met interviews achtergronden nieuws volledig programma Alexander Reben Brent Hoff
foto: Bram Belloni
meer nieuws op idfa.nl/dagkrant
Muziek Film Kunst Theater Design
Jouw gids voor kunst en cultuur. ned2idfa_dagkrant_za17.pdf
VK-ADV-Parade-2012-245x172,5.indd 1
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
1
10/19/12
1:00 PM
volkskrant.nl/events 9/26/2012 11:10:39 AM
INHOUDSOPGAVE
IDFA SPECIAAL 2 DOCUMENARTY
Is de documentaire kunst? Is het niet te veel het product van toeval, van feiten, van de werkelijkheid? De vraag is, wanneer iets überhaupt kunst is. Als het duidelijk herkenbaar het product is van één maker, die zijn of haar persoonlijke stempel drukt op stijl en thematiek? Neem Heddy Honigmann, op pagina . Kunst is kunst als het in een museum staat, zoals in het Stedelijk. Maar dan zijn ook de fi lms die het Stedelijk@IDFA vertoont kunst. Of zie de Brakke Grond, waar Alexander Reben en Brent Hoff, die de cover sieren, met robots de grenzen van de mens opzoeken en werk te zien is van de Deense fi lmnestor Jørgen Leth, in deze IDFA Speciaal in gesprek met de Nederlandse documentairemaker Barbara Visser. Schilderijen en tekeningen zijn kunst: werk waarvan de maker elk puntje en lijntje zelf heeft gecreëerd – zoals animatie, dat verrassend vaak in documentaires is te vinden. Kunst is een zelfportret, dat het gevoelsleven van de kunstenaar blootlegt? Je krijgt het niet persoonlijker (en niet bloter) dan Silverlake Life, het videodagboek van een ongeneeslijke aids-patiënt.
15
9
6
11
12
15
Waar het Layar-logo is te zien, kan met behulp van een Layar-app extra online inhoud op de pagina worden ontsloten. Dat geldt overigens ook voor de Phenakistiscoop op de Extra Speciaalpagina van IDFA Speciaal 1.
IDFA DAILY ONLINE
De bezuinigingen laten niemand onberoerd. Dit jaar vindt u daarom de papieren Dagkrant niet langer elke dag in de bakken – in plaats daarvan publiceren we om de dag deze IDFA Speciaal. We verschijnen dus minder vaak, maar wel extra dik. En online blijven we net zo dagelijks als altijd, op de Online IDFA Dagkrant, via idfa.nl/dagkrant.
INHOUDSOPGAVE
5
Extra lang napraten met regisseurs. Korte docs die kans maken op Oscars. Petitie Mediafonds.
6/7 Jørgen Leth en Barbara Visser over kunst, wielrennen en nieuwe media.
9
Interview met kunstenaar Mark Boulos over No Permanent Address; zijn documentaireproject over de New People’s Army op de Filippijnen.
11 Robotbouwer Alexander Reben
en fi lmmaker Brent Hoff praten over hun in de Brakke Grond residerende Robots in Residence.
12/13
Animatie krijgt steeds meer speelruimte in de documentaire op IDFA. Een overzicht.
15
Vijfentwintig jaar IDFA: 1993-1997. Peter Friedman kijkt terug op zijn Silverlake Life. Metal and Melancholy, en een jonge Victor Kossakovsky.
IDFA – 3
Speciaal voor alle IDFA- en koffieliefhebbers.
Tegen inlevering van je IDFA bioscoopkaartje ontvang je op 17 en 18 November 1 euro korting op een drankje naar keuze bij een Starbucks vestiging in Amsterdam. Deze promotie is op 17 en 18 November 2012 geldig in Starbucks vestigingen in Amsterdam (m.u.v. vestigingen op Schiphol). Uitbetaling in gelden is niet mogelijk. Starbucks behoudt zich het recht voor om op elk gewenst moment deze actie te annuleren, in te trekken en/of te wijzigen. © 2012 Starbucks Coffee Company. Alle rechten voorbehouden.
22 t/m 30 november
Louis van Gasteren Retrospectief Seismograaf van zijn tijd EYE_IDFAKRANT_LVG_17-10-2012.indd 1
IJpromenade 1 1031 KT Amsterdam Info & tickets:
www.eyefilm.nl 01-11-12 10:52
Tijdens zijn aanstekelijke masterclass, vrijdagochtend in Tuschinski, beweerde Russische documentairegrootheid en IDFA-bekende Victor Kossakovsky dat hij als filmmaker mensen nooit vraagt om iets te doen. Om vervolgens moderator (en filmmaker) Peter Wintonick te vragen op stoelen te staan en trappen op en af te lopen en zo te demonstreren hoe regisseurs hun onderwerp kunnen sturen. foto: Bram Belloni
IDFA.NL/DAGKRANT
Op papier verschijnen we om de dag, online verschijnen we elke dag. Met bijvoorbeeld de rubriek Kill Your Darlings, waarin filmmakers een fragment tonen en bespreken dat ze niet in hun documentaire konden opnemen. Zoals Nadav Schirman, die een scène wegliet uit In the Dark Room waarin zijn ex-terroristische hoofdpersoon klungelt met het laden van een wapen: ‘Als ik geen kippenvel heb, gaat het eruit.’
CORRECTIE DE KORVER
Op zich klopt het, dat fotograaf Corinne de Korver in 2006 en 2007 beroemde internationale documentairemakers vastlegde in een gefingeerd dagelijks leven in Amsterdam, zoals de IDFA Speciaal 1 meldde bij een selectie van haar fraaie portretten. Alleen: ze hield er daarna niet mee op. De oplettende lezer vermoedde dat al, omdat meerdere van de afgedrukte foto’s van later datum stammen.
NIEUW! OOK HIER!
De Escape doet niet meer mee, maar wel het Marie-Stella-Maris IDFA Café. Andere nieuwe namen op de locatielijst van IDFA zijn EYE, met jeugddocumentaires op zondag 25 november, het Bijlmer Parktheater met fi lms van 22 t/m 24 november, en het DeLaMar, met op 24 en 25 november The Best of IDFA.
MOVIES THAT MATTER
LANG NAPRATEN Dit weekend zijn er vier speciale, extra lange nagesprekken bij fi lms in Tuschinski 1. Zaterdag praat Raymond van den Boogaard met onder anderen generaal Roméo Dallaire na afloop van Fight Like Soldiers Die Like Children (18:00 uur), waarin de voormalige VN-commandant een belangrijke rol speelt. Daarvoor spreekt Daphne Bunskoek met NRC Handelsblad-
mediachef Mark Duursma over trash-televisie, naar aanleiding van Évocateur: The Morton Downey Jr. Movie (16:00 uur). De voetbalzondag begint vroeg met ex-Ajaxspeler Jari Litmanen en een aantal van zijn sportcollega’s, die na afloop van The King – Jari Litmanen (12:15) worden ondervraagd door Frits Barend. En later die dag vertelt de jonge Deens/Afghaanse journalist Nagieb Khaja over zijn documentaire My Afghanistan – Life in the Forbidden Zone (15:15 uur), waarin hij dertig Afghaanse burgers hun leven laat registreren met een cameratelefoon.
