1
MAG V4 DECEMBER 2013
INHOUD Intro ...................................................................... Fotografie kijken ........................................................ 5 Jaar Breda Jazz Festival .............................................. No-diva diva’s ........................................................... Zomaar in de comics .................................................... Zoek de zoeker .......................................................... Sirius business ........................................................... Healing environments .................................................. Geven en nemen ......................................................... Bouwgek of fotoge(nie)k? .............................................. Visual Thinking Strategies ............................................. Trapsgewijs .............................................................. Digitale autobiografie ................................................... Stemmingmakerij ....................................................... Gewoon design ........................................................... Laatst / colofon .......................................................... 2
3 4 6 34 36 38 40 42 44 46 52 54 60 64 74 79
MAG V4 DECEMBER 2013
Intro Er moeten over de hele wereld miljoenen of zelfs miljarden foto’s op harde schijven en andere opslagmedia worden bewaard. Om het dicht bij huis te houden: alleen op mijn harde schijven staan intussen bijna 55.000 foto’s. Het gros kan worden gewist, maar zelfs dan blijven er nog altijd een paar duizend foto’s over. Een klein deel daarvan heeft zijn bestemming gevonden in fotoalbums, op websites en bij diverse opdrachtgevers. Maar wat moet ik met die boterberg aan foto’s? Het feit dat iizzoo dit jaar voor de vijfde keer het Breda Jazz Festival voor BredaVandaag.nl fotografeerde was een mooie aanleiding een publicatie in elkaar te zetten. Maar van het een komt het ander. Er bleken meer onderwerpen dan jazz alleen aardig te zijn om belicht te worden. En is een eerste poging tot een digitaal magazine niet een uitstekende manier om tekst en beeld in de openbaarheid te brengen? Voor je het weet heb je een klein magazine bij elkaar gesprokkeld.
“Niets leuker dan creatief aan de slag te gaan met eigen beeld en tekst.” Intussen doemde er een tweede uitdaging op. Naïef was ik begonnen in het tekstverwerkingsprogramma Pages 6 van Apple. Niet met bijvoorbeeld InDesign, een pakket dat écht voor het maken van lay-outs met tekst en beeld geschikt is. De uitdaging lag erin om te kijken of daarmee soepel leuke tekstindelingen en lay-outs te maken waren. Tekstverwerkers zijn prima voor tekstverwerking, maar blijken al snel onhandig om beeld en tekst creatief op papier te krijgen. Het kan, met heel veel geduld, maar soepel? Nope. Pagina’s met meerdere lagen van plaatjes en tekst construeren is een ramp. Maar ach. “Zie het als een leuke uitdaging”, denk je dan maar bij jezelf. En alle begin is moeilijk, toch? Of dit “eenmalig” magazine een vervolg krijgt is nauwelijks een vraag, hoogstens wanneer. Gewoonweg omdat het buitengewoon leuk is om met eigen tekst en beeld te knutselen, ook als niet-grafisch ontwerper. Een aanrader voor iedereen met schrijf-aspiraties en bergen foto’s op de harde schijf. Dankzij internet kan het makkelijk, een eigen magazine of fotoboek. Geen smoesjes meer om het niet te doen. Mogelijk geeft de inhoud van Magiizzoo inspiratie. Guido van der Kroef, december 2013.
3
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
Fotografie kijken
Philip-Lorca diCorcia in “De Pont” Een kersverse zalenvullende tentoonstelling van een fotograaf in het prachtige museum De Pont in Tilburg, dat zie je niet iedere dag. Niet dat er bij De Pont iets te klagen valt als het om aandacht voor de fotografie gaat, maar de overzichtstentoonstelling van de Amerikaanse fotograaf Philip-Lorca diCorcia is een lust voor het oog. diCorcia heeft niet alleen een bijzonder oog voor compositie, maar verstaat daarnaast de kunst om met fotografie een nieuwe werkelijkheid te creëren die als een koevoet toegang verschaft tot een nieuwe waardering van onze hedendaagse wereld. DiCorcia speelt voortdurend een spel met alles wat tussen een werkelijke opname en een geënsceneerde gebeurtenis in
zit en brengt de toeschouwer daarmee in een verrassende disbalans.
