Wijzer | jaargang 7 | 2011 | 1

Wijzer Nieuwe media

Pagina 4

Lectoraat crossmediadidactiek Pagina 8

10

Sterrenschool Zevenaar en nieuwe media

zo

Pagina 12

op ek o Ha de nz l7 e sta N st nd O an D0 T! d

Van ICT naar schoolmedia

Be

Leer voor je leven

Wijzer is een uitgave van IJsselgroep en verschijnt 4 keer per jaar | 2011 | jaargang 7 | nummer 1

Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 2

Inhoud

2 Nieuwe media 3 Kort 4 Through The Surface; Lectoraat

crossmediadidactiek IJsselgroep

6 2020: Juffrouw, mag ik meer

opdrachten?

IJsselgroep

Nieuwe media Kinderen zijn op school om iets te

voorbeeld van een nieuwe techniek

leren! Maar ook buiten de school

die de leerkracht enorm kan helpen

8 Column Van ICT naar school-

leren kinderen. Cultuuranalisten

bij het begrijpen van fouten en

beweren zelfs dat ze in toenemende

misconcepties bij kinderen én bij het

mate leren búiten de school. Vooral

kiezen van een geschikte proces-

kinderen die slim en gemotiveerd

gerichte didactiek.

media

8 Activiteiten IJsselgroep 9 Agenda IJsselgroep

gebruikmaken van de mogelijkheden

9 Agenda SONedutraining

van nieuwe media breiden hun

IJsselgroep kent sinds kort een

10 Schrijven en lezen in een

kennis spelenderwijs uit. Het

lectoraat crossmediadidactiek en

onderwijs ontkomt er niet aan zich te

wil dit lectoraat verbinden met het

verhouden tot nieuwe media. Nieuwe

grote belang dat we hechten aan het

media verrijken immers het didactisch

leren denken van kinderen. In dit

handelen van leerkrachten.

nummer leest u voorbeelden van

multimediale omgeving

11 ISE2020 op Nationale Onderwijs

Tentoonstelling 2011

12 Hoe kijkt Sterrenschool Zevenaar

projecten waarmee IJsselgroep

naar de ontwikkelingen rondom

Tijdens een rekenconferentie in

ervaring opdoet om het onderwijs

nieuwe media?

november 2010 in Utrecht spraken

‘bij de tijd’ te houden. Opdat

14 Creatief onderwijs door het

verschillende deskundigen de

kinderen ook ín school veel leren!

inzetten van verschillende

verwachting uit dat het niet lang

mediavormen

meer duurt voordat alle kinderen

• Joost Cohensius - de nieuwe lector

via hun eigen laptops of tablets

crossmediadidactiek - gaat op

een beredeneerd aanbod rekenen

pagina 4 in op zijn lectoraatsplan.

aangeboden krijgen, passend bij hun

In dit artikel neemt hij u mee in de

ontwikkeling. Op diezelfde conferentie

mediawereld en de veranderingen

werd een pen geïntroduceerd

die zich hierin afspelen. Ook laat hij

(de ‘livescribe’) die het hardop denken

zien hoe het mediaveld en het

van kinderen registreert, maar ook

onderwijs in deze vernieuwingen

alle kladjes en tussenstapjes die

staan en hoe crossmedia van meer

de samenwerking met onze klanten.

kinderen hebben gemaakt en gezet

waarde is voor leerlingen,

Met de Wijzer willen we onze klanten

om tot oplossingen te komen. Een

studenten en leerkrachten.

Colofon

Wijzer is het magazine voor klanten en relaties van IJsselgroep. Wijzer bevat nieuws over onze dienstverlening en

informeren én inspireren. Wijzer verschijnt 4 keer per jaar.

Redactie: Katinka van Roij, Patricia Hofs, Lisette Sellink en Ellen te Winkel.

Redactieadres IJsselgroep, Bachlaan 11 7002 MZ Doetinchem redactie@ijsselgroep.nl Aan dit nummer werkten mee: Eric Besselink, Joost Cohensius, Paul van Zoggel, Jeroen Rougoor en Marielle Dortant.

Opmaak: totdrukwerk Apeldoorn

Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 3

Educatieve Dienstverlening

• Op pagina 6 leest u een artikel

ISE 2020 is een combinatie van film

Boekbespreking

waarin de factor tijd binnen het

en game, waarin ISE de hoofdrol

basisonderwijs centraal staat. Wat

speelt. Zij is een virtuele leerkracht

als digitale media nu eens bijdraagt

en is op zoek naar de vijf trends in

aan het oplossen van een van de

het nieuwe onderwijs zoals film,

Van spelen tot serious

grootste uitdagingen van de

mobiele aplicaties, ‘serious gaming’,

gaming. Spel en spelen in de

basisschool!

sociale netwerken en ‘story telling’.

pedagogische beroepspraktijk,

Kom kijken naar de primeur van

Diny van der Aalsvoort.

film en game in de stand van

Het boek gaat in op hoe drie

IJsselgroep, hal 7 stand D010.

inspirerende denkers (John

• Van ICT naar schoolmedia; dat is de titel van de column op pagina 8.

Overal duikt er steeds meer nieuwe media om ons heen op. Wat houdt

Dewey, Lev Vygotsky en Jean • Op pagina 12 leest u een artikel

Piaget) over ‘spel’ schrijven.

het voor het onderwijs allemaal in,

over de toekomstige Sterrenschool

In een apart deel van het

al die nieuwe ICT-toepassingen?

