Anem Occitans n°152

revista trimestrala de l'institut d'estudis occitans

Respècte e dignitat !

Manifestacion de Montpelhièr CRIDA 2015

Dorsièr : Amassada Generala de 2015

Entrevistas : Jòrdi Peladan Jaume Landièr

n°152 junh/julh/agost de 2015 4€ issn 2105-620X

2

n°152

ENSENHADOR Editorial

Respècte e dignitat !

p3

Actualitats

Abracadas de l’IEO

p4

Alhors, dens la federacion IEO

p4

Coneisher la federacion : portrèit de Miquèl Neiròlas

Projèctes

p 5-6

Dansa e musica dab lo CCOR

p6

Ua sason occitana e rica

p 7 p 8-9

Manifestacion de Montpelhièr : la CRIDA

p 10

Federacion : estat deus lòcs Dorsièr

Ressons de l’AG 2015 de l’IEO

p 11-14

Projèctes

Ficha tecnica : lo despaus legau

p 15

Entrevistas

Noveltats deus sites de l’IEO

p 16-17

Jaume Landièr, ua valsa de dus temps !

p 18-19

Jòrdi Peladan, entre mar e Cevena

p 20-21

Publicacions

Sortidas (libes, CD…)

p 22

Tribuna Liura

De quauques emmerdaments minusculs

p 23

An obrat per aqueste n°152 : Laurenç Gòsset, Gèli Fosset, Michèu Chapduelh, Valentin Belhomme, Isabèla Mejean, Pèire Brechet, Ana-Maria Poggio, Jòrdi Peladan, Jaume Landièr, Miquèl Neiròlas, Miquèl Taiac, Marlèna Bony, Paul Bony, Thierry Kippeurt.

Crèdits foto : Andriu de Gevaudan (p. 3), IEO Ròse-Aups, IEO, L. Gòsset, J. Landièr, J. Peladan Tots drets reservats Concepcion grafica de la tampa : MT Trace

Institut d’Estudis Occitans Association reconnue d’utilité publique 11 rue Malcousinat, 31000 Toulouse - 05 34 44 97 11 direccion@ieo-oc.org / www.ieo-oc.org Editeur et directeur de la publication : Pierre Bréchet Imprimeur : Albédia Imprimeurs 137 avenue de Conthe BP 90449, 15004 Aurillac Cedex Dépôt légal : juin 2015 Date de publication : 15/06/2015

Venètz sòcis de l'Institut d'Estudis Occitans !

Nom, prenom :…………………………………………………….………………………………………....

Adreiça :……………………………………………………………...………………………………………

CP :………... Vila :………………………………… Corrièl :...…………………………………………….

Vòli prene l'adesion per l'annada (recebrai la revista) 30 € - individual 12 € - estudiant e caumaire 38 € - cople e associacion M'aboni a la revista Anem Occitans !

4 n° l'an : 15 € 20 € fòra Estat francés (virament obligatòri, ref. bancàrias : CEMP 13135 00080 08106194919 56) Abonament de sosten : a comptar de 25 €.

Vòli sostiéner l’IEO e far un don de .......... € l'IEO es reconegut d'utilitat publica : lo vòstre don es deductible dels impòstes. Per exemple, s’avètz un revengut impausable de 1000 €, podètz faire un don d'un montant de 20% maximum siá 200 €. Auretz alara una reduccion d'impòstes de 66% de vòstre don siá 120 € de reduccion d'impòstes.

L’IEO es sostengut per:

n°152

3

EDITORIAL

avaliment e sembla sensa fin, ambé sei mesuras escondudas dins lei refòrmas e autrei modificacions administrativas.

Veguem-se quauqueis exemples : Avèm, d’un costat una reforma dei collègis que denega tot interès per lei lengas regionalas… e qu’es quasiment la mesa en plaça de l’escafament de l’ensenhament de l’occitan, tre 2016. E maugrat la contestacion provocada, lo decret e son arrestat siguèron publicats sensa delai…

Quand, fa setanta ans, nòstrei davanciers creèron l’Institut d’Estudis Occitans, una de seis amiras màgers èra de tornar donar sa dignitat a la lenga occitana.

Despuei, tot de lòng de son istòria, l’IEO a seguit aquesta dralha : tornar donar ai locutors la fiertat de sa lenga, li ne’n provar la legitimitat e lo drech au respècte.

Au moment d’escriure aquest editoriau, l’actualitat tocant a l’occitan nos mòstra encar un còp que la batalha es jamai ganhada emai nos arribe, de còps, optimistas, de creire que poiriam avançar a la bòna vitessa.

S’avèm nòstra part, nautrei de responsabilitat dins la subrevida de l’occitan, l’Estat, eu, n’a despuei lòngtemps una encara mai granda dins son

Avèm de l’autre, lei Conseus Regionaus d’Aquitània e de Miegjorn Pireneus, que votèron, fa mai d’un an, la creacion d’un Ofici Public de la Lenga Occitana (OPLO) per sostenir la mesa en plaça d’una politica linguistica publica en favor de l’occitan… mai elei, au còntre, espèran totjorn per existir que lo decret sigue publicat !

Mespretz, diriá a justa rason David Grosclaude… li poiriam benlèu ben ajustar discriminacion.

L’IEO òbra despuei desenats d’annadas per afortir la legitimitat de la lenga occitana e que totei lei lengas an la meteissa valor.

Alora, òc, es ben una dei tòcas de l’IEO de contunhar de rebecar, d’iniciar e/ò sostenir d’accions engimbradas per reconquistar la dignitat de la lenga e de sei locutors, per

encoratjar leis accions propícias a activar son desvolopament dins la societat de uei, per entrepachar lei decisions arbitràrias d’un poder mauvolent….

Coma es tanben sa tòca de recampar lo monde a l’entorn de l’idèia occitana, de faire pression pròchi aquestei decideires, voguessiam vertadierament espandir la practica de la lenga e n’aumentar lo nombre de locutors.

Escomessa dei bèlas que rende necite una mobilizacion fòrta dins totei lei domènis.

Per ansin, vos sovetam en totei de bònei vacanças mai oblidetz pas de gardar nhaca e energia per nòstre rendètz-vos dau 24 d’octòbre, a Montpelhier.

De còr e d’òc !

Pèire Brechet President de l’IEO

4

n°152

ACTUALITATSS

18/04/2015 : Conselh d’Administracion de l’IEO

30/05/2015 : Conselh d’Administracion de l’IEO

Lo burèu de l’IEO, entà las annadas 2015-2017, qu’estó A l’ODD, la manifestacion de 2015, la preparacion de elegit : l’AG de 2015,...

President e Secretari federau : Pèire Brechet Clavaira : Isabèla Mejean 09-10/05/2015 : Amassada generau de l’IEO Clavaira adjunta : Lidvina Kempf Vice-Presidents : Estefe Ros, Alexis Quentin, Miquèl Taiac, Lo navèth CA qu’estó elegit (que tornam sus l’AG dens lo dorsièr centrau). Los administrators elegits que son : Pèire Ana-Maria Poggio Brechet, Ana-Maria Poggio, Estefe Ros, Isabèla Mejean, Alexis A l’ODD, la manifestacion e Montpelhièr, l’organizacion e Quentin, Miquèl Taiac, Lidvina Kempf e Joan Pau Becvòrt. La tièra qu’es completada, en tot aplicar los estatuts, dab los la vita deu CA, la federacion... Qu’èra lo purmèr CA dab la presidents (o lo lor representant) de las ueit seccions possibilitat de participar en conferéncia telefonica. regionaus.

la seguida. Qu’es acompanhat, au burèu, per Joan-Cristòu Au parat de l’AG 2015 de Passelergue (Secretari) e l’IEO Auvèrnhe, Borbonés, Velai, Isabèla Mejean (Clavaira) un navèth president qu’estó L’AG que’s debanè lo 7 de elegit : que s’agís de Crestian març, e lo burèu qu’estó elegit Bonnet, de l’IEO 63. Qu’es au CA deu 25 de mai. acompanhat per Josiana Guillot (VP), Raimond Squizzato AG de Tarn e Garona (Clavaire), Catarina Liethoudt (Clavaira djunta), Arvéi Quesnel Qu’es lo 9 d’abriu que se (Secretari), Virginia Waucquier debanè l’AG de la seccion (Secretaria adjunta), Pascal departamentau, presidada peu Aumaître e Joan Ros. sénher Pau Burgan. Qu’estó l’escasença de har lo bilanç de A l’òrdre deu dia deu bilanç l’annada passada a l’entorn morau : l’espausicion « Paraulas deus cors (labellizats PARLESC), de País », que contunha de virar deus talhièrs de cant e de dens la region, la concepcion dansa. L’annada 2015 qu’es d’ua valisa pedagogica, lo rica dab dus temps hòrts : la desvolopament d’un dispositiu prima d’Òc que vien de s’acabar de transmission de l’occitan dens e l a s V e n d é m i a s d ’ Ò c , la region, la participacion entà organizadas deu 4 au 31 l’elaboracion d’ua convencion d’octobre (conferéncias, bal, cadre entre lo rectorat e lo teatre, cinema…)

Conselh regionau en favor de l’occitan dens lo primari e lo La seccion que participa a secondari. mei d’ua accion federau, com la difusion deus anuaris deu labèl AG de l’IEO de Ròse-Aups Òc per l’occitan, o la campanha de promocion deus cors entaus Qu’èra dit, qu’estó hèit. adultes, e que desvolopa tanben Gerard Betton, au parat de un eish de servicis especializats, l’AG passada de la seccion de com la traduccion. D’ara enlà, Ròse-Aups (IEO 26 e IEO 07) que perpausa tanben un servici que deishè la man. Qu’es lo dedicat a la toponima deu Miquèl Neiròlas que va préner departament.

