Wijzer Nieuwe media
Pagina 4
Lectoraat crossmediadidactiek Pagina 8
10
Sterrenschool Zevenaar en nieuwe media
zo
Pagina 12
op ek o Ha de nz l7 e sta N st nd O an D0 T! d
Van ICT naar schoolmedia
Be
Leer voor je leven
Wijzer is een uitgave van IJsselgroep en verschijnt 4 keer per jaar | 2011 | jaargang 7 | nummer 1
Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 2
Inhoud
2 Nieuwe media 3 Kort 4 Through The Surface; Lectoraat
crossmediadidactiek IJsselgroep
6 2020: Juffrouw, mag ik meer
opdrachten?
IJsselgroep
Nieuwe media Kinderen zijn op school om iets te
voorbeeld van een nieuwe techniek
leren! Maar ook buiten de school
die de leerkracht enorm kan helpen
8 Column Van ICT naar school-
leren kinderen. Cultuuranalisten
bij het begrijpen van fouten en
beweren zelfs dat ze in toenemende
misconcepties bij kinderen én bij het
mate leren búiten de school. Vooral
kiezen van een geschikte proces-
kinderen die slim en gemotiveerd
gerichte didactiek.
media
8 Activiteiten IJsselgroep 9 Agenda IJsselgroep
gebruikmaken van de mogelijkheden
9 Agenda SONedutraining
van nieuwe media breiden hun
IJsselgroep kent sinds kort een
10 Schrijven en lezen in een
kennis spelenderwijs uit. Het
lectoraat crossmediadidactiek en
onderwijs ontkomt er niet aan zich te
wil dit lectoraat verbinden met het
verhouden tot nieuwe media. Nieuwe
grote belang dat we hechten aan het
media verrijken immers het didactisch
leren denken van kinderen. In dit
handelen van leerkrachten.
nummer leest u voorbeelden van
multimediale omgeving
11 ISE2020 op Nationale Onderwijs
Tentoonstelling 2011
12 Hoe kijkt Sterrenschool Zevenaar
projecten waarmee IJsselgroep
naar de ontwikkelingen rondom
Tijdens een rekenconferentie in
ervaring opdoet om het onderwijs
nieuwe media?
november 2010 in Utrecht spraken
‘bij de tijd’ te houden. Opdat
14 Creatief onderwijs door het
verschillende deskundigen de
kinderen ook ín school veel leren!
inzetten van verschillende
verwachting uit dat het niet lang
mediavormen
meer duurt voordat alle kinderen
• Joost Cohensius - de nieuwe lector
via hun eigen laptops of tablets
crossmediadidactiek - gaat op
een beredeneerd aanbod rekenen
pagina 4 in op zijn lectoraatsplan.
aangeboden krijgen, passend bij hun
In dit artikel neemt hij u mee in de
ontwikkeling. Op diezelfde conferentie
mediawereld en de veranderingen
werd een pen geïntroduceerd
die zich hierin afspelen. Ook laat hij
(de ‘livescribe’) die het hardop denken
zien hoe het mediaveld en het
van kinderen registreert, maar ook
onderwijs in deze vernieuwingen
alle kladjes en tussenstapjes die
staan en hoe crossmedia van meer
de samenwerking met onze klanten.
kinderen hebben gemaakt en gezet
waarde is voor leerlingen,
Met de Wijzer willen we onze klanten
om tot oplossingen te komen. Een
studenten en leerkrachten.
Colofon
Wijzer is het magazine voor klanten en relaties van IJsselgroep. Wijzer bevat nieuws over onze dienstverlening en
informeren én inspireren. Wijzer verschijnt 4 keer per jaar. Redactie: Katinka van Roij, Patricia Hofs, Lisette Sellink en Ellen te Winkel. Redactieadres IJsselgroep, Bachlaan 11 7002 MZ Doetinchem redactie@ijsselgroep.nl Aan dit nummer werkten mee: Eric Besselink, Joost Cohensius, Paul van Zoggel, Jeroen Rougoor en Marielle Dortant. Opmaak: totdrukwerk Apeldoorn
Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 3
Educatieve Dienstverlening
• Op pagina 6 leest u een artikel
ISE 2020 is een combinatie van film
Boekbespreking
waarin de factor tijd binnen het
en game, waarin ISE de hoofdrol
basisonderwijs centraal staat. Wat
speelt. Zij is een virtuele leerkracht
als digitale media nu eens bijdraagt
en is op zoek naar de vijf trends in
aan het oplossen van een van de
het nieuwe onderwijs zoals film,
Van spelen tot serious
grootste uitdagingen van de
mobiele aplicaties, ‘serious gaming’,
gaming. Spel en spelen in de
basisschool!
sociale netwerken en ‘story telling’.
pedagogische beroepspraktijk,
Kom kijken naar de primeur van
Diny van der Aalsvoort.
film en game in de stand van
Het boek gaat in op hoe drie
IJsselgroep, hal 7 stand D010.
inspirerende denkers (John
• Van ICT naar schoolmedia; dat is de titel van de column op pagina 8. Overal duikt er steeds meer nieuwe media om ons heen op. Wat houdt
Dewey, Lev Vygotsky en Jean • Op pagina 12 leest u een artikel
Piaget) over ‘spel’ schrijven.
het voor het onderwijs allemaal in,
over de toekomstige Sterrenschool
In een apart deel van het
al die nieuwe ICT-toepassingen?
Zevenaar. De directeur van deze
boek staan dertien bijdragen
En hoe geef je het vorm binnen een
nieuwe school - Lidwien Kok - is
van verschillende opleiders
school?
hiervoor aan het woord. Zij gaat in
van hogescholen en mede-
op wat een Sterrenschool inhoud
werkers van instellingen van
en hoe nieuwe media een plek
‘spel’. Ze beschrijven
media-educatie een belangrijk
krijgt binnen het onderwijs van
bijvoorbeeld spelend leren
speerpunt. De pabostudenten en
deze school.
in de onderbouw, serious
• Voor Iselinge Hogeschool is
gaming in het kader van
hun leerlingen op de stagescholen leren kundig, kritisch en
• Hoe kijkt de huidige pabostudent
vakken in primair en
vernieuwend omgaan met media.
aan tegen het inzetten van
secundair onderwijs, spelend
Hoe we werken aan dit speerpunt
verschillende mediavormen in het
onderzoeken in de boven-
in het programma van Iselinge
onderwijs? En hoe worden zij daar
bouw, spelen in de buiten-
Hogeschool leest u op pagina 10.
op voorbereid? Wout van Eekeren,
ruimte, op de brede school,
tweedejaarsstudent van de
in de wijk, of spelbegeleiding.
academische pabo Iselinge
Het boek is vanaf eind
in Utrecht - lanceert IJsselgroep het
Hogeschool, vertelt hier meer
januari te leen in het
project ISE2020, zie pagina 11.
over op pagina 14.
Kenniscentrum Onderwijs
• Tijdens de NOT - 25 t/m 29 januari
(KCO) van IJsselgroep bij u in de buurt.
Uw reactie Neem een keer een kijkje in het KCO en laat u voorlichten Uw reactie
• Anonieme reacties nemen wij niet
over de vele mogelijkheden
U kunt reageren op onze artikelen.
in behandeling, dus vermeld in uw
die het Kenniscentrum
Wij zijn benieuwd naar uw reacties.
mail uw naam en adres.
Onderwijs u te bieden heeft.
Onze spelregels: • Geef duidelijk aan op welk artikel,
• Als uw reactie wordt geplaatst vermelden we onderaan uw naam.
welk thema u reageert. • Formuleer uw reactie kort en bondig in maximaal 250 woorden. • De redactie kan reacties redigeren, bekorten of niet plaatsen.
Stuur uw reactie naar: redactie@ijsselgroep.nl
De adressen en openingstijden van KCO vindt u op www.ijsselgroep.nl/kco.
Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 4
Iselinge Hogeschool
Joost Cohensius lector crossmediadidactiek Iselinge Hogeschool
Through The Surface In de mediawereld zien we een tendens, waarbij mediaplatforms steeds meer met elkaar versmelten en bij elkaar komen (convergeren). Stel je hierbij voor dat verschillende mediavormen als losse elementen bij een prisma komen, naar binnen worden gezogen en als één baan aan de andere kant weer naar buiten komen. Deze nieuw gevormde baan bestaat weliswaar uit verschillende mediavormen maar deze zijn met het blote oog niet als losse componenten te benoemen. Het is kortom een brij van niet gedefinieerde media.
Joost Cohensius
Versmelten en convergentie
onderwijs en hierdoor ontstaat een
te dichten tussen de snelle ontwik-
Zo versmelten op dit moment in
kloof tussen ontwikkelingen in
kelingen in het medialandschap en
hoog tempo met elkaar platforms als
het mediaveld en het onderwijs.
het onderwijs. Hiervoor breken we
internet, mobiel, televisie, print en
Ook de verschillende vakken in het
door de oppervlakte heen, als het
zelfs (live) evenementen. Ook sociale
onderwijs zouden meer kunnen
ware het water laten opspatten en
netwerken spelen hierbij een sterke
convergeren om zo te komen tot
een diepe duik nemen in een tot nu
en veelal verbindende rol. Tenslotte
verhalend onderwijs, zoals je
toe gesloten oppervlakte, namelijk
zien we ook dat de rol van het
bijvoorbeeld in games ziet.
die van het veelal in zichzelf
verhaal, de zogenaamde storytelling,
gekeerde onderwijs als het gaat om
steeds belangrijker wordt. We praten
Doorbreken en afscheid nemen
de omarming van crossmediale
dan inmiddels al over transmedia,
‘Through The Surface’ (door de
trends en ontwikkelingen.
de nieuwste vorm van crossmedia
oppervlakte) is de titel van mijn
maar met een gelaagd verhaal.
lectoraatsplan en heeft een twee
Ik zou het mooi vinden als we straks
Het complexe veld van deze
ledige betekenis. Enerzijds betekent
met z’n allen kunnen zeggen dat
zogenaamde convergentie is nog
het dat we met een verregaande
IJsselgroep en alle gerelateerde
niet terug te vinden binnen het
innovatieslag proberen het gat
scholen en instellingen niet alleen
Joost Cohensius (1958) is sinds 1 september 2010 werkzaam bij Iselinge Hogeschool als lector crossmediadidactiek. Hij heeft zich de laatste 10 jaar van documentairemaker tot een allround crossmedia specialist ontwikkeld. Hij heeft vele spraakmakende interactieve en digitale projecten gerealiseerd, die internationaal verschillende nominaties en prijzen hebben ontvangen. Naast zijn werk als lector crossmediadidactiek houdt Cohensius zich ook bezig met digitale kunstprojecten en de ontwikkeling van interactieve land art installaties.
Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 5
het water hebben doen rimpelen
ontwikkelen van een creatief digitaal
van crossmediadidactiek is nog veel
maar een golfbeweging hebben
laboratorium (gamelab) en het doen
onontgonnen. Juist daar is winst
laten ontstaan die ook anderen in
van relevant onderzoek. Anderzijds
te behalen. Ik wil het lectoraat dan
beweging heeft gebracht! Ik denk
moeten deze ontwikkelingen direct
ook vooral laten varen op deze
hierbij aan een nationale of wellicht
leiden tot nieuwe initiatieven en
zogenaamde ‘Blue Ocean Strategy’
zelfs (heel ambitieus) internationale
producten die door IJsselgroep
koers, waarbij de waarde voor alle
beweging.
commercieel kunnen worden
partijen ligt bij het ontwikkelen van
aangewend. Dit kan in de vorm van
innovatieve onderwijskundige
‘Door de oppervlakte’ betekent ook
advies, maar zeker ook
concepten en projecten.
dat we moeten proberen om
juist in de vorm van content
Meer waarde voor de studenten,
afscheid te nemen van de gebaande
gerelateerde producten zoals
paden en origineel moeten zijn.
nieuwe game formats of
Weg met oppervlakkige en voor de
digitale omgevingen.
hand liggende oplossingen maar
‘Kortom, crossmediadidactiek biedt enorme mogelijkheden voor uitdagend, inspirerend en