Zevenaar. De directeur van deze

boek staan dertien bijdragen

En hoe geef je het vorm binnen een

nieuwe school - Lidwien Kok - is

van verschillende opleiders

school?

hiervoor aan het woord. Zij gaat in

van hogescholen en mede­­-

op wat een Sterrenschool inhoud

werkers van instellingen van

en hoe nieuwe media een plek

‘spel’. Ze beschrijven

media-educatie een belangrijk

krijgt binnen het onderwijs van

bijvoorbeeld spelend leren

speerpunt. De pabostudenten en

deze school.

in de onderbouw, serious

• Voor Iselinge Hogeschool is

gaming in het kader van

hun leerlingen op de stagescholen leren kundig, kritisch en

• Hoe kijkt de huidige pabostudent

vakken in primair en

vernieuwend omgaan met media.

aan tegen het inzetten van

secundair onderwijs, spelend

Hoe we werken aan dit speerpunt

verschillende mediavormen in het

onderzoeken in de boven-

in het programma van Iselinge

onderwijs? En hoe worden zij daar

bouw, spelen in de buiten-

Hogeschool leest u op pagina 10.

op voorbereid? Wout van Eekeren,

ruimte, op de brede school,

tweedejaarsstudent van de

in de wijk, of spelbegeleiding.

academische pabo Iselinge

Het boek is vanaf eind

in Utrecht - lanceert IJsselgroep het

Hogeschool, vertelt hier meer

januari te leen in het

project ISE2020, zie pagina 11.

over op pagina 14.

Kenniscentrum Onderwijs

• Tijdens de NOT - 25 t/m 29 januari

(KCO) van IJsselgroep bij u in de buurt.

Uw reactie Neem een keer een kijkje in het KCO en laat u voorlichten Uw reactie

• Anonieme reacties nemen wij niet

over de vele mogelijkheden

U kunt reageren op onze artikelen.

in behandeling, dus vermeld in uw

die het Kenniscentrum

Wij zijn benieuwd naar uw reacties.

mail uw naam en adres.

Onderwijs u te bieden heeft.

Onze spelregels: • Geef duidelijk aan op welk artikel,

• Als uw reactie wordt geplaatst vermelden we onderaan uw naam.

welk thema u reageert.

• Formuleer uw reactie kort en bondig in maximaal 250 woorden.

• De redactie kan reacties redigeren, bekorten of niet plaatsen.

Stuur uw reactie naar: redactie@ijsselgroep.nl

De adressen en openings­tijden van KCO vindt u op www.ijsselgroep.nl/kco.

Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 4

Iselinge Hogeschool

Joost Cohensius lector crossmediadidactiek Iselinge Hogeschool

Through The Surface In de mediawereld zien we een tendens, waarbij mediaplatforms steeds meer met elkaar versmelten en bij elkaar komen (convergeren). Stel je hierbij voor dat verschillende mediavormen als losse elementen bij een prisma komen, naar binnen worden gezogen en als één baan aan de andere kant weer naar buiten komen. Deze nieuw gevormde baan bestaat weliswaar uit verschillende mediavormen maar deze zijn met het blote oog niet als losse componenten te benoemen. Het is kortom een brij van niet gedefinieerde media.

Joost Cohensius

Versmelten en convergentie

onderwijs en hierdoor ontstaat een

te dichten tussen de snelle ontwik-

Zo versmelten op dit moment in

kloof tussen ontwikkelingen in

kelingen in het medialandschap en

hoog tempo met elkaar platforms als

het mediaveld en het onderwijs.

het onderwijs. Hiervoor breken we

internet, mobiel, televisie, print en

Ook de verschillende vakken in het

door de oppervlakte heen, als het

zelfs (live) evenementen. Ook sociale

onderwijs zouden meer kunnen

ware het water laten opspatten en

netwerken spelen hierbij een sterke

convergeren om zo te komen tot

een diepe duik nemen in een tot nu

en veelal verbindende rol. Tenslotte

verhalend onderwijs, zoals je

toe gesloten oppervlakte, namelijk

zien we ook dat de rol van het

bijvoorbeeld in games ziet.

die van het veelal in zichzelf

verhaal, de zogenaamde storytelling,

gekeerde onderwijs als het gaat om

steeds belangrijker wordt. We praten

Doorbreken en afscheid nemen

de omarming van cross­mediale

dan inmiddels al over transmedia,

‘Through The Surface’ (door de

trends en ontwikkelingen.

de nieuwste vorm van crossmedia

oppervlakte) is de titel van mijn

maar met een gelaagd verhaal.

lectoraatsplan en heeft een twee­

Ik zou het mooi vinden als we straks

Het complexe veld van deze

ledige betekenis. Enerzijds betekent

met z’n allen kunnen zeggen dat

zogenaamde convergentie is nog

het dat we met een verregaande

IJsselgroep en alle gerelateerde

niet terug te vinden binnen het

innovatieslag proberen het gat

scholen en instellingen niet alleen

Joost Cohensius (1958) is sinds 1 september 2010 werkzaam bij Iselinge Hogeschool als lector crossmediadidactiek.

Hij heeft zich de laatste 10 jaar van documentairemaker tot een allround crossmedia specialist ontwikkeld.

Hij heeft vele spraakmakende interactieve en digitale projecten gerealiseerd, die internationaal verschillende nominaties en prijzen hebben ontvangen. Naast zijn werk als lector crossmediadidactiek houdt Cohensius zich ook bezig met digitale kunstprojecten en de ontwikkeling van interactieve land art installaties.

Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 5

het water hebben doen rimpelen

ontwikkelen van een creatief digitaal

van crossmediadidactiek is nog veel

maar een golfbeweging hebben

laboratorium (gamelab) en het doen

onontgonnen. Juist daar is winst

laten ontstaan die ook anderen in

van relevant onderzoek. Anderzijds

te behalen. Ik wil het lectoraat dan

beweging heeft gebracht! Ik denk

moeten deze ontwikkelingen direct

ook vooral laten varen op deze

hierbij aan een nationale of wellicht

leiden tot nieuwe initiatieven en

zogenaamde ‘Blue Ocean Strategy’

zelfs (heel ambitieus) internationale

producten die door IJsselgroep

koers, waarbij de waarde voor alle

beweging.

commercieel kunnen worden

partijen ligt bij het ontwikkelen van

aangewend. Dit kan in de vorm van

innovatieve onderwijskundige

‘Door de oppervlakte’ betekent ook

advies, maar zeker ook

concepten en projecten.

dat we moeten proberen om

juist in de vorm van content

Meer waarde voor de studenten,

afscheid te nemen van de gebaande

gerelateerde producten zoals

paden en origineel moeten zijn.

nieuwe game formats of

Weg met oppervlakkige en voor de

digitale omgevingen.

hand liggende oplossingen maar

‘Kortom, crossmediadidactiek biedt enorme mogelijkheden voor uitdagend, inspirerend en vooral mooi onderwijs.’

laten we proberen om creatief en

Ik wil dan ook veel tijd steken in

innovatief te zijn. Alleen met deze

de ontwikkeling en productie van

insteek kunnen we komen tot

nieuwe ‘serious games’, waarbij

nieuwe inzichten en innovatieve

een belangrijk deel van de

producten die leiden tot beter

rechten en dus inkomsten in eigen

omdat ze met echt nieuwe

onderwijs, namelijk dat van de

hand gehouden kunnen worden. Zo

methodieken en projecten bezig

toekomst.

focussen we met het lectoraat op

kunnen zijn, meer waarde voor de

vooral zogenaamde ‘engine based

leerkrachten omdat ze kunnen leren

Direct profijt voor regioscholen

games’, waarbij de engine, de motor

en ontwikkelen en meer waarde voor

Het is mijn overtuiging om met het

van het spel ook ingezet kan worden

de scholen, omdat ze kunnen werken

lectoraat vooral praktisch invulling te

voor andere games. Met een

met de meest innovatieve producten.

geven aan nieuw onderwijs en om

zogenaamde ‘trans surface’ methode

En tenslotte creëren we ook een

onderzoek vooral zodanig in te

- door alle lagen van het onderwijs

meerwaarde voor de markt, omdat

zetten dat innovaties hiermee direct

heen - willen we onderwijs verbinden

we nieuwe markten aanboren en

gediend zijn en producten beter en

met storytelling en sociale

huidige klanten kunnen bedienen

sneller ontwikkeld kunnen worden.

netwerken. Wellicht hier nog wat

met nieuwe producten en nieuwe

Onderzoek is dus geen doel op zich.

mystiek samengevat, maar over een

klanten kunnen werven.

Met het lectoraat wil ik een heel

half jaar is er veel meer duidelijk.

duidelijk tweesporenbeleid realiseren.

Marktvraag of ‘blue ocean’?

Enerzijds moeten Iselinge Hogeschool

Meerdere keren ben ik tijdens de

en de regioscholen direct profijt

afgelopen periode geconfronteerd

hebben van het lectoraat door het

met de mogelijke tegenstelling

initiëren van nieuwe leermethoden,

tussen marktvraag en ontwikkeling

inzicht geven in de zich snel

van nieuwe plannen. Vanzelfsprekend

ontwikkelende mediawereld op

is het goed om naar de markt te

micro- en macroniveau, het

kijken, maar zeker binnen het veld

Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 6

IJsselgroep

2020: Juffrouw, mag ik En leerkrachten hebben weer tijd over...

Beter dan Sir Ken Robinson kan ik het niet omschrijven: ‘Our children are living in the most intensive stimulating period in the history of the earth.’ Nu hoor ik leerkrachten al roepen: ‘Wij ook!’ Leerkrachten hebben nog nooit hun handen zo vol gehad.

Het onderwijs is verdeeld in verschillende vakken met verschillende onderwerpen. Kinderen hebben steeds meer moeite hun aandacht er bij te houden en de leerkracht neemt steeds meer opvoedkundige taken van ouders over. Daarnaast kost schriften nakijken teveel tijd, techniek toepassen in de klas kost teveel tijd en is er niet genoeg tijd voor individuele aandacht. Kortom, leerkrachten hebben tijd te kort. Wat als digitale media nu

Paul van Zoggel

eens bijdraagt aan het oplossen van een van de grootste uitdagingen van de basisschool van nu…tijd!

Juffrouw, mag ik meer huiswerk?

vol geluk vertelde; ’Kijk mam, we

van Onderwijs is aangegeven dat

Toen ik op de basisschool zat, hadden

hebben eindelijk weer huiswerk!’

basisscholen in 2015 toegang moeten

we iedere twee weken huiswerk.

Ik durf te stellen dat dit heel snel

hebben tot middelen, om een deel

De ene keer moesten we een werk-

gaat gebeuren. Over vijf jaar zijn

van het onderwijs heel anders in te

­boekje ‘Geobas’ van buiten leren,

kinderen ‘begeistert’ en over acht à

richten. Waarom? Aansluiten bij de

twee weken later een werkboekje

negen jaar hebben leerkrachten weer

onderwijsbehoeften van leerlingen is

geschiedenis. Ik zag daar ongelofelijk

echt tijd over voor het begeleiden

het motto. Dit betekent onder

tegenop.

van individuele leerlingen.

andere aansluiten bij de leer- en

Wat zou het leuk zijn geweest als ik

leefwereld van leerlingen om tot

enthousiast met huiswerk naar huis

Anders inrichten

betere leerresultaten te komen.

was gerend en mijn moeder stralend

Nood breekt wet. Vanuit het ministerie

De huidige situatie is niet iets wat

Paul van Zoggel heeft in 2002 zijn Master behaald in animatiefilm en crossmediaproductie. Zijn thesis ging over denkprocessen in Oost en West Europa en hoe dat via animatiefilm tussen 1960 en 1990 naar voren kwam.

