Anem ! Occitans ! n°155 IEO by Institut d'Estudis Occitans

n°155

ENSENHADOR Editorial

Una situacion totjorn que mai sinistrada

Actualitats

Abracadas de l’IEO

p4 p 5-6

Lisa Gròs : la bovina e lo demai

L’occitan e l’internet

p 8-9

Batelòc, la basa textuala per l’occitan Las paginas occitanas

p 10&15

Dorsièr

AG 2016 de l’IEO

p 11-14

Actualitats

Universitat occitana : una fièra dòna de 40… estius

p 16-17

Entrevistas

Domenja Blanchard : per passion !

p 18-19

Sarà Laurens, la navèra generacion deus escrivans occitans

p 20-21

Publicacions

Sortidas (libes, CD…)

p 22

Tribuna Liura

Retrach : Patrici Wilson-Brumberger

p 23

An obrat per aqueste n°155 : Laurenç Gòsset, Pèire Brechet, Ana-Maria Poggio, Thierry Kippeurt, Miriam Bras, Lisa Gròs, Sarà Laurens, Domenja Blanchard, Jòrdi Peladan, Gèli Fossat, Micheu Chapduelh . Crèdits foto : Andriu de Gevaudan (p. 3), Lisa Gròs, Boris15/ Schutterstock, Laurenç Gòsset, Domenja Blanchard, Sarà Laurens, Tots drets reservats.

Institut d’Estudis Occitans Association reconnue d’utilité publique dep. 1949 11 rue Malcousinat, 31000 Toulouse - 05 34 44 97 11 direccion@ieo-oc.org / www.ieo-oc.org Editeur et directeur de la publication : Pierre Bréchet Imprimeur : ALBEDIA Imprimeurs 26, rue Gutenberg BP 90449 15004 AURILLAC CEDEX Dépôt légal : mars 2016 Date de publication : 21/03/2016 DT n°015/15/002-AN - SU INTEGRAL

Venètz sòcis de l'Institut d'Estudis Occitans ! Nom, prenom :…………………………………………………….……………………………………….... Adreiça :……………………………………………………………...……………………………………… CP :………... Vila :………………………………… Corrièl :...…………………………………………….  Vòli prene l'adesion per l'annada (recebrai la revista Anem Occitans)  30 € - individual  12 € - estudiant e caumaire  38 € - cople e associacion  M'aboni unicament a la revista Anem Occitans !  4 n° l'an : 15 €  20 € fòra Estat francés (virament obligatòri, ref. bancàrias : CEMP 13135 00080 08106194919 56)  Abonament de sosten : a comptar de 25 €.  Vòli sostiéner l’IEO e far un don de .......... € l'IEO es reconegut d'utilitat publica : lo vòstre don es deductible dels impòstes. Per exemple, s’avètz un revengut impausable de 1000 €, podètz faire un don d'un montant de 20% maximum siá 200 €. Auretz alara una reduccion d'impòstes de 66% de vòstre don siá 120 € de reduccion d'impòstes. L’IEO es sostengut per:

n°155

EDITORIAL

nala du 09/02/16 : Totei leis amendaments ligats ai lengas et culturas regionalas se veguèron denegats ò retirats. E lo còmpte es pas complet… La vièlha ideologia seculària tèn pè. Sei dos pielons « universalisation de la langue française » e « élimination des patois » son de pus bèla au servici d’una devalorisacion sistematica dei lengas istoricas de França. L'espaci public republican se resèrva ai francofòns e ren qu’elei. Devèm combatre aquesta egemonia antirepublicana. Fa de mes que vesèm se degalhar lei condicions necessàrias a l’espandiment dei lengas regionalas, occitan comprés : - Rebutada de la proposicion de lèi de Paul Molac, relativa a l’Ensenhament immersiu dei lengas regionalas e a sa promocion dins l'espaci public e audiovisuau ; - Promessa vana dau candidat Hollande sus la ratificacion de la Carta europenca dei Lengas Regionalas ò Minoritàrias (ambé lo debat mancat a l'Assemblada Nacionala) ; - Lo rapòrt Filippetti de julhet 2013 e sei 42 prepausicions passadas per malhas ; - Tornar mai en octòbre de 2015 l'engatjament dau president de la Republica per la Carta, rebutat per la drecha senatoriala, Refòrma de l'ensenhament qu’elimina de fach l’ofèrta en lengas regionalas ; - Denegada dau recors còntra lo rectorat de Lemòtge que recampa pas lo conseu academic ; - L’Universitat Paris IV lèva lo pòste de mèstre de conferéncia e Paris VIII escafa l’occitan dau Programa dei lengas minoritàrias ; - Debat a l’Assemblada Nacio-

Capitarem pas solets dins nòstre canton, maugrat tot l’envam que i metèm. Vèn tras qu’urgent de laissar de caire nòstrei divergéncias per gardar ren que çò que nos recampa. Avèm de promòure e sostenir en comun totei leis accions complementàrias que van dins lo meteis sens… e per ansin de se mielhs organizar per afrontar l’adversitat e assegurar d’un biais eficaç un avenidor a nòstra lenga, es tot simplament… vitau ! Lei 23 e 24 d’abriu se debanarà a Tolosa, l’Acampada Generala de l’IEO. Es un moment de rescòntre e d’escambis tras qu’important dins la vida de l’associacion, e l’es encara mai d’aquesta temporada… Avèm mestier que cadun l’i participa e l’i pòrta pèira que nos fau trobar e inventar quina mena d’accions pòdon assegurar la visibilitat de la revendicacion per l’occitan dins lo contèxte actuau d’un « estat d’urgéncia » permanent. L’opinion publica larga es nos favorabla. A nosautres de portar la demanda sociala de l’usatge de

la lenga occitana e de tenir aut lo flambèu. A nosautres de se saber faire ausir dins lo desbòrd de comunicacion que nega tota paraula. L’escomessa es dei bèlas dins aqueste contèxte e l’enjuòc mai que seriós ! Avèm mestier en mai d’aquò de chifrar a la coesion de nòstra federacion au moment que dins lo quadre de la novèla organizacion en quatre regions, lei seccions regionalas cercan coma fusionar au dintre dei novèlei regions, coma federar amb aquela novèla dòna per èstre lo mai eficaç possible. Avèm mestier tanben de refortir la coesion de l’accion (adaptada a la diversitat dei situacions) per pesar, quichar lo mai possible sus lei decideires. Alora, siguem nombrós aquestei 23 e 24 d’abriu per bastir l’avançada de nòstra associacion e entrainar la perenitat de la lenga occitana e de la cultura que pòrta ! A ben lèu, a Tolosa ! Fasem tirar ! Pèire Brechet President de l’IEO

n°155

ACTUALITATS

06/02/2016 : Conselh d’Administracion de l’IEO A l’ODD, l’organizacion federativa de l’IEO au parat de la creacion de las navèras regions, IEO Formacion, IEO Edicions, IEO difusion, los projèctes interregionaus de l’IEO, l’AG de 2016,...

Interpelacion de l'ensemble deus conselhèrs Comunicat de l’IEO deu 18/02/2016 regionaus d'Occitània L'Occitània, es quatre regions ! A la fin de heurèr, l’IEO que mandè a l’ensemble deus 668 Conselhèrs regionaus de las 4 regions bèras ua letra en tot rebrembar lo caractèri globau d’Occitània e en tot demandar que cada conselh regionau navèth vòti un proclam tà atestar de la soa apartenéncia a un espaci comun e mei larg, Occitània. Qu’estó tanben l’ocasion de mei precisament informar los navèths elegits dab un exemplari de l’Occitan qu’es aquò. Los elegits de la region Miègjorn -Pirenèus/Lengadòc-Rosselhon qu’avón un present suplementari : un badge de la campanha de comunicacion « Occitània es 4 regions » utilizada au parat de la manifestacion de Montpelhièr, que serà de bon utilizar… Solide, qu’esperam fòrça après la navèra e los navèths Presidents de region entà sostiéner la demarcha e butar la lor amassada regionau de proclamar la lor apartenéncia a occitània. Enfin, aquesta demanda qu’estó hèita tanben entà completar la posicion de l’IEO rapòrt au debat dens la region LR-MP pertocant au nom futur. L’IEO qu’estó hòrt sensible a l’encòp au debat regionau com a las posicions de militants, sovent membre de l’IEO, en dehòra de la region concernida. Occitània es l’ahar de l’ensemble deus occitans ! Los aderents de l’IEO que poden utilizar la letra, mandada aus medias occitans e francés, entà contactar dirèctament los lors conselhèrs regionaus, de Tolosa a Lion, e de Marselha a Bordèu.

La question de la chausida d’un nom per la region Miegjorn-Pirenèu-Lengadòc-Rosselhon bolega tornar mai monde e iniciativas, l'Institut d'Estudis Occitans se deu de ramentar la posicion exprimida tre julhet 2014 a saber que : - Occitània designa lo territòri d’una lenga e d’una cultura que tòca un quarantenau de departaments siágue quatre regions francesas, e mai, la Val d’Aran en Espanha e lei Valadas occitanas d’Itàlia. - L’apropriacion abusiva d'aquest tèrme per una region soleta rompriá la vision unitària de l'espaci occitan valent a dire negariá sa pròpria identitat istorica. - Li vesèm un instrument de sagatatge dau renaissentisme occitan e de l’accion de tot lo moviment associatiu. Per ansin, l'IEO tòrna afortir la necessitat de disposar de l'apelacion « Occitània » per designar sens engambi l'espaci occitan dins son ensems. Pèire Brechet PS : Senhalam, a aqueu prepaus, la petition recenta de Sèrgi Granier que va dins lo meteis sens.