AG de l’IEO Auvèrnhe

« L’esperit » m’a tuar Ne cau pas mesprejar o minimizar l’impacte que pòt aver, a la longa, iniciativas militantas, a còps jutjadas desuetas que son menadas de cap a ua reconeishança de la lenga occitana…

La vesia, ne se pòt pas díser qu'a un caractèri deus bons...

Totun, a fòrça de’u véder, aqueste pega-solet « Oc » pegat sus la placa d’immatriculacion de la veitura d'a costat, que s’èra pausada la question de çò qu’èra aquesta identitat « desparièra ». Ne gausé pas jamei pausar la question dirèctament (n'èm pas amics, l'avètz comprés) on èra possible de procurar aqueste « Macarel » ! Que s'i èra escadut a'u crompar, un còp la decision presa (que'u prenó temps !). « Macarel ! Que l’aurèi tanben aqueste marca d’identitat deu país, au cuu de la mea veitura. Quiò ! Que soi d’ací, jo tanben, n'i a pro de la vergonha ! ». E donc qu’èra arribat atau, per suspresa, plan beroi, e que luseva au solelh de Tolosa, lo « Oc » de la vesia, un chic abans las hèstas de fin d'annada…

Mes que i avó lo 7 de genièr, e l’orror parisenca. Se calèva amassar e d’ara enlà, n’i avó pas mei nada plaça entà la diferéncia. Qu'èra complicat tot aquò, per la vesia deu plan pè. Los medias que'u hasón soscar a la causa, e las responsas mediaticas qu'èran tan claras. Que'u calè tornar trapar la patz de l'esperit.

Lavètz, ua nuèit de genièr, au mei pregond de la nuèit, lo « Oc » que desapareishè : ne hasó pas un long camin a la debuta, de la veitura a la bordilha collectiva. Qui sap se estó abandonat au reciclatge o dab las orduras comunas, e on aurà fin finau acabat lo son camin ?

Enfin, atau tranquilizada, la vesia que se’n tornè a la nuèit.

n°152

5

ACTUALITATSS

Miquèl Neirolàas qu’es lo navèth president de la seccion regionau de Ròse-Aups. Qu’a tanben un perfil atipic que deveré perméter d’enriquir la vision militanta de l’IEO e las soas accions de terrenh.

Au parat de l’AG organizada a Montelaimar, qu’avóm l’escasença d’entrevistar Miquèl Neirolas, lo navèth president de la seccion regionau.

Que’ns parla deu present e deu futur de l’accion de l’IEO dens la region.

Anem Occitans : Adishatz Miquèl, vos podètz presentar en quauques mots (çò que hètz com tribalh, on vivètz...)

Miquèl Neiròlas : Bonjorn, fau lo païsan sus un tròç de bòria daus monts de Forés dins lo departament de Leire, aubé la miá compliça, fasem venir mai que mai d'ortolalha, un pauc de blat, d'abres de fruta en apeitar la fruta e de semenças d'ortolalha ; en mai d'aquò, quauquas moschas a mial venon de se jónher a la partiá.

AO : Perqué lo vòste engatjament entà l'occitan ?

MN : Fai un pauc mai de 20 ans, viatjèro per Asia a bici. En rencontrar de mond que parlava curde, banahar, balochí o ben rròm en mai de la lenga « de massa » de lor Estat, comprenguèro que l'occitan èra una composanta de la mea identitat culturala. Mas l'accès a la lenga d'òc m'èra pas estat prepausat. Pr'aquò me semblèt indispensable d'aprene l'occitan per abor-

dar los autres pòbles aubé una richessa culturala mesurabla a la lora. Trovèro en tornar dins lo meu caire de Forés, un album de Marti e un de La Talvèra a la mediateca. Los escotèro en bocla, copièro totas las paraulas...

E, dempuèi una brava detzena d'ans, tot me fai ventre per aprendre la lenga nòstre.

Comprenguèro amai que la lenga èra pas una vièlha que malauteja avans de crebar « naturalament » mas puslèu una jove qu'èra estat la cibla d'una tentativa d'assassinat, cerquèro coma li portar secors. D'un autre latz, eissublo pas que i a d'òbra per aidar l'Estat francés a evoluar, a despassar los vestigis dau passat. La machina a petafinar la diversitat virèt tan de temps e es estaa bien oïlaa que s'arresta pas coma aquò.

Dempuèi que me marquèro a l'IEO en 2008, trovèro bravament de pistas per concretar mas idèias.

AO : D'alhors, culturaument, qu'ètz partejatz entre l'occitan e l'arpitan. Ua riquessa o ua dificultat (per la compreneson) ?

MN : Las doas lengas an una proximitat comparabla a la que i a entre l'occitan e lo catalan. Resto sus la boina entre l'espaci occitan e l'espaci arpitan.

Es mai recentament qu'aprenguèro lo parlar de mon vilatge qu'es dau latz arpitan d'un petit riu que marca lo passatge entre lenga d'òc e lenga de las Aups (Arpes). Es franc interessant d'èstre badat a dos espacis de culturas e de lengas, pr'aquò es pas totjorn evident de se mesclar pas en escriure que la grafia normalisaa de l'occitan e la grafia supradialectala (ORB) de Dominque Stich per l'arpitan (lo nom scientific de la lenga es francoprovençal) an de principis de fonccionament un pauc diferents. L'arpitan es, per ieu, un urdi de travalh irremplaçable, es la lenga que me permet de comprene lo nom de las pèças de tèrra sus la bòria e de beneficiar d'una mena d'expertesa resultanta de l'òbra e l'observacion de desenas de generacions de païsans.

Aicí, au ras de la boina, l'occitan influencèt, es doncas franc comòde d'aver las doas lengas.

AO : En Ròse-Aups (region actuau), l'occitan qu'èra ua lenga regionau minoritaria de cap a l'espaci occitan.

Que pensatz deu nivèu de compreneson de la problematica occitana dens la region (peus elegits, per la poblacion,... ? Quin es lo nivèu de conscientizacion !

MN : En Ròse-Aups franc de mond se penson pas d'apartenir a l'espaci occitan mas en fasent d'accions que lor fan prene consciença aquò marcha pas tròp mal, i a rarament de regèts. Me penso que lo problema es que l'informacion es encara bailaa mas a dòsi omeopatica.

Per los elegits, n'avem un a la Region en charja de las doas lengas que pren au seriós la question de la lenga occitana ; çò qu'es interessant es que coneis amai la problematica de las lengas minorisaas au-delai de las boinas de l'Estat francés aubé son engatjament per la lenga Tamazigh. Lo problema es qu'es sovent isolat, i a pas talament d'autres elegits a l'eschala de la Region per faire avançar las veiaas sensiblament.

AO : D'après vos, que estón las capitadas o las cabussadas de la politica entà l'occitan au nivèu regionau las annadas passadas ? (seguida pagina 6)

6

n°152

ACTUALITATS demanda sociala dins nòstre caire per que la preséncia dins l'espaci public de la lenga d'òc se desvelopèsse. La manifestacion de Montpelièr es un moment que tornem dire l'unitat de la nòstra lenga, nos chaldrà demandar un desvelopament de la politica per l'occitan en cò nòstre en coëréncia aubé çò que se fai dins l'ensemble de l'espaci occitan.

MN : la politica en favor de l'occitan a lo meriti d'eisistar, la deliberacion de 2009 de la region Ròse-Aups en favor de sas doas lengas es coratjosa. Dempuèi, se faguèt d'accions per faire conéisser la lenga, d'edicions en òc son faitas en liam aubé la Region, una linha budgetaria es estat creaa en favor de la(s) lenga(s), d'engatjaments de la region RA dins de projèctes interegionals son estats pres... Tot aquò demòra modestàs rapòrt a l'enjuèc de traire le lenga de la risca de disparéisser. Ço que tròvo quand mèsme interessant, es que aiara, povem faire refé-

Dins las annadas 1985 qualques passionats de danças e de musicas tradicionalas fargueron lo festenal de cabretas e d’acordeon de Laguiola que pendent mai de detz ans recampèt un fum de monde.

Dins aquel encastre lo C.C.O.R metet en plaça des talhiers per aprener o ameliorar : - Las danças del pais , borreias , gigas, polkas, mazurkas etc..

- La cabreta, l’acordeon e la viela.

- Lo cant tradicional occitan e la lenga occitana.

Eran mai de cent estagiaris que venian cada ans a aquel estagi. En 2000 lo festenal quitet d’existir e calguet trobar un autre luòc. Es alara que l’estagi venguet a Rodés. A l’ora

rencia a la reconéissença de la region per menar d'accions en favor de l'occitan, avem ganhat en credibilitat.

AO : La manifestacion de monteplhèir ! De quina faiçon l'utilizar entà sostiéner lo desvolopament de l'occitan en Droma/Ardecha (e Isèra/Lèir) ?

MN : Savo que de personas daus despartaments occitans de Ròse-Aups faràn lo desplaçament josc' a Montpelièr lo 24 d'octòbre que ven. Faire un viatge de centenas de quilomètres per manifestar en favor de sa lenga es una expression d'una determinacion fòrta.

Nos peremetrà d'afortir que i a una

d’ara aquel estagi aculhis 80 estagiaris e demora dubèrt sul l’exterior ambe una serada de contes en occitan e una autre serada un bal a gratis ambe tot lo monde.

Un talhier de libres, CD, DVD per la descubèrta de la lenga e de la cultura occitana se ten tot lo temps de l’estagi.

De benevolas del C.C.O.R se tenen a la disposicion dels estagiaris los tres jorns de durada.

Contactes : 05 65 68 18 75 contact@ccor.eu Intervenents : G. Laupetre, R. Geffroy, A. Cance, F. Tillerot, Ch. Burg, M. Lutgerink, P. Jaussaud

AO : Qu'estó un chic debatut lo problèma de la fusion entre las regions Auvèrnhe e Ròse-Aups en 2016. Que pensatz e serà la politica entà l'occitan en 2016, pròche de la politica actuau en Auvèrnhe, la actuau de Ròse-Aups, o diferenta (quitament se n'i a pas d'elegit referent !)