Tegelijk formeren de foto’s een historische roman van de afgelopen decemberennia in en buiten de Verenigde Staten en een beschrijving van het Het werk Thousand uit 2007 dagelijks leven van mensen in toont een indrukwekkende hun gezamenlijkheid, maar reeks van duizend polaroids waarin de fotograaf een inkijk ook in hun bestaansgebonden eenzaamheid. Misschien is dat in zijn eigen leven geeft en wel meest bijzondere: bij ieder daarmee de kijker meeneemt mens op de foto komt in de persoonlijke belevingswereld die de basis is gemakkelijk de gedachte in je op “Daar had ik ook kunnen van de fotograaf diCorcia. Maar daarnaast valt er ook veel staan”. Slechts een kwestie van lot en toevallige te genieten van de diversiteit beschikking maakt dat wij daar aan fotografie en staan als bezoeker van de onderwerpkeuze, van tentoonstelling, en niet als portretten van mannelijke onderwerp op de foto’s van prostituees tot diCorcia. straatfotografie. Hoewel persoonlijke voorkeuren voor de museum bezoekers De tentoonstelling van Philipongetwijfeld de waardering Lorca diCorcia is te zien van 1 van de verschillende werken oktober 2013 tot 19 januari zullen bepalen, valt niet te 2014 in museum De Pont in ontkennen dat iedere foto de Tilburg. moeite waard is en de kracht van verbeelding toont. 4
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
5
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
5 jaar Breda Jazz Festival Dit jaar fotografeerde iizzoo voor het vijfde jaar het Breda Jazz Festival voor internetkrant BredaVandaag.nl. Het festival opent steeds op de donderdagmiddag van Hemelvaartsdag en loopt door tot de zondagavond van het weekeinde daarna. Vijf dagen lang is het Bredase centrum omgetoverd tot een jazzparadijs waarbij de jazzmuziek in zijn soort breed uitwaaiert. Jazz oude stijl, modern, blues, latin, en nog veel meer, het is allemaal te horen en te zien op het festival in allerlei bezettingen. Voor menige festivalbezoeker is het gospelconcert in de Grote Kerk op zondagochtend een van de hoogtepunten. Het eerste jazzfestival in Breda werd in 1970 georganiseerd. Dit jaar vond het 43ste festival plaats. In de loop van de tijd is het uitgegroeid tot een groot evenement met duizenden bezoekers en talloze optredende muzikanten uit binnen- en buitenland. Het is niet verrassend dat het festival veel aantrekkingskracht op amateurfotografen heeft, maar ook voor professionele fotografen veel te bieden heeft. Als het weer een beetje mee zit is de sfeer geweldig en op weinig momenten is in zo’n korte tijd zo veel kleurrijks en interessants te zien op een paar vierkante kilometer. Het festival speelt zich op straat en op diverse binnenlocaties af. Het overgrote deel van de optredens is gratis en vrij toegankelijk waardoor het publiek, al of niet met fototoestel, met veel mooie indrukken kan thuiskomen. Wie een dag op het festival loopt te fotograferen, komt moeiteloos met honderden foto’s thuis. Muzikanten en publiek vinden het prima om te worden vastgelegd en zullen zelden negatief reageren als de lens op hen wordt gericht. Een paradijs voor iedere fotograaf die van muziek en interessante beelden houdt. Tegelijk is die veelheid van beelden een valkuil. Want de uitdaging is juist om steeds weer dat te zien wat bijzonder en ongebruikelijk is. Zeker voor de fotograaf die het festival meer bezoekt. Voor veel fotografen die er jaarlijks rondlopen is vijf jaar vast en zeker een bescheiden aantal. Maar ja, vijf jaar is wel een aardig getal om eens wat foto’s over de jaren op een rij te zetten. Geen festival bestaat zonder publiek. Daarom mag dat in een overzicht niet vergeten worden. Sommige bezoekers zijn ieder jaar weer herkenbaar aan een gadget, zoals de man met het hoedje. Altijd aan het dansen met dezelfde mevrouw. En natuurlijk zijn er muzikanten die zo goed als geen festival overslaan en een baken in de zee van muziek zijn. Volgende bladzijdes: foto’s vijf jaar Breda Jazz Festival 2009-2013.
6
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
7
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
8
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
9
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
10
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
11
12
V-VIER DECEMBER 2013
13
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
14
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
15
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
16
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
17
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
18
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
19
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
20
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
21
22
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
Pagina
23
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
Leo Praesen
Pagina
24
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
Pagina
25
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
Pagina
26
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
Pagina
27
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
Pagina
28
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
Pagina
29
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
Pagina
30
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
Leo Praesen
Pagina
31
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
Leo Praesen
Pagina
32
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
Leo Praesen
Pagina
33
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
No-diva-diva’s
Geen festival zonder diva’s Nu ja, wat heet, diva’s. De echte diva’s op het jazzfestival onderscheiden zich juist door hun bescheidenheid op en langs het podium en door hun charisma waaruit niets anders blijkt dan hun liefde voor muziek en het plezier in samenspel met andere muzikanten. Talent in de dop Niets mooier dan een diva in opkomst. Sommige zangeressen beginnen daar al ruimschoots op tijd mee, voor ze uit de schoolbanken komen. Wat opvalt is dat ze het vaak met de paplepel ingegoten hebben gekregen. Hoe dan ook: sommige dames komen
er ook zonder tv-talentenjacht prima.
vanzelfsprekend een hofleverancier voor zangeressen die een gospelconcert kunnen Geen diva zonder begeleiding Zonder begeleiding vaart geen dragen. Want behalve een stem enkele zangeres wel. Daarom is er als een klok, een groots muzikaal gevoel en een natuurlijke drang vaak een ijzersterke interactie met de ondersteunende musici en om samen muziek te maken, is achtergrondzangers. Teamwork, een enorm charisma onmisbaar om de sfeer in de Bredase Grote dat is het woord dat als Kerk te modelleren naar toeschouwer bij je opkomt. Amerikaans recept. Dat wil Leading ladies van zeggen, met overgave, ronkende gospelconcert emoties, en niet te missen Traditie is dat het spirituele dankbaarheid en gospelconcert wordt voorgegaan respect voor het Hogere. Als je door een zingende leading lady, dan een overvolle kerk met meestal uit de VS. Niet dat er in Nederlanders klappend uit de Nederland geen talent is. Maar kerkbanken krijgt, dan kun je het thuisland van de gospel is wat. Dat is zeker!
Foto’s op deze pagina: Gospelconcert Grote Kerk Breda met Denise Gordon. HIernaast (met de klok mee vanaf linksboven): Lilian Boutté, Harriet Lewis, Catherine Russell (voorgaande gospelconcerten), Eva Kieboom (Banda Sensuál), Denise Jannah en Giovanca.
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
Zomaar in de comics Fiets je op een dag als scholier met enige haast langs de muur van de oude suikerfabriek, beland je zonder het te willen in een strip. En je geeft niet eens om pepermunt. De vaart er maar in houden! Je weet nooit of de strip tot leven komt.