AG de l’IEO 2017 : candidatar ? Las seccions que desiràn arcuèlher l’Amassada generau de l’IEO que’s poden har conseiher au parat de l’AG venenta. La virada de l’AG en Occitània qu’es tanben ua faiçon d’amuishar l’importancia de l’ensemble de las regions occitanas. 2017 que serà tanben la fin deu mandat deus administrators actuaus, ua bona faiçon de s’engatjar entà l’occitan !

n°155

L’occitanisme qu’es astruc d’aver monde coma Lisa Gròs, contaira, ensenhanta, militanta, presidenta de TéVèÒc, engatjada (tostemps) per la lenga e la soa socializacion. Qu’èra a l’iniciativa deu lexicòt francés-occitan de la corsa camarguesa que l’IEO vien d’editar e ne profietam entà la vos presentar un chic miélher. Anem Occitans : Adiu Lisa, nos poderés precizar quin vadó lo ton interès per la corsa ? Lisa Gròs : Nasquère en garriga onte restère cinc annadas avant de venir viure en Camarga pichòta, a Vauvèrd. Lo vilatge èra pròche dei manadas de buòus de raça Camarga e la vida èra ritmada per seis aparicions dins leis arenas o per carrièiras. N’aviái paur, mai me pivelavan. Un jorn, mon paire me laissèt sus lo toriu de l’arena e s’anèt plaçar ai travetas (barradissas de lenha verticalas). Una vaqueta volguèt fugir e passèt entre lei barras. Mon paire, dins la pista, ajudèt leis òmes en la tirant per la coa per la faire tornar en piste. Quanta paur per ieu ! Un autre jorn, un taur (buòu jove e nòu) sautèt la barricada, passèt darrièr lei carretas qu’enrodavan lo plan e, vesent una mamet que bolegava darrièr sa moissalièira, bombiguèt a travèrs e dintrèt per la fenèstra dins la cosina de ma femna que s’embarrèt dins sa

patolha. Vos dise pas lo saganh per lo tornar faire sortir ! M’engajère dins lo Comitat director de la Federacion de la Corsa Camarguenca (45 ò mes e una femna !!!) pendent un detzenat d’annadas, amb Enric Itier, president de 1993 a 2011, per faire mièlhs conéisser aquel espòrt e i apondre la dimension culturala. En 1975 lo Ministèri de la Joinesa e deis Espòrts aviá reconegut la corsa camarguenca coma un espòrt regionau e li donèt un agradament. Estatuts e reglaments bailejavan lo tot. Lo pès economic annadièr èra ja de 30 milions d’euròs . Una campanha de comunicacion nasquèt e i participère activament : Salon de l’Agricultura de París, Prèmi Hermès /Diana a Chantilly, Taureau d’O a Montpelhièr, mòstras diversas que farguère amb lo Consèlh Generau de Gard, animacions de tota mena dins leis escòlas o leis associacions. Creère amai un espectacle viu alentorn

de la corsa : « Contes dau pais dei buòus ». Ma passion me butava a voler faire dintrar mai de cultura e de cultura occitana subretot dins la Bovina. A.O. : Que hès adara, perqué, quinas son las toas prioritats, e de quau faiçon eras s’articulan de cap a la toa vision de la lenga ? L.G. : Dins leis arenas, ausiguère la lenga occitana, lo patoès coma disián e dison sovent encara lei gens. Èra mon plaser grand ! Contunhe d’anar « au buòu ». Aquela bèstia fèra es per ieu un simbèu de libertat, d’intelligéncia, de fòrça e de bèutat. Fai partida integranta de mon identitat e de la civilisacion d’aquí : Gard, Eraut, Bocas de Ròse e un pauc Vauclusa. Aquí disem : pas de fèsta sens buòus ! Buòus dins leis arenas, dins lei carrièiras o dins lei prats. Prene totjorn plasèr d’anar veire corre lei buòus e de contunhar d’ausir lo vocabulari especific de la corsa ca-

n°155

ACTUALITATS marguenca. La suspresa d’un papet sus lei teatres fuguèt un jorn d’ausir mon felen de 8 ans e calandron parlar la lenga. Mai çò que me faguèt encara mai plaser fuguèt de m’avisar qu’alentorn de nos autrei dos , au mens quatre autrei personas s’i metèron. E sovent quand vau dins leis arenas ara, lei gens me reconèisson e dison : « A ! Siátz vos que parlatz en patoès a Tè Vé Òc ? Es ben aquò ! » E contunham d’escambiar en Provençau.

da, obèrta (que sabem fòrça rasetaires deus bons que son hilhs o hilhs petits d’imigrats) ? L.G. : Lei gens de Bovina que se dison « una familha granda », aguèron de mau d’acceptar l’espelida de rasetaires imigrats. Ja leis italians (lei Bàbis) o leis espanhòus s’integrèron pauc a cha pauc, mai per lei magrebins (1952) fuguèt mai dificile e mai long. Pasmens la qualitat de quauqueis uns fuguèt tant evidenta que s’impausèron. A l’ora d’ara sembla de se normalizar un A.O. : Quina es actuaument la situa- pauc, amb mens d’escòrnas. cion de la lenga dens lo parçan de la corsa camarguenca, e lhèu mei preci- A.O. : Quina es la plaça de la lenga sament dens Gard ? dens la corsa ? L.G. : Aquelei qu’emplegan lo vocabu- L.G. : Se vei ben dins lo lexic que la lari de la Bovina son mai que mai de part mager dau vocabulari de la Corvièlhs, e lo fan naturalament en mes- sa camarguenca es d’occitan. Lei mots clant francès e occitan sens se n’avisar. Lei tèrmes especifics son d’a fons integrats a son vocabulari. Lei joves an tornat prene una partida dei termes e se pausan pas la question de saupre quala es aquela lenga. L’emplegan per tròçs. Lo Conselh Generau de Gard, la Region LR, lei comunas e leis esponsòrs ajudèron la corsa camarguenca financiarament dempuèi d’annadas. De vi- demòran a l’identic o francisats. Lei las nombrosas son partidas prenentas paraulas occitanas son inclusas dins lo dei corsas, subretot dins l’encastre dei prepaus françès. Lei gens dison une Vòtas (fèsta(s) annadièira(s)) abrivade, e aquò ven directament d’uLei gens afogats d’aquí se dison na abrivada (feminin en òc ). « Gens de Bovina ». Se donèron lo nom de la raça qu’aiman. An un senti- A.O. : Que i a mei d’ua tauromaquia, ment d’identitat fòrt a l’entorn dau e per exemple l’espanhòla qu’es plan buòu, mai pauc an consciéncia d’èstre viva tanben entre Nimes e Arle. Quin occitans. Pasmens lo mot a ben passat es lo pès economic e sociau de la dins l’usança au bot de decenias corsa camarguenca ? L.G. : La corsa camarguenca es una A.O. : Perqué editar un lexic de la dei tauromaquias e a un impacte vercorsa camarguesa ? tadièr sus l’economia locala. Lei corsas L.G. : Un lexic sus la corsa camarguen- (800 per an entre març e novembre) ca a tota sa plaça a costat dei dos menan fòrça public e a l’entorn d’elei, i autrei, sus lo fòtbal e lo rugbi. Serà a tota una economia parallèla : festimestièr de n’aver un sus leis ajustas o vals, espectacles de carrièira, restaulei quilhas puèi. racion, fèstas en manadas, musicians, Aquel lexic met en evidéncia la ri- vestits, joèius, materiau per lei garquèsa dau vocabulari especific de la dians, produchs per lei bèstias, servicis Bovina. Amai permet de mièlhs com- de santat obligatòris a la corsa, especprener lo debanament de la corsa e lo tacles alentorn dau buòu ecc. La carn sens deis accions divèrsas. Qualitats e de buòu a l’AOC e lei manadièrs vendesfauts dei bèstias coma deis òmes i don de bèstias. Aquò permet de faire son presentats clarament. viure la manada que l’ivèrn dèu manjar de fen e èstre suenhada. A.O. : Quina es la plaça de la La tauromaquia espanhòla es un tot « bovina » hens la vida vidanta deu autre monde. Ja es mens populara. I a monde ? Qu’es ua identitat partetja- mens d’arenas qu’organizan de corri-

das. De « plazzas » grandas coma Nimes, Arle, Palavas, Alès, Istres o Besièrs fonccionan sus la basa d’adjudicacions privadas e organizan de Ferias que de segur son d’un bon rapòrt per lei vilas. De vila mai pichonas coma Lunèu, Vergèsa, Sant Gèli, Sant Laurenç d’Aigosa organizan tanben una corrida o doas. Lei Clubs taurins Paul Ricard qu’aparan lei tres tauromaquias se recampan un còp l’an a Mejanas (13). I a donc un escambi permanent entre lei tres tauromaquias. A.O. : Que i avó escambis dab la corsa landesa, que ne pensas ? L.G. : I aguèt totjorn de relacions bonas entre camarguencs e landès. D’arenas de bovina organizan de temps en temps una corsa landèsa e dins lei fèstas grandas lei landès son convidats. De festenaus de vidèo taurina difusan cada an de films sus aquela tauromaquia. A.O. : Que i a mei d’ua tradicion a l’entorn de las Vòtas e de las corsas, com per exemple las empegas. Qu’es aquò ? L.G. : Lei joves de quauquei vilatges passan avant la Vòta per faire leis empegas sus lei parets deis ostaus. Son acompanhats de musicaires e recampan de moneda que li permetrà de festejar puèi o d’ajudar un pauc lo club taurin organizaire de corsas L’empega, que lo dessenh cambia cada an, es totjorn en relacion amb la Bovina e es pintrada de cada costat de la pòrta. Lo proprietari es fièr de sa « colleccion » ! Fau saupre que dins una vòta, leis espectacles de carrièira son a gràtis, e de còps que i a amai lei corsas lo son, coma au Cailar (30) per esemple. A.O. : E enfin, entà clavar aqueste encontre, on se poderà trapar lo lexic de la corsa camarguenca ? L.G. : Dins Gard lo lexic es disponible au Caire d’Òc 4 carrièira Fernand Pelloutier Nîmes 30900, a l’Ofici de torisme, a la Mediatèca dau Carrat d’Art e en Arles a l’Ofici de torisme e a l’IEO 13.

n°155

Un estudi dus la plaça de la diferentas lengas minorizadas en França, miada per la DGLFLF, es disponibla. Que permet de coneisher la visibilitat de cada lenga sus internet, com la vision e l’interpretacion que n’a l’Estat.