MN : Es franc malaisat de saver que serà la politica per l'occitan après la fusion de Ròse-Aup e Auvernhe per çò que i a amai d'eleccions regionalas a la fin de l'annaa e savem pas gaire çò que se passarà. Çò segur, es que serà pas lo moment de s'endermir, au nivèu de l'IEO Ròse-Aup comencèrem d'evocar l'idèia d'anar manifestar vès Lion au lendeman dau « mariatge », aubé los occitans de las doas ancianas regions e los arpitans per demandar de suita a èstre pres en compte dins aquela nòva region.

n°152

7

ACTUALITATS

Entà se pausar un chic e se voidar deu quotidian, perqué pas assistir a un o mei d’un estagi o universitat d’estiu organizada. Qu’es enqüèra temps de s’entresenhar e de s’inscrivèr a l’Escòla Occitana d’Estiu (Vilanuèva d’Òut), aus Rescontres en Provença, a las jornadas de La Guepia, o enfin a l’Universitat d’Estiu de Nimes. Bon estiu !

EOE-IEO47 : www.eoe-oc.org La Guepia : lengaviva2@gmail.com Universitat occitana d’estiu : www.ieo30.org Rescontres en Provença : pamoc1@gmail.com

8

n°152

PROJÈCTES

Solide, que i a la CRIDA (véder pagina que ven), mes que cau poder explicitar un chic çò que demanda la Coordinacion « Per la lenga occitana ».

La lenga occitana es marcada per l’UNESCO coma una dei lengas en « dangier seriós d’extincion ».

Fàcia a aqueste perilh de mai en mai gròs, e ai riscas de regression qu’amenaçan nòstra lenga, la « Coordinacion per la lenga occitana » rampèla a una mobilizacion ciutadana per una granda Manifestacion sociala e revendicativa en favor de l’occitan, lo : Dissabte 24 d’octòbre de 2015 A 14h, a Montpelhier De fach, despuei 2005, la Coordinacion a pas decessat d’alertar lei poders publics de l’urgéncia de metre en plaça una politica linguistica publica coerenta e volontarista per la transmission e lo desvolopament dei lengas regionalas ( e adonc de l’occitan), de la necessitat d’une lèi qu’oficialize sa reconoissença e li garantisse un estatut juridic legau propici a son espandiment.

Lei manifestacions de Carcassona (2005 e 2009), Besièrs (2007), e enfin la darriera de 2012 qu’acampèt 30 000 personas a Tolosa, an ben mostrat l’existéncia d’una vertadiera demanda sociala per la preséncia de l’occitan dins la vida publica.

Emai aquesta seria de manifestacions, ague permés quauqueis avançadas, lei progrès ne’n demòran pasmens fòrça insufisents. … Se mai d’una collectivitat territoriala prenguèron consciéncia de la necessitat de metre en plaça de mesuras en favor de l’occitan, l’Estat, per quant a eu, refusa totjorn d’assumir sei responsabilitats sus aquesta question.

La crisi deu pas servir d’escapatòri per escafar la question dei lengas regionalas dau debat public, per anar de reculon e faire demenir lei mejans mes a disposicion per son desvolopament.

Mai ont an donc passat totei lei belei promessas ?

Entre autrei : la promessa n° 56 : « Je ferai ratifier la Charte européenne des langues régionales ou minoritaires » ? Una majoritat de deputats avián votat lo principi de la Ratificacion de la Carta europenca, mai despuei… plus ren !

D’autra part, venèm de subir una reforma territoriala qu’a pas ges tengut còmpte de la dimension linguistica de nòstre territòri.

E oblidem pas la tota darriera que vèn de sortir ! Coma acceptar una reforma dei collègis qu’es quasiment una programacion de la disparicion efectiva de l’ensenhament dei lengas regionalas, tre 2016 ?

Per ansin la « Coordinacion per la lenga occitana », crida un còp de mai a rampelada a mobilizacion de toteis aquelei que revendican la preservacion e lo desvolopament de la lenga occitana (patrimòni immateriau de l’umanitat) que nòstrei territòris an en partatge.

Devèm afortir un còp de mai lei drechs de nòstra lenga e sa legitimitat ! « Anem Òc ! per la lenga occitana ! » Totei a Montpelhier lo 24 d’octòbre de 2015 !

n°152

9

PROJÈCTES

La CRIDA qu’es lo document que permet de comunicar aisidament de cap aus militants, a la poblacion en generau, aus politics tanben, tà explicar en quauques linhas çò que volem e perqué ac volem. Aqueste document, tanben disponible en francés, que’s pòt cargar suu site anem-oc.org. Lo document que serà difusat en version papèr.

10

n°152

PROJÈCTES

Miquèl Taiac, administrator de l’IEO, que tribalhè a l’establiment d’ua mapa representativa de las realitats locaus e regionaus de l’IEO. Que vos balham ací quauques punt de reflexion que seràn discutits en çò de l’associacion pendent los mes que vienen.

La mapa realizada que recampa los concentracion importanta d’aderents aderents, de faiçon anonima, per còdi (concentracion e nombre important de cèrcles) o d’associacions aderentas postau quan es possible. (concentracion de carrats). Solide, las Que i son representats las seccions politicas regionaus e departamentaus departamentaus, los cèrcles afiliats que poden explicar, en partida, la (cèrcle), e las associacions aderentas mapa. Lo nombre d’aderents que pòt (carrat). tanben estar representatiu de la La situacion (nombre d’aderents a dinamica locau, o d’ua « iniciacion » a l’IEO) qu’es plan desparièra en l’adesion (au moment de seguir un talhièr, un cors perpausat per l’IEO), o foncion de la region, e a còps hens ua d’ua politica locau. region, la situacion que varia hòrt d’un departament l’aute.

Qu’es lo purmèr còp qu’ua tau Que i a atau departamentaus (chic) que l’IEO es absent (shens seccion departamentau), pr’amor rasons istoricas o ponctuaus ; Que i a tanben, segon los departaments, ua

A partir d’aqueste estudi, l’IEO que poderà perpausar politicas de desvolopament e de partenariats, departamentaus e regionaus.

La mapa que permet tanben d’anticipar las futuras dificultats que va endraiar la fusion de las regions actuaus.

Que seré totun a l’IEO dens lo son ensemble a definir de quina faiçon e volerà acompanhar (o pas) aqueste procediment, en tot guardar lon son mapa es aprestada entà perméter objectiu : damorar un partenari de las d’aver ua vision de la dinamica e de la collectivitats, mes un partenari critic plaça qu’ocupa actuaument l’IEO en au servici de l’occitan.

Occitània (mei la seccion parisenca).

n°152

11

DORSIÈR

Que tornam dens aqueste dorsièr sus quauques elements màgers de l’Amassada generau

Bilanç morau Faire lo bilanç morau de son accion es totjorn un moment pron dificile que fau trobar un just equilibri entre l’optimisme dessenat e lo pessimisme plorinejant. Fau acceptar de va faire en tota luciditat per se remetre en question se vèn necite mai totjorn contunhar de faire avans.

L’annada 2015 es un contèxte economic totjorn de crisi, d'eleccions qu’an renovelat una part bòna de nòstrei partenaris institucionaus departamentaus e totjorn la reforma territoriala a venir que nos laissa dins un fosc artistic sus l’organizacion futura deis institutions regionalas (lèi competéncias dei régions, la répartition dei responsabilitats entre Estat e Régions, riscas de desengatjaments… e sensa compensacions, mejans...)

Basta s’atroberiam dins una annada transitòria que perderiam una part bòna de nòstrei marcas e que pasmens se pogueriam pas acontentar d’esperar tranquillament de veire çò que nos reservava l’avenidor.

Au mitan de toteis aquestei trebolaments, nos faliá, au contrari, mai que jamai li èstre per afortir la preséncia de la lenga sus tot lo territòri, dire que lo poder continua de sagatar la lenga. (Leis engatjaments promés, la mesa en òbra dau rapòrt dau ministeri de la Cultura... Vèn darrierament de nos n'en tombar de bèlas. N'en parlerai dins lo tèxte d'orientation). Dire que leis occitanofòns son de respectar, que tenèm d'ans ment çò que trafegan e que plegarem pas.

Plegarem pas d'autant mens que la demanda sociala es totjorn aquí… e que siam pas de gornau que pitan a totei leis escas. Nos faram pas empassar que la crisi e lei refòrmas empachan de régler lei causas. Li vesem d'enfuscas per botar de caire la question dei lengas de França. Es la rason que farem lo possible per plaçar l’occitan dins lo debat e la politica publica.

Nos fau d'envam nos fau tanbèn d'aisinas per aviar lei politicas publicas de la lenga. L’IEO dins aqueste domèni de la transmission e de la socializacion de la lenga a perseguit e desvelopat una tiera d’accions ligadas a sei programas interregionaus (Toponimia/Pichona enfància/ Observatòri de la lenga/Label Òc per l’occitan/IEO Formacion, cors, PARLESC…). Nos fau veire l'eficacitat dei politicas publicas dins lo terme mejan e lòng, valent à dire fondamentat sus de basas solides e pluripartenarialas.

Perseguís l’estructuracion de la Federacion e, òbra importanta tanben, lo desvolopament de IEO Edicions (IEO IDECO) a costa de l'IEO Difusion. La frasa la plus corta per evocar l'obratge lo pus complicat e arriscat!

l’espaci occitan gràcia a la volontat, a la tenacitat, a l’energia e au dinamisme de milierats de benevòles afogats de sa lenga e de sa cultura despuei la començança.

Es uei riche de tota l’òbra complida per totei lei sòcis de son malhum onte cadun mena una accion adaptada a la situacion istorica, geografica, linguistica e culturala… a la mesura de son territòri.

Lo territòri ! Justement parlem n'en. Viam venir la mauparada...

Entre, la refòrma administrativa, lei cambiaments d’un part gròssa deis elegits ambé cu siam acostumats de trabalhar ò de debatre. Encara de bònei rasons de tirar de pensaments...

