8 -12-2015 KAAITHEATER, BRUSSEL
PASTURES OF THE FOODTURE Een voorstelling (van Gerry De Mol) en een oefenboekje (van jezelf)
Op 8 december 2015 In het Kaaitheater, Brussel en sindsdien in je hoofd
4
En wij maar proberen Heen en weer geslingerd tussen voedselzekerheid en voedselveiligheid, tussen niet genoeg en niet goed genoeg, tussen doodgaan van te weinig en sterven van teveel, werken we elke dag onze porties naar binnen. De groenten hebben zich in de plooi van het plastic bakje gegroeid om op mondiale paletten te kunnen passen, de schapen hebben hun vleesmassa aangedikt om hun door keizersneden gehaalde lammeren snelsnel koteletrijp te maken. We worden in een file getroost met gratis appelen omdat uitdelen soms beter is dan verkopen voor de boeren, en als de mist van de RoundupŽ rond de landmannen van het Zuiden is opgetrokken, eten die geïmporteerde rijst om morgen weer onze boontjes te sculpteren. De oplossingen voor al deze collateral damage van onze eetzucht bestaan. Ze zijn rationeel, ze zijn veelvuldig en ze worden aangeprezen door wetenschappers, guru’s en gedragsdeskundigen. We weten allemaal wat we moeten doen. Maar we doen het niet. De becijferde modellen, de goeie voornemens en intenties smelten als we in het vriesvak tasten en spoelen van ons af als we door de sirenes op een supermarktlegplank worden gelokt. Het stukje van onze hersenen dat bedacht heeft wat we moeten doen wordt al te vaak overruled door het andere stukje brein dat door nieuwe endorfines overmand tenslotte beslist wat we willen doen: vet en suiker opslaan voor de barre tijden die komen. Snel. Nu. Alleen is het eeuwig lente in de supermarkt en onze koelkast en we zijn vergeten in welk seizoen nu alweer de witloofboom bloeit of de tomaten uit de grond komen. En toch horen we weer van honger in onze steden terwijl onze individuele massa maar blijft toenemen en we de in onhoudbare houdbaarheidsdata gevangen prakjes aan de voedselbanken doneren.
5
Op de weilanden van onze voedseltoekomst is het op die manier lastig grazen, zeker als we zelf de kudden zijn en we die ook nog willen hoeden. We horen en dromen van wondermiddelen: duurzame biovis, korte ketens en gemeenschapsboerderijen, prote誰nerijke insecten, een solidaire maatschappij die zijn eigen oogst kweekt, die de aarde aan zijn kinderen achterlaat in betrekkelijk houdbare staat. Ja dus, we weten wat te doen; en nogmaals: we doen het niet. We stellen u de worsteling van enkelen voor die daar iets willen aan doen en daar ook niet steeds in slagen, die vallen en opstaan. Ze worden op een bedje geserveerd van een liedcyclus op teksten van soms 2000 jaar oud, van dichters en schrijvers die het toen al net daarover hadden. De oplossing die we vandaag voorstellen zijn we min of meer gaan halen bij de Duitse filosoof Peter Sloterdijk. Er valt ons immers maar een ding te doen: je moet je leven veranderen. Als consument, als boer, als supermarktbaas, als kok, als mens. En dat kunnen we alleen maar bereiken door te oefenen, oefenen en oefenen. In dit boekje kan je je eigen idee daarover kwijt, inspirerende voorbeelden noteren, koffie en chocoladevlekken maken, oefenen en soep morsen. We zullen fier vallen en opstaan, want het is de enige manier om ons er niet bij neer te leggen. Gerry De Mol
6
Doedel- en denkwerk - Mijn fiere valpartijen -
7
Doedel- en denkwerk - Tafelgenoten waarvan ik geniet -
8
Als vrienden Gerry De Mol
Als vrienden die net samen hadden gedronken en gegeten; zo zaten we rond de tafel, niet om ons lijf te laven, maar omdat we zaten, om de tafel, om de woorden, om de tijd die uit ons kroop, het trage waden van het water door de aderen.
We hadden gelachen om de seconden, waarin we konden zwijgen, het strelen, het kruipen, de kruimels die we rapen, de woorden die we riepen, onze knieĂŤn in de modder, het struikelen en vallen, het gefluister dat we hoorden,
Om het kleine vertrouwen dat die lijven in stand zou houden aten we en dronken,
en ook en ook
en omwille van al het andere: het overbodige, daarom vierden we het onnodige.
om de kleine Hamlet, die met zijn vaders’ schedel in de hand niet zeker wist of hij was of niet zou zijn.