Qu’èm d’acòrd, utilizar un personatge plan coneishut deu roman 1984 de George Orwell entà presentar aqueste estudi qu’ei mei qu’exagerat. Mes Orwell qu’explicava la causida deu nom « Big brother » èra venguda de las reclamas entaus metòdes d’aprendissatge de las lengas a la soa epoca. E ací, que se parla de lenga, e d’Estat tanben. Que podem deishar la polemica esterila donc entà s’interessar mei precisament ad aqueste rapòrt. L’occitan, lenga de França, qu’es estudiat com lo catalan, lo breton, l’alsacian,eca… Que son atau 15 lengas o grops de lengas (qu’èm atau un chic luènh de la classificacion oficiau) qu’estón estudiats. Çò de màger a retiéner : - que son 1500 sites qu’estón estudiats (per l’ensemble de las lengas) - qu’es per l’occitan que lo nombre de sites lo mei important es estat identificat. - l’occitan èra malaisit a identificar a còps pr’amor de l’importancia deu territòri occitan. - Lo còrse, l’occitan e lo basco que son lengas utilizadas de faiçon monolinga shens complèxe sus internet (« qu’es a díser que entaus produc-

tors d’aquestes sites, ne hè pas ne- còrse, l’occitan e las lengas d’Oïl. cèra d’aver ua version en franLo sostien de las comunautats cés »). locaus qu’es quasi inexistent per l’occitan, au contre deu corsa. Los enquistaires que hasón ua L’occitan que’s caracterisa tanclassificacion en 5 categorias de las ben per l’importancia de las ressorlengas. L’occitan qu’apartien a la ças linguisticas. Los sites de l’IEO (sèti) que son referénciats : n°5 : www.ieo-oc.org n°17: www.paginas-occitanas.com n°45: www.ideco-dif.com n°50 : www.aprenemloccitan.com n°52 : www.occitan-oc.org n°139 : www.manifestarperloccitan.com per 247 sites occitans retenguts per l’analisi NB : Los sites que son classificats (dab ua nòta sus 10 que pren en compte mei d’un element).

dusau que se caracterisa per : - lenga pauc parlada dens lo territòri concernit ; - dinamica ciutadana importanta dab chic d’ajuda institucionau ; - l’implicacion deu sector privat es nulla per l’occitan (au contra deu breton, dens la medeisha categoria). Las paginas personaus que son tanben estudiadas : que son un indici entà l’interés ciutadan, e qu’es positiu per lo franco-provençal, lo

Aquesti estudi, que compren un eish d’errors (meishanta determinacion de las lengas utilizadas dens un site, repeticions, abséncias, eca…) que permet totun de soslinhar l’importància actuau de la visibilitat sus internet per la lenga occitana com la flaquessa de la visibilitat occitana dens lo sector privat. Que serà segurament un axe de reflexion entà l’IEO e las soas accions. Mes adara, qu’ac saben, internet is watching you !

n°155

ACTUALITATS

Mercés a Miriam Bras, membre del projècte a CLLE-ERSS, qui correspon dab l’IEO Edicions per aqueste projècte universitari, que’vs podem presentar un utis navèth au servici de la lenga, Batelòc (http://redac.univ-tlse2.fr/bateloc/)

Presentacion La basa textuala occitana BaTelÒc es desvolopada dins lo laboratòri de linguistica CLLE-ERSS, Unitat Mixta de Recèrca del CNRS e de l'Universitat de Tolosa Joan Jaurés (Campus del Miralh). BaTelÒc recampa d'òbras escrichas de mai d'un genre (roman, teatre, poësia, conte, premsa...) del sègle XIXen a l'ora d'ara. Aculhís la variacion grafica e dialectala. L'estructuracion de la basa e l'encodatge dels tèxtes segon los formats estandards de constitucion e de difusion de còrpus (format xml, nòrma TEI P5). La basa aculhís réguleraient de tèxtes novèls. La tòca es de far créisser l'ensemble de las donadas ja a posita pel domèni occitan en recampant d'òbras escrichas de las epòcas contemporanèa e modèrna, despartidas en genres variats, e representativas de la diversitat dels dialèctes e de las grafias.

tactics, semantics o discursius ; pels trabalhs en lexicografia – ont son necitas per bastir un diccionari general de la lenga occitana ; per las recèrcas en literatura, en scienças umanas, en didactica e per l'ensenhament de la lenga. Dins un asuèlh pus larg, l'existéncia d'una basa de tèxtes occitans permet de valorizar lo patrimòni occitan e d'afortir la preséncia de la lenga occitana sul oèb. Cercar dins BaTelÒc BaTelÒc a pas per tòca de prepausar un còrpus de referéncia de l'occitan, mas de porgir als utilizadors un ensemble de tèxtes pro larg per que cadun i pòsca seleccionar los tèxtes que li permetran de se bastir son còrpus de trabalh.

Aqueste site prepausa una interfàcia de consultacion, o motor de cèrca. La cèrca simpla permet de cercar los contèxtes d'emplec d'un mot. La cèrca avancada permet de cercar los contèxtes d'emplec de formas (mots, partidas de mots e sequéncias de mots) dins lo còrpus de trabalh definit per la L'accès a aquelas donadas es sesilha. L'interfàcia permet pas lo essencial pels estudis linguistics – telecargament ni la lectura dels que sián lexicals, morfologics, sin- tèxtes complets.

La causida del còrpus Lo formulari de recerca permet de seleccionar de tèxtes a l’agrat de cadun, mercés a mai d’un critèri : 

çò que contien lo títol;



L’annada de naissença de l’autor



L’annada de creacion



L’annada d’edicion



Los autors



Los dialèctes (auvèrnhas, vivaro aupenc, gascon, lengadocian, provençau)

n°155

ACTUALITATS

La cèrca de partidas de mot : Se pòt cercar una forma que « es », « conten », « comença per » o « s'acaba per » una seguida de caractèrs. Per exemple, per cercar las formas que s'acaban per (« s'acaba per ») « òta » : veire la Per l’ensag, avèm causit lenga- captura d’imatge precedenta. docian e 59 tèxtes èran enregisNe saber mai trats dins lo còrpus 

Lo genre (article scientific o de premsa, tèxte oral, correpondéncia, discors, tractat, conte de tradicion orala, memòris e cronicas, novèlas, ensag, poesia, roman, conte literari…)

Cèrca Las cèrcas de contèxtes dins BaTelÒc se fan sus de tèxtes indexats. Indexar la basa vòl dire ne bastir un index, es a dire una tièra de totes los mots que se tròban dins los tèxtes amb la localisacion exacta de cada ocurréncia. Permet un accès plan mai rapide als contenguts dels tèxtes de la basa. L'unitat de cèrca dins BaTelÒc es doncas lo mot grafic, que se ditz tanben forma (atencion d'unas formas coma pr'amor, d'acòrdi, pr'aquò... son consideradas coma una sola unitat). NB : es possible de cercar de seguidas de mots grafics dins la Cèrca avançada.

Conjugaison occitane Patrick Sauzet

Gramatica dels vèrbs, modèles de conjugason, repertòri dels vèrbs...

Dins la Cèrca simpla tant plan coma dins la Cèrca avançada : - se pòt veire un contèxte mai larg en clicant sus lo tèxte. Aquel contèxte larg permet de veire las segmentacions en paragrafs que se veson pas dins las citacions (o concordanças). - se pòt veire las metadonadas associadas a l'òbra que la concordança n'es tirada en clicant sus [nom de l'autor/títol de l'òbra] a esquèrra de la concordança.

Se per cas, volètz far una cèrca (simpla o avançada) sens aver bastit un còrpus abans auretz lo messatge d'error. Vos cal causir un La cèrca simpla permèt de cer- còrpus, que i poiretz clicar dessús car un mot dins lo còrpus seleccio- per anar a la pagina Causida del nat. Avèm causit « rai », en to tpen- còrpus. sar a l’expression occitana « aquò L’IEO Edicions, solide, se devèva rai ». L’utis balha 401 responsas de participar a aquela operacion d’usatge amb per exemple: au servici de la lenga.  […] la meuna es partida tanben. Aquò rai, las autras doas PS : Se volètz assabentar la còla de problèmas qu'auriatz aguts amb son empr’aquí. Qué volètz ? l'interfàcia o d'errors qu'auriatz tro De novèlas, n’aviás, aquò rai, b a d a s d i n s l o s t è x t e s , de pas publicadas encara, de se volètz mai d'entresenhas sul propsa tròp acabadas […] jècte, o se volètz ajudar en fasent Se compren aisidament la fòrça de proposicions de melhoraments de l’utis, qui permet de contextuali- de l'interfàcia o mandar de tèxtes zar un mot en foncion dels tèxtes per espandir la basa…, podètz disponibles e donc qui pòt facilitar escriure a bateloc@univ-tlse2.fr una reapropriacion, en mai dels estudis universitaris, d’una expression, per exemple, mercés als exemples.

320 p. en color, 14 x 19,50 cm ISBN : 9782859105594 16 € Gramatica occitana Jaume Taupiac

64 p., 6 € ISBN : 9782859105617 Gramatica occitana Loís Alibert

530 p., 19 € 9782859102746

Dictionnaire occitan/français Loís Alibert

712 p., 28 € 9782859105662

Diccionari Francés/occitan Crestian Rapin

7 volumes Tot en Un Joan-Claudi Sèrras

800 p., 19 € ISBN 9782859105143 Tot en Òc Collectiu

502 p., 15 € ISBN : 2859103058 Mèfi ! Los libes son en lengadocian Difusion/Venta : IEO Difusion www.ieo-difusion.com

n°155

ACTUALITATS

Lo site www.paginas-occitanas.com es l’anuari numeric e interactiu dels actors dels torisme, de la cultura e de l'economia en o per l'occitan.

L’IEO es a l’origina de mai d’un site internet e balha per aquel biais mai d’un esplech pels occitanofòns, e al public en general per la meteissa occasion (la part màger dels espleches son desvelopats en francés e en occitan), aquò permet la socializacion de la lenga occitana coma o foguèt decidit per l’associacion.

