Com unidade 16

Page 1

Educación secundaria para persoas adultas

Ámbito da comunicación Módulo 4 Unidade didáctica 16

A lingua literaria

Páxina 1 de 52


Índice 1.

Programación da unidade ........................................................................................3 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8

2.

Encadramento da unidade no ámbito ........................................................................... 3 Presentación................................................................................................................. 3 Obxectivos didácticos ................................................................................................... 4 Contidos ....................................................................................................................... 5 Temporalización e actividades...................................................................................... 5 Recursos didácticos...................................................................................................... 7 Avaliación ..................................................................................................................... 8 Bibliografía utilizada para a elaboración desta unidade didáctica ................................. 8

Textos e secuencia de actividades........................................................................10

Texto 1: Un monólogo de Buenafuente....................................................................... 10 Texto 2: Verdasco se supera ...................................................................................... 11 Texto 3: Verdasco completa el milagro de la Davis..................................................... 12 Texto 4 : España logra su tercera copa Davis............................................................. 13 Texto 5: Vostede vaina perder toda ............................................................................ 16 Texto 6: O urbanismo ................................................................................................. 17 Texto 7: Galicia encantada ......................................................................................... 18 Texto 8: A illa misteriosa............................................................................................. 22 Texto 9: O espello....................................................................................................... 24 Texto 10: Made in Galiza ............................................................................................ 26 Texto 11: La sombra del viento................................................................................... 27 Texto 12: Un home na escuridade .............................................................................. 31 Texto 13: Autoavaliación e autocorrección.................................................................. 36 Texto 14 : Las lenguas de España (aspectos teóricos) ............................................... 37 Texto 15: A herdanza dos caracteres adquiridos ........................................................ 41 Texto 16: El sistema del mundo.................................................................................. 42 Texto 17: Os libros arden mal ..................................................................................... 43 Texto 18: 3001............................................................................................................ 44 Texto 19: Lecturas ...................................................................................................... 49 Texto 20: El pozo y el péndulo.................................................................................... 51

Páxina 2 de 52


1.

Programación da unidade

1.1

Encadramento da unidade no ámbito – Unidade 1

Bloque 1

– Unidade 2

Módulo 1

– Unidade 3

Bloque 2

– Unidade 4 – Unidade 5

Bloque 1

– Unidade 6

Módulo 2

– Unidade 7

Bloque 2

– Unidade 8 – Unidade 9

Bloque 1

– Unidade 10

Módulo 3

– Unidade 11

Bloque 2

– Unidade 12 – Unidade 13

Bloque 1

– Unidade 14

Módulo 4

– Unidade 15

Bloque 2

– Unidade 16: A lingua literaria

1.2

Presentación Esta unidade está dentro do bloque denominado Toda unha vida. Cos contidos e as actividades que se inclúen nela preténdese conseguir do alumnado certas habilidades, actitudes e coñecementos que lle proporcionen, mediante o emprego das linguas do ámbito, instrumentos para se desenvolver adecuadamente nas diversas tipoloxías de textos que podemos atopar, tanto os textos orais (exposicións, conferencias, etc.) como textos escritos (literarios, científicos ou académicos). A meta é aprender a identificar e diferenciar estes textos pola súa estrutura e polo seu contido temático. Deste xeito, poderase crear textos con esas características de forma adecuada e correcta. Tamén se incide na necesidade dun coñecemento adecuado dos enunciados e dos mecanismos de referencia que forman parte das linguas do ámbito e, por tanto, dos textos literarios: científicos ou académicos. Ademais, aténdese á necesidade dunha educación literaria aproveitando os saberes derivados dela. Finalmente, traballarase con novas tecnoloxías para comprobar os beneficios que podemos obter delas. Xa que logo, falamos da literatura como instrumento de aprendizaxe, tanto na comunicación escrita como na oral, para o que cómpre ter un bo coñecemento das linguas que se manexan. Todo isto vai permitir comunicarse co mundo e comprender mellor a realidade en que se vive. Páxina 3 de 52


1.3

Obxectivos didácticos Aprender a utilizar adecuada e correctamente os elementos paraverbais e non verbais que forman parte das intervencións orais planificadas. Elaborar traballos en equipo e expolos de xeito oral recollendo información de diferentes fontes e de diversos puntos de vista. Aprender a contrastar información extraída de diversas fontes documentais. Fomentar o respecto e a cooperación en actividades de aprendizaxe compartida. Manexarse con soltura en diferentes métodos de recollida de información. Identificar tipos de textos literarios procedentes de antoloxías, glosarios e enciclopedias. Compor textos literarios utilizando como punto de partida fontes dixitais e tradicionais. Aprender a procurar autonomamente información en diversas fontes dixitais. Aprender a manexar correctamente os recursos dixitais cos que contamos. Apreciar e valorar a importancia dos recursos dixitais no noso contexto. Saber buscar e analizar fontes de documentación dixital. Recoñecer e saber distinguir os tipos de mecanismos gramaticais e léxicos de referencia interna que se dan nas linguas do ámbito. Identificar e manexar correctamente os elementos que fornecen o proceso do cambio de categoría entre as clases de palabras. Analizar e contrastar o uso de adverbios, locucións e preposicións nas linguas do ámbito. Coñecer e usar adecuada e correctamente as regras ortográficas e de puntuación. Reflexionar sobre a importancia de evitar erros ortográficos e de puntuación en textos escritos. Concienciarse da necesidade de cinguirse a unha norma lingüística. Reflexionar sobre a importancia que desde o punto de vista social ten o uso correcto das regras ortográficas e da puntuación dunha lingua. Adquirir estratexias de autoavaliación e autocorrección. Aceptar os erros como parte do proceso de aprendizaxe. Saber utilizar con soltura estratexias de autoavaliación e autocorrección. Coñecer e comprender a realidade sociolingüística de España. Afirmar o plurilingüismo como fonte de enriquecemento persoal. Identificar e recoñecer as características estruturais e temáticas dos textos literarios e científicos ou académicos das dúas linguas do ámbito. Diferenciar textos literarios de textos científicos e académicos das dúas linguas do ámbito. Ler novelas e relatos dos séculos XX e XXI en lingua castelá. Proporcionar ferramentas para a análise de textos literarios e do cine. Reflexionar sobre a relación entre os textos literarios e o cine. Reflexionar sobre as fronteiras entre os xéneros literarios, ademais da súa relación co cine. Utilizar as bibliotecas como fonte de recursos literarios e doutra índole. Páxina 4 de 52


1.4

Contidos – Uso consciente dos elementos paraverbais (volume de voz, velocidade, pausas e entoación) e non

verbais (acenos e movementos) na intervención oral planificada. Comunicación

oral

– Exposición da información tomada dos medios de comunicación (mediante resumos previamente

elaborados) contrastando os puntos de vista e as opinións expresadas e respectando as normas que rexen a interacción oral. – Utilización da lingua para tomar conciencia dos coñecementos, as ideas e os sentimentos propios e alleos, e para regular a propia conduta. – Comprensión de textos literarios procedentes de antoloxías, glosarios, enciclopedias e outras fon-

Comunicación

escrita

tes de información en diversos soportes, e recoñecemento neles das características temáticas e formais estudadas ata agora. – Composición de textos literarios, en soporte papel ou dixital, elaborados a partir de diversas fontes e organizados segundo modelos estudados ata agora (relato...). – Estratexias para a utilización autónoma da biblioteca e de buscadores virtuais para obter, seleccionar e organizar a información. – Consolidación de estratexias de lectura xa utilizadas, como a identificación do tema dun texto escrito facendo inferencias que favorezan a súa contextualización. – Identificación e uso reflexivo dos mecanismos gramaticais e léxicos de referencia interna (repeti-

ción, elipse e deixe) favorecendo a autonomía na revisión dos textos literarios. – Recoñecemento dos esquemas semántico e sintáctico da oración. Construción e transformación de

enunciados consonte estes esquemas, e uso da terminoloxía sintáctica necesaria nas actividades. Coñecemento

da lingua

– Análise e reflexión sobre o uso e o significado de diferentes formas gramaticais mediante compara-

ción e contraste nas linguas que se coñecen (adverbio, locucións e preposicións). – Coñecemento e uso reflexivo das normas ortográficas estudadas, empregando os termos apropia-

dos na explicación sobre o uso (sílaba tónica, til diacrítico, etc.) e apreciando o seu valor social e a necesidade de cinguirse á norma lingüística. – Uso de estratexias de autoavaliación e autocorrección, aceptando o erro como parte do proceso de aprendizaxe (fixar novas prioridades, planificar de novo o tempo, etc.). – Coñecemento xeral da situación sociolingüística e legal das linguas de España, con manexo e in Lingua e socie-

dade

terpretación de gráficos, táboas, textos e informacións dos medios e das tecnoloxías da comunicación, valorando o plurilingüismo como expresión da riqueza cultural da humanidade. – Comprensión e análise do uso das dúas linguas da comunidade autónoma nos documentos científicos e académicos e na literatura. – Lectura de novelas e relatos dos séculos XX e XXI en lingua castelá. – Uso de estratexias para a comprensión das relacións entre cine e literatura: visión de películas, e

Educación

literaria

contextualización e identificación dos seus elementos lingüísticos e formais. – Creación de textos de intención literaria partindo das características dos traballados na aula. – Desenvolvemento da autonomía lectora e aprecio pola literatura como fonte de pracer e coñece-

mento doutros mundos, outros tempos e outras culturas.

1.5

Temporalización e actividades Temporalización

16 períodos lectivos divididos en catro semanas. 1ª semana. – 1ª sesión, en castelán. Textos 1, 2, 3, 4 e 19. – 2ª sesión, en castelán. Textos 1, 2, 3 e 4. – 3ª sesión, en galego. Textos 5, 6 e 7. – 4ª sesión, en galego. Textos 5, 6 e 7.