Alle movies matteren natuurlijk. Maar deze selectie wel heel erg: op zondag vertoont mensenrechtenclub Movies that Matter na elkaar Camp 14: Total Control Zone (12.00 uur), waarin een voormalige Noord-Koreaans gevangene zijn lot beschrijft, The Reluctant Revolutionary (14.30 uur), waarin we teruggaan naar het begin van de revolutie in Jemen, en Where Heaven Meets Hell (16.30 uur), waarin Indonesische mijnwerkers op de rand van een een vulkaan leven. In Tuschinski 2.
PETITIE MEDIAFONDS
De geplande opheffi ng van het Mediafonds (een bezuiniging van 16 miljoen euro) verontrust de Nederlandse documentairewereld – de helft van de Nederlandse selectie op IDFA is door het fonds ondersteund. Op http://petities.nl/ petitie/mediafonds-moet-blijven kunt u een petitie ondertekenen om op uw beurt het fonds te ondersteunen. U schaart zich daarmee aan de zijde scharen van documentairecoryfeeën John Appel, Jos de Putter en Peter en Petra Lataster.
OSCAR-KANSHEBBERS
IDFA vertoont twee van de acht korte documentaires die op de shortlist staan voor de Oscar voor Beste Documentaire. The Education of Mohammad Hussein jaagt in 38 minuten angst aan over de onderdrukking en radicalisering van Amerikaanse moslims en Open Heart (zo18 13:15 Tusch6) trekt twee minuten meer uit voor het enige ziekenhuis in Afrika waar arme mensen gratis openhartoperaties kunnen ondergaan.
Opening DocLab foto: Nichon Glerum
FOLK, PUNK EN SPRINGFIELD
Het zijn bijzondere voorstellingen dit weekend op IDFA@Melkweg: eerst de film, dan live nog eens de muziek. Zoals op zaterdag 17, na afloop van folkdoc Big Easy Express, een sfeervol bijpassend optreden van Tangerine; een spectaculair optreden van protopunkers Death bij hun herontdekkingsdoc A Band Called Death; en een dj-set van Eddy de Clerq na de Belgian New Beat-doc The Sound of Belgium.
En op zondag 18 zingt singer-songwriter Case Mayfield songs uit de Oscar-getipte Searching for Sugar Man, speelt ex-Fugee John Forté nummers uit zijn tournéedoc The Russian Winter en gaat Efterklang dj’en na de Efterklang-doc The Ghost of Piramida. Bovendien speelt seventiesster Rick ‘Jessie’s Girl’ Springfield na afloop van de première van An Affair of the Heart – terwijl de Q&A wordt geleid door Springfield-fan Leon Verdonschot.
Let op: de optredens zitten vast aan de vertoningen van de films!
GO IDFA! 17&18.11
9.00-1.00 Marie-Stella-Maris IDFA Café, Rembrandtplein gratis 10.00-23.00 The One Minutes Mini Cinema, Foyer Brakke Grond gratis 10.00-23.00 Tentoonstelling Expanding Cinema, Brakke Grond Tuinzaal gratis 12.00&14.00 Andere Tijden, Stadsarchief Vijzelstraat 32 gratis 12.00-20.00 Focus Forward & Doc Next Mini Cinema’s, Rembrandtplein gratis 16.00-16.30 Hi-TEA met Ally & Peter, Tuschinski VIP Lounge gratis 16.00-19.00 Videojukebox Tunes Changing The World, Mediaroom Melkweg gratis IDFA – 5
foto: Nadine Maas
‘Ik bewonder uw werk’, zegt Barbara Visser ter begroeting, ‘en ben benieuwd naar uw expositie. In zekere zin kruisen onze artistieke wegen zich. Ik ben begonnen als visueel kunstenaar, met installaties in museumruimtes, maar richt me momenteel op films voor in de zaal of op televisie. Terwijl uw werk hier nu in een museumopstelling is geplaatst.’ ‘Uw film begint veelbelovend’, stelt Jørgen Leth vast. ‘Heldere tinten, een prikkelende premisse. Zodra ik ben afgekickt van acht uur per dag als jurylid films bestuderen, zal ik de uwe in alle rust gaan kijken.’
KUNST EN BEDROG Vissers film gaat over de Nederlandse fraudeur Clemens Kahman. ‘Oplichters hebben me altijd geboeid’, vertelt Visser. ‘In hun creatie van een schijnwereld zijn ze in zekere zin verwant aan kunstenaars. Met Clemens kreeg ik een ideaal personage in de schoot geworpen. Als freelancer kende ik het fonds dat hij heeft getild, maar ik kende hem niet persoonlijk. 6 – IDFA
Net als iedereen die bij het fonds betrokken was, heb ik wel eens een brief van hem ontvangen. Clemens was uiterst secuur en vasthoudend, allesbehalve een avontuurlijke geest. Dus het was voor ons allen een raadsel wat er in hem gevaren kan zijn. Toch moet hij zijn zwendeloperatie nauwgezet en lang van tevoren hebben gepland. Het is ongetwijfeld een fantasie van veel kantoorklerken op een dag door de muren van hun grijze bestaan te breken, maar vrijwel niemand voert zoiets daadwerkelijk uit. Dat maakt Clemens zo bijzonder, zo dubbel. Dat hij in een omgeving werkte die gelieerd was aan het artistieke milieu, heeft wellicht iets in hem losgemaakt. Hij had een fascinatie met kunstenaars, die alles in de waagschaal stellen om hun droom na te jagen en genoegen nemen met een ongeregeld inkomen, in ruil voor vrijheid. Een boekhouder bevindt zich in een totaal tegenovergestelde situatie: gebonden aan regelmaat en regeltjes, en heel veel zekerheid. De confrontatie met die andere wereld moet
bij hem, op midlife-leeftijd gescheiden van z’n vrouw, een schakelaar hebben omgezet.’
LIST EN BEDROG Jørgen Leth, die naast zijn artistieke activiteiten al vijfentwintig jaar de Tour de France becommentarieert voor de Deense televisie en in 1976 de klassieke wielerfilm A Sunday in Hell maakte, over de voorjaarskoers ParijsRoubaix, is als kenner van het wielermetier vertrouwd met list en bedrog: ‘Een goede wielrenner moet de kluit een beetje bedonderen. Dat begint met het veinzen van vermoeidheid, waardoor een renner niet te lang op kop hoeft te rijden, om vervolgens in de sprint zijn afgematte vluchtmakkers af te troeven. Of de combines, de vraag wie met wie in de slag zit. Dat is niet irritant maar interessant. De verontwaardiging over het gebruik van prestatiebevorderende middelen verbaast me dan ook. Voor mij bederven al die dopingverhalen de sport helemaal niet. Wielrennen is een verhaal dat zich voor
BARBARA VISSER EN JØRGEN LETH OVER SCHIJN EN JONGLEREN MET DISCIPLINES
‘IK PROBEER
ZO VEEL MOGELIJK LOS TE LATEN’ De Deense renaissanceman Jørgen Leth en de Nederlandse filmmaker Barbara Visser delen een interesse voor bedrog, een menselijke gedraging die raakt aan het kunstenaarschap. Leth (1937) zit dit jaar in de jury van de Feature-Length Competition, terwijl in de Brakke Grond de expositie My Name is Jørgen Leth een overzicht geeft van zijn oeuvre. Van Visser (1966) is het resultaat te zien van het plan waarmee ze in 2010 de IDFA Scenario Workshop won: C.K., over een boekhouder die een Amsterdams kunstenfonds voor miljoenen euro’s bezwendelde.