Es aital qu’un novèl casèrn de las cargas foguèt definit e que lo site nòu foguèt bastit un còp de mai que siá al nivèl intèrne o de l’esquelet. Aquel site es a l’ora d’ara en linha, se pòt consultar dempuèi aquel ligam (picatz aquí). L’objectiu a pas cambiat, aquel site dèu permetre a tot utilizator de trapar un minimum d’entresenhas a

« Òc per l’occitan »). Lo fiquièr actualament en linha es un fiquièr en òbras, e cadun a la possibilitat, en tant que responsable d’una estructura, d’intervenir al nivèl de sa ficha de presentacion. L’IEO s’ocupa de validar las modificacions fachas a mesura ; aital las entresenhas non pertinentas o balhadas sens que i aguèsse de volontat de la persona o de l’estructura d’estre presenta sul siti, seràn tiradas dins lo respècte de la vida privada. Per exemple, per cercar un grop de musica : 1/ seleccion ar la categorai « cultura » 2/ seleccionar la jos-categoria « artistica » 3/ enfin seleccion « musica »

Lo site internet de Las Paginas Occitanas aparten an’aquela categoria. Mas lo site vièlh èra pas mai adaptat, que siá per la gestion en intèrne de las informacions a integrar, o per son emplec public.

Se marcar dens lo site Solide, per estar visible, que cau estar referénciat, e plan com cau, dens lo site. Qu’avèm actuaument ua basa importanta de donadas. Mas las informacions que deven estar modificadas regularament, en foncion deus cambiaments (qui n’a pas cambiat d’adreça mèl ?). Que conselham donc au monde dejà lis-

prepaus de quina que siá l’estructura tant qu’a un ligam ambe l’occitan, que siá al nivèl public (servicis occitans, elegits, encargats de mission, ...) o al nivèl cultural (personas, associacions, grops, ...) o economic (estructuras labelizadas al labèl

tats dens la basa de préner en man la lor pagina de presentacion, e au monde absents de se marcar : qu’es important d’amuishar au monde que i a ua auhèrta importanta per l’edicion, la creacion en generau en e per l’occitan. Lo procediment qu’es simple, que demanda haut o baish ua detzenat de minutas se lo materiau qu’es dejà aprestat : un petit tèxte de pre-

L’utis es simple e foncionau NB : los labellizats « Òc per l’occitan » que son plan identificats. Lo site qu’es bilingue e qu’es de bon utilizar peus francofònes

sentacion en francés e en occitan (qu’es important d’utilizar la lenga), un logo o ua fotografia. Lo ròtle de l’anuari qu’es d’estar l’intermediari entre lo cercaire d’informacion e vos, e eventuaument lo vòste site internet (eth qu’aurà tostemps mei d’informacions a partetjar qu’ua ficha simplòta). […] la seguida p. 15

n°154 n°155

DORSIÈR

L’Institut d’Estudis Occitans qu’organiza, augan, la soa Amassada Generau los 23 e 24 d’abriu dens la sala comunau San Subra (quartièr Sant Çubran !) a quauques minutas deu sèti. L’ensemble deus aderents a jorn de la lor cotiza que son convidats, com de costuma, a participar ad aqueste esveniment. Entà assegurar ua organizacion de las melhoras, mercés de se marcar pròche de la direccion en tot utilizar los butletins disponibles p. 14, (que se poden tanben mandar per internet).

20h30 Debat : la futura organizacion territoriau de l’IEO au parat de la refòrma territoriau e de la creacion de navèras regions : questions tecnicas, problèmas encontrats… dab intervencions deus presidents de las seccions regionaus e escambis Dimenge 24/04 8h30 Acuèlh cafè 9h00 Seguida deus debats : l’IEO e l’accion revendicativa ; presas de posicions a rapòrt de l’actualitat ; 2017 e las eleccions presidenciaus. 12h30 Fin de l’AG e repaish libre

Lo programa provisòri de l’AG : Dissabte 23/04 13h00 Acuèlh cafè 14h00 Obèrtura de l’Amassada Generau - Rapòrt morau - Rapòrts d’activitat (debat, votacion) - Rapòrt financièr (debat, votacion)

Mai d’entresenhas, modificacions de l’agenda : Consultar lo site de l’IEO (www.ieo-oc.org), rubrica AG 2016 (o rubrica a la una ; perdut dens lo site ? Picatz AG 2016) ! Quauques precisions :

Lo conselh d’administracion qu’es compausat de benevòles sia elegits a títol individuau, sia - Orientacions e projèctes : questions / presentacion deus tèxtes a eventuament discutir lo representatius de la lor seccion regionau. Los administrators que son encargats de l’ahar de l’IEO, dimenge de la soa gestion (finanças, salariats,…)… Que poden - Candidaturas CA per competar l’equipa en tanben seguir, dab l’acòrd deu CA, ua tematica mei precisa. plaça + eleccion Entà candidatar, mercés de mandar lo butletin disponible pagina 14. 19h00 Sopar (probablament un minja-dret)

n°155

DORSIÈR Bordèu, Clarmont d’Auvèrnhe, Orlhac, Brive, Caurs, Perigüers, Limòtges,...

Albi, Rodés, Milhau,...

Gara Matabiau Aush, Lo Mont...

TOLOSA AG de l’IEO (San Subra)

Pau, Tarbas, D’Acs...

Sala « San subra » : Adreça : 2-, 4 Rue San Subra, 31300 Toulouse GPS : 43.599249 / 1.433906 Au sortir deu metro (St Cyprien - République), la sala es indicada. Per se parcar : Preferir los parcatges exteriors (P+R) au ras de las linhas A e B deu metrò. Transpòrts en comun : www.tisseo.fr

Carcassona, Besièrs, Narbona, Nimes, Privas, Valença, Mende, Tolon, Gap, Niça, Marselha, Ais, Lo Puèi, Sant Flor, Montpelhièr,...

n°155

DORSIÈR

Glèisa Sant Nicolau : en tot viéner deu metrò, que cau préner la carrèra a man esquèrra (car. Sant Çubran). La sala qu’es a man dreta au cap d’un vintenat de mètres.

Entrada de la sala San Subra

n°155 n°15

DORSIÈR Inscripcion a l’Amassada Generala 2016 de l’Institut d’Estudis Occitans dissabte 23 e dimenge 24 d’abriu de 2016 a Tolosa

Nom : ……………………………… Pichòt nom : ………………… n° d’aderent (2016) a l’IEO : …………… Seccion deptla : ………………… Cèrcle local : ……………… Adreiça : …………………………………………………...…………………………………………………... Tel : ……………………………..…. Corrièl : …………………………………………………...……………  Serei present lo dissabte 23 d’abriu de 2016  Serei present lo dimenge 24 d’abriu de 2016  Desiri sopar lo dissabte e junhi un chèc de 15 èuros (reservacion e pagament obligatòris abans lo 16/04) Signatura :

Butletin* de tornar a : IEO - 11 carrièra Malcosinat - 31000 Tolosa // direccion@ieo-oc.org

Candidatura au Conselh d’Administracion de l’Institut d’Estudis Occitans dissabte 23 e dimenge 24 d’abriu de 2016 a Tolosa

Me presenti per completar l’equipa actuau deu CA de l’IEO (lo men mandat que s’acabarà en 2017) Signatura :

Butletin* de tornar a : IEO - 11 carrièra Malcosinat - 31000 Tolosa // direccion@ieo-oc.org

Poder per l’Amassada Generala 2016 de l’Institut d’Estudis Occitans dissabte 23 e dimenge 24 d’abriu de 2016 a Tolosa Ieu, sossignat(da)

Nom : ………………………….. Pichòt nom :…………………….. n°d’aderent (2016) a l’IEO : ………. Seccion deptla: ………………………. Cèrcle local : ………………. balhi poder a Nom : ………………………….. Pichòt nom :……………………..

n°d’aderent (2016) a l’IEO : ………Seccion deptla: ………………………. Cèrcle local : ………………. per me representar a l’Amassada Generala 2016 de l’Institut d’Estudis Occitans.

 Me presenti pasmens per completar lo Conselh d’Administracion de l’IEO (per lo mandat que s’acaba en 2017) A……………………………., lo………/....../2016 (signatura e mencion manescrita : Bon per poder)

Butletin* de tornar a : IEO - 11 carrièra Malcosinat - 31000 Tolosa // direccion@ieo-oc.org NB : *Lo contengut dels butletins se pòt recopiar a la man o fotocopiar

n°155 Seguida de la pagina 10

PROJÈCTES

Per se marcar (lo pdf qu’es disponible suu site de l’IEO, http://www.ieo-oc.org/Las-paginas-occitanas-nova-version)

1. Entrar dens lo formulari en linha

2. Emplear lo fiquièr ; perpausar ua adreça mèl e un mot de Santa clar. S’avisar qu’ua descripcion tròp longa e serà copadada.