9
Stel, Hamlet, Stel dat om de schedel van je vader de pezen en spieren, het bloed en het vlees, de ogen en het speeksel, het lichaam nog bewoog;
Het was daarom dat we lachten Want zo vermetel was je niet terwijl we om die tafel zaten en van onbehagen dronken en de oogst opaten.
en in zijn kom, de hersenen, het weten, nog niet was weggevreten...
We lachten om de moed, Hamlet, die we zomaar verzinnen, omdat niemand nu nog weet wat hij in een nooit gevochten oorlog zou doen of deed, en omdat je toch geen antwoord kreeg
Hamlet, had je die vraag dan nog gesteld? Zijn of niet zijn? Had je het uit deemoed maar zo gelaten? Had je gezwegen? Had je hem en ons ontzien? Had je gewacht tot wie je heeft geworpen dan je lucht heeft opgezogen, en je grond heeft weggeschraapt, alweer een schedel was geworden?
en zweeg
10
11
©Koen Tinel
Doedel- en denkwerk - Wat is en beter niet is -
12
Daarom lachten we, omdat het doen wat je moet door de stand van de dingen, de wind die zich een weg zoekt, het wenken van een oog, een kwartdraai van een blad voorzienigheid en zwaartekracht
Hamlet zijn schaduw lang nadat de zon verdween.
zal zijn of niet zijn.
Daarom lachten we, terwijl we aten en dronken, en rond de tafel zaten, in alweer een nieuwe zon, met geleende schaduwen van opnieuw geboren vaders,
En de mens, Hamlet, die is en niet is, geen hoofd, geen schedel, geen skelet, is maar nog net een torso, en ten voeten uit een lijf dat leeft en van zichzelf alleen een weerschijn heeft: jij,
daarom lachten we als vrienden die net samen hadden gedronken en gegeten; niet om ons lijf te laven, of om dat trage waden van het water door de aderen te vergeten, maar om dit te weten: je moet je leven beteren.
13
©Joke Floréal
Koenraad Tinel Koenraad Tinel is kunstenaar, beeldhouwer en tekenaar. Zijn werk is soms hard, teder, tactiel en begaan met de wereld en het veld. Koenraad werd vooral bekend door zijn boek Scheisseimer waarin hij zijn oorlogsvlucht door Duitsland betekende.
“Toen ik een grafmonument voor mijn vader ging neerzetten – 40 jaar na zijn dood – heb ik wat in die grond zitten roefelen en er een stuk schedel en een been gevonden. Het kon niet anders dan dat ze van mijn vader waren, er was nooit iemand anders begraven geweest. Ik heb die beenderen in een doos gestoken en op de schouw gezet. Ik heb toen tegen mijn broers gezegd dat ik niet wou erven. Wat er in die doos zat, dat was een dichte herinnering, een stuk van mijn lijf... een symbool. Die doos was voor mij belangrijker dan die hele erfenis. Nu heb ik het aan mijn oudste kleinzoon gegeven.”.
(uit: De Houdbaarheid van Duurzaamheid, 2008)
15
Du Musst Dein Leben Ändern In zijn boek Du Musst Dein Leben Ändern gebruikt de filosoof Peter Sloterdijk een gedicht van Rainer Maria Von Rilke als uitgangspunt. De dichter staat voor een torso van Apollo in het Louvre. Hij bedenkt hoe het lijf zonder hoofd misschien nog meer zegt dan mét hoofd en dat het hem toespreekt, dat deze kunst hem iets beveelt…
Wij kenden het niet, zijn onbekend gezicht, de oogappels die daarin rijpten. Klaar gloeit zijn torso nog als een kandelaar, waarin zijn blik, teruggeschroefd, gezwicht, nog glanst en staart. Zou dan de boeg van zijn borst je nog verblinden, zou in ‘t stille draaien van lendenen de lach niet verstillen in ginds midden, dat het geslachtsdeel droeg? Anders stond deze steen er gedrochtelijk bij In de heldere stolp van zijn schouderpartij En had niet de glinster van roofdierenhuid; En brak ook niet meer uit al zijn randen als was hij een ster, geen plek van waaruit hij jou niet ziet: Je moet je leven veranderen
16
Doedel- en denkwerk - Wat ik vandaag ga oefenen -
17
18
Jelle Goossens: ik ben mister imperfect Jelle Goossens is medewerker van Vredeseilanden. In 2014 schreef hij een opinie in de Standaard waarin hij zich tot luie consument bekende. Uit de reacties bleek dat medewerkers van ngo’s perfect moesten zijn, maar dat is hij niet. “In informatica, computers, applicaties en interfacedesign is het een wetenschap op zich dat mensen van nature ontdekken op welke knoppen ze moeten gaan klikken. Als negentig procent van de gebruikers de juiste knop niet vindt, dan kijkt men naar de designer. In de winkels wijst met dan naar de consument die iets wil of net niet wil of die iets hadden moeten doen. Maar het gaat er uiteindelijk om goeie standaardinstellingen te hebben. Het is toch de beste manier om te zorgen dat iedereen een pensioenverzekering en ziekteverzekering heeft door er een standaardpakket van te maken. Wil je genoeg orgaandonoren? Maak iedereen donor, tenzij je opt-out. In onze voeding zou het ook zo kunnen. Je bent uiteindelijk in zo’n koopsituatie de mens waarnaar de situatie is ingericht”.
