IDleaks' Strategisch Communicatieplan

Strategisch Communicatieplan 25 januari 2014

Inhoudsopgave voorwoord 1 1. introductie

2

2. externe communicatie 2.1 De geïnteresseerde (kritische) burger

9 9

2.2 Management en bestuurders van ontwikkelingsorganisaties

13

2.3 Media

19

2.4 Prominenten in de politiek en het bedrijfsleven

22

3. interne communicatie & organisatie

23

3.1 De Core Group

23

3.2 Actiegroepen

24

3.3 IDleaks’ community

25

4. adviseurs 4.1 Doeners & Denkers

31

4.4 Comité van Aanbeveling

31

5. activiteiten Bijlage 1: Communicatiecode algemeen Bijlage 2: Communicatiecode voor Ontwikkelingsorganisaties

iii

31

33

Credits omslag (van boven naar beneden): foto’s 1 t/m 4 Opmeer Reports foto’s 5 & 6 Wereldgasten foto 7 Light for the World Vormgeving: Bart Hendrix & Erik Lieshout

iv

Voorwoord Het document dat voor je ligt is een eerste serieuze poging om de langetermijnvisie van IDleaks te beschrijven. Waartoe zijn wij op aarde? Wat is onze toekomstdroom?

Hoe denken wij die te kunnen bereiken? En wat is daar voor nodig? Dit zijn enkele van de vragen waar je een antwoord op mag verwachten. Dit document vertegenwoordigt de visie van de Core Group van IDleaks die op moment van schrijven bestaat uit: Annelien Meerts, Wilco van Bokhorst, Hanneke Post, Anita Mátray, Hans van der Zwan, Anja van Balen en ondergetekende. Het is geen visie en strategie die in beton gegoten is. Wij zien het als een groeidocument, dat jaarlijks (en wellicht vaker) een update verdient onder invloed van voortschrijdend inzicht.

De ideeën en visie die hier beschreven zijn, zijn gebaseerd op drie jaar lang praktijkervaring met de nodige trial and error. Deze ideeën zijn uitgebreid (soms leek het eindeloos) besproken en gescherpt tijdens diverse brainstormsessies in de loop van 2013. Aan die discussies hebben naast de huidige ook oud-Core Groupleden Inemarie Dekker, Janneke Juffermans en Brigitte Mugiraneza deelgenomen. Verscheidene externe experts hebben er input op geleverd waaronder Rob Wildschut, Peter ter Horst, Bjorn Boekholt, Mirjam Vossen en Erik Lieshout.

Het grootste deel van het werk – het schrijfwerk – is gedaan door Annelien Meerts en Inemarie Dekker met ondersteuning van Wilco van Bokhorst. Zij konden hierbij altijd rekenen op de nodige feedback van Hanneke Post, Hans van der Zwan, Anita Mátray en mijzelf. Er zijn veel uurtjes in gaan zitten. En dan nóg zal het niet 100% volledig zijn. Maar dat geeft niet. Het is een eerste aanzet. En een hele goeie in mijn optiek. Wij hopen van harte dat het inspireert en uitnodigt om aan de slag te gaan en dat het een stevige basis mag zijn om op voort te borduren.

Veel leesplezier!

Tabitha Gerrets Oprichter en voorzitter van IDleaks

1

1. Introductie Iedereen heeft bepaalde voorstellingen van een onderwerp. Neem Afrika: voor veel Nederlanders staat dit continent symbool voor armoede, honger, ziekte en armoedige hutjes. Voor anderen staat het gelijk aan enorme economische vooruitgang. Deze ‘verhalen’ brengen we op elkaar over via framing: het kiezen van specifieke woorden en beelden, om de ander ergens van te overtuigen. Dat Afrika een poel van ellende is, bijvoorbeeld, of juist een continent van hoop. Frames werken doordat ze emoties aanboren: een foto van een slachtoffer zorgt voor medelijden; een verhaal over discriminatie voor verontwaardiging. Frames werken ook door herhaling: hoe vaker een frame wordt gebruikt, hoe groter de overtuigingskracht.

We framen allemaal, bewust of onbewust, wanneer we communiceren. Maar eenzijdig gebruik van frames is potentieel gevaarlijk: het kan leiden tot scheve percepties van de werkelijkheid. Bijvoorbeeld dat Afrika niet vooruit gaat, of dat het meeste ontwikkelingsgeld verloren gaat door corruptie. Die scheve percepties zijn erg lastig bij te stellen: ons brein staat vooral open voor bekende informatie.

Het heeft de neiging om nieuwe feiten en beelden, die daar niet in passen, te negeren. Dat geldt in het bijzonder voor onderwerpen die ver van ons afstaan. Om een dominant frame te doorbreken, moeten veel en vaak ‘counterframes’ worden ingezet.

Neem het onderwerp ontwikkelingssamenwerking (OS). Het meest dominante frame lijkt nog altijd de associatie met leed en problemen te zijn. Dat is niet heel verwonderlijk als je je bedenkt dat: • Vooral ontwikkelingsorganisaties en media het publiek voorzien van informatie over dit thema.

• Grote publieksacties meestal in het teken staan van inzamelingsacties voor noodhulp (het welbekende giro 555).

• Veel ontwikkelingsorganisaties afhankelijk zijn van donaties om hun werk te kunnen doen en het tonen van zielige plaatjes op korte termijn meer geld oplevert.

Oftewel zieligheid loont.1 • Media afhankelijk zijn van lezers voor hun voortbestaan en zij er vaak van uitgaan dat deze lezers vooral geïnteresseerd zijn in wat er niet goed gaat in de wereld.

Oftewel goed nieuws is geen nieuws.2 Deze eenzijdige focus op leed blijft echter niet zonder effect: • Eenzijdige en stereotyperende beeldvorming leidt tot stigmatisering van bevolkingsgroepen in ontwikkelingslanden. Doordat de context vaak heel beperkt in beeld komt, krijgt het publiek een vertekend beeld van ontwikkelingslanden en van de situatie waarvoor aandacht gevraagd wordt. Dit leidt tot destructieve stereotypes van hulpbehoevende, hulpeloze mensen, met alle gevolgen van dien.

1. Bronnen: http://svikaworks.nl/ over-frames-beeldvorming-enverhalen-vertellen/; http://svikaworks. nl/no-singel-story-in-de-praktijkvan-particulier-initiatief/ (informatie vanuit PI professional dagen met Sara Kinsbergen, Mirjam Vossen en Judith Madigan; Impulsis Mediadag; en Voices of the South conferentie) 2. Dit wordt overigens niet door alle media onderschreven (waaronder Volkskrant en Nieuwsuur, aanwezig op de Voices of the South conferentie van Oxfam Novib en Lokaal Mondiaal, november 2013)

2

3. Bronnen: Vossen, M. (2013).

Ellende loont niet lang(er). http:// www.mirjamvossen.nl/ellende-loontniet-langer/ en http://svikaworks.nl/ no-singel-story-in-de-praktijk-vanparticulier-initiatief/ (verslag van de Mediadag voor Particulier Initiatief: de lokale partner aan het woord, september 2013) 4. Marjolein Lem, Rob van Tulder en Kim Geleynse (2013). Doing Business in Africa – A Strategic Guide for Entrepreneurs. Amsterdam: Netherlands-African Business Council.

5. Bronnen o.a.: http://issuu.com/ idleaks/docs/idleaks_os_spiekbriefje_ nov_2011.do (IDleaks’ OS Spiekbriefje, uitgebreid onderzoek in 2011 waarin de 25 meest gehoorde misvattingen over OS in kaart zijn gebracht) http:// www.hoezoarmoede.nl/lezingen1/ tabitha-gerrets-merel-rumping.html (lezing door Tabitha Gerrets en Merel Rumping over ‘De zin en onzin over ontwikkelingssamenwerking’)

• Zielige plaatjes gaan op de lange termijn ten koste van het draagvlak voor OS en dragen bij aan zogenoemde ‘hulpmoeheid’. Het publiek ziet die plaatjes al ruim veertig jaar en in hun beleving is er blijkbaar weinig gedaan aan de armoede in de wereld, ondanks het werk van overheden, ontwikkelingsorganisaties, multilaterale organisaties, bedrijven en individuen.3 • Het beeld dat Nederlanders hebben van Afrika – en dat nog steeds bevestigd wordt door veel media en ngo’s – zorgt ervoor dat Nederlandse bedrijven minder investeren in Afrika dan bedrijven uit opkomende economieën als India, China en Brazilië. Er blijven dus kansen onbenut.4 Naast eenzijdige frames van OS, is er ook ronduit een hoop onduidelijk over wat OS nu eigenlijk behelst. Dat er verschillende spelers in het spel zijn (o.a. overheden, ontwikkelingsorganisaties, multilaterale organisaties, bedrijven) is velen onbekend. En hoe deze spelers zich tot elkaar verhouden, welke rol zij spelen, waar de spanningen zitten en wat de resultaten zijn is velen ronduit een raadsel. Niet verwonderlijk dus dat er een groot aantal ‘mythes’ en aannames circuleren: • Ontwikkelingssamenwerking helpt niet.

• Ontwikkelingssamenwerking kost meer dan het oplevert.

• Ontwikkelingssamenwerking doet meer kwaad dan goed.

• Ontwikkelingssamenwerking alleen zou genoeg moeten zijn om armoede en ongelijkheid op te lossen.5 Eenzijdige frames, mythes en aannames zijn volgens IDleaks een probleem. Er wordt nog te vaak gediscussieerd zonder (veel) achtergrondinformatie, vanuit één enkele visie of één enkel frame met als basis mythes en aannames. Dit levert een vertekend beeld op van ontwikkelingssamenwerking en (de inwoners van) zuidelijke landen, wekt hulpmoeheid in de hand, leidt tot gemiste (economische) kansen en draagt bij aan paternalisme. Daar wil IDleaks, een platform voor mensen geïnteresseerd in ontwikkelingssamenwerking, iets aan doen.

IDleaks zet zich daarom in voor een open en genuanceerd debat over OS. Dit is in onze ogen een debat waarin ruimte is voor context en dat gevoed wordt met feiten èn persoonlijke verhalen, vanuit verschillende invalshoeken. Het is ook een debat waar concrete resultaten worden teruggekoppeld: zowel successen, mislukkingen als beperkingen, en het waarom daarachter.

Vanuit een open en genuanceerd debat zijn burgers beter in staat zich een gewogen mening te vormen over ontwikkelingssamenwerking. Daarnaast draagt het hopelijk bij aan een omgeving waarin de verschillende spelers in OS (overheden, ontwikkelingsorganisaties, multilaterale organisaties, bedrijven en individuen) meer van elkaar kunnen en durven leren over wat wel en niet werkt. Hierdoor kan eenieder steeds effectiever bijdragen aan die eerlijke wereld zonder onrecht, ongelijkheid en armoede die we allemaal ambiëren. In dit document wordt toegelicht hoe IDleaks hieraan hoopt bij te dragen.

3

Strategie IDleaks Onze droom: Nederlandse burgers voelen zich betrokken bij en hebben een reëel beeld van ontwikkelingssamenwerking. Hier dragen invloedrijke beeldvormers in de samenleving actief aan bij door genuanceerd over ontwikkelingssamenwerking te communiceren.

Onze aanvliegroute naar die droom: Wij, leden van IDleaks, gaan actief op zoek naar het ‘echte’ verhaal achter ontwikkelingssamenwerking en delen dit met een zo breed mogelijk publiek. Dit doen wij door ons breed te oriënteren op OS en zowel feiten, persoonlijke verhalen als concrete resultaten te verzamelen, interpreteren en toegankelijk te maken voor een breed publiek. Hierbij wordt continu de actualiteit gevolgd en zoveel mogelijk van de context gedeeld. Wij doen dit met een open blik en op onconventionele wijze. Wij trachten scheve percepties recht te zetten, schromen niet nieuwe en/of lastige onderwerpen aan te snijden en bieden een breed platform voor discussie en kennisdeling aan mensen geïnteresseerd in ontwikkelingssamenwerking.

Medewerkster van Indu Farm oogst haar bonen.

Indu Farm in Kongoni, Kenia verbouwt haricots verts en diverse kruiden voor Safari Fresh, een leverancier van Bakker Barendrecht. Indu Farm neemt af van boeren in de regio en heeft zelf ook 200 mensen in dienst. Zowel de boeren als de medewerkers hebben dankzij de bonen een stabiel inkomen. Credit: Opmeer Reports

4

Activiteiten die IDleaks reeds onderneemt of in de nabije toekomst wil ondernemen zijn: 1. Het verzamelen, interpreteren en toegankelijk maken voor een breed publiek van feiten, verhalen en resultaten, de actualiteit nauwlettend in de gaten houdend.

2. Het faciliteren van de discussie tussen ‘leken’ en ‘professionals’ en professionals onderling.

3. Beeldvormers (zoals ontwikkelingsorganisaties en media) stimuleren zo genuanceerd en volledig mogelijk te communiceren over OS en zaken vanuit meerdere gezichtspunten te belichten waar dat cruciaal is voor het begrip van het hele vraagstuk.

