetudinis finifirax accedendum-. Hic calamitaces & muala quotquot inde

ab infantia hpminem unquam prefferu-nt aut exercuerunt enumerabuntur omnia : illa enim nothc expedit, ut eo felicius circa xtiologiam poftea' verfemur ;nami ,praecedentium reliquix futurorum' funt femina nmorborum. Imprimis autem faralis ille morbus of t

fxpe

excutiendus qui pofiremo affligens difrupto vitz

filo

animnam fuperfiite cadavere divulfiit; quippe hujus dignofenudi ergo reliqua omnia inftituumtur. Iccirco xgrkLudiace

fuis vcluc, incuaabalis

4t4u6ta princi-

Piumf

140Mbdm ejus piu progreffs & tandem caftrophe diIigentiirL

, non omiffis comitibus aliis fymptomnatis ; quorum fane tam aexigui momentii nullum eff e poteff quin, lucis qui4 ad inveniendum prenus morbi genium afferar. Enimvero ficudi periros venatores ferani a folo veffigio atque exc ungue le'onem tnira fagacitate cognofcere ufus docuitr, ita fuimm id in mnedico prudentiz fagacitatis poife mor-a borum latibula f peciemque ex fymptomatibus colli.' Omnia autem hic figillatim recenfere velle ad qux potiffimum animus calamufque dirigendus eft, cifet fitigulorum nomina morborum & fyinptomatum

we recenfeatur

eft

gere.

aliarumve in morbis fxpiffime occurrentium muta-

tionum clafes prolixo fed inutili catalogo defcribere: artis namque peritum non pofujnt hxc later&~ Quare longius etiam eorum recenfioni haut immorantes id tantum adhuc monemus non inutiliter fr quidenm volupe fuerit ufurpata quoque remedia, commemoa rari ,quxque eorum exhibitionem fecura Junt coin. moda vel incommoda : niam & hoc ad faciendam in al-Lis eo felicius artem morbumque inmernofcendum pondeds nonnihil habeC:

CAPVT

TAndem

IV.

De c*daveris d eia~ine. ad cadaveris examen vcentam fuerit

t1us tit

ead+em in defcribendo quxin diffecando mnethm congrue fervari potefi.. lii autem parti,vel ca-

judi-.

vitaci primum admovendus eft, nofiro quidem culter & manus in qua laborantem partem la-.

cio,

inutili

tere ex ifliiiaverimus :verendum enim ut diuturniore naihis mora ac occnipatione id negligatur aut irtr.urbetur qiod rwaximi 4d rem prxzfentem mO-s meno

Mnent foret &

huor,a- edcrl ,4 antea perlufirata opportune fede fa.~

cum

cile deprehendi potuiffer. Itaque no occaf o quz prxceps efi}, forf7an elabatur , in cereb ro locum affeCtum ponimus ocyus calvaria, fi in thorace

fier-

nu, fi in abdomine ejus integurnenta auferantur, ut nulla mora quidquid fubefi labis in confpedum

veniat. A,bfit ramen pracceps nimis impetus & fero-.

cia :nam placida & cauta in his manu opus eft ne forte Wa~antur vel temere defiruantur quorum con-o fuiiffet ex ufu. Neque vero folummodo manus & oculi, vt operentur ac videant, fed prxfens quoque animus requiritur ea folerter ac ad amuirn'm omnia obfervaturus retentu ufque quz a naturali confitutione tanquam Polycleti flatua quovis nmodo defle-ttunt , ut poLfea feliciter reddi literiNve mandari queant. Unde quidem fatis jam apparet neminem ifto difTe&oris aut hifforiographi munere fungi cum fru6tu poffe praeterquam in anatoule fanorum, hoc eft violento fato peremtorum prius optime exercitasturn. Neque id operis quod fieri affolet facile chirur-, go eWfe relinquendum , nifi anatomica peritia & dexteritate fingulariter pollenti .:fecus afinus ad lyramn vel ccecus de coloribus. A medico igitur aut infigni quodam anatomico omnia fieri oporret , ne loco veritatis errores & mendacia , quorum nimia dudvmi fait luxuries , obtmudantur. Hunc in finem adeffe etiam obfervatorum tefies expedir , ad quorum fuf.. fragia re. flagirante provocetuir. Ilonum autem eft

fervatio

omni xgritudinumn genere defun&orum cadavera,

quorum haberi c.opia poteft diffecari atque defcribi. Efl enimn haxc unica ad folidam morborum notitianm

perveniendi ratio, fexcentis verbollfimis alias fyflemiatibus artis prxflantior. Pefte tanien aut fImili

contagiofa

confe6&os evifcerare religio :nam & 44Jra Mnemna uaoipulU moQrtis caufam in bb~ curio.. lue

hauftis

144 )Ir1o$sTerru fius fcrutantes mortem,fibi mnalis eathalatida hibus ipfi confciverunt, Neque utile folumn variorti unam condere hifloriam , fed de eodem morbo hiforias plures

quia experimentorum' mulitiudo

folidi{fhnum, veritati fulcrum prxbet. Quories igitur in Parrium folidarum uns vel pluribus anomali quid & morbidi reperitur, protenus ilud folerriilime confiderandum examinandumque quantum a [egiridma naturx normia defle6&at , ut"fingula pofmodumn literis conflgnari queant. Qemnadmodurn autrm parrium & vifccrum fanorum fubftantiamn poriflimum & magnitudinemn & figuram & fitum & connexio-

eft

nem fcru.tamur, ita fimiliter qux in fubfiantia feu paren dhymare , dinienfionibus , numnero , pondere, confo."matiolle, pofitu , unitate, & aliis. , vitia .ac mutationes obvgniunt ordine notabunrur ; id quod slicubi etiam docuiffe Bartholinum accepirnus.

Th.

Qujem in finem~ expedit etiam , dummodo libeat iF ceatque , prxter cultrrn & forficem aliis inf}rumen_ tis ad cavitaxes ac vifcera. inflandumn & liquoremn ifs

vel

ceramn injiciendumn uti , quorumi ab anatonlicis

hujus fxculi inganiofe adornata fupellex utiliter crevit, ut qux particulk hererogenex quibus iaipa&x~ vifccrum poris atque mearibus obice humoribus vel fpiritibus pofiro morbum excitarint peniffie confler. Q?,ia vcro rarius ctani i un1icam duntaxat pattern feu vircus ita affici , quin cxterorum ununm aut alterum imo totum "quandoque corpus fimul.confpiret,

sadeo -ant'incerta e ur

d iffe&ionem

-partis

Maxime

hexfa

fede"s

ambigua &

fit, hoc in -cafu juxra vulgaris mhe' thodi fiin ab abdomine inchoando hincque, in tho-v racemn & caput pergendo omunia, prout occurrunt Neque corruptorum tantummOdo

,tonfignabuntu

Vifcerum mentionferi poreffi, fed etiam integrorun, gquafi pigtnentis bona cum ralis reptx' u~ita

viv.is

feucra

fentata

1A41aomiclaMedicArIX2*4

exhibeantur. Sunr porro quidam glifcentes in fanguine & fpiritibus morbi,* & ipfi farales, ubi di(fe&tionis. opera ludi pofl mortem aufugierntibus fpiritibus & fanguine propter fr-igus in partes fecedente videtur ;veruntamen etiam ex hac anatome commodi quid reriutat enimnvero oon continentes duntaxat partes, folas , fed & contentas impetumque facientes laborare & muorbis vere corripi certiores fimnus. Sx~pe autem cunLtis fagaciter perluffratis ;labis nonnihil in vircerum, quopiami runc fimul deprehendetur, qux vet ipfa fpirituum fanguinifve ano" malix ortum prima,dedit vet viciflim originem ab ifla fuam traxitr fanguin e enim -& ffpiriribus xrgrotantibus folidx partes diu manere non poffunt incolumes.

fic

C A P UT De SchoWjs.

Qartem

natura nihil facit frufra ,ita nec Uemadmodum inanem eWfe convenlit , cuii ftudet nmedicus ur auxiliarenm ileli manum porrigat. Ad finem, iraque univerfa tendant oporter. %are fuus immorrali Deo honor eriam in his deferatur, cujus fcuti prima homrinum creatio eorundemq; conrinuata per parentes

in1 inutiffimo ovo propagatio fiupendamnfapientiam atque potentiam, ira mortalium per mnorbos deffru-atio vindicem arguit. Alter finis proximi faturem artifque faluberrimx~ perfecIionem refpicir. Novimus equidem & ulrro fatemur'corruptionem! omnibus ira adnatam haerere , ut nifi morre exui aut nequeat ; quod quidem miferis non po-a tell non effe folatio , recuperandw hoc pado lntets Critatis defiderio flieque flagrantibus., Iacerca tarfen

juflitianm

feparari

144

tiflrifrum.

abhdfis

demulcendis virg trumnis mitigandgque tantirper

divinitus prqfidia afpernari non ingrati modo fed impii forer. Remedia vero cum in ufum vocari ignorata mo rbi fede .& caufis feliciter nequeanr , duce opus CAl natome, mI, fi prifcis que ac nofro Svo ceeptt ex= dolorum ac mortis a'erbitati conceffa

cuI ta fg ulis fuiffet atque ad mnedicinx

facrs

nerrio

nifi in illa rmultum ante exercitatus admitteretturi dubio procul melior effer atrtis, & medicorum Cors ac exiftimario. Ad hiftorix anatomicomedicx perfcclio4 nem igirur nmultum facir fchulni in calce adjedio quod de vifis fiuccin u*m ferens judicium morbi eziologiarn exponat.

Eft enlim fihifloria lum vclut fla mch ant

bafis, cui vero parIio1ogi intexitur Vel fuper-~ firultur. Qpare imprinis muorbi leralis genetario ira eil exponenda ut coram fpec%ari videatur. 1-ic facir primo

flatus fecundum naruram- cutr p.grernaturali

collati trutinatio j deinde partis affedg~, qug quidenl ex hifloria anaromica fponte jarn elucefcit , plenior dcrerminatio. Si vero plures ex fuerint , uai cquidem perfSpe accidit, oftendendum ell que primo & pq~ci' pue qux fecundario

velut per traducein, s t vo-=

cant t laboraverit. Poflhgc ipftim morbi genus aut fpecies , 'nferrim ubi de eo prius euade int,er omties tion

conftitir sdecfiuiiamur. Omnium autefn di4d

iis

get ifTiine funt explIicandt cum rnorbi i pfius tuim re liquorum fytrtronlatrnm omilium caufx & rationes: enim ceu grato condita aromate pinrimom fapit nATratio. CaVenimr tamcn nie fingulari quodatm ac' fortuito experitmento utniverfale protinus dogma ~xfiruatut$ non confentiente experimentorum tit;uitae :illud cnirn errorum atque ambiguiratis anfa fit- confpirantibus vero pl'b ibus experimnenrist, bifque certis ac fidis , veritas per onem ÂŁOli itur ; quta parta*alioturn erores modtfle refC~

indui

MU1

certo tar

,And

145

amco 1~ha rac vel verifimniles hypo hefes firmius ilirI qtieunr& Atque ficAcditim hiftorla, qux~ prius nuda erat & cul". tus expers , ttnc atitem veffibus ac gemmulis quail

flab

tari

o..)at ur, ill put-)iCUMt

prodire

fefcquearnafiiorurn

ocu-

lis, guin & cearurx} fiftere haut erubefcir c:ui prxter$

eft,

ca , fi volupe coinites adjungi pofluint gravium ntornrn obfervaticn:-s, quas ctim noffris Convetnire ant ea(ckm:n iluflra re ac confirmare poffe remur ; fed ira, uar intra cancellos.