19
Doedel- en denkwerk - Hoe ik nog rond kom -
20
Bertolt Brecht: An Die Nachgeborenen De Duitse schrijver Bertolt Brecht is in 1933 ontsnapt aan het nazi-regime. Hij schijft An die Nachgeborenen in Denemarken en het gedicht wordt in 1939 voor het eerst opgevoerd in Parijs. Brecht wil doen wat goed is, maar weet ook niet wat dat dan precies is.
Aan wie na ons komen (fragment) ‌ Het is waar: ik kom nog rond Maar geloof me: dat is slechts toeval. Niets Van alles wat ik doe rechtvaardigt dat ik genoeg te eten heb Toevallig ben ik gespaard gebleven. (Wanneer mijn geluk ophoudt, ben ik verloren) Men zegt me: eet en drink en wees vrolijk, dat je te eten hebt! Maar hoe kan ik eten en drinken, wanneer Ik de hongerigen ontneem wat ik eet en Mijn glas water een dorstige tekort komt? En toch eet ik en drink ik. ‌
Het hele gedicht in Duits en Nederlands vind je in De Mooiste Gedichten: Bertolt Brecht, uitgeverij Lannoo/Atlas.
21
©Koen Tinel
22
23
HENDRIK DRAYE: het botst in mijn hoofd Hendrik Draye hoort tot de derde generatie van een familie supermarktuitbaters in Herent, nu aangesloten bij de Carrefour franchise. Hij is ook voortrekker van Herent als FairTradeGemeente en werkt met lokale boeren. “Een grote keten als Carrefour berekent benzinekilometers nog het beste, die leveren alles gecentraliseerd en heel efficiënt uit, die zijn van nature gericht op minder kilometers – omdat dat ook minder kost. Als ik dan van een boer van tien kilometer verder groenten en fruit inkoop, dan zijn dat extra kilometers die er niet zouden zijn mocht ik dat niet extra inkopen. Die afweging maakt het soms moeilijk, doet je soms twijfelen. Ik word niet in die nieuwe initiatieven gedwongen, ik ben daar vrij in maar het botst zeer vaak ik mijn hoofd”. “Dan weet je ook dat de hete appel dikwijls naar elkaar wordt doorgespeeld, naar de consument, maar ik denk dat wij - de retailers - negentig procent van de verantwoordelijkheid dragen. Wij moeten de katalysator zijn voor dat verduurzamen en verfairtraden. En ik ben een supermarktuitbater, ik ben dé persoon bij uitstek om iets te veranderen. Als ik het niet doe, wie gaat het dan wel doen? Ik ben degene die de bakken naar voor schuift”.