3. Integrar los imatges e validar

4. la demanda que serà d’ara enlà tractada peu moderator ; s’avisar que se quauqu’arren manca, es l’adreça que serveish peu contacte dab l’estructura que serà utilizada.grar los imatges e validar

n°155

Nasquèt en 1972 a Montpelhièr, lo 28 d’agost. La gestacion se faguèt dins l’estrambòrd general que, dins l’exagòn tot, seguiguèt la revolucion de seissanta- uèch. A la liberacion, la familha tre sortida de la segonda guèrra mondiala, aviá decidit d’obrar. Obrar amb « la fé que sens òbra mòrta es ! » Polida astrada, res d’enebit, enebit d’enebir ! A l’entorn del breç i mancava pas res : Las bandièiras, la crotz de Tolosa, las plancardas revendicativas : « Volèm viure al país ! » denóncia de la « Colonizacion del dedins » La lucha : « Lucha occitana ! » « Òme d’òc as drech a la paraula ! » La paraula, la lenga que l’acompanhèt tre l’espelida : « Quau ten sa lenga, ten la clau… » Dins lo país lo monde la parlavan encara sa lenga mas dempuèi una brava passa se la gardavan per eles solets e refusavan de la daissar a sos enfants. Ela, als enfants pichòts e bèls, sa lenga la li tornariá. Sa lenga ! Òc, e mai sa dignitat, e mai son èime. Recerca e coneissença, vaquí son camin de vida. Dins sas primièiras annadas se la passegèron per la presentar a la familha esparpalhada « deis Aups ai Pirenèus » coma disiá un còp èra un de sos aujòls. Aprèp Montpelhièr, Vilanòva d’Òlt que li nasquèt sa

sorreta que bategèron : Escòla Occitana d’Estiu, E.O.E per los intimes. L’annada seguenta, Aus Gleton e aprèp Valéncia. L’estiu de 1976 la menèron a Marselha. Èra ja grandeta. Li parlavan de tot. D’afars de familha de segur, son istòria raubada, tragica, los catars, la crosada mas tanben sos poètas ancians e novèls. La faguèron fièra de sos trobadors mas doblidèron pas son present nimai son avenidor : economia, agricultura, la vinha, lo racafòrt, Airbús e l’aiga que peteja e puèi tot son monde, occitans, de còps « sens lo saber ». Trabalhaires, mestierals e obrièrs, lo torisme, lo bronza-cuol, l’escòla de conquistar, que te sabi… E puèi, las regions, Euròpa qu’èra de se bastir, un prètzfach ont auriá de prene sa plaça. Cantaires, comedians, creators de totas menas mancavan pas lo rendetzvos annadièr per la venir saludar. Li cantèron lo nom de son país e tot çò que l’escòla li diriá pas. Un grand vent d’esperança e de fisança bofava sul país e dins lo còr de sos amics, de mai en mai afogats, de mai en mai nombroses. De cridas novèlas, de luchas novèlas : los carbonièrs de La Sala. « Gardarem lo Larzac ! » l’armada que raubava la tèrra de nòstres braves païsans, que rosegava lo pastural de

nòstres pastres. « Lo solelh me fai cantar e l’armada me fai cagar ! » s’escridavan afogats. Mas, malastre, se sentissiá que dins la familha dempuèi una brava passa aquò virava pas redond. D’estinhassadas, de garrolhas, lo toalhon s’enfuocava de mai en mai sovent e fin finala lo divòrci foguèt prononciat pel tribunal d’Orlhac en 1980. E coma totjorn en parièira circonstança se pausèt la question de la manida. Teniá pas que uèch annadas, la paureta. La garda alternada, te tu te ieu, semblava pas de pensar. Adonc de « tontons » e de « tatàs » prenguèron sus eles d’acampar lo conselh de familha. Sàvia iniciativa. Se discutiguèt fèrme e fin finala se decidiguèt de fisar l’enfant a una familha d’acuèlh. Es aital que se creèt a Nimes, entre Lengadòc e Provença, la M.A.R.P.OC (Maison d’Animacion e de Recerca Populara OCcitanas) que s’encargariá de velhar a l’educacion de la nistona. Una brava carga e… pas cap de pension alimentària. Per l’acotir de biais, per li far téner son reng, de moneda ne caliá pasmens. De moneda mas tanben d’amor e de benevolat. Aquò rai o li planhiguèron pas. Per las dardenas foguèt quicòm mai. Ribon-ribanha ne trapèron

un pauqueton que piquèron pro fòrt a la pòrta dels decideires de totas menas e dels òmes e femnas de poder. Ara las passejadas serián acabadas, las fèstas se debanarián a l’ostal, a Nimes. Serián los parents e amics que la vendrián visitar cada an o gaireben

que quauques còps, falta de mejans, se passèt una annada sens recampar son monde a l’entorn de la joventa. D’aquel temps la familha recompausada li fai a bodre mièg-fraires, mièja-sòrres, cosins e cosinas. Demèst aquela marmalha nòva espelida, son

omonima, la pichòta tarnenca, la Guepieta coma li dison, e mai que mai la cosina avaironenca, la sobrebèla Estivada, que cada julhet atrai a l’entorn de sos cotilhons un fum de calinhaires afestolits. Sens comptar la cabdeta, l’E.O.E. qu’entre Òlt e Garona contun-

n°155

ENTREVISTAS

ha de menar sa vida tranquila e estudiosa. De fèstas coma se ne ploviá ! Lo monde pòdon pas tenèr pè de pertot. Adonc nòstra nimesenca vei, de malcòr, demesir lo nombre de sos acostumats. E pasmens maugrat aquela malparada, maugrat una borsa flacassa es pas question de cridar seba. La joventa s’es facha femna, volontosa e capuda. Cada an prepausa un programa apetadís, conferéncias e espectacles. D’intervenents causits sul dessús de la banasta e d’artistas de tria son convidats. Demòran d’amics fidèls, que venon de totes los cantons del país occitan, de França coma d’Euròpa tota e de còps del demai del monde. Mancan pas jamai lo rendètz-vos annadièr e li pòrtan un solaç qu’es pas de dire. Lo monde bolèga, de mejans novèls espelisson. Sa paraula, son dire, dempuèi de temps la dòna a trapat lo biais de los espandir per ne far profechar los amics que la pòdon pas visitar. Manda sos mes-

satges de tots costats, per la tela, pel libre que publica sos Actes, puèi per l’entremesa de la còla amistosa de Radio Lengadòc confidenta fidèla e atentiva que l’acotís a cada fèsta e que tot l’an ne pòrta luenh lo resson. En 1995 se festejava los cinquanta ans de l’I.E.O, sa familha d’origina. En aquela escasença se publiquèt un numèro especial de sa revista ont presentavi ja l’universitat. Dins la meteissa revista un dels fondators mai conegut, Robert Lafònt, dins un article intitolat : « Per passar d’un temps a un autre. » acabava per : « … Avèm doncas una fonccion dobla qu’es d’investir los espacis nòus de las societats en mudason (interregions, Euròpa) e de prepausar una reflexion suls aparelhs del poder a la societat del nòstre espaci preferencial d’insercion (l’espaci occitan) » L’universitat occitana, genta dòna, se reconeis completament dins aquela dral-

ha. Espompida, pimpolejanta dins la gràcia de sos 40 estius prepara la fèsta e convida totes sos amics e remiradors del 8 al 12 de julhet a Nimes. I aurà pas benlèu de Champanha mas de segur i rajaràn la lenga, la paraula libre e dobèrta e lo « vin pur de nòstres plants ». Jòrdi Peladan President MARPOC 1. Al moment de l’A.G. de l’I.E.O. que se tenguèt a Orlhac en 1980 se presentèron doas tièras – per simplificar direm doas tendàncias (I. Roqueta e R. Lafont). Los segonds meses en minoritat quitèron l’I.E.O. 2. Dempuèi 1986- los Actes son publicats. Se pòdon crompats a la M.A.R.P.OC (4 carrièira Fernand Pelloutier 30900 Nimes 04 66 76 19 09) o consultats al CIRDOC. 3. Occitans n°65 (genièr e febrièr de 1995 ISSN 0293- 0994)

n°155

ENTREVISTAS

Domenja Blanchard qu’a ua personalitat atipica, engatjada per l’occitan. Desempuish quauques annadas, qu’es hòrt implicada a costat deus editors occitans. Que l’avèm encontrada. Anem Occitans : Adishatz Domenja, e vos podètz presentar peus legidaires d’Anem occitans ! Domenja Blanchard : Nasquèri a París de parents e grands parisencs. I visquèri pendent vint ans e aviái pas jamai ausit a parlar d’Occitània nimai d’occitan. Come cadun, coneissiái lo nom de Frederic Mistral, mas pas que lo nom qu’èra estacat a lo de Provença. Mon primièr contacte ambe l’occitan se passèt a Sent-Emilion ont se debanava un festenal e i ausiguèri Martí, Delbeau, Rosina, eca... Èra plan simpatic, mas i comprenguèri pas gaire, emai las cançons foguèsson precedidas de qualques mots en francés. D’aquí davalèri a Tolosa e creguèri cambiar de planeta. A costat de París, vilassa ont la vida es impersonala e las relacions artificialas e superficialas, ont avèm l’impression que lo monde i son de passatge, a Tolosa, al cap d’una setmana, me sentiguère ençò meu, gaireben en familha. Cal dire que – èra a la debuta de las annadas setanta – la vila e son ambient èran fòrt agradius pels joves. E aquí encontrèri lo Renat Jurié que me faguèt prene un crane banh occitan. Tot i passèt : la lenga – ja que voliá pas parlar

francés – l’istòria del país, los Catars e Montsegur, la Crosada, los monuments, l’identitat occitana, la musica, las cançons, las danças, l’engatjament occitan e comencèri de prene de corses de lenga al Conservatòri occitan. Çaquelà, emai aimèssi Tolosa, voliái viure pel campèstre. Partiguèri en Arièja, dins un vilatjòt pròche de Savardun. Mas aquí pas de corses d’occitan dins lo ròdol. A.O. : Quina(s) varietat(s) dialectau(s) e parlatz ? D.B. : Me calguèt esperar la fin de las annadas 90 per me sarrar de Tolosa e per poder tornar començar l’aprendissatge de la lenga. M’i atelèri seriosament : corses de l’IEO 31, del Collègi d’Occitània, de l’Escòla Occitana d’Estiu e totes los metòdes que poguèri trapar. Aprenguèri doncas lo lengadocian e aguèri qualques nocions de gascon que los corses de l’IEO 31 que seguissiái se debanavan a Murèth. Tre la segonda annada de corses, comencèri de legir qualques libres e m’interessèri als autors. Me balhèt una idèia de la riquesa de la lenga dins sa varietat e vegèri que i aviá un fum de libres disponibles dins cada dialècte occitan. Coma me trigava de los legir, me fa-

miliarizèri, a l’EOE ambe lo gascon e lo lemosin. A.O. : Que estó lo vòste engatjament personau entà l’occitanisme ? D.B. : Se l’edicion occitana es consequenta, son problèma foguèt, e cresi, es encara la difusion que s’es melhorada gràcias a Internet, mas es important de mostrar los obratges e de ne parlar ambe lo monde. En 2001, m’encarguèri de la librariá « caminanta » de l’IEO 31, e me passegèri en Garona Nauta, mas tanben en Arièja, dins Tarn e Tarn e Garona. S’agissiá de passar gaireben totas las dimenjadas de març a setembre dins de manifestacions occitanas e dins los salons vodats a la literatura regionala, mas tanben de gerir lo taulièr : obténer dels editors, quand se podiá, de depausses d’obratges, prene contacte ambe los organizators de las manifestacions e dels salons, puèi conéisser los libres per ne parlar a la practica e enfin cobrir la màger part des obratges. Tenguèri aquel taulièr pendent sièis ans. Soi cargada de la librariá de l’EOE dempuèi quatre o cinc ans ont son presentadas la edicions de l’IEO, e totas las edicions occitanas que vòlon portar lors obratges.

n°155

De « collegiana », venguèri correctritz pel Collègi d’Occitània, puèi foguèri cargada de las aisinas pedagogicas, valent a dire actualizar los tèxtes presentats dins los corses, los enregistrar sus CD diches per de locutors naturals, crear una cinquena annada de corses, fargar de documents d’acompanhament sus la literatura e la lenga (biografias e bibliografias d’autors, istòria-antologia de la literatura, eca...).