C.K
het oog van de camera ontspint, terwijl een belangrijk deel van de strijd zich in het verborgene afspeelt. Het is aan de kijker dat spel te doorgronden. Dat geldt trouwens ook voor de handel, de politiek en de rest van de maatschappij.’ Leth was uitgenodigd voor de IDFA-paneldiscussie over doping maar moet wegens zijn drukke juryschema verstek laten gaan. ‘Langs deze weg wil ik wel een schot voor de boeg geven’, zegt Leth. ‘De houding tegenover doping is symptomatisch voor een hypocriete samenleving, die vergeefs hunkert naar zuiverheid. Zo is het is belachelijk om Lance Armstrong uit de uitslagen te schrappen. Hoe je het wendt of keert: hij heeft die zeven Tour de Frances gewonnen. Je kunt er wel de voetnoot bij plaatsen dat hij die prestaties met illegale methodes heeft geleverd, net als z’n concurrenten overigens. Schandalig zoals met wielrenners wordt omgesprongen. In alle andere professionele sporten wordt ook gefraudeerd, maar deze beroepsgroep
is blijkbaar beroofd van hun fundamentele mensenrechten.’
IMPROVISATIE EN IDENTITEIT Barbara Visser, net als Leth van meerdere markten thuis, vindt het inspirerend om te zien hoe de Deense regisseur met ogenschijnlijk volslagen verschillende disciplines jongleert. ‘Een renaissancefiguur’, noemt Leth zichzelf. ‘Ik maak gedichten en fi lms, maar het Deense publiek kent me vooral als Tour de France-commentator. Ooit ben ik begonnen als journalist, in de tijd dat Kopenhagen een hotspot voor de internationale jazzscene was. Thelonious Monk, Bud Powell, Dexter Gordon, Stan Getz, Ben Webster en Chet Baker – ik heb ze bewonderd, beluisterd en besproken. Daar is m’n hang naar improvisatie naar te herleiden. Lars von Trier, met wie ik tien jaar geleden The Five Obstructions maakte, is juist een control freak. Dat botst geweldig. Ik probeer zo veel mogelijk los te
laten en op het toeval te vertrouwen. Onze identiteit als kneedbare materie.’ Visser goochelt in haar werk ook met de betrekkelijkheid van identiteit. Zo speelde ze ooit zichzelf als fictief karakter in een Litouwse soapserie, publiceerde ze de monografie Barbara Visser is er niet en ontwierp ze een postzegel van een iconische Hollandse molen die nagemaakt is door Japanners. In C.K. komt het titelpersonage zelf niet in beeld. ‘Behalve op een vage tijdschriftfoto met een zwart balkje voor z’n ogen’, verheldert Visser, die in haar film wel foto’s heeft opgenomen van mannen die op Clemens Kahmann lijken. De acteur Jacob Derwig spreekt teksten in die Visser Clemens in de mond heeft gelegd.
afpersing. Voor het wegsluizen van al dat geld heeft hij zich ingelaten met Oost-Europese handlangers. In zijn naïviteit moet hij die hebben vertrouwd, maar dat slag zakenmensen loert puur op eigengewin en gaat over lijken.’ ‘Mijn volgende reis gaat ook naar het Verre Oosten’, vertelt Leth. ‘Met m’n zoon Asger ga ik in Vietnam filmen. Normaal verblijf ik in de wintermaanden op Haïti, maar tijdens de aardbeving tweeënhalf jaar geleden is m’n huis weggevaagd. We hebben alleen onze laptops kunnen redden. En ons leven. Die schokkende gebeurtenis heeft me zwaar getraumatiseerd, wat de therapeutische dichtbundel Starting from Scratch heeft opgeleverd.’
THAILAND EN HAÏTI
Paul van de Graaf
‘Over Clemens’ lot tasten we in het duister’, aldus Visser. ‘Vermoedelijk verblijft hij in Thailand, waar hij onlangs zwervend op straat zou zijn gesignaleerd. Maar het is ook niet uitgesloten dat hij dood is, slachtoffer van
My Name is Jørgen Leth - samengesteld door Michael Touber. Dagelijks t/m zondag 25, vanaf 10:00 uur, Brakke Grond Tuinzaal C.K. - Barbara Visser. Zo 18, 15:15 uur, Tuschinski 6; do 22, 19:45 uur, Tuschinski 6
IDFA – 7
feliciteert IDFA met het 25-jarig jubileum en wenst alle makers, omroepen en producenten een goed festival 17 november
18 november
Karsu* Mercedes Stalenhoef
Almost 18* Ingeborg Jansen
IKON / Pieter van Huystee Film
HUMAN / IE films
Kill your Darling* Jaap van Hoewijk
The Only Son* Simonka de Jong
NCRV / Zeppers Film & TV
BOS / IDTV
Bente’s Voice* Marijn Frank
Alone in the World* Denise Janzée
VPRO / Blazhoffski Productions
NCRV / Recht zo die gaat producties
Mookie* Neske Beks
Rawer Anneloek Sollart
NCRV / Zuidenwind Filmproductions
NCRV / Basalt Film
DocLab: Keep on Steppin’ Marjoleine Boonstra
Karsu Mercedes Stalenhoef
HUMAN / Submarine Channel
IKON / Pieter van Huystee Film
Wrong Time Wrong Place John Appel
C.K. Barbara Visser
HUMAN / Cobos Films
The Hum of Holland Stella van Voorst van Beest BOS / Volya Films
Metal and Melancholy Heddy Honigmann VPRO / Ariel Film Production
Binger Filmlab congratulates Simonka de Jong with the World Premiere of The Only Son IDFA Competition for Dutch Documentary Saturday 17 Nov 2012 17:00 Tuschinski 3 Industry Screening Sunday 18 Nov 2012 18:45 Tuschinski 2 World Premiere Tuesday 20 Nov 2012 22:30 Tuschinski 2 Wednesday 21 Nov 2012 20:00 Brakke Grond Rode Zaal The Only Son was supported by the Doc Lab of the Binger Filmlab
VPRO / De Familie
Wrong Time Wrong Place John Appel HUMAN / Cobos Films
BingerFilmlab.com
All of Me Susan Koenen NCRV / Hollandse Helden
*première
Taking the Plunge Michiel Brongers
17 november
Father Wanted Annelies Kruk
IDFA Melkweg Competition for Music Documentary 2012
NCRV / Selfmade Films
NCRV / Hollandse Helden
Première Kids & Docs i.s.m. Cinekid en IDFA
Sounds for Mazin Ingrid Kamerling EO / Hollandse Helden
Mediafonds supports IDFA Media Talks, debatten en nagesprekken
Delete Janetta Ubbels NTR / Bananaz
The Hide Out Astrid Bussink KRO
VANAF 2013 TE ZIEN IN DE FILMTHEATERS WWW.CINEMADELICATESSEN.NL adv_IDFA_Cinemadelicatessen.indd 1
06-11-2012 14:53
Jan’s Mom Anneloor van Heemstra Lees: 609 cultuur en media #12 veel aandacht voor documentaire
NCRV / Hollandse Helden
BOS / Blackframe
feliciteert Denise Janzée met de wereldpremière
www.mediafonds.nl
Little Mo Sjoerd Oostrik
Alleen in de wereld/ Alone in the World
Sarah’s Night Anne Kleisen
VPRO / BALDR Film
Deze documentaires zouden niet bestaan zonder het Mediafonds. Voorkom de voorgenomen opheffing, teken de petitie op mediafondsmoetblijven.petities.nl These documentaries would not have been realised without the support of the Dutch Cultural Media Fund. Help to avoid the proposed dissolution, sign the petition on mediafondsmoetblijven.petities.nl
Kinderen van bekende kunstenaars uit de jaren zestig worstelen met hun opvoeding www.idfa.nl
DIRECTOR’S CUT
MARK BOULOS OVER NO PERMANENT ADDRESS
‘MARXISME BEÏNVLOEDT KUNSTENAARS NOG STEEDS’ Als academisch marxist was kunstenaar Mark Boulos nieuwsgierig naar de praktijk van de revolutie. Een maandenlang verblijf bij guerrillastrijders op de Filippijnen resulteerde in de installatie No Permanent Address. Het is een van de aankopen van het Stedelijk Museum die op IDFA worden vertoond.