Efi

faffidio

eonn longunm verborum , juxta illud&

fyrnn & ddiff)a prc ixitai' fxpe

k.4, 1co-a rw Cavenduun itaque ne Ceplifo" phottti quondain fe ceruir di, aci Lacones idem nobis quod

evenilarb.

CA P UT DJe

VI.

O ajote v-i-io cordJs genito hbIoi

11N

viediciu

namico

fcwholio.

E method us hxc nofira , guam in praxcedeRtiexempl6 bus capitibus breviter defcripfitnus careret , notabilem de hydrope afcite ex pericardii coalitua cumn corde orto hifforiamn fubneL&ere nobi1t vimr

eft,

guami

RA ilex

literis pridem ConceptanA

mnc autem nielios exaf~ciatamn ita exhibeo, \ icolaug :Schveiger adolefcens fedecim annorum,,Dafhlex proa. natus paretltibus, fed ,atgue ided

patiperculis Vj1jri viCtu.i laboribus afluettis, timiidusj ac co tem perarnienito quod veteres fanguineo pituia bis

teneris

tofrui appellarent prxdirtis, 4piritun ; puiero diffici.=

zxtatis

liorem- trahebar , prxfertimi- curfu exercitat us. Igitut

anno decirno quinto itgravefcenre fpirandi difficRiltate ingtuinumn dolorem fentit tendenterni pungeiatemi'qUe , gui exarperabatur incefu. UJna & glterga

epti*

14-6

Af(5da tTflririn

leptimana poll fecutus eft abdominis tumor , initio quidem parvus & negle&us , indies vero altiu~s aflur-

jam quoque & pedes. Horum tumor cuti concofemora ler impreffa digirorum n.oftrorum vefligia aliquamdiux gens. Scrotumn etiam ipfum

intumefcere, imno

fervarar. In fummo quinecianm femore prope fcrotum ferumn ex ipfis cxtis poris largiter flillare. Succeffu temporis b:achium quoque finiflrum itidem intume iterumque (ponte detumefcere abfque fcere vifum nmanifefta evacuatione. Vetix abdominis cutanex ac epigaftricx plurimo fanguine difientx perpetuo tur-

eft,

gebanr,

jamqueiLnfignes & valde confpicux

evadebant.

Umbilicus antea reconditus nunc ad tranfverfi pollicis altitudinem extruf7us prominere ac pellucere.

De-

nique ultimo menfe aqua ex fcroto fa&is fuapte cuni-~ culis effluere , fed nihil hinc imrninuro ventris tu-

more, qui quadrimefiri fpacio f'adus eft ut prx inimani diffenfione xger nihil magis quam diru,. tantus

ptionem ejus merueret. Toto morbi decurfu pulf7us debilis & parvus erat,: tremulus aliquando, ultimifque duobus menfibus intermittens atque ad extremumn plane myurus & formicans.. R.efpiratio femper .difficillima cumi maxima pecioris anxierate & inani tufC negotii plurimum ufque faceffebat. Appetitus fere dejedus e.rar. Lotiurn nunic parcius reddebatur, nunc copiofius , flavefcens , turbidum cum rmulto fedimnento , aliquando lixiviijinffar pelluciduma

qua.ndoq

do. lore xnebat ac firingente freenulo intorquebatnur. Senfuumr

& coloratrm. Mingebat aurem plerumque cum & miolcflia: nam genitale metubruma fimnul tu-0 omniumn & mentis fundiones ad vitm finemi ufque illibara: manferunt. Moveri tamen corpus propter immenfum f4arcinx pondus d ficulcer potuir, iniceff'u jam inde a trihus menfihus plane abolito. Pleraque iWcaffium adbiibebantur.Topidis autemn

iedicaenra

A*ttomico A'edko*m.

imminens fcroto & inguinibus gangraena fummotai

fuit. Tandem vero tot tantifque miferiis fraLaus vi-w

dtifqie adolefcens die X I V Maji anno Chrifli

ino ri

MDCLXX'IV cxfpiravit. No&u cadaver ab excellentiff' Hin co G!afero, anatornes tunc prufeff"ore, PUl

v a7,jw

, diffecabatur me una curil aliis PTX-*

iente &a,uxiliar es manus prxbente. Detra&a primuc'l abdomninis ferum' hantc inter & mnufculos ob~verfabatur , poriCfimÂŤm autern verfus lumbos , ubi & frequenres aderant hydatides feu membranacci aqua fcatentes folliculi. Serum etiam inter pubis Cutem & M'ufculorurn abdominis tendines, nec n-on inter fcro'

cute

turn

propria teftium involucra fiagnabat , idque

memnbranulis crebris alicubi interceptum inque fubw. flantiarn gelatinat fiM'ilem fic quodammrnodo conden.

fatum. ItDtra elytroidern erytroidemque tunicas nihil

feri inventum, Mufculi abdominis a peritonao facile

feparabaritur intercurrentibus aquis. Iamn patefadd

abdornine maxima feri vis tan quam a foute prorupit; qua non menfurm duntaxat aliquotr, fed intoogra amw phora implera fait.

Urnatm id colore referebat,quani-.

vis deguflatum neque tarn acre neque falfurn fenitiretur. Exhauftis aquis infirni ventris vifcera pr ter odm,

nemn exfpedtationem haut multumn corr"Lupravel Vitiatl deprehendirtns. Epiploo,n equidem labern, fed fere ulnice , contraxerat narn & oinni fpoliatum pingue~ dine ac infuper putridumn erat, verfus dorfulln prx'cidiue atque ventriculurn. Peritotqxi quoque fuperficies interna afperiufcula

porofa tarnen creberrimnifque

fanguineis vAfs did+in6ta & ruben's apparuit. Hepaf forinfecus atro rubicundum intus ex pallido flavefcebat , abfque fcirrhis

tarnen

aliove vitio.

Lien & recs

aliquantum flaccidi , cx'tera'fajni ac illx'fi. VentciCulds &inteflina cumi pancreate omtnium calculo integra ac iIlibata }udickbanur, excepto mefenterio, cujlus I1n % dulIe

Mqlorirm ' alicubiptutrefaiax levi digitoruin atrritu in amultdul cam convertebatitur. Thoraci inerat potiffimum lerna 141Metbadw

imalorumn. Amnoto enim flerno pulmo dextri larteris pertinaciter & pleurx & diaphraginati & pericardlo adhxfit, ut inde nec manibus avelli nec integre cultro feparari poff'et. In finiffro latere liber a pleura is erat, fed pericardio tamen ac fepto tranfverfo affxus..Hunc inundavir aqua lubcruenta in finiho thcravis cavo ad uncias odo reflagnans.

Nullurn in puln-onibus puS1

fed crebri cruoris grumi, hxrentes ini ipforum va is. Pericardium valde craff um penitufque carnofuim ap,paruir, extrinfecu.s diaphragmati , uri iolct ,fed & pulmonibus infueto nexu ubique adnatum ; intrinfe-o .Cus autem fuperficiei cordis prxterea adeo ar&ce undique adaptatum adglurinaturnve ut multo dc:mum ne,gotio inde avelli fepararique potuerit. Spa tium itaque

pericardium & cor relinquebatur, in quo

ficiem niullum

inter

Aioc fefe libere mnoritaret , nec, humor ullus qui fupercordis hume6karer. Cor ipfum pallidum & 6lacciduru multoque cruore diatentun erac & polypo gemino ,quorumn major finifhrum minor dextruni Subffantia urriqtue compa ventriculunp occipa vit.ductilis. five alba, iagque filamenra

Pedes

-ta, proceffus

eorum fefe rain in aortam quarn venam c,avamn & pullmnonurn vata extendeb4mc. CaruncuIx denique & coJumnnx carnex , quibus tbalarni cordis & aur icu"x ijir is cancellatx ac veluti fornictrx aut clathrarx alias de f'olent , hic fere pellitus derrirx atque oblireratwxevanucrant ut nonnifi pauca caruzn vefligia fupereffenit. A cerebri examinletemporis anguflia flos exclufit ,

inl

quo tamen paraum aut oGihil adfuilfe labis.conflans Fenfiuat& integriras fidem facir.

ration is

SCHOW

Amitomwio Medim4rrtm.

I4~

S CHOLIUM. Omitiem veteres univerfi compen4iim dixernrnr,

nec extra oleas, cum plurimum omninlo analo. glx teti afiitatis interiti. Ut autem fidera.quoque adeffent , cor microcofmli Phoebum live folemn nun cuparunt; fiquidern ex hoc veluti fonte manantes fpi' rituum fanguinisque rivi totum corpus irradient, fo-vtant , confervent.

Qpemnadmodurn

cum five

vero fol in ma-e

croc:)fti,,) nonnunquamiTve agglomeratis circa maculis turbatus five nubium cortici involutus

aliis denique modis offufcatus noftro a confpc&u"eripitur, ita cor hominis fuos quarndoque manes ac vel4t ecliples pati ex ea quam retulimus Iiifloria apparer. Enimvero adolefccnris iflius vitalia fpiritalia organa ot-nium prima imo forte flatim ab utero laboraffc verifimile cfl , utpote in quibvs prx:ipua maximaque labes fuit inventa. Quin difficilis etiamn a puero fpiri.. tus de nati-vo quodamn pulmonum impedimento coram teflatur. Non equidem' tamnen adducor uti credara inde ab infaintia earn extitiffe cordis conformarionev

:ac

qualem po{t mort,em invenirmus : fecus enim ad quin.. decim annos ufque protrahi haut potuiffet. enima ad hoc neceffaria cord is liberras. IUnde & vete-o plerique honninem affea'o corde din fuperflitem

vita

Eft

rum effe non poffe bene tradidetunt :errafTe tamnen iffos

in eo quod a morbis organicis cor propte r fubflantim

fux robur prorfus immu5ne crediderint vel hac coi citur hiftoria. Efl quidem , cordi tanqua'm munitxr arci validove mu fculo quoddain roboris pra째fidiuno; verum fortiffims quoque nice-nia frpe vinci ab hod ibus quis nefcit? Neque igitur vibrationum confantia , neque fpi ritutin &zfanguinis concentrata vis auC efficacia , iieque compaLlarum denique fibrarmr ,fatcor

ISO,etbhodw

H-iatriarto

poteflas , propullarndis a corde injuriis ominibus fuffli cit ; fed fua. funt cordi venx~ ac arteriTa p*er quas xque ac alias in partes pia7i humnores interdum adducunt& quanto cordis moles eft coirpadtiar tant(o hutur mores illi pororum anguftiis feincl imrmifTi hxrent ,

pertinacius-. Idem & aliorum hujus fxculi medicoquas inter notatu rum obfervaitiones confirmuant 4igna

eft

H-arvxi

illa de carnie fungofa

defcripfit

cordis cono

gen. ap~ii, exercitat. L II. , quam Lovverus etiam hiAoriami de pericardio cordi fortiter Odnata

adhxrente in tra&.. de corde cap. i I

reccenfet. Et ilI Odobris

Jufiris Wcpferus nofler in literis die .MDCLXXIV Bafileam ad me dacis fe

Vduos fecuiffe

juvenes fcribirt, fcilicet loh3nnemi Georg-itim Agricoquatuor bam die Vit Aprilis MDCL circiter annos & Andream Bley Palatinum die XXIX Apt ilis MDCLXX.IV prxterpropter viginti duorum an~norum2 , q-torum utrique pericardium ardimTme

viginti

natum,

cordi accrpverit, mnulto

fero in pe&ore

& cavo abdo-

Minis flagnanre. In centuriis hifloriarum- anatomicayrum T hongs Barrhoh nus affe6orum cordium itidenj aliquot exemnpla paffim annoravir, qvx~ figillatimn recenfere nimis longum foret,_-Non poffum tanen fileninvol-vere infignem illamn ab Olao Borrichio a6ts medic. Hafnienfium Bartholinianorum,vol. I obfer. LXXXIX,traditam d'e Valentino Boccatio, centurio, triplici hydrope confe&To , cujim pericardiumit4

tio

ampliatum dOenturhjue fit ut tres librim & quod fixperat acrt4 turbid -ue humnori4 fnutfuo coinp1eF,1eretur.1pJfuw Ouatem cor non Moflo tnembrana proprid]j?oIiaIbfm , ql'ar# tcrimonia humorm abfumfer4t,fed & ita pr'ofusnde exe/iun; pt

exterior ipfim.~

fktbfl4nti4 in

lacinias &

iilos carneos

flaccida

purfets bei,reliquainteriore contrq&Ia , frna mrcefcente. Quam quidem hiiloriam ideo etiamn