4. Hen er op aanspreken wanneer zij dat niet doen, of wanneer zij ronduit foutieve of misleidende informatie delen.

5. Matchmaking tussen inhoudelijk experts en partijen die op zoek zijn naar gedegen en gevarieerde informatie (zoals media of politici).

Doelgroepen die IDleaks bereikt of wil bereiken zijn: geïnteresseerde (kritische) burgers en invloedrijke beeldvormers in het maatschappelijk middenveld, de media (journalisten en redacteuren) en in een later stadium ook de beeldvormers in de politieke en zakelijke arena.

Unieke eigenschappen IDleaks IDleaks beschikt over een aantal unieke eigenschappen mede dankzij haar vrije structuur en grote achterban van OS-professionals en -geïnteresseerden, waaronder: • IDleaks is onafhankelijk en spreekt niet voor of namens een bepaalde organisatie.

• IDleaks biedt toegang tot een grote diversiteit aan informanten en informatie (waaronder feiten, verhalen, resultaten (successen en missers) en verschillende invalshoeken en interpretaties).

• IDleaks biedt een platform voor het delen van informatie en voor inhoudelijke discussie.

• Leden kunnen zich vrijuit uiten, wat zij soms binnen de organisatie waar zij voor werken niet kunnen/durven.

• IDleaks is geen praatclub, maar onderneemt daadwerkelijke en concrete acties die bijdragen aan de droom en missie.

• IDleaks staat met beide benen in de Nederlandse samenleving, leden nemen actief deel aan het publieke debat en houden zodoende continu de vinger aan de pols wat betreft de behoeften, vragen en overheersende beelden.

• IDleaks ‘bewaakt’ de beeldvorming over OS door individuen en organisaties actief te stimuleren tot nuance in hun communicatie en hen er op aan te spreken waar dit ontbreekt.

5

Waar draagt onze droom aan bij?

Wat gaan wij concreet doen?

• outcome #1

• actie #1 [informerend]

Burgers hebben toegang tot en worden door IDleaks leden proactief benaderd met gedegen informatie over OS

• outcome #2

IDleaks leden hebben goed zicht op de actualiteit, context en praktijk van OS, de verschillende spelers en hun rollen, hebben inzicht in de kosten en baten, de positieve en negatieve effecten

• outcome #3

Ontwikkelingsorganisaties communiceren op gedegen en eerlijke wijze over (hun concrete bijdrage aan) OS: met ruimte voor nuance, recht doende aan de realiteit en vermelding van zowel hun successen, mislukkingen als beperkingen. Waar het fondsenwerving betreft communiceren zij met respect voor de mensen voor wie aandacht gevraagd wordt en het publiek

• outcome #4

Media communiceren over OS op gedegen en eerlijke wijze: met ruimte voor nuance, recht doende aan de realiteit

• outcome #5

Politici en prominenten uit het bedrijfsleven communiceren over OS op gedegen en eerlijke wijze: met ruimte voor nuance, recht doende aan de realiteit

IDleaks leden voorzien burgers schriftelijk/ online van gedegen informatie over OS (nieuwsupdates, factsheets, eigen artikelen, blogs)

• actie #2 [informerend]

IDleaks leden voorzien burgers tijdens publieke evenementen (onlife )van gedegen informatie over OS (lezingen, workshops, presentaties, pitches, panels, vraag­‐maar­‐ raak loket)

• actie #3 [informerend]

IDleaks beschikt over diverse eigen kanalen voor het verspreiden van gedegen informatie over OS (facebook, linkedin, twitter, website)

• actie #4 [watchdog]

IDleaks leden stimuleren ontwikkelingsorganisaties om gedegen en eerlijk te communiceren over (hun concrete bijdrage aan) OS, met vermelding van zowel hun successen, mislukkingen als beperkingen. Waar het fondsenwerving betreft communiceren zij met respect voor zowel de mensen voor wie aandacht gevraagd wordt als het publiek

• actie #5 [watchdog]

IDleaks leden stimuleren media om gedegen en eerlijk te communiceren over OS, met ruimte voor nuance, recht doende aan de realiteit

• actie #6 [watchdog]

IDleaks leden stimuleren politici en prominenten in het bedrijfsleven om gedegen en eerlijk te communiceren over OS, met ruimte voor nuance, recht doende aan de realiteit

• actie #7 [broker]

IDleaks beschikt over een pool of experts, representatief voor IDleaks, communicatief vaardig en acuut te raadplegen

6

Onze concullega’s Er zijn meer organisaties die de Nederlandse samenleving willen betrekken bij dan wel informeren over ontwikkelingssamenwerking. IDleaks erkent de waarde van deze organisaties en werkt waar mogelijk met hen samen. IDleaks vervult echter wel een zelfstandige en unieke rol: • Reframing the message (een programma van Wilde Ganzen) heeft als doel positief realistisch te communiceren over OS. IDleaks erkent het belang van OS, maar heeft geen vooringenomen mening of de huidige praktijk van OS goed of fout is.

• Partos behartigt de belangen van haar leden en faciliteert hen zo goed mogelijk.

Hierbij schuwt Partos niet het aanzwengelen van ‘lastige’ onderwerpen als beeldvorming. IDleaks gaat een stap verder door een duidelijke watchdog-functie te vervullen om organisaties (o.a. de leden van Partos) scherp te houden en neemt hierin een onafhankelijke positie in.

• Open voor OS (Partos) publiceert feiten, verhalen uit het veld en graphics. IDleaks maakt hier dankbaar gebruik van, maar gaat een stap verder door haar achterban actief te mobiliseren en de Nederlandse burger op te zoeken en te informeren (o.a. via workshops en presentaties).

• Voices of the South (Oxfam Novib) is een programma dat Nederlandse media wil stimuleren meer ruimte te bieden aan stemmen uit het Zuiden. Het zit momenteel nog in een onderzoeksfase en richt zich specifiek op media. IDleaks voert een bredere lobby, namelijk voor nuance in het debat en volledige communicatie over OS. Bovendien heeft IDleaks een bredere scope, naast media behoren ook ontwikkelingsorganisaties en invloedrijke beeldvormers in andere sectoren tot de doelgroep.

• NCDO informeert de Nederlandse samenleving door het publiceren van onderzoeken en artikelen. IDleaks maakt hier dankbaar gebruik van en gaat een stap verder door actief de Nederlandse burger op te zoeken en te informeren (o.a. via workshops en presentaties) en mobiliseert haar achterban om lobby te voeren en een actieve watchdog-functie te vervullen.

7

SWOT analyse

S

W

O

T

strengths • Onafhankelijk • Geeft betrouwbare informatie • Weet achterban te mobiliseren • Weet Nederlands publiek te bereiken • Medewerkers van OS-organisaties kunnen via platform vrijuit spreken, wat ze vanuit hun eigen organisatie niet durven/kunnen • Pluriformiteit in kennis, expertise, achtergrond en insteek

opportunities • Veel discussie over OS in politiek, ook vanwege bezuinigingen • Vanuit OS sector zelf weinig en defensieve reactie op publieke debat over OS (niche) • Waar mogelijk samenwerking opzoeken met andere organisaties die in werkveld beeldvorming actief zijn (Partos, Wilde Ganzen, Oxfam Novib, NCDO, Impulsis)

weaknesses

• Heeft niet één stem, maar verschillende (kan overigens ook een strength zijn) • Afhankelijk van vrijwilligers • Kennis structureren en benutten blijkt lastig (IDleaks verzamelt informatie, maar structuur en overzicht ontbreekt nog, daar werkt IDleaks met haar leden aan) • Nog geen ontwikkelde infrastructuur om alle verschillende activiteiten die ondernomen worden vorm te geven (sinds kort besloten te gaan werken met Worknets, wat hopelijk een verbetering is)

threats

• Een genuanceerde boodschap blijft minder goed hangen dan een ongenuanceerde • Om bovenstaande reden weerstand bij ontwikkelingsorganisaties en media om meer nuance aan te brengen in hun communicatie • Angst bij ontwikkelingsorganisaties om donaties mis te lopen wanneer zij genuanceerder gaan communiceren

8

2. Externe communicatie

6. Bronnen: onderzoek van de NCDO (Pollet, 2012).

Qua externe communicatie richt IDleaks zich op verschillende doelgroepen.

In de eerste plaats op het Nederlandse publiek. Dit is een zeer diverse doelgroep. Onderzoek van het NCDO laat zien dat we drie niveaus binnen het Nederlandse publiek kunnen onderscheiden: 1) het brede (anonieme) publiek, 2) de betrokken burgers en 3) de opinieleiders.6 Onder het brede publiek zijn verschillende categorieën aan te wijzen, zoals jongeren, ouderen, laaggeschoolden, hogeropgeleiden. Betrokken burgers zijn mensen die betrokken zijn bij onderwerpen als ontwikkelingssamenwerking, multiculturaliteit en duurzaamheid.

Opinieleiders zijn personen die door hun functie of positie (politicus, journalist, beleidsverantwoordelijke van een grote maatschappelijke organisatie) de houdingen en opinies van een gedeelte van het publiek kunnen beïnvloeden.

Met deze informatie in het achterhoofd richt IDleaks zich op de volgende externe doelgroepen: • De geïnteresseerde (kritische) burger. Omdat wij niet de hele samenleving kunnen bereiken, kiest IDleaks binnen het ‘brede anonieme publiek’ voor die burgers die wellicht kritisch zijn over de manier waarop OS momenteel wordt uitgevoerd, maar die er op zijn minst enige interesse voor hebben.

• Management en bestuurders van ontwikkelingsorganisaties. Dit zijn de mensen die concreet invulling geven aan OS en een duidelijke rol vervullen in het informeren van Nederlandse burgers. Daarmee zijn zij een belangrijke communicatiedoelgroep voor IDleaks.

• Journalisten, redacteuren en t.z.t. prominenten in de politiek en het bedrijfsleven.

Volgens het onderzoek van de NCDO zijn dit de opinieleiders. Zij zijn een middel om het Nederlandse publiek en Nederlandse ontwikkelingsorganisaties te bereiken en daarom een belangrijke communicatiedoelgroep.

In de volgende paragraaf lichten we deze verschillende doelgroepen toe.

2.1 de geïnteresseerde (kritische) burger Binnen het brede publiek in Nederland nemen vooral hooggeschoolden met interesse voor duurzaamheid en mondiaal bewustzijn deel aan het debat over OS. Daarnaast zijn ook 65+’ers goed vertegenwoordigd. De leeftijdscategorie 35-44 is het minst actief. De NCDO concludeert dat de deelnemers aan het publieke debat over OS uit de volgende groepen bestaan: • 9,2% actievelingen, die activiteiten bijwonen en informatie/kennis uitwisselen, de media volgen en al dan niet bladen als IS en OneWorld lezen.

9

• 39,9% communiceerders, die kennis over OS uitwisselen met anderen, maar geen activiteiten bijwonen. Zij volgen doorgaans wel de media.

• 36,8% informeerders, die zich informeren door de media te volgen, maar geen kennis/informatie uitwisselen en geen activiteiten bijwonen.

• 14% ongeïnteresseerden, die niet participeren en van geen enkele vorm van informatie gebruik maken.

De actievelingen zijn waarschijnlijk al lid van IDleaks. Deze groep wordt nader besproken in hoofdstuk 3 (Interne communicatie). De communiceerders en informeerders behoren tot de geïnteresseerde (kritische) burgers, mensen die we willen en kunnen bereiken. De ongeïnteresseerden zijn een zeer lastige doelgroep op wie wij ons niet zullen richten.

Om een beeld te vormen van de geïnteresseerde (kritische) burger, hebben we hieronder twee profielen geschetst:

communiceerder

informeerder

Ilse (36 jaar)

Marco (45 jaar)

• Woont in Eindhoven

• Woont in Tiel

• Lerares Nederlands op een middelbare school

• Automonteur bij een garage

• • Getrouwd met Maarten, twee jonge kinderen van 6 en 4 • • Hoog opgeleid, hbo Nederlands • • Stemt D66 of PvdA

Getrouwd met Karen en heeft drie thuiswonende kinderen van 19, 17 en 14 Middelbaar opgeleid, mbo autotechniek Stemt CDA of VVD en heeft ook een keer op PVV gestemd

• Weinig tijd voor krant en nieuws, maar probeert wat mee te pikken als het kan

• TV: RTL nieuws en Hart van Nederland

• TV: DWDD, Unicef campagne met Ivo Niehe

• Internet: gebruikt internet om privé dingen op te zoeken, zoals een all-inclusive vakantie in Turkije. Heeft wel Facebook, maar geen Twitter of Linkedin.

• Magazines : Happinez, Esta, Volkskrant, VK Magazine

• Krant: Telegraaf

• Internet: Facebook en Linkedin account.