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
37
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
Zoek de zoeker
" Handig hoor, al die aanraakschermpjes, vaak nog uitklapbaar ook, van compact- en systeemcamera’s, maar een ramp voor wie het kijken door een zoeker gewend is. En dat hoeft niet eens de zoeker van een spiegelreflex te zijn, maar zelfs een simpel doorkijkglaasje geeft al een heel ander gevoel dan het turen naar zo’n schermpje. Bij zonlicht is het uiteraard helemaal een ramp, want dan zie je hoegenaamd niets op zo’n ding, maar zelfs in het donker word je er niet vrolijk van. Het oogt allemaal te ver weg op het scherm, alsof je niet in contact met je onderwerp staat. En dan dat scherpstellen op het beeldschermpje! Of je focust met behulp van een hokje in het beeld, dat om een of andere reden meestal een andere scherpstelling dan jij lijkt te kiezen, of je moet de focus met je vinger op het scherm aangeven, wat een even onzekere uitkomst geeft. Nee, dan de zoeker van een snelle spiegelreflex. Scherpstellen op onderwerp: altijd nauwkeurig. Beelduitsnede maken: stukken makkelijker. Last van zonlicht? Never! Niet voor niets verkopen verschillende cameramerken elektronische opzetzoekers voor hun systeemcameraatjes. Foto bovenaan: “lucky shot” van Belkinploeg tijdens Tour de France 2013 met systeemcamera, scherpgesteld via cameradisplay (zoeker optioneel). Foto rechts: toerist in Marseille, manifestatie in kader van Marseille culturele hoofdstad 2013. 38
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
De nieuwste semipro-systeemcamera’s worden standaard met een elektronische zoeker uitgerust.Dat zegt genoeg. Echte fotografen willen een zoeker. Zo is dat. Of is dat een ouderwetse gedachte? " Heeft een zoeker nadelen? Jawel. De camera boven het hoofd tillen is geen optie zonder het zoekerzicht te verliezen. Een kantelbare zoeker is zeldzaam, en alleen naar boven te richten. En tja, een zoeker heeft geen “spy appeal”. Want als het om het onopvallend maken van foto’s gaat, is het kantelbare scherm de winnaar. Toch meer iets voor 007 dus.
39
Sirius Siriusbusiness business Het Sirius Saxophone Quartet, afgekort SSQ, is een van de vele professionele muziekgezelschappen die Nederland rijk is. Het bijzondere van dit internationale kwartet is dat musici van verschillende generaties elkaar gevonden hebben in hun liefde voor hedendaagse saxofoonmuziek. Het SSQ heeft daarin zelfs nog een voorkeur voor muziek van Nederlandse componistenbodem, maar draait zijn hand evenmin om voor andere muzikale avonturen, zoals bewerkingen van de tango’s van Astor Piazzolla of een speciale bewerking van Gershwins Rapsody In Blue voor het kwartet en piano. De leden van het kwartet, Bert Haan (alt), Kim Hoogvliet (sopraan), Gert Verrydt uit België (tenor) en Boris Jansen (bariton) werken een groot deel van de week als docent of dirigent, maar weten met veel kunst en vliegwerk toch als kwartet steeds samen te komen om te repeteren. Iets wat niet altijd even makkelijk is, daar ze geografisch niet elkaars nabijheid hebben gezocht. Om het vijfjarig bestaan van het kwartet te vieren heeft het SSQ het project Sirius 5.0 bedacht, waarin het werk van de Argentijns-Nederlandse componist Carlos Micháns centraal staat. Naast een reeks van concerten vatte het idee post om workshops aan jonge musici te geven. Daarnaast wilde het SSQ een cd maken met de muziek van Micháns en een documentaire over de totstandkoming van de concertreeks en over de componist. Een niet geringe ambitie waarvoor inventiviteit onmisbaar was om aan de benodigde financiële middelen te komen. Dankzij goede voorbereiding en crowdfunding via Voordekunst.nl werd het benodigde geld ingezameld. Dat wil zeggen, genoeg om alle kosten van het project te dekken, want een bonus voor de musici zelf zit er voorlopig niet in. Maar dat wordt ruimschoots gecompenseerd door het genoegen van musiceren met elkaar en voor anderen. In de maanden oktober en november wordt er gewerkt aan de documentaire. April volgend jaar moet de dvd uitkomen. Verantwoordelijk hiervoor is niemand minder dan de documentaire maker Gijs Besseling, die samen met zijn broer een prachtige documentaire maakte over de getalendeerde pianobroers Jussen. Deze documentaire is inmiddels op de Nederlandse tv uitgezonden en maakt heel nieuwsgierig hoe het eindresultaat van de SSQ-documentaire gaat uitpakken.