KORT
ROGALIK
In deze korte, experimentele film zoomt een camera langzaam in op een detail in een kamer, om langzaam weer uit te zoomen en de complete ruimte te tonen. Als een onderzoekende blik in een kamer. De nieuwsgierige camera toont huiskamers waar hele gewone mensen hele gewone én opmerkelijke dingen doen. Een visuele reis op slechts enkele vierkante meters. (MN) Rogalik - Pawel Ziemilski. Zo 18 12:30 uur, Tuschinski 5; ma 19 22:30 uur, Tuschinski 4; wo 21 11:30 uur Munt 13; do 22 13:15 uur Munt 9.
BUITEN BEELD
THE IMPOSTER
foto: Nichon Glerum
Een krantenartikel over een huwelijk tussen twee Filippijnse homoseksuele guerrillastrijders zette kunstenaar Mark Boulos, die is geschoold als documentairemaker, op het spoor van No Permanent Address. Maar toen hij ze eindelijk had achterhaald bleek een van hen al te zijn overleden. Boulos hield vast aan zijn concept van terrorisme en liefde. ‘De NPA wordt door de Europese Unie en de Verenigde Naties gezien als een terroristische beweging. Ik wilde hun menselijke kant laten zien.’ Daarnaast gaat de installatie over communisme. ‘Het marxisme heeft de documentairetechniek en -structuur sterk beïnvloed, met makers van Dziga Vertov tot Jean-Luc Godard. Daar wilde ik op ingaan. Al lijkt het marxisme dood, sinds de val van de Sovjet-Unie en de opkomst van het kapitalisme in China, veel kunstenaars en filosofen worden er nog steeds door beïnvloed. Ik wilde kijken wat er buiten de academische en kunstwereld van over is.’ Dus verbleef hij maanden in zijn eentje bij twee guerrillagroepen van de New People’s Army op de Filippijnen. Dat is uit de dialogen af te leiden; verder zouden het net zo goed Vietcongs in de jaren zestig kunnen zijn. We zien in de film geen confrontatie tussen leger en guerrilla’s. Maar ‘de vijand’ is wel gevaarlijk dichtbij en we zien hoe de brigade zich opmaakt voor de strijd. Dat deze scène eindigt in een anticlimax was achteraf gezien maar gelukkig ook; afgelopen zomer
zijn meerdere rebellen tijdens gevechten gesneuveld. Hoewel zijn werk over de liefde gaat, vond Boulos het jammer dat hij geen strategische aanval kon filmen. ‘Het is meer een zachte revolutie; zolang het kan, wordt er onderhandeld. Maar als het moet zijn ze keihard.’ Een gevecht filmen was sowieso lastig geweest. ‘Geen idee hoe dat eruitgezien had. Er zijn geen loopgraven of andere plekken waar je bescherming kunt zoeken, zoals wanneer je met het leger zou meereizen. Nu waren er alleen wat bosjes en bomen.’ Voorbereid op geweld had hij zich dan ook niet. ‘Ik geloof eigenlijk niet dat dat had gekund. Ik rekende op hun hulp en bescherming, en op wat geluk.’ Een wapen droeg hij niet, al boden ze hem er direct één aan toen hij arriveerde. ‘Dat zou een grens overschrijden. Het is bovendien illegaal: de wetten tegen terrorisme zijn zeer duidelijk.’ De guerrilla’s waardeerden het, dat er een open en eerlijk portret over ze werd gemaakt. ‘Het is geen conflict dat vaak in de publiciteit komt; al helemaal niet internationaal. Ze vertrouwden me en noemden me ook kameraad. De kijker ziet wat ik zie: die mensen hebben goede intenties en ze zijn wanhopig.’ (WK) No Permanent Address – Mark Boulos. Zo 18 20:00 uur Tuschinski 6, vertoond met Commission van Erik van Lieshout in het programmablok ‘Stedelijk@IDFA: Capitalism’ en ingeleid door Bart Rutten, curator van het Stedelijk.
IDFA – 9
Het beste van hedendaagse Europese en niet-westerse cinema.
www.rialtofilm.nl Het hele jaar de nieuwste documentaires in aanwezigheid van de makers. DIE KINDER VON NAPF - Alice Schmid
heerlijke noodle- en rijstgerechten salades | vers geperste sappen wijn | sake | (japans) bier
amstelstraat 8 (hoek rembrandtplein) | amsterdam zon-don : 12.00-22.00 | vrij-zat : 12.00-23.00
wagamama.nl
Š 2012 - wagamama is a registered trademark of wagamama ltd
‘ROBOTS LATEN MENSEN VERDER GAAN DAN ZE EIGENLIJK WILLEN’
In de Foyer van de Brakke Grond rijden vijf kleine, met karton beklede robotjes rond. Pak ze op en de vertederende Cubies bestoken je met vragen die je uit de tent proberen te lokken. Makers Brent Hoff en Alexander Reben: ‘Zo voelt het dus om onderwerp van een documentaire te zijn.’