Páxina 5 de 52


2ª semana. – 1ª sesión, en galego. Texto 8. – 2ª sesión, en galego. Texto 9. – 3ª sesión, en galego. Textos 10 e 11. – 4ª sesión, en galego. Textos 12 e 13. 3ª semana. – 1ª sesión, en galego. Textos 12 e 13. – 2ª sesión, en castelán. Texto 14. – 3ª sesión, en castelán. Texto 14. – 4ª sesión, en castelán. Texto 15, 16, 17 e 18. 4ª semana. – 1ª sesión, en castelán. Texto 15, 16, 17 e 18. – 2ª sesión, en castelán. Texto 19. – 3ª sesión, en castelán. Texto 20. – 4ª sesión, en castelán. Texto 20. Actividades

1ª e 2ª sesións: en castelán. – Presentación da unidade didáctica por parte do profesor ou da profesora: elementos que contén e xeito en que se levará a cabo. – Entregaranse fotocopias dos textos 2, 3 e 4 e verase en internet o texto 1. – Faranse as actividades correspondentes aos textos 1, 2, 3 e 4. – Aínda que se pode facer noutro momento é recomendable repartir, xa na primeira sesión, o texto 19 coas lecturas obrigatorias que o alumnado debe ler. Deste xeito, máis adiante (nas sesións finais) encargarase a elaboración na clase do texto que se pide, e as mesmas lecturas serán de utilidade cando se chegue ao texto 20, que pon fin a esta unidade. 3ª e 4ª sesións: en galego. – Entregaranse fotocopias dos textos 5, 6 e 7. – Faranse as actividades relacionadas cos textos 5, 6 e 7 onde se traballa coa comprensión de textos literarios procedentes de antoloxías, glosarios e enciclopedias. É necesaria a utilización de internet. 5ª sesión: en galego. – Entregaranse fotocopias do texto 8. – Faranse as actividades relacionadas co texto 8. É necesaria a utilización de internet. 6ª sesión: en galego. – Entregaranse fotocopias do texto 9. – Faranse as actividades relacionadas con este texto. 7ª sesión: en galego. – Entregaranse fotocopias dos textos 10 e 11. – Faranse as actividades relacionadas cos textos 10 e 11. 8ª e 9ª sesións: en galego. Páxina 6 de 52


– Entregaranse fotocopias dos textos 12 e 13. – Faranse as actividades relacionadas co texto 12, onde se repasan as regras ortográficas, de puntuación, etc. Tamén se ven cuestións relacionadas coa necesidade de cinguirse a unha determinada norma lingüística. – Explicaranse os conceptos relacionados coa autoavaliación e a autocorrección dos que se fala no texto 13, e presentaráselle ao alumnado a actividade que debe facer ao respecto (S23). Posto que é unha actividade para facer na casa, e aínda que se dá unha semana para a súa elaboración, esta temporalización pódea cambiar o profesor ou a profesora como crea conveniente. Obviamente, tamén pode decidir cando corrixir a actividade na clase. 10ª e 11ª sesións: en castelán. – Entregaranse fotocopias do texto 14. Antes de explicar o tema do texto 14, o profesor ou profesora indagará nos coñecementos previos que o alumnado teña respecto do tema As linguas de España. – Faranse as actividades relacionadas co texto 14. É necesaria a utilización de internet. 12 e 13ª sesións: en castelán. – Entregaranse fotocopias dos textos 15, 16, 17 e 18. – Faranse as actividades relacionadas cos textos 15, 16, 17 e 18. 14ª sesión: en castelán. – Antes de iniciar esta sesión o profesor asegurarase de que o alumnado lera os dous libros recomendados no texto 19. – Deseguido, os alumnos e as alumnas deben elaborar un texto relacionado con cada un dos libros que leron sobre as cuestións que se lle indican no texto 19. – O profesor ou a profesora seleccionarán algunha persoa para a lectura dos textos elaborados. 15ª sesión: en castelán. – Verase en internet o texto 20. É unha curtametraxe que leva por título El pozo y el péndulo. – Antes de comezar coa curtametraxe é imprescindible que o alumnado dispoña de bolígrafo e papel para facer anotacións durante a visión, xa que isto facilitará a realización das actividades posteriores. – Faranse as actividades relacionadas co texto 20 (desde a S33 ata a S35 incluída). 16ª sesión: en castelán. – O alumnado realizará a actividade S36, na que cómpre elaborar un conto que sexa adaptación dun dos lidos de Edgar Allan Poe (excluíndo El pozo y el péndulo). – O profesor seleccionará algunhas persoas para a lectura na clase.

1.6

Recursos didácticos Na unidade didáctica xa están incluídos os textos sobre os que se vai traballar. É imprescindible fotocopiar todos os textos necesarios e as actividades relativas a cada un, e levalas á aula antes de comezar cada sesión. É imprescindible que na aula haxa xornais, revistas e outros materiais especializados e non especializados, en lingua galega e en lingua castelá, para que o alumnado os poida manipular, traballar sobre eles e revisalos cando cumpra. Páxina 7 de 52


É imprescindible a existencia de computadores con acceso a internet. É moi importante que na aula haxa dicionarios en galego e en castelán para solucionar as dúbidas de vocabulario que puidesen xurdir e, na medida do posible, acceso a dicionarios virtuais para resolver dúbidas cando se traballe co computador. É necesario algún gravador na aula para algunhas actividades.

1.7

Avaliación Esta unidade didáctica elaborouse para seguir o traballo e o esforzo do alumnado ao longo das diversas sesións de ensino e aprendizaxe. Xa que logo, a avaliación vai ser continua e, deste xeito, o profesor ou a profesora, mediante a realización das actividades individuais e grupais, irá vendo se a súa realización é satisfactoria, e establecerá as cualificacións adecuadas para cada caso en particular. Na primeira sesión farase unha avaliación inicial para coñecer mellor o alumnado. Aproveitarase para isto os contidos e os obxectivos establecidos nesta unidade, dando conta dos comentarios do alumnado sobre esa cuestión. Igualmente, poderase afondar máis no coñecemento do alumnado mediante preguntas directas, un test ou cunha pequena redacción. Ademais, realizarase unha proba escrita para comprobar se o alumnado adquiriu, logo de rematada a unidade, os seus contidos básicos.

1.8

Bibliografía utilizada para a elaboración desta unidade didáctica Alarcos Llorach, Emilio, Gramática de la lengua española, Espasa, Madrid, 1999. Álvarez Rosario, Xove Xosé, Gramática da lingua galega, Galaxia, Vigo, 2002. [12] Auster, Paul, Un home na escuridade (tradución de Eva Almazán, Galaxia, Vigo, 2008. [16] Clarke, Arthur C., 3001 odisea final (traducción de Eduardo G. Murillo), Plaza & Janés, Barcelona, 1998. [13] Delson, Michel, A herdanza dos caracteres adquiridos (tradución de Iolanda Galanes Santos e Marta Panero Louzán), edición dixital en Bivir, 2005. [9] Fole, Ánxel, O espello en V.V.A.A., Antoloxía da literatura fantástica en lingua galega (edición de Antón Risco), Galaxia, Vigo, 1993. Freixeiro Mato, Xosé Ramón, Gramática da lingua galega II: Morfosintaxe, A Nosa Terra, Vigo, 2000. Freixeiro Mato, Xosé Ramón, Gramática da lingua galega IV: Gramática do texto, A Nosa Terra, Vigo, 2003. [5] Harguindey, Henrique e Barrio, Maruxa, Antoloxía do conto popular galego, Galaxia, Vigo, 2006. ILG & RAG, Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego, ILG e RAG, Vigo, 2003. ILG & RAG, Vocabulario ortográfico da lingua galega, ILG e RAG, 2004. Páxina 8 de 52


[14] Newton, Isaac, El sistema del mundo, Alianza editorial, Madrid, 1992. [17] Pérez-Reverte, Arturo y Carlota, El capitán Alatriste, Alfaguara, Madrid, 1996. [18] Poe, Edgar Allan, Cuentos/1 (prólogo e tradución de Julio Cortázar), Alianza Editorial, Madrid, 1995. Real Academia Española, Diccionario de la lengua española (2 tomos), Espasa Calpe, Madrid, 2001. [15] Rivas, Manuel, Os libros arden mal, Xerais, Vigo, 2006. [11] Ruiz Zafón, Carlos, La sombra del viento, Planeta, Madrid, 2005. [10] Sende, Séchu, Made in Galiza, Galaxia, Vigo, 2007. [8] Verne Joules, A illa misteriosa (tradución ao galego de Ánxela Gracián), edición electrónica en Bivir, 2007. [4] [http://www.adn.es/deportes/20081123/NWS-0826-Espana-gana-tercera-CopaDavis.html] [3] [http://www.elmundo.es/elmundodeporte/2008/11/23/tenis/1227448206.html] [2] [http://www.elpais.com/articulo/portada/ESPANA/LOGRA/TERCERA/COPA/DAVIS/el pepipor/20081124elpepidep_2/Tes/] [6] [http://www.galego.org/vocabularios/urbanismo.html] [7] [http://www.galiciaencantada.com/dentro.asp?c=3&id=421] [http://es.wikipedia.org] [1] [http://es.youtube.com/watch?v=yttOwg8Ed7A]

Páxina 9 de 52


2.