Pagina
40
Het valt vandaag de dag niet mee om als muzikaal gezelschap je ambities te vervullen. Gert Verrydt: “In het huidige culturele milieu is het absoluut niet eenvoudig om te overleven. Toch blijf ik er in geloven dat de aanhouder wint en dat we absoluut moeten doorzetten. We mogen ons niet laten ontmoedigen en moeten verder blijven werken aan onze missie. Bij al onze concerten trachten we de de afstand tussen het publiek en onszelf zo klein mogelijk te houden. De documentaire is hierin een belangrijke stap omdat het publiek ons dan ook leert kennen buiten het concert.” Mede om die reden heeft het SSQ de blik al op het volgende seizoen gericht en heeft het kwartet een drietal programma’s ontwikkeld die duidelijk een handreiking zijn naar een breed publiek. Daarbij is met een schuin oog gekeken naar de actualiteit. Zo wordt in het programma “Expeditie Zuid-Amerika” een muzikale rondreis gemaakt door Zuid-Amerika waarbij diverse muziekstijlen zoals tango en samba aan bod komen. Een grote naam als Piazzolla zal daarbij niet ontbreken. Uiteraard maakt het kwartet gebruik van arrangementen die speciaal voor een saxofoonkwartet geschreven zijn. Een deel daarvan wordt zelf geproduceerd. “Expeditie ZuidAmerika” schuiert zich ook aan tegen het thema van de boekenweek 2014, “Reizen”. De twee andere nieuwe programma’s hebben de namen “Dichterbij” en “Van salons tot loopgraven” gekregen. In het laatste programma wordt in het kader van het honderdjarig “jubileum” van het begin van de Eerste Wereldoorlog muziek uit het tijdvak rond 1914 gespeeld.”Dichterbij” is een speciaal programma dat in samenwerking met dichters wordt gebracht en bedient de liefhebbers van poëzie en hedendaagse muziek. Samen met de programma’s uit vorige jaren heeft het kwartet nu een mooie serie programma’s in de schappen liggen dat uiteenloopt van relatief serieus tot populair. Bert Haan: “Ik richt me op het instuderen en uitvoeren van mooie muziek, zowel hedendaags als klassiekers voor saxofoonkwartet en al het moois wat er maar voor saxofoon te arrangeren valt. Enerzijds voor mezelf, anderzijds om het publiek te laten genieten van de vele gezichten van een saxofoonkwartet. Voor het publiek is het belangrijk diverse programma´s aan te bieden, zodoende diverse doelgroepen te bedienen. Voor mijzelf is het professioneel uitvoeren van muziek een inspirerende aanvulling van mijn beroep van saxofoonleraar. Goed voorbeeld doet goed volgen. Mochten we hier geld mee verdienen vind ik dat mooi meegenomen, maar dat is niet mijn doel.”
Pagina
41
Healing environments " In de gezondheidszorg worden de afgelopen jaren de omgeving en binnenruimte steeds meer als een belangrijk onderdeel van het genezend proces gezien. Professionals spreken in hun jargon vaak van “healing environments”. Een healing environment draagt bij aan het fysiek, mentaal en sociaal welbevinden van de gebruikers van een gebouw door gericht de omgeving aan te kleden en vorm te geven. Wie de definitie even bekijkt zal meteen zien dat strikt genomen het begrip healing environment niet alleen op patiënten en de gezondheidszorg betrekking heeft, maar meestal gaat daar de meeste aandacht naar uit. Niet zo’n wonder als we bedenken dat we de tijd van ongezellige ziekenhuisgangen en interieurs nog niet zo lang achter ons hebben gelaten. Gelukkig komt daar steeds meer verandering in. Mede dankzij wetenschappelijk onderzoek wordt de waarde van healing environments steeds meer ingezien. Wat tegenwerkt in het verhaal is dat in eerste instantie het inrichten van een healing environment er niet goedkoper op wordt. Het aantonen van kostenbesparende effecten is geen heel eenvoudige klus, maar ook daar lijkt de zaak een gunstige wending te nemen in het onderzoek. Nogal wiedes, zou je met enig gezond verstand denken, want wie zich prettiger voelt, wordt sneller beter. Een mooie omgeving verhoogt het welzijn en bevordert de genezing. Een en een is twee, maar ondanks dat is het van belang dat het aantoonbaar is. " Kunst en beeld maken vaak deel uit van een gerichte healing environment. Een signaal voor de kunstsector om wakker te worden. Werk aan de winkel! Het BKKC in Tilburg organiseerde afgelopen zomer een inspiratiemiddag over het onderwerp healing environments getiteld “Who cares?” Op die middag kwamen verschillende sprekers aan het woord, zowel beleidsmakers als kunstenaars. Wat opviel is dat de “helende omgeving” een omvangrijk onderwerp is waar veel onder te scharen valt. Creatief gezien is alles interessant wat de ervaren leefomgeving van een mens kan verbeteren en welzijnsverbeterend werkt. Dat niet alle kunst daarvoor in aanmerking komt, zal duidelijk zijn. Dat wat afschrikwekkend of aanstootgevend is en negatieve emoties oproept is niet geschikt, maar niet alles hoeft te refereren aan veiligheid en vertrouwen. Ook kunst die verwondert, verrast of tot denken aanzet is effectief. Een van de ziekenhuizen die de handschoen in dat opzicht heeft opgepakt is het Rijnstate Ziekenhuis in Arnhem. In een van de vestigingen van het ziekenhuis werd breed uitgepakt.
Pagina
42
Voor een aantal poliklinieken werd aan steeds een ander bureau voor interieurarchitectuur de opdracht gegeven er iets heel moois van te maken, inclusief kunst. Bijzonder is dat de inrichting daar waar mogelijk werd aangepast aan de specialismen die er werkzaam waren. Zo werd er op de poli van dermatologie voor het thema “huid� gekozen. Alles bij elkaar werd het een lust voor het oog. Zelfs het trappenhuis, vaak het kind van de rekening bij architecten, werd niet aan zijn lot overgelaten en werd een kunstwerk op zich. " Als het om ons welzijn gaat zijn simpele zaken als daglicht, zicht op natuur en frisse lucht de ongekroonde koninkjes. Wie zich een bedompt schoollokaal of een slecht geventileerde kantoorruimte voor de geest haalt, samen met uitzicht op een industrieterrein of blinde muur, krijgt al snel buikpijn. Dergelijke omgevingen roepen weinig inspiratie en positieve emoties op. Sommige instellingen en bedrijven experimenteren met het subtiel verspreiden van geuren, zoals een bloesem - of dennengeur. Daarmee is het wel oppassen geblazen. Want als de begeuring te sterk opvalt, kan het mentaal storend gaan werken. Het is dus altijd beter te beginnen met een goede ventilatie en de toevoer van schone lucht. Voor beeldmakers die graag natuur in beeld brengen is er goed nieuws. Afbeeldingen van natuur lijken net zo werkzaam te zijn als feitelijke uitkijk op natuur. Een mooi fotobehang, en de boswandeling kan beginnen.