Gebruikt internet voor werk en privé, bijvoorbeeld om recepten te zoeken en weekendjes weg te boeken

• Rolmodel: Peter R. de Vries, Reinout Oerlemans

• Rolmodel: Wendy van Dijk, Katja Schuurman

• Heeft geld gegeven aan Giro 555 bij grote tv acties rondom Tsunami en aan buren die een school bouwen voor gehandicapte kinderen in Kenia

• Heeft na studie reis door Zuidoost Azië en Australië gemaakt, goede herinneringen daar aan • Geeft geld aan collectanten en is donateur van Greenpeace • Vindt de bezuinigingen op OS erg, maar datzelfde geldt voor de bezuinigingen op onderwijs en zorg • Thema’s in OS zoals onderwijs, gezondheidszorg en sanitatie, kinderarbeid spreken haar aan

• Geeft geld aan collectanten, vooral Kankerbestrijding en Jantje Beton.

• Vindt bezuinigingen op OS niet zo erg, het is belangrijker om de economie in Nederland weer aan de praat te krijgen dan om geld aan het buitenland te besteden • Krijgt interesse in OS als het om concrete dingen gaat die bekenden van hem meemaken, zoals die buren die een school bouwen in Kenia

10

Communicatiestrategie IDleaks moet zichtbaar zijn op plekken waar het Nederlandse publiek ook komt (Facebook, populaire media), er van uitgaande dat Nederlanders zelf niet actief op zoek gaan naar informatie of moeite hebben deze te vinden. De drempel om IDleaks te vinden moet dus zo laag mogelijk zijn. Eigenlijk moeten ze zo tegen informatie van IDleaks aanlopen. Hierbij geldt uiteraard dat de boodschap die IDleaks overbrengt moet blijven hangen. Dat is geen makkelijke opgave, want een genuanceerde boodschap blijft per definitie minder goed hangen dan een kort door de bocht argument (kijk maar naar Wilders).

7. Gebaseerd op 1) eigen ervaring, 2) tips van beleidsmakers en 3) tips van journalisten (Trouw en Metro) gegeven tijdens Cafe Cosmo d.d. 26 september 2013.

11

Er zijn echter een aantal handvatten om je boodschap effectief te maken:7 • Spring in op de actualiteit. Maak je boodschap urgent. Je kunt op de hoogte blijven van de actualiteit door gebruik te maken van bijvoorbeeld ‘Google-meldingen’, waar je in kunt stellen dat je alle berichten uit online media ontvangt waarin de woorden hulp, ontwikkelingssamenwerking etc. voorkomen. Zo blijf je ook op de hoogte waar media over schrijven die je normaliter zelf niet leest.

• Bezoek af en toe een discussieforum. Om op de hoogte te blijven van wat er leeft onder mensen, is het goed om af en toe de reacties te lezen die er op artikelen gegeven worden. Al zijn deze vaak negatief, toch kun je hier een hoop uit aflezen o.a. wat de meest gehoorde misvattingen, mythes maar ook frustraties zijn die er leven onder mensen. En zodoende kun je hier beter een antwoord op geven, dan wel op inspelen.

• Vertel verhalen. Verhalen blijven beter hangen dan droge feiten, zeker persoonlijke verhalen. Wanneer je toch feiten wilt delen zijn deze idealiter ingebed in een verhaal. Graphics of (grappige) beelden kunnen hier ook bij helpen.

• Gebruik duidelijk taalgebruik. Vermijd vakjargon. Vertel je verhaal zoals je het je oma of buurman zou vertellen.

• Maak een link met Nederland. Dat brengt OS dichter bij huis en linkt gebeurtenissen buiten de grens aan de belevingswereld van Nederlanders.

• Maak (verstandig) gebruik van emotie. Realiseer je dat verhalen en beelden emotie opwekken. Maak hier verstandig gebruik (geen misbruik) van. Bedenk van tevoren tot welke doelgroep je je richt, wat je hen duidelijk wilt maken en hoe je dit het beste kunt doen. Kies de verhalen en/of beelden die daarbij horen en bedenk welke impact die kunnen hebben op korte en lange termijn en of dat wenselijk is. Dit is een proces van zoeken en uitproberen.

• Creëer vertrouwen. Een boodschap die wordt verteld door iemand die vertrouwd wordt blijft beter hangen en wordt eerder serieus genomen.

• Wees veelzijdig en volledig in je communicatie. Om eenzijdige frames te doorbreken moeten er minstens vijf tegenover gesteld worden. Toon dus de veelzijdigheid van OS, de diversiteit binnen zuidelijke landen en laat ook concrete resultaten zien.

Marco en Ilse kunnen op diverse manieren bereikt worden: • Facebookpagina. De IDleaks pagina is een open pagina die actief gevoed moet worden. Door deze pagina populair(der) te maken onder actievelingen, komen ook communiceerders en informeerders ermee in contact. Het is potentieel een bron van informatie voor media en andere opinieleiders. Daarnaast is het ook een plek waar het Nederlands publiek haar vragen kan stellen over actualiteiten.

• Twitter. De IDleaks account moet een actief account worden. In de eerste plaats is dit een potentieel effectief medium om opinieleiders te bereiken met onze boodschap, dan wel hen aan te spreken wanneer wij hen betrappen op onvolledige, misleidende of onjuiste informatie. In de tweede plaats kunnen wij hier communiceerders en in mindere mate informeerders mee bereiken. In de derde plaats kan het Nederlands publiek hier ook haar vragen stellen over actualiteiten.

• YouTube. Hier zouden snelle, korte en aantrekkelijke verhalen en feiten gepresenteerd kunnen worden, d.m.v. graphics, explainer image, videos. Denk aan een korte impressie van een debat, meningen van mensen op straat of verhalen uit het Zuiden. Deze filmpjes kunnen aan de Facebookpagina en Twitter gehangen worden. In de filmpjes kan verwezen worden naar feiten en achtergronden voor de mensen die wel meer willen weten.

• Gedrukte media. Door ons direct in het publieke debat te mengen d.m.v. open brieven, opinieartikelen etc. komt het Nederlandse publiek ook met IDleaks in contact. In eerste instantie kunnen we ons richten op ‘usual suspects’ als Joop.nl, de Volkskrant en de Groene Amsterdammer, en eventueel in een later stadium ook media als de Telegraaf. Of dit opportuun is en hoe dit gerealiseerd zou moeten worden, verdiend nader onderzoek.

• TV en radio. Als wij bekend worden bij redacties van televisie- en radioprogramma’s (zie ook 3.3 journalisten), dan moeten we proberen om aan te sluiten bij goed bekeken talkshows/programma’s (zoals DWDD, Pauw & Witteman, Hart van Nederland) op actualiteit of omdat IDleaks zelf nieuwswaarde heeft, bijvoorbeeld toen het NRC Handelsblad een uitgebreid artikel wijdde aan beeldvorming en onze visie hier op wilde weten.

Deze opsomming geeft al min of meer een rangorde aan. Een stappenplan hoe we deze kanalen precies kunnen inzetten kan verder uitgewerkt worden in de actiegroep Inform & Involve.

Tone of voice Het kennisniveau van het Nederlandse publiek over OS is gemiddeld (communiceerder) tot laag (informeerder). Hun mening moet serieus worden genomen, anders haken ze af. Omdat het Nederlandse publiek, vooral informeerders, niet van nature kennis uitwisselt over OS moet IDleaks informatie dicht bij hun leefwereld brengen. Persoonlijke verhalen over OS doorspekt met feiten zijn hiervoor geschikt. De houding van Nederlanders is over het algemeen kritisch, nuchter en hier en daar cynisch. Daarom is het van belang dat informatie, en zeker ook degene die haar geeft, betrouwbaar is en betrouwbaar overkomt.

12

What’s in it for them Wij denken dat Nederlanders met interesse in internationale thema’s, behoefte hebben aan onafhankelijke, betrouwbare informatie over OS. IDleaks zal het Nederlandse publiek dergelijke informatie op een toegankelijke, begrijpelijke en informatieve manier aanreiken. Bovendien spreekt IDleaks niet namens een organisatie, waardoor de informatie onafhankelijk en betrouwbaarder is. Ze krijgen van ons het volledige en genuanceerde verhaal.

2.2 management en bestuurders van ontwikkelingsorganisaties IDleaks verhoudt zich op meerdere niveaus tot ontwikkelingsorganisaties.

Allereerst streven wij er naar ngo’s te stimuleren zo eerlijk en volledig mogelijk te communiceren. Dit kan door medewerkers van ngo’s concrete handvatten aan te bieden (via o.a. onze Communicatiecode), deel te nemen aan brainstorms over corporate communicatie en beeldvorming (zoals gedaan in het geval van Save the Children) en door het aanjagen en faciliteren van de discussie over beeldvorming (zoals we doen in het geval van Reframing the Message). Deze interactie vindt vooral plaats op het niveau van de medewerkers.

In de tweede plaats treedt IDleaks op als watchdog en spreekt ngo’s aan op onvolledige, stigmatiserende of ongenuanceerde communicatie en beeldvorming.

Diversiteit in berichtgeving is cruciaal voor een open en genuanceerd debat.

Dat betekent een diversiteit invalshoeken, feiten, actualiteiten, verhalen van de mensen waar het om draait en resultaten met vermelding van zowel successen, mislukkingen als beperkingen. Omdat het management en de bestuurders van deze organisaties de strategie uitzetten en de beslissingen nemen op het gebied van corporate communicatie, is het voor IDleaks van belang om met hen aan tafel te zitten. Bovendien kunnen managers en bestuurders van ontwikkelingsorganisaties eventueel ‘producten’ van IDleaks overnemen, zoals de Communicatiecode (zie Box 1). Deze interactie vindt vooral plaats op bestuurlijk/management niveau.

13

Box 1: Communicatiecode: Eerlijk over Ontwikkelingssamenwerking IDleaks heeft een Communicatiecode (zie bijlagen 1 en 2) ontwikkeld om ontwikkelingsorganisaties, media, politici en andere invloedrijke ‘beeldvormers’ handvatten te bieden om een genuanceerd, realistisch beeld van ontwikkelingssamenwerking en ontwikkelingslanden te schetsen en daarmee het publiek vollediger te informeren. ‘Om scheve percepties van (de mensen wonend in) ontwikkelingslanden te vermijden, pleit IDleaks voor genuanceerde en menswaardige beeldvorming, waarin de bredere context geschetst wordt, mensen in ontwikkelingslanden zelf ook aan het woord komen, naast hun problemen ook hun potentieel en kracht worden belicht, en de toehoorder gerespecteerd en uitgenodigd wordt betrokken te raken bij ontwikkelingssamenwerking met een realistisch handelingsperspectief.’

(Communicatiecode, 2014).

Een eerdere versie van deze Code (getiteld Aanbevelingen voor Zuivere Communicatie)8 was al breed verspreid binnen het maatschappelijk middenveld onder de achterban van o.a. Partos, Partin, Wo=men en MyWorld.

Het is gepresenteerd op diverse events, waaronder de Afrikadag, Partos Plaza en de Partin ledendag. Er heeft een uitgebreide feedbackronde plaatsgevonden die heeft geresulteerd in deze uitgebreidere Communicatiecode.

8. http://issuu.com/idleaks/ docs/130926_aanbevelingen_voor_ zuivere_c

De Code dient niet alleen ter stimulans en inspiratie voor ontwikkelingsorganisaties om hun communicatie kritisch onder de loep te nemen, maar is ook de checklist op basis waarvan IDleaks-leden deze communicatie ‘beoordelen’. Zo heeft IDleaks in 2013 Save the Children aangesproken op een campagne die in onze ogen onacceptabel was en zal zij deze watchdog rol waar nodig blijven vervullen.

De Communicatiecode van IDleaks onderscheidt zich van de gedragscode van Partos, in die zin dat zij gericht is tot alle beeldvormers verspreid over meerdere sectoren en niet slechts tot de leden van Partos die zich allemaal in het maatschappelijk middenveld bevinden. Daarnaast is de Code van IDleaks zeer specifiek en uitgebreid, in tegenstelling tot de bondige maar ook vrij algemene code van Partos.

In de derde plaats werkt IDleaks graag samen met ontwikkelingsorganisaties aan nieuwe communicatieproducten, zoals een factsheet over een bepaald thema waarbij een themadeskundige de benodigde input levert. Deze interactie vindt vooral plaats op het niveau van de medewerkers die dus duidelijk een stakeholder/ samenwerkingspartner kunnen zijn.

14

Vrouwelijke ondernemer in Assiut, Egypte.

De Assiut Business Women Association startte in 2000 met het verlenen van microkredieten aan vrouwen. Met leningen van 60-600 euro helpen ze de armste vrouwen (en inmiddels ook enkele mannen) hun eigen bedrijfjes op te zetten. Credit: Opmeer Reports

15

Hieronder staat een fictief profiel van een directeur van een ontwikkelingsorganisatie, om meer inzicht te geven in wat voor soort communicatie hen aanspreekt.