.4ducere

placuit quoniam illi haut abfimilem ansa

MD CLXXIIT

M4DCLXXffl Bafileae notaffe memini in adolefcente

phthifico & hydropico , cui nomen erat Nicolaus

Stohler,-,ab Henrico Glarero b.

mn.

diffed&o. pericar-

dium illi triplo imo quatruplo craffius erat quam pro naturae norma, & aqua far6&um loturx carnium fimiti,

cor autem permnagnum & inxequali fuperficie horri. dumn , nam carnei velut lemnifci plurimi illud externe cingebant , in aqua pericardii natitantes & branchias pi(cium- quodamm*do mentientes. Quippe & rubiv cundi erant & a bafi latiurcula in acutos apices faftigiati ferie multiplici. Propriamn cordis tunicamn alicubi

quidem corrofam foluta fibrarum compage vidimus,

fed alibi carunculae

iflx

integrx fuperficiei adnatz

hxrebant , aliquando femnunciam altte. Totumque adeo cor fungi fpeciem exprimere mihi vifumn eft quam cavernofam appellant , mnenfis multoTum, etiamn principum , expetitam. -Ex quibus, jam fat is ut opPinor manifeflo liquet haut ufque adeo raras & infre--

fed '&

quentes, cordis affe&iohes effe, eadem opera hinc elucefeit in hydrope fxpenumero cor falvo he' pate ac primnario atque unice laborare, omnibus

liene,

diluvii undis ex hoc fonte ananantibus.Et fane in ado.-

video

nofiro haut cuinam vifceri arcitis ortus adfcribi pofit aur debeatr, prxeterquam cordi : namri le(cente

in hoc maxiima fuit inventa labes. Imno virginem aliquando Bafilex diffecuiinus robuflamnprius & bene valentem fed oborto repente afcite inopinato mortti4m,

in cujus corde tantumi intrninatis reliquis vi(ceribus

Oninibus vitium latuerat. E rgo nunc etiamnflatuinins afciti cordis deflru6iionem & huic pulmonum corruprelam prxiviffe. Et pulmonibus quidem ab ortu pravam diathefini & praepofcros adhxfiff'e nexus certumn eft, quibus crefcente xtate au&fis refpiratio ufque difa. ficilior reddebatur :quippe firingentia pulmonem dextri la teris vintula efflorefcentem cum xate fanX

guiA&

fethodas TIiV1oiarim

tiec

guinem anguflatis viis plurinitm cohibucrunt. Uinde is circum

prxcordia retentus

Pleno ;urgite inde

fe proripere auc expelli valens difficilem fpiritum ac

timidumn prxter morem adolefcttem fecit ; niam a diiffFfo Cur impetu fangiiine in -cerebrumn 3extimnas corporis oras pendc-r. Huc jam impurus cratfiorquevi(5tus, qualis eorum effe folet quibus rcs ;vigufta doii, accedit ; cx co tianique fuggeflus chylus a3guii i ponderoftim trorpimque reddendo iter elus ac mnotum rt t, liine tardiortm cffecitQ Q uare opprdffos tardigradi fangi nis mnole pubnones parvas in extre miratc rimas hinc inde verifimile ~giff'e) &quibus tranffudanvs vifcidtan feruni atit etiamn

audacia

eft

lympha is je&is veiuti laqucis vifcofis vicinarn pleui

0rretivir

ram contigunique pericardiurn cumr diaphragmae atqloe ceu gltitine feiifim advinavir. i eo quidem adhuc facilius accidere ) otuit quo far(Shs fanguine pulmo prefrisu~fque diaplhragmrati &pleurx & pericardio accunibens unionemi cititis maturavite Id vero quo minus fin ifiro in latere perinde atgque ii forfitan efi miaitis illic pulmolnis d.xtro evenerit robur : nil tenim verlus qtiam Lim larerumn imprimi Pxo pofle altero incolunii, Quibus minus bcrc conhideratis pulmonum cum pleura unionem plurimis naturalem efle n,ec mali quidaquatn portendere perpe! ram in anarome ia afferuit D!iemerbrcckius : tint e-

Quod

ratio

nim nativa aliquadido illa vincula non -tamneu vitii aut nxivi naturam exuunt, qtiippe ex hoc velrit feminio aut malo ovo~ fxpi('fime phthifis, ni quis fatalis morb~us alims itvte irrar, exciuditur. I)c pericard.io noftra f r-L f'eti;entia liquotem cius inde prodire unde gb antiquo denotiinationcm fuam lhabuit , videlicct ipfo pericardio : nan alias indagare vias etianm .poft inquifitionem diligentillimam hucuf ue non po4

iex

tuimus , ex dcnfatis aurem AVporirbus Mlum conflari

.4natoemics

Medicaru

fcmper nobis fufp eCtum fuir , quia fepenumero turbidurn, craAmur, tamque copiofum eum invenimus ut fieri nequeat a vaporibus talem fuppeditari;3 qua in re confentientem Lovverum, exa&urn cordis fcruta-. torem, habemus. Explora urn quinetiam eft optimum pericardii humnoremn ignis ope infpiflatumn coire 4ic

den fari,

git.

quod, compofitis

a vapore minime contin-w

PoffTem hic de liquoris in pericardia natura. &

Jacobus

ortu erudiras aliquot epiffolas inferere ,quibus

JO.."

limes Harderus Philofophus & medicus Bafileenfis amice me exercuit , fed quia brevirati nunc fludendumi alium illis locum fervato quod. rne-

rentur pretio alibi tribuem;us. rientia

nobis etiam

innotuit

Id vcro crebra expe-.

pericardii

ftiperficirn

internam adinflar foliorum hyperici vulgraris innultMeris forarninibus feu poris perviamn efle,fed tric demo mvtm confpicuis quando fuppofito forinfecus digito prenE miinutis aquxs guttulis fudant, Quz~ cumn ira

fint faeile jamn colliaimus in adolefcente nofiro craffumn fanguim'~s ferum ,anguflos hos poros. ad reftauran.duin pericardii humoremn amplius tranfire nequiviffc: quare latenis illud & inhxrens angufliis ac pra rerea flagnando corruptum pufiulas primum excitaffe mnihi videtur, analogas illis qux alias in cute fxpius ex acri fanguine eflflorefcunt ; quibus detmum ini ulcufcula

Coniverfis maxiante illinc fanie feu ichore pericardium~ corde coaluir, eum prope in modum quo exu..

cumn ceraras palpebras nonnunquam oculi bulbo accrefce-

accidit. Er illud quidem tanto eriam facilius fieri potuir quanto propius ac prefhlus turgidi pulmones capfulam cordi perpetuo aprarunt. Polkea vero ar.' rofa jam per faniei vim ipfa cordis fuperficie mixtuq nlurrimento fanguis profuifus eft , quo in fibras abe-unre pericardii moles infigniter au&a crevit , ut iq 4114am nif.Tim CUmh corde tandem converteretg,rQu~ire

bus amplins illu ftrandis ac coqfirmandis conf'ert ap-

ciao Jofepho

vim*

pofituni, bruti quamvis, excemplum cujus copia inl regis Chrifliai(timi vivario nuperrime & clariCfmo

Verney, anat6mico folertiffimo,

Du.

mnihi fa6ta ej-: nimirum immimolaux ferisin corde vacca; fiartoriam acum unciam unam cum femiffe longai

invenimus,

dextro ventriculo

tranfverfim

infixam,

penetrante verfus interiora cufpide ; erat aurem acus wigra prorfus muitaque ferrugine incruaata , ut cer" tum fit illam diu vivente adhuc vacca iftic hxfiff'e. Pericardium vero undique cum corde intimo nexu quodl a fanguine & fucco nutritio a cornfa&unir pundi cordis & pericardii vulncre fuifleevidentiffimum arbitramnur. Nolo jam in pericardii neceffitatem actque humoris ejus naturam ac ufum ton' o fermone digredi, quoniam alias prxrfixos cancellos ob rei uberratem me tranfmuiff'urum video:; id faltem tetigiffe fufficiat, quodalIii quidem ante me ctiam notarunt,. erinaceo terreiri pericardium non

coaluerat,

cffe, cujus

flillante

tamen fubfidiumn

tam necefTariumn puravit

Lovverus, tit illud in omnibus vel minimis animalculis nunquam deeffe crederet. Sed & in hominibus cor fine capfula Columbus atque Brodbeckius , uti cx

Thon x Bartholini cent. -IV hifi. XX apparet, ob'4

fit

fervarunt ; quanquam opinari fas pericardium aut pulmonibus aut ipfi cord.i potius ita rune adnarum ,practer natur,am hafiffe ut diflin&tum videri non p0tuerir : nam & in nofiri adolkfcentis cadavere cor

primo intuitu expers involucri putabatur, quod poft-

Modum diligentior inquifitio adunatum detexit.. anguillis aurem pericardium apici cordis interce-

dentibus fibris femper laxe devinciri aliquoties obfer-

vavimus, atque in ejus anatome, rudi quamvis & ferme dulitaxat fuperficiaria , quam una cunm aliis meis obfervationibus ac epiftMois fux infersamclavi medicinx

A**ltomico A?dcram. cinx publice exftare l egique Johannes de Muralto vo*luiridefcripfimus. Raix marino pifci negat pericavo ditn effe Nicolaus Stenonis de ejus anatome in epi.a

qua folum cor hofpitatur fuclucri defe&tum ufque adeo fpplere mihi videtur,

fiola ad Pifonem, fed in

cin&*a pedoris cavitas liquore mnadens alterius invo.w

potius

alterius pericardii fornmatione luxuriei quamn p~eceffitati confuluiffet natura. Cx-terum quod de anguilla _modo afferuimus in raja etiam notare eft cordis conum & latera non ab omni prorfus nexu liberat exiflere. Utut vero hxc in brutis fuas ob rationes fe diverfimodi habeant, homini tamen ad beuie valen4::m neceff^aria

eft cordis capfula

,eaque

vficuli&

omnibus praxrerquam cumn diaphragmatc & fuperne cumn vafis foluta

nec ufpiarn cordi

continua

:fecus

dJevindo & muancipato corde mala omnia ipfamque mortem nafci funeflus hi-t docet eventus.Quia enitri .cor pericardio, iflud pulmonibus, hi diaphragmati & in dextro latere pleurx vehementer adhxferunr, oppido hinc palam fit quantopere cum in motu fuo cor turn in refpirarrone pulmones detrimentum ceperiat, a,Ieo

tit jam unum aiteri impedimenro exifiens in di-

verfa ranquam os a duobus canibus diffraheretur. Qua quidemn inani contentione non potuit non maalum augeri. Etenim vellicatis hac ratione modo pulmnonibus modo pericardio & corde ferum & fanguis inde tanquam ex refricato vulnere femper denno emanans inque fibras concretum copulam ufque majo.rem pertinasioremque reddidit.