Textos e secuencia de actividades

Texto 1: Un monólogo de Buenafuente Vea en la siguiente dirección de internet el monólogo de Andreu Buenafuente titulado Películas de James Bond [http://es.youtube.com/watch?v=yttOwg8Ed7A] Bibliografía [1]

Páxina 10 de 52


Texto 2: Verdasco se supera De repente, Fernando Verdasco. En un nuevo golpe de efecto, Emilio Sánchez Vicario decidió que el madrileño sustituyera a David Ferrer para jugar el cuarto punto de la final de la Copa Davis contra José El Chucho Acasuso, a su vez sustituto de Juan Martín del Potro. Fue como poner a un condenado frente a los leones. Verdasco, que jugó con los dedos gordos de los pies vendados, sufrió un ataque de pánico, se rehizo apretando los dientes y acabó por dar a España (1-3) su tercera Copa Davis, lo que le confirma como la mejor selección del siglo XXI. El título, además, coronó a Sánchez Vicario, que abandona el cargo, como un motivador excelente y un estratega único: contra Del Potro, dijo Emilio, el cortado de Feliciano López. Contra la derecha de El Chucho, la bola plana, baja e hiriente de Verdasco percutiendo contra su revesito. Así logró el equipo español un triunfo absolutamente inesperado: como visitante, frente al durísimo público de Argentina y sin Rafael Nadal. España es una apisonadora. El partido nació con la resaca de una pelea. Rugía la marabunta. Se desgañitaba el público -"¡olé, olé, olé, Chuchooo, Chuchooo!"-. Se agitaban las banderas de Argentina y Bariloque, con los espectadores saltando como un único cuerpo, alentando, que le dicen, para que El Chucho mordiera -"¡vamos, Chucho! ¡Ponga huevos, que ganamos!". Todo eso lo veía David Nalbandian sin querer saber nada. Todo eso poco le importaba al argentino hasta que Acasuso ganó el segundo set y se puso a golpear una valla al ritmo de la grada: "¡Lo damos vuelta, la puta que los parió! ¡Es la hora, es la hora de ganar!". El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más que palabras con Agustín Calleri, su compañero de dobles. "¿Hubo trompadas?", se preguntaban los argentinos, enterados como están de la mala reputación de ese estupendo tenista al que alaban como un genio -"¡Maradona!", suelen gritarle-. Mientras la Federación Internacional de Tenis preparaba la multa por su desaparición, Nalbandian rugía en el interior de la caseta. Debieron de ser gritos autoinculpatorios, pero fueron recriminaciones a sus compañeros. Españoles aparte, el chico de Córdoba y su soberbia son los máximos responsables de la derrota de Argentina, la primera en diez años en su casa. Puso Nalbandian una pista que era una trampa hasta para sus compañeros. El mejor escenario para Feliciano. Un regalo para Verdasco y su tenis de golpe, carga y rompehuesos. Algo, sin embargo, se revolvió en el interior del madrileño, plano de ideas, seco de fuerzas y con un tembleque en las piernas que más bien parecía un terremoto: cometió nueve dobles faltas y permitió cinco roturas de saque. Jugó dos sets medio aturdido, entregado al público y sin saber quién era, cómo se llamaba y cuál era aquel sitio. Nadie consiguió guiarle entonces contra el revés de Acasuso, un mal chiste sobreviviendo en medio de la tormenta. Nada hizo El Chucho por recordarle que él era el mismo tenista con aires de rastafari que sólo había ganado dos partidos en pista cubierta en todo el curso. Y sólo El Chucho, con su tenis corto de clase y su esfuerzo desvivido, acabó devolviéndole al partido: unos dolores abdominales, la marca de un tenista de bajos vuelos que no había jugado más de tres horas seguidas en todo el año, limitaron al argentino, número 44 del mundo, desde mediados de la cuarta manga. Hubo entonces silencio. Aires de drama. La grada, reducida a cenizas. Y los gritos de Argentina convertidos en nada. Verdasco, que homenajeó su triunfo con lágrimas, no lo desaprovechó. Sacó todo su arsenal y logró nota alta en su afilada vuelta al partido. Le dio a España el punto que ansiaba, celebrado con un aplauso por el público argentino y coreado por los gritos de "¡yo soy español!". A su carrera, quizás, le ofreció Verdasco el impulso que le faltaba. Y a España, un día para el recuerdo, un triunfo que sabe como los buenos vinos viejos y una jornada gloriosa que homenajea la tenacidad de un seleccionador y de su grupo de aventureros, capaces de convertir en sueño un viaje que debió ser una pesadilla. La Copa Davis vuelve a España. Próxima parada: Novak Djokovic y Serbia. En marzo, el campeón comienza a defender a su dama.

Bibliografía [2]

Páxina 11 de 52


Texto 3: Verdasco completa el milagro de la Davis MAR DEL PLATA.- La Copa Davis del milagro. Sin Nadal y con Ferrer en un papel secundario, el tenis español agarró la tercera Copa Davis de su historia, primera fuera de casa. Otro 'tapado' de lujo, Fernando Verdasco, hizo el punto definitivo al vencer al argentino José Acasuso en un apasionante pulso en Mar del Plata. No hizo falta el quinto partido Nalbandian-Feliciano, el otro gran héroe. El tenis español está en la cima sin el concurso en la final de la mejor raqueta mundial, Rafa Nadal. El equipo de Emilio Sánchez Vicario se sobrepuso a las adversidades, la ausencia del número uno del mundo, la cancha y una atmósfera hostil, en una demostración de fortaleza colectiva. El deporte nacional corona su año mágico, el tenis culmina un curso difícilmente repetible: a los triunfos de Nadal en Roland Garros, Wimbledon y los Juegos Olímpicos se une la Copa Davis. Una derecha paralela fulminante puso fin a un partido de extraordinaria emotividad, que por momentos dio la impresión de que ninguno de los dos protagonistas iba a ser capaz de ganar. Fernando Verdasco derrotó a José Acasuso en cinco sets y obtuvo la gran victoria de su vida. Dos días antes fue Feliciano López, junto a quien se hizo con el punto de dobles, el que abrió el camino gracias a la victoria frente a Juan Martín del Potro. Los dos zurdos respondieron en una ocasión de máxima exigencia. Aparentemente descapitalizada por la baja de su mejor jugador, del mejor tenista del momento, y con su número dos en un estado crítico de forma, España tiró de un banquillo que ha terminado por revelarse merecedor de la mayor confianza. El capitán Emilio Sánchez Vicario -que renunció a la capitanía una hora después de la gloria- se mostró también a la altura de un reto histórico. Acertó en todas las decisiones. Arriesgó otorgando a López la etiqueta de número dos en la jornada inaugural y supo mover el banco para el punto definitivo, apostando por Verdasco en lugar del decaído Ferrer.

Bibliografía [3]

Páxina 12 de 52


Texto 4 : España logra su tercera copa Davis España ha conquistado su tercer título de la Copa Davis y su primero a domicilio gracias al triunfo en Argentina. El español Fernando Verdasco, quien sustituyó en la última jornada a David Ferrer, fue el encargado de cerrar un fin de semana épico para el tenis español gracias a su victoria sobre José Acasuso -sustituto a su vez de Juan Martín del Potro-. En el primer set ambos mostraron un juego irregular y sin consistencia que supuso mayor presión para José Acasuso debido a la presión de los 9.800 hinchas del público argentino. Ante la inestabilidad del sudamericano, Verdasco logró un break clave (23) que le serviría para alcanzar su primer set rompiendo de nuevo el servicio (3-6). En el segundo set fue Acasuso quien llevó la iniciativa, pero el español respondió devolviendo el break y forzando el desempate. En el 'tie break' el argentino arrolló al español (7-6 (3)) y devolvió la igualdad al partido en Islas Malvinas. Numerosos fallos y muchos nervios En el tercer tramo del partido Fernando Verdasco se complicó debido a sus titubeos con el saque a pesar del juego menos sólido de su rival. No obstante, el zurdo español recuperó la confianza y la fe cuando llegó el cuarto set. De manera paulatina forzó los errores con el revés de Acasuso y prolongó los puntos para aprovechar la fatiga de su adversario. Con el nuevo set a su favor (3-6) vio como el sudamericano tenía que ser atendido por los médicos. En el quinto y definitivo set Verdasco dio un pase adelante con un juego agresivo y sin dudas en la red que le llevó a un 4-0 inicial que dejaba al argentino contra las cuerdas. Tras varios puntos de partido, el zurdo se llevó el partido entre el júbilo de la delegación española en Mar del Plata. España cerraba con su victoria en los individuales una final que dominaba por 2-1 tras el triunfo en el partido de dobles disputado este sábado por Fernando Verdasco y Feliciano López ante David Nalbandian y Agustín Calleri. El quinto punto de la final no se disputará, por decisión de la Federación Internacional de Tenis. Histórica A pesar de la ausencia del número 1 de la ATP, Rafael Nadal, el equipo español capitaneado por Emilio Sánchez Vicario ha superado el ambiente hostil y la dificultad de jugar a domicilio para lograr el título más prestigioso por selecciones del tenis. España, campeón en el 2000 y 2004, se convierte así en el primer país que gana esta competición actuando como visitante desde que Croacia lo logró en Bratislava, al vencer a Eslovaquia por 3-2.

Bibliografía [4]

Secuencia de actividades [textos 1, 2, 3 y 4] S1.

Vea el texto 1 y responda oralmente a las siguientes cuestiones relacionadas con él:

En este monólogo, que es una intervención oral planificada, Buenafuente utiliza una serie de recursos que complementan el contexto verbal (lo que se habla). Estos recursos complementarios son, por una parte, el volumen de voz, la velocidad, las pausas y la entonación, es decir, los llamados elementos paraverbales; y por otra parte también tenemos los elementos no verbales (gestos y movimientos). Identifique unos y otros en el monólogo. ¿Con qué fin son usados los elementos paraverbales y no verbales en el monólogo de Buenafuente? ¿Que aportan? Justifique la respuesta. ¿Cree usted que el monólogo seguiría siendo gracioso sin la utilización de elementos paraverbales o no verbales? ¿Por qué? El análisis que usted acaba de realizar de los elementos paraverbales y no verbales presentes en el texto 1 es extrapolable a cualquier tipo de intervención oral. Seleccione una en internet, que no sea humorística, y analícela. Por lo tanto, ¿sabría decir de qué elementos debe constar una adecuada y correcta intervención oral? Páxina 13 de 52


S2.

En parejas. Lean los textos 2, 3 y 4. Fíjense en que se trata de la misma noticia vista desde diferentes puntos de vista; por lo tanto, se narra lo sucedido de diferentes formas. Teniendo esto presente contesten a las siguientes cuestiones:

Hagan un resumen por escrito de cada texto. Texto 1

Texto 2

Texto 3

Tomen nota de las diferencias y semejanzas que hay entre ellos y pónganlas por escrito. Texto 1

Texto 2

Texto 3

Ordenen toda la información que han elaborado y prepárenla para realizar una exposición oral.