Nos faudrà segur tornar començar tot un trabalh, d’informacion, d’explicacions, de sensibilizacion.

L'organizacion de l'associacion meteissa se deurà mai adaptar …

Aquò a pas mancat de tafurar leis aderents tot de lònga de l'an.

Adonc avèm, uei mai que jamai, besonh de totei lei fòrças vivas, de tota leis energias de nòstrei sòcis… e emai se sabèm que vivèm ara dins una societat que lo monde es a se replegar sus se e que lo benevolat es a desapareisser de mai en mai.

Una associacion de l’importància de l’IEO, se volèm evitar justament lo replegament de cadun sus lo locau, demanda una chorma mai granda per èstre encara mai eficaci…sovent degueriam limitar nòstrei projèctes e faire de chausidas. De mai, la preséncia de salariats basta pas, l’IEO a mestier de l’engatjament de mai de benevòles dins son Conseu d’Administracion per una melhora coordinacion e una eficacitat encara mai granda, per posquer intervenir encara mai dins la vida vidanta dau desvolopament de l’occitanisme.

Clavarai en disent que dins aqueste contèxte d’incertituda, de promessas electoralas non tengudas onte vesèm que non solament la lenga es en perilh mai tanben la cultura e seis otis de transmission l’i a una urgéncia e una necessitat vitala de pensar a la Causa avans tot, fòra totei lei diferéncias e divergéncias…

Alora : avèm ara, (e pas que l’IEO, qu’es de la responsabilitat de toteis aquelei que militan per la plaça legitima de l’occitan), una carta gròssa de jogar que pòt jogar un ròtle decisiu au mitan de toteis aquestei trebolèris, per gardar nòstra visibilitat e nòstra volontat d’existir Amb un solet mot d’òrdre : Mobilizacion de massa per lo 24 d’octòbre de 2015 L’IEO fondat en 1945 ! festeja aquest an sei 70 ans.

Toteis ensems a Montpelhier...

Es pas ren de dire que, d'annadas de temps, l’IEO s’es ... per dire « Coucou, nous revoilou » e mostrar que la estructurat, a mes en plaça un malhum que cuèrbe tot pression es totjorn aquí !

P. Brechet

12

n°152

DORSIÈR

Tèxte d’orientacion Après 70 ans que l’IEO d'engatjament per l’occitan. Se causa segura i a, es aquela : siam pas lests de calar lei braias ! Fa pas mau de ramentar nostreis exigéncias : la reconoissença dau nom de la lenga e de son espaci, d'un nivèu d’exigéncia per l'accion: la panoccitanitat e la modernitat. E despuei, dins la borrotla ò dins la serenitat, tèn la mission que se donèron nòstrei davanciers : metre l'Estat francés davant sei responsabilitats.

Après una annada vueja sus la question de l'estatut de la lenga au niveu de l'Estat e plena per leis incertitudas sus la regionalisacion. Vaquíd'un còp de menaças novèlas sus la television e l'ensenhament. Una reaccion rapida e massiva es urgenta. Nos fau lèu faire pression sus leis elegits totei, en tots nivèus e de pertot. Un sentiment visible de l'inquietuda bolegadas per lei darrieras decisions deu remontar ai ministeris. Leis adherents de l'ieo son pas de bravei pichons ocupats de folclòr simpatic dins son canton mai de ciutadans, d'omes e de fremas qu'an pus crenta de levar lo ponch per se faire entendre. Parlar sa lenga e la transmetre es un drech.

L'IEO a totjorn considerat que s'èra recampat ambé la mission d'organizar la revendicacion per la lenga e la cultura occitana.

Faire de lònga la demonstracion de la vigilància e de la determinacion deis occitans. Òc, la question lingüistica deu intrar dins lei questions de la societat francesa, tenir una plaça dins lei debats dei campanhas electoralas. E faudrà que l’entendon ailamont !

Oc, remonstrarem a cada còp que se remetrà en causa ò s'amenaçaràn lei drechs aquesits.

L'IEO que s'engatja per suportar, crear e relaiar l'ensemble dei revendicacions ligadas a l'occitanisme (donc a la preséncia de l'occitan dins la vida publica) tant per demandar mai d'oras d'ensenhament (e d'arrestar per exemple ambé la manipòla dei chifras: sensibilizacion, rapòrt au nombre d'enfants escolarizats... !), per ajudar a la creacion d'una Calandreta, per assegurar la preséncia de l'occitan, d'un artista occitan,... i a totjorn un militant de l'IEO. Tot aquò es lo ròtle de l'IEO. Per Montpelhier en 2015 es pas un afaire aisat de rampelar a manifestar dins lo contèxte actuau d’una societat fòrça portada a l’individualisme… Farai pas aquí de pronostic sus lei perspectivas d’evolucion de la politica francesa. Mai a l’IEO cresèm que se podiam pas passar d’agir avans leis eleccions, mai que mai d'eleccions regionalas, voguessiam que sigue present l’occitan deman. Tant qu'aurem pas daverat la modificacion de la Constitucion. Tant serà pas ratificada la Carta europenca per lei lengas mens espandidas. Tant qu'una lèi garantirà pas un estatut juridic vertadier.

Una autra partida se jòga au plan dei poders territoriaus que tenon una autonomia decisionala pron importanta per permetre d’avançada maugrat lo blocatge nacionau. Lei Programas panoccitans de politica linguistica que prepausam son fachs per metre lei collectivitats territorialas davant sei responsabilitats e butar l’Estat de seguir son exemple. Demòstran que la mesa en plaça d’una politica linguistica interregionala per l'occitan es possibla. Nòstra competéncia fa de l'IEO un operator credible e eficaci. Avèm mestièr d'utis au service d'una politica de la lenga ; l'IEO es vigilent e serà critic sus tota politica linguistica, que sia regionau, interregionau o nacionau : pron que n'i ague una !

S’adreiçam a la societat en generau mai agissèm ambé nòstrei sòcis. Augmentar lo nombre d'aderents e la part de militants, aquò deu estre un objectiu. La formacion de sòcis militants es un objectiu tanbèn. Es una formacion a un militantisme particular e adaptat a la defensa de l'occitan. La practica associativa se vira a la mobilizacion de circonstància e a la consomacion culturala sensa engatjament dins la durada. Aquò convèn pas a un procès de lucha que tèn de la gacha, solida e perena... Nos fau prendre la mesura dau temps.

La societat n'es ai flach mob. L’IEO se confòrta de la consciéncia de sa panoccitanitat, gràcias au potenciau d’accion de benevòles conscients d’apartenir a un ensems occitan deis Aups ai Pirenèus.

- Prendre la mesura de l'espaci : segur cobrir l'espaci occitan es ben un objectiu. (I a de traucs de tapar..) de ben veire pasmens que se l’accion de proximitat a permés de mantenir un certan nombre de locutors, a pas poscut l’empachar de baissar pasmens… fau contunhar mai un centrage tròp important sus lo locau, pòt menar a la consomacion passiva, a l'abandonisme ò a l'atentisme se viran pas sempre a la situacion globala de l’occitan.

- Prendre la mesura dau nombre : la lenga occitana serà pas sauvada per que cridam victòria dins tau luec que s'atròban un molon d’aderents ò que se ploram autra part per que n'en mancam, mai per que l'organisacion eficàcia e ben compresa de l'ensems de l'associacion nos permetrà d'èstre presents d’en pertot e en totei lèi nivèus.

- Prendre la mesura associativa : nos fau formar nòstrei militants, li explicar lo foncionament assiciatiu, en generau e lo nœstre. I a pas de capolier, de president.... que sauf tot e que fa tot. Una associacion es l'auberga espanhòla, se li manja çò que lo portam. Son lei contribucions, lei competéncias partejadas, l'accion en sinergia, solidaritat, coesion, interregionalitat que crean una fòrça. Fòrça que pesa sus lei decidaires…

Fau cultivar a l’IEO qu’un militantisme de conviccion, de lònga tòca, (que segur còsta temps, argent e energia) es utile e eficaci… encara 70 ans après.

Lo CA a fòrça trabalhat, a degut reglar d'afaires pas totjorn aisats ! E aquest an s'es recampat per un seminari de pensament a Carcassona per escambiar sus la vision de cadun per l'avenir.

L'idèa èra bòna, podriam lo reprendre, per l'ensems de l'associacion: prepausar de moments de rescòntres, en defòra deis AG, per escambiar, definir çò que volèm per deman,... Lo CA deu evoluar tanbèn, es pas possible que quatre marrits cats se cargan de tot. Lo CA es pas de protocòle, representa efectivament lei seccions regionaus e d'individus volontaris per debatre dau govern de l'associacion, decidar d'un biais collegiau. En mai d'une simple representacion assajam que cadun se carga de seguir de dorsiers particulars. Es lo liame entre lo monde e aqueste liame lo fau afortir. Bessai podriam sonjar a se passejar per encontrar lo monde, la realitat dau terrenh, compréner las dificultats deus uns e deus autes. La comunicacion ten una plaça essenciala a nostra epòca e avèm seguit l’evolucion dei mejans de la transmetre. En interne, suscitar mai d'enveja de participar a la revista que justament lo n'es lo ròtle (ben mai que l'informacion sus de tau o tau festenau, una iniciativa... leis articles son puslèu d'exemples a transpausar : E perqué pas nosautes ? aicí !).

Per nosautres e lo grand public.... desvelopam e renovam de lònga nòstrei sites internet dedicats ai diferents projèctes, avèm de perseguir dins aquesta dralha.

n°152

13

DORSIÈR Entre autre, lo projècte de portar una Edicion modèrna en occitan es un gros pretzfach de l’IEO. Lo trabalh de produccion per presentar una ofèrta editoriala regulara de qualitat, lo trabalh de difusion e de gestion per tenir un nivèu de venda que permete un equilibri economic tant l’un coma l’autre son enòrmes e l’escomessa jamai ganhada.