Bart (58 jaar) • Woont in Den Haag • Directeur van Oxfam Novib • Relatie met Anna, twee kinderen van 24 en 22 met zijn ex-vrouw • Hoog opgeleid, WO Geografie van Ontwikkelingslanden • Stemt PvdA of GroenLinks • Krant: heeft een I-pad abonnement op het NRC Handelsblad, maar leest ook veel andere kranten online • TV: kijkt veel nieuws en opinieprogrammas, maar ook entertainmentprogrammas. Denk aan Pauw en Witteman, DWDD, NOS nieuws, Master Chef etc.

• Internet: Linkedin account. Zijn Twitter account laat hij beheren door de communicatiedeskundige binnen Oxfam Novib. Gebruikt veel internet voor werk en ook privé, bijv. om contacten te onderhouden met vrienden en collega’s in het buitenland • Rolmodel: Steve Jobs • Reist voor zijn werk ca. 4 keer per jaar naar het buitenland. Reist daarnaast ook veel privé • Is donateur van Oxfam Novib en de Kankerstichting • Heeft veel kennis van Nederlands ontwikkelingsbeleid en recente ontwikkelingen daarin • OS thema’s: voedselzekerheid, ketenverantwoordelijkheid en campagnes in Nederland

Communicatiestrategie Op het niveau van medewerkers kan IDleaks meedenken om organisaties te stimuleren (nog) genuanceerder te communiceren. Dit kan via de volgende strategieën: • Communicatiecode: IDleaks geeft medewerkers hiermee concrete handvatten om hun externe communicatie te veranderen.

• Sparringpartner communicatie en beeldvorming: IDleaks kan samen met medewerkers van ontwikkelingsorganisaties de eigen campagnes en communicatie uitingen onder de loep en beoordelen of aanscherpen met behulp van Communicatiecode.

• Inspireren: IDleaks kan medewerkers inspiratieworkshops aanbieden waarin aan de hand van praktijkvoorbeelden bekeken wordt hoe het anders kan.

16

Om de rol van watchdog te vervullen en ontwikkelingsorganisaties aan te spreken op hun externe communicatie is het belangrijk om de balans te zoeken tussen onderstaande strategieën. Voor organisaties die open staan voor meer genuanceerde communicatie is het belangrijk dat IDleaks zowel medewerkers als het management of bestuur een handelingsperspectief geeft. Bij organisaties die ongenuanceerd communiceren en niet open staan voor discussie kan IDleaks een activistische aanpak proberen (nadat dialoog geprobeerd is).

9. Zie paragraaf 3.2 voor meer informatie over actiegroepen

17

• Communicatiecode: een prima checklist op basis waarvan IDleaks leden corporate communicatie-uitingen kunnen ‘beoordelen’. De manier waarop organisaties aangesproken gaan worden zal uitgewerkt worden in de actiegroep imaging in Aid.9 • Gesloten IDleaks Facebookpagina: waarop campagnes van ontwikkelingsorganisaties (aangedragen door leden) kunnen worden beoordeeld in een open discussie. Dit levert relevante input op voor hun campagnes waar bovendien enig gewicht aan gegeven wordt door de groepsdruk.

• Persoonlijk contact: veel leden van IDleaks werken bij Nederlandse ontwikkelingsorganisaties. Via hen is het relatief makkelijk om contact te leggen met het management of bestuur. Door middel van een persoonlijk gesprek kan het management of bestuur gestimuleerd worden om genuanceerd over OS te communiceren. Uiteindelijk zouden een aantal leden van IDleaks per persoon een paar ontwikkelingsorganisaties ‘in hun portefeuille’ kunnen hebben en het management van deze organisaties geregeld stimuleren om genuanceerd over OS te communiceren. Dit lijkt op het concept van StoereVrouwen; de StoereMuze die bedrijven overhaalt tot duurzame gedragsverandering. Zie ook: http://stoerevrouwen. nl/.

• Via medewerkers: veel leden van IDleaks werken bij Nederlandse ontwikkelingsorganisaties. Als zij overtuigd zijn van de missie en visie van IDleaks kunnen zij dit onder de aandacht brengen bij hun organisatie.

Deze ‘druk’ van binnenuit, mits veel werknemers zich erbij aansluiten, kan communicatieverandering op de kaart zetten bij het management en bestuur.

Deze communicatiestrategie kan natuurlijk uitstekend ondersteund worden met IDleaks’ Communicatiecode.

• Via andere ontwikkelingsorganisaties/Partos: Door een officiële klacht in te dienen bij Partos kan een organisatie op het matje geroepen worden over zijn communicatiestrategie. Dit is een resolute en weinig constructieve manier om verandering door te drukken. Een andere manier is om afgevaardigden van andere ontwikkelingsorganisaties te laten praten met het bestuur/management van de betreffende organisatie. Zijn kunnen hun eigen ervaringen en afwegingen in hun zoektocht naar genuanceerde communicatie delen.

• Via media (gedrukt, radio/tv en online): via journalisten en redacteuren (zie paragraaf 3.3) kan IDleaks de media opzoeken en hen de communicatiestrategie van ontwikkelingsorganisaties tegen het licht te laten houden.

Tone of voice Het is voor onze communicatie richting management en bestuur van ontwikkelingsorganisaties belangrijk om de urgentie van genuanceerd communiceren duidelijk te maken (voor zover zij dit zelf nog niet onderkennen).

Aan de hand van voorbeelden kan het bestuur of management gestimuleerd worden om met een kritische blik naar eigen campagnes te kijken. Deze voorbeelden kunnen ook interessant zijn voor organisaties die al bezig zijn met genuanceerde communicatie. Verder is het belangrijk om een goede balans te vinden tussen een open gesprek en constructief meedenken en (dreigen) actie te ondernemen als de communicatie van ontwikkelingsorganisaties ongenuanceerd blijft. De precieze manier waarop IDleaks richting bestuur en management van ontwikkelingsorganisaties wil gaan communiceren, wordt komende tijd uitgewerkt in de actiegroep Imaging in Aid.10

10. Zie paragraaf 3.2 voor meer informatie over actiegroepen

What’s in it for them Eenzijdige en ongenuanceerde beeldvorming over OS leidt op lange termijn tot afbrokkeling van draagvlak voor OS. Dit is het tegenovergestelde van wat veel ontwikkelingsorganisaties willen bereiken. IDleaks kan ontwikkelingsorganisaties helpen genuanceerd en volledig te communiceren over OS. Onze Communicatiecode kan hier ondersteunend in zijn, net als onze beeldbank met diverse voorbeelden van uitgesproken campagnes. Een mogelijke samenwerkingspartners hierin voor IDleaks is Wilde Ganzen.

Blessings, Zanzibar Zij verzamelt zeewier dat ze kan verkopen aan een zeewier verwerkingsfabriek die daar op het eiland is gevestigd. Dat zeewier wordt aan Japan verkocht. Credit: Opmeer Reports

18

2.3 media Journalisten en redacteuren zijn voor IDleaks een middel om het Nederlands publiek en Nederlandse ontwikkelingsorganisaties te bereiken. Het zijn opinieleiders (Pollet, 2013) die door hun functie, het publiceren van artikelen en audiovisuele producties over OS, de houding en opinie van een deel van het Nederlandse publiek beïnvloeden.

IDleaks streeft ernaar om media te stimuleren om zo divers, volledig en genuanceerd mogelijk te publiceren over ontwikkelingssamenwerking. Zoals al eerder betoogd is diversiteit in berichtgeving cruciaal voor een open en genuanceerd debat. IDleaks wil dit onder andere bereiken door journalisten vernieuwende ideeën of andere gezichtspunten over ontwikkelingsthema’s aan te reiken. Ook kan IDleaks hen desgewenst in contact brengen met experts (professionals in Nederland of uit het Zuiden) als startpunt voor een journalistiek onderzoek. In een later stadium wil IDleaks zich direct richten tot redacteurs van prominente media. IDleaks speelt in dit geval een informerende rol.

Daarnaast kan IDleaks ook de rol van watchdog op zich nemen en media er op aanspreken wanneer zij een verhaal publiceren dat niet vanuit meerdere gezichtspunten wordt belicht – waar dat wel cruciaal is voor het begrip van een hele vraagstuk. Hierbij moet echter in aanmerking genomen worden dat media zich niet snel laten sturen en juist hun onafhankelijkheid willen waarborgen. Dit is daarom een strategie die bij voorkeur alleen in uiterste noodzaak wordt gebruikt, bijvoorbeeld wanneer er regelrechte onwaarheden worden geuit. De actiegroep Imaging in Media zal dit nader uitwerken.

Om een idee te krijgen om wat voor journalisten en redacteuren het gaat, is hieronder een profiel van een journalist beschreven: Ricardo (50 jaar)

• Woont in Amsterdam • Buitenlandjournalist voor de Volkskrant • Relatie met Peter • Hoog opgeleid, WO journalistiek • Stemt PvdA of GroenLinks • Krant: leest veel online en op papier zoals Nederlandse kranten, maar ook the Times, the Guardian, Le Monde, 360 degrees; the Correspondent, etc.

• TV: kijkt veel nieuws en opinieprogramma’s. Denk aan Pauw en Witteman, Debat op 2, NOS nieuws

• Internet: Facebook, Linkedin en actief Twitter account. Gebruikt veel internet voor

werk en ook privé, bijv. om contacten te onderhouden met vrienden en collega’s in het buitenland

• Rolmodel: Twan Huijs, Floortje Dessing • Heeft tijdens studie twee keer stage gelopen in het buitenland (VS en India), reist daarnaast veel voor werk en privé

• Geeft geld aan collectanten, maar is geen donateur • Heeft veel kennis van Nederlands ontwikkelingsbeleid en recente ontwikkelingen daarin • Thema’s in OS zoals gender, LGBT rechten, MVO en ketenverantwoordelijkheid spreken hem aan

19

Communicatiestrategie Zoals gezegd kan IDleaks meerdere rollen innemen ten opzichte van media. Om een betrouwbare partner te zijn in het aanreiken van informatie is het allereerst belangrijk dat er een vertrouwensband wordt opgebouwd. Dit kost tijd. Een aantal tips van journalisten zelf is:11 • Persoonlijk contact is erg belangrijk, mails van bekenden worden wél geopend.

• Schiet niet met hagel, ofwel stuur je bericht naar een select gezelschap.

• Wat is het nieuws? Zet dat bovenaan en link het aan de actualiteit.

• Zorg altijd voor een link met Nederland, dit vergroot je kansen tot plaatsing.

• Maak het ‘onderwerp’ van de mail kort en bondig en laat het woord ‘persbericht’ weg.

• ‘Goed nieuws is geen nieuws’ (al zijn niet alle journalisten het hier over eens en past dit niet bij IDleaks’ visie).

• Een journalist is ‘lui en leest slecht’, een kop moet direct in de krant kunnen.

• Gebruik cijfers in je bericht.

• Schrijf je verhaal niet te ingewikkeld op.

• Vermeld lokale contacten, journalisten hebben graag interactie met mensen in het veld.

• Lever de tekst van je bericht in de mail zelf, niet via een link of in een bijlage, dit in verband met de angst voor virussen – waardoor journalisten jouw bijlage niet openen.

• Stuur foto’s bij een bericht wel via een link, om de grootte van je e-mail te beperken, laat vooral weten of ze rechtenvrij te gebruiken zijn, dat willen journalisten heel graag weten.

11. Tips van journalisten, gegeven tijdens Café Cosmo, september 2013

Naast het aanreiken van informatie waarmee journalisten een verhaal kunnen schrijven, kunnen IDleaks leden uiteraard ook zelf een artikel schrijven en insturen.

Ook hier geldt dat artikelen nieuwswaarde moeten hebben, bij voorkeur een haakje hebben naar Nederland en eerder geplaatst zullen worden als de auteur al bekend is bij de redactie. Een voorbeeld hiervan is Rob Wildschut die vaak (inhoudelijk sterke) brieven heeft ingezonden aan de redactie van Trouw, die ook gepubliceerd zijn.

Deze informatie en artikelen kunnen vervolgens aangereikt worden via: • IDleaks’ eigen communicatiekanalen: Facebook, en op termijn website, of door een (nog te maken) contactenbestand van email, Twitter en Facebook adressen.

• debuitenlandredactie.nl en Journalistengroep op Facebook (via Janneke Juffermans).

• Persoonlijk contact. Binnen het netwerk van IDleaks zou gekeken moeten worden wie van de leden persoonlijke connecties hebben. Via een persoonlijk gesprek kunnen journalisten enthousiast worden gemaakt voor IDleaks. IDleaks kan vertrouwen winnen door goede matches te creëren en goede informatie aan te dragen voor nieuwe journalistieke stukken.

20

Tot slot kan IDleaks ook als watchdog fungeren richting journalisten en redacties.