Páxina 14 de 52


La exposición oral debe girar en torno a las diferencias de puntos de vista y opinión que ustedes han encontrado en los tres textos, cuál les parece mejor, cuál creen que es más objetivo, etc. Justifiquen sus opiniones. Además, para la exposición deben respetar las siguientes reglas: – Hacer un uso adecuado y correcto de los elementos verbales, paraverbales y no verbales vistos en esta unidad y en la anterior de este mismo módulo 4. – Tienen un tiempo máximo de 8 minutos. – Deben hablar los dos miembros de la pareja. El profesor o la profesora grabarán con una videocámara la exposición de todas las parejas. Posteriormente, el alumnado las verá y analizará en clase criticando los errores que haya en ellas en relación con los elementos propios que forman parte de este tipo de comunicación oral. S3.

Ahora que han visto la grabación de la exposición que han realizado, contesten a estas preguntas:

¿Creen ustedes que dominar los elementos que intervienen en la comunicación oral nos ayuda a expresar mejor y más eficientemente ideas, opiniones o sentimientos que queremos transmitir, ya sean nuestros o ya de otros? ¿Por qué?

¿Pueden todos esos elementos influir en nuestra propia conducta o forma de ser? ¿En qué forma? ¿Por qué?

Páxina 15 de 52


Texto 5: Vostede vaina perder toda O señor abade chegou á ribeira porque seica tiña unha viaxe na outra banda. A lancha de pasaxe levárana para gobernar e, daquela, tivo que chamar por un homiño que andaba a pescar no medio da marea. Seica o homiño non oía ou facía coma quen. Mais tanto foi o que berrou o señor abade que o outro pasouno para alá. —¡Estarás aquí cando volva! —Se non é moito o que tarda… —¡Estate que che pagarei o tempo que sexa! —¡Non lle é ese o asunto! Despache logo e veña decontado porque o tempo estase poñendo malo. Foise o señor abade e o home da lancha volveu ao seu traballo. O vento saltou e comezou a bater con forza tomando moi mal cariz o día. —Se non fora polo señor alcalde, brincaba en terra —cavilou o mariñeiro. E como non pillaba nada, foise á outra banda agardar polo viaxeiro e, como tardaba tanto o crego, foise enrabiando a cada vez máis o mariñeiro. —¡Non imos poder pasar o mar! —dixo cando viu ao outro. —¡Home, pois eu teño que estar na casa pola noite! —¡Pois non lle vai poder ser! —¡Habemos pasar sexa como sexa! ¿Ou seica tes medo? —¿Medo? ¡Ai, señor, non sabe o que di! Eu fíxenme vello na marea e a marea e máis eu sómoslle bos amigos pero, como son un pouco rebelde, seica non me quere. Xa por máis de tres veces perdín a lancha e a min botoume sempre fóra. Se non vou é por vostede, que non é mariñeiro. —Lévame e dareiche unha boa presa de cartos. —Veña logo, pero despois non diga… E botáronse ao mar. O vento facía moita forza, a lancha ía mar afora e o mariñeiro comezou a resmungar e a botar algún xuramento de cando en vez. O señor abade gañou medo e púxose a rezar. O mariñeiro facía moita forza co remo mais a lancha era pouco o que avantaba. En troques, andaba máis a présa mar a fóra. O señor cura, cheo de angustia, pediulle ao mariñeiro: —¡Reza ti tamén, hom! —¡Non teño tempo —dixo o mariñeiro—. ¡Nin sei para que! —¡Desgraciado! —dixo o señor abade—. Perdiches a metade da túa vida. A lancha deu un brinco e despois un bandazo como para se mergullar no fondo das augas. O señor abade berrou: —¡Ah! E daquela díxolle o mariñeiro: —Señor abade, ¿vostede aprendeu a nadar? —Non —respondeulle o outro. —¡Pois daquela, eu perdería a metade da miña vida, pero seica vostede vaina perder toda!

Bibliografía [5]

Páxina 16 de 52


Texto 6: O urbanismo

Bibliografía [6]

Páxina 17 de 52


Texto 7: Galicia encantada

Bibliografía [7]

Secuencia de actividades [textos 5, 6 e 7] S4.

Lea os textos 5, 6 e 7.

S5.

Céntrese no texto 5 e responda ao seguinte:

A que xénero literario

pertence o texto? Por que?

Nomee e divida as tres

partes nas que se pode dividir o texto, e diga o que sucede en cada unha.

Páxina 18 de 52


Este conto está extraído

dunha antoloxía. Sabe o que é? Busque información en internet se o necesita. Póñaa por escrito coas súas propias palabras.

S6.

Responda ás seguintes cuestións:

Diríxase ao seguinte enderezo de internet: [http://www.museo.depo.es/coleccion/catalogo.castelao] Coa axuda do profesor ou da profesora, indague nas posibilidades que ofrece a páxina e nas opcións de busca dispoñibles. Deseguido, no campo de procura Obras a listar seleccione 25, e no de Series e álbums seleccione a opción Cousas e prema no botón Buscar agora. Halle aparecer unha ampla listaxe de resultados coa obra gráfica de Castelao. Seleccione unha desas obras e elabore un conto, respectando a súa estrutura típica, que garde relación coa imaxe da obra gráfica que escollera.

Páxina 19 de 52


S7.

Céntrese no texto 6 e responda ao seguinte:

Describa a estrutura do

texto.

Cre vostede que o texto 6

pertence a un glosario ou a un dicionario? Por que?

Defina coas súas palabras

que é un dicionario e un glosario. Diga as características de cada un. Pode axudarse de internet.

S8.

Céntrese no texto 7 e responda ao seguinte:

Describa a estrutura do

texto.

Este texto pertence a unha

enciclopedia electrónica de fantasía popular de Galicia chamada Galicia encantada. Por que?

O texto inclúe unha lenda.

Diga cal é a temática e estrutura deste xénero literario.

Páxina 20 de 52


Defina coas súas palabras

o que vostede entende por lenda. Axúdese de internet se o necesita.

Diga unha lenda que vostede coñeza relacionada coa súa vila, cun personaxe, etc. Póñaa por escrito e mire se segue a estrutura e temática típica deste xénero literario.

Páxina 21 de 52


Texto 8: A illa misteriosa Capítulo II Un episodio da guerra de secesión. O enxeñeiro cyrus smith. Gedeón spilett. O negro nab. O mariño pencroff. O mozo Harbert. Unha proposición inesperada. Cita ás dez da noite. Partida na tormenta. AQUELES homes que a tormenta acababa de depositar nesta costa non eran nin aeronautas nin afeccionados ás expedicións aéreas. Eran prisioneiros de guerra aos cales a súa audacia os conducira a fuxir en circunstancias extraordinarias. Cen veces estiveron a piques de parecer! Cen veces o seu globo esfarrapado estivo a piques de arrebolalos ao abismo! Pero o ceo reserváballes un estraño destino e o 20 de marzo, logo de escaparen de Richmond, asediada polas tropas do xeneral Ulises Grant, atopáronse a sete millas daquela cidade de Virxinia, principal praza forte dos separatistas durante a terrible guerra civil de Secesión. A súa navegación aérea durara cinco días. Velaquí en que circunstancias se realizou a evasión dos prisioneiros, evasión que debía rematar como xa coñecemos. No mes de febreiro dese mesmo ano de 1865, o xeneral do Norte Grant intentara un dos seus audaces golpes de man para tomar Richmond, moitos dos seus oficiais caeron en poder dos sudistas e foron internados na cidade. Un deles pertencía ao estado maior federal e chamábase Cyrus Smith. Cyrus Smith, natural de Massachusetts, era un enxeñeiro, un científico de primeira orde ao que o goberno da Unión confiara durante a guerra a conservación dos ferrocarrís cuxo papel estratéxico era considerable. Americano ata a mola dos ósos, enxoito, osudo, lanzal, duns corenta e cinco anos, cabelo curto e encanecido, barba afeitada, con abundante bigote. Tiña unha cabeza numismática que parecía feita para ser acuñada en medallas; os ollos esfacharantes, a boca seria, a fisionomía dun sabio da escola militar. Era un deses enxeñeiros que comezaban manexando o martelo e o pico coma eses xenerais que partiron de soldados rasos. Ao mesmo tempo que era home de moita listura e agudeza de espírito, posuía tamén habelencia coas mans. Os seus músculos presentaban notables síntomas de teimosía. Verdadeiro home de acción ao mesmo tempo que home de pensamento, executábao todo sen esforzo baixo a influencia dunha longa expansión vital, desafiando todo obstáculo. Moi instruído, moi práctico, moi acaído, para empregar unha palabra da lingua militar francesa. Tiña bo carácter, pois, conservaba os cinco sentidos en calquera circunstancia, reunía as condicións que determinaban a enerxía humana: actividade de espírito e de corpo, arroutadas de desexo e a ansia toda. A súa máxima ben puidera ser a de Guillerme de Oranxe do século XVII: “Non teño necesidade de agardar para acometer unha empresa, nin de lograr o obxecto para continuar a perseverar” (…).

Bibliografía [8]

Secuencia de actividades S9.

Lea o texto 8 e conteste ás seguintes cuestións:

De que fala o texto?

Cal é o tema principal?

Anote as partes do texto

que lle parecen clave para deducir o tema principal e diga por que.

Páxina 22 de 52


S10.

O texto 8 é un fragmento extraído da obra de Joules Verne A illa misteriosa. Esta e outras obras podémolas atopar (e descargar) en galego en internet grazas ao proxecto Bivir. Sabe o que é? Diríxase ao seguinte enderezo:

[ http://www.bivir.com] Sitúese no inicio da páxina do proxecto Bivir. Fíxese en como está organizada e deseñada. Co rato pique na opción Obras. Na seguinte páxina que lle aparece pique na opción Por autor. Busque as seguintes obras: – Mishima Yukio, O patriotismo (tradución de Amir Najjari), 2006. – Poe, Edgar Allan, Leonora (tradución de Mayte Lorenzo), 2004. – Pessoa, Fernando, O banqueiro anarquista (tradución de Xoán Montero), 2006. Deseguido, sen pechar Bivir, abra no buscador de internet outra xanela e vaia á Galipedia (ou á Wikipedia). Busque nela información sobre os autores que se lle indicaron no exercicio anterior (Mishima, Poe e Pessoa) e resúmaa por escrito nos cadros da esquerda. A continuación, engada no cadro da dereita a cada un dos resumos que fixo un exemplo breve dun texto de cada un dos autores (utilice as obras que buscou deles en Bivir) como mostra da súa escrita.