24
25
ŠJelle Goossens
Doedel- en denkwerk - Fruit dat in geometrische vormen groeit -
26
Jonge sla Alles kan ik verdragen, het verdorren van bonen, stervende bloemen, het hoekje aardappelen, kan ik met droge ogen zien rooien, daar ben ik werkelijk hard in. Maar jonge sla in september, net geplant, slap nog, in vochtige bedjes, nee.
uit: Alles op de fiets (1970) Rutger Kopland - Verzamelde gedichten, uitgeverij Van Oorschot 2015
27
ŠJelle Goossens
28
Els Dietvorst Els Dietvorst is kunstenares. In 1998 kwam ze naar Brussel wonen. In 2010 ging ze aan de westkust van Ierland schapen kweken en sindsdien probeert ze nooit meer een supermarkt binnen te komen. “De supermarkten willen een lamskoteletje dat abnormaal groot is. Zo groot dat de ooien niet meer kunnen lammeren, ze moeten opengesneden worden of gaan dood. Schapen hebben altijd zelfstandig kunnen lammeren, maar als je zo’n kotelet wilt, dan maak je een beest dat te groot is om geboren te worden. We kweken rasvervangingsschapen, schapen van het Welshe Lleyn-ras – een ras dat makkelijk lammert en genoeg melk heeft voor drie lammetjes. Een commerciële boer kruist die dan met een mannetje dat genoeg vlees heeft”. “Je komt als boer/herderin veel dichter bij de dood te staan. Ik had me voorgenomen na vijf jaar geen supermarkt meer binnen te komen en mijn eten zelf ook dood te doen, wetende dat het best een goed leven heeft gehad. Ik heb geleerd om kippen, ganzen en eenden te slachten. Dat kan je allemaal zelf. En we versnijden het ook zelf, maken het zelf schoon. Soms krijg je wel eens een reactie van de kinderen wanneer we weer een kip dooddoen, maar anderzijds is alles wat ons bord komt ook van ons. Dat is een immense rijkdom”. In de foyer van het Kaaitheater: fragmenten van de film in wording „I watched the white dogs of the dawn” van Els Dietvorst.
29
Fernando Pessoa: De Hoeder der kudden De mens, zegt Fernando Pessoa in een gedicht, is een hoeder van kudden. De kudden bestaan uit zijn woorden en gedachten en hij ziet ze, achteroverleunend in zijn stoel, verdwijnen. De liedtekst is vrij naar Pessoa bewerkt door Gerry De Mol.
Nooit had ik kudden om te hoeden En toch, ik zag ze voor me uit Mijn ziel, als herder, voor mijn voeten, Dreef wind en zon en mij vooruit ‌ Ik wou dat ik een willoos lam was Een hele kudde tegelijk Dat ik gespreid lag in het lang gras Honderdmaal de koning te rijk
De Hoeder Der Kudden van Fernando Pessoa is uitgegeven door de Arbeiderspers in een vertaling van August Willemse.
30
Doedel- en denkwerk - Mijn hoeders, en wie ik hoedt -
31
ŠJelle Goossens
32
PIET VANTHEMSCHE : Alle boeren zijn boeren Piet Vanthemsche was voorzitter van de Boerenbond van 2008 tot vorige week. Daarvoor was hij onder andere gedelegeerd bestuurder bij het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) en loodste hij het land ook door de varkenspest en dioxinecrisis. “Nieuwe vormen van landbouw zoals urban farming en community supported agriculture zijn vormen van landbouw die dikwijls bedreven worden door mensen die geen kinderen zijn van landbouwers, ze ontstaan in een stedelijke omgeving vanuit sociale motieven en zijn ingebed in armoedebestrijding, sociale bewegingen en sociale acties. Dat zijn de nieuwe boeren, zij gaan ons dingen leren die we vandaag niet kunnen. Alle boeren zijn boeren. In het Zuiden zie je vaak de rijkdom van de diverse landbouwsystemen, ik denk dat het heel belangrijk is om alle landbouw als landbouw te erkennen”. “Het doel van de groene revolutie was om werkelijk tot elke prijs voedselzekerheid te garanderen. Daarom hebben we zoals iedereen in die tijd mateloos gebruik gemaakt van de goedkope middelen die daartoe ter beschikking stonden: stoffen voor gewasbescherming, pesticiden, antibiotica, noem maar op. Die groene revolutie heeft zijn doel bereikt (behalve dan in Afrika). Maar de collatoral damage van dat systeem is te groot gebleken: voor het leefmilieu én voor de volksgezondheid. De volgende evolutie, waar we nu mee bezig zijn, zal die nevenschade moeten opheffen.”