Prxterea ex

hagc

jug-i cordis fe exrTcare fatiagentis lud5a fra&is fibrarum viribus flacciditatem & mnarcorem cum auriculis~ ejus contraxere ventriculi * adeo ut eminentes intrinfecus columnx & monticuli, fuiperftitibus du=taxat paucis velligiis ferme penitus evanefcerent: obliterationem ante ha; etiamn obfcrvavi

carnei

IcujOniodi

wFti?oridrum*

15AMetIoIu

in quodam phthifico ad hydropem vergepte , cui cor ade fuit eN~tenuarum ut finifter ejus thalamus vix mediocre corium dexter vero fimplicem tunicam pa.irietum craChrie xquarer. Ita nimirumn rolers domifui con fervatrix natura rem quampiam moleflam vel in aLiionibus fuis interturbata ad impedimentum e m-n.-dio tollendurn fibras omnes & nervos -quo poteft ufqtie conflanter intendir. Rebus itaque adolefceÂŤtis nofiri iic flantibus pulfus in corde alius cieri, quam initio debilis & parvus, pofiea, tremulus ac inixqualis, deniquc myurus, nequivit parva enim duntaxat tiebat diaflole negato dilatandi fpacio ,in fyllolae autem renitente pulnmone ac diaphragmato

cilii fentiens

ancipiti 14ic autem cordis dilatremor tationem, a rafrefa&o fanguine , non fibrarumn relaxalu(Fta.

qui

tione, proflcifci ekiflimnant pervelim mihi rantif per ,exp!icent quomodo in hoc adolefcente fieri poruerit diaflole, cunm fainpis ejus torpidus ac fegtiis & cor tantifque vinculis obrutum conflri&umque fue-

tot

,Tit?

Nullum fane ni vidtas

dent manus erit effLigium.

iFulfum eziam debilitandi magna fait polypowum ini corde potcftas, c concreti fatiguinis fibris aliquamdiu mortem-genitorumn. Hos unquam in Jentibus danrinegat contra Nicolauni Tulpivin ac Th.Bar-

ante

tholinum Thtr:od.. Kerckringius fpicileg. anatrm. obf. illos demumn mortem ex LXXIII ,exiflitnarque

poll

concreto fanguinc fortbito nafci, frettis experitmento injeti in venarn canis viventis fpiritus vitrioli. Vefanguinerm ablata enimvero quiamvis certum p1ima & fpiriribus in corde & vaCs fXpe con cretumn grumef7cere inquy canibus afftf'o fpiritu vitrioli coi-

rum

fir

re, nonduirn ta*ncn hinc evincitur in viventibus id nunquanl accidere:

narn magnum eft inter grumos &

polypumn difcrimen ; i0li enim fibris panucis ac laxe ,j,odufeque uaitis inflxnu rubent , hic inflar fere adipis

A4natomnico 211dicar#m. fe-' aJipis candicat & denfa atque ordinata rie ac robore poller. Neque polypi reperiuntur iti

fibrarum

omnibus defun&ortum cordibus , etianif fanguis &

grumi adfint. Porto il1i ipfi polypi in can째bus viventibus excitati repcntiiiae mortis caufa potius quamn

rmanus C'

effc6us effe tnihi videntur , qua etiam ratione hi fanguis quovis modo in acorem degenerans cordis oppreffionem inferre poreft mortalibus. Er f'ane ex ingenti terrore fubi:a mentis conflernatio ideo quofdarn mc-dio tollir quia fangaine in polypos aba. eunte cor ita mnox intricatur infarcitrue ur expedire

non valens

motu repen-Le ceffet. Nec varices era

miiltorum fctitentia alluid

funt quam venarum polypi.

De his autem pluira differeadi amplior forfan campus

alibi dab itur. Iii t)oQro adolefcentc polvpi eo generari facilius potuerunt quo impedita cordis fyflola reffirat;te in thalamis perpetuo fatiguitic magis mnagifque elanrguit. Alter conics difficili refpirationi in . dividtus fuir pr

cordioruro anxietas &tuffis,

tam ex

cordis angufiia quam ligati diaphragniatis impedimnonto nata : nan & alibi wuagna dyfpncL-3 confedfi adolefcentis pulmones undique pleunr Aiphragmati, flerno , & pericardioaf x os obfervavimus atque dey' fcrip6mnus. Si;m-ili quoque anxietrate premnebatur

jut.

venis ilic Joh. (Georgius Agricola, cujis fupra mientionen- fecjius , quique tefle excellenriffiario \Vepfe.h ro nunquti nili pronus in getwa provolutus & cu-

bitis fufftiltus doirmire imo refpirare valuit. Eft enimrt ad vitrm prorf us nieceffaria uti cordis ira pulmonum

quoque libertas. Ultimius denique & fatalis mnorbus afcites extitir , lx~fx refpirationis & motus in corde ac languentis feetus : neque enirn cerrius ex OVO pullus quam a principiis ifli,s hydrops excludi.* tuir. Quiotaiam igirur faneuinis maffa u fque tanturn in puInQiI 4ps$, pr cordiis a & aujoribus vafis

fanguine

ago

g1mje ats

l A'eahadasr flt,oaro ,glomerataby~ens in ambitum corporis & emun&oria fua tardius emnicuitr, fero per cutaneas glandulas infenfibiliter climinando retento vel meffagnance, hydropis flamen

flVe diatliefis ja&a eil ,

quani pituiito-

fus natura fanguis facile admiifam conflanter retinuir, Quin chylus etiamscum in corde & pulmomibus

fubigi ac ad debitam ufque pcrf7eionem evehi nequiret, in pituitam abit, non verum fanguinem : quocum laxe tantuni unita facile potuir. lErgo

illa ex hujus

aqua

fThu

iterum elabi

tic in majo rem indies -molemn aggefla , snec vatis [anguineis amplius coerceri fe Vatiens , quia per habiturn coYporis iter non patuit, in. cavum abdominis fece ic; ubi daris jam viis brevi temporis fpacio in immenfumr congeffa

eft,

excitato

primu'im inguinun dolore , ob peritonxi & tnufculo-= rum abdoininis illic adhxrentiLum diffenh~onemn, mox totius imi ventris tumo-re. De viis per quas feruin in abdomen confluxic amnbigui h remus , utrum lymph~ vafa an alia futrim ? Expeditif"f mum quidemn a ruptis lymphx vafis colluviem derivare : verun,tamnen fontern rarius aperiri mulra nob:is perfuadent , de quibus volenre Do alibi. Id folLimmodo nunc advertimnus aquam iflam in a'bdomnine & fapore & co-; lore a lympha plurimnum difcrepaffe, nec ruptoru n

kunc

vaforum vefligia Llfpiatn apparuifFie. CSterum expe-

rirnento alibi didicimnus aquam ex hydropici yir' ab-

domine acui ehu6am , quantumnvis fpicei colot is effet, evaporante fuper prunas in fcutella parte cius tenuiore reliquam in glutinofarn quandam fubffantiam concreviffe ; id quod'~ Th. Baxrrholino in dif quifitiong

medica de fanguine vetito pag.

LXI fimni-

liter obfervatum defcriptumnque reperim-us. Veruni Ihoc nondum fufficiens effe arbitror pro lympha extra vafa fua erran're argamentum : nam evaporatione exquamn in gesatinx fpeciein Uaandis mulico major Co ncra.-

eft

kitomico Z.1dicarum

1,9

{concrercentis hurnoris copia, & color etiarn i lyiMA pha alienus, quanquam negari non po(Ih hanc ant' malibus no-nnullis circa hepar flavefcere. Interea ne nihil dicarnus aquam fi non oninem certe magnr ejus..pattern

perironxo deflillaffe

judicamust fiqui-

dem hoc porofum plurirnifque fanguinceis vaCisdifintun1 fueric, qux natura dilataffe ac m~ultiplicaffe vi-

dettir ut hac redundans ferurn commode exant1arer:

Icaturnfx~penumero etiarn cor magna aquarumn vi ob ru-4 inundatumque vidimus

ex ipfo pericardio pmcfed.arurn Ec qui inter utrarnque cerebri meningemn noiiro judicio, ex durs eft. Ceterumn reperitur quia omnenturn adolefcenri noiro

humor .matre

aliquando

perinde atque aliis hydropicis plerifque omnibus, quos hucufque diffecare nobis contigit ( continge-. runt autern plufculi ) extenuaturn putridumnque fuiri non videtur urique de nihilo effe quod H-ippocrates de aquis hydropicorum Alinc fcaturientibus pridemi differuir. Plura ramnen experirnenta prius facienda nobis reiant quam de his certi quid publice definia-inns. Quantum autern refpirationi antea valde laboriofae obflaculi dederit nova hxc rarcina facile unwifquifque intelligetr, quetu inodo diaphragrnatis, firuaura & motuis non fugit a qua de re potiflimnum legi meretur Cafparus B3artholinus Thotnx~ filius, qui d&aphragrnatis firuCturam novarn fingulari libro haut ita pridem eleganterexpofuit. Adlia.c tranfverf abconinis mufculi , qui & ipfi refpirationi facilitandxz inferviunt , apud adolefccnremn noftrum veheinenter difienti ab fuo ceifarunt :quare diaa phragrnatis & coflarurn moru in toturn fere fic abolito fpiritus aer creberrirno nifu paucus ,per folam afpverarn arteriam agebarur , confiringenrem fele aC vici(rn dilarancemn ope fibrarum motricium ,

jarn

five

officio

Cafp. Bartb3glius dc, dia.01vt

iud

cap.