Yukio Mishima

Edgar Allan Poe

Fernando Pessoa

Fíxese nos pasos que seguiu nesta actividade e no resultado que obtivo. Resumiu con exemplos a obra e a vida de tres autores foráneos. Para iso tivo que obter, seleccionar e organizar información en internet. Estes pasos son os que debería tamén realizar se a información estivera nunha biblioteca física, e son os que vai ter que seguir cando lle manden realizar un traballo académico de calquera índole. Páxina 23 de 52


Texto 9: O espello O pazo de Orbande era moi antigo. Alí vivía miña tía Rosa María, irmá de meu avó paterno. Era unha muller celibata de setenta anos. Xa había cinco que eu non a vira. Pouca lembranza tiña dela. Era unha vella algo xorda, con moitas engurras na cara. Usaba impertinentes e falaba vagariño, como medindo moito o que dicía. Era dona de moito saber para aqueles tempos. Tiña unha gran biblioteca e alí pasaba horas e horas lendo co libro nun atril. Vivira en París na súa mocidade. Segundo oíra contar a miña nai, estivo para casar cun gran político, mais desfixérase a voda da noite para á mañá. Respetábana moito os caseiros e os criados. Todo o servicio, antes de se deitar, ía darlle as boas noites á biblioteca. Estaba afeita a vivir soa. Mais había cinco anos que estaba con ela a súa afillada, a miña prima Rosiña, que me levaba a min tres anos. Tampouco me acordaba ben do pazo de Orbande. Cando estivera alí dérame unha forte impresión de tristura e misterio. Eu non tiña máis de once anos. Era unha casa moi grande cunha solaina de pedra cara á ponte. Tiña máis de vinte habitacións, longas, tristeiras, escuras, con moitos reloxos, cadros e consolas e moitas lámpadas e quinqués de petróleo. Abaneábase o piso ó andar, coma se se estremecesen de vellas as táboas do castiñeiro. Tamén o xardín era tristeiro; entón non lle atopaba o romántico engado que lle atopei despois. Había unha gran laga no medio que regaba tamén o horto. Todos os carreiros estaban abeirados de buxos. Nun curruncho, un fermoso ceador cinguido de correolas, que na primavera arrecendían a mel. E tres alciprestes, coma tres grandísimos fusos negros. Eu admiraba moito as grandes flores dos magnolios e as súas follas tan limpas e tan lustradas, e tamén unha araucaria que eu lle chamaba a árbore esqueleto. Sempre había pombas revoando por alí… Mais, ¿para que falarei de todas estas cousas que non veñen a conto? A min gustábame moito máis o horto. Sempre que pensaba no Paraíso Terreal pensaba nun horto coma aquel. Vino con ollos de rapaz larpeiro. Había toda clase de froitas; sorbas, nésperas, brevas, laranxas, ameixas, pavías, peras, mazás e moitas uvas de mesa. As grandes árbores daban unha sombra mesta. Eu collín niños de cochorra nas vellas paredes do horto, cheas de hedras. Xílgaros e malvises teimaban por quen rechouchiase mellor. Gorgoleaba a auga dunha fontela e o vento zoaba manseliñamente. A carón do horto estaba a capela. Era unha capela do século XVII, de planta redonda. Tiña unha lanterna no curuto do tellado e estaba encalada. Parecíame unha capela rusa, coma as que vin nos gravados de El Museo de las Familias. ¡Que engado o daquela capela gorecida no seo de sombra dun teixo grandísimo! Din que plantaran aquela árbore había máis de cen anos, cando os franceses marcharan de Orbande (…).

Bibliografía [9]

Secuencia de actividades S11.

Lembre que na unidade 15 deste módulo II vimos os mecanismos gramaticais e lexicais de referencia interna (elipse, deíxe…) que forman parte da chamada cohesión textual. Imos afondar un pouco máis neles. Lea o texto 9 e responda:

Subliñe no texto os mecanismos de cohesión textual que se lle indican na seguinte táboa e póñaos nela: Repetición

Elipse

Páxina 24 de 52

Deíxe


Elabore un pequeno texto descritivo de intención literaria.

Unha vez elaborado o texto descritivo, intercámbieo co seu compañeiro ou coa súa compañeira. Cada un debe analizar o texto do outro, especificamente a súa cohesión textual, e subliñar os mecanismos que se empregan para tal fin (repetición, elipse e deíxe). Corrixa ou mellore os que crea necesarios.

S12.

Transforme a actitude do falante pola que se lle indica nas seguintes oracións extraídas do texto 9: O pazo de Orbande era moi antigo.

Para que falarei de todas estas

Enunciativa

cousas que non veñen a conto?

A min gustábame moito máis o

Exclamativa

horto.

Todos os carreiros estaban abeira-

dos de buxos

Respectábana moito os caseiros e

os criados.

Eu collín niños de cochorra nas

Dubitativa

Desiderativa

Imperativa

vellas paredes do horto.

Eu admiraba moito as grandes

Interrogativa

flores dos magnolios

Gorgoleaba a auga dunha fontela e

o vento zoaba manseliñamente.

Interrogativa

Exclamativa

Páxina 25 de 52


Texto 10: Made in Galiza A praia dos ourizos cacho Nunca escribirei o seu nome porque nomear un segredo pode destruílo. Nunca direi onde está nin como chegar á praia dos ourizos cacho. Semella unha praia como outra calquera das máis de seis mil praias do meu país. Chégase por un camiño de terra e pedras entre fieitos e leiras de patacas. E xusto ao pé da praia a corredoira cruza un canaval. Polo lado esquerdo mirando o mar baixar baixa un regalo no que se esconden anguías pequenas debaixo das pedras redondas. Moi lonxe está a primeira aldea, e a primeira vila máis alá do horizonte. Na praia dos ourizos, cando comeza a medrar a noite e baixa a marea e se ve redonda a lúa, sucede algo alucinante. É máis doado imaxinar o que nunca se chegará a ver. Imaxinade, pois, ducias de ourizos cacho saíndo dos prados entre o anís e o loureiro, entre as canas e a herba, entre os fieitos e as silvas con amoras. E a sombra da lúa pousar nos seus lombos de espiñas. Entón a praia de ourizos cacho silandeiros que se moven amodiño como a marea. Din que un ourizo cacheiro sae do tobo cando alguén comeza a soñar. Veñen á praia comer as pulgas do mar que saltan a millóns na area. Eu imaxino que na praia se reúnen os soños de moita xente. Unha noite quixen contalos e non me chegaron os números. Ás veces conduzo cara á praia dos ourizos cacho. Sento na toalla e agardo que a xente comece a soñar. Os ourizos buligan arredor miña e óllanme como se eu non fose alguén. Ás veces dígolles Ola, como vai a vida. Cando a xente comeza a espertar, os ourizos marchan da praia. Din que cando alguén deixa de soñar un ourizo entra no seu tobo. A calor do sol espértame e abro os ollos e a praia dos ourizos volve ser como calquera outra praia Porque a praia dos ourizos cacho pode ser calquera das seis mil praias do meu país. Cando conduzo de volta á casa, ás veces vexo algún ourizo cacho esmagado no asfalto. Algúns queren vir comigo no meu espello retrovisor. Sei onde acaban os soños dalgunha xente. Eu teño que seguir adiante.

Bibliografía [10]

Páxina 26 de 52


Texto 11: La sombra del viento El cementerio de los libros olvidados Todavía recuerdo aquel amanecer en que mi padre me llevó por primera vez a visitar el Cementerio de los Libros Olvidados. Desgranaban los primeros días del verano de 1945 y caminábamos por las calles de una Barcelona atrapada bajo cielos de ceniza y un sol de vapor que se derramaba sobre la Rambla de Santa Mónica en una guirnalda de cobre líquido. —Daniel, lo que vas a ver hoy no se lo puedes contar a nadie —advirtió mi padre—. Ni a tu amigo Tomás. A nadie. —¿Ni siquiera a mamá? —inquirí yo, a media voz. Mi padre suspiró, amparado en aquella sonrisa triste que le perseguía como una sombra por la vida. —Claro que sí —respondió cabizbajo—. Con ella no tenemos secretos. A ella puedes contárselo todo. Poco después de la guerra civil, un brote de cólera se había llevado a mi madre. La enterramos en Montjuïc el día de mi cuarto cumpleaños. Sólo recuerdo que llovió todo el día y toda la noche, y que cuando le pregunté a mi padre si el cielo lloraba le faltó la voz para responderme. Seis años después, la ausencia de mi madre era para mí todavía un espejismo, un silencio a gritos que aún no había aprendido a callar con palabras. Mi padre y yo vivíamos en un pequeño piso de la calle Santa Ana, junto a la plaza de la iglesia. El piso estaba situado justo encima de la librería especializada en ediciones de coleccionista y libros usados heredada de mi abuelo, un bazar encantado que mi padre confiaba en que algún día pasaría a mis manos. Me crié entre libros, haciendo amigos invisibles en páginas que se deshacían en polvo y cuyo olor aún conservo en las manos. De niño aprendía conciliar el sueño mientras le explicaba a mi madre en la penumbra de mi habitación las incidencias de la jornada, mis andanzas en el colegio, lo que había aprendido aquel día… No podía oír su voz o sentir su tacto, pero su luz y su calor ardían en cada rincón de aquella casa y yo, con la fe de los que todavía pueden contar sus años con los dedos de las dos manos, creía que si cerraba los ojos y le hablaba, ella podría oírme desde donde estuviese. A veces, mi padre me escuchaba desde el comedor y lloraba a escondidas. Recuerdo que aquel alba de junio me desperté gritando. El corazón me batía en el pecho como si el alma quisiera abrirse camino y echar a correr escaleras abajo. Mi padre acudió azorado a mi habitación y me sostuvo en sus brazos, intentando calmarme (…)..

Bibliografía [11]

Secuencia de actividades [textos 10 e 11] S13.