Het doel hiervan is hen te stimuleren een zo compleet en veelzijdig mogelijk beeld van ontwikkelingssamenwerking neer te zetten door hen (via social media of via haar netwerk) er op aan te spreken wanneer onvolledige, misleidende of foutieve informatie wordt gepubliceerd. Hierbij is het goed om in gedachten te houden dat een journalist afhankelijk is van een redactie om zijn verhaal aan te verkopen en daarom soms wat water bij de wijn zal doen. Het zijn vooral de redacties die beslissen wat er in de krant komt en wat de strekking ongeveer moet zijn. Aan de actiegroep Imaging in Media de taak om dit krachtenveld meer inzichtelijk te maken en een strategie uit te werken die het probleem zo veel mogelijk bij de kern aanpakt.

Tone of voice Informatie heeft voor journalisten pas (nieuws)waarde als deze actueel en betrouwbaar is. Wie wil opvallen moet zijn informatie op een innovatieve manier presenteren. Denk hierbij aan een opvallende lay-out bij geschreven informatie en cijfers, maar ook aan grappige en vernieuwende filmpjes. IDleaks moet zoeken naar een combinatie van professionele en betrouwbare informatie, die tegelijkertijd fris en vernieuwend is.

What’s in it for them De ‘proof of the pudding’ moet nog vergaard worden, maar vooralsnog zien wij onze toegevoegde waarde voor media liggen in onderstaande punten: Niemand die meer van OS weet dan mensen die er zelf in werkzaam zijn, en aangezien wij extreem dicht op het vuur zitten, beschikken wij over de meest up to date informatie. Niet alleen qua feiten, maar ook qua verhalen die beide als aanzet of idee kunnen fungeren voor een goed genuanceerd stuk.

Via ons uitgebreide netwerk kunnen wij journalisten redelijk snel in contact brengen met betrouwbare, onafhankelijke Nederlandse of ‘Zuidelijke’ experts, wat een startpunt is voor eigen onderzoek van de journalist. Dit kan een journalist of redactie ontzettend veel tijd schelen en biedt alle ingrediënten om een genuanceerd verhaal te schrijven. Daar moet wel tegenover staan dat de informatie betrouwbaar en onafhankelijk is en nieuwswaarde heeft. Vooral het opbouwen van vertrouwen kost tijd.

Onafhankelijkheid is een groot voordeel van IDleaks. Media zijn soms huiverig voor samenwerking met ngo’s, juist omdat hun onafhankelijkheid dan in het geding kan komen.

21

2.4 prominenten in de politiek en het bedrijfsleven Op langere termijn wil IDleaks ook prominenten in de politiek en het bedrijfsleven stimuleren een zo compleet en veelzijdig mogelijk beeld van ontwikkelingssamenwerking neer te zetten en hen er op aanspreken wanneer onvolledige, misleidende of foutieve informatie wordt gedeeld. Dit wordt uitgewerkt op het moment dat we iets met politici gaan doen. Voor nu is het goed om te melden dat WO=MEN, het Nederlandse gender platform, hier erg succesvol in is. Zij benaderen politici o.a. via Twitter en Kamervragen, zo worden ook Tweede Kamerleden betrokken bij hun strijd tegen gender ongelijkheid. WO=MEN zou ons hier tezijnertijd wellicht in kunnen adviseren.

Medewerkers van Indu Farm met een deel van hun oogst. Kongoni, Kenia Indu Farm verbouwt haricots verts en diverse kruiden voor Safari Fresh, een leverancier van Bakker Barendrecht, die de groenten inkoopt voor een Nederlandse supermarktketen. Indu Farm neemt af van boeren in de regio en heeft zelf ook 200 mensen in dienst. Zowel de boeren als de medewerkers hebben dankzij de boontjes een stabiel inkomen.

Credit: Opmeer Reports

22

3. Interne communicatie & organisatie Sinds haar oprichting in januari 2011 tot heden is de community van IDleaks uitgegroeid van twintig geïnteresseerden tot meer dan vierhonderd leden die IDleaks met interesse volgen en/of een actieve bijdrage leveren. Communicatie verloopt via een besloten Facebookgroep en via persoonlijk contact. Een tot twee keer per jaar organiseert de Core Group een event, waar tot nu toe met veel enthousiasme aan is deelgenomen.

Binnen IDleaks zijn verschillende subgroepen te onderscheiden: • Een Core Group bestaande uit zeven personen, inclusief Voorzitter (zie paragraaf 3.1).

• Diverse actiegroepen die zich bezig houden met een specifiek thema/subdoel van IDleaks ( zie paragraaf 3.2).

• De brede IDleaks community bestaande uit meer dan 400 leden (zie paragraaf 3.3).

• De Doeners & Denkers (in oprichting), een groep van ca. 25 actieve IDleaks leden die de Core Group ondersteunen (zie hoofdstuk 4).

• Een Comité van Aanbeveling (in oprichting) die de Core Group adviseert over gekozen strategie en IDleaks helpt positioneren met behulp van hun invloed en netwerk. Dit hoeven niet per se leden van IDleaks te zijn (zie hoofdstuk 4).

In dit hoofdstuk worden de Core Group, de actiegroepen en de brede community toegelicht. Meer informatie over het Comité van Aanbeveling en de Doeners & Denkers is te vinden in hoofdstuk 4.

3.1 de core group De Core Group bestaat uit zeven personen inclusief voorzitter en heeft als hoofddoel om de strategie van IDleaks uit te zetten en de community te inspireren, faciliteren en mobiliseren. Op dit moment is de Core Group verantwoordelijk voor het grootste deel van het werk: het organiseren van evenementen; het uitzetten en bewaken van de strategie; het uitbreiden van de community; het onderhouden van het netwerk; het geven van presentaties en lezingen en het initiëren en leiden van diverse werkgroepen. De ambitie van de huidige Core Group is om van een duidelijke leading rol steeds meer toe te groeien naar de rol van facilitator. Met het oprichten van een groep Doeners & Denkers en het in toenemende mate overdragen van verantwoordelijkheid aan individuele leden in de community, hoopt de Core Group de lead steeds meer over te kunnen dragen aan leden uit de community en zich meer op de achtergrond te kunnen bezigen met het uitzetten en bewaken van de strategie en het faciliteren van de diverse actiegroepen. Uitdaging hierbij is om de lijntjes kort te houden en het overzicht te bewaken.

23

3.2 actiegroepen Welke acties (zie hoofdstuk 1) IDleaks als eerste gaat oppakken en op welke manier precies, wordt uitgewerkt in IDleaks’ actiegroepen. Op 25 januari 2014 zijn een viertal actiegroepen gelanceerd waaronder: • Learn and Share: IDleaks wil de geïnteresseerde (kritische) burger goed informeren over OS. Daarom is het van belang om (actuele) informatie over de sector altijd paraat te hebben. Denk hierbij aan onderzoek naar actuele thema’s als ontwikkelingshandel. Een onderzoeksteam zal zich daarvoor in gaan zetten.

• Imaging in Aid: Een complex probleem als armoede wordt nog te vaak door ontwikkelingsorganisaties vertaald in eenzijdige communicatie-uitingen die moeten leiden tot het snel binnenhalen van fondsen. De Communicatiecode is het meest recente product van deze reeds actieve actiegroep (zie bijlage 1 en 2). Doel van deze werkgroep is om organisaties aan te sporen deze Code te ondertekenen en na te leven.

• Imaging in Media: Via diverse media komen boodschappen over OS binnen bij de Nederlandse burger. Media kunnen echter een vertekend beeld presenteren van de realiteit. IDleaks wil ervoor zorgen dat onwaarheden verspreid door de media weerlegd worden en dat degenen die de informatie verspreiden (bijv. journalisten of programmamakers) hun boodschap goed geïnformeerd de wereld inbrengen.

Naast de Communicatiecode voor ontwikkelingsorganisaties wil de actiegroep ‘Imaging in Media’ journalisten ertoe te bewegen zelf soortgelijke Code op te stellen.

• Inform and Involve: Het hoofddoel van IDleaks is om de burger goed te informeren over OS. Dat kan via diverse kanalen zoals de media en ontwikkelingsorganisaties.

Daarnaast willen we echter ook zelf het gesprek aangaan met de Nederlandse burger. Dat kan op diverse manieren, door deelname aan publieke events of door het organiseren van campagnes. Deze groep laat zich inspireren door ‘The World’s Best News’, een succesvolle campagne gevoerd in Denemarken.

Een actiegroep waar momenteel nog niet voldoende animo voor gevonden is, maar die op termijn hopelijk wel opgericht gaat worden is: • Communicate: Om als IDleaks zo zichtbaar mogelijk te zijn werken we aan een brede inzet van sociale media en andere online communicatiebronnen zoals een eigen website. Daarnaast zal de interne organisatie zo ingericht moeten worden dat het beschikbare talent onder IDleaks-leden zo goed mogelijk moet worden ingezet (zie ook paragraaf 3.3).

De voortgang van de verschillende actiegroepen worden nauwlettend gevolgd door de Core Group. De concrete actieplannen zullen voor eind 2014 aan dit document worden toegevoegd.

24

3.3 idleaks’ community De leden van IDleaks zijn veelal jong en hoogopgeleid en werkzaam of werkzoekend in de OS sector. Zij zetten zich graag in voor de community, maar nemen zelf niet snel zelf het initiatief. Dit moet worden gevraagd en gestimuleerd. Het doel van community management is dan ook niet zozeer om meer leden aan te trekken, maar om huidige leden te stimuleren actief ‘mee te doen’.

Globaal zijn leden onder te verdelen in vier categorieën. De focus van IDleaks community management zal komen te liggen op de eerste drie: • Trekkers (ambitie: van 5% naar 10%): dit zijn de mensen die zich graag willen inzetten voor IDleaks. Voor hen is het belangrijk dat hen een concreet aanbod wordt gedaan om mee te doen. Dit moet aansluiten bij hun kwaliteiten en hun motivatie. Zij zijn bij uitstek geschikt om op te nemen in de Doeners & Denkers (zie hoofdstuk 4).

• Participanten (ambitie: van 20% naar 30%): deze groep doet mee met de discussie, heeft het daar ook met anderen over en volgt IDleaks, maar gaat niet direct tot actie over. We willen deze groep leden aanmoedigen om zich actiever in te gaan zetten voor IDleaks. Dit doen we door ze uit te nodigen voor events, door te zorgen dat er enthousiasme is in de groep over wat we bereiken, ze goede informatie aan te bieden en ze persoonlijk te benaderen.

• Volgers (ambitie: van 55% naar 40%): dit zijn leden die volgen wat er op Facebook gebeurt en af en een event bijwonen. Hier zitten veel mensen bij die IDleaks uit interesse voor of namens hun werk volgen. De stap om van volger naar participant te gaan is er een van passief naar actief. Door voldoende activiteiten aan te blijven bieden, ook in de Facebook groep, hopen we deze groep mensen de stap te laten zetten naar participant. Deze groep heeft echter niet direct eerste prioriteit.

• Passanten (ambitie: van 20% naar 20%): die zijn de ‘slapende’ leden, die moeilijk te activeren zijn. Deze groep heeft niet onze prioriteit.

Bovenstaande percentages zijn gebaseerd op een algemene theorie dat je ongeveer 25% van je community helemaal mee hebt, 20% altijd tegen, en 55% die positief is maar niet heel erg actief. Het is vooral die laatste groep waar een hoop rendement uit te halen valt.

25

Om een beeld te vormen van een gemiddeld lid van IDleaks hebben we een persona gemaakt: Aisha (30 jaar)

• Woont in Utrecht • Project Officer North Africa Middle East bij Hivos • Vrijgezel • Moeder is Marokkaans • Hoog opgeleid, WO Internationale betrekkingen • Stemt GroenLinks • Leest de (papieren) Volkskrant, 360 degrees en online media als Nu.nl en NOS.nl • Magazines: Volkskrant Magazine, Esta • TV: Metropolis, documentaires, DWDD, Pauw&Witteman • Internet: Facebook, Linkedin en Twitter account. Gebruikt veel internet voor werk en ook privé, bijv. om contact te onderhouden met vrienden en collega’s in het buitenland

• Heeft tijdens studie stage gelopen in Tanzania en na haar studie door Noord Afrika gereisd, reist nu ook nog veel voor werk en privé

• Rolmodel: Hilary Clinton • Geeft geld aan collectanten, maar is geen donateur • Heeft veel kennis van Nederlands ontwikkelingsbeleid in Afrika en de thema’s gender, mensenrechten en media

Het online en offline mobiliseren van de IDleaks-leden Opvallend is dat er binnen de IDleaks community een wij-zij gevoel is ontstaan.

Niet iedereen binnen IDleaks voelt zich IDleaker. Er wordt nogal eens naar de Core Group verwezen als ‘jullie van IDleaks’. Dit hopen we door effectief community management om te buigen. Om IDleaks leden zowel on- als offline te motiveren en activeren om actiever te worden binnen IDleaks en om het wij-zij gevoel te voorkomen, worden hieronder een aantal voorbeelden en voorwaarden gegeven. De actiegroep Communicate zal zich vooral hiermee gaan bezig houden.