11t

quas *. II

44dic*

MelAodas Iflodiaram 16om addita icone reprof entavit , itemque Thomas Wills i pharm. rationalis parte pofi,humna. Iio aqux pondus thoracis

vifcera fortiter com-pr-imens horumn coa-

lit urn oppido miultum firmavit & aux t,

ur tot diitriLdo

cumnulatoque inalis adolefcentri neceffavio p.ereunfuerit. Aquamn qux ill finiira thotracis cavitate dtur-n

relagl:6vit po&I-n-us equidem e laceratis fuperficiaw riisuImonluan diaphragmatif que lymphx~ vafis deri. vare , quamn admixta una alterave fanguinis gLitta cruenramn reddiin:. verumn quia c6amn e pleurx poris earn manare p(Ituiffe haut inaniter fufpicamur, doiiec cerclus qutid inotefcat , hc.c in medio nuilc 3iuuirus Scroti , femnorum , & extrernoramn pedumn tumor A fero , eoqtue partim fub cute colledo~ partinm in mufcu.ortnz, inter'flitiis herente ac al.icubi in hydatides copgefto originemn traxit : quia en1im1 fanguis ex areriis in venas reducendus diuturnioret-n 1in partibus mnorami ne&ens lenti(Ame prom-ovebatut ipfeclue nirnio fero imbutus atque ad tiutriendumri inidoneus erat, exundans farcinx porrio in decfivia h c loca decubuit , in quibus reflitans atque membranulis intercepta plenas liquore veficulas & alicubi gelatinx haut dilimniles ei1 cit ;cujufraodi plurimnas quoque inteelina & mefenrerwurn univerfun Oc.cupanctes diflc6to adC)lefcetlte , quen plithifis ta,n-

re-

denque hydrops confecerat , fe vidiffe

Joh. Jacobus

Harderus Bafilea pr terito anno, ad mhe perfcr'ipftr qua de re integrami hifloriam cx Theophili BoÂŤeti anatoia pradica

i volupe

eft

ac libet , haurire

licer: l4arun veficularu m generationern artificia,lis hydrops in bruto ad oiculain coznmonfirat :nam Iigatis,vivo cani )uigularibus venis , ur Fanguis pleno ~uraite deorfumn ferri nequciret , & fic aliqluatnditl dimiff'o cane multumn aqtix paffim fubtcute capitis in

Xne, brAna adipofa, atque mufculorum intercapedinibus

k*W',icS Mek*2

nibus mingentur i n~ti poff Richardum. L6Vertm ad Willifium etiam nos obfervavimaus. Eft & aliud hujug rei experimentumquod noruint ojmries qui circa vifce.;

rum deallbationes curiofa3s) prxprimis ventriculi ac intefitorum, nec non liquorum aut cerx in vafa fani

guinea injediones crebro verfantur :nam vel maxi 7 me invitis fepc accidit ut adaCtum fiphone in art rias fluidun, quia eadem celeritate venas capillares fubird nequit qua infunditur, vel hatumi trunci ligati fuinrt intra mnbranarum anfra&tus duplicationefque proftind2tur, ubi reflagnans fubflantiam gelatimt periiA. milemn mentit째ur. Qpinimo virgini ili cujus in pr!;cedentibus jam meminiiM s , alia fubitanei hydropis &mortis non erat qu,am ejufmnodi vinculum arterix venoCxr inje&um quippermitrales-valvulm degenerantes occalluerant in offeamn plane fubflantiam, oflium ita prxcludentem tc fanguis in ffniftrum ven' fcrotum aqua nozi triculunm penetrare nequirer. per peritonxai proceffus , 'ut vocant, defiluxit ; fed per ipfa fanguinea vafa P'atuit hoc imprimis inde

caufa

quia exoniera nte fe

per cuniculos

fcroto abdomett

niihil imminutum efl. Umbilicus autem extutnuit, vif aquarum protrufus. Dole(e nos tunc*f'eflinante culroc

haut animadveriffe utrum aqua qux~ umbilicum di. fltiderar,eo per, ruptum dilatatumve peritonm~urt immnediate emerferit an vtro per urachum, quent conflar int

fceitbus urinam veherc & hydropicis non~

niunquamn denuo aptriri. Sxpe enim loquentcm audiviffe mnemini celeberrimnumn We aferrto de viro, quemk fe nroife & etiamnum vivere dicebat, pro lubitu ext umbilico ad diflans atque cum faltu mingente. Abdominis venrt rturgebant flagnantem in illis fegnirerque promotuun fanguinem. adeiffd. nullu'A potuitr, quia nulla diaphoref s nec ingefortua di'Mpatio. Adhgc fanguis aqua mulra adeo di1utu L eras

propter "Appet ,

tui

earat bnubilatus ac 째ut fermentuna excirando appets-

& digerendis cibis idoneum producere non pof.. 4fet , ac hydropi fomnirem potius quam corpori alimoniam prgberer unde & fuperiores artus atrophia correpti emarcuerunt,. Q uod autem finifirum brachium aliquando intumuerit fiebat a ferofo fanguine, non flatim per venas fubclavias propter angu1iatumr iter refluente. Poftea vero laxata nonnibil via moto.0 fanguine iterum d etumuir. Urinax mutationes a varia fanguinis conflitutione pendent : etenimn fiente afcite turbida minxit cumn multo fedimento, quippe xunc turba ra atque confufa erant in fanguine &t falinx fulphurexqu+e particulx nimio fero dilueI.antur atque aboripiebantur per reines. At vero depofitis aquis & afcite jam -confummato fanguis acrior

4que omnia

faclus

ac incenfus urinam paucam,

acrem, & lixivii

, ffar tin&am reddidit. Mirum autem efl in adolefcente nofiro organis vitalibus adeo deffru6ais & fan"' ,guine depravato fpiritus animnales bonos atque ad fenfuurn externorum internorumque munia aptos nihilomninus vel ad ultimum ufque vitx halitumn generari poruiffe :fiquidemn inter cor & cerebrum tan-. tam officii neceffitudinem ponat Lovverus ut neuw trum

fine alrero fupereff'e poffe exiffimet. Hgc autem

abfit ideo a me dici credantur quafi iflam commercii legem in dubiu:m revocem ,quippe experitnentis firmitrer jixam, fed rantummodo ut oflendam a 4miratione non omnino carere quod fummus ille motus in corde languor nulla animo deliquia pepererit. Pal-or hepatis cxteroruimquevifteruin a :in(Shurx purpu-

reaT defe&tu effi: fiquidem ipfe fanguis nimio fero perfufiisarque dilutus nec ob interceptum in pulmonibus aeris fymibolum rite effiorefcens expalluerit. Cui accedict quod fupervenienre hydrope fanguis ad-. huc dilud~or reddirus atque purpw~a omrnis vifce-.

ruQ

rum recea-bhus eluta ftterit,perinde ac evenicif aquam fiphone ( five ilium -fumas quern Regnerus de Gtaaf

five quemn nuper ins poflerior ad hoc opus priore corn-a

tr. de vir. org. pridem defcripfir,

diaphragm. flru(i. nova Cafparus Bartholinus, nit refert

.eft tamien

tnodior ) per arrerias & venas aliquoties injiciamusli

namn vet rubicuindifmmtum jecur aut lien nigertiimus* maxime fcilicct melancholici , inde albefcit. Olandulas nnefeaterii atque omerim illu vies ferof'a pofi= quarn per integrum femefire in aqualiculo fubfitierer,, .corruptione invaGir. Enimnvero inficias neutiquan t imus fxpenurnero ab harum glandularum prgtcrnao turali, tumore hydropem prirnario exoriri,; rei evidentiffima exempla .in aliis noiiris obfervationibus & hiflorits anatomico medicis de hydrope , fiqudiderna Deo ita vifum fueritr, publice aliquando proponemus. Ex diffedtione aurem patet in adolefcente noflrd illas ita corruptas fui(fe ut levi digitorurn a0tritt diffluentes in amurcam faceff'erent , quod fubiiantit glandularumifiarurn flaccidiratem duntaxat arguiri

cujus

induL&am

circumfufa colluvie. Per illas.tamen chy-w

)um nihilorninus ufque & ufque tranfiviffe fidett inc.4 dicamenra faciunt ,fuas in fanguine Vires licec ini. caffum exferentia :neque enim Svvammerdambio&

venas

la&eas

& nutritii chyli ex intefinis

per

eas Ad

comMnune receptaculurn irer in dubiurn vocanti ha6tenus adflipulari potuimus. Largimuur equidern i i volucribus plerifque & fortagtis etiam in pifcibus chyin 'urn per venas mef'araicas ,quiod in exerciratiO4ne I de glaridulis inteffinorum parte poflerio'4 cap. VII demonffravimus

ad hepar deferri .

id-A

que (hias ob rationes quia tamen idem ir' homnii' tie & quadrupedibus brutis iifdem experim.cntis fa0 biliri nequir , tamdiu curn Th. D3artholino ejufa. que filijo hauc opinionein relinquemxu; donec mao

164.

fe:hodui. PI/lormIwruM

nifeflioribus

fpeciminibus extra dubium pi'nal

tur.

CAPUT Ve

d<pfWi;i

VIIL

bifl.oriaram

y~Uod ad alterarn petkodi noflrx parremn , videlJijeet hifforiarutn difpofitionem attinet , multi-plex hxc quidemn fed fermue arbirraria exiflit :nam univerfalern omnium morborum hifforiamn con-' texere non uniuis homnins iieic xatis unius efif, fuas qjuifque obfervatiwies vel prout alveari fe ingefferunt Vel alium in ordinem congrue digeffas poffea pro lubitu red dere poterit: quibus enim multa occupatione diftra&is vix hifioriamn confcribew~di nedum dirponend"i facultas aut otium relinquitur, hi ne publico & pofferirati opera fua defint , hiflorias ea qua for& fuapte temporis-decurfu coaluerunt ferie promnent .quod prxfertimn nunquam peritura nominis fui gloria exf}rudis. hifforiarumn aliquoxr centuriis Tho.Bartholinus prAfitit. Allis vero otio magis ~bundantibus non fuas tantummodo fed & aliorumn obCrvationes confcripfiffe ac in clalTes diflin.'

(qua

vt'iio

Mnas q,uoque

laudi erit, botanic orum folertiarn colleatas her-, bas fua genera & fpeces elegauter utilirerque diiribuent,iuni imiranibus :qua iii ra %ciffe

primas Theophilo

anatomic

J3oneto utif imm lhifforiarurn oniedicarum de omnnlbts pene morbis a capite ufque ad cazl.

cemn thefa ururn ea propert,Wdum norma edenti qua

Sennertus, lUverius , & alii praxin compofuere, mew 'dIcina deber. Efl demnum &I alia plurimumn emolu.& menari adferens +ordinandiratio quando coricinnatis de uno et:,de$que , fed gravi quodam & frequenti, wrbo multis hiflo.riis in fchori vicem inregra exeruverf4 fque de ilkp difquiLjtio ijAfitui.' m~Q

ri1o

ANdlomiCo Medic*r,im. tutr , quale fpecimen illufire de apoplexia publico du-o dumf exhibuit Wepferus nofter venturis termporibus dante vitam Deo plurs addituru6. Iifdcmn etiam vcefed diverfo modo infifientemn fagaciffimnum Thorain Willis prxclara nmonumenta xtrernum celebra. bunt. 0 ur6namn plures Bartholini, wepferi ; Willifi, Bonedi, exftrgant calibus rem medicam cimnehis qui

fligiis

locupletent.

AMctbodi hifloriarupnfatom

co medicarsmn

Fins.

rAR?ELCOIVT

PAR ER GON2

9%AR77M.

JOH. CONRADI PEYERI

E PITOLA Amitiix fux ab infauntia prima octI'is captx

ftudiis & commercio literario,

ad medicum cxcellentiflimum

CAROLYVM SPONIUM eum hujus refgonfione.

T. Ciccro de nat, Deoti. lib., II.

ovo

~Zimo m:ultu yaod4 variifqupe deJce7ari licet , etiamfi adbibegturafpecus.