IEO Edicions me demandèt se podiái legir e corregir los obratges a editar, en lengadocian e en provençal – que soi pas pro sabenta per assegurar de correccions dins los autres dialèctes. Acceptèri pr’amor que, emai aquel trabalh pòsca paréisser ingrat e fastidiós, es fòrça important per un ostal d’edicion seriós e per l’occitan, de respectar l’ortografia de la lenga. Per ieu, es pas un trabalh desagradiu, es un mejan de conéisser mai la lenga, las A.O. : Quinas son las vostas activitats dificultats son, primièr, de desnaturar pas entà l’edicion occitana (punts d’inte- la lenga de l’autor tot en tenent compte de rès..) ? las preconizacions del Conselh de la lenga, D.B. : Cresi qu’es tant important coma los puèi la crenta de laissar passar de decas. collectatges orals de salvar los tèxtes escriches per de locutors naturals que ne A.O. : Qu’avètz lhèu ua vision mei glodemòra de mens en mens, si que non per- bau de l’edicion que los editors : que dèm una partida del lexic e de la sintaxi pensatz de l’evolucion (qualitat e quantique fan la riquesa e l’autenticitat de la tat) de l’edicion occitana ? lenga. En mai mancam d’obratges adap- D.B. : L’edicion occitana actuala es l’eiretats als corses d’occitan pels adultes, valent tièra de l’explosion editoriala de las annaa dire de tèxtes dels capítols corts dins una das 1970-1980 que vegèron un creis de lenga blosa e naturala. Es pas per res que la presa de consciéncia del fach occitan, l’òbra de Bodon faga miranda dins los subretot ençò dels joves. En legissent las corses. cronicas d’Ives Roqueta paregudas dins La Mas activitats per l’edicion comencèron Dépêche du Midi de 1974 a 1982, ara ambe l’Andrieu Lagarda que me balhèt a acampadas dins un obratge per Vent Terlegir de tèxtes que dormissián dins sos ral, vesèm que los libres fan flòri dins tiradors, per exemple un cinquantenat de aquelas annadas, mai que mai a l’IEO poèmas o los tèxtes que constituisson « Lo ambe las colleccions « Messatges », puèi Regentòt d’Artigas ». Sasiguèri los poèmas « A Tots », ambe la creacion d’ostals d’ee faguèrem la traduccion del « Regentòt » dicion coma Vent Terral per exemple, – qu’èra escrich en francés – e foguèron d’autres mai artesanals mas eficaces coma editats. Aqueste raconte es plan emplegat Forra-Borra, e ne passi. dins los corses d’occitan per adultes. L’edicion se dobrís a de domenis noFaguèrem puèi dos CD, lo promier de vèls : aisinas pedagogicas, metòdes d’apoèmas e de contes e lo segond una entre- prendissatge de la lenga, romans policièrs, vista qu’es lo raconte de son engatjament bendas dessenhadas, edicion de tèxtes occitanista. Seguiguèron quatre CD que ancians, dels trobadors als escrivans socials son una causida de tèxtes tirats de del sègle XIX, de contes e de tèxtes non « Sinèra e la mòstra d’òr » qu’es a l’encòp literaris. un testimoniatge d’una pagina d’istòria del L’edicion occitana a contunhat dins país de L’Avelhanet e un document linguis- aquela dralha en desvolopant en mai los tic del parlar d’aquel ròdol. Totes aqueles estudis literaris e istorics, per exemple amCD son pas comercializats, mas son en lin- be la colleccion de l’IEO, « Tèxtes et docuha sus la tela. ments », e tanben las traduccions d’òbras Lo plan regretat Ives Roqueta me fisèt estrangièras ambe la colleccion « Flor Enla sasida e la mesa en pagina de tèxtes vèrsa ». Me sembla que i aja, ara, una manuscrits : Lo Chincha-merlincha e Lo Cant exigéncia mai importanta per çò que dels Millenaris. Èra previst d’editar las pè- concernís l’interès dels obratges editats, ças de teatre qu’aviá escrichas o tradusi- que foguèt un temps ont sufisiá d’escriure das, cal esperar qu’aquò se faga… un libre de sovenirs d’enfança per se far Dempuèi qualque temps, corregissi la editar. Los editors son tanben mai atentius màger part dels obratges de Sèrgi Viaule. a la qualitat de l’escritura. Es qualqu’un que, a mon vejaire, es un auPer quant a la quantitat d’obratges tor de qualitat. Emai conesca la lenga per editats, aquò depend del lectorat. Per l’aver ausida dins sa familha, patís per d’unes legeires, n’i a pas jamai pro e d’aul’escriure sens decas. Aviá atal d’obratges tres legisson un libre de temps en temps. qu’esperavan una edicion dempuèi d’an- Segur, podèm dire que mai l’ofèrta es nadas, pr’amor qu’aviá de dificultats per importanta, mai la probabilitat de vendre trobar de personnas capablas e disponi- es granda, mas çò que me pareis mai imblas per corregir sos tèxtes. Li prepausèri portant que la quantitat es la varietat tan d’o far. Çò qu’explica que de la fin de dialectala coma literària, e a mon vejaire, 2012 fins ara, sèt libres d’aquel autor (tres es plan presenta. Çaquelà, ai l’impression traduccions e quatre creacions) son estats que la poesia fai flòri dins d’unes ostals editats. d’edicion. Sai pas se ven d’una tradicion

ENTREVISTAS que perdura dempuèi la creacion del Felibritge o se ven del fach qu’es benlèu mai aisit e mens pesuc d’escriure un recuèlh de poesia qu’un roman o un recuèlh de novèlas, doncas los manuscrits poetics disponibles son mai nombroses que los de pròsa, mas me sembla que la poesia se legís mens que la pròsa. A.O. : Qu’avètz fòrça tribalhat a l’entorn de Valèri Bernard : que vos inspira los sons tèxtes ? D.B. : Fa qualques annadas, trobavi pas pro de libres novèls a legir e m’ensagèri a la lectura d’obratges en grafia dicha « mistralenca ». Comencèri ambe un libre d’Enric Molin e los dos tòmes del Libre del Causse de Paul Gairaud. Puèi passèri al provençal qu’aquí avèm la causida. Aviáu legit La Legenda d’Esclarmonda de Valèri Bernard qu’es escricha en grafia occitana, m’aviá fòrça agradat, mas sos autres obratges èran agotats. Trobèri per Internet un ostal d’edicion associatiu qu’aviá editat en 2000 Bagatóuni. Lo legiguèri e foguèri estrambordada. L’ostal d’edicion faguèt quinquanèla pauc après. Demandèri a Glaudi Barsòtti se en Provença, i auriá qualqu’un per transcriure aqueste roman en grafia occitana. Me respondèt que non e me diguèt : « fai-lo, tu ! », mas me diguèt tanben que Valèri Bernard aviá un eiretièr literari e artistic e cresiá pas qu’aqueste me balhèsse l’autorizacion per aquò far, qu’èra un felibre estacat a la grafia mistralenca. Li telefonèri, me balhèt totas las autorizacions que voliái per transcriure las òbras de Valèri Bernard en grafia occitana. Cal dire qu’aquel òme, pro annadit, aviá de problèmas de santat – se moriguèt al mes d’octobre passat – e podiá pas mai obrar pel Comitat Valèri Bernard que bailejava dempuèi d’annadas. M’atelèri a aquel trabalh, mas èri pas brica segura de n’èstre capabla, que mas coneissenças del provençal èran cortetas, subretot d’aquel provençal maritim. En mai voliái cambiar la grafia del tèxte mas èra pas question de ne cambiar la lenga pr’amor que, primièr, participa a la qualitat de l’òbra, puèi me sentissi pas lo drech de cambiar la lenga d’un autor que la coneissiá plan mai que ieu . Aquela transcripcion me costèt quicòm coma uèit meses de trabalh, ambe l’ajuda preciosa de Jacme Taupiac. Contunhèri per d’autres obratges de Valèri Bernard : La Feruna, Lei Boumians e Joglar Felibre, aqueles ambe plan mens de dificultats, m’èri acostumada a la lenga de l’autor… Valèri Bernard, per ieu, a revolucionat la literatura felibrenca d’aquela epòca, sovent fadassa, per lo realisme exacerbat de las situacions que bota en scèna : lo desespèr dels miseroses, dels emigrats, dels caracos, qu’a per consequéncia la

n°155

ENTREVISTAS degenerescéncia fisica e morala e qu’una utopia idealista e generosa ensaja, de badas, de contrar. Dins las òbras de Valèri Bernard, se costejan dos nivèls de lenga, un, plan popular que pintra de scènas sinistras dins una lenga poderosa, violenta, rica, al limit de l’argòt e un que pintra de scènas d’un desespèr sens fons, aquí la lenga es emprencha de sensibilitat e d’emocion. Cresi que, dins la literatura occitana, ai pas trobat d’òbras que m’an tan pertocada coma las d’aquel autor. Valèri Bernard es pas lo sol que merita d’èstre legit per totes los Occitans. Pensi a d’autres felibres coma per exemple D’Arbaud, Carles Galtier, que la màger part de lors tèxtes ja son agotats en grafia mistralenca. Ai transcrich lo cap d’òbra de d’Arbaud, La Bèstia dau Vacarés e un de sos romans, pauc conegut, L’Antifa atal coma Li Cants palustres, mas caldrà esperar 2020 per los poder editar, quant a Galtier, caldrà esperar encara longtemps. Ai contunhat per l’òbra en pròsa de Mistral, ambe La Pròsa d’Armanac e Memòrias e Racòntes, un tèxte supèrbe escrich dins una lenga d’una riquesa espectaclosa. Dins los autres dialèctes, i a un fum de tèxtes que caldriá transcriure en grafia occitana, coma faguèt l’IEO per Les cants del solelh d’August Forés, dins sa colleccion « Classics occitans » o los dos tòmes de Lo Libre del Causse de Paul Gairaud que deurián paréisser lèu ençò d’un autre editor.