Voorbeelden om IDleaks-leden te mobiliseren zijn het oproepen tot (meedoen aan) concrete actie binnen de Facebookgroep, het oprichten van of participeren in actiegroepen die gericht zijn op uitvoering en het delen van de successen behaald door IDleaks.

Om IDleaks-leden te mobiliseren zijn de volgende zaken belangrijk: • Scheppen van condities voor optimale communicatie. Leden moeten een plek hebben waar ze optimaal met elkaar kunnen communiceren over thema’s die hun interesse hebben. Communicatie moet relevant zijn (on topic) en het medium aantrekkelijk. Facebook en Twitter zijn uitstekende ondersteunende middelen, maar bieden niet de mogelijkheid aan subgroepen om dieper in te gaan op een specifiek thema. Daarnaast zijn het geen ideale media om een archief van kennis en informatie aan te leggen, noch om gezamenlijk aan een bepaald document te

26

werken. Recentelijk heeft de Core Group besloten om hiervoor Worknets te gaan gebruiken. De verschillende actiegroepen zullen hier direct gebruik van gaan maken. Meer informatie hierover is op te vragen bij de Core Group.

• Duidelijk communiceren over zowel de plannen voor de toekomst als de resultaten en successen behaald in het verleden. Dit enthousiasmeert en biedt leden concrete aanknopingspunten om mee te denken en te doen.

• Focus op online moderatie. Dit is tot nu toe vooral informeel en ad hoc gebeurd, maar om de energie, ideeën en interesses onder de leden beter tot hun recht te laten komen en benutten, willen we actief op zoek naar goede, liefst natuurlijk moderators die: ºº Vragen stellen ºº Niet oordelen ºº Mensen serieus nemen in hun kwaliteiten, expertise en ideeën ºº Actief mensen betrekken ºº Reacties geven en uitlokken ºº Bij actualiteit actief vragen om ideeën ºº Discussies faciliteren • Overzicht van ‘in house’ kennis en expertise. Wat voor kennis en expertise hebben we eigenlijk in huis? Door dit inzichtelijk te maken krijg je een overzicht van wie je waarvoor kunnen vragen. Het is tevens de basis van een zogenaamde ‘pool of experts’. Er kan een begin gemaakt worden door het openbaar profiel van alle leden te verzamelen en in een overzicht te zetten (alleen voor leden).

• Oproepen tot actie (Call 2 Action). Dit betekent actief vragen naar advies en helpende handen bij ad hoc of structurele werkzaamheden. Hoe concreter de vraag, hoe groter de kans op respons. Succesvolle voorbeelden uit het verleden zijn: onze deelname aan Hoezo Armoede, de gesprekken met Save the Children en het organiseren van Imaging in media.

• Handelingsperspectief bieden. Niets is zo leuk als het kunnen uitvoeren van jouw eigen idee. Het is daarom belangrijk om in een vroeg stadium te weten te komen welke ideeën er leven onder leden en deze leden te stimuleren deze verder uit te werken. Veel van deze ideeën zullen terloops geuit worden in discussies in de Facebookgroep. Aan de community managers de taak om hun oren en ogen goed open te houden.

Communicatiestrategie Op dit moment wordt er binnen de Facebookgroep veel nieuws gedeeld, maar lukt het nog niet vaak om leden actief te krijgen en activiteiten op te volgen. Positieve voorbeelden waar dit wel gelukt is zijn IDleaks’ bijdrage aan Hoezo Armoede en de gesprekken die zijn gevoerd met Save the Children. In beide gevallen kwam het initiatief (en de lead) echter van Core Groupleden. Idealiter zal dit in de toekomst in toenemende mate door leden gedaan worden.

27

IDleaks OS Collegetour. 17 mei 2013 Credit: Wereldgasten

Om ervoor te zorgen dat de leden van IDleaks actiever worden, willen we een aantal communicatiekanalen inzetten. Hierbij is het belangrijk om consequent en consistent te communiceren en een eenduidig beeld uit te stralen. Daarnaast moet het aanbod voor zowel leden als externe doelgroepen helder zijn. Hiermee ontwikkelt IDleaks zich tot een brand waarmee mensen zich emotioneel identificeren. Voorzien zijn: • Website: het gezicht van een organisatie, het bewijs dat je bestaat, een visitekaartje naar buiten. Het is een plek waar alle ‘producten’ van IDleaks overzichtelijk aangeboden kunnen worden (denk aan het OS Spiekbriefje; de Communicatiecode; presentaties; lezingen; filmpjes; artikelen; oproepen tot actie; uitnodigingen etc.). Eventueel kan leden (via een besloten gedeelte) extra informatie worden verschaft (denk aan de lijst met expertise van alle leden, factsheets over bepaalde thema’s, het position paper etc.). In welke mate een website ook een geschikte plaats is om discussies te stimuleren en faciliteren, moet nog nader onderzocht worden. De actiegroep Communicate zal dit nader uitwerken.

• Worknets: IDleaks is sinds kort de samenwerking aangegaan met Worknets, een samenwerkingsplatform gericht op beter en efficiënter samenwerken. Een Worknet is een ‘werkplek’ voorzien van features als een discussieforum, een ‘datumprikker’ een ‘google docs’ maar dan alles op een plek verzameld. Iedere

28

Hoezo Armoede ? 25 november 2012 Credit: IDleaks

actiegroep binnen IDleaks kan beschikken over zijn eigen Worknet. En leden kunnen deelnamen aan verschillende Worksnets, al naar gelang de behoefte.

Aandachtspunt is wel dat deze Worknets geen eilandjes worden die afdrijven van IDleaks. Het is dan ook belangrijk dat de Core Group korte lijntjes met deze Worknets onderhoudt en dat de ‘lead’ af en toe een update deelt in de besloten facebookgroep van IDleaks en leden blijft uitnodigen zich aan te sluiten.

• Facebookgroep: vooral bedoeld voor interne discussie over actuele thema’s rondom OS, communicatie over events, nieuws, artikelen, kennis en andere vragen, vaak met een oproep tot actie.

• Georganiseerde bijeenkomsten: bedoeld om kennis te delen en leden te motiveren/ activeren. Hierbij is het van belang dat de bijeenkomsten actueel en actiegericht zijn.

• Youtube/Vimeo: IDleaks beschikt al over diverse filmpjes (A Call 2 Action; Hoezo Armoede; Stand-up-Inspiration Toomler; OS Collegetour) die momenteel te vinden zijn op Youtube dan wel Vimeo. De actiegroep Communicate wordt uitgenodigd na te gaan hoe deze en toekomstige filmpjes makkelijk te vinden en herleiden zijn tot IDleaks (e.g. een eigen kanaal). De actiegroepen Imaging in AID en Media worden uitgenodigd te onderzoeken of het opportuun is ‘goede’ en/ of ‘foute’ voorbeelden van campagnes en communicatie uitingen te delen via dit medium.

29

Tone of voice IDleaks wordt door leden gewaardeerd om haar frisse, enthousiaste houding en haar ‘niet lullen maar poetsen’ mentaliteit. Die willen wij graag behouden. Om ook door onze externe doelgroepen serieus genomen te worden, willen wij ons tegelijk opstellen als professionele en betrouwbare partner.

What’s in it for them Er zijn een aantal redenen waarom mensen zich aansluiten bij IDleaks. Uit een tweetal enquêtes uitgevoerd in 2012 en 2013 bleek dat het volgende in het bijzonder gewaardeerd wordt aan IDleaks: • Snel overzicht op wat er speelt in de OS sector in het algemeen.

• De mogelijkheid om ideeën, gedachtes en voornemens te scherpen in samenwerking met concullega’s.

• Een veilige en vrije omgeving waar men zich vrijuit kan uitspreken, ongehinderd door regels, controle of beperkingen van een ‘organisatie’, of management.

• De concrete mogelijkheid zich in te zetten voor betere OS en innovatie.

• Toegang tot een groot relevant netwerk.

• Deel uitmaken van een community die fungeert als snelkookpan waar ideeën, visies en innovatie uit voorkomen, o.a. een duidelijke visie over beeldvorming en de toekomst van OS. Onze meerwaarde voor externe partijen zit hem vooral in: • IDleaks is onafhankelijk en spreekt niet voor een bepaalde organisatie.

• IDleaks biedt toegang tot een grote diversiteit aan informanten en informatie (waaronder feiten, actualiteiten, voorbeelden van zowel succesvolle als onsuccesvolle projecten, een diversheid aan standpunten en verhalen).

• IDleaks heeft een pluriformiteit in kennis, expertise, achtergrond en insteek.

30

4. Adviseurs Het bereiken van IDleaks’ droom vereist vereende krachten, niet alleen van IDleaks leden, maar ook van experts die kennis hebben van specifieke zaken (zoals communicatie, het betrekken van mensen uit diaspora) en van mensen met enige invloed en een breed netwerk die kunnen helpen bij de verdere positionering van IDleaks. Hierbij maken wij onderscheid tussen een Comité van Aanbeveling en een groep Doeners & Denkers.

4.1 doeners & denkers Deze groep mensen bestaat uit actieve leden, die qua niveau van betrokkenheid en inzet tussen ‘gewone’ IDleaks leden en Core Groupleden inzitten. Eens per zes weken worden zij op de hoogte gehouden door de Core Group van de stand van zaken (per mail) en worden zij (als groep of individueel) uitgenodigd om mee te denken op bepaalde strategische hoofdbrekers, gevraagd hun netwerk in te zetten voor het een of ander, of gevraagd om te ondersteunen bij concrete activiteiten zoals het organiseren van een event/debat of het geven van een workshop. Het werk is gevarieerd, veelal op ad hoc basis, met een duidelijke kop/staart. Een stuk vrijblijvender en stukken minder intensief dan een Core Grouppositie, maar niet minder belangrijk!

De meerwaarde van deze groep is groot: meer IDleakers raken betrokken bij het werk; de Core Group heeft een grotere pool om uit te putten voor hulp en last but not least in deze pool zitten waarschijnlijk de Core Groupleden van de toekomst.

Een eerste longlist is gemaakt van mensen die momenteel sowieso al nauw betrokken zijn bij IDleaks of interesse hebben aangetoond dit te zijn. Hieruit zal de definitieve groep Doeners & Denkers worden samengesteld. Aan deze groep zit geen strenge limiet, maar het moet wel behapbaar blijven. Gedacht wordt aan een groep van twintig mensen.

4.2 comité van aanbeveling Een Comité van Aanbeveling kan deuren helpen openen en ervoor zorgen dat de naamsbekendheid van IDleaks wordt vergroot. In dit Comité zitten prominente Nederlanders die een groot netwerk en enige invloed hebben, maar over het algemeen weinig tijd. We vragen hen daarom alleen om ons, waar nodig, een zetje in de rug te geven, meestal door hun netwerk in te zetten. Eens per jaar ontvangen zij een persoonlijke uitnodiging van de Voorzitter van IDleaks om de voortgang en toekomstplannen te bespreken met de Core Group. Tevens ontvangen zij de

31

nieuwsbrief en staan in de mailinglijst voor overige belangrijke zaken (zoals uitnodigingen voor evenementen).

Het ComitĂŠ van Aanbeveling moet nog worden samengesteld. De Core Group heeft een longlist samengesteld waaruit een keuze gemaakt zal worden. Voorzien is een ComitĂŠ bestaande uit vijf personen die een van de volgende sectoren vertegenwoordigen: politiek, (social) media, ontwikkelingssamenwerking en bedrijfsleven. De Core Group benadert hen persoonlijk en kijkt samen met hen hoe zij zich het beste in kunnen zetten voor IDleaks.

IDleaks OS Collegetour. 17 mei 2013 Credit: Wereldgasten

32

5. Activiteiten IDleaks heeft inmiddels een aantal wapenfeiten op haar naam staan, waaronder:

12. Zie: http://www.viceversaonline. nl/2013/12/wie-is-firdaoussi-mogenwij-haar-zien/ en http://issuu.com/ idleaks/docs/uitgebreide_reflectie_ idleaks_nav_u

33

• Het winnen van de JongOS Innovation award (2011).

• Een Co-Creatie in samenwerking met de 1%CLUB (2012), waarbij de contouren van IDleaks’ toekomst en interne organisatie zijn geschetst.

• Een uitgebreid Strategisch Communicatieplan, uitgewerkt door de Core Group van IDleaks, mede geïnspireerd door de input van bovenstaande co-creatie en van diverse externe experts als Peter ter Horst, Rob Wildschut, Mirjam Vossen en Bjorn Boekholt.

• De OS College Tour (2013), een educatief event in het teken van ondernemen in Afrika met bijdragen van o.a. de auteurs van Doing Business in Africa (The Partnership Resource Centre & Berenschot, 2013) en een tweetal sociaal ondernemers (Basic Water Needs en Text2Change).

• Imaging in Media (2013), een co-creatie event georganiseerd door UPACT en IDleaks waarbij diverse OS gerelateerde campagnes en media-uitingen onder de loep genomen zijn, wat geresulteerd heeft in de Aanbevelingen voor Zuivere Communicatie die de basis vormen voor de recent door IDleaks gepubliceerde Communicatiecode (zie bijlage 1 en 2).