Localice nos textos 10 e 11 os adverbios, as preposicións e as locucións que haxa. Póñaos na táboa: Texto 10

Adverbios

Preposicións

Locucións

Páxina 27 de 52

Texto 11


S14.

Diga o significado das preposicións nas seguintes oracións: En galego Os restos do vaso roto

aínda están encol da mesa.

A foto de Antía colgámola

enriba da mesa

Ata aquela casa non

haberá máis de 300 metros

Desde o alto do monte

pódese ver toda a ría.

En castelán Durante su estancia en el

hotel no habló con Noelia ni una sola vez No puede ir. Ayer chocó

contra el coche de Carolina y se fracturó dos costillas Lleva con esa asignatura

suspensa desde hace cuatro años

Zaira caminó hasta la

punta del faro

S15.

Escriba tres oracións en galego con adverbios e outras tres en castelán. Diga o significado dos adverbios. En galego Oracións

Significados dos adverbios

Páxina 28 de 52


En castelán Oracións

S16.

Significados dos adverbios

Defina que entende por locucións. Escriba dúas oracións en galego e dúas en castelán que conteñan locucións e diga o significado. En galego Oracións

Significados das locucións

Oracións

Significados das locucións

En castelán

Páxina 29 de 52


S17.

Diga as principais características das preposicións e dos adverbios e mencione algunha diferenza entre a lingua galega e a lingua castelá respecto destas clases de palabras. Preposicións

S18.

Adverbios

Diferenzas galego/castelán

Que función ou que utilidade cumpren na lingua os adverbios, as preposicións e as locucións? Xustifique a resposta. Función dos adverbios

Función das preposicións

Páxina 30 de 52

Función das locucións


Texto 12: Un home na escuridade estou so na escuridade dandolle voltas ao mundo na cabeza mentres loito con outro episodio e insomnio con outra noite branca na inmensidade da terra virxe americana. no sobrado a miña filla e a miña neta dormen en cadanseus cuartos soa tamén cada unha delas, miriam cos seus corenta e sete anos a miña única filla que ven durmindo soa desde hai cinco anos e Katya cos seus vinte e tres a única filla de miriam quen durmía cun rapaz de nome Titus Small mais Titus morreu e agora Katya dorme soa co seu corazón desfeito luz intensa, escuridade despois Sol que cae a cachón desde todos os recantos do ceo seguido polo negrume da noite as estrelas silentes o vento a mexer as polas. Velaí a rutina Levo máis dun ano vivindo nesta casa desde que me deron a alta no hospital. miriam insistiu en que viñese para aquí e ao principio eramos so os dous cunha enfermeira diurna que me atendia cando Miriam marchaba a traballar Despois ao cabo de tres meses a Katya caeulle o teito enriba deixou os estudos de cinema que cursaba en nova york e veu vivir a Vermont coa nai (…) e asi aconteceo home recobra a consciencia e descobre que esta deitado de costas mirando para un ceo crepuscular despexado de nubes Chamase owen brick e non ten idea de cómo foi chegar a ese lugar non garda lembranza de caer nese buraco cilíndrico que segundo calcula a ollo tera uns tres metros e medio de diámetro Senta Para a sua sorpresa leva posto un uniforme militar confeccionado cunha la basta de cor parda Na cabeza unha gorra nos pes un par de botas de coiro negro robustas gastadas amalloadas por riba dos nocellos cun firme no duplo. cada manga presenta dous galóns indicación de que o uniforme corresponde a unha persoa que ostenta o grao de cabo. esa persoa podería ser owen brick, Mais o home do buraco, De nome owen brick non recorda que estivese alistado no exército nin que participase en guerra ninguna en momemto ningún da sua vida (…).

Bibliografía [12]

Secuencia de actividades S19.

Lea o texto 12. Está cheo de incorreccións: faltan signos de puntuación, tiles diacríticos, hai erros ortográficos, etc. Tendo en conta isto responda ás seguintes cuestións:

Na táboa aparece unha serie de palabras que no texto non levan til. Cre vostede que deberían levalo? Por que?

So (liña 1)

Polas (liña 7)

So (liña 8)

Pes (liña 14)

Páxina 31 de 52


Xa que logo, para que serve o til diacrítico? Poña tres exemplos de palabras que diferencien o significado grazas ao til diacrítico e escriba unha oración con cada unha delas.

Cando se debe empregar o punto, o punto e coma, a coma e os dous puntos?

Punto

Punto e coma

Coma

Dous puntos

Puntúe o texto adecuadamente, pondo punto, punto e coma, coma e dous puntos cando cumpra. Páxina 32 de 52


Corrixa no texto as palabras que deben comezar con maiúscula e non o fan, e viceversa. Anóteas no cadro e explique brevemente o porqué da corrección en cada caso.

No texto hai un número considerable de palabras sen acentuar. Anóteas na táboa e corríxaas. Explique o porqué da súa corrección en cada caso.

Que nome recibe a sílaba que leva acento gráfico ou sobre a que recae a maior intensidade de voz? E as que a acompañan?

Cando se acentúan as palabras agudas, graves e esdrúxulas? Poña exemplos. Agudas

Graves

Páxina 33 de 52

Esdrúxulas


Na penúltima liña do texto aparece a palabra momemto. Está escrita correctamente? Por que?

En que casos se debe utilizar m antes dunha consoante? Poña exemplos.

O texto está divido en tres parágrafos. Por que? Para que serven os parágrafos?

S20.

Reescriba o texto 12 con todas as correccións que fixo na actividade anterior. Léao en voz alta na clase.

Páxina 34 de 52


S21.

Agora imaxine que vostede está no despacho da directora xeral dunha importante empresa que vende un produto X.

A directora estao entrevistando, pois é vostede un posible candidato para un posto de traballo que quedou vacante. Ese posto require unha maior responsabilidade (estar a cargo de 20 persoas) pero tamén implica unha maior remuneración económica. Nun momento da entrevista vostede vese na situación de que ten que escribir nunha folla de papel unha serie de datos acompañados dunha breve explicación. A entrevista remata, vostede sae do despacho e á directora dálle por revisar o papel que vostede escribiu. A directora advirte que os datos son correctos pero a explicación que os acompaña ten numerosas incorreccións ortográficas: faltan acentos, puntuación, etc. Que cre que sucederá? Razoe a resposta e coméntea co resto da clase.

S22.

Tendo en conta o razoado na actividade anterior, que clase de valor ou valores achegan na sociedade actual ter unha correcta formación lingüística e cinguirse á norma? Razoe a resposta e coméntea co resto da clase.

Páxina 35 de 52


Texto 13: Autoavaliación e autocorrección Hai veces que por máis que estudemos un determinado tema visto na clase non o damos comprendido adecuadamente. Outras veces, pensamos que o entendemos pero á hora de realizar exercicios relacionados con el decatámonos de que non é así. Estas situacións pódense extrapolar a calquera situación laboral ou a outros aspectos da vida. No caso que nos ocupa, é dicir, o ámbito académico, unha das solucións ou estratexia que temos ao noso dispor é a seguinte: Imaxine que o profesor ou profesora leva uns días explicando a colocación do pronome átono en galego (che, te). Vostede non o dá comprendido de todo. Ten numerosos fallos e a pesar de que lle fai preguntas ao profesor ou á profesora para que lle aclare as dúbidas resulta que esas explicacións non lle abondan, xa que lle está resultando un tema especialmente difícil. Por iso, decide que cada tres días traballará ese tema na casa pola súa conta dedicándolle un máximo de cincuenta minutos, centrándose tanto na forma che como na forma te. Pasadas tres semanas o profesor ou profesora fai un control na clase para revisar os temas explicados ata o momento. Vostede realiza o control sabendo que o único que lle pode custar facer son os exercicios relacionados coa colocación do pronome átono, pero confía que lle saian ben, pois revisou esa cuestión na casa as últimas tres semanas. Ao día seguinte o profesor ou profesora dálles o resultado da proba e para a súa decepción non a aprobou. E o seu fallo foi precisamente na colocación do pronome átono.

Neste punto é moi doado pensar que a colocación do pronome átono é un tema que vostede é incapaz de comprender por moito que llo expliquen. Mesmo dedicándolle tempo na casa non obtén resultados de ningún tipo. Mais a realidade é outra, debe decatarse de que o que pode estar fallando é o seu sistema de estudo. Como resolver esta cuestión? Fixe novas prioridades: céntrese primeiro no estudo da forma te. Logo de comprendida comece coa forma che. Volva planificar o tempo: en vez de lle dedicar cincuenta minutos cada tres días na súa casa ao estudo da colocación do pronome átono, mude o horario e invista máis tempo. Por exemplo, dúas horas cada dous días. Con estes sinxelos pasos vostede ha mellorar os resultados e ha ver recompensado o seu esforzo e o seu traballo.

Secuencia de actividades S23.

Escolla un tema dos que leva vistos nesta unidade do que non comprenda unha parte ou todo, e faga o seguinte:

Dígalle ao profesor ou á profesora o tema que é, e que cousa non comprende. Deseguido, e xa na súa casa, estúdeo e traballe co tema pola súa conta establecendo un plan de estudos (ten un máximo dunha semana para traballar con el e non pode, en ningún caso, pedir axudar ao profesor ou profesora). Despois de que pase a semana revisen entre todos e todas na clase se co seu propio esforzo e traballo conseguiron entender o tema correctamente. Se non for así, teñen outra semana para reorganizar o seu plan de estudos e lograr o obxectivo final: a comprensión do tema escollido.