Se devèm desvelopar, e la plega 2015 nos balha bèl espèr.

Aurem besonh de totei lei bònei volontats. Avèm la fe per que avèm rason e contunharem.

Tendrem lo còp, lèsts per lo cambiament, ben posicionats et forts, per comptar e pesar sus l'avenir de la lenga occitana, per poder se plaçar coma operator culturau que còmpte, per aviar l'occitan dins la modernitat de son temps òc ! tendrèm encara 70 ans e mai !

Es lo 24 d’octòbre, a Montpelhier, que toteis ensems lo mostrarem !

Tòrni a la manif avant de clavar qu'est-ce lo moment d'i anar.

Manif : e après ? e abans ? la manif ; que hèm, quina mobilizacion, que demandam aus aderents, a las seccions ? de viéner, dab un maximum de monde ? de har saber la manif que serà la manif entà l'ensemble de las lengas,...

P. Brechet

En mei deu vòte deus bilançs morau, d’activitat e financèr, e de la presentacion deu tèxte d’orientacion, un debat qu’èra organizat lo dissabte de vrespe, entre los conselhèrs regionaus Gustau Alirol (Auvèrnhe), Lounès Belkacem (Ròse-Aups) e lo delegat a la cultura de la vila de Montelaimar. Qu’estó subretot discutits l’impacte de la fusion futura de las doas regions. Com l’importancia d’ua manifestacion unitaria entà guardar ua dinamica comuna.

Solide, que hè necèra tanben, dens las regions, que las associacions e sian presentas tà ajudar au desvolopament

de politicas publcas entà l’occitan. E shens candidats entà las regionaus tà portar la question de las lengas regionaus, que serà mei que complicat d’aviar o de contunhar las politicas en plaça dens las regions.

Los debats deu dimenge de matin que permetón aus aderents presents de tornar sus la manifestacion de Montpelhièr, lo mandadis de la revista aus aderents e la cotizacion.

14

n°152

DORSIÈR

Ua AG de l’IEO shens un esepctacle ne seré pas ua AG de las bonas. Augan, mercés a l’engatjament deus benevòles de la seccion de l’IEO-26, qu’estó ua vertadèra capitada. Galouget, teatre, contes e racontes que permetón de se divertir e de passar un moment agradiu e d’amistat, abans d’acabar dens ua farandòla endiablada.

L’IEO que merceja un còp de mei Danièla Tosello, Isabèla Mejean (Clavaire), lo burèu e lo CA de l’IEO-26,

l’ensemble deus administrators e dus benevòles de la seccion que prenón en carga l’organizacion de l’AG. Que merceja tanben l’ensemble deus aderents que hasón lo desplaçament dinc a Monteleimar e qu’amuishèn atau lo lor engatjament per l’IEO e au servici de la federacion. A l’an que ven, dens ua region auta d’Occitània !

n°152 n°151

15

PROJÈCTES

L’IEO Edicions qu’estó contactat en abriu entà la mesa a dispausicion de libes occitans, dedicats a la pedagogia, entaus endecats (e.g. avugles). Que ne profietam tà tornar sus quauques punts de la reglementacion petocant au libe.

Desempuish la lei deu 1 èr d’agost de 2006, que i a ua excepcion au dret d’autor dens l’edicion : qu’es lo cas especific d’un usatge entaus endecats. Los editors qu’an d’ara enlà ua obligacion legau de hicar a dispausicion de la BNF (plata-forma PLATON), a la soa demanda, un fiquièr que permeti ua conversion deu libe per un usatge per un o mei d’un endecat. Que cau totun que i agi ua demanda exprimida per l’endecat eth-medeish (o ua estructura que l’acompanha dens las soas demarchas). Lo tribalh qu’es sos-tractat per la BNF, un còp lo document collectat, a ua associacion/estructura especializada. IEO Edicions qu’estó donc contactat per dus libes pedagogics, segurament a la demanda d’un collegian en Calandreta en Erau.

Quitament se l’obligacion ne tòca pas los libes editats avans 2006, l’IEO Edicions que responó dab

plaser a la demanda hèita, quitament per un libe editat un par d’annada avans la data « fatidica ». Dens aqueste cas, ua convencion especifica qu’estó produisida, entà plan precisar lo cadre limitat de la demanda : usatge unic e plan definit, los fiquièrs sorças que seràn destrusits un còp l’adapacion (Braille ací) realizada. Se l’associacion/ estructura que realisa l’adaptacion es remunerada/subvencionada entà ac har, lo produit realizat qu’es balhat a gratis a l’usatgièr finau.

L’IEO Edicions qu’a donc l’obligacion de responèr a las demandas peus libes editats après le 1er d’agost de 2006. Que partatja donc l’obligacion dab los editors dab qui lo son n° ISBN qu’es en comun dinc ad aquesta data.

Atau, que i a de mei en mei d’obligacions legaus associadas a un n° ISBN qui permet, en tot o partida, d’identificar l’editor (e lo libe) de cap a la BNF mes tanben a services concernits peus drets d’autors (coma l’Agessa per exemple). Dens las annadas a viéner, que serà donc de mei en mei complicat, entà assegurar un just seguiment deus dossièrs e de

las demandas administratives en creishança, de partetjar un tau còde ISBN. Los còdes ISBN (a 13 chifras desempuish lo 1er de genièr de 2007) que son geridas per l’AFNIL (Agéncia francofòna entà la numerotacion internacionau deu libe) ; que compren tirets, a la diferéncia deu son equivalent l’EAN que serveish, eth, a definir un còdebarra.

- 978 : còde G atribuit au libe dens la codificacion EAN (que i à tanben 979) - puis los 9 seguents que segueishen la règla ancian de l’ISBN de 10 chifras : 3 segments A : lo còdi deu País, seguit d’un n° (978 entà França), per exemple 2 peus pais francofones - B : n° editor - C : n° de l’obratge e enfin la darrèra chifra que correspon a la clau K. Noveltat 2015 : pr’amor d’ua refòr -ma de simplificacion, un unic libe qu’es adara demandat entau despaus legau quin que sia lo tiratge : dinc adara, la demanda qu’èra de 2 exemplaris a partir d’ua edicion superiora a 300 exemplaris.

16 16

n°152 n°152

PROJÈCTES

www.anem-oc.org :

comunicats e inforamcions pertocant a la manifestacion de Montpelhièr

www.paginas-occitanas.com

www.aprenemloccitan.com :

:

Lo

site

d’informacion dedicat au bilinguisme precòç

www.observatori-occitan.org

www.ieo-difusion.com :

La campanha de

labellizacion PARLESC 2015 qu’es en cors.

www.ieo-oc.org :

www.bilinguisme-occitan.org

Lo site d’informacion de l’IEO : comunicats, omenatges, accions interregionaus, AG 2015, manifestacion per l’occitan 2015… tota l’informacion de l’IEO en dirècte de cap aus sons aderents !

Lo site de vente de l’IEO Edicions e deus sons partenaris. Que podètz passar comanda ací deus libes editats per l’IEO Dròma; l’IEO Dordonha (Novelum), l’IEO PACA (CREO Provença), IEO de tarn, IEO Arièja, Reclams, La Poesia, Los amics de Michel Minuissi, Carrefour Ventadour...

www.ieo-edicions.com : Lo site de l’ostau d’edicion de l’IEO

n°152

17 17

PROJÈCTES

An agut lo labèl Òc per l’occitan

Aquí los darrièrs labellizats. Per descubrir los mai ancians, rendètz-vos sus occitan-oc.org Cambra d’òstes

Jean-Jacques Dubreuil 56 Avienguda deu Parc d'Ivèrn 40200 Mamisan/Mimizan 05 58 09 16 17 logascondemamisan@orange.fr www.latelierdupastellistejaska.blogspot.com

Comèrcis e cambra d’òstes Bòrda Seguin Blayac 12150 Séverac le Château 05 65 47 62 91 contact@ferme-seguin.com www.ferme-seguin.com

Bevendas

Lo talhièr e la jaça deu pastelista Estossitz interessats per la pintura de pastèls secs, que podètz contactar Joan Jaume (que balha cors particulars).

Nivèu 2 : De mei, qu’es possible de logar un albertajament (cf la foto deu chalet suu blòg), pendent o en dehòra de la saison, dens las lanas, au ras de l’aiga.

La bòrda Seguin Dins la region de las gòrjas de Tarn, la b òrda Seguin proposa sos fromatges bordièrs, la recepcion de familhas o d'eveniments d'entrepresa.

Nivèl 2 : Gost, terrador, tradicion e òmes per plan descobrir los espandis naturals als Grands Causses.

Ostalets a logar al "Travers", masada de la comuna d'Aumessas (30770). A 500 m del centre del Parc Nacional de las Cevenas.

Nadine Baumier Le Travers 30770 Aumessas 04 67 82 02 63 baumier.nadine@orange.fr

Nivèl 3 : Traparetz a proximitat : Lo mont Aigoal,

lo Circ de Navacelas, lo lac de las Pisas e mantuns rius.

André Coste, escrivan

Cultura

André Coste es l’autor d’un roman, Sous le ciel du Midi, que pintra la vida vidanta dels païsans e dels obrièrs dins lo Tarn a la Bèla Epòca. Totes los dialògs, e n’ i a fòrça, son en occitan, revirats en frances dejos.

André Coste 22 bis carriera de Lengouzy 81440 Lautrec 06 87 77 77 57 azure@wanadoo.fr

Nivèl 3 : Un autor novel amorós dels campèstres del Lengadoc.

www.andre-coste.societedesecrivains.com

Domeni Laurens

Cambra d’òstes

Lo domeni Laurens garantis una produccion d'alcòls de qualitat e de las visitas guidadas de son celièr del terrador de Marcilhac.

SARL Laurens 7 Avenguda de la Tour 12330 Clairvaux d'Aveyron 05 65 72 69 37 info@domaine-laurens.com www.domaine-laurens.com

Al travers

Jaç

Nivèl 2 : Preposa pla segur una gamma de vin de Marcilhac, e tanben ratafias, gençana e aigardents.