Na enkele jaren onderzoek en ontwikkeling bij de HKU in serious gaming voor kinderen en besluitvorming, realiseert Van Zoggel op dit moment verschillende crossmediale producties waarbij avontuur en didactiek centraal staan.

Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 7

meer opdrachten? voorkomen had kunnen worden, om in heldere Sir Ken Robinson termen

Thinking Skills is een groot onderwerp met allerlei invalshoeken en

te spreken; ‘It’s not that teachers

afbakeningen. Dit artikel verwijst naar een overzicht van acht denk-

want it this way, it’s just because that

processen waarvan Van Zoggel geloofd dat een leerkracht hiermee

happens this way.’ Wat belangrijk is

binnenkort leuker en leerzamer mee kan jongleren.

om de uitdaging individueel te herkennen en samen te erkennen.

En dit gebeurt. De afgelopen jaren is

Problemen oplossen, keuzes maken,

goed. De hoofdjes van nu hebben

er een enorme wens voor didactische

onderzoeken, veel informatie

door onder andere computerspellen

verbetering ontstaan. Het is de

verwerken, complexe relaties zien en

niet allemaal hetzelfde vertrekpunt

eerste keer in de geschiedenis dat

conceptvorming worden op een

in groep 1. Daarom is het geen luxe,

zowel leerkrachten, ouders én

speelse manier al natuurlijk

maar bittere noodzaak om in de

kinderen om verandering roepen.

ontwikkeld.

nabije toekomst flexibele individuele

Kinderen vervelen zich tijdens de les

leertrajecten voor kinderen uit te

omdat ze buiten school jongleren

zetten. Een individueel traject en

Sir Ken Robinson is schrijver,

met acht van de acht ‘thinking skills’

meer uitdagen is niet haalbaar via

spreker en bevlogen inter­-

en in de klas gemiddeld maar met

puur drukwerk; de computer en

nationaal creatief onderwijs

drie van de acht gerelateerde

slimme applicaties zijn hierin een

adviseur bij overheden,

denkprocessen serieus in de weer

belangrijk hulpmiddel.

stichtingen, onderwijs en

zijn. Natuurlijk is alles dan saai en

Digitale leermiddelen kunnen veel

kunstinstellingen.

leer je uiteindelijk minder omdat je

slimmer zelf corrigerend zijn en

In dit artikel staan twee

zintuigen en hoofd niet voldoende

daarmee een deel van het werk van

quotes uit zijn betoog:

geprikkeld worden om de aandacht

de leerkracht uit handen nemen.

Changing Education

erbij te houden. Indien basisscholen

De leerkracht heeft dan tijd over!

Paradigms, zie website:

vanaf groep 1 deze ‘thinking skills’

Tijd om zich te focussen op

sirkenrobinson.com.

via onder andere crossmediale

aansprekende inhoud, de moeilijk-

didactiek aanbieden, dus meer

heidsgraad en de denkprocessen die

denkprocessen prikkelen dan nu in

variëren per leerling. Als de leerkracht

Jongleren met ‘thinking skills’

de meeste methodes mogelijk is,

daarnaast ook de uitdaging aangaat

Kinderen krijgen tegenwoordig

sluit het leren weer aan bij de

om ook de verschillende vakken met

vanaf zes maanden letterlijk

leefwereld van de leerling.

verschillenden onderwerpen te laten

internetvideo’s met de paplepel ingegoten. Veel kinderen hebben

samenkomen, dan scheelt dit veel Tijd over

voorbereidingstijd en dan zal het kind

- voordat ze naar de basisschool

Vroeger kwam ieder kind met

dat nu... nu... en nu geboren wordt

gaan - spelletjes gespeeld die hun

ongeveer dezelfde bagage binnen;

over vijf jaar echt bij de les zijn.

hersenen al veel eerder dan vroeger

verstoppertje spelen, blokken,

aan het werk hebben gezet.

poppen en autootjes was gemeen-

Paul van Zoggel

Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 8

Column

Educatieve Dienstverlening

Van ICT naar schoolmedia

Activiteiten

Er duiken steeds meer nieuwe media om ons heen op. GPS, MP4-spelers,

Training Coöperatief vergaderen

Wii, Nintendo DSi, iPad noem maar op. Het einde is nog lang niet in zicht en alles (b)lijkt ook wel geschikt voor het onderwijs.

Vindt u uw vergaderingen ook zo productief? Nee? In de training Coöperatief vergaderen blijft u wel bij de les. In de training leert u echt

Op scholen zien we echter nog immer de ICT-coördinator rondlopen en wordt

samen te vergaderen. De training

er gesproken over ICT. Dit is echter een term die sterk geassocieerd wordt met

gaat uit van de door Spencer Kagan

techniek. In Engeland spreekt men daarom liever van ‘knowledge media’,

ontwikkelde ‘structures’, samen­

schoolmedia, een onderwijskundige tool. Maar is die schoolmedia wel van

werkingsvormen. U werkt met die

toegevoegde waarde?

structuren die het meeste resultaat hebben. De training start op 24

Onderzoek (‘Vier in Balans monitor 2010’ van Kennisnet en de Radboud

januari 2011 in Doetinchem.

Universiteit) wijst ondermeer uit dat: ‘Van steeds meer ICT-toepassingen is overtuigend aangetoond dat ICT de

Studiereis Stockholm - Zweden

kwaliteit en de productiviteit van het onderwijs kan vergroten. De vrijblijvend-

De studiereis naar Stockholm in

heid in ICT gebruik zal dus doorbroken moeten worden om meer rendement

februari 2011 is bedoeld om u te

uit het onderwijs te halen. Kwaliteit en rendement van onderwijs zijn te

inspireren, om kennis en expertise

verbeteren door ook samenwerking binnen en tussen scholen te verbeteren.

uit te wisselen en om concrete

Dit blijkt de belangrijkste bron voor duurzame innovatie te zijn.’

ideeën op te doen voor de inrichting van uw eigen school en organisatie.