Páxina 36 de 52


Texto 14 : Las lenguas de España (aspectos teóricos) En la actualidad son cuatro las lenguas más habladas en España: tres tienen su origen en el latín (gallego, español y catalán), y la cuarta es más antigua y su origen no ha podido ser determinado; se trata de la lengua vasca o eusquera (euskera en vascuence). A éstas cabe añadir el aranés, dialecto del gascón hablado en el Valle de Arán, que también recibe un tratamiento de lengua cooficial en su territorio. Por otra parte, el aragonés y el leonés son dos grupos de hablas que, procedentes del latín, no llegaron a adquirir el reconocimiento de lenguas y hoy son considerados dialectos del español. El castellano

Es la lengua oficial de las 17 comunidades autónomas de que consta el Estado español. Según la Constitución Española todos los habitantes de España tienen el derecho y el deber de conocerla. Además, el castellano es oficial en otros 22 estados. Se habla en España, América del Sur, América Central, Filipinas y pequeñas zonas de África. Actualmente es usado por más de trescientos millones de personas. El gallego

La hablan más de dos millones de habitantes —Galicia cuenta en la actualidad con 2.800.000—. Como sucede con muchas otras lenguas minorizadas, sus límites geográficos no coinciden con su demarcación política actual. Además de en Galicia, se habla en zonas circundantes de la comunidad autónoma de Asturias y de las provincias de León y Zamora. Sus hablantes son, en su mayor parte, bilingües. Según la Constitución Española, el gallego es lengua cooficial en su comunidad autónoma junto al castellano y además, según el Estatuto de Autonomía de Galicia, todos los gallegos y gallegas tienen el derecho de conocer la lengua gallega, aunque no el deber de hablarla. El catalán

Lo hablan unos siete millones de personas (la mayor parte bilingües) en las cuatro provincias de Cataluña —excepto en el Valle de Aran—, en la comunidad autónoma de Baleares, en la ciudad sarda de Alguer, en el departamento francés de los Pirineos Orientales, en Andorra la Vieja, en la comunidad autónoma de Valencia y en el norte de Murcia. Es, junto con el castellano, la lengua oficial de las comunidades autónomas de Cataluña, Baleares y Valencia (en esta, bajo la denominación de valenciano). El euskera o vasco

Es la única lengua preindoeuropea en Europa occidental. Cuenta con más de seiscientos mil hablantes (todos bilingües) en el País Vasco, norte de Navarra y suroeste de Francia. Tiene una rica literatura popular, principalmente oral y una literatura culta en constante expansión.

Páxina 37 de 52


Secuencia de actividades S24.

Fíjese en el siguiente mapa extraído de [http://es.wikipedia.org/wiki/Castellano].

Conocimiento del castellano según el Eurobarómetro de la Unión Europea (2006)

¿En qué países de Europa se habla castellano?

Páxina 38 de 52


S25.

Diríjase a esta dirección de internet y realice las siguientes cuestiones:

[http://www.consellodacultura.org/arquivos/cdsg/loia/socio.php?idioma=1&id=2]

Lea el apartado titulado O galego hoxe. Después de este apartado hay una serie de secciones sobre las que puede pinchar. Céntrese en las siguientes: Lingua inicial y Lingua habitual. Antes de pinchar con el ratón en ellas ponga por escrito lo que le parece a usted que nos van a decir en ellas o a qué se refieren. Justifique la respuesta.

Ahora entre en la sección Lingua inicial. Analice y extraiga conclusiones de los datos de las gráficas de los apartados 1, 2, 3 y 4. No mire las explicaciones que vienen en la página, trate de interpretar los gráficos usted mismo.

Vuelva atrás y entre en la sección Lingua habitual. Analice y extraiga conclusiones de los datos de las gráficas de los apartados 1, 2, 3 y 4. No mire las explicaciones de la página, trate de interpretar los gráficos usted mismo.

Páxina 39 de 52


S26.

Diríjase a la siguiente dirección: [http://es.wikipedia.org/wiki/Euskera]. Una vez en ella céntrese en la siguiente sección Uso y distribución; lea los apartados titulados Distribución geográfica y Uso actual del euskera. Haga un resumen por escrito de esos apartados.

S27.

Diríjase a [http://es.wikipedia.org/wiki/Català]. Una vez en ella céntrese en la sección Distribución geográfica; lea todos los apartados correspondientes a esa sección. Haga un resumen por escrito de esos apartados.

S28.

Teniendo en cuenta todos los datos que ha visto y analizado hasta el momento sobre las lenguas de España ¿Cómo describiría la situación actual en la que se encuentran?

S29.

¿En qué o cómo nos beneficia toda la diversidad lingüística que tenemos en España? Justifique la respuesta.

Páxina 40 de 52


Texto 15: A herdanza dos caracteres adquiridos II Calosidades, efecto Baldwin, fenocopias En moitas obras de Bioloxía atopamos discusións sobre as calosidades da avestruz ou as dos dromedarios e as do xabarín africano. Estas estruturas intrigaron aos naturalistas porque nestes animais, que teñen o hábito de encrequenarse, aparecen xusto no sitio no que son útiles para evitar que magoen a pel nesta posición. Así, poderiamos pensar que simplemente se produciron baixo o efecto dos hábitos e que non son xenéticas. Agora ben, diversos traballos demostraron que non é así, estas estruturas están inscritas na herdanza e nalgúns casos puideron recoñecerse nos embrións de suxeitos que as teñen. Polo tanto, existen antes de que as poida producir unha acción directa do medio. Así pois, aquí aínda temos a clara impresión de que estes feitos só poden proceder dunha herdanza de caracteres adquiridos polos hábitos que está inscrita no xenoma, dado que xa é visible no embrión do futuro adulto. Hai que recoñecer que todos estes feitos resultan extremadamente inquietantes para os biólogos. En Francia, parece que Cuénot cambiou de opinión varias veces para explicar estes fenómenos. Evidentemente, isto non é unha crítica ao seu punto de vista, senón que simplemente amosa a dificultade do problema. Na súa obra principal sobre 31 destes temas publicada en 1925, L’adaptation (A adaptación), comeza explicando o problema provocado por estes fenómenos da seguinte maneira: “É tentador pensar (explicación lamarckiana) que os ancestros terciarios das avestruces actuais non tiñan calosidades, que colleron o hábito de encrequenarse levando así o peso do seu corpo ao esterno e ao pube e que durante moito tempo foi aparecendo un espesamento caloso como resposta da pel ao estímulo sen que se formase nada antes no embrión. Despois o carácter foi aparecendo cada vez máis cedo e acabou formándose mesmo antes da primeira estimulación, aparecendo entón no embrión no óvulo. En resumo, o carácter somático adquirido polo rozamento fíxose hereditario, é dicir, independente do excitante externo que provocou a súa aparición” (p.222). Agora ben, na mesma obra, un pouco máis adiante (p. 244) conclúe unha explicación que se circunscribe ao clásico darwinismo mais sen usar os termos mutación e selección, dado que non lle gustaba esta terminoloxía. Na súa opinión as aves corredoras encrequenaríanse igual se non tivesen plumas nesa zona. Pode que a existencia de calosidades lles facilitase a adquisición do hábito, pero non foron causadas por el. Waddington tamén estudou estes problemas, no mesmo artigo que utilizamos antes para describir a asimilación xenética. Nese mesmo artigo vacila e propón unas veces o darwinismo e outras unha explicación case lamarckiana. Primeiro afirma: “Parece que o punto que se ignorou nas discusións anteriores sobre este asunto é que esta capacidade para reaccionar debe depender dos xenes…”, Endeavour (p. 136), xullo de 1953), e engade: “como as poboacións de animais nunca son completamente homoxéneas debido a algún carácter, debemos contar con que os antepasados das avestruces variasen no tocante ás capacidades para producir as calosidades mellor adaptadas, polo tanto, puido producirse unha selección natural efectiva a favor daqueles que realizaban as adaptacións esóxenas máis satisfactorias. E así resultaría unha raza na que o hábito de encrequenarse dunha maneira concreta orixinaría espesamentos adaptativos axeitados da pel. Neste estadio os espesamentos aínda non serían hereditarios…” (…).

Bibliografía [13]

Páxina 41 de 52


Texto 16: El sistema del mundo 7 Los planetas superiores ciñen al Sol y con radios trazados hasta éste describen áreas proporcionales a los tiempos Que Marte también gira en torno al Sol se demuestra por sus fases y por la proporción de sus diámetros aparentes, pues es seguro que gira alrededor del Sol debido a su fase llena junto a su conjunción con el Sol y sus fases ojivadas en los cuadrantes; y por cuanto su diámetro aparente sea cinco veces mayor en la oposición que en la conjunción con el Sol, y como su distancia a la Tierra sea recíprocamente proporcional a su diámetro aparente, dicha distancia será alrededor de cinco veces menor en la oposición que en la conjunción; pero la distancia de Marte al Sol será aproximadamente la misma, para ambos casos que su distancia en los cuadrantes, cuando se deduce de fase ojivada. Y de igual modo que ciñe al Sol a una distancia prácticamente igual, mientras a la Tierra lo hace a distancia muy desigual, también, trazando un radio al Sol, describe un área bastante regular; mientras que con el trazado a la Tierra, ahora es más veloz, después estacionario, más tarde retrógrado. Que Júpiter es superior a Marte y que ciñe también al Sol con un movimiento bastante regular en cuanto a la distancia y a la descripción de área lo deduzco del modo siguiente. En cartas que me han sido entregadas ha escrito el Ilustre Flamsteed que todos los eclipses del satélite interior que ha conocido y hasta ahora observado con precisión están acordes con su teoría sin error de tiempo de dos minutos primeros; el exterior no se desvía mucho más, el pre-exterior, apenas se desvía tres veces más y el inmediato al interior mucho más; pero en todo caso se desvía menos de sus cálculos que lo que suele hacer la Luna respecto a las tablas comunes: él sin embargo, ha calculado los eclipses por los movimientos medios de los satélites y por la ecuación de la luz descubierta por Römer. Supongamos pues que la teoría se desvía, respecto al movimiento del satélite exterior observado hasta ahora menos que un error de dos minutos primeros: entonces el período completo de 16 d., 18 h., 5’, 13 " será al tiempo de 2' como todo el círculo de 360 grados al arco de 1', 48' (1). Por tanto el error de cálculo de Flamsteed, reducido a la órbita del Satélite, será menor que 1',48', esto es, la longitud del satélite considerado desde el centro de Júpiter se podrá determinar sin error de 1', 48'. Pero dicha longitud, mientras el satélite discurre por el centro de la zona de sombra, es la misma que la longitud heliocéntrica de Júpiter y, por tanto, la hipótesis que sostiene Flamsteed, a saber la de Kepler-Copérnico, ya de por sí correcta (respecto al movimiento de Júpiter), muestra correctamente dicha longitud sin error de 1',48". Con esta longitud y la siempre bien conocida longitud geocéntrica, se determina la distancia de Júpiter al Sol, que por lo demás siempre es la que proporciona esta hipótesis. Puesto que aquel error máximo de 1' 48". en la longitud heliocéntrica es casi insensible y se ha de despreciar; e incluso puede proceder de una excentricidad desconocida del Satélite. Una vez definidas correctamente la longitud y la distancia, es preciso que Júpiter con un radio trazado hasta el Sol, describa áreas según la ley que esta hipótesis requiere, y, por tanto, proporcionales al tiempo. Lo mismo podría deducirse respecto a Saturno a partir de su vecino por medio de las observaciones de Huygens y Halley; aunque sea de desear que la serie continuada de las observaciones lleven a una confirmación del tema y a un cálculo más preciso.