Brent Hoff (l) & Alexander Raben (r)
DE BEZOEKER
foto: Bram Belloni
Robots kunnen de meest complexe dingen, dus waarom geen documentaire maken? Brent Hoff en Alexander Reben zijn geïnteresseerd in onze relatie met technologie en machines. Reben: ‘Die gaat soms best ver. Waarom schreeuwen we tegen onze auto als die niet goed werkt?’ Hij is de maker van de Cubies, Hoff is verantwoordelijk voor de vragen die ze stellen. Hoff: ‘Eigenlijk doen we wat iedere documentairemaker doet: zoek een onderwerp, laat hem iets idioots over zichzelf onthullen en toon dat aan de wereld.’ Een grapje natuurlijk, want hoewel het duo mensen zeker over een bepaalde streep probeert te trekken, biedt Robots in Residence vooral een leuke, uitdagende ervaring. Het idee is dat mensen even één-op-één met de Cubie in gesprek gaan, terwijl een ingebouwde camera alles filmt. De meest interessante momenten worden er uitgepikt en aankomende maandagavond gepresenteerd op DocLab Live: Reality vs Future. ‘Met humor probeer ik te zorgen dat mensen zich openstellen, maar ook door ze te shockeren en uit te dagen’, vertelt Hoff. ‘Ik denk dat de robots schattig genoeg zijn – hun stemmen zijn
BRAKKE GROND, DONDERDAG 15 NOVEMBER, 11:46 UUR
EXPOSITIE: EXPANDING DOCUMENTARY Christopher Murray (27), filmmaker Ignacio Rojas (26), filmmaker
‘Het bewijst maar weer: op het web gebeuren de beste dingen’, zegt Ignacio. Hij bekijkt samen met collega-fi lmmaker Christopher de ruimte met vijftien grote computerschermen en iPads in De Brakke Grond, waarop alle projecten te zien zijn die meedingen in de IDFA DocLab Competition for Digital Storytelling. De Chileense heren zijn hier op bezoek met hun eigen project, MAFI.tv – Filmic Map of a Country, en komen vandaag hun installatie checken – en die van de concurrentie natuurlijk. ‘Toen we ons inschreven voor deze competitie hebben we veel gehad aan DocLab-fi lms en -pro-
jecten van eerdere jaren’, legt Christopher uit. ‘Het is geweldig dat IDFA als een van de weinige festivals zo veel plaats inruimt voor interactieve installaties en kunst.’ Ignacio zegt ook nieuwsgierig te zijn naar werk van de anderen: ‘Juist omdat we de enigen zijn uit Latijns-Amerika. We zijn benieuwd naar hoe in andere delen van de wereld aan digital storytelling wordt gedaan. Dat Robots in Residence-project bijvoorbeeld.’ Christopher: ‘Het is bijzonder om in een ruimte te verkeren waar allerlei vormen van documentairetaal voorbijkomen. Handig ook, al die hangstoelen. Je bent zo een halve dag zoet met dit programma.’ (MN)
ook heel lief – om mensen te verleiden veel verder te gaan dan ze eigenlijk willen.’ Dat is in elk geval Rebens ervaring met Cubies voorganger Boxie. ‘Die had als belangrijkste doel mensen voor zijn karretje te spannen en fysieke dingen te laten doen, zoals een trap oplopen. Op een bepaald moment was iemand die vastzat vanwege de vulkaanuitbarsting in IJsland vijf minuten lang zijn meest intieme gevoelens met Boxie aan het delen. Dat ging veel dieper dan ik aanvankelijk dacht.’ Het rare is dat mensen zich volgens hen enorm aan robots hechten. Het overkwam Hoff wel eens dat mensen de robotpuppies die hij aan hen had uitgeleend nauwelijks meer wilden afgeven. Hoff: ‘De Cubies zien er echt uit als een robot en niet als een baby of een eekhoorn of zo. Onze hersenen pikken het namelijk direct op als er iets net niet klopt. Wanneer een robot, die eruitziet als een robot, een fout maakt, zijn mensen veel inschikkelijker.’(WK) Robots in Residence – Alexander Raben, Brent Hoff. T/m 23 november doorlopend van 15:00-22:00 uur Brakke Grond Foyer. Reality vs Future. Ma 19 22:00 uur Brakke Grond Rode Zaal.
‘Op het web gebeuren de beste dingen’
foto: Nichon Glerum
DRAAIT ER NOG WAT LEUKS?
WERELDRECORDHOUDER VAN WERELDRECORDS Meters afleggen op loodzware schoenen; hoelahoepen met een indrukwekkend grote ring; appels doorklieven met een samoeraizwaard; bergen beklimmen op halfronde springstelten: Ashrita Furman draait er zijn hand niet voor om. Maar een dagtaak heeft deze Amerikaan er wel aan. Hij is recordhouder van Guinness World Records. Terwijl Furman met gemak een prestigieuze studie had kunnen volgen aan Harvard, verzuchten zijn bejaarde ouders toch een tikkeltje teleurgesteld. Deze voormalige boekenwurm, een klassiek ‘bang voor de bal’-jochie, leek voorbestemd voor een academisch leven. Maar het liep anders. En hij is er maar wát blij mee. Deze vriendelijke manager van een biologische supermarkt is namelijk een bijzonder gelukkig mens. En een beetje gek ook – natuurlijk.
We volgen de opgewekte Furman tijdens voorbereidingen van nieuwe uitdagingen en zien een even indrukwekkende als hilarische beeldcollage van zijn origineelste recordpogingen. Beretrots loopt hij in die megazware schoenen de finish over terwijl een haag van fotografen het moment vastlegt. Hij blijkt een graag geziene gast op het Guinness World Record-kantoor, omdat hij bijna single-handedly hun merknaam hooghoudt. Ondertussen is de ster van deze aanstekelijke film eigenlijk helemaal niet bezig met roem en eer. Hij is simpelweg een gelukkig mens wanneer hij op z’n kop hangend met drie ballen jongleert – en daar de beste ter wereld in is. (MN) The Record Breaker – Brian McGinn. Di 20 17:45 uur Tuschinski 3; vr 23 18:00 uur Tuschinski 4; za 24 12:00 uur Munt 10.
IDFA – 11
THEMA ANIMATIE
DOCUMENTAIREMAKERS ONTDEKKEN DE VOORDELEN VAN CREATIEF STIJLMIDDEL
VAKER SPELEN MET ANIMATIE
Het is als kleuren buiten de lijntjes: animatie toevoegen aan films die bij uitstek de realiteit verbeelden en die opnames gebruiken als feitelijk bewijs. Toch is het gebruik van deze kunstvorm zo gek nog niet: om fantasieën of metaforen te verbeelden, ter illustratie, vervanging van niet-bestaande beelden of om complexe informatie inzichtelijk te maken. En met het oprukken van nieuwe media en innovative storytelling krijgt dit creatieve stijlmiddel steeds meer speeltijd.
door Maricke Nieuwdorp
Zijn muil scheurt open in een angstaanjagende schreeuw, terwijl sigarettenrook uit z’n oren stoomt. Het blijkt een getekende interpretatie van Morton Downey Jr. (1933-2001), te zien in Évocateur: The Morton Downey Jr. Movie. Een documentair portret van de aartsvader van trash-TV, die er in real life minstens zo angstaanjagend uitzag. Deze kettingrokende, licht ontvlambare talkshowhost beschimpte en bedreigde in de jaren tachtig zowel zijn publiek als z’n gasten, met inzet van alle scheldwoorden die hij uit zijn ruime vocabulaire kon opdiepen.
gen vechtpartijen. Makers Seth Kramer, Daniel A. Miller en Jeremy Newberger gingen verder: geheel in stijl en met gebruik van de typische jarentachtigkleuren van het loudmouth-logo worden de demonen van de protagonist in beeld gebracht. Met hemzelf als vijand nummer één. De door de makers genoemde ‘heavy metal-animatie’ geeft fantasieën (of nachtmerries) weer. Duivels, naakte wijven, felgekleurde auto’s, Amerikaanse vlaggen en alomtegenwoordige chaos in Downey’s hoofd. Is ’t diens zieke ziel? Je zou het zo geloven - ook al was zijn furieuze personage een ‘act’.