• ID4action (2014), IDleaks’ eerste strategisch ledenevent waar diverse actiegroepen zijn gelanceerd die concreet invulling geven aan IDleaks toekomstdroom en nadere uitwerking geven aan outputs zoals omschreven in IDleaks’ Strategisch Communicatieplan.

• Diverse presentaties, lezingen en workshops met als hoofdthema het ontrafelen van mythes rondom OS, of de effecten van beeldvorming (e.g. Toomler Stand-upInspiration; Hoezo Armoede; diverse workshops voor studenten/Youth in Action).

• Visieontwikkeling rondom thema beeldvorming (2013-2014), o.a. door het gesprek aan te gaan met Save the Children naar aanleiding van hun campagne ‘Red het leven van Firdaouissi’ (2013) en tevens door actieve deelname aan Reframe the Message, een online debat over beeldvorming met bijdragen als ‘Wie is Firdaoussi, mogen wij haar zien?’ (Tabitha Gerrets en Merel Rumping) en een uitgebreide reflectie op het oordeel van de klachtencommissie van Partos dat deze campagne niet in strijd is met de gedragscode van Partos (Wilco van Bokhorst, Tabitha Gerrets, Heleen Groot, Sophie Conin en Rob Wildschut).12

Hierdoor beschikt IDleaks over een uitgebreid archief aan waardevolle informatie waar in de toekomst gebruik van gemaakt kan blijven worden. Denk hierbij aan: • Draaiboeken voor het organiseren van evenementen.

• Gastenlijsten van te benaderen bezoekers.

• Invloedrijke contacten met een breed netwerk die als ambassadeur kunnen optreden.

• Een overzicht van diverse media waar activiteiten kunnen worden gepromoot.

• Contacten met diverse sprekers, moderators en facilitators.

• Uitgeschreven lezingen; presentaties en volledig uitgewerkte formats voor workshops.

• Een breed eigen netwerk waarbinnen evenementen gepromoot kunnen worden.

34

Communicatiecode

Eerlijk over Ontwikkelingssamenwerking

Dit document is bedoeld om ontwikkelingsorganisaties, media, politici en andere invloedrijke ‘beeldvormers’ handvatten te bieden om een genuanceerd, realistisch beeld van ontwikkelingssamenwerking en ontwikkelingslanden te schetsen en daarmee het publiek vollediger te informeren.

IDleaks is een platform voor mensen geïnteresseerd in ontwikkelingssamenwerking (OS) die zich inzetten voor genuanceerde beeldvorming over dit thema. Wij gaan graag in gesprek met ontwikkelingsorganisaties, journalisten, politici en opiniemakers over hoe zij hier aan kunnen bijdragen. Naast deze algemene Code, heeft IDleaks een specifieke Code voor ontwikkelingsorganisaties ontwikkeld.

Beeldvorming is cruciaal. Alle andere beelden ten spijt, armoede, honger, corruptie en hulpeloosheid blijven voor veel mensen onderdeel van het dominante beeld van ontwikkelingssamenwerking. Er is in de ontwikkelingssector veel discussie gaande over het thema beeldvorming. Eenzijdige en simplistische beeldvorming waarin zielige beelden domineren worden veelvuldig bekritiseerd en niet meer ondersteund.

Het traditionele beeld van hulpeloze, hongerige en zieke mensen resulteert, naast succesvolle fondsenwerving, in paternalisme en destructieve stereotyperingen.

Hoewel het op korte termijn lucratief is voor fondsenwerving, leidt deze beeldvorming tot stigmatisering van bevolkingsgroepen in ontwikkelingslanden, een verminderd draagvlak voor ontwikkelingssamenwerking, en weinig investeringsvertrouwen van Nederlandse ondernemers in groeiende economieën in ontwikkelingslanden.

Tot voor kort was OS met name gericht op subsidieverstrekking aan armere landen. Nu richten overheid en ontwikkelingsorganisaties zich steeds meer op het stimuleren van (lokaal) ondernemerschap, een meer gelijkwaardige samenwerking en handel. In deze benadering worden burgers en ondernemers uitgedaagd om actief deel te nemen aan ontwikkelingssamenwerking en -handel. Deze verandering in mentaliteit biedt kansen om de veelzijdigheid van OS en diversiteit in ontwikkelingslanden te laten zien, zonder dat de aanwezige problematiek (armoede, ongelijkheid) genegeerd wordt.

Het debat over ontwikkelingssamenwerking vraagt dus om een betere aansluiting tussen de dagelijkse praktijk van OS en wat daarvan aan burgers verteld wordt.

IDleaks wil hier een actieve bijdrage aan leveren. Om scheve percepties van (de mensen wonend in) ontwikkelingslanden te vermijden, pleit IDleaks voor genuanceerde en menswaardige beeldvorming, waarin de bredere context geschetst wordt, mensen in ontwikkelingslanden zelf ook aan het woord komen, naast hun problemen ook hun potentieel en kracht worden belicht, en de toehoorder gerespecteerd en uitgenodigd wordt betrokken te raken bij ontwikkelingssamenwerking met een realistisch handelingsperspectief.

In het kort: • Stereotyperende beeldvorming leidt tot stigmatisering van bevolkingsgroepen in ontwikkelingslanden.

• Het herhaaldelijk tonen van zielige beelden heeft een verminderd draagvlak voor ontwikkelingssamenwerking tot gevolg.

• Het eenzijdig belichten van leed en problemen heeft een negatief effect op de mate waarin Nederlandse ondernemers in ontwikkelingslanden investeren.

• Deze stereotyperingen worden door een groot deel van de ontwikkelingssector al lang niet meer ondersteund.

• IDleaks zet zich in voor een meer genuanceerde beeldvorming, zonder dat de aanwezige problematiek genegeerd wordt.

Blessings, Zanzibar Zij verzamelt zeewier dat ze kan verkopen aan een zeewier verwerkingsfabriek die daar op het eiland is gevestigd. Dat zeewier wordt aan Japan verkocht.

Credit: Opmeer Reports

Waarom is beeldvorming cruciaal?

De informatie die we hebben, be誰nvloedt onze keuzes en gedrag. Om goed ge誰nformeerde keuzes te maken, hebben we volledige informatie nodig. De beeldvorming rond ontwikkelingssamenwerking en -landen leidt voor veel mensen tot een beperkt begrip en handelingsperspectief. Het dominante beeld is simplistisch: ontwikkelingslanden zijn arm en hulpbehoevend, wij kunnen ze helpen. Dat beeld wordt gevormd door de informatie die voorhanden is: wat men om zich heen hoort en ziet. Al hebben ontwikkelingsorganisaties zelf een completer en genuanceerder beeld van het werk dat ze doen, er wordt in hun wervingsfilmpjes en oproepen tot donaties nog steeds de nadruk gelegd op leed en problemen, omdat verwacht wordt dat dit de meeste donaties oplevert. Daardoor lijkt er echter niets bereikt in ontwikkelingslanden en verliest OS aan draagvlak in de samenleving, terwijl er ook veel successen te noemen zijn.

Voor veel mensen lopen beelden van noodhulp en structurele ontwikkelingssamenwerking door elkaar. Door middel van genuanceerde beeldvorming kan het publiek wellicht makkelijker onderscheid maken tussen beelden afkomstig uit een noodsituatie en beelden over structurele ontwikkelingssamenwerking.

Medewerkers van Indu Farm met een deel van hun oogst.

Kongoni, Kenia Indu Farm verbouwt haricots verts en diverse kruiden voor Safari Fresh, een leverancier van Bakker Barendrecht, die de groenten inkoopt voor een Nederlandse supermarktketen. Indu Farm neemt af van boeren in de regio en heeft zelf ook 200 mensen in dienst. Zowel de boeren als de medewerkers hebben dankzij de boontjes een stabiel inkomen.

Credit: Opmeer Reports

Gevolgen Zowel in de media als in fondsenwervingsfilmpjes van ontwikkelingsorganisaties wordt de nadruk gelegd op leed en problemen. Media doen dit vanuit de gedachte ‘goed nieuws is geen nieuws’ en ontwikkelingsorganisaties vanuit de gedachte ‘zieligheid loont’. Leed en problemen zijn een feit, en verdienen het om onder de aandacht gebracht te worden. Maar het is goed om te beseffen dat eenzijdige framing1 potentieel gevaarlijk kan zijn. De kracht van frames zit hem in de emotie die wordt opgeroepen en in het herhalen van de boodschap. Dit heeft tot gevolgd dat een beeld heel lastig bij te stellen is als het eenmaal bestaat. Onderzoek wijst uit dat hier minstens vijf andere beelden tegenover moeten staan. Bovendien geldt dat hoe minder een onderwerp je interesseert, hoe willekeuriger het is wat je er van weet.

Hoewel lucratief ook voor het werven van fondsen, een eenzijdige focus op leed en problemen heeft ook negatieve gevolgen. Daarnaast loopt de sector kansen mis om mensen op een andere manier te betrekken. Zoals Farid Tarkadi (trendwatcher) in Vice Versa schreef op 11 december 2013: “Puur op de zieligheidsfactor campagne voeren zal altijd blijven werken, maar het zorgt wel voor hele kortstondige betrokkenheid. Als iedereen daarmee blijft werken, denk ik dat je als sector niet inspeelt op de nieuwe houding die mensen aannemen. Er is een grotere groep die je juist kunt activeren door op een andere manier je missie te communiceren”.2 Ten eerste leidt stereotyperende beeldvorming tot stigmatisering van bevolkingsgroepen in ontwikkelingslanden. Doordat de context vaak heel beperkt in beeld komt, krijgt het publiek een vertekend beeld van ontwikkelingslanden en van de situatie waarvoor aandacht gevraagd wordt. Dit leidt tot destructieve stereotypes van hulpbehoevende, hulpeloze mensen, met alle gevolgen van dien.

“Show a people as one thing, over and over, and that is what they become”, zegt Chimimanda Adichie, een bekende Nigeriaanse schrijfster, in haar TED-Talk3 ‘The Danger of a Single Story’. Lokale initiatieven komen tevens weinig aan bod, waardoor de Westerling als enige actor en redder in nood verbeeld wordt. Dit terwijl juist partnerschappen met lokale initiatieven beter aansluiten bij de behoeftes van de lokale bevolking.

Ten tweede kan het herhaaldelijk tonen van zielige beelden een verminderd draagvlak voor ontwikkelingssamenwerking tot gevolg hebben. Dit geldt zowel voor particuliere donaties als financiële steun vanuit de Nederlandse overheid. Al twintig jaar dezelfde zielige beelden; dan helpen die donaties blijkbaar niet. De huidige economische crisis versterkt het draagvlakverlies voor ontwikkelingssamenwerking.

Berichten worden dusdanig geframed dat toehoorders slechts een deel van de problemen en oplossingen zien, zonder de context van internationale politieke en economische verhoudingen. Geld doneren is tijdenlang het dominerende handelingsperspectief geweest.

1. Framing is “het verpakken van een boodschap in strategisch gekozen woorden en beelden, om lezers of kijkers ergens van te overtuigen” Vossen, M. (2013).

2. http://www.viceversaonline. nl/2013/12/farid-tabarkiover-de-tijdgeest-vanontwikkelingssamenwerking/

3. http://www.ted.com/talks/ chimamanda_adichie_the_danger_ of_a_single_story.html

4. The Economist. Africa rising – A hopeful continent. http://www.economist.com/ news/special-report/21572377african-lives-have-already-greatlyimproved-over-past-decade-saysoliver-august, March 2nd, 2013

Ondertussen is het politieke debat verschoven naar eerlijke handel en (ontwikkelingsrelevante) investeringen. Ontwikkelingsorganisaties werken met de lokale kracht van mensen in ontwikkelingslanden. Een meer genuanceerde beeldvorming, in combinatie met alternatieve handelingsperspectieven, zoals sociaal ondernemen of het aanpassen van de eigen levensstijl, kan bijdragen aan een vernieuwd draagvlak voor ontwikkelingssamenwerking.

Ten slotte heeft eenzijdige beeldvorming een negatief effect op onze economie en lokale economieën in ontwikkelingslanden. Volgens Van Tulder et al (2013) leidt een overmatige focus op problemen tot terughoudende Nederlandse ondernemers.

Een gemiste kans, want zeven van de tien snelst groeiende economieën bevinden zich in Afrika en het Bruto Nationaal Product groeit met gemiddeld 6% per jaar.4 Nederland wordt door China en India ingehaald op het gebied van investeringen in ontwikkelingslanden, en loopt daarmee het risico irrelevant te worden op het niveau van de wereldeconomie. Een meer genuanceerde beeldvorming waarin óók aandacht is voor positieve ontwikkelingen in zuidelijke landen, kan Nederlandse ondernemers het nodige vertrouwen geven om te investeren.