Toegevoegde waarde? Zeker dus!

Wij bezoeken voor- en vroegscholen,

Maar hoe ga je van vrijblijvendheid naar structurele inzet van schoolmedia?

kindercentra en basisscholen.

Duurzame veranderingen binnen een school kunnen alleen maar plaats

Alle instellingen werken in brede

vinden als er wordt geïnvesteerd in training en begeleiding. Dankzij een goed

schoolverbanden en volgens de

begeleidingstraject zal de verandering landen in een school en zal de school

uitgangspunten van Reggio Emilia.

ook overgaan van ICT naar schoolmedia.

Ook is er tijd ingepland om Stockholm te verkennen.

Jeroen Rougoor ICT-coördinator CBS De Mate/CBS ’t Prisma

Cursus Train de trainer sociale

Bovenschools ICT-coördinator Scholengroep GelderVeste

vaardigheden

Onderwijskundig Adviseur ICT - QLiCT

Wilt u via sociale vaardigheids­ trainingen de sociale competenties van kinderen vergroten? Dan is de cursus Train de trainer sociale vaardigheden iets voor u. IJsselgroep start op 8 februari 2011 een nieuwe cursus in Apeldoorn en Zwolle.

Conferentie: Puberbrein... en nu de praktijk Beter gemotiveerde leerlingen door gebruik te maken van nieuwe onderzoeksgegevens bij de aanpak van uw dagelijkse onderwijspraktijk.

Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 9

Agenda

IJsselgroep Deze conferentie stelt de vertaling

IJsselgroep

SONedutraining

17 januari 2011

10 januari, Utrecht

Cursus Kanjertraining

Omgaan met gedragsproblemen

24 januari 2011

van de theorie naar het dagelijks

Training Coöperatief

11 januari, Utrecht

handelen in de praktijk centraal.

vergaderen

Coachen van leraren

optimaal kunt afstemmen op de

27 januari 2011

12 januari, Zwolle

ontwikkeling van het puberbrein.

Symposium Kinderen Krijgen

Kinderen met werkhoudings-

U krijgt de mogelijkheid om kennis,

Kansen

problemen

6 februari 2011

15 januari, Utrecht

Studiereis Stockholm

Meervoudige intelligentie en

U leert hoe u de onderwijsaanpak

ervaringen en nieuwe ideeën voor de versterking van uw onderwijsaanpak op te doen en met uw collega’s te delen.

Margriet Sitskoorn, hoofd van de Cognitieve Neuroscience Unit van

het jonge kind 8 februari 2011 Cursus Train de trainer sociale

18 januari, Utrecht

vaardigheden

Meervoudige intelligentie: basiscursus

het Universitair Medisch Centrum

15 maart 2011

Nederland, vertelt u aan de hand van

Conferentie Puberbrein…

25 t/m 29 januari, Utrecht

de laatste hersenonderzoeken over

en nu de praktijk

NOT

plaats op dinsdag 15 maart 2011 in

21 maart 2011

25 januari, Utrecht

Apeldoorn.

Klantendag regio Oost

Basisvaardigheden rekenen in

het puberbrein. De conferentie vindt

groep 3 en 4 Seminar: Leer voor je leven Komt u ook 21 of 22 maart 2011 naar onze inspiratieworkshops? We gaan dan graag met u in gesprek over waar u nu mee bezig bent en hoe u

22 maart 2011 Klantendag regio West

Didactiek wereldvakken 11 april 2011 Hercertificering Kanjertraining

in het teken van bedrijfsvoering,

8 februari, Utrecht Kleuters met druk gedrag

het onderwijs in de toekomst ziet.

De workshops staan onder andere

2 februari, Utrecht

Kijk voor meer informatie op www.ijsselgroep.nl/agenda.

12 februari, Utrecht Harry Vlonder rekenwonder

Marzano, crossmediale didactiek, opbrengstgericht werken en werving

4 maart, Zwolle

van invalleerkrachten.

Combinatie groep 2/3

Wij hebben David Leat als gast-­

9 maart, Utrecht

spreker uitgenodigd. David Leat is

Lastig gedrag als signaal

directeur van het Research Centre for Learning and Teaching aan de universiteit van Newcastle. In het Centre worden werkvormen ontwikkeld die het leren denken van leerlingen stimuleren. Het definitieve

17 maart, Doetinchem Rekenproblemen in de middenbouw 23 maart, Utrecht De plusgroep in de praktijk

programma volgt snel. Houd alvast de middag vrij in uw agenda en laat u verrassen en inspireren!

Kijk voor meer informatie op www.sonedutraining.nl.

Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 10

Iselinge Hogeschool

Schrijven en lezen in een multimediale omgeving Voor Iselinge Hogeschool is media-educatie een belangrijk speerpunt. Onze pabostudenten en hun leerlingen op de stagescholen leren kundig, kritisch en vernieuwend omgaan met media. Hoe werken we aan dit speerpunt in het programma van Iselinge Hogeschool? Een voorbeeld.

De tweedejaarsstudenten van de academische pabo lopen in het tweede semester stage in de bovenbouw.

Het lesprogramma van Iselinge Hogeschool besteedt in de module ‘Schrijfverdrijf en Lettervreten’ aandacht aan het gebruik van multimediale middelen. De studenten ontdekken hoe zij deze kunnen inzetten om kinderen schrijfbereid en leeshongerig te maken.