VERBEELDING
METAFOOR
Niet voor niets was het logo van Downey Jr.’s show een grote bek, door de achterban liefkozend ‘loudmouth’ genoemd. De fi lmmakers zaten zelf als tieners aan de buis gekluisterd, wisselden VHS-banden van de show uit en stoften later stapels tapes af op zoek naar bruikbare oude opnames. Maar ze kozen behalve voor archiefmateriaal en interviews ook voor karakteristieke animatie. Een bijzondere keuze, omdat er geen tekort is aan memorabel beeldmateriaal van Morton Downey Jr: van mediagenieke scheldkanonnades en nieuwsitems tot diepte-interviews en door camera’s gevan-
Ginger Baker, onderwerp en gevaarlijk projectiel uit Jay Bulgers documentaire Beware of Mr. Baker, is nog springlevend. Toch is ook hier, ondanks karrenvrachten aan archiefmateriaal van de legendarische drummer, animatie ingezet. Animatie die deels fungeert om Bakers fantasie te verbeelden, deels als illustratie bij diens verhaal, en deels om Bakers levenskeuzes in metaforen te vangen. Baker, die voor niemand bang lijkt, heeft er een handje van om te verkassen, iedereen achter te zich laten en elders een nieuw leven op te bouwen. Gedreven door onrust, maar – zo lijkt
12 – IDFA
het – ook door bindingsangst. Hij is als de geanimeerde slaaf op het Romeinse schip dat hij de hele wereld over roeit. Ook tonen de getekende beelden een pad van zowel grootse avonturen als destructie. Expressionistisch van vorm; rauw en met ballen. De jeugd van deze muzikale schreeuwlelijk wordt verbeeld in getekende animaties, afgewisseld met oude foto’s, die als in een kijkdoos voor en achter elkaar schuiven. Het is duidelijk dat de makers in twijfel trekken of deze ‘rooie’ zijn duivels onder controle heeft.
CAMOUFLAGE Animatietechniek is bij Smash & Grab – The Story of the Pink Panthers creatief ingezet voor het anonimiseren van protagonisten, die het nodige op hun kerfstok hebben en daarom niet herkend willen worden: leden van een internationale misdaadorganisatie die juweliers berooft. Naast door beveiligingscamera’s gemaakte beelden van de daadwerkelijke overvallen, gesprekken met betrokken detectives en onderzoeksjournalisten, interviewt Havana Marking de daders zelf. Ze zijn gecamoufleerd als een Andy Warhol-kunstwerk, door middel van een animatielaag bovenop het gefi lmde portret. Een inventieve oplossing die de
gebruikelijke lelijke blurs op gezichten van anonieme geïnterviewden vermijdt. Het resultaat is zelfs zo aantrekkelijk, dat Marking ook andere scènes deze make-over heeft gegeven. Daarmee is animatie niet alleen een middel om personen onherkenbaar te maken, maar wordt het een stijlmiddel om het verhaal te vertellen.
HERINNERINGEN Zowel in Camp 14: Total Control Zone als 30 Years of Darkness wordt getekende animatie ingezet om herinneringen van de hoofdpersonen te visualiseren. Beide fi lms gaan over gevangenschap. In Camp 14 wordt een 23-jarige jongen geportretteerd die opgroeide in een strafkamp in Noord-Korea. Zijn onderkoeld vertelde gruwelverhalen worden geïllustreerd met van bijna alle kleur ontdane animaties. Het zijn herinneringen die het voorstellingsvermogen te boven gaan. Van het werken in de mijnen als kleuter, verplicht bijwonen van openbare executies tot het ‘verraad’ aan zijn moeder; in bijna minimalistische visuals krijgen de verhalen een heel eigen vorm. Levend begraven: zo omschreef Manuel Cortés zijn onderduikperiode in zijn eigen huis in 30 Years of Darkness. Deze socialis-
THEMA ANIMATIE
tische voormalig burgemeester dook onder toen na de Spaanse Burgeroorlog alle grenzen dichtgingen en hij uit handen moest zien te blijven van Franco’s repressieve regime. Dertig jaar lang. Manuel H. Martín schetst Cortés’ ongelofelijke verhaal aan de hand van oude fi lmbeelden en interviews met historici en familieleden. Maar vooral door middel van Cortés’ persoonlijke, gedetailleerde verhaal, voorgelezen door acteur Juan Diego. Martín koos ervoor dat verhaal te voorzien van beeldanimatie – en vulde daarmee het leeuwendeel van de fi lm in. Het is geen klassieke tekenfi lm geworden, want de beweging zit niet altijd in de animatie zelf. De camera zoomt in of uit op een tekening waardoor beweging wordt gesuggereerd. Zo verandert een gedetailleerde tekening van een bombardement in een actiescène.
UITLEG Wie wil vermijden dat een fi lm over een taai onderwerp verzandt in een college vol cijfers en talking heads, kan animatie gebruiken om informatie op een vermakelijke manier inzichtelijk te maken. Dat bedachten ook de makers van Poor Us - An Animated History of Poverty. Naast allerhande uitleg over wetenschappelijke onderzoeken en de gecompliceerde geschie-
denis van de mensheid, zorgt het gebruik van kleurrijke, informatieve animatie zowel qua inhoud als vorm voor een frisse wind. Helemaal omdat de stijl iets weg heeft van de typische tweedimensionale, felgekleurde look uit animatie, zoals de Kirikou-series van Michel Ocelot. Animatie leent zich bij uitstek voor andere dragers dan de traditionele fi lm. Documentairemakers beginnen op dat vlak voorzichtig hun grenzen te verleggen. Zoals Daniel Burwen, die een documentaire graphic novel ontwikkelde voor tablets: CIA: Operation Ajax. Geïnspireerd op Stephen Kinzers boek All the Shah’s Men: An American Coup and the Roots of Middle East Terror. Het eindresultaat is een mind-blowing ervaring, waarbij de kijker/gebruiker al swipend wandelt door een thrillerachtig, interactief beeldverhaal, voorzien van een sterke soundtrack, achtergrondgeluiden, desgewenst oproepbare achtergrondinformatie en fragmenten uit journaalbeelden. Als dit de toekomst is van documentaire, in tedere omhelzing met animatie, dan is dat er één om naar uit te kijken.