33
Doedel- en denkwerk - Boeren die ook boeren zijn -
34
35
©Koen Tinel
Doedel- en denkwerk - Dingen die ik nog nooit gegeten heb -
36
A Modest proposal, Jonathan Swift A Modest Proposal is een tekst uit 1729 van Jonathan Swift, hij bevat een bescheiden voorstel om de honger in Ierland te lenigen. Het voorstel is heel modernistisch: alles is becijferd, er wordt rekening gehouden met neveneffecten, er zijn alleen maar voordelen: het bevat een korte ketenoplossing, de horeca zal floreren, en ook de handelsbalans van het land zal verbeteren. Een voorstel voor een duurzame transitie dat “naar ik hoop, niet vatbaar zal zijn voor enige weerstand”. Zijn niet alle baby’s om op te eten? Una Madre Comio Asado Su Hijo, uit de Sefardische traditie, beaamt.
“… een bedreven kok, die weet hoe zijn gasten te voorzien, zal zich dubbel plooien om dat alles net zo duur te maken als de klant het wil”. “Ik geef toe dat het voedsel wat verfijnd zal zijn, en daarom meest geschikt voor landeigenaars, die, omdat ze de ouders meestal toch al leeggezogen hebben, er ook wel geen enkel probleem mee zullen hebben om hun kinderen op te eten”.
Vind de volledige vertaalde versie op onze website: www.vredeseilanden.be/swift
37
Doedel- en denkwerk - Smaken van water -
38
Doedel- en denkwerk - Smaken die ik mis -
39
©Filip Van Roe
42
Ignaas Devisch: We verdragen dat tot we het weten Ignaas Devisch is professor ethiek, filosofie en medische filosofie aan de Universiteit Gent en de Arteveldehogeschool. Hij is voorzitter van De Maakbare Mens vzw – een organisatie die informeert en sensibiliseert over de maatschappelijke en ethische vragen bij biomedische ontwikkelingen – en bestuurder bij de Vereniging voor Filosofie en Geneeskunde. In 2013 verscheen van hem het boek ‘Ziek van gezondheid’, over de medicalisering van onze samenleving. “Alles wordt er in de winkels aan gedaan om ons te beïnvloeden: de plaats van de producten, de kleuren, de smaak… en dat verdragen we allemaal. Als het over choice editing gaat worden soms vragen gesteld bij een ethische beïnvloeding, maar de commerciële invloed staat niet ter discussie. We verdragen dat… tot we het weten. Wij beroepen ons erop dat we onze keuzes rationeel maken, en het is daarom dat die reclame ook werkt, maar het tegendeel is waar”.
41
Ovidius’s Candy Mountains De eeuwige lente, dat willen we allemaal. We kennen ons Paradijs, ons Cocagneland uit teksten van Goethe, van schilderijen van Bruegel, simpele countryliedjes, uit de Genesis en van Ovidius. Is het dat verlangen dat ons zover gebracht heeft? En hoe lang houden we die lente nog vol?
“Zelfs de grond was onbewerkt, geen mikpunt van houwelen, niet door de ploeg gewond, want alles groeide uit zichzelf, en blij met al die veldgewassen – ongevraagde groeisels – plukten ze van de aardbeiplant, van bessenstruiken, van kornoeljetakken, trokken bramen van de harde heesters of eikels van de breedgetakte boom van Jupiter. En eeuwig was er lente. Bloemen, niet uit zaad ontsproten warden door zachte zefiers met een koele bries bewaaid. Spoedig ook schoot er graan uit niet geploegde grond en droegen nimmer bewerkte akkers gele halmen, zwaar van tros. Rivieren stroomden rijk aan melk, sommige zelfs met nectar en uit de groene steeneik drupte gouden honingvocht.”
uit De Metamorfosen, Ovidius, vertaling M. D’Hane – Scheltema. Uitgeverij Athenaeum – @ Polak Van Gennep. 2008.
42
Doedel- en denkwerk - Wat ik ooit al heb geoogst -
43
Gerry De Mol Gerry De Mol bedacht en schreef deze voorstelling. Als socioloog, schrijver, muzikant en componist toerde hij met zijn groep Oblomow, Eva De Roovere en tal van andere projecten in (wereld) muziek- en theatermiddens. Hij schreef en produceerde theatervoorstellingen voor kinderen (Struisvis, Potvogel) en volwassenen (Hoorlog!!Hoorlog!!!) en schreef de boeken Het Draagbare Paradijs (over migreren), De Houdbaarheid van Duurzaamheid en HiHelloHalloHoi. Vorige week ging in de KVS zijn klassieke trio (piano, altviool, klarinet) “Younouss in de balein” in wereldpremière. Hij is oprichter en voorzitter van het Fonds Patrick De Spiegelaere voor een realistische beeldvorming. Voor vanavond schreef hij alle muziek, koos en bewerkte de teksten en mengt hij zich ongevraagd in de gesprekken. Ann Meskens Ethica, freelance filosofe en boekhandelaar Ann Meskens kreeg haar eerste opleiding aan de tuinbouwschool om dan filosofie en ethiek te gaan studeren. Ann schreef onder andere “Jacques Tati, een kwestie van kijken”, “The Making of” over mogelijke kunst en “Eindelijk buiten”, een wandelende filosofie. Ze is ook columniste bij MO*.
