donderdag 26 januari
Moonlight
‘Weet je, Moonlight is een arthousefilm en al die shit, maar het is ook gewoon een film over thuis. En thuis was ik een gast als Chiron, rondrijdend in de auto met de muziek keihard aan. De film is heel persoonlijk, hij gaat over waar ik ben opgegroeid.’ – Barry Jenkins, Film Comment
belicht het onderbelichte Moonlight, genomineerd voor acht Oscars en winnaar van een Golden Globe voor beste dramafilm, prijkt in elk lijstje met beste films van 2016. Het is universele lof voor een klein, persoonlijk en lokaal verhaal dat volgens regisseur Barry Jenkins, vandaag aanwezig op het festival, nodig verteld moest worden. Moonlight zou niet bestaan zonder zijn decor. Een Miami
ooit ingedeeld door de witte bovenklasse, gescheiden door kleurlijnen die halverwege de 20ste eeuw werden uitgegumd maar hun groeven hebben nagelaten. Wit besliste waar zwart wel en vooral niet mocht wonen. Liberty City is het levende bewijs van die ooit wettelijk vastgelegde segregatie: een wijk getekend door zijn afscheiding van de norm. Tarell Alvin McCraney (36) beleefde er zijn jeugd. Opgroeien in Liberty City betekende voor hem opgroeien in een wereld bepaald door een verstikkende hypermasculiniteit. Een ellendige situatie voor een jonge gay als McCraney – hij was anders in een andere wereld – maar een vruchtbare voedingsbodem voor een theaterschrijver. McCraney verwerkte zijn verhaal in In Moonlight Black Boys Look Blue, een toneelscript dat filmregisseur Barry Jenkins (37) jaren later zou verwerken tot Moonlight. Jenkins, zelf niet gay, herkende zijn eigen jeugd in het stuk: hij groeide op in dezelfde wijk, had een drugsverslaafde moeder, en voelde dezelfde druk om te voldoen aan de mannelijke norm. In Moonlight zien we hoe die hypermasculiene omgeving de homoseksuele Chiron dwingt te leven als een shapeshifter. Als tiener wordt hij in elkaar geslagen omdat hij uit de toon valt: de verkeerde broeken, de verkeerde houding, de verkeerde geaardheid. Als jongvolwassene heeft hij zich aangepast, en zit hij met blinkende grills in zijn mond, achter het stuur van zijn gepimpte Amerikaanse wagen. De film toont identiteit als constructie, het resultaat van de strijd tussen wie Chiron moet zijn en wie hij werkelijk is.
De schuchtere jongen boetseert zijn leven naar dat van drugsdealer Juan (Mahershala Ali), de enige vader die hij ooit kende. Uniek universeel
Door zo in te zoomen op een specifiek personage in een specifieke buurt in een specifieke periode geeft Moonlight ‘commentaar op de zwarte beleving in Amerika’, vertelde Barry Jenkins in een interview met The A.V. Club. Hoewel niet autobiografisch, kijken we naar Jenkins’ herinneringen; zijn ervaring van het kleurrijke, maar meedogenloze Miami. Een Miami dat, lang na het afschaffen van racial zoning, nog volop de culturele en maatschappelijke gevolgen ervan ervaart. “Moonlight is een verhaal dat nog niet is verteld”, schreef Jenkins in zijn oorspronkelijke pitch. Het had op geen enkele andere plek gefilmd kunnen worden, maar dankt veel van zijn lof aan hoe het is. Het verhaal van Chiron is niet alleen een verhaal over opgroeien in een zwarte buurt, maar ook over hoe moeilijk het is om anders te zijn dan je omgeving. De crossover appeal, zoals filmplatform Indiewire schreef, is een van de redenen dat de film internationaal wordt gewaardeerd: queer black cinema heeft een kleine doelgroep, maar Moonlight is zo ‘onwrikbaar prachtig’ dat het alle kijkers verwelkomt.
Overwinning
Aan de ene kant belicht Moonlight het onderbelichte. Aan de andere kant, schrijft Farihah Zaman namens Film Comment, herinnert het de zwarte gemeenschap eraan dat het zelden zulke verhalen over romantiek en traumatische pijn te zien krijgt. “Want hoewel Chirons identiteit fundamenteel is voor het verhaal, komen de belangrijkste momenten wanneer culturele toeschrijvingen als ‘zwart’, ‘gay’ en ‘arm’ plaatsmaken voor gevoel, geflirt, verlangen, liefde, begeerte.” De universele kracht van Moonlight leidde tot universele lof voor Jenkins’ keuzes als filmmaker. Hoe hij het coming-ofage-verhaal van Moonlight structureerde als drieluik van de kleine jongen, de puber en de jongvolwassen Chiron. Hoe de soundtrack de chopped and screwed-techniek uit de hiphop doortrekt naar zijn klassieke score. Hoe Alex Hibbert, Ashton Sanders en Trevante Rhodes met subliem acteerwerk één hoofdpersoon tot leven brengen. Hoe het stereotypen weet te ondermijnen. En hoe het afwisselend kleurrijke, duizelingwekkende en intieme camerawerk kijkers binnentrekt in een harde, ontoegankelijke wereld. Maar toch vooral hoe Moonlight een doorbraak is. Een overwinning voor zwarte cinema, voor queer cinema, voor cinema over de hele breedte. Dit kleine verhaal, nog nooit verteld, geschreven voor iedereen. Door Arthur van Vliet
Vertoningen Moonlight Do Vr Di Wo
26-1 27-1 31-1 1-2
20:00 15:45 17:15 20:00
Pathé 5 Pathé 1 LantarenVenster 1 de Doelen Jurriaanse Zaal
Masterclass Barry Jenkins Do 26-1 16:00 KINO 1
Ontdek de verschillende bestemmingen op Planet IFFR en combineer jouw film bezoek(en) met een of meer van de volgende events.
TO DO TODAY
26 januari 2017
Jan Němec and the Czechoslovak New Wave
s r e t s o p m l i F uit de Tsjecho slowaakse New Wave HUMANS OF PLANET IFFR
Waar een poster in westerse landen een commerciële functie had, was het in Midden- en Oost-Europa eerder een kunstwerk. Een tentoonstelling met unieke filmposters (uit de Terry Poster Collectie) van voor 1989, gemaakt door prominente ontwerpers uit Tsjechoslowakije. Onder andere van de films van Jan Neˇmec en andere regisseurs uit de Tsjechoslowaakse New Wave. Dit jaar eert IFFR de vorig jaar overleden Tsjechische filmmaker Jan Neˇmec, sleutelfiguur in de Europese avant-garde cinema. Het omvangrijke retrospectief opent vandaag om 18:30 in Pathé 2 met Diamonds of the Night, zijn debuut uit 1964 , in aanwezigheid van zijn vrouw Iva Ruszelákova en dochter Arleta Neˇmcová.
ma t/m vr 10:00- 17:00 di en do 10:00-18:30 Tsjechisch Centrum, gratis toegang
Müge Demir maakt deze editie haar debuut als festivalprogrammeur. Hoewel ze al heel wat films zag uit haar territorium - onder andere Indonesië, Vietnam en Myanmar - hoopt Demir tussen de bedrijven door tijd te hebben om lekker onderuit te zakken in een Rotterdamse zaal.
“In 2015 ging ik voor het eerst voor IFFR aan de slag, als coördinator van Brave Talk: vertoningen van films met een mensenrechtenthema en daarna een verdiepend gesprek. Of dat mijn eerste festival was? Nee joh, ik ben een Rotterdamse! Het was midden jaren negentig, mijn broer nam me op sleeptouw naar een film in het oude LantarenVenster. Welke film, dat weet ik echt niet meer. Wel dat hij bijzonder was en dat hij naar meer smaakte!” Aantal te bekijken films
Müge Demir
Meer info: IFFR.com/expo
De 46ste editie van IFFR kreeg een intrigerend thema mee: Parallax Views. Wat daar precies onder wordt verstaan én wat je er als bezoeker mee kunt, legt festivaldirecteur Bero Beyer uit.
do 26 jan t/m vr 10 feb Feestelijke opening: do 29 jan 20:30
Eerste IFFR
foto: Jan de Groen
Feestelijke openingen exposities Azadaar 16:00, KINO HEIS (on the wall) 16:00, KINO Oral History 16:00, KINO Nuts & Bolts 17:00, Het Atelier Robot Bodies 19:00, V2_ Testament of Hope and Failure 19:00, V2_ Jan Němec and the Czechoslovak New Wave – Film Posters 20:30, Tsjechisch Centrum
“Ik heb natuurlijk al heel wat gezien, dat is een van de voorrechten van een programmeur. Maar als ik de kans krijg tussen alle ontmoetingen, Q&A’s en afspraken door, dan kijk ik naast een paar films die ik nog niet heb gezien, beslist een aantal van ‘mijn’ films nóg een keer. Er gaat niets boven zo’n groot doek en het geluid op max.”
Masterclass Béla Tarr De invloedrijke hedendaagse filmmaker Béla Tarr reflecteert met journalist Jonathan Romney op zijn werk. 15:00, de Doelen Van Cappellen Zaal, €5,50
Aanraders
“Uit Singapore hebben we I’m Coming Up. Die laat zich bijna niet omschrijven. De camera tast heel langzaam de trappen en balkons van een gigantische woonflat af. Superesthetisch. Er gebeuren geen grote dingen, maar je verveelt je geen moment. Ik ben ook erg enthousiast over het Thaise By the Time It Gets Dark van Anocha Suwichakornpong. Zij won zeven jaar geleden een Tiger Award voor Mundane History, en dit is een elegante, gelaagde en zelfverzekerde opvolger.”
“Er gaat niets boven zo’n groot doek en het geluid op max” Voorbereiding
“Laat in je festivalplanning ruimte over voor de lastminute. De film die opeens een festivalbuzz krijgt en waar medebezoekers niet over uitgesproken raken bijvoorbeeld, of een bezoek aan een masterclass of expositie.”
Door Anton Damen
Masterclass Barry Jenkins In het kader van zijn laatste speelfilm Moonlight vertelt filmmaker Barry Jenkins over zijn exploderende carrière en wat hem definieert als filmmaker. 16:00, KINO 1, €5,50
Tiger Wereldpremière: Light Thereafter Vandaag de wereldpremière van Light Thereafter, genomineerd voor een Hivos Tiger Award. Pathé 4, 19:45, €11/€8
sound//vision Programma in WORM met vier avonden live A/V-performances. Vandaag: Zeno van den Broek, Mimicof, Kaliber 16. 22.00 till late!, WORM, €11/€8, gratis met Cineville-pas
Dance Dance Dance Na de film gaat het los in de Schouwburg. Voetjes van de vloer tot diep in de nacht. 23:00, Schouwburg, gratis toegang op vertoon van pas of filmticket
“De basis van IFFR is het filmprogramma, met dit jaar meer dan 480 films. Net als andere grote internationale filmfestivals is ons doel om met het programma een verhaal te vertellen. Dat is onze taak als festival. Filmmakers doen dat met een film, wij met ons programma. Hiermee maken we als festival onze keuzes inzichtelijk. Want het samenstellen van een festival is keuzes maken: uit de duizenden films die de programmeurs bekijken, belandt uiteindelijk slechts een fractie op het witte doek.” “Het verhaal dat we dit jaar vertellen, heet Parallax Views. Dat wil zoveel zeggen als: verschillende perspectieven, simultane zienswijzen. We hebben allemaal een eigen kijk op de wereld: wij als festival, de makers, het publiek. Iedereen ziet en definieert zijn eigen werkelijkheid. Een parallax dus: de schijnbare variatie in afstand tussen voorwerpen, afhankelijk van, en meebewegend met de positie van waaruit je kijkt. Het verschil in zichtlijnen tussen onze twee ogen om diepte te zien is bijvoorbeeld een parallax. Dat zie je wanneer je een vinger voor je houdt en om beurten, met een oog gesloten naar die vinger kijkt. Maar het verschijnsel treedt ook op als we bijvoorbeeld in een trein naar buiten kijken: Iets op de voorgrond beweegt sneller dan iets op de achtergrond. Zo construeert ons brein een beeld van de wereld en definieert het een eigen werkelijkheid.” “Op een filmfestival begint dat met de maker, want die maakt – al dan niet bewust – een film vanuit zijn of haar perspectief. En daar is in wezen niets mis mee. Integendeel zelfs. Maar op het moment dat we die verschillende opinies niet uitwisselen en ons uitsluitend nog ophouden in onze eigen bubbel, onze eigen echo
chamber, dán heeft dat een ontwrichtend effect. Parallax Views is een uitnodiging om films te kijken en met elkaar in verband te brengen. Dat gebeurt overigens al volautomatisch hoor. Iedereen die meer dan één film op het festival ziet, koppelt de ervaringen of zet ze tegen elkaar af. Je ontdekt raaklijnen, kruisverbanden, contrasten.” “Op IFFR bestaan films niet in een vacuüm, maar worden ze onderdeel van een groot verhaal dat iets zegt over de wereld en over onszelf. Daarom is het essentieel voor IFFR dat er veel filmmakers op bezoek komen. Zij krijgen zo de kans om uit te leggen wat hen beweegt en hebben de gelegenheid om inzichten uit te wisselen met publiek en pers. Als we er dan na afloop ook nog eens op een feestje of aan de bar over napraten met anderen, dan blijkt het geheel groter dan de som der delen.” “Het thema van Parallax Views was onvermijdelijk. Dat is natuurlijk vaker het geval, want tendensen en gebeurtenissen in de maatschappij zijn voel- en zichtbaar in de cinema. Direct na de vorige editie zaten de programmeurs en ik om tafel om te bepalen wat hét onderwerp van volgend jaar moest worden. De contouren van een gepolariseerde wereld begonnen zich al af te tekenen: Breuklijnen in de maatschappij. Filmprofessor Thomas Elsaesser, die speciaal voor ons overkomt uit New York voor een bijzondere lezing, noemt ze ‘fault lines of inclusion and exclusion’. Die breuklijnen liggen er al een tijdje: Brexit, het stormachtige politieke klimaat van Europa, maar ook verderop op onze planeet, in Korea en Thailand en in Latijns-Amerika gaat het er tumultueus aan toe. Al deze zienswijzen, beelden en perspectieven komen samen op Planet IFFR.” Door Anton Damen
#IFFR Today
iffr Welcome to Planet IFFR!
Emojiquiz
Welke IFFR-film wordt hier in emoji’s uitgedrukt? Raad de titel en win een toffe IFFR-button. Tweet je antwoord met #iffrquiztoday. Hint: hij draait vandaag!