TUBERKULOSIA 1-MIKROORGANISMO MOTA :
Tuberkulosia, formerly izenekoa, nagusiki biriketan eragiten du, baina beste organo batzuetan zabaltzen ahal da, bakterio infekzio hau kutsakorra da. Espezie garrantzitsuena, Mycobacterium tuberculosis edo Mycobacterium tuberculosisa da. TB (Tuberkulosia), da seguru munduko gaixotasun infekziosoenetako bat. [
2-NOLA TRANSMITITZEN DA?: Tuberkulosia transmititzen da pazienteak partikula batzuk kamporatzen dituenean, estulka egitean, hitzegitean, abestean, etab…, horregatik ez da gomendagarria hirugarren pertsonekin harremanik izatea. Kutsatutako tantak 0,5 um – tik 5 um – rainikoak dira, soilik estulka batean 400000 inguru sortu ahal izainik. Ohizko harremana izaten duten pertsonek, kutsatuta izateko %25 – eko arrriskua daukate. Erretzaile batentzako kutsatuta izateko arriskua 2,5 aldiz biderkatzen da. Tuberkulosia daukan paziente batek 10 - 15 pertsona inguru kutsatu ahal ditu urtero. Gaixotzeko arrisku gehien duten pertsonak, hauek dira: - Hiesa gaixotasuna dutenek, - nutrizio txarra duten pertsonak,
- arrisku handiko eskualdeetan dauden osasun langileak. - Digestioaren bidez ere transmititu daiteke, batez ere, behi tuberkulosoetatik datorren esne ez saneatuta hartzean, behi tuberkuloso horiek Mycrobacterium bovisaz kutsatutak daude. Tuberkulosiarekin dagoen gaixoa isolatzen bada eta tratamendu batekin hasten bada transmisio katea apurtu daiteke.
3-SINTOMAK: Gaixotazunaren hasieran, tuberkulosia duten pertsonek, beste gaixotasunetan ohikoak diren sintomak izan ahal dituzte, hau da, sukarra, nekea, jangura eza, pisua galtzea, depresioa, gauez izerditzea, arnasteko zailtasuna, eztulka egin eta flemak batzuetan odolarekin. Sintoma hauek 15 egunez errepikatzen badira, ikertzea beharrezkoa da. Tuberkulosiak normalean birikari eragiten dio, baina %25 -eko kasuetan kutsadurak beste organo batzuei eragiten die, tuberkulosiaren beste forma batzuk sortuz. Gehienetan, umeetan gertatzen da hori. Birikarena ez den tuberkulosia kutsakorra ez izan arren, biriketako tuberkulosis kutxakorraren bizikide izan daiteke.
4-TRATAMENDUA: Tuberkulosiaren tratamendua antituberkulosis medikamenduekin egiten da, eraginkorrak egiten sei hilabeteko paisoak, bi lehenego fasean eta lau bigarrenean. Tuberkulosia sendatu ahal da, baina lehenbailehen medikurengana joaten beharrezkoa da, gaixotaxun larrĂa delako tratamendu egokia jarraitzen ez bada. Berehala, ezinbestekoa da medikuak emandako tratamendua ez uztea, tratamendua uztean, gaixotasun oso azkar okertzen bait da.
5-PREBENTZIOA: Bizitza osasuntsu eta garbi baten bidez eragozten da, momentuan identifikatzen beste gaixoei eta sendatzekoan beste pertsonak ez kutxatzeko segurtatzen, nagusiki BCG txertoen bidez.
Jaioberrientzako BCG txertoa Espainian bertan behera utzi zen 1980. Urtean, gaur egun bakarrik Euskal Herrian jarraitzen da. Prebentzio neurriak -Kutxatuta dagoen pertsona estulka egitean zapiekin babestu behar da -Estulka egin ondoren eskuak ondo garbitu -Bizilekuan aireatze egokia -Zapi buztiekin logela garbitu -Eremu publikoetan maskara erabili -Gaixotasuna ez duten jendearen bisitak murriztu -Ez erretzea. Erretzeak ez du tuberkulasia sortzen, baina honek garapenean laguntzen du -Tratamenduari zihurtatu atxikimendua.
]
ANE MONASTERIO URDANIZ Wikipedia