En mai de poder presar l’engenh literari d’aqueles autors, las transcripcions en grafia occitana permeton a totes los Occitans d’ara de se poder impregnar d’un occitan natural tant al nivèl sintaxic coma lexical. A.O. : De quina faiçon har vader navèths autors occitans, segon vos ? D.B. : Avèm l’astre d’aver encara d’autors que, siá parlèron, siá ausiguèron la lenga dins lor familha ont i aviá encara de locutors naturals. D’unes escrivon dempuèi longtemps, d’autres aprofièchan la retirada per començar. Mas n’i aurà de mens en mens. Cal doncas èstre conscient qu’una partida dels escrivans d’uèi e los que vendràn escrivon e escriuràn una lenga qu’es pas sa lenga mairala, mas una lenga qu’an apresa. Sai pas se dins lo monde i a fòrça autors qu’o fan, mas a aqueles lor disi : Òsca ! Aprene una lenga es una causa, escriure de tèxtes literaris dins aquesta lenga es quicòm mai. Cossí los ajudar ? Fargar un cors d’occitan d’un nivèl superior que siá un cors d’escritura, valent a dire de sintaxi occitana ? Me sembla pas vertadierament realizable. Per contra, los concors literaris que florisson un pauc de pertot – mas n’i a pas encara pro – en mai de los motivar, lor permeton de « se far la man », de rencontrar d’autres autors debutants e de mesurar lor pròpri nivèl linguistic e literari. Aqueles concorses son organizats per d’associacions

occitanistas coma « Leis amics de Mesclum » en Provença, mas tanben per d’associacions qu’an creat un concors literari en françés e puèi l’an dubèrt a l’occitan coma « Le Lecteur du Val » dins la region tolosana. Los tèxtes premiats son publicats dins un recuèlh o un almanac editat per l’associacion. Aquò me pareis eficaç que los concurrents son nombroses – coneissi de monde que participan a mai d’un concors – e es mai encoratjant que de se veire refusar a cada còp un manuscrit per un ostal d’edicion. S’agís pas aquí de premiar un libre, mas sonque de tèxtes pro corts (novèla, poèma, estudi, conte eca...). Me semblariá interessant per d’unes ostals d’edicion de crear aquela mena de concorses, aquò còsta de trabalh, segur, mas los editors son pro experimentats e organizats per aquò far.

Sarà Laurens (entrevistada paja seguenta) que desirè partetjar las soas emocions a l’entorn deus esveniments parisencs de la fin de 2015. Que’vs perpausam ací-devath lo son tèxte Ai ren vist arribar la nuech deis atemptats de Paris. Tot simpletament perqué regardavi una cadena privada e qu'ai un pegaaurelha que data dau grand diluvi. Pas de « Fesse-de-bouc » e de « piu-piu » nimai, se vesètz çò que vòli dire. Adonc, lo saupèri pas que l'endeman matin, e encara, me l'aguèsse pas dich, ma maire, quand me siáu desrevelhada, me sariáu apercebuda de ren. Passam sus l'orror dau dissabte de matin. Tot foguèt ja dich a l'ora d'ara. Solament me geinèt tota la nomenclatura catastrofica dei mèdias. « Terror », « En guèrra », « La Paur »… Tot aquò es justificat e vesi gaire coma se pòu qualificar quauquaren coma aquò d'un autre biais. Mai me pensi que l'ataca èra previsibla. De paur de semblar racista, lo govèrn evita de tractar ambé la question de l'extremisme e ara, siam desbordats d'en pertot. L'emoragia de jovents en rota per la Siria, la montada dau fanatism dins certanei partidas de la societat nòstra, l'escòla que complís pus son ròtle de cepon e d'ascensor dau monde… Encara que de solucions miracla, n'i a ges. Mai ara ? Merah, Kouachi, Coulibaly…

e ara, pèta d'en pertot dins Paris ? E puei a Sant Danís ? E, coma parlam de Sant Danís, un colhon de la luna e sa companha, qu'es pas melhora, explican a la television en dirècte, tot suaus e tot sosprés, qu'avián pas verificat quau èran lei personas qu'aubergava e que s'èran pas pausat de questions ? Que de tot biais, aqueu “proprietari” es tanben un “squataire” ? Marcham sus la tèsta. Es l'ora de se remettre en question e de s'acarar ambé la realitat. Avèm pas vougut veire çò que se passava sota l'excusa de pareisser tolerants. Mai aqueu deliri, aquèla obsession son un pauc pertot, amagats o a la vista de totei (çò que fa que se ne'n mainam pas bòrd que mai es gròs, mens se remarca !). Me rendèri compte de son omnipreséncia e de son invesibilitat dins lo trin que me tornava en cò mieun. Sus lo revèrs en plastic d'un fautuelh en fàcia de mon sèti, quauqu'un aviá dessenhat quauquaren au cotèu. Sus lo còp, romeguèri just sus la degradacion de materiau public. Fins au moment onte remarquèri que s'agissiá d'una carta d'Euròpa,

ma fista, puslèu ben facha e d'un solet trach abil. Pasmens i aviá una formacion un pauc fantasiosa d'Africa, de Madagascar e d'Australia en plen dins Palestina. Segur que lo cotelaire aviá degut s'i tornar prendre mai d'un còp. Mai au mitan de la gravadura, aviá plantat un drapèu israelian ambé son estèla escafada de ràbia. Quauqueis escrichs en arab dessota mai coma lo sabi pas legir, pòdi pas dire çò qu'èra. Se podèm demandar se I aviá pas doas personas… Un pro-Israel que faguèt lo drapèu e lei país e un pro-Palestina que leis escafèt. La resulta es la mema pasmens. I a pus ren de dire senon lei paraulas que lo dessenhaire Joan Sfar publiquèt sus son compte « piu-piu » sus la devisa de la vila de Paris, Fluctat nec mergitur : « Aquò vòu dire : Mèrda a la Mòrt. »

n°155

ENTREVISTAS

Anem Occitans : Adishatz Sarà, e vos poderètz presentar en quauques mots ? Sarà Laurens : Siau una occitana, nascuda a Nimes en 1981, que fa d'occitan seriosament dempuei lo licèu. Ne'n siau venguda professora a 23 ans e ara, travalhi au licèu Thiers, au collègi Thiers e au collègi Malrieu de Marselha, tot en Occitan. A.O. : De quina faiçon arribètz a l’escritura, e a l’escritura en occitan ? S.L. : De tot biais, ai totjorn vougut escriure. Enfant, que sabiau pas encara escriure, dictava meis istorietas a la maire ! De fach, quand tombèri dins l'occitan rescontrèri de gents, la premièra estent ma professora de licèu, la dòna Josiana Romero e un autre estent un de mei professors d'universitat, Florian Vernet, que me botèron de faire de concors d'escritura e de redigir per de revistas. De mai, foguèri sòci de la MARPOC onte rescontrèri tanben d'escrivans coma Jòrdi Peladan e Jòrdi Gros. Dins lo mitan occitan en generau es eisat de trapar lo virús ! A.O. : Petit a petit, que vatz ua figura de la literatura contemporanea per Provença : qu’ètz d’acòrd o pas dab aquesta afirmacion ? S.L. : Pecaire ! Me fau encara travalhar per la meritar aquela afirmacion ! Cresi dins lo travalh sensa relambi de l'escritura premier. Son lei legeires que decidaràn per lo demai. En çò de l’IEO Edicions, que publiquètz Sus lo Viu, e en 2014 Cardo, un recuelh de cronicas/novèlas iniciaument publicadas en çò deu jornau Aquò d’aquí. Que nos podètz díser entà nos balhar enveja de vos legir. Legissètz e veirètz !

A.O. : Que contribuatz tostemps a revistas/jornaus ? perqué S.L. : Fau defendre lei revistas. Totei lei revistas, Aquò d'Aquí que me lancèt en Provença e publiquèt mon Cardo, Òc que comencèt ambé mei novèlas. Reclams que son lei premiers de m'aver publicada, la pagina Mesclum dau jornau la Marselhesa que fa un concors chasca annada que ganhèri de temps en autre. La setmana que fa la promocion de nombroseis escrivans e qu'es en dangièr. Gai Saber qu'ai recentament rejoncha. Lei revistas son lei veïculs deis escrivans. Son necitas e necessaria. Nos lei fau protegir e respectar en s'abonnant !

S.L. : Mon Cardo èra ja una tentativa de roman. Mai siau a travalhar an un manuscrich... Veirèm quand sarà lèst ! A.O. : Avètz autors que vos inspiran (occitans, e d’autas lengas) ? S.L. : Son un molon !! Diriau Marcel Proust e Colette per lo francés, James Ellroy, Virginia Woolf, Margaret Atwood per l'anglés, Robert Lafont, Florian Vernet, Danièla Julien, Marcela Delpastre, per l'occitan... E encara es pas qu'un pichòt percentatge...