Conclusies en aanbevelingen voor eerlijke communicatie over OS: Voor respectvolle en gelijkwaardige samenwerking met mensen in ontwikkelingslanden, behoud van draagvlak voor ontwikkelingssamenwerking en een positief investeringsklimaat in ontwikkelingslanden, is een genuanceerde beeldvorming onontbeerlijk. Hier kunnen ontwikkelingsorganisaties, media en politici aan bij dragen door de volgende aandachtspunten ter harte te nemen: • Wees genuanceerd: Voorkom eenzijdige framing. De werkelijkheid in ontwikkelingslanden is divers, laat dat zien in de keuze van je onderwerpen, verhalen en beelden. Toon zowel moeilijkheden die mensen tegen komen, als de kansen en successen die worden geboekt.

• Plaats het in de context: Deel zoveel mogelijk van de context, het grotere perspectief, de lange termijn oplossingen. Dit kan en hoeft niet altijd in één keer.

• Communiceer menswaardig: Geef ruimte aan de eigen kracht en stem van je doelgroep. Laat ieder zoveel mogelijk zijn eigen verhaal vertellen en buit andermans leed niet uit voor eigen gewin.

• Inspireer: Maak zowel je doelgroep als je publiek mede-eigenaar van de/een oplossing. Nodig je publiek uit betrokken te raken, en daarbij zelf na te denken over zijn/haar mogelijke rol in OS - met een breder aanbod dan alleen doneren.

Voor specifieke aanbevelingen aan ontwikkelingsorganisaties verwijzen wij naar de Communicatiecode voor Ontwikkelingsorganisaties in de bijlage.

• The Economist. Africa rising – A hopeful continent. http://www.economist.com/news/special-report/21572377-african-lives-have-already-greatlyimproved-over-past-decade-says-oliver-august, 02/03/2013.

• Van Diemen, J. en Lijfering, S. (2013). Farid Tabarki over de tijdsgeest van ontwikkelingssamenwerking. http://www.viceversaonline.nl/2013/12/ farid-tabarki-over-de-tijdgeest-van-ontwikkelingssamenwerking/ • Van Tulder, Rob (Partnership Resource Centre), Lem, Marjolein, Geleynse, Kim (Berenschot). (2013). Doing business in Africa – A strategic guide for entrepreneurs. Den Haag: Netherlands-African Business Council.

• Vossen, M. (2013). Ellende loont niet lang(er). http://www.mirjamvossen.nl/ellende-loont-niet-langer/

Communicatiecode voor Ontwikkelingsorganisaties Eerlijk over Ontwikkelingssamenwerking

1

Wees W ees genuanceerd Januari 2014 Voor respectvolle en gelijkwaardige samenwerking met mensen in het Zuiden, draagvlak voor ontwikkelingssamenwerking (OS) en een gunstig investeringsklimaat in zuidelijke landen, is genuanceerde beeldvorming onontbeerlijk.

Deze communicatiecode bevat aanbevelingen die ontwikkelingsorganisaties kunnen ondersteunen in hun externe communicatie. Wij erkennen dat over vorm en inhoud van communicatie ook binnen organisaties de nodige verschillen van mening kunnen bestaan. Deze code is dan ook handzaam voor alle partijen die een rol spelen in die externe communicatie, zoals campagneleiders, communicatiemedewerkers, fondsenwervers en ingehuurde communicatie- of marketingbureaus.

De aanbevelingen zijn verdeeld in vier categorieën die nauw met elkaar verbonden zijn en hier en daar wat overlap zullen vertonen.

Het uitgebreide theoretisch kader staat beschreven in de algemene Communicatiecode.

1.1 Voorkom eenzijdige beeldvorming. Vermijd ‘single stories’.1 Benadruk de veelzijdigheid van OS en diversiteit binnen ontwikkelingslanden. Laat die diversiteit zien in de keuze van je onderwerpen, verhalen en beelden.

1.2 Wees duidelijk en transparant over jouw rol en invloedssfeer in de wereld.

• Breng concrete resultaten in beeld.

Dit helpt in het tegengaan van ‘hulpmoeheid’.

• Erken ook je beperkingen en falen.

Je hebt te maken met een kritisch publiek dat zich heus realiseert dat niet alles lukt. Durf hiervoor uit te komen. Dat maakt je geloofwaardiger.

• Geef credits aan wie credits toekomen.

Succes heeft vele vaders en moeders, en behoort zelden aan een enkele organisatie toe. OS is een breed speelveld, met veel verschillende spelers die elkaar beïnvloeden, versterken of afhankelijk van elkaar zijn. Erken dat, ook bij het in beeld brengen van je resultaten.

Vrouwelijke ondernemer in Assiut, Egypte.

De Assiut Business Women Association startte in 2000 met het verlenen van microkredieten aan vrouwen. Met leningen van 60-600 euro helpen ze de armste vrouwen (en inmiddels ook enkele mannen) hun eigen bedrijfjes op te zetten. Credit: Opmeer Reports

2

Communiceer C ommuniceer menswaardig 2.1 Toon respect voor de mensen voor wie je aandacht vraagt (je ‘doelgroep’).

• Buit het lijden van mensen niet uit voor eigen gewin (donaties, aandacht).

Laat mensen in hun waarde, bijvoorbeeld door naast de behoeften ook het potentieel, talent en de eigen kracht te tonen. Op die manier vermijd je generalisaties en clichés en doorbreek je stereotypen als ‘arme kinderen in vieze kleren die dankzij blanke mensen eten krijgen’.

• Benader voorafgaand aan een campagne de mensen over wie de campagne gaat. Geef hen inspraak.

Zo kun je in samenwerking met de ‘hoofdpersonen’ hun verhaal zo respectvol en waarheidsgetrouw mogelijk vertellen.

• Laat de hoofdpersonen in je verhaal zoveel mogelijk voor zichzelf spreken in plaats van voor hen te spreken (door bijvoorbeeld een voice-over of script).

Medewerkster van Indu Farm oogst haar bonen.

Indu Farm in Kongoni, Kenia verbouwt haricots verts en diverse kruiden voor Safari Fresh, een leverancier van Bakker Barendrecht. Indu Farm neemt af van boeren in de regio en heeft zelf ook 200 mensen in dienst. Zowel de boeren als de medewerkers hebben dankzij de bonen een stabiel inkomen. Credit: Opmeer Reports

• Vraag toestemming aan geportretteerden voor het gebruik van hun beeltenis. Maar denk verder: bedenk ook welke impact het tonen van dit beeld op zowel korte als lange termijn op zowel betrokkenen als publiek kan hebben. En maak een gedegen afweging of die impact de ‘prijs’ waard is.

• Door gebruik te maken van humor en een positieve toon kun je bekende frames van tragische boodschappen bij even tragische muziek doorbreken en de menselijkheid en kracht van mensen benadrukken.

• Vestig in je verhalen over je doelgroep de aandacht op gelijkenissen, situaties en gevoelens die je publiek herkent. Wakker verbondenheid en solidariteit aan door te verwijzen naar de gelijkwaardigheid van mensen en hun overeenkomsten.

Wek geen medelijden op: dat creëert een gevoel van ongelijkheid en ongelijkwaardigheid.

2.2 Toon respect voor je publiek. Wees terughoudend in het doen van een zeer sterk moreel appèl en/of in het scheppen van hoge verwachtingen van wat een enkel individu kan bereiken, bijvoorbeeld door te suggereren dat hij/zij iemands leven kan redden.

2.3 Stel je eigen gedragscode op en trek een duidelijke grens. Laat je inspireren door deze en/of andere codes zoals die van CONCORD2 en Dochas3.

3

Deel D eel context 3.1 Deel in je externe communicatie (inclusief fondsenwervende campagnes) zoveel mogelijk van de context, het grotere perspectief en de lange termijn oplossingen.

• Wees specifiek: voor wie/wat vraag je aandacht, waar en waarom? Niet alle mensen in een land hebben hulp nodig.

• Geef je lokale partners een stem.

Laat hen zelf aan het woord in jouw communicatie-uitingen en behandel hen als gelijkwaardige partner.

• Laat zien hoe lokale spelers (individuen en/of organisaties) zelf de verantwoordelijkheid nemen voor de ontwikkeling van hun land of gebied. Dit is niet alleen fair, maar geeft het publiek ook vertrouwen dat de bevolking zelf betrokken is en in staat om ontwikkelingen ook op lange termijn voort te zetten.

3.2 Besteed gepaste aandacht aan de ware, achterliggende oorzaken van problemen. Hiermee voorkom je dat OS als een goedkope en makkelijke oplossing wordt gepropageerd.

3.3 Beperk de context niet alleen tot je website. Wellicht maak je gebruik van een breed pallet aan beelden en communicatieboodschappen en is op jouw website uitgebreid het grotere verhaal achter een beeld te vinden.

Neem echter in ogenschouw dat een ongenuanceerd tv-spotje van 30 seconden veel meer mensen bereikt dan een donateursbrief of website. Realiseer je tevens dat je meer dan alleen ‘gevers’ bereikt. Je bereikt ‘kijkers’. Miljoenen.

Tamiru Getachew op weg naar school met zijn vrienden in Soddo, Ethiopië.

Tamiru werd met klompvoet geboren en kon niet lopen totdat hij werd geholpen door het CBR programma. Op school speelt hij tijdens de pauze voetbal met zijn vrienden en andere kinderen.

Credit: Light for the World.

4 IInspireer nspireer

4.1 Maak zowel je doelgroep als publiek mede-eigenaar van de/een oplossing. Door beide partijen te stimuleren actief deel te nemen op basis van solidariteit, creëer je meer mogelijkheden om bij te dragen aan OS. • Zorg dat je doelgroep eigenaar is van en een actieve rol heeft in het oplossingstraject zodat ‘samenwerking’ meer tot uiting komt. Laat ook lokale organisaties en actieve burgers aan bod komen in je communicatie.

• Bied handelingsperspectief aan je publiek dat verder reikt dan doneren.

Toon ook lokale oplossingen voor mondiale uitdagingen. Geef mensen handvatten hoe zij zelf concreet kunnen bijdragen, bijvoorbeeld door bewust te consumeren/minderen.

De Torres zussen, Peru.

Ely, Cathie en Yuli runnen Sumaq Qara, een bedrijf dat geborduurde producten laat maken door vrouwen in de dorpen rond Ayacucho, Peru.

Ze exporteren riemen en andere accessoires naar, onder andere, Nederland, de Verenigde Staten, Australië en Colombia.

Credit : Opmeer Reports

Achtergrond De basis van deze aanbevelingen is gelegd tijdens ‘Imaging in Media’, een co-creatief event georganiseerd door IDleaks en UPACT in augustus 2013.

Zo’n zeventig enthousiaste deelnemers – waaronder internationale gasten uit de Filippijnen, Oeganda en Zimbabwe – bogen zich in kleinere groepen over diverse campagnes en media items over OS. Deze werden beoordeeld op onder andere inhoud, aanwezige context, menselijke waardigheid, realistisch handelingsperspectief en geloofwaardigheid. Elke groep kwam met zijn eigen aanbevelingen voor zowel ontwikkelingsorganisaties als media, welke door IDleaks zijn gebundeld, gepubliceerd en gepresenteerd op diverse publieke events, waaronder de Afrikadag 2013.

Tussen september 2013 en januari 2014 heeft IDleaks haar leden en diverse externe expert uitgenodigd feedback te leveren op het document. Die feedback heeft onder meer geleid tot een uitgebreider theoretisch kader (te vinden in de algemene Communicatiecode), concrete voorbeelden en het specificeren van de aanbevelingen per doelgroep.

Deze Communicatiecode is specifiek gericht aan ontwikkelingsorganisaties.

Wij hopen media te inspireren hun eigen code op te stellen en verwachten in de toekomst nog met een code specifiek voor politici te komen. Wij danken UPACT voor de fijne samenwerking en danken alle leden en sympathisanten van IDleaks voor hun waardevolle feedback. Wij hopen dat dit document inspireert en uitnodigt tot reflectie.

1. Chimimande Adichie, een beroemde Nigeriaanse auteur, waarschuwt in een TED-talk voor ‘the danger of a single story’, oftewel het gevaar van eenzijdige beeldvorming: ‘Show a people as one thing, over and over, and that is what they become.’ http://www.ted.com/talks/chimamanda_adichie_the_danger_of_a_single_story.html 2. http://www.concordeurope.org/115-code-of-conduct-on-images-and-messages 3. http://www.dochas.ie/Shared/Files/5/Images_and_Messages.pdf

Meer over dit thema: Uitgebreide reflectie IDleaks n.a.v. uitspraak Partos klachtencommissie over reclame Save the Children: http:// issuu.com/idleaks/docs/uitgebreide_ reflectie_idleaks_nav_u De risico’s van beeldvorming: http:// www.viceversaonline.nl/2013/12/wie-isfirdaoussi-mogen-wij-haar-zien/ Voor vragen en/of opmerkingen: idleaks01@gmail.com Deze Communicatiecode is ook te vinden op: www.issuu.com/idleaks