Las campanhas Suu camin de Sent Jaume de Compostèla, entre País Basc e Bearn, un ostalòt per duas personas dab garatge.

Claudette Grosclaude 280 c. de la Crotz de lopin 64150 Sauvelade 05 59 67 60 57

Nivèu 1 : Possibilitat de rensenhaments sus la cultura de la region en gascon.

Las ofèrtas del Servici de l’Emplec Retrobatz aquelas anóncias e plan d’autras sus www.emplec.com. Emai lo Servici conta amb sa pròpria newsletter : anatz sus lo site de l’IEO, dins la seccion Letras d’informacion, per i vos marcar.

ANIMATOR RÀDIO (RÀDIO PAÍS)

COORDINATOR(A) REGIONAU EN CALANDRETA

Nivèl en Occitan : Mestresa corrrenta

Nivèl en Occitan : Se saber exprimir

Missions : segondar l’animator radio, lo secretariat, la comunicacion e autras missions de gestion

Missions : s’encargar del personal ensenhaire, dels recrutaments, e del seguit de formación (iniciala, de contunh, en lenga)...

Vila d’emplec : Preshac d’Ador (Gèrs)

Vila d’emplec : non precisat

Tipe de contracte : CDD (6 mes)

Contacte : ligaireaquitaine@gmail.com

Contacte : joanloroc@gmail.com

En recèrca d’un toponim occitan ? www.bdtopoc.org « Luòcs », qu’es lo site dedicat aus toponims occitans, de Niça a Bordèu, de Besièrs a Clarmont d’Auvèrnhe. Ua faiçon agradiva de vistalhar Occitània en tot apréner.

18 18

n°152 n°152

ENTREVISTAS

Jaume Landièr que nos avè deishat shens novèlas pendent quauques annadas après Als baugs (publicat en çò de l’IEO Edicions en 2008). Encontre dab un autor-musician !

Anem Occitans : Adishatz Jaume, e nos poderetz explicar en quauques mots ço que vos motiva dens l’escritura ?

Jaume Landièr : L'enveja d'escriure pòt èstre a l'encòp un ensag de celebrar çò que trobe agradiu dins la vida e de « petar dedins » çò que me confla, me revouta.

Los autors, los libres qu'aime son una molonada cambiadissa segon los ans, los moments de la vida. D'aquesta passa, dirai : Mendoza, Riel, Lagerlof, Diderot, Cervantes, Rabelais, Bodon.

Oriente de còps mas lecturas segon çò qu'ai sus lo taulièr, la lectura noirís l'escritura.

mai que mai : ironia, expressivitat, imatges...

L'escritura es una reaccion tardièra, solitària, non pas espontanea mas soscada, calculada...

AO : Alavètz, La Banda : realitat o ficcion ?

JL : La Banda, coma fòrça romans a una basa reala : lo context, los sovenirs, las experiéncias musicalas, las gents rescontradas. Mas tot aquò es pastat, torçut, mesclat e quichat, vole dire tirat vers la caricatura per ne faire una istòria.

Un exemple : lo libre se dobris sus una fèsta de vilatge ont lo mond avián botat davant sa pòrta de peteAO : 5 ans après Als baugs, que tas vestidas « coma dins lo temps ». tornatz dab La Banda. E contunha Aquò's real. Mas la realitat s'arresta aquesta enveja ; qu'es naturau, que se aquí. Los legeires veiràn cossi ai mantribalha ? dat pus luonh lo bochon...

JL : Crese que l'escritura es pas « naturala ». La reaccion naturala daAO : La musica, qu'es ua part màvant la realitat seria puslèu la paraula. gerde vos qu'avètz avut enveja de Ai conogut de mond qu'avian una fòr- partetjar ? de quina faiçon ? ça terribla dins sa paraula, en occitan JL : Òc, la musica se fai rarament

per se. Es un camin de convivialitat. Un camin de complicitat, tanben, entre musicaires, e mai amb lo public. Mai que mai la musica de carrièra ont , sens la restanca de l'empont, lo musicaire es trempat dins la molonada.

AO : Avètz causida ua passejada de cap au nòrd, quan s'èm mei acostumats (especificitat occitana) a agachar de cap au sud ? Perqué ?

JL : Avètz rason, i a un cambiament de bossola, qu'es volontari. Ai vougut cambiar lo decor (e mai se los libres precedents se debanan pas a 100% au país ). La musica s'exporta aisidament...

E ai agut l'enveja de faire la capelada a las vilas Belgas, a la civilisacion de la bièrra, e a Brel !

AO : Quin es lo vòste tribalh d'escritura ? Quin tribalhatz (cada dia ? lo maitin ? de faiçon regulara o de temps en quan ?)

JL : N'ai vergonha (mas « un pauc de vergonha es lèu passada ») : escri-

n°152

19

ENTREVISTA ve pas regularament. Me costa mai de prene la pluma que de podar cent socas o d'aprene un tròç de musica. Es mai que mai per s'atelar, se botar a l'òbra. Un còp dedins, i a tanben un plaser.

mai benlèu sabian pas legir.

Dins la realitat d'ara, vese los legeires de textes occitans coma una granda banda de companhs qu'an pro de vam per pas se laissar impausar los gestes, los gostes e las paraulas ambients. Nos cau obrar per alargar AO : Qui seré lo vòste legidaire aquela banda e pas ne faire una ca"tipe" ? pela.

JL : Lo legeire somiat es dins lo Pastre e gents dei mas de Mistral que, AO : Entà acabar, e nos poderetz dins lo context vou dire « tot lo díser quauques mots deus vòstes promond ». Pense pas que volia èstre jèctes d'escritura ? legit solament per de paisans, mas per JL : Pense tornar dins Solelhada totes, e mai per los que legissian pas e per ne faire espelir lo tresen tòme.

Extrèit de La Banda (IEO Edicions, Atots n°201, 2015)

D’aquel temps Giovanni aviá fach levar una domaisela de son balcon e la fasiá valsar sus la parabanda de la Plaça. De còps virolejava amb un anar regular de baudufa, nas en l’aire coma se posava son equilibri dins la galaxia.

D’autres còps semblava aterrar e sorisiá a la cantonada, l’uòlh coquin, dins lo mòde « vesètz s’ai de biais ? » Puòi alentissiá d’un còp la cadéncia, virava quasi pus per laissar poussar sa peteta e se negar dins sos uòlhs de veire clar.

Colomba s’estransinava : « Manca pas d’idèias, aqueste, basta se desbaucèsse, aurem ganhat la jornada ! » Paga-la-raca apondèt son gran de sau : « Te rapelas çò que m’aviás dich, Giovanni, au balèti de Sant Blasi ? Que per la dança cridavas pas jamai seba lo primièr… Alara, tant que ta manida ditz pas ren, t’arrestes pas de virolejar ! » La Banda s’escacalassava : conoissián Giovanni, riscava pas de plegar e la peteta semblava pas decidida a se plànher… Pensatz ! Aquò podiá durar coma lo Caresme. E de rire, e de galejar.

Mas Giovanni valsava totjorn, seriós coma un avesque, sens musica, dins un vilatge mòrt, amb una peteta pegada a son pitre, davant quatre musicaires a l’ancora.

Pasmens, tot finís que s’acaba : au tèrme de la parabanda, coma per inversar la mecanica, Giovanni botèt lo pè a mitat dins lo voide. Trantalhèt, la Banda venguèt muda. Tombarà, tombarà pas ? Aquel diable de Giovanni capitèt a tornar prene pè sens quincar. Pasmens, coma la peteta aviá perdut una espartelha, Lo Boièr reprenguèt la pauma de volada :

« La domaisela se vòu arrestar per traucar pas son debàs. Giovanni venceire ! » Còp sec Giovanni acabèt de valsar, tornèt botar sabata au pè e manida au balcon.

Lo vent de la dispersion bufèt a bèl èime : Gueorgos. – Bon, ara que Giovanni nos a demostrat lo moviment perpetuau e qu’aqueste endrech a cabussat dins un sòm etèrne, servissèm pas de res. Alara anam nos dintrar, e veirem se l’ostau es totjorn en plaça : « Quau demòra jos son cobèrt, « Se res non ganha, res non pèrd. » Paga-la-raca. – Nos anam pas quitar coma aquò ?

Pudís a mòrt, aquí, ai besonh de cambiar d’aire e d’asaigar las amigdalas. I a pas sus lo camin dau retorn un endrech civilizat ont poiriàm banhar l’enche ?

Lo Boièr, de veire que la còla s’anava demesir jos una èrsa de maucòr, la recampèt a l’entorn d’una taula a la terrassa dau Cafè de l’Avenidor barrat.

Lo Boièr. – Bon, de qu’es aquel embolh ? Sauprem ben de qué ne vira… Nos laissem pas aflaquir ! Aprofiche d’aqueste moment de tranquilitat per vos assabentar sus la virada d’aqueste ivèrn : ai ja sièis endreches de previstes, amb una mejana de tres contractes dins cadun.

Gueorgos. – Fai-te gras, aquí i a un céser…

Lo Boièr. – Mas se botam lo fuòc, los contractes tombaràn coma de figas maduras, i a totjorn de caçaires de musica que trepan las fèstas. Ne pescarem ben d’aicí d’alai… E per apondre los bots, podèm jogar per carrièras e passar lo capèl… […]

Extrèit de La botelha dins la sabla (IEO Edicions, Atots n°202, qu’èra a son dire, a mand de levar l’ancora, las plajas sal2015) vatjas, los becaruts, los buòus en libertat e la Camarga dins

Marevà e sos amics prenguèron pel cai, long del canal.

Sens èstre tan clafit coma dins las seradas d’agost, aquel luòc mitic ara que miègjorn se sarrava, èra pro trepejat.