Bibliografía [14]

Páxina 42 de 52


Texto 17: Os libros arden mal As marcas da auga Ao primeiro moléstame. É novo. Non o coñezo. Métense no medio. Eu estaba atenta ao mozo dos tangos. Ao que saíu a cantar no palco invitado por Pucho Boedo, o da Orquestra Oriente. Con traxe branco e un pano vermello ao pescozo. Convosco, un amigo que ten a voz do mar, arrolada pola luz do faro: Luís Terranova. Que guapo. E aínda máis guapo cando se puxo a cantar. Marchoulle da cara todo o que tiña de anenado. Debuxado, de súpeto, polos ósos. Era Chesman, o tango dun condenado a norte. Nunca oíra cantar así un tango. Parecía que o acababa de compoñer el, que lle estaba a saír naquel intre. Ya son las diez, suena el reloj, un paso doy, voy a mi Dios. Mira por onde, a hora cadraba. Iso foi no baile de San Pedro de Nós. Agora non o lembro, pero penso que mesmo os músicos deixaron de tocar. Aquel verán, con Ana e Amalia, percorrín as verbenas coa ilusión de oílo outra vez, mais non se volveu saber del. Eu cantaba o tango no río, Los libros son mis pasos, calvario del Señor, la silla de mi descanso, que el mundo deparó, e así, insistindo, con sentimento, fun compoñendo a figura na auga. Xa sei que é trampa. Mais tamén eu teño dereito a imaxinar as figuras. Non estar só á espera das que veñan. Como esta. Esta veu de seu. É un soldado. Ao primeiro sinto abraio. Pareceume un pouco monstro. Tan novo e uniformado. Lampo de cara. Moi neno, agás nos labios, que son carnosos e máis atrevidos que o resto dos mozos. Quizais é o estaren na auga, contracorrente, que a boca se entreabre cobizosa. Mírame con moita curiosidade. Cun sorriso melancólico. Ten a cara algo redonda. Ao estilo da nosa casa. É louro. Hai algo de dourado na auga, non é o laparear do sol, quizais un froito da súa loureza. A min gústame a compaña das figuras, mais incomódame que me ollen en fite. Con disimulo, deixo caer a peza que lavo naquela dirección, amodo, para non facer cachizas a imaxe senón para que sexa funda maina, a ocultarse nun laño, entre seixos e herbas, ou para que lle dea tempo de agocharse na xunqueira. Desta vez, non. Desta vez, déixoa estar. Un soldado con cara de neno e mirada de home. Un soldado lampo. Unha guerreira de botón grandes e de colo duro. Enmarcado nun circo de auga. Ten os brazos cruzados e na manga do esquerdo vese un distintivo. A mirada de home, si. Non me mira fachendoso, mais tampouco con mágoa. É o que teñen as figuras da auga, que veñen ver, que miran cando as miras (…)..

Bibliografía [15]

Páxina 43 de 52


Texto 18: 3001 Prólogo. Los primogénitos Llamadlos los Primogénitos. Si bien no eran ni remotamente humanos, eran de carne y hueso, y cuando miraban hacia las profundidades del espacio experimentaban admiración respetuosa, asombro…, y soledad. En cuanto poseyeron el poder, se lanzaron a buscar compañía entre las estrellas. En sus exploraciones encontraron muchas formas de vida y contemplaron el desarrollo de la evolución en un millar de mundos. Fueron testigos de la frecuencia con que los primeros destellos de inteligencia alumbraban y morían en la noche cósmica. Y como en toda la galaxia no habían encontrado nada más precioso que la Mente, alentaron su aparición por doquier. Se convirtieron en labradores de un campo de estrellas. Sembraron y, a veces, cosecharon. Cuando la nave de exploración penetró en el sistema solar tras un viaje que ya duraba mil años, los grandes dinosaurios habían desaparecido hacía ya mucho tiempo, su promesa inicial aniquilada por un martillazo azaroso descargado desde el espacio. Pasó junto a los helados planetas exteriores, se detuvo brevemente sobre los desiertos de un Marte agonizante, y después se dirigió hacia la Tierra. Los exploradores vieron un mundo que bullía de vida. Durante años estudiaron, recogieron, catalogaron. Cuando hubieron aprendido todo lo posible, empezaron a modificar. Manipularon el destino de muchas especies, tanto terrestres como marinas. Sin embargo, tardarían un millón de años, como mínimo, en saber cuál de sus experimentos daría fruto. Eran pacientes, pero aún no habían alcanzado la inmortalidad. En un universo de cien mil millones de soles había mucho que hacer, y otros mundos les llamaban. Se zambulleron una vez más en el abismo, sabiendo que nunca regresarían. Tampoco era necesario: los sirvientes que habían dejado se encargarían del resto. En la Tierra, los glaciares llegaron y pasaron, mientras sobre ellos la Luna, inmutable aún, ocultaba su secreto a las estrellas. Con un ritmo aún más lento que el del hielo polar, las mareas de la civilización fluían y se retiraban a lo largo y ancho de la galaxia. Imperios extraños, hermosos y terribles se alzaron y cayeron, y pasaron sus conocimientos a sucesores (…).

Bibliografía [16]

Secuencia de actividades [textos 15, 16, 17 y 18] S30.

Lea los textos 15 y 16. Haga las siguientes cuestiones:

Subraye en ellos las palabras que no entienda y búsquelas en un diccionario. Anótelas en las tablas. Texto 15

Texto 16

Páxina 44 de 52


Haga un resumen de cada uno de los textos. Texto 15

Texto 16

Seguramente haya encontrado una mayor dificultad a la hora de entender estos dos textos y hacer un resumen de ellos si los comparamos con otros que ha visto hasta el momento. ¿Sabría decir por qué?

¿Cómo definiría el vocabulario que se emplea en ambos textos?

¿Cómo describiría las expresiones, oraciones y frases que se emplean en ellos?

Páxina 45 de 52


¿Cuál cree qué es el fin u objetivo de estos dos textos? ¿Y su destinatario?

¿Qué nombre reciben los textos con estas características? Puede buscar información en soportes tradicionales o digitales si lo necesita.

Por lo tanto, resuma las características por las que se definen los textos o documentos científicos.

S31.

Lea los textos 17 y 18. Responda a las siguientes cuestiones:

Subraye en los dos textos las palabras que no entienda y busque sus significados en un diccionario. Anótelos en las tablas. Texto 17

Texto 18

Páxina 46 de 52


Haga un resumen de cada uno de los textos. Texto 17

Texto 18

En esta ocasión, comprender y resumir cada unos de los textos seguramente le haya resultado más fácil en comparación con los dos anteriores (15 y 16). ¿Sabría decir por qué?

¿Cómo describiría el vocabulario, expresiones, oraciones y frases utilizadas en los textos 17 y 18?

¿Cómo se denominan los textos 17 y 18? ¿Por qué?

Páxina 47 de 52


S32.

Compare las caracterĂ­sticas de los textos 15 y 16 con las de los textos 17 y 18. Ponga por escrito las diferencias y semejanzas que encuentra entre los dos pares. Semejanzas

Diferencias

PĂĄxina 48 de 52


Texto 19: Lecturas Vaya a una biblioteca y coja en préstamo los siguientes libros para leer: El capitán Alatriste. Bibliografía [17].

Cuentos/1. Leer los siguientes relatos: – William Wilson. – El pozo y el péndulo. – Manuscrito hallado en una botella. – El gato negro. – La vedad sobre el caso del señor Valdemar. – El retrato oval. – El corazón delator. – Un descenso al Maelström. – El tonel de amontillado. Bibliografía [18]).

Elabore un texto de opinión de cada uno de los libros en los que debe tratar los siguientes puntos: qué le ha parecido el libro, si le ha gustado o no y por qué, de qué habla, etc.

Páxina 49 de 52


Pรกxina 50 de 52


Texto 20: El pozo y el péndulo Vea el cortometraje titulado El pozo y el péndulo en la siguiente dirección de internet: [http://es.youtube.com/watch?v=CmMe4_HR1Wg]

Secuencia de actividades S33.

Resuelva las siguientes cuestiones:

Identifique los elementos narrativos del cortometraje y póngalos en la tabla. El pozo y el péndulo (cortometraje) Tipo de narrador

Tipo de personajes

Acción: estructura

Función del espacio

Tiempo del relato y tempo del discurso

Identifique los elementos narrativos del cuento El pozo y el péndulo, de Poe, y póngalos en la tabla. El pozo y el péndulo (cuento) Tipo de narrador

Tipo de personajes

Acción: estructura

Páxina 51 de 52

Función del espacio

Tiempo del relato y tempo del discurso


S34.

Ahora compare el cortometraje con el cuento y ponga por escrito en la tabla las semejanzas y diferencias que se aprecian.

S35.

¿Cree usted que la historia del cortometraje nos quiere transmitir lo mismo que el cuento de Poe o el mensaje de la historia es diferente? Justifique la respuesta.

S36. Elabore un texto de intención literaria, específicamente un cuento que conste de la siguiente estructura: introducción, nudo y desenlace. El cuento debe ser una adaptación de uno de los que usted leyó de Poe (excluya El pozo y el péndulo).

Páxina 52 de 52


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.