Schrijven met de computer

besproken. Breng leerlingen via de

2005). Hoe kan die zeven voor lezen

Schrijfonderwijs op de basisschool is

computer met elkaar in contact; de

een acht worden?

sterk leraargestuurd (Franssen &

computer kan een middel zijn om

Onze studenten gaan in hun klassen

Aarnoutse, 2003). Onderlinge

kinderen te stimuleren te gaan

aan het werk met vijf vensters van

inter­actie, samenwerking, elkaar

schrijven. De leerlingen kunnen

de canon van de geschiedenis:

instrueren worden weinig

met behulp van de computer vrij

zij lezen boeken bij deze vensters en

gestimuleerd. Het reflecteren op het

eenvoudig teksten reviseren, waarbij

ontwikkelen hierbij lees- en schrijf­

schrijfproduct en het schrijfproces,

ze elkaar van feedback voorzien.

activiteiten (kijk op www.entoen.nu

het praten over wat geschreven is,

zie boek- en filmtips). Zij ontwerpen

gebeurt nauwelijks. Hier biedt de

Lezen en een digitale

een digitale ontmoetingsplaats voor

computer mogelijkheden!

ontmoetingsplaats

hun leerlingen en de leerkrachten

De computer heeft er immers voor

Meisjes en jongens waarderen

van de stagescholen. In deze digitale

gezorgd dat kinderen, meer dan

internetten, sporten, televisiekijken

omgeving kunnen teksten van

vroeger, schrijven en met elkaar

en computergames met een

kinderen, filmpjes, foto’s uitgewisseld

communiceren: via mail en chatbox

rapportcijfer hoger dan een acht.

worden.

wordt heel wat geschreven en

Lezen krijgt een zeven (Lubbinge, Resultaat De leerlingen van de groepen 7 en 8 ontmoeten elkaar via een literaire blog die ook toegankelijk is voor hun leerkrachten. Een mooie aanzet tot het op grotere schaal inzetten van dit medium in de onderwijspraktijk, waardoor kinderen schrijfbereid en leeshongerig worden.

Zie voor een Engelstalig voorbeeld van een literaire blog op kpetv.blogspot.com.

Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 11

Iselinge Hogeschool

ISE2020 op Nationale Onderwijs Tentoonstelling 2011 ISE2020 is op het gebied van crossmediadidactiek het eerste lectoraatsproject van Iselinge Hogeschool dat nu in ontwikkeling is. ISE is de naam van de persoon die de hoofdrol speelt in de combinatie van film en game, maar betekent ook Interactive School Environment 2020.

IJsselgroep lanceert dit project op de NOT eind januari 2011. ISE is een virtuele leerkracht en gaat op zoek naar vijf trends in het nieuwe onderwijs zoals film en video, mobiele applicaties, ‘serious gaming’, sociale netwerken en storytelling.

Haar zoektocht eindigt bij het inzicht

Waar vooral eerst werd gefocust op

pagina. Zo kunnen we werken aan

in convergentie (samenkomen van

animaties, wordt nu veel vaker

een ‘echt’ verhaal rondom ISE.

de vijf trends) en haar eigen rol

gebruik gemaakt van echt beeld,

De game is modulair gebouwd,

hierin. Maar daarnaast biedt ISE - in

zoals in een film. De leerkracht in de

zodat we steeds nieuwe informatie

de vorm van de game ISE2020 aan

film (een actrice) speelt straks ook

kunnen toevoegen en altijd actueel

studenten en onderwijzend perso-

de hoofdrol in de game en kan

zijn om zo direct op de laatste

neel - de mogelijkheid om op

uitgroeien tot het gezicht van

ontwikkelingen op media- en

vernieuwende wijze de vijf trends

Iselinge Hogeschool, waarbij ze ons

onderwijsgebied in te inspelen.

zelf te ontdekken en te vertalen naar

via blogs, videodagboeken et cetera

innovatief en origineel onderwijs.

op de hoogte houdt van haar

ISE2020 geeft hiermee een impuls

belevenissen als leerkracht.

aan het onderwijs.

Volg ISE Verbinding tussen film en game

Het idee is dat iedereen in de

ISE2020 is een project dat inhaakt in

toekomst ISE kan volgen op de

op de trend die we zien binnen de

website, maar het is ook de bedoeling

gaming industrie, namelijk de

dat de films te zien zijn op YouTube

verbinding tussen film en game.

en haar eigen Facebook en Hyves

Tip Kom kijken tijdens de NOT bij IJsselgroep, hal 7 stand D010, voor de demo van de game en de film met ISE.

Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 12

Educatieve Dienstverlening

Hoe kijkt Sterrenschool Zevenaar naar de ontwikkelingen rondom nieuwe media?

Vijf vragen aan Lidwien Kok, directeur van de toekomstige Sterrenschool Zevenaar

Anita Manten (links) en Lidwien Kok

Wat houdt het precies in een

opnieuw afvraagt: ‘Welke leerstijl

en hoe kunnen leerlingen leren met

Sterrenschool?

past bij deze leerling?’ De leerstijl kan

en van elkaar. En dit alles niet

Een andere manier van kijken naar

voor een leerling zelfs verschillend

vrijblijvend en in een losse sfeer!

het primair onderwijs, dat is wat de

zijn per vak! Het vak lezen vraagt

Nee, het aanbieden van onderwijs is

uitgangspunten zijn van een

bijvoorbeeld bij een bepaalde

binnen bepaalde kaders want

Sterrenschool. Het biedt passend

leerling een andere leerstijl dan het

kwaliteit, dat is wat wij de leerlingen

onderwijs vanuit een vijf-sterren

vak rekenen. Centraal staat bij een

willen leveren.’

onderwijsconcept (zie kader) met

Sterrenschool: ‘Hoe leert de leerling

aanvullende diensten voor 0 tot 12 jarigen. In Zevenaar start op 31 januari 2011 een nieuwe Sterrenschool. Lidwien Kok is van deze nieuwe onderneming de directeur.

Kok legt uit: ‘Leerlingen maatwerk bieden is ster nummer drie van een Sterrenschool. Het onderwijs zo flexibel aanbieden aan de leerlingen,

De vijf sterren van De Sterrenschool zijn: ***** De school is het hele jaar open ***** Eén adres voor alle kinderdiensten vanaf nul jaar ***** Maatwerk voor ieder kind ***** Uitblinken in rekenen, taal en lezen ***** Binding in de buurt

dat elke leerling zijn eigen leer-

Meer informatie zie www.sterrenschoolzevenaar.nl en

arrangement heeft. Dit houdt voor

www.sterrenschool.nl.

de leerkracht in dat hij zich steeds

Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 13

Is nieuwe media een meerwaarde voor het onderwijs en de leerlingen?

Op 31 januari 2011 opent Sterrenschool Zevenaar haar deuren in.

Kok geeft aan dat ze, straks voor de

Lidwien Kok is de directeur van deze nieuwe onderwijsinstelling.

leerlingen van Sterrenschool

Kok heeft - als leerkracht en leidinggevende - ervaring met het reguliere

Zevenaar, in nieuwe media en alle

onderwijs, het voortgezet onderwijs, de voorschoolse opvang en

digitale middelen volop mogelijk­

cluster vier en drie onderwijs. Haar kracht is de grote ervaring die zij

heden ziet. ‘Door te visualiseren komt

heeft op het gebied van individuele leerarrangementen, naast het ‘met

onderwijs veel dichter bij de leerlin-

de voeten in de modder en het hoofd in de wolken’ mentaliteit.

gen. Ook maak je het rijker voor leerlingen, je prikkelt ze veel meer om hun eigen zoektocht te ontdekken.

‘Oneindige kansen voor kinderen, leerkrachten en ouders, zo zie ik Sterrenschool Zevenaar’

beetje weet. Ook kunnen al deze

voor jouw leerling of onderwijs­

ontwikkelingen op het gebied van

systeem. In de toekomst werken we

nieuwe media de manier zijn, of de

nog zeker met boeken, maar wel

kans zijn om meer mannen naar het

aangevuld met nieuwe media!’

onderwijs te krijgen! Nieuwe media biedt kansen om in te spelen op de

Wat is de bijdrage van IJsselgroep

huidige maatschappij.’

aan Sterrenschool Zevenaar?

‘De visie van Sterrenschool Zevenaar

Zijn er valkuilen en hobbels op het

is geschreven door Anita Manten,

Hoe kunnen we nieuwe media zo

digitale pad te verwachten?

onderwijskundige bij IJselgroep.

inzetten en inrichten dat het meer

‘Nee, volgens mij geen valkuilen

De visie die zij heeft geschreven gaat

aansluit op de belevingswereld van

maar wel hobbels’, geeft Kok aan.

uit van drie bouwstenen. Deze drie

de leerlingen. Hoe maak je het meer

‘En met hobbels bedoel ik dan

intrinsiek door bijvoorbeeld ‘serious

bijvoorbeeld dat er in het reguliere

games’ in te zetten? Je krijgt dan een

onderwijs heel veel is ontwikkeld

situatie dat thuis en school in het

maar niet gestroomlijnd. E-learning

verlengde van elkaar liggen.

bestaat, maar een leerlijn vullen met

Wat nog wel heel belangrijk is om

verschillende soorten opdrachten die

te noemen; dat digitale middelen

het beste aansluiten bij een bepaalde

hulp­middelen zijn en niet het doel

leerling, dat is er nog niet op het

op zich.’

gebied van e-learning.

bouwstenen zijn de basis, een

Het invoeren van nieuwe media in je

concept dat nu verder wordt door­

Wat brengt nieuwe media de

onderwijs is een leerreis! En die

ontwikkeld. Hierin spelen leerkrachten,

leerkracht zelf?

uitdaging gaat Sterrenschool

leerlingen en ouders ook een rol.

‘Voor de leerkracht’, vervolgt Kok, ‘zie

Zevenaar graag aan. Je gaat uit van

Vanuit IJsselgroep blijft ze Sterren-

ik grote ontwikkelingen en uitdagingen

je reguliere methoden en daarnaast

school Zevenaar verder begeleiden in

voor zichzelf. De leerkracht heeft nu

ga je dan kijken wat kan ik extra

het hele ontwikkelproces.’

de mogelijkheid om het onderwijs

inzetten en hoe geef ik het vorm?

‘Alle ontwikkelingen rondom nieuwe

anders vorm te gaan geven. Je kunt

Zie al die nieuwe mogelijkheden als

media bieden veel nieuwe kansen’,

kijken wat het talent is van het kind

ballen in een ballenbak. Je pakt er dat

benadrukt Manten. ‘Niet alleen voor

en echt werken aan talentonwikkeling

uit wat op dat moment goed werkt

de leerlingen maar ook voor leer-

‘Door nieuwe media wordt het vak leerkracht aantrekkelijk voor zowel mannen als vrouwen’

bij het kind. Daarnaast heeft de

krachten. De technische kant van

leerkracht nu de mogelijkheid om

nieuwe media zorgt er voor, dat het

onderwijs betekenisvoller voor zichzelf te maken. Je kunt je nu ontwikkelen als excellente leerkracht en niet de leerkracht die van alles een

‘Digitale middelen zijn hulpmiddelen en niet het doel op zich!’

ook interessant wordt voor een andere doelgroep. Het vak leerkracht wordt aantrekkelijk voor zowel vrouwen als mannen!’

Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 14

Iselinge Hogeschool

Creatief onderwijs door het inzetten v Hoe kun je leerlingen nog meer motiveren en stimuleren met nieuwe media?

De ontwikkelingen op het gebied van nieuwe media gaan hard. Hoe kun je als leerkracht je lessen met nieuwe media creatief inrichten én inspelen op de behoefte van de leerlingen in de klas?

Wout van Eekeren

en de publicatie op internet of cd/

dan in mijn onderwijs­situatie video,

dvd. Digital Creator is van oorsprong

filmpjes of PowerPoint inzetten om

een Engelstalig project en is in

zo inspirerend en creatief mogelijk

Nederland geïntroduceerd door

les te geven? Want dat is wat ik

KPC groep. Op dit moment maken

graag wil. Leerlingen motiveren en

basisscholen waar stagiaires zijn van

stimuleren om iets te willen leren!

Iselinge Hogeschool al kennis met

Een pakkende opening van een les

het pakket.

kan leerlingen gelijk boeien en binden. Zet bijvoorbeeld bij een

Je ziet je leerlingen heel vlot

Willen leren

omgaan met de computer en hun

De pabostudenten die bij Iselinge

mobieltjes. Ze vinden het ook leuk,

Hogeschool met het pakket werken

omgaan met beelden en geluid.

zijn heel enthousiast. Tijd voor een

Maar hoe maak je filmpjes,

gesprek met een aanstaande

animaties en bewerk je foto’s?

leerkracht. Wout van Eekeren is

En hoe verwerk je deze middelen in

tweedejaarsstudent en heeft

je lessen? Dat leer je als leerkracht

ondertussen zes van de acht

niet even tussen al je werkzaamheden

modulen van het pakket gevolgd.

door. ‘Digital Creator’ kan hier een

Iselinge Hogeschool is op dit moment de eerste pabo-opleiding die Digital Creator in het curriculum

‘Er gaat de komende jaren veel veranderen in het basisonderwijs.‘ Of gebruik bij geschiedenis in plaats van alleen de tijdsbalk op de muur

oplossing voor zijn.

Online training

natuurles eens film en geluid in.

eens een filmpje waarop je bijvoor-

‘De uitdaging voor mij straks als leerkracht voor de klas: hoe kan ik een kind stimuleren om iets te willen leren!’

beeld weer kunt doorklikken naar verdiepende informatie over Willem van Oranje en kijk dan eens naar de tijdbalk op de muur of in het boek!’

van de (academische) pabo heeft.

Koudwatervrees

De pabostudenten leren in acht

Van Eekeren geeft aan dat hij nog

modulen omgaan met diverse

Van Eekeren legt enthousiast uit:

regelmatig een afwachtende houding

mediavormen en hoe ze die kunnen

‘Straks als ik voor de klas sta, wil ik

tegenkomt in het onderwijs als je het

inzetten bij een les. De verschillende

mijn lessen graag zoveel mogelijk

hebt over nieuwe media. Dat blijkt

modulen behandelen: geluid, film,

laten aansluiten bij de belevings­

eigenlijk altijd om koudwatervrees te

digitale video, animaties, fotografie

wereld van de kinderen. En hoe kan ik

gaan. Als je leerkrachten goede

Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 15

van verschillende mediavormen uitleg geeft, zijn ze zeer enthousiast

aangeboden op hun eigen iPad en

over de mogelijkheden van nieuwe

hierdoor kun je dus heel goed

media en hoeveel creatiever je het

leerlingen gedifferentieerd

onderwijs hiermee kunt maken.

onderwijs aanbieden. De

Er gaat dus de komende jaren veel

basis足vaardigheden - leren

veranderen in het basisonderwijs,

schrijven, hoofdrekenen et

dat weet Van Eekeren zeker.

cetera - die blijven en het schriftje blijft ook nog bestaan.

In 2020 iedereen een iPad

Nieuwe media zorgt voor een

Henk Kip is docent mediawijsheid

aanvullende creatieve manier

en onderwijsadviseur bij IJsselgroep.

van onderwijs geven aan de

Hoe kijkt hij aan tegen de ontwikke-

leerling van de toekomst.

lingen op het gebied van nieuwe media en het invoeren hiervan in de klas zeg in 2020? Kip gaat er vanuit dat op veel scholen in 2020, leerlingen met een iPad werken.

De leerlingen krijgen stof

Voor meer informatie mail naar henk.kip@ijsselgroep.nl en bekijk de film op leraar24.nl, mediawijsheid - digital creator.

Henk Kip

Leer voor je leven

IJsselgroep Almere

IJsselgroep Apeldoorn

IJsselgroep Doetinchem

info@ijsselgroep.nl

Louis Armstrongweg 120

2e Wormenseweg 80

Bachlaan 11

www.ijsselgroep.nl

1311 RL Almere

7331 VG Apeldoorn

7002 MZ Doetinchem

Telefoon 088 093 10 00

Telefoon 088 093 10 00

Telefoon 088 093 10 00

Fax 036 707 48 19

Fax 055 599 44 60

Fax 088 093 19 90

IJsselgroep Gramsbergen

IJsselgroep Lelystad

IJsselgroep Steenwijk

De Esch 1a

Meentweg 14

Tukseweg 128a

7783 CG Gramsbergen

8224 BP Lelystad

8331 LH Steenwijk

Telefoon 088 093 10 00

Telefoon 088 093 10 00

Telefoon 088 093 10 00

Fax 0320 22 50 69 IJsselgroep Zwolle Dr. Klinkertweg 8b 8025 BS Zwolle Telefoon 088 093 10 00 Fax 038 453 24 45

Iselinge Hogeschool

SONedutraining

Bachlaan 11

Bachlaan 11

7002 MZ Doetinchem

7002 MZ Doetinchem

Telefoon 088 093 10 00

Telefoon 088 093 17 00

Fax 088 093 19 90

Fax 088 093 19 90

info@iselinge.nl

info@sonedutraining.nl

www.iselingehogeschool.nl

www.sonedutraining.nl

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.