30 Years of Darkness – Manuel H. Martín. Ma 19 10:00 uur Munt 11; di 20 20:00 uur Tuschinski 3; do 22 17:00 uur Munt 10; vr 23 13:45 uur Munt 11; za 24 11:00 uur Brakke Grond Rode Zaal. Beware of Mr. Baker – Jay Bulger. Za 17 12:00 uur Melkweg – Rabozaal; di 20 22:15 uur Munt 12; wo 21 21:30 uur Melkweg – Theaterzaal; za 24 16:15 uur Tuschinski 6. Camp 14: Total Control Zone – Marc Wiese. Zo 18 12:00 uur Tuschinski 2; ma 19 16:45 uur Tuschinski 1; di 20 20:00 uur Munt 13; wo 21 13:30 uur Munt 13. CIA: Operation Ajax – Daniel Burwen. Voor € 4, 49 in de App Store, ITunes. Évocateur: The Morton Downey Jr. Movie – Daniel Miller, Jeremy Newberger, Seth Kramer. Za 17 15:15 uur Tuschinski 1; zo 18 12:30 uur OBA. Poor Us – An Animated History of Poverty – Ben Lewis. Di 20 19:30 uur Tuschinski 1; wo 21 20:30 uur Tuschinski 2; do 22 14:30 uur Brakke Grond Expozaal. Smash & Grab – The Story of the Pink Panthers – Havana Marking. Di 20 18:00 uur Munt 10; wo 21 22:00 uur Tuschinski 1; za 24 10:00 uur Munt 11; zo 25 12:45 uur Tuschinski 6.
IDFA – 13
BR
OU
WE
RS
GR
AC
HT
HT
CEN
MA R NIXS
TRA
AT
GRAC LINDEN
AL
IN
SH
EN
De Sekspolitie/The Sexpolice
Eten voor IDFA bezoekers
Prinsengracht 598 tel. 020 423 60 34 info@buffet-amsterdam.nl
TRA
PR
feliciteert Roy Dames met de wereldpremière T STRAA ESTER
W
Buffet van Odette
het IJ
STA
TIO
N
DR
IKK
Gevecht tegen pooiers, mensenhandelaars én Nederlandse wetgeving
AD
E
T RACH
www.buffet-amsterdam.nl
MG
www.idfa.nl
T
T ACH
GR NDS
ELA
OOSTERDOK
Prijs geldt op vertoon van IDFA pas. Reserveer: 020-4236034 of sms naar 06-15693338
AT
ST RA © A. THOMPSON KOHNKE
AT THE HEART OF THE IDFA
9
COFFEE | DRINKS | LUNCH | DINNER
NIE
UW
2
Café de Jaren kin Ro
. str en oel D e uw Nie
IDFA Comptetition for Dutch Documentary 2012
KA
SPACIOUS / LIGHT CAFÉ RESTAURANT
HERENGRACHT
PRINSENGRACHT
HT
RAC
NG OZE
EI
Lunch € 17,50 Avond € 25,00
RAADHUISSTRAAT
KEIZERSGRACHT
JNB
BLOE
PIET H
Dagelijks wisselend lunch- en 3-gangen avondmenu, inclusief een glas Cava.
Huiveringwekkende reconstructie van moord op fotomodel Melissa Halstead
GE R
AAN
SGR
Kill Your Darling
TT EN BU R
ACH
T
en Jaap van Hoewijk met de wereldpremière
ENT
REP
Staalstraat
IDFA
EV
AA
RT
OTD
OK
Muntplein
PLA
Flowermarket
T ES
NIEUWE DOELENSTRAAT 20 | 020 625 57 71 RA LST EGE
T STRAA
SPI
VIJSEL
T
4
TRAA
S
PERS
AN
WEES
CH
MAKE IT HAPPEN BECOME A RAAT ATIST H P R SA FILMMAKER
ICT IS ÓÓK EEN KUNST
TEL
GS
A2
11
Oosterpark
VAN BAE
WIBA
A STR
RLE
STADHOUDERSK ADE SECTOR DÉ ICT PARTNER VOOR DE CULTURELE
AT
1016 BE Amsterdam F +31 20 F4233286 info@vbvb.nl 1016 BE Amsterdam +31 4233286 info@vbvb.nl 1016 1016 BE 1016 BE Amsterdam BE Amsterdam Amsterdam F +31 F20 +31 F20 20 4233286 20 4233286 4233286 info@vbvb.nl info@vbvb.nl info@vbvb.nl T+31 TRAA S P Y T +31 20 4233288 U C RT ICT BV ICT ICT BV ICT BVBV www.vbvb.nl ALBE
Sarphatipark
Herengracht 209209209209 T +31 4233288 www.vbvbbs.nl Herengracht Herengracht Herengracht T +31 T20 +31 T20 +31 20 4233288 20 4233288 4233288 www.vbvbbs.nl www.vbvbbs.nl www.vbvbbs.nl 1016 BE Amsterdam F +31 4233286 info@vbvbbs.nl 1016 1016 BE 1016 BE Amsterdam BE Amsterdam Amsterdam F +31 F20 +31 F20 +31 20 4233286 20 4233286 4233286 info@vbvbbs.nl info@vbvbbs.nl info@vbvbbs.nl
S
business business business business Herengracht 209 T +31 20 4233288 www.vbvbbs.nl solutions solutions solutions solutions 1016 BE Amsterdam F +31 20 4233286 info@vbvbbs.nl
ERSON MUSEUM
filmmaking digitaljournalism audioproduction interactiveanimation gamedesign webdesign ATTRACTIONS 3Dgraphics
AAT
AT
A STR WOU VAN
R UTST
IDFA, Stadsschouwburg Amsterdam, Stadsschouwburg Utrecht, Luxor Theater Rotterdam, Paradiso, ArchitectuurTLokaal, Holland Festival, DeLaMar, Orkater, Herengracht 209 +31 20 4233288 www.vbvb.nl Vrede van Utrecht, Scheltema voor actuele kunst, Dans Theater e.v.a. Herengracht 209 T +31 4233288 www.vbvb.nl Herengracht Herengracht Herengracht 209209 209 T Nederlands +31 T20 +31 T20 +31 20 4233288 20 4233288 4233288 www.vbvb.nl www.vbvb.nl www.vbvb.nl
ICT BV
12 HERMITAGE 23 RIJKSMUSEUM feliciteert Michiel Brongers, Susan Koenen, Anneloor van Heemstra, www.hermitage.nl www.rijksmuseum.nl business Annelies Kruk en Neske Beks met hun prachtige jeugddocumentaires solutions AM HISTORICAL MUSEUM 13 HORTUS BOTANICUS AMSTERDAM 24 SCHEEPVAARTMUSEUM
A1
a.nl/apm
nl
MUSEUM
museum.nl
15 KATTENKABINET Vader gezocht...met varkensneusje/ www.kattenkabinet.nl Father wanted…with piggy nose 16 MUSEUM HET REMBRANDTHUIS Mookie www.rembrandthuis.nl
el.nl
E KERK
kerk.nl
MUSEUM
ntmuseumamsterdam.nl
17 MUSEUM VAN LOON
NEX
A2
2013
BEGIJNHOF www.begijnhofamsterdam.nl
L 25 STEDELIJK MUSEUM APRIAMSTERDAM W!