Los restaurants acabavan d’alestir las taulas pel dinnar suls pontets quilhats sus l’aiga. Sus de tràntols installats al ras de barcassas de pèsca, de practicas esperavan son torn per crompar de peisses a pena destacats del fialat e que coetejavan encara. Mai bas, un òme, vestit de marin, casqueta e camisòt regat de blau e de blanc, sonava los badaires e prepausava de descobrir forra-borra sul batèu,

tota sa beutat. Ja Virginia que tirava un pauc davant s’aprestava a davalar sus la plaja ras de la levada que Luc la retenguèt : – Ieu m’agrada pas aqui, faguèt, i a tròp de monde, nos anam chaupinhar. Poiriam anar de l’autra man del canal e tirar cap al Bocanet. Serem mai d’aise se volèm far al balon o musiquejar.

– Es temps d’o dire, li venguèt amistosament Gaël. Levat de nadar, vesi pas cossí anam gandir l’autra riba. De qué ne pensatz vosautres ? apondèt a l’adreça de Ralf (…)

20 20

n°152 n°152

ENTREVISTAS

Jòrdi Peladan es un òme que ne s’arresta pas jamei. President passat de l’IEO Lengadòc, que tornè préner en man la MARPOC e contunha d’escriver, peu plaser de tots.

Anem Occitans : Jòrdi, e vos poderètz presentar aus legidaires que non vos coneishen pas ?

Jòrdi Peladan : Ma familha mairala parlava lo patés tant a l’ostal coma al trabalh. Adonc se disiá pas occitan.

Del costat pairal èra lo francés, tant dins la vida videnta coma a l’escòla.

Per ieu pas cap de batèsta. Dos luòcs, la vila d’Alès que mon paire i fasiá lo professor de letras classicas e la Cevena per las vacanças dins la masada de familha. De temps creguèri en aquela dualitat. Se quitava un ròdol, se quitava un parlar, un pauc coma passas una confinha. Val pas dire qu’a la vila lo patés se mesclava pas de còps al francimand, subretot dins la boca de ma maire que fins a vint ans aviá conegut lo francés sonque a l’escòla. Es aital que me pòdi desfinir en equilibri, un pè dins la tèrra cevenòla e l’autre en vila nimesenca. Ara sul plan personal equilibri tanben entre letras e scienças, las matematicas qu’ensenhèri a l’universitat de Monpelhièr e l’occitan qu’ensenha a l’ora d’ara dins los talhièrs de la Marpoc, al cadref associacion culturala pels retirats e qu’assagi d’escriure.

en escritura » ?

JP : Foguèt pro tard que trapèri dins la bibliotèca de Nimes : « Bogres d’ases » un libre d’Aimat Serre. Tre que l’aguèri legit, pro aisidament e mai coneguèssi pas adonc la gràfia alibertina, me marquèri al Collègi d’Occitània. Es aital qu’en tresena annada escriguèri un pichòt tèxt qu’agradèt fòrça a la correctritz, la regretada Marie-Claire Viguier, qu’o faguèt publicar dins lo Gai Saber e que me butèt per perseguir dins aquesta dralha. E puèi foguèt l’engatjament militant, l’I.E.O. departemental, puèi regional e nacional, la Marpoc e l’universitat occitana d’estiu e sul plan personal l’aprigondament de mas coneissenças de l’occitan a l’universitat de Montpelhièr ont aguèri l’astre de seguir los corses de Robèrt Lafont. Me cal pas doblidar l’aventura que foguèt l’espelida d’una calandreta a Nîmes. Escriure venguèt adonc naturalament que costejavi d’autres escrivans coma Aimat Serre, Jòrgi Gròs, Joan Jornòt, Robèrt Lafont e d’autres.

qué mascari tant de papièr. I a pas gaire de retorn, te sentisses solet e aquò te lanha. De còps signas un libre per quauqu’un que segur lo legirà pas.

De causas de dire amb, per l’occitan, un demai qu’es pas de negligir : lo plaser de la lenga e la volontat de li donar visibilitat e legitimitat. Per ieu, escritura e militantisme son estrechament ligats. Çò que m’ajuda força dins aquel exercici solitàri es de legir los autres e aquò me solaça. Contrariament a d’autras lengas « oficialas », la literatura occitana es franca de tota ambicion comerciala. Escrivèm per qu’avèm quicòm de dire pas per dintrar moneda. Lo fasèm d’un biais mai o mens adrech, mas lo contengut ten la dralha.

AO : Qu'avètz tanben participat a projèctes pedagogics (cap a l'occitan per exemple) : quin se passan los projèctes atau; qu'es mei o mensh complicat qu'un projècte d'escritura solet ?

JP : La realizacion del metòdi d’aprendissatge Cap a l’occitan es estat una aventura apassionanta de mai AO : De quin faiçon tribalhatz entà d’un biais. Lo fach de trabalhar a dos guardar de vam ? amb Josiana Roméro, professora d’ocJP : Coma sai que totes aqueles citan e d’anglés, nos a permés en tota AO : De quina faiçon ètz « entrat qu’escrivon me demandi sovent per complementaritat d’escambiar e de

n°152

21

ENTREVISTA nos enrequesir mutualament per cavar al mai prigond de la lenga. Lo fach de causir l’occitan a l’encòp coma ensenhat e ensenhaire e nòstra volontat de demorar dins la vida videnta es pas estat sens pausar de problèmas e nos faguèt bravament soscar. Los dessenhs de Patrick Goulesque nos foguèron una fièra ajuda. A costat aviam realizat, totes dos, la revirada occitana de l’Imagièr francés- occitan pel compte de las edicions Fleurus, un trabalh diferent mas tanben prenent.

A la debuta de la calandreta, mancava tragicament de librets per enfants, nos calguèt amb l’ajuda d’escrivans amics e de mejans artesanals engimbrar una pichòta colleccion Aisinas amb un vintenat de títols. D’un autre band la manca de manuals adaptats al programa qu’ensenhavi me faguèt escriure Aisinas matematicas, un biais de mostrar que la lenga podiá tot dire.

menca, me ne soi inspirat mas a la salsa modèrna. Pensatz se Guilhèm e son amiga avián pogut escambiar per SMS, li auriá esparnhat un fum de mèssas pesugas que podián pas se dire mai de doas silabas per dimenge o jorn de fèsta.

AO : Merièm o la botelha dins la sabla, qu'es un roman isolat o ua partida d'ua òbra mei bèra ?

JP : Es lo segond roman d’una tièra que comencèt amb Marevà o lo lagui de l’iscla que pareguèt en 2013 editat per I.E.O. Lengadòc en version bilinga.

Lo tèma n’èra una joventa, nascuda dins las isclas de Pacific, en quista de sas originas e de son paire. Marevà, sos amics e so afecion per lo and apareisson dins Merièm coma seràn probablament actors de l’obratge a venir que clavarà la trilogia. D’aquel d’aquí es encara tr-òp lèu per ne parlar mas en exclusivitat per Anem occitans ! pòdi dire tre ara que lo títol serà un pichòt AO : L'eroïna deu roman, Merièm, nom feminin que comença per una èma qu’es ua araba. Quin se passè aquesta seguit de « o » amb quicòm mai darcausida ? l'actualitat internacionau (la rièr. prima araba), los problèmas deus migrants entre l'Africa e l'Euròpa (actualitat), lo racism o la xenofobia (en lengadòc, en Provença). Quin es lo discors deu roman de cap a tota aquesta actualitat ?

JP : Testimòni de mon temps, l’escritura es per ieu lo mejan de reagir o de còps de cridar ma revòlta. Lo racisme e mai que mai l’intoleréncia lo faguèri dins Rachid de la Cevena, una Cevena de temps marcada per lo fach religiós entre catolics e uganauds. La prima araba, l’esclavatge modèrna, la pujada de la xenofobia en cò nòstre son de segur a l’origina d’aquel libre. Mas puèi l’istòria se bastís amb la libertat e l’imaginacion de l’autor.

Personatges fictius, eveniments vertadièrs en granda part. Dins la literatura occitana me pivèla lo roman de Fla(seguida de la pagina 19)

… e de las doas filhas.

Foguèt Marevà que respondèt : – Es vertat, me dobtavi pas de tota aquela molonada, anam pas passar la jornada esquichats coma de sardas.

Soi d’acòrdi pel Bocanet.

Sens esperar mai se virèt e totes enreguèron a la seguida. En pauc de temps, los restaurants avián acampat mai de practica, estrangièra per la maja part que recaçavan

AO : Quin es organizat lo vòste temps d'escritura ?

JP : En Cevena, coneissèm un fenomèn atmosferic que sonam aigalàs. Ara los que s’entrevan de metèo l’an batejat episòdi cevenòl. Las nívols s’amolonan tota una passa e puèi aquò espeta d’un còp en granda raissa. Per escriure me fa parièr. Amaduri dins ma tèsta, idèas, personatges, intriga. Pòt prene de temps e puèi d’un còp aquò raja e pica que picaràs. Coma per la plueja lo ritme es pas totjorn sostengut, de còps soncament quauques degots o d’alucs mai o mens longs, una frasa torçuda dins totes los biaisses, escafada, tornada escricha. De vespradas per ren o per gaire.

AO : Qui seré lo vòste legidaire « somiat » ?

JP : Jove, vièlh, qué te sabi ? Mas dobèrt, tolerant a mand d’aceptar que la lenga s’enebisse cap de domènis.

AO : Aquesta « lenga », entre Provença e lengadòc, qu’es aquò ?

JP : Ensenhaire, assagi, exercici malaisit, de respectar mon parlar cevenòl (cevenòu ?) sens m’embarrar dins de particularitats ponchudas que poirián perdre lo legeire. Equilibri encara entre Lengadòc e Provença, los articles son lengadocians (los, las) mas sovent los plurals son provençaus coma la vocalizacion de « l » finala. Per la conjugason vau al mai prèp de las formas estandardisardas.

AO : Avètz d’autes projèctes que’ns ne volèm avisar ?