Pagina
43
Geven Gevenen ennemen nemen
De zee geeft en de zee neemt. Die uitspraak dringt zich aan je op De zee geeft en de zee neemt. Die uitspraak dringt zich aan je op als je op stormachtige dag langs het strand loopt en niet alleen als je op een stormachtige dag langs het strand loopt en niet blikjes, touw of oude schoenen, maar ook dode vogels aantreft. alleen blikjes, touw of oude schoenen, maar ook dode vogels aantreft.
Pagina
44
De zee geeft en de zee neemt. Die uitspraak dringt zich aan je op Je hoopt maar dat ze goed terecht zijn gekomen. Misschien heeft als je op stormachtige dag langs het strand loopt en niet alleen Noach na zijn ark ook voor een dierenhemel gezorgd. Zou wel blikjes, touw of oude schoenen, maar ook dode vogels aantreft. aardig zijn voor deze vogels.
Pagina
45
Bouwgek " Sommige mensen hebben er nu eenmaal last van: bouwgekte. Het met grote interesse volgen van een bouwproject dat men met meerdere regelmaat passeert, waarbij iedere nieuwe toevoeging tot verrassing, verwondering of zelfs enthousiasme leidt. Bij familie en bekenden wordt verslag gedaan van de nieuwe waarnemingen, zonder dat wordt gelet op de reacties van onbegrip. " Dat onbegrip is vanuit het gezichtspunt van degenen die niet aan bouwgekte lijden overigens geheel begrijpelijk. Wat is er de lol van om ieder nieuw betonblok of elke baksteen die wordt toegevoegd enthousiast mentaal te noteren? Niets natuurlijk, want er is geen sprake van een wereldschokkende gebeurtenis. Want tja, in een bouwproces wordt nu eenmaal steeds een stukje toegevoegd. Anders heette het slopen. Niets bijzonders. " Toch ligt dat anders voor de patiënt met bouwgekte. Iedere keer dat hij passeert, het liefst te voet of per fiets omdat hij hiermee het bouwproject beter in zich kan opnemen, hoopt hij op een nieuwe ontwikkeling waarmee de voortschrijding van het project bewezen wordt. En hoe groter het project, hoe groter de opwinding als er een nieuwe ontdekking wordt gedaan. Natuurlijk weet de patiënt zelf een en ander te relativeren, maar dit weegt onvoldoende op tegen de natuurlijke interesse in bouw en architectuur die zich in hem genesteld heeft. Ervaart hij bij het leggen van de fundering danwel de voorbereidingen daaraan weinig genoegen, des te groter is zijn interesse als eenmaal de eerste palen, stenen of planken boven de grond komen. Dan gaat het hart van de bouwgektepatiënt ongeduldig kloppen. Hoe hoog zal het gebouw worden, hoe breed en hoe lang? Welke vorm zal het krijgen, wat wordt de “lay-out” van steen- en raampartijen? Voor welke materialen heeft de architect gekozen? Hoe is het gebouw ingebed in de omgeving? Wat zal de reactie van de omwonenden zijn op het bouwwerk in wording? Geen manie zonder internet tegenwoordig. En daarom wordt er grondig gecheckt of projectontwikkelaar of architect geen computeranimatie op het net heeft gezet waarin een dynamische indruk van het toekomstige gebouw gegeven wordt. Dat wordt genieten tot het gebouw klaar is!
Pagina
46
Of fotoge(nie)k?
Een groot bouwproject is een fraai onderwerp om fotografisch vast te leggen, eenmalig of volgend door de tijd. Wie er met een fototoestel rondloopt zal snel merken dat er meer plaatjeskapers op de kust zijn. Sommige brengen de discipline op eenmaal per week of in de twee weken trouw de ontwikkelingen vast te leggen. Dat kan een interessante reeks foto’s worden als voor de juiste onderwerpen en de juiste invalshoeken gekozen worden. " Bij de nieuwbouw van het station Breda zijn veel reizigers inmiddels gewend aan een bouwproces waar geen einde aan lijkt te komen. Met achteloze routine banen zij zich een weg door een jungle van tijdelijke gangen en trappen. Zo is het forenzenleven. Gewoon daar gaan waar je naartoe moet. Pagina
47
48
49
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
50
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
51
STEDELIJK SYMFONIE
Visual Thinking Strategies "
Zomaar overgewaaid uit de Verenigde Staten: Visual Thinking Strategies (VTS). Om meteen maar even een vaak gebruikte definitie van VTS te hanteren: VTS is een methode waarbij het kritisch denkvermogen en taalgebruik van mensen wordt gestimuleerd door in groepsverband te kijken naar steeds complexere kunstvormen. Een hele mond vol. Centrale vraag bij iedere VTS-sessie is: “What’s going on in this picture?” Iedere sessie wordt geleid door een VTS-coach, iemand die het proces van VTS bewaakt en faciliteert. Aan de hand van de vragen rondom een kunstwerk worden de kijkers uitgenodigd iets over het werk te vertellen. Aan de hand van neutrale vervolgvragen leggen ze uit hoe ze tot hun interpretatie komen. Steeds wordt de interactie met coach en andere deelnemers aangemoedigd, terwijl foute of goede antwoorden en ideeën niet bestaan. " Niet alleen leidt deze verfrissende kunstbeschouwingsmethode tot een ander of dieper inzicht in het kunstwerk, maar ook worden taal en taalgebruik gestimuleerd. Het lijkt allemaal erg simpel, maar het strak toepassen van de methodiek vereist een geconcentreerde discipline van de coach. Daarnaast is het natuurlijk zo dat in een groep met meer achtergrondkennis van kunst een ander gesprek op gang zal komen dan bij bijvoorbeeld een groep willekeurige museumbezoekers. Het leuke is dat dat verschil er eigenlijk niet toe doet. VTS is kunst interpreteren zonder keurslijf, maar wel met plezier, spontaniteit en verwondering. " Vanwege de educatieve en
Pagina
52
STEDELIJK SYMFONIE
taaldidactische kwaliteiten wordt VTS in de VS onder meer toegepast in kunstkringen, maar ook in het onderwijs en binnen de revalidatie. In Nederland en Europa gebeurt dit echter nog op zeer bescheiden schaal. In revalidatiecentrum Reade te Amsterdam is zomer 2012 het eerste Europese VTS-symposium georganiseerd. Daar zijn veel mensen enthousiast geraakt over VTS. Deze zomer kwam er een vervolg om VTS zowel in breedte als diepte voor belangstellenden te faciliteren. " Om meer te begrijpen van wat het is, zou je het eigenlijk een keer moeten doen. Maar VTS-trainers zijn vooralsnog dun gezaaid in Nederland.