A3 020-6228790 CARRE TEL: www.theatercarre.nl TEL: 010-4117951 26 STEDELIJK MUSEUM BUREAU AMSTERDAM m o r eA4 i n f oHEINEKEN : w w w . s EXPERIENCE ae.edu
O
www.stedelijk.nl SIGN UP N www.smba.nl
27 TASSEN MUSEUM HENDRIKJE
www.idfa.nl
www.museumvanloon.nl
18 MUSEUM WILLET-HOLTHUIJSEN www.willetholthuysen.nl
19 NATIONAAL BRILMUSEUM AMSTERDAM www.brilmuseumamsterdam.nl
ANNE FRANK HUIS www.annefrank.nl
E www.scheepvaartmuseum.nl T INTAK
Het Diepe/Takingwww.hortus-botanicus.nl the Plunge Dit ben ik /All14of JOODS Me HISTORISCH MUSEUM www.jhm.nl De moeder van Jan/Jans Mom
www.heinekenexperience.com
A5
www.tassenmuseum.nl
28 TROPENMUSEUM (KINDERMUSEUM) 29 VAN GOGH MUSEUM
A6
MELKWEG www.melkweg.nl
A7
www.vangoghmuseum.nl
30 VERZETSMUSEUM AMSTERDAM
MADAME TUSSAUDS www.madametussauds.nl
www.tropenmuseum.nl
www.verzetsmuseum.org
R LG
GE
06-11-2012 15:37
PARADISO www.paradiso.nl
A8
THE AMSTERDAM DUNGEON www.theamsterdamdungeon.nl
H
AC
SIN
NAMS
RIN
DE
adv_IDFA_Cinemadelicatessen.indd 2
BINNE
TE
MID
Vanaf 20 december te zien in deNLAfiANlmtheaters 1
TRAAT
A5
8
WWW.CAFEDEJAREN.NL 6 HTSES
LEIDSEPLEIN
GE
www.cinemadelicatessen.nl
UTREC
A9
WE
5
OPEN FROM 9.30 TO 1 AM / 2 AM AT
LE
NTA
Rembrandtplein
RA
IDS
A4
AT
10
25 JAAR IDFA DEEL 2: 1993-1997
REWRITING HISTORY
LEVENSKUNSTENAARS AAN HET STUUR
Lima, 1993: vanaf achterbanken van taxi’s filmt Heddy Honigmann een portret van haar geboortestad Lima, die ze twintig jaar eerder verliet. Ze gaat daarvoor niet de straat op, maar luistert naar de verhalen van chauffeurs: over de band die ze hebben met hun oude auto, de herinnering aan een vluchtige liefde, de heimwee naar hun vroegere bestaan. Veel taxichauffeurs genoten ooit een goed inkomen uit hun werk als arts, militair, ambtenaar of docent. Maar door de economische stagnatie kunnen ze zonder een bijbaan allang niet meer in het onderhoud van hun gezin voorzien. Toch is Metaal en melancholie geen somber portret, maar een film vol passie, weerbarstige humor en levenskunst. Honigmanns esthetische en intieme aanpak sloeg aan en Metaal en melancholie betekende haar doorbraak bij het grote publiek. Het is opnieuw bijna twintig jaar later, en de verhoudingen in de wereld zijn drastisch aan het kantelen. Peru is al enkele jaren de snelst groeiende economie van Latijns-Amerika, met een groeipercentage van bijna zeven procent in het afgelopen jaar. Waar de westerse economieën zich hebben laten gijzelen door een fi nanciële sector met haast ongebreidelde macht, is in Latijns-Amerika de storm allang weer overgewaaid. In Lima is zelfs weer iets als een middenklasse in opkomst. Al zul je die niet zo snel meer aantreffen achter het stuur van een taxi. (SK) Metal and Melancholy – Heddy Honigmann. Za 17, 19:00, Tuschinski 3; za 24, 14:15, Tuschinski 6.
1994: VOL PLANNEN
Waar ze het over hebben, weten we niet. Maar ze zijn in 1994 tijdens IDFA nog jong en vol plannen, de Russische regisseur en huidige Top10-samensteller Victor Kossakovsy (links) en de Iraakse Intishal Al Timimi, fotograaf, journalist en festivalprogrammeur. Ruim zes jaar na deze foto was Al Timimi medeoprichter van het Arabische Film Festival in Rotterdam; momenteel is hij onder meer programmeur van Arabische films op het Abu Dhabi Film Festival.
PETER FRIEDMAN OVER ZIJN AIDS-DOCUMENTAIRE SILVERLAKE LIFE (1993)
‘MELODRAMA IS EFFECTIEVER GEBLEKEN’ In 1993 was de aids-epidemie in Amerika op zijn hoogtepunt. De film Silverlake Life is het videodagboek van partners Tom Joslin en Mark Massi, allebei gediagnosticeerd met aids. Bij wie de film destijds zag, staan de gruwelijke beelden van wegterende geliefden nog op het netvlies gebrand.
Filmmaker Peter Friedman is op IDFA met zijn nieuwe fi lm Poor Consuelo Conquers the World en als jurylid voor de competitie van halflange documentaires. Silverlake Life (1993) is zijn bekendste werk: het was voor het eerst dat aids op zo’n indringende en intieme wijze in beeld werd gebracht. De doodzieke hoofdpersonen waren Friedmans beste vrienden. Ze fi lmden hun leven van ziekenhuisbezoek, lichamelijke aftakeling en uiteindelijke dood. Van de veertig uur videomateriaal maakte Friedman een indringende documentaire, die diverse prijzen in de wacht sleepte en in Amerika veel discussie teweegbracht over aids en homorechten.
Had u verwacht dat de film zo’n stof zou doen opwaaien? ‘Toen de film af was, heb ik hem aan mijn moeder laten zien. Die zei: “Wie wil dit nou in vredesnaam zien?” Dat wist ik eigenlijk ook niet. Toch heeft het veel mensen geraakt, juist omdat het zo confronterend is.’ foto: Nadine Maas
Bijna twintig jaar later is aids geen levensbedreigende ziekte meer.
Bent u nog steeds betrokken bij de bestrijding van aids?
‘Natuurlijk is aids wereldwijd nog een groot probleem: het is alleen voor rijke landen geen noodgeval meer, daarom is de aandacht wat verslapt. Er is nu net een nieuwe documentaire gemaakt, How to Survive a Plague. Dat is de beste fi lm over aids die ik ken. Daarin worden de aidsactivisten geportretteerd die uiteindelijk de wetenschap hebben gedwongen actie te ondernemen. Zij zijn de echte helden.’
Wat is volgens u de grootste verandering? ‘De laatste twintig jaar heb ik doorgebracht met het kijken hoe vrienden stierven aan aids. Dat is de laatste jaren minder geworden. Maar dood, liefde en homofobie bestaan nog steeds. Wat dat betreft is er voor mij niet eens zo heel veel veranderd.’
Wat is achteraf gezien de functie geweest van Silverlake Life? ‘Ik geloof niet dat sociale documentaires de wereld veranderen. Poor Consuelo Conquers the World gaat over de invloed van telenovela’s. Als mensen in ontwikkelingslanden zich laten testen op aids, komt dat niet omdat een regering dat zegt, maar omdat een soapster het laat doen. Melodrama is het effectiefste medium.’ (OvD) Silverlake Life – Tom Joslin en Peter Friedman. Di 20 13:15 Tuschinski 6; vr 23 11:00 Tuschinski 6. Poor Consuelo Conquers the World. Ma 19 21:45 Munt 12, di 20 13:30 Munt 12, vr 17:00 BG Expozaal
IDFA – 15