JP : N’ai un fum de segur mai o mens endralhats. Lo tresen de la trilogia per començar. Un libreton simplificat de conjugason que me fa mestièr per botar mos « escolans » dins l’escritura. Perqué pas un policièr amb la detectiva espompida de Treparàs pas mon semenat ? Una pèça de teatre ?

de tròces de convèrsas, sonoritats barrejadas, accents anglo-saxons mai que mai. Un còp passat lo pont viradís e sos pescaires acoidats a la parabanda, tirèron drech fins al grand tobogan encara tancat. Aqui prenguèron per la plaja e caminèron, sul ribairés que las èrsas venián morir entre los artelhs dins un tèunhe cascalhar. Trapèron enfin un airal mens poblat e decidiguèron d’i espandir sas toalhas. Virginia e Luc, que tenián una pèl pallinèla, entreprenguèron de s’onchar de crèma del temps que Ralf e los dos autres s’acorsejavan cap a la mar. […]

22

n°152

PUBLICACIONS

— LIBE — Joan Ganhaire Chamin de Copagòrja IEO Edicions & Novelum Col. Atots (Crimis) n°200 — 2015, 168 p., 15 € Enquesta plan malaisada per lo comissari Darnaudguilhem…

Coma totjorn, l’afar pas tant simpla que quò, esvelha daus ressons sauvertós vielhs de trente ans.

———— Jaume Landièr La Banda IEO Edicions Col. Atots n°201 2015, 144 p., 15 € La Banda, après quauques suspresas dins lo país, vai portar sa musica descabestrada cap au nòrd...

———— Jòrdi Peladan Merièm o la botelha dins la sabla IEO Edicions Col. Atots n°202 2015, 108 p., 15 € Istòria esfraiosa, sul fons de prima aràbia. Comprenon lèu qu’an dins la man lo sòrt de Merièm, joina tunisiana, victima e presonièra de bregandàs.

———— Romieg Jumèu Nòvas d’autra part IEO Edicions Col. Atots n°203 2015, 182 p., 15 € Aqueste monde es clafit d’èstres estranges, non de dragons e d’unicòrns mai d’òmes taus coma vosautrei (ò coma ieu) que seis eimes

vaguejan segon de desirs irreversibles e luenchencs.

———— Joan Bodon, Joan-Claudi Sèrras, Bernat Bergé Ill. Bernat Cauhapé Limitas IEO Edicions Col. Joventut n°1 2015, 80 p., 13 € L’estranh es a l’aunor d’aqueles sèis contes e racontes de tres mèstres de la literatura occitana supèrbament illustrats per Bernat Cauhapé. Es lo primièr títol d’una colleccion dedicada als jovents qui vòlon descubrir la literatura occitana.

———— Florian Vernet Bernat Bergé Joan-Claudi Sèrras Joan Escafit De cada jorn IEO Edicions Col. Joventut n°2 2015, 80 p., 13 € Lo quotidian, es aquò qu’es al còr d’aqueles sèis racontes de quatre mèstres de la literatura occitan, supèrbament illustrats per bernat Cauhapé.

———— Lídia Estanc Le guide des prénoms occitans IEO Edicions 2015, 80 p., 12 € Col. Uei Tot çò que cau saber tà causir un petit nom occitan, o quasi…

Illustracion de la cobèrta e a l’interior (N&B) de Joan Claudi Pertuzé.

August Forés Les cants del solelh IEO Edicions 2015, 260 p., 20 € Col Classics occitans Publicats en 1891, los 134 poèmas que son perpausats ací en grafia classica per Joelle Ginestet (Univ. Joan Jaurés - Tolosa), dab ua introduccion e nòtas en francés.

———— Bernat Lesfargues Jean-Claude Dugros Chant de la vielle : prose et poésie occitanes en Bergeracois Fédérop 2015, 260 p., 20 € Antologia bilenga de tèxtes anonims e d’autors, mai o mens coneiguts mai representatius de la lenga et de la literatura occcitanas dins lo canton de Bragerac, despuèi l'Atge Mejan.

———— Joan-Luc Sauvaigo Faulas de Nissa / Fables de Nissa Jorn 2015, 224 p., 20 € version francesa de Miquel de carabatta Agachada non convencionala de la vila de Niça e de son istòria, tant per lei luòcs que per lei personatges presentats, pintres e escrivans.

———— Cecilia Chapduelh A chara o crotz Lo Chamin de Sent Jaume 2015, 112 p., 14 € Gravaduras de JanMarc Simeonin

— REVISTA — Reclams n°832-833, Jul./ dec. de 2014.

111 p., 14 € La revista presenta estudis linguistics e literaris, pròsas e poesias, rendut comptes.

Ensenhador a legir en linha www.reclams.org/fr/la-revue.

———— Oc n°109/110/111, ivèrn de 2014.

153 p., 25 € de l'an F. Fijac, 625 La Permenade, 47300 Bias.

Omenatges a Pèire Bec, Ives Roqueta e Marceu Esquièu, poesias e pròsas de creacion, rendut comptes...

— CD MUSICA — Francis Cabrel In extremis Sony Per l’accent de Cabrel e lo Se Canta (canson In extremis), un álbum que s’amerita mei que la pseudo critica de Telerama !

— INFOS — L’Occitanie en 48 mots (IEO Edicions), d’Hervé Terral, qu’obtenguè lo prèmi August Forés 2015 au parat deus Jòcs floraus organizats a Tolosa.

On comandar los libes de l’IEO Edicions : en çò deu librèr vòste o per internet : www.ieo-edicions.com (presentacions deus libes, bibliografias, extrèits causits, etc.)

n°152

Colera

Qué voletz, sem entau, nautres los intellectuaus. Entre la chambra e la cosina ai lo bureu. Lo bureu es la peça centrala. E sus lo bureu ai l’ordinator. Reflexe matinier : en anar desjunar, vau avisar mos messatges de la nuech. Ten, nòstre director me demanda ma colera costumiera sus las Misèrias dau Monde. La li vau far, mas de’n prumier me fau desjunar.

23

TRIBUNA LIURA

Dau temps que lo cafe passa, engolar mon remedi matinier.

Tire la plaqueta, prene lo comprimat. Engolar emb un pauc de chuc d’irange. La brica de chuc : secodre avant de voidar. Mas quò secot pas. Tròp plena benleu. Drubir la brica. Miracle, quò s’esclafoira pas. Ne’n voidar un pauc dins mon gòt. Secodre. E merda ! La capsula, privada dau junt de garantida, tampa mau e ne’n fote pertot. Engole. Tornar conhar la plaqueta de comprimats dins sa boitia. E merda ! gigonha que te gigonhe, quò li chabís pasmai. Puta de papier que s’es agrumelit au fons. Tirar lo papier (mòde d’emplec, contraindicacions, efiechs segondaris qu’òm se’n parciriá ben), lo desplejar (format tabloïd per lo mens) l’alisar, lo tornar plejar, lo tornar conhar quand la plaqueta dins l’estuch. Quo i es.

pariá s’es conhada aquí-dejós e a pissamerdat pertot ! Netejar. Lo produch per netejar. Es dins lo gaAprestar lo cafe. Prene una ratge. Me fau passar per defòra. botelha nueva d’aiga de font, que Engulhe mos sabatons de vergier. las cafetieras electricas aiman pas Engulhe ? Voudriá ben engulhar, l’aiga qu’avem a l’aiguiera (un voque, merda ! gigonha que te gilume d’H, dos d’O e uech de calcagonhe la semela interiora s’es ri). La tene plan en man la botelha. agrumelida au fons e i a pasmai Dins ma man mança. E de la drede plaça per mon pè. La tirar. cha arribe (pas sens pena) a desSentir aurá tots los calhaus de l’avissar la capsula viradissa. E merlèia. Tornar maison que ai oblidat da ! tanleu duberta, la botelha de la clau dau garatge. Tornar au plastic, coma venguda mòla, s’esgaratge. Drubir. Prene lo bidon de clafoira e me prene la meitat de produch. Tampadura de segurel’aiga sus lo pès. Voide totparier lo tat : apiejar au mitan de la capsudemorant dins la cafetiera, bòte lo la en la desvissar (sense contrari filtre, bòte dos culhiers de cafe Beure lo cafe. O pusleu lo de las gulhas de la mòstra). Apieje dins lo filtre. Me demòra de bran- minjar, que me vene de voidar un e vire. Apieje e vire. E vire. E vire. char. E merda ! gigonha que te gi- cafe turc plan sarrat. Merda ! l’ai- Puta de tampadura plan securizagonhe, quò rentra pas. Quo es en- ga a plejat lo filtre e tot es passat. da ! tau a tots los còps : avem botat de Me rinçar la bocha a l’aiguiera, las presas femelas securizadas que ai dau mougut pertot jos la E après quò me voudriatz qu’un neneton riscariá pas de s’i lenga, entre las dents… E merda ! enquera veire sietat davant mon conhar los dets. Las bròchas de la an degut trabalhar sus las canali- ordinator per vos poner una colera presa mascla tanpauc s’i conhan zacions. Son plenas d’aire e me sus las Misèrias dau Monde ! pas. Un grand còp de marteu, quò masse un escupida de prumiera. E i es. Es pas petada ? Non, quò vai. lo carrelatge tanben en mai de l’aiga de font e dau chuc d’irange Micheu CHAPDUELH de tot aurá.

Esponjar lo tot. Puta d’esponja ! a pas set, diriatz. O a un cran de seguretat que l’ai pas trobat. Mas d’a gratapautas, ai lo nas a bona nautor per niflar una sentor caracteristica de merda de chat. E òc, quo es aquí, quela salo-

(l) Normalament, auriá dich « pichilhons » o « mingrolets » mas, los legeires que m’escriven, quo es jamai per criticar ma pensada mas totjorn per me dire que ai una lenga tròp populaciera, que derive coma un primolocutor rurau.

Alaidonc me fau ben botar a l’occitan white.