“What’s going on in this picture?” is de sleutelvraag van VTS. Maar minstens zo belangrijk is de manier waarop de coach het proces in een groep begeleid. Daarbij wordt met nadruk zo min mogelijk geïnterpreteerd. Wie op de site van VTS of op Youtube enkele VTS-filmpjes bekijkt zal verbaasd zijn over hoe opmerkzaam en enthousiast jonge kinderen kunst kunnen beschouwen, zonder gehinderd te worden door interpretaties die volwassenen eraan geven. Dat leidt tot ontdekkingen waar volwassenen weer van kunnen leren, over het kunstwerk en over de kunstenaar.
Op dit moment lijkt de meeste ontwikkeling, nog op zeer bescheiden schaal, plaats te vinden in de wereld van revalidatie en onderwijs. Dat laatste is een verfrissende afwisseling te noemen binnen de sterke nadruk die daar op leren van taal en rekenen wordt gelegd. " Interessant is om te bedenken dat VTS ook binnen de fotografie en fotografie-opleidingen een interessante aanvulling kan zijn. Ten slotte is iedere foto, kunst of niet, in de waardering volledig afhankelijk van de interpretatie. VTS stimuleert fotografen ook zich er bewust van te worden welke keuzes zij in hun foto’s en fotografie maken. En is dat niet de essentie van fotografie in welke vorm dan ook? Welke opleiding pakt als eerste de handschoen op? Pagina
53
STEDELIJK SYMFONIE
Trapsgewijs Loop eens een gemiddeld kantoorgebouw, parkeergarage of openbare instelling binnen en probeer eens snel de trappenhal te vinden. Dat valt meestal niet mee. De liften liggen vaak in het zicht maar de meeste trappen zijn naar een uithoek verbannen. Vreemd eigenlijk, want als er een factor is die onze gezondheid voor de lange termijn gunstig beĂŻnvloedt is het wel beweging. En iedere trap die genomen wordt telt lekker mee. Maar kennelijk vinden architecten beweging nog steeds van ondergeschikt belang. Want als de trappen al gemakkelijk gevonden kunnen worden is hun aankleding vaak kaal of op zijn best weinig inspirerend. Meer dan eens zijn de trappen verborgen achter brandwerende deuren en komt er niet eens daglicht. Een leuk verfje of aardige verlichting is al te veel gevraagd. Jammer, want traplopen is uitstekend voor onze conditie. Dus waarom niet meer gedaan om daar iets aantrekkelijks van te maken?
De gemiddelde openbare trappenhal zit verstopt in een uithoek en doet je verlangen naar de lift. Het totaal ombouwen van een trappenhal is een ondoenlijke of peperdure klus. Maar op zich is het geen probleem om bestaande trappenhallen fraaier aan te kleden en er zelfs kunst of fotografie te presenteren. Zodat het op zijn minst niet vervelend is om de trap te pakken. Natuurlijk, vaak laat de capaciteit van de trappen te wensen over en is alles ingericht op de lift. Grote hordes trappenlopers zou tot problemen leiden. Maar dan nog. iedereen die tot een fervent traploper wordt bekeerd is de moeite waard. Liften en roltrappen kunnen prima blijven wat ze waren. Want zonder kunnen we natuurlijk ook niet. Er zijn gebouwen die laten zien dat een monumentale trap een belangrijk onderdeel van het interieur kan zijn, zoals het Stedelijk Museum in Amsterdam of het Bonnenfantenmuseum in Maastricht. En er zijn meer mooie voorbeelden te bedenken. Maar openbare instellingen zoals winkelcentra of ziekenhuizen zouden beter hun best kunnen doen. Zo’n lift of roltrap werkt alleen maar mee aan de vorming van ongewenste vetweefsel en lichamelijke kwalen. Nee, op dat vlak valt er nog veel te winnen in de interieurs van gebouwen. Laat de trappenhal een nieuwe plek worden voor inspiratie, ontmoetingen, kunst en creativiteit. Breng er licht, ruimt en kleur. De tijd dat de trappenhal alleen voor fanaten bestemd is, is voorbij. On the move. En gauw een beetje!
Pagina
54
STEDELIJK SYMFONIE
Pagina
55
Pagina
56
Pagina
57
Pagina
58
Pagina
59
Digitale autobiografie " De huidige jonge generaties hebben een unieke positie in de geschiedenis. Nog nooit hebben mensen een zo grote persoonlijke bibliotheek van beeld- en geluidsmateriaal gehad op basis waarvan zij op latere leeftijd hun biografie kunnen reconstrueren. Maar niet alleen voor straks, ook in de tegenwoordige tijd geldt dat geluid en beelden nog nooit zo’n belangrijke rol speelden. Ook dat is een historisch uniek gegeven. Hoewel tegenwoordig voor steeds meer mensen persoonlijk beeld- en geluidmateriaal (afgekort PGBM) belangrijker wordt, produceren jongeren relatief het meeste beeldmateriaal waarop zijzelf of hun omgeving worden weergegeven. " Naast de grote productie van PBGM is er nóg iets bijzonders aan de hand. Veel meer dan ooit het geval was wordt dit materiaal gedeeld met familie, vrienden en bekenden én gedeeld met de openbaarheid. Dit verschijnsel varieert van „bedoeld voor een geselecteerde relatief anonieme kring” tot „ algehele beschikbaarheid voor iedereen”. Bij de verspreiding van het PBGM speelt internet een sleutelrol, met de sociale media als onmisbare decemberorstukken.
Wat weet je nog van je jeugd over veertig jaar? " Schrijvers van biografieën weten maar al te goed dat beeldmateriaal een prima middel is om meer over het leven van mensen te weten te komen. Maar ook mensen zelf hebben een eigen persoonlijke biografie in hun hoofd en maken daarvoor gebruik van foto’s van vroeger, naast verhalen over zichzelf die ze van anderen horen, ergens lezen, of uit hun geheugen putten.
Pagina
60
.
Ons geheugen is net zo boetseerbaar als klei. " De nieuwe ontwikkeling rond PBGM doen interessante vragen rijzen. Om maar eens te noemen: hoe groot is de invloed van al dat PBGM op de autobiografische beleving als de huidige generatie enkele de decemberennia verder is? En waar bestaat die invloed uit? Veertigplussers van dit moment beschikken als ze geluk hebben over een bescheiden voorraadje jeugdfoto's en soms wat filmmateriaal of videofilmpjes. Daarmee wordt hun geheugen over de jeugdjaren op zijn best aardig opgefrist, maar niet op heel erg gedetailleerd wijze. Het is intussen bekend dat het menselijk geheugen niet zo nauwkeurig functioneert als we lang dachten. " Veel feiten en verhalen worden in de loop van de tijd veranderd, aangevuld of zelfs verzonnen zonder dat we daar erg in hebben. Soms heeft dat voordelen. Doordat we ons verleden onbewust soms mooier maken dan het is, wordt onze beleving positief be誰nvloed. Soms maken we gebeurtenissen ook slechter en erger dan ze waren of maken we verhalen negatiever. Daar worden we dan weer minder vrolijk van. Hoe dan ook, ons geheugen neemt iedere dag een loopje met ons. Een gegeven dat politierechercheurs als dagelijks kost beschouwen, want ons geheugen is te vergelijken met een klomp klei die steeds opnieuw gemodelleerd wordt.
Pagina
61
" Het noteren van persoonlijke gebeurtenissen, zoals in een dagboek, is een perfecte remedie om veel persoonlijke geschiedvervalsing tegen te gaan. Maar ja, wie doet dat (nog) en wie houdt dat dan jaren vol? Bijna niemand. Hoeveel makkelijker is het schieten van foto’s met een digitale camera of mobieltje niet? Als vanzelf wordt een dagboek van PBGM samengesteld op basis waarvan later veel persoonlijke details en belevenissen terug te vinden zijn. Een beeld is niet alleen prima als geheugensteun voor gebeurtenissen en feiten, maar vaak ook een prima kapstok voor de erbij horende emoties. Het kan niet anders of de generaties van straks hebben een veel gedetailleerder biografisch besef dan de gemiddelde Nederlander nu.
Wie houdt het jaren vol een dagboek bij te houden? " Zoals al opgemerkt wordt het PBGM steeds fanatieker gedeeld met een grotere groep min of meer bekenden. PBGM speelt een sociale rol die door heel veel jongeren, en steeds meer ouderen, als een onderdeel van de eigen sociale presentatie (je eigen imago of „brand”) wordt beleefd. Kiekjes van festivals, dagjes uit, spannende activiteiten, culturele uitstapjes, het wordt moeiteloos gedeeld via sociale media als Facebook, WhatsApp, Twitter en ga zo maar door. Soms gebeurt dit met de bedoeling hierop een reactie van de ontvangers terug te krijgen („like”), maar vaak is de wetenschap dat anderen van onze PBGM kennisnemen al genoeg. Het rondsturen van PBGM is daarmee een volwaardig onderdeel van onze identiteit geworden.
Pagina
62
" Natuurlijk kunnen we er lang en breed over praten of al onze activiteiten rond ons PBGM gunstig of ongunstig zijn. Voorlopig is het vooral interessant om te volgen hoe PBGM ons leven gaat beïnvloeden in de nabije en verre toekomst. De grootste bedreiging in dat opzicht is van een hele andere orde. Veel PBGM wordt niet voor lang opgeslagen of verdwijnt onvindbaar in de digitale wolk van computer of internet. Daarnaast raakt veel informatie kwijt door het crashen van harde schijven en het kwijtraken van opslagmedia.
Wat blijft er uiteindelijk over van al dat beeldmateriaal? " Het is niet voor niets dat het ouderwetse fotoboek het nog steeds heel goed doet, zij het dat de productie ervan nu geheel digitaal tot stand komt. Kennelijk is een fotoboek tastbaar en wordt het door veel mensen anders beleefd dan honderden plaatjes op een digitale opslageenheid. Maar als alles zo gaat als het nu gaat, zal er van het PBGM van de huidige generatie over enkele decemberennia bar weinig over zijn. Misschien nog minder dan de huidige veertigplussers uit hún oude fototijdperk over hebben. En daarmee zijn we straks helemaal terug bij af, toen er nog geen foto’s bestonden. Dat biedt wel weer perspectieven voor mensen die hun autobiografie liever bij elkaar dromen. Niemand meer die het controleren kan. En zelf geloven we het op den duur ook. Ach ja, misschien is het menselijk geheugen ook niet bedoeld voor de eeuwigheid!
Pagina
63
Stemmingmakerij Herfst en winter zijn voor sommigen niet de meeste sfeervolle seizoenen als het om hun humeur gaat. Kou, sneeuw, korte dagen, weinig zonlicht, het leidt bij mensen die daar gevoelig voor zijn tot chagrijn of zelfs winterdepressies. Daartegenover staat dat ook menigeen zich laaft aan de stemmige aspecten die het winterseizoen met zich meebrengt. Sinterklaas, kerst, kaarsjes, sneeuw, ijs, tijd voor samenzijn met vrienden, het lezen van een goed boek, “cocoonen”, ze zijn onlosmakelijk verbonden met knusheid en gezelligheid. Aan het zonlichtgebrek van Nederland kun je alleen ontvluchten door te overwinteren in het buitenland of je veelvuldig bloot te stellen aan zonnebank of daglichtkanon. Met dat laatste schijnen sommigen trouwens prima hun depressie tegen te kunnen gaan. Nog een belangrijk aspect: haal op tijd een frisse neus, want ook in winter en herfst is dagelijkse beweging belangrijk. Wat is er mooier om het nuttige met het aangename te combineren door een fototoestel mee naar buiten te nemen? Er is genoeg fraais te zien. Het leuke van de moderne fotocamera’s is bovendien dat ze steeds beter overweg kunnen met slechte lichtomstandigheden zonder dat je een flitslicht nodig hebt of last krijgt van lelijke ruis op je foto’s. Zelfs met het meest simpele mobieltje vallen leuke foto’s te maken, waarbij van de nood een deugd kan worden gemaakt als de lichtomstandigheden niet optimaal zijn. Door gebruik te maken van apps zoals die van Instagram stoort een gebrekkige belichting veel minder. Nog sterker, vaak lijkt het alleen maar iets toe te voegen aan het beoogde effect. Voor iedereen die graag fotografeert zijn er eigenlijk geen smoezen meer te bedenken om binnen te blijven. Ja, koude vingers en tenen kun je krijgen. Maar daar valt op te anticiperen. De uitdaging wordt vooral oog te krijgen voor die onderwerpen en details die ontsnappen aan het clichématige van het seizoen. Maar er is ook niets tegen om je af en toe onder te dompelen in onvervalst sentiment dat helemaal in het plaatje past. Ook dan is het maken van een mooie foto trouwens minder eenvoudig dan het lijkt. Want met fotograferen is het zoals met veel andere dingen: oefening baart kunst. En het oog van de fotograaf bepaalt de foto. Zelfs bij de eenmiljoenste foto van een dennenboom of oliebol.
Pagina
64
Pagina
65
Pagina
66
Pagina
67
Pagina
68
Pagina
69
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
70
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
71
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
72
MAGIIZZOO DECEMBER 2013
73
Pagina
74
Gewoon design "
Melk verkocht in flessen met als afsluiting een aluminium capsule, dat is iets van heel vroeger. Maar die simpele glazen flessen vonden sommigen zo mooi dat ze er zelfs lampen met de allure van kroonluchters van maakten. Melk van nu zit in pakken van karton of in plastic flessen met een draaidop. Daar is vaak weinig moois aan te ontdekken. " Maar warempel, de laatste tijd is de glazen fles weer in opkomst. En het lijkt wel of er iemand zijn best doet die dingen een aardige vorm te geven. Melk zit er niet in, nee, het is tomatensaus geworden. Onder andere de fabrikant met die Duitse jongensnaam heeft er een in het assortiment. Ontdoe de fles van zijn etiket en bedenk er een lichtje in, desnoods een minder romantisch led-lampje, en het wordt nog leuker. " Die naad in het glas, die krijg je er gratis bij. Het is een industrieel detail uit de flessenfabriek; ze kunnen die dingen niet per stuk gaan blazen ten slotte. Nog een vraagje aan de fabrikant. Kan die lijm van het etiket wat simpeler? Om de laatste resten te verwijderen is een lijmoplossend middel nodig. Zoals nagellakverwijderaar. Niet zo milieuvriendelijk. En het stinkt nog ook.
Pagina
75
Laatst
L
Foto: openbaar toilet park Valkenberg Breda
Colofon/disclaimer/auteursrecht Dit magazine is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld door iizzoo denkbeelding. Echter, de samensteller is niet aansprakelijk voor enige directe of indirecte schade die zou kunnen ontstaan door het gebruik van de hierin aangeboden informatie. Aan de inhoud van dit magazine kunnen op geen enkele wijze rechten worden ontleend of aanspraken worden gemaakt. Alle informatie in dit magazine is onder voorbehoud van druk-, zet-, prijs-, en programmeerfouten. Alle afbeeldingen en teksten in dit magazine zijn auteursrechtelijk beschermd en mogen niet zonder uitdrukkelijke toestemming van de maker worden gebruikt door derden. Šiizzoo 2013 / www.iizzoo.nl / info@iizzoo.nl
Pagina
79
Magiizzoo is een digitale uitgave van iizzoo denkbeelding. iizzoo dankt iedereen die in welke zin dan ook een bijdrage heeft geleverd aan iizzoo’s creatieve ontwikkeling in woord en beeld, waaronder de School voor Fotografie in Breda, en alle collega’s die hun werk deelden ter lering en vermaak. Alle beeld en tekst © iizzoo 2013
Pagina
80