44
Yves De Pauw Runt als acteur en schrijver de Compagnie Lodewijk/Louis met actrices Iris van Cauwenbergh en Gert Portael. De eigenzinnige stijl van deze compagnie vertaalt zich in een speelse absurditeit die sterk geworteld is in de alledaagse realiteit. In 2016 schrijven Lodewijk/Louis en Gerry De Mol samen een stuk over de grenzen “Over de man die over de draad komt”. Lieve Van Lancker Sopraan Lieve Van Lancker is een zeer gewaardeerde zangpedagoge, maar blinkt ook uit met haar interpretaties van vooral barokrepertoire. Ze is vaak te gast als koorlid en soliste bij het wereldvermaarde Choeur de Chambre de Namur. Lieve zong al de eerste uitvoeringen van de cyclus “Hij heeft de zee gezien” van Gerry De Mol in de voorstelling Hoorlog!!Hoorlog!!!. Pieter De Praetere Altus Pieter De Praetere is een groot jong talent dat in het Kortrijks Vocaal Ensemble al zijn (Bach)strepen verdiende. Pieter is momenteel in de leer bij pedagoge Lena Lootens aan het conservatorium van Brussel. Hij wordt nu ook al vaak gevraagd voor de altus-solorollen in producties van il Fondamento. Lode Vercampt Cellist Lode Vercampt bracht het van begaafd cellowonderkind tot een zeer eigenzinnig cellist die elke stijl aankan. Lode ontwikkelde zich vooral in de hedendaagse muziek en door jazz en improvisatie geïnspireerde stijlen die hem geheel eigen zijn.
45
Doedel- en denkwerk - Voornemens die ik ga houden -
46
Deze voorstelling sluit aan bij een colloquium, georganiseerd in samenwerking met FEVIA, Fairtrade Belgium, Boerenbond en The Shift
47
Groenten die ik nog nooit gegeten heb - Aankopen waar ik wat beschaamd over ben - Recept voor een beter leven - Restjes gevonden in het supermarktkarretje - Gerijpte gedachten - De worsteling van vandaag Boeren die ook boeren zijn - Liedjes die ik nog moet zingen - Vlees waarvan ik teveel heb gegeten - Smaken die ik mis Oneetbare bladeren - Gefündenes Fressen - Dingen die ik nog nooit gegeten heb - Koffieringen - Recept voor iets om op te eten - Hoe ik vandaag weer mijn leven zal veranderen - Voedsel waar ik niet tegen kan - Beesten die ik zelf heb doodgedaan - Voer om op te sjieken - Gebakken peren waar ik mee zat - Mijn fiere valpartijen - Hoe ik nog rond kom - Menukaart voor een reuzenpanda - Wat is en beter niet is - Schapen die ik heb geteld - Wat ik vandaag ga oefenen - Komt uit het rek bedrogen voeding - Knolraap en lof, schorseneren en Roundup - De naam van alle vitaminen die ik gegeten heb - Waarom ik naar Boer Zoekt Vrouw keek - Soepvlekken en chocoladestrepen - Wat ik ooit al heb geoogst - Om op te eten, zo lief - Blad om ezelsoren in te maken - Bananen die niet krom genoeg zijn Mijn hoeders, en wie ik hoedt - Boeken die ik heb verslonden - Ongetelde calorieën - Tomaten die naar tomaten smaken - Minstens één idee - Fruit dat in geometrische vormen groeit - Tafelgenoten waar ik van geniet - Verpakkingen die te lastig waren - Lijst van lieve eetbare diertjes - Smaken van water - Snacks die ik niet meer eet - Boeren die ik persoonlijk ken - Planten die ik zelf geplant heb - Hoe ik morgen weer verder leef - Voornemens die ik ga houden - Hapjes die ik te snel heb doorgeslikt - De lente die ik miste - Du Musst Dein Leben Ändern - Blijven oefenen
©IJSBREKER nv • All rights reserved. • www.ijsbreker.be