A.O. : Que mancaré actuaument entà assegurar ua visibilitat deus autors occitans ? S.L. : Lei legir, ne'n parlar mai dins totei lei A.O. : Quinas son las vòstas sorças medias... Lei donar leis escasenças de pred’inspiracion ? sentar son travalh ! Mai pensi qu'es un proS.L. : Son nombrosei... Mei lei tres premiè- blèma generau de la societat occitana. ras son la literatura francèsa, la literatura anglèsa, e enfin la literatura occitana (pas A.O. : E pensatz los escolans, dens las necessariament dins aquel òrdre) ! Bendas classas bilingas, e son pro assabentats Dessenhadas inclusas que son tanben tras de l’existéncia d’ua literatura contempoqu'importantas ! ranea occitana ? Lei libres premiers e la vida en generau S.L. : Coma n'ai jamai visitat de classa puei… bilinga e que ne'n ai pas, vos podi pas dire ! A.O. : De quina faiçon e tribalhatz a l’escritura ? A.O. : Ua lectura a conselhar (tota lenS.L. : Lo mai possible, tot lo temps que siau ga), un autor a conselhar (tota lenga) ? liura... E quand escrivi pas, i pensi pendent S.L. : Sabi pas trop de qué dire, que totei la jornada. S'ai pas un pauc escrich me son essenciaus e importants. Voudriau pusentissi gaire ben. slèu dire que vos fau legir, legir, legir, de tot. Mema de causas que semblan marridas. Legir. De lònga. I a pas d'autres reA.O. : Qu’avètz envejas (poesia, prò- mèdis. sa…). S.L. : Fau que de pròsa dins totei sei for- A.O. : Que vos podem desirar entà la mas. La poesia l'ai laissada fa longtemps... seguida ? S.L. : Que jamai m'arrèste d'escriure e A.O. : Que seré pro hòrt entà vos inspirar totjorn per lo plaser ! un tribalh d’un roman.

n°155

PUBLICACIONS

— LIBES — Gerard Tautil Psicòsi au palais* IEO Edicions Col. Ensages (n°12) 2016, 180 p., 16 € «Aquestei cronicas chausidas, escrichas pendent quasi vint-e-cinc ans, senton la cebola e lo vinaigre. Son au còp dins l’èr dau temps e fòra temps, mai au drech d’una actualitat qu’es nòstra e forastiera. Cronicas dins l’ascla dau temps, per donar de grame a triar, se remembrar e recampar de brigas d’aquesta passa en estat de sèti ideologic. » ———— Patrick Sauzet Conjugaison occitane* IEO Edicions Col. Pedagogia 2016, 320 p., 16 € Aquel libre es la referéncia, l’« equivalent » del Bescherelle pel Francés, pels aprenents com pels locutors que se vòlon perfeccionnar dins la lenga (lengadocian): • Gramatica dels vèrbs : totas las règlas ! • Modèls de conjugason : 125 tablèus ! • Repertòri dels vèrbs : totes los vèrbs usuals ! ———— Louis Alibert Dictionnaire occitan/français* IEO Edicions Col. Pedagogia (reedicion) 2016, 712 p., 28 € Loís Alibert moriguèt que son diccionari èra encara a l’estat de manescrit. Sa bèlasòrre Madomaisèla Lator lo dactilografièt e lo

Dicionnaire Occitan / Français, d’après les parlers languedociens sortiguèt sèt ans mai tard, en 1966, amb l’ajuda del CNRS. En 1977, l’Institut d’Estudis Occitans publiquèt la segonda edition. Aqueste obratge es lo grand diccionari de l’occitan lengadocian dins lo vestit grafic oficial a l’IEO. ———— Ramon Ginolhac Escriches de femnas tarnesas IEO de Tarn 2015, 224 p., 18 € Causida de tèxtes (pròsas e poesias) de quaranta-uèit autoras, dau s. XVIIen a uèi. ———— Yanick Martin Lo tust de la lenga MARPOC & IEO de Gard 2015, 220 p., 15 € (Bilenga occitan-francés) Lo testimoniatge (ò la « confession ») de la reconquista pacienta de sa lenga per lo biais d’una psicanalisi. ———— Joan-Luc Landi Manipòlis Reclams 2016, 114 p., 12 € Es lo promier recuelh de novèlas de l'autor, que parla dau Bearn, mai tanben de l'Islanda… ———— Andrieu Lagarda Deman serà un autre jorn Camins-Letras d’oc 2016, 256 p., 26 € (Bilenga occitan-francés)

Una garba de provèrbis, d'expressions e de dires occitans.

tèxtes de F. Gardy, S. Chabaud, J.-C. Dourdet, L. Luba Cosmo…

———— Dir. J.-F. Courouau e I. Luciani La réception des Troubadours en Languedoc et en France, XVIe-XVIIIe siècle Garnier 2015, 242 p., 28 € Recuelh de contribucions sus la re-descuberta, a la Renaissènça, de l'òbra dei trobadors.

———— Les cahiers Max Rouquette n°9 2015, 120 p., 20 € Mistral vist de luenh, per F.-P. Kirsch. Dorsier : Max Roqueta e la Catalonha. Omenatge a P. Bec. Lo pichòt monde verd de la garriga, per J. Ubaud.

———— Felip Martel Études de langue et d’histoire occitanes Lambert Lucas 2015. 400 p., 24 € Una seleccion d'articles, fruch de quaranta ans d'activitat d'ensenhament e de recerca : istòria medievala e contemporanèa, Felibrige, questions de grafia,…

———— L’Armanac 2016 Los amics de Mesclum 2015, 120 p., 12 € + 1,37 € (pòrt) Coma a l'acostumada, l'armanac presenta una abondància d'articles variats e lei tèxtes premiats au concors « Escriure en lenga d'òc » de 2015.

———— Georges Labouysse L’espace occitan dans l’histoire* ADEO 2016, 116 p., 19,5 € Un estudi de l’evolucion de l’espaci occitan a travèrs los sègles que se legeish com un roman.

— REVISTAS — Òc n°114-115 2015, 94 p. Abon. : 25 € Omenatges a Bernat Lesfargas (nascut en 1924) e a Bernat Molinier (19542015). Poesia e pròsa :

———— Occitan dans la presse, presse en occitan Lengas 2014, n°75 La revista es disponible en linha sus lo site revues.org. Articles de F. Martel, J.-F. Courouau, P. Pessamessa, F. Canales, Y. Lespoux.

— INFOS — Per crompar los libes marcats dab un *, ua adreça unica : www.ieo-difusion.com (particulars, comanda en linha, professionaus : libes disponibles a la difusion (venta fèrma)).

n°155

Retrach Patrici WilsonBrumberger ven de signar una ruda mesa en scena, çò qu’es ben normau que son mestier quo es meteire en scena. Se pòt dire que a d’a fons renovelat la lectura de la peça, l’a actualizada, despouverada de decennis de tradicion. Lo decòr representa un paisatge de savana que simboliza lo costat impenetrable de la psicologia amorosa e la dificultat d’avançar fins a la revelacion clara de queu sentiment. De luenh en luenh, lo passatge d’un lion famgalit en reire-plan nos ditz que res es jamai aquesit, que las trapelas son nombrosas e que l’espera empaicha pas de culhir lo moment que passa. Lo personatge masculin es vestit coma se deu per un safari au Kenya. Sos vestits de bona tela son l’armadura, la carapaça que l’amor vai dever entamenar. Sa macheta representa sa dificultat a desmesclar tot çò que li traversa l’inconscient de l’èime. Lo fusilh en bandoliera, quo es la sexualitat en espera. E en esperança : tot dau long de la peça, lo public se demanda si lo vai botar a l’espatla, lo levar e fotre una petada, descharjar devers lo solelh african. Lo messatge moderne es assegurat per lo pòrt dau casco coloniau que nos tòrna dire – coma un messatge subliminau - que lo SIDA es lo grand malur de l’Africa actuala e qu’es necessari d’ajudar las populacions a se’n parar.

TRIBUNA LIURA

Lo personatge femenin, eu, es vestit d’una rauba de pantera, rauba plan corteta que laissa admirar las jarras d’una femna de charn vertadiera jos l’animalitat que l’enja umana se deu de pas renegar. Tròp longtemps lo ròtle fuguet jugat en rauba lonja, çò que fasiá que la feminitat sensuala era esconduda aus regards dau public que se podiá quitament demandar si los pès de l’eroïna tocavan terra, si era pas quauqua silfida idealizada, una abstraccion de l’amor. Patrici WilsonBrumberger a declarat, dins una entrevista televizada, qu’auriá aimat la vestir de nuditat completa emb epilacion totala, mas que cranhiá que lo public comprenguesse mau de veire una femna oferta entau a tots los dangiers de la savana africana. Sa peu de pantera li assegura la proteccion simbolica tot en la far entrar fisicament dins la realitat dau safari. Segur, Patrici WilsonBrumberger es un daus meteires en scena màgers de nòstre temps. Nos sovenem de son Cid jugat coma una partida de Base -ball, de son Lorenzaccio en vestit de cosmonauta sus un satellit de Venus, de son Cyrano dins un camp naturista… Mas tot quò justificariá pas de li consacrar

una cronica dins una revista occitana. Vos vau tot dire. Marivaux totjorn parla de l’amor e l’amor quo es tanben l’afar de nòstres trobadors. Tanben, dins queu renovelament de la « Suspresa », lo chivalier parla en occitan, mas òc ! E quo es un plaser daus grands d’auvir : « Auriá degut, Midons, rancurar Angelica tot lo demai de la mia vida ; pasmens – o creiriatz o non – soi tant tresperdut d’amor per vòstra persona qu’o foguèri per ela. » Patrici WilsonBrumberger a tanben a còr de nos dire, en diacronia e en sincronia, l’universalitat e l’intemporalitat dau messatge de Marivaux. Quela universalitat es marcada per las replicas de la Marquesa que son prononciadas en esperanto. L’intemporalitat, ela, es significada per los dialògues daus personatges segondaris que son adaptats – quo era una evidéncia – en sanscrit. Micheu Chapduelh