LiterA'rlam14. 'Comme"rcia

eflaflmiEM 4W

w.W

Pe VTirginis ab infantia prima oculis captz

fludiis &

cormcrcio literario

ad virum excellentiffimumn

CAROLUM SPONIUM Ahlitem nornine tiro plurimam zmihi of-

fic iofe nunciavit T'heophilus Bonetus, Sego interminarn redido & tibi & nunciorum optimno, utrique immortaf!iratem, Sadepro ac ob przxclaras virtutes eruditionemque felicitate digniffimo. A te fane mnedicorum principe confianter me tic aMamari nec oblivioni tradi id unumn fummis habeo in deli.ciis & voti-s. Quod vero amorem effe ccecutn vulgo ferunt

jpFe tiam

cumn fruftu verumn experior : narn canis tuis infan, ruditarem do6arinxe, atque fplendori obfcurira., ternmeanmnon difplicere amoris coecitas effcit,

Qual

pluribus.

cum tanta pofiit noli admodurm u1irari fi de ea ntuwc ad te illud admirare magis ccecaM inde a cunis virginem nobifcum paria literarurn comm.ercia

facere. Viderifne tu firmile quid unquamn vel audiveequidemn ignoro. Tanti pol res mihi vif'a, qu ad te aifimnanda dieferretur, rerum naturae & artis periifrurn. feculi poft Domr iz pate-

xis

Genevx.

carrie

faetum

17o

rgrrCege

fadunm Cexti &tdecimi anno fexageimno die o&ava

Novembris

parentibus

edita

tam propria virtute

quam avito flemniate coafpicuis confobrina mihi dileiTIma Eflera Elifabetha a Waldkirch oculis labo-

rare urprimum virali aura frui cce~pit , fuperfiitumn bonx indolis ac fpei fratrumn triunm fororifque unius natu maxima. A partu recemri tumebant illi conniventes utrinque palpebrx, cumnque triduo poft ecclefixt Chrifiianx~ facris imbuenda publice in templum deferretur , flante impetuofius Blorea , ufque eo exaf-. perabantur ut intercepta quamn mediocriter admiferant luce penirus coalefecetent. Claufas per menfem mnaglia cum mnatris folicitudine accitus Genevenhium Machaon Bonetus natu

major tandem referavit colly-

riorum adfper-fone & futu. Nihil tunc prxeterea labis aculi conrraxiff'e vifi. Brevi autem imnmato rerum flatu cum remiffionem moxbus fimularet, puftulis & ;maculis in cornea fucc,refcentibus obnubilata turbari lumina

chara filix pupilla jam matris confpe&~um

fugere , dextra primum , deinde finiftra. Q.Yibus ita periclitantibus auxiliorunm generi parentes optimi & his medicina nuili pepercit , tenport fuccurreretur. At fummnoveri ramen imnpendensocua' hs difcrimen haut potuit , nec arte caveri ne grafflare-

implorama-ab

tur ulrerius; quin potius deleta cornex

pelluciditate,

triffemn utrique luminum otfinderet albuginem. Sen.'

fuum itaque prmflantiffmrn cx ophthalmia in cunlis non fine parentunm mcerore perdidit vixdum birneAis infans , indeque jam adulta novendecimn annorum Virgo ceecirate etiamnum laborat immedicabili. Confpiciuntur fane hodieque ini ejus palpebris inflammationis ac exulcerationis pinxvfgafeflgmeae~

dextrarum enim ciliin infcrius contrrug eft ac fere pilorumn expers.

Pupillis

aurem cx adverf"o pofitz

2lbugines candicant albi orculorutn inflar, dircurrentiaque

Commerdkum Literdrium. 17 tiaque vaforum capillamenta rubra illas huic reddunt

qua'm

tam fimiles ovum efi ovo. Neque cornex tunicg ab adnata diflinLiio uilla nifi fuperius remanet, ubi

fervara portiuncula tranfparens fplendoris mamenrumn exiguucn oculis immittit, magno ccecutienris folamine, diem a no6de atque tenebras a luce hac ratione urcunque difcernere gnarx. Quandoquidemi vero diligentibus Deum omnia cedunt in bonum Apofloli effatro,2 vifus caligincm mentis perfpicacia virginihuic nobili compen[avit Deus optimus & maximus.. Sit cnim oculis capta licet tamen ingenio & mcmoria plus una videt ac valet oculatis centum. Pfalterium fane toturn quinquennis non recitare modo fed etiamn -cantare fcivit. E facris vero literis docente marire pienti,fflrma inde ab unguicujis tantumn prxtrerea haufit: quanium in admiration-em aufcultantes rapere pofit.. Feederis quippe novi omnia &

veteris prxzcipuam par-a

tern memoria tenet , de quibuilibet ad falutcm perti." nentibus fcitiif.lme refponfura. Qulam fii chariffimm diligentiam plurimurn quoque adjuvit nobiliffimus pater , univerfx fcripturm facrx compendio ex Anglica pro liberis fuis in Gallicam linguam tranflato ,qui Jiber omnibus utilis publica luce f'ruitur.: Memorim robur atque pron'titudinem illam fp irit ibus animali." bus &cerebri fibris tribuendarn fentio obje&orurri vifibilium in curfu non interturbatis neu fra&iis. Lin'guarurn porro etiam & literarum bonarurn fludio operam dedit Mufa hx~c noflra, mente, non oculis

hope.

Uinde

Cal"

Germatnice, Gallice, & Latine, tarn bene

expediteque loquitur ac

omnes tres lingume ipfi fo-

rent vernaculx. Patrem ferma

Rornano, Gallico.rma-

trem cumn domefficis , exteros denique Germanos

fuo

Compellat idiomate. Qinimo &Italicam callet plus quarn mediocriter. Ad linguarum -cognitioniem paul poft 1ogicx prxcepta & cumn piofphiaO naturali M, tgphiy*

Vrginis CvecA

taphyficam,etthicam, mnuficamque adjecit, fapientiai'i unicum efWe vitr condimentum rara. Qa in re manududoribus primo ufa eft parentibus, deinde con-a du&is eriam ad hoc magi f?ris Frelo,\Wafero, B3ernoul40 lio, Grynx~o, & aliis :fub quibus pauco trmpore adeo profecit , ut ipfamet fratres fuos dulciflimos poftea doceret. Ficibus infuper & tibia canere organaque concinniter pulfaire addidicit , magno fuo & audientiurn oble6tamento. Quin crefcente cum annis Oru.

4itione,

communicaffe

+cogitationes f7uas prx[entibus

non contenta, animum ad fcribendurn ultimno con-i vcrtit, ut fi ullo fieri modo poflet cumr hblfentibus per literas confabularetur. Prinzcipio difficile creditum, ne dicamn imnpoflibile, tandem ex voto negotium hac ratione fucceffir. Parabatur inventoris patris diamine trabecula lignea , cui altius infculptarumn literarum traclus digitis & Rlylo tantifper explorabart fcrivruri,ens virgo , dam jildem fponte formandis aTfuefceret. Poffea aliud inflrumnentum a ligno fabricatumu, quo & ch,arra dcrineretur immota , cui infcribendum erat , & linearumn re6&itudo indicarerur , dimenfurandarum adaptatis eum in finem vertibulis.- PIUM.bagine autemn pingit , non arramento , ne qua fcriptucoraculer. En jam, honoranrde fautor, copiam tibi facio epiflxa ab ipfa Scaphufiamn a'upcr ad patrem~ tneum darx ;

ram

Nobiliffime

overum ouideo.

, ar4p/li7me , colendiJ7me,domine huilcale. Plares/aunt qirii ,te norunt, pauci te 'vident: ego 'vere quamvuis non vuideamn , te Solamina tua, ~dmonitiones , qaibuimet gratia literm4 ad patremn adornsare ovou/ift& , ita me ceperasnt ut iterum atque sterum eiimo ex 'volvtere fit mihifummis frui deliciis; &fanllo ,alip, cerevrata mentee, penfabo. IPerge inx in Me' ropenfionz edere pib ura , _predbufquoe tuis adfauer wtam perteioi anneU4 re d gnarc , ifa affdu.e

luxfo

frum

rcommetcIft JJitr4trufn.

Deom precabor Vale &f4've..

difme

,ut

Nobii

iJmi

to mobi

nominis

'7)

ferouet incolues~,

tai obfcrvan::ilma

fE ra Elifabetha a W1iald reb. Cun-ixero nec ingratum tibtrcfponfum fore putem iUd criani fubjungo. Ad nobilrflimx wirginis Eftera Elifabetha 4Wald&..rch, ex forore nepts ocurJm&, oculis rnwt eldrata, Ep ,aa1am cWT07,xoov.

firibisque #videfqui

Carae ocwtls toa, mira fides ! 5 cripta net uias oides: dtjfito plmra

oudes

NiwnQuamlui5perhibet wibi,tcneptis, epiftola nuper tmajfic

non 4vide4W,

video.

Euge

ffefreta

xibia

MYatla animi ra-diata ocuisi, fidequo: Hi's etenirs folis qui ouidet, ii? -roidet. Nimirsrn hi penetrant cali ponetralsa Lyncew~ hi caflpmsJ7oudet, anne

foli. ouidet?

Hispia mensfohs cwlur que Deuimque tue4r. Lyncea

& fe bi

infis

to mnem~

Slm,ttt meits esJf4l. mea fol4 falW,

Sca

phufiued. XVT

I Aug. CIOI1DCLXXIXO

cu n omilvefundcbt'a Ifob.

tit

fluDoU

lu~mine xtt orba ,

T e fine nil +uidevo,fapio nil;

Conramts Pe,yer Secnr.

at..

61.

Carminis hujus prx1e&io amr rinam mcam taat pere affecit

ob matris infirm itatem antea valde tri-

i,4M

flis mnox ad patrcm fuum converfa; quam diouerfime-

de, exclamarer, anim'm mewalgitatur ! N-erifalfrs, dulces effundo lacrymmu. Quo parens incus initelledto ultimnum poe natis fui difichQu ex Auio eno reDetiitt

o~giCarcd

17+~~

idleml~ue Gallice fimul & Gertnanice pr2ecinendum

cum notis muficis ovanti rradmnifit. Sed ne nimium excreicat facienda

finis epiftolr.

Tu ccecarum more

palpantis fcripturamn ex inclufis -perfpicies , quam ut boni confulas nobiliCTimi virginits parentes obnixe

mecum

roganc. Vale, medicorum princeps &

favore tuo atque refponfionibus porro me dignare. Pabam Gencvx d. XX I I Novembris anno Chrifii

CIDIDCLXXIX&

RESPONSIO

Commercim Ziter*P;um.

I7f

RE SPON S 1O

P)Orem tux

1iterae , inclufis a praclar,d virginle W/

luxif/as

1. krchia proFfr&isgraouidx, prime afet

magnam mi-

variis

hi letitiam afflarunt, utpote to nojirietiamnumn memoa. rem palaw contefientur. Veruim kwu perleCa& animi mnotibus me a]feci eJinficiarinon po] m:= erecun~

fenfa,

dia quippe 'vu4~

flrxc

mox

follicti.dini de dubia

t ib

uifa~

hyparxi, nec non commiferatipne, a,dmira"

fiper perfonaWaldk?rchi4s ante

tione atque paraclefi

lam-

data, chari/Jimatux confobrina , cufr jm hioriamn depingis Enimvuero qu~od laudibs parum mihi congruentibms m4 profeqris, invidiofofcilicet principis medi?orum titula me compellando, verecundari omnino cogor ipfumque pla= nie recufare, tanqeuan prater meritum mihi tributum: mecum enirn babito probeque novi qtuam fit mibi curtafa. pellex. Quod amorem in te meunm co~citatis fmยงfiew. dlum ac fi prx hujufmodi ccitate p/uris eofaereu

babes,

nuidear

-vero ipfo

faw

quam debeam, eo meum amorem non cglu lere te intelligo; quei nunquam amicitiam adrnifi

in"

uitamqenqtam , primsnam ipfmzl pretium3 penliti

for-. coe

snorim, neminique quodfciam indigno ex p tro peto im.. petu aut me applicare ouolui , ut faciunt non

fympaia

pauici qusinimo pro philtrisgenuinis femper mihi vuirtK.

fince.. fi;

temn awt erudionem homitium propol"i ,i ad amori6 itemcam its concipiendam ac flabiliendarn. o

Ut:kvabers meum

pcrfza/at

in te amnorem legitsmm effe, neqxe vaeulir, izi poJ1Germ de&aJ cumimm1

17kPirgint

Ccrcd

fed

pbilornathiaam & polyrnahiarn 4c c4Itirn,j*hiam turn ex E'olloqpiiis tecumn habitis, turn ex epiflo/lis~ tur ex tuoramr apuf ulermmn Ie ?iiatione abunde ex速 floratAm habeam. Et certe indecorrum, aliud ,fo-# ret nec rationifati6 confentaneusm , fitali amori cwco inds/ eret homto rnekcua, Iti vii aurica acerrirno uif3 Praditvapro von in i ria ej e debet. T'rifi..i 1modo

fi quid

firpens

fyrnbolo

im tile cafAs exi?nidapbe/tlxalakjrclme, pra quo umrmsquie oculi

Puidendi

fracw1hatem fam

fumnro dolerisfenfu ac

amjiat,

ind

ab incunabu/is

tnifera ione non fine cauf.4 quis talia fanio Psel audiendo temnpe-

At wveo

me affiecit : &~fine

ret 4lacryrni ? dotes in enii lu/uentxc, qn ib;o jaeiaramntarnpretiofifenfim ipji To!it Dews ter

.Rc.

max.

rependere

dcoor omni leniendo incredibile pra/lare

bent paregoricurn turn patienti ipJfl,

tvero

Wsque qtsi tanti infartnzi accepti

Inprimis

memrnoia

de-

turn parentibx-s cufl-

admirationedi n:jJfrma ?nwhi

tanguntuY.

indu-

Nvidetur

firia literms animo inculcandi ac depingendi, q to docili' virgo ab intgeniofhJmropatrefuit erudita, ita ut ha c ratiod-

fito modo vtacaere po,7it q1Wd cceante hos qadrasintd

nie cornmercio literario

cs haCtenus negatumfuhi.

Mlemini

annos non incelebremn quendarn ouierbi diouiini i/lb temnpore

,pulpitum

P raconemn, nornine Le V~eilheux, dorni ad mnanumn babuife'

linc inde claviculs qpoddarn quadratum confixum ,qj-vt ifdes feu chordu/t minutx atcnfx erant, beneficio quarmsm dirigebatur calamwn

finiptori mquotiesr

nirnir9mn aliqunid netau di2numn ad acroamnata diMina,

conv~enienscaufa abfenme quod judicabat: qua

7gs parabat,

jiecur,

per notIemn decum4&enti fisgaere, lmine , chart' i l-

*mrorix

wendum

#uideturea quam ex

macbinula ne Vir fol 't rffirn

Ivirgo,reztulerifn

fciptionis eximnia ifrtuum

negociutri.

tagvit

Aemorix

tecum libenter

hhil4ere

ad prafau

felicitatem

qua

inihi

,po/let

ad ankrnaliumn inte,gritatemn , quo:, objeU?a vifibilia, fionibu

fais incur-

r g.

comMt7raim bAfrrium,L 17 non turbant nec inquietant,$ut i1a a cont'empla-M tionibus5 aliarum rerum non .avocef'itur :quem etiam in

rfonibms fcopumn

-ctrcx

Democpitzm Pkl~ofopbms

dicitur

quibufdamr

fefe

e/luciflccafe, ut Laberiano verba utar apud A. Gelliumn eap. AdjunXVI11lbSXIX NV. A. fimao ifl ud credere

fait.

tr"ada'{s

Curn offlCiofiJZ u.mr epi/lolium ut: ornatiJic muirgini oro rogvque. V~ale, meisque 'verbis excellentif firni

flabute

Jbfflum Rionetumn Mivere jube.

Dat. Lugdutai Gallom

mnenfe Decembri Clll:)CLXXIX.

M 1PARERGON,1

PARER GOY R%INTYM 1l fite

HI STORIA ANATOMICA-ME DICA de

fa mina afcitica, cujus lien erat minimus &duhius pancreatis niaxiimus, ad virum celeberriniim

1IEOPH ILWLI

BONELTUM

Medicum Genevenfeim

Q. Horat. Flaccus lib. I ,Z.,uam

epifL. X I II.

flit uterque, 1ibewi, ccnfebo, exerceat artemcf

Et lib. I I cpift. I. *

Promitunit medici.

Qtugmedicorum efit

De muliere

defu n6la cuii lien fifit minimus dut',ls autemn afcite

van-

creatis maximnus.

H ISTOaR I A

ANATO.MNICA a

Virum celeberrinum

THEOPHILUM

BONETUTMe

Aut invitus, fpero, fe res, o Theo" phile , cum magno femnper honore me affeceris , nomini tuo obfervationem hanc infcribi, qux quidean inea non fed prxc.eptoris mei goo

La~

eft,

quondam Henrici Glaferi ,

magna

laude xternaque memoria dignifirmi. Reddo vero quod debeo & quod tibi pridemn conrecratum6 fuerat. Memini enim probeque recordor beatum Glaferumn hifloriatn hancce eum prgcipuc in fluem condidiffe ac fcholio illufiraffe, ut ea fepulchretum tuumn inviolabile exornaret. Qu~id auteni pollea obfiterit quo minus tibi traderetur ,utrum,

negotia yiri occupati'mmi an mors prxveniens , equidem me fuclit. Apographum fane inter fchedas incas

efa ?Ortuna alias forte

nuper inventum tanti mihi vifum

ut inde pietatis erga praxeptorem & mei in te amA-

ris monumentum erigerem. Ita vero illud fonat ad yerbwmi; Inter cadavera qa haleni* pro more in 4ca4l demnig M 3

De mnimoLien & Fdrope 4mia nofira recepto byeme quotannts'mibi di]Jh'nda incubueruint, anno ,4DCLXXII menf Ianairiounumr mnihiz obti,git mnuier% cujufdam fexagenaria majoris, macilenta,

f,4fcx

furrt, in cujss

qua afcite exflina

ft. nue

apertione

Aquentia notatu dignafe obtu/ere.

Remnov?endo imi tris integumenta commiunia cuticulam paijim aJiubj*74 cutefeparatamn perque hujus poros tranJJudans ferumn deprehendi. c'membranailitac panueadinifibfirata hic illic hydatedimfaebt Pracater' r oparetibus

,Qi n

freqisentes zflde

in reg one

lumborum conjf,ficiebantur, ubi

ferohis humor diutaurniore mora condenfaua

%rumn

ge/atinam

.lqecie referebat,cute circumqaue /ivida ,corrupta 'f tenuits copio.re tran/mittente. DifjJe&Io peritonuo be-

&pancreasfuea quodque magnitudine,figua fafataaique co/ore, pro atatis hu)'m ratione naturalibm praditum reperi. Lien quoad hac omnia na:uriliterbabere quoque egf, una excepta mnagnitudine , qua fabam majufcu/am non excedebat ; fed & mem~ar qiuidemn

,fatis

vi fiw

ft-

b7rana ilaum inflitentvs partem circiterfextam putre rum exederat. Contra foramen in jejt1ni intefj4ni prin.' cipio, quod hic dutluti pancreatico pariter & poro bilario commutne erat, tanta repertum fuit amplitudinis ut digiti auricularuapicem immittere /4ccreve. Deniqae venarum, arteriarum,nervuorumque h#ic tuifceri infertorum divari-

Cationesbreviores tfjJe videbantttr quamt pro nature, lege.

Hifforiam dedimus. Scholiuni ab autore pro moduJo fuo adjcium ita haber : Qu~emadmodum in muflifr-o mentatione faces cralliores

f?cernuntur &

dum deturbantur;fic dum cLhy4

in corde,

ad do/ii fun-

hepate, & liene

l'oguituratquefermnentefcitfaculentms humor, melancholiPHI Vul/go dia, necerjtate inepuitabiligeneratur. Hung vif/cera n.on pro, inu ut genitms eR~extra corpu eliminant; fed crebrisper eaperiodlis &~circuitibus ca/ore fuo copiofe magis m,ag sqae attenuant &qperfi'ciunt, perfir?/uque cua guqofa fan,guini parte mfcondg inferam c onvertunt, quo4 dir-

Ilrid

Ana

1itamic.

4eincep.t adglanduas conglomeratafait4aI4t pancreaticas per arterixs delatum infalivam fjuccumquepancresow ticum ,ad glandlas Nero conglobatai eorusndem vuafQrom ope appellens in lymphamnfiacejfit. In illo quidem mrunere obeando lieni primaspartes

pe in cujhl

fiex

tribuendw/

fubidit,

ej1e exifiiimo;

quip,,

celia/ue hac tamnque diu mnoratur, donec faff.cienter attenuata &~ aquoJa perm mixtafuerit, ac quoad fubtiliores partes in va/a lymas

fangaini-parts-

fui

phatica a liene emergentia difiribui , quoad pauld craijieres autern una cam fanguine in vena remeare peijiit. His ita4fu4ppofitis

(qux fufJfeientibm4 rationum mornemis facile

confirmnarem, fitempors &inlituti ratio pateretar ) mav ni fe

mm eFIin bac fxmina

lienem mole

minimum toti me-

lancholici fxci rwcipienda & azttenx4snda imparem faijfr; hincque adeo

fafum ,

feram totiua maffa

fanguinex

ac tartareum nimis eroaferit ,quod cam glanduIia gfalfutm pancreat is in fuccum jufit confiflentis converti non potuterit duUuam pancreaticum prima atate adhuc tenerum conltinuo tranfutt dilatavit & amplificavit. Csterum a/c^a' tern & qua inde pullularant fymptomata is quos nuna cauis adfcribenda efJ'e puto. cuam prd" fatornm vifreram robore non folum craffa attenuari, fed &7inatilia expelli per loca Lo ilvenientia debeant:, accidit u: calor eorum ingravefcente atate waximnam partem ab-

fibjiciam

Nemape

foacilen'toramm

hinc fuccre/cente indies ma jore tandem on eri/fuccumberet, hoc praternaturale in maffa/fanguinea retenac, tam in abdominiu cavitate, nec non pedibus ,

fumtus

hamorum copia pene

ficqueferum

fuffocatus

femoribu

verofimile ferum, flatitti

lambisjiagnare:. Id autem duobms maxime modis conti-w efl, immediate inquamn & mediate. ImmegiJfJe diate quidem

ajanguinefeceden.s ea redun-s

davit:: camn enim arteria languidium in hoc corpore effxto

iIirituefior

per pros partium puld/arint fangais quidemn in mediii in vaenai prepelli potuit , /erum auto,m illic ob' lsntum in ouena transfiftnum viis haj't,

sautf

frigidias fait

fansinid

Dc LDee 3mno y rIdpq~e fangzsinis Motum nimiaw nloran agens Tue arumr tenues tiE7icwu difiendendo per d wmicAmo1 transfudavit. Mledian.. ri:t ereoaafis /lymphatFIcis.zdenzaccidere , quaterim

njaforttwn abdornm

zentflrnm

fiorum

potauit

acri

acriorgenita

in 'va.'

tunicain corrfit, "' ouianmfibi Pat'efecit. In pedibmt

fPi~cia terp aft.iticorurnatumor faa

fjo

lympha ex fero hoc nimnis

an-

fre incipere folet, quod hx parte,s

friiijJment, u:tpo:e corce ceufone calor-sprecutl re-

Quare cum fangui5 motu

mota.

adwmodum lento eas tran-

fliritufere

bic fiagnare

feat ferum hoc maximefrigiduw G" owni deJ?itU tum?fl 4a ob ea; f?irn neceffe elI. Sed peculiaride ratione tumnores ejufrnodi in pedibmt frequen-.

fiunt, quia ferum

tiores

facile defeendit

tartareum innataquidemn gralui-

fed difficu/ter afcendit.

majore ,partem iate

Lumbo.L

potiJJim,atn id infeflavit Squod ,propterdectibitm in eara irmpetu ferofim fanguis afflu xit. An vero &percocos occult ofque mneatam ferurn ex abdomine eo peIzetrarit, ihs xftimandtan re/inquo qui non ignrn nui dfefic fra uafaniem interdumeeprofundo ufqran propeli & fafcias crurifraCdo circurnvolutasinficereJlydatideos in membrana adipofa obortx frfnt, pellicuaas fubjedla pinguedine divellente, quod ft diuti*s immoraturÂą tandem fubtilioribiapartibmu ca/ore diffipatts in ge/ativarn concrefit , uti in mu/tis cadaverumn dzfr.,lionibs.s inl wofocomio no]fro una mectimfldliofi , quos eo nomine illuc deducerefoleo,fixpe obfrvoarunt. ldem ferum cut culam Icute di'verfis in locisfeparaouit. Lumborum autem cutjs Jiroorem & putredinern contraxit ,quia ca/or nativm. ob decubitum in earn partern & waj orem ferofi humnors afflau' dumnfuffocatm fait. Tanrum ei quod in hanc hiflo-o riam autor cominentario prodirum reliqtiit in apo.-

ibia

fero

grapho nofro :nos addere plura , qua:dam erianm mnagis illuftrare ac emendare poffemus , ff inftituti radio id ferrer. Qiare hxc aliaque id genus cxercitatioPi f ngulari de hydrope refervantes coronidis loco Monea'

H/oria Axakmmica,

monemus optandum effe ut Johannes Jacobus Stxrhclinus defundi foceri fui obfervationes at-watricas & medicas edi curer, Ionge plus commodi ac laudis parituras quam rradiarus ille poihumus de cerebro,~ guanquam negue hune itiutilern aut vitupermndumn. c eceilfcam. Novimus enim- ab lft & fagaci & labo-. rum patiente viro prx~clarom experientia= thefaurumn fuiffe cows eflumr, haut aliumn in finem guam ut publi-cx utilitati aliquando exponeretur. Forte autem anfain hinc captabunt curioCi guidam de liene parvo diilierendi, cumn alii non defint gui de magno runt g uod ut fiat eft cur optemus potius quam operi manumn ipfi nunc acdmoveaw-us, quip=pe id genus exaperimentis propruis parum inflru&ti. Erir tamen aliquando favente Deo unde cniriofiratrem noflram pafcere fimul & defxderia multorumn implere forfan poo terirrfus. Cxteruzn de liene parvo unam alreramque hifioriam ex Thonero & Spherero quidem anatoix tux pradicx ,Herculeo plane aureoque operi, infer., kcripfe.'

tam eWfe novimus, fed tantw exilitatis fplenem, quan-w

tul um hic dedimus in adulta & vetaila nmulie!e, ha&ae pus fortafis nemno obfervavit. Parerai p:inaifie

I'4RER~

PARERG0CON

SEXTJC.?

hoc efi JOHl. CONRADI

PEYERI

HIS T-ORIA ANATOMICO.*MEDICA de

Muliere hydropica,

cui abdomen fuit & Mterus

plenun-vtumoribus

tuberofus,

ad clariffimum virum

IOHANNEM Chirurgix &

MURALTO

Medicinx Do6&oreim

Petron. Arbi*ter.

vituei

temporibcrs, cum adbuc ,,ucLs viebant ark:s irryx4e,fammumque certa-

PrjfLs

cee, men

interhomines cr4t,

dim laWee.

ne quid

profuturam fecdali

tumore abdomninis

hydropico

CUM,

wuberibus in utero

HISTO RIA

ANATOMICA ad

vrirutn cl2riffimumn

JOHANINEM

MURALTO,

nequeo

~~ Urnjuflitix fit fuurn cuiquc tribuert quod obi repreheaidi plane fervationem iflamn utpote tuan tibi

dcdicemn, Muralte chari Ime;a nec =.

tmu

aliter

porcs quamn ben,v ole

aca

ceptamn rem omnemn xqui boniquc conflulere. Naai qux~ dedifli eadefn & reddo , aft aliis verbis & fiibindte aliter hortatu tuo ie difpofita, tm con cintlior prodiret narratio,

flylo 'concinnit

Meo eft fi quid mnodo gratix ac renui. Sed ad rem. Vitx in omio ac ccelibatu fedenta.

nde

rix~ affueta femina Epifcopicellana E. R. cum ad men" flruoriim eniormitatem uterique prolapfuim

a jul

ventute fibi molfetum etmendandum therrmis Badenfibus

Helvetic is

infeliciter ufa effet peffiTme exinde

valuit. Rcducem quippe gravia uteri tormenta, limborum

196

Pe r4 drpe & n'ers tatberof borum totiufque abdominis dolores acerrimi, deni=. que convulfiones ex intervalHis crebro affigere arque

per vices modo remifflus nunc intenfius exagitare, cum

paulatina

temperiei

naturalis fanguinezx in

pirui-i

tofam mutatione, qua cachexix via f1rara. MeniiruumI

tributumn fanguineum, quod fequior fexus naturx de-w bet, fexagenaria major adhuc perfolvir, exa&ori tail

rigido & accurato ut nunquam deficerec fxpeque folventem triduum vel quatriduum prx cruciatu tor-a tis lumbis ledo mergeret. A pubertate ad fene&ut-tern nihil emendata tranfiit uteri procidentia , cuJus mali pudore virgo matrimnonium oblara quavis occafione recufavir. Interea autem neque medicos fper-. nens nequie advolantres undecunque circumforaneos, datas a fingulis panaceas fpe faniratem recuperandi diligenrer in Uum traxit, abfque tamen emnolumento; Menfiruis enin tiltimo vitx~ fux quadrietinio jam deficientibus convulfiones & cruciatus hyfiericos indies vehementiores perpeffji tandem epigaftrium cruraque interdiu fibi tumnere fentit , detumefcere no&~u. Ide

Vero ab autunino pr terit.o anni Chrifto nato fupra a

mnillefirnum fexcenrefitnum fepruagefimi noni abdomen tiniverfula ufque eo conflaiter intumuit , zegra femper decumbere teneretur,: atque ob tumoris incrementam fenfibile fuapr'e incedere vel negotiis dorneflicis ainplius vacare nequiret. Quo in d'fcri-s mnine confulti mediei ardijum patarnt immedica.

bili

morbo

auxiliumn

invenire

:namn medicametnris magis magifque feAfra, obniitentib-as venter quotidke

fefqnipedem tetirtis exflarer. L_orium! .Tgra citra difficultateit reddiditr, fed turhidumn curn fedimerito -farinaceo. Fuit& alvus illi perpetuo libeautem celer & frequens. Refpitatio labcscrevic, donec

ra. Pulftis

riofa difficilifque anhelitus. Vomitu eriam ingetla fxpe, recr,

nec noth

bilem cunacemn

feu vifcidamn.

FA" ci

j~ora AAtomc4.191 cie demum plane degenerante , & toto corpore pra 4 cer abdomen valde extenuato , cum fanitas vi6ka fluc cumberet mors languoribus finem optatumr impo(iuir. Nuncio obitus accepto matrona nobilis Cleophea Schobingera Sangallenfis , medicinxl & anatomit amnore fingulari flagrans , atqtie ob prxflitam mulie ribus in difficili partu opem nnulriplicem clara, defiderium & curas ad cadaveris illius diffe&fionem con.

vertir. Igitur ut voti compos fiat defunt&m confat*guineos adit, precibufque orat humnaniter, perlufirandumn fibi id concedant quod neqjueant negare vermnibus.

Q,ua interpellatione affenfu propinquorum

imn-'

petrato prxftantifTimus Sylvefler Samuel Anhornius Medicus Sangalle.nfis confe6&oris munus in praefentia nobilis matronx~ jam laudatx obivit. Filo tunc comnventer u1nis duabus curn femiffe amplius

menfuratus

extumuiffe vifus

efQ. Dextro mollius finifirum hypo-a

chonriumlivebat, & hypogaflrii regio taLiui reniot tebatur. Tumnebant vero prxrer naturamn quoque pe-

des, fed imprefforum tamen veffigiorum neutiquam tenaces. Abdominis integumentis communibus dI..

vifis ernanarunt feri uncixe aliquot,. Hic etiam panniculum , quem vulgo carnofum appellant, glandulz complures a dextris ftiparun, molles, larx , & feri plenx. Mufculis dehinc ablatis , qui propemodunm ad me-mbranx~ renuitatem emarcuerant , fub peritonxo larens tumor fingularis omnia fere intus implea Vit,facci faecie inteftina operiens inteflinif-w que prgterea bonarn partern furfum ad diaphragm'a compulfis dorfo perinde adnatus hgrens ac perito. nw~o. Ex aperto tumore iffo fanies vini rubri fxcibus tam conflentia quam colore fimilis prorupit , tants, copia ur media amphora adimpleret-ur , qua! quanti asnofirates pintas circiter duodecim conflituic. Confiaa 2utciM ille ex GrAffa tuuica tanquam coxti-

quippe

c, 8C

& V ero tuberaf De ce,rina in&binias diviftus erat intercedente membrana in~tergecavitaes non xquales penitus, fed at,

edroe

trai altera nonnihil majorem. Pr ter hunc omnicim

vaf i('Cmum tumores feu abfceffus alii ininores deli-

tue runt in Yabdornine , qui juglandem aut anferincim Ovum vel etiam pugnuxi mnagnitudine fngtili haut excedentes itidemn farti turgebaint vilcida ac farliofa illuvie. Omenti nihii prope fupilerfuit , (qUi)?C p-utredine confumti. 1Vntric'auum & intdlitia gracilba Im-

mnor vifcidus ac bilioftis imp'cvir. Mcfettrii c:l iior-

qux ctm itefbtnis temuibus commit*icut infl':11nmata apparuir, & glandulT emjs plerxque indriratx. Colon intelflinum inllammatiotie corrtipttim. Lic a paulo tumnidior xquo. Pancreas fcirrhofumn. Bilem veficula fellis pallenteni nec valde amaramn in conti"o

tinnit, prx2terea calculos aliquot

vnin

fe utos friabiles, ,

betx femnen & colore & magnitud.ine & figuracquo., d.ammodo referentes. Hepar plane variegaturn:namn pars ejus quxdam alba, alia rubicunda, pars denique

grumnos

coa&us. Tu.fufca fuit , & pormx fanguis in morum maxitno vefica urinaria -tantopere adhxCit

fine dlifruptione

reparari

initegra non poffer. Turno-

rem vero fliparunt etiain vafa fangoinea, u{trinque cipca refliculotum v7el potius5 ovarii nmuliebris regionem exorta. Uterum. naturali quatruplo majoremn mireque gibbofum fetn inxqualem illufiris Schobiade Muralto Medico anatomico at-gera que chirurgo pcrquani fagaci examinandcim mnifi

Johannui

Tigurum

;ubi prmfenribus mnedicoruirn flijis Phi-,

Schachtlelippo Conrado Heideggero ,Antonio i, Bartholomxao Schobingero, aliUclue pra'claris & 4offis viris , nemnpe Jacobo R uctlingero & Rudolpho Peflatozzio , obfervata fuir enormis durities, quafli uterus fcirrhus effet torus. In vagina & collo ned iatricis hydadies aliquot winutx nogi

fiabulabantur,