donderdag 26 januari
Moonlight
‘Weet je, Moonlight is een arthousefilm en al die shit, maar het is ook gewoon een film over thuis. En thuis was ik een gast als Chiron, rondrijdend in de auto met de muziek keihard aan. De film is heel persoonlijk, hij gaat over waar ik ben opgegroeid.’ – Barry Jenkins, Film Comment
belicht het onderbelichte Moonlight, genomineerd voor acht Oscars en winnaar van een Golden Globe voor beste dramafilm, prijkt in elk lijstje met beste films van 2016. Het is universele lof voor een klein, persoonlijk en lokaal verhaal dat volgens regisseur Barry Jenkins, vandaag aanwezig op het festival, nodig verteld moest worden. Moonlight zou niet bestaan zonder zijn decor. Een Miami
ooit ingedeeld door de witte bovenklasse, gescheiden door kleurlijnen die halverwege de 20ste eeuw werden uitgegumd maar hun groeven hebben nagelaten. Wit besliste waar zwart wel en vooral niet mocht wonen. Liberty City is het levende bewijs van die ooit wettelijk vastgelegde segregatie: een wijk getekend door zijn afscheiding van de norm. Tarell Alvin McCraney (36) beleefde er zijn jeugd. Opgroeien in Liberty City betekende voor hem opgroeien in een wereld bepaald door een verstikkende hypermasculiniteit. Een ellendige situatie voor een jonge gay als McCraney – hij was anders in een andere wereld – maar een vruchtbare voedingsbodem voor een theaterschrijver. McCraney verwerkte zijn verhaal in In Moonlight Black Boys Look Blue, een toneelscript dat filmregisseur Barry Jenkins (37) jaren later zou verwerken tot Moonlight. Jenkins, zelf niet gay, herkende zijn eigen jeugd in het stuk: hij groeide op in dezelfde wijk, had een drugsverslaafde moeder, en voelde dezelfde druk om te voldoen aan de mannelijke norm. In Moonlight zien we hoe die hypermasculiene omgeving de homoseksuele Chiron dwingt te leven als een shapeshifter. Als tiener wordt hij in elkaar geslagen omdat hij uit de toon valt: de verkeerde broeken, de verkeerde houding, de verkeerde geaardheid. Als jongvolwassene heeft hij zich aangepast, en zit hij met blinkende grills in zijn mond, achter het stuur van zijn gepimpte Amerikaanse wagen. De film toont identiteit als constructie, het resultaat van de strijd tussen wie Chiron moet zijn en wie hij werkelijk is.
De schuchtere jongen boetseert zijn leven naar dat van drugsdealer Juan (Mahershala Ali), de enige vader die hij ooit kende. Uniek universeel
Door zo in te zoomen op een specifiek personage in een specifieke buurt in een specifieke periode geeft Moonlight ‘commentaar op de zwarte beleving in Amerika’, vertelde Barry Jenkins in een interview met The A.V. Club. Hoewel niet autobiografisch, kijken we naar Jenkins’ herinneringen; zijn ervaring van het kleurrijke, maar meedogenloze Miami. Een Miami dat, lang na het afschaffen van racial zoning, nog volop de culturele en maatschappelijke gevolgen ervan ervaart. “Moonlight is een verhaal dat nog niet is verteld”, schreef Jenkins in zijn oorspronkelijke pitch. Het had op geen enkele andere plek gefilmd kunnen worden, maar dankt veel van zijn lof aan hoe het is. Het verhaal van Chiron is niet alleen een verhaal over opgroeien in een zwarte buurt, maar ook over hoe moeilijk het is om anders te zijn dan je omgeving. De crossover appeal, zoals filmplatform Indiewire schreef, is een van de redenen dat de film internationaal wordt gewaardeerd: queer black cinema heeft een kleine doelgroep, maar Moonlight is zo ‘onwrikbaar prachtig’ dat het alle kijkers verwelkomt.
Overwinning
Aan de ene kant belicht Moonlight het onderbelichte. Aan de andere kant, schrijft Farihah Zaman namens Film Comment, herinnert het de zwarte gemeenschap eraan dat het zelden zulke verhalen over romantiek en traumatische pijn te zien krijgt. “Want hoewel Chirons identiteit fundamenteel is voor het verhaal, komen de belangrijkste momenten wanneer culturele toeschrijvingen als ‘zwart’, ‘gay’ en ‘arm’ plaatsmaken voor gevoel, geflirt, verlangen, liefde, begeerte.” De universele kracht van Moonlight leidde tot universele lof voor Jenkins’ keuzes als filmmaker. Hoe hij het coming-ofage-verhaal van Moonlight structureerde als drieluik van de kleine jongen, de puber en de jongvolwassen Chiron. Hoe de soundtrack de chopped and screwed-techniek uit de hiphop doortrekt naar zijn klassieke score. Hoe Alex Hibbert, Ashton Sanders en Trevante Rhodes met subliem acteerwerk één hoofdpersoon tot leven brengen. Hoe het stereotypen weet te ondermijnen. En hoe het afwisselend kleurrijke, duizelingwekkende en intieme camerawerk kijkers binnentrekt in een harde, ontoegankelijke wereld. Maar toch vooral hoe Moonlight een doorbraak is. Een overwinning voor zwarte cinema, voor queer cinema, voor cinema over de hele breedte. Dit kleine verhaal, nog nooit verteld, geschreven voor iedereen. Door Arthur van Vliet
Vertoningen Moonlight Do Vr Di Wo
26-1 27-1 31-1 1-2
20:00 15:45 17:15 20:00
Pathé 5 Pathé 1 LantarenVenster 1 de Doelen Jurriaanse Zaal
Masterclass Barry Jenkins Do 26-1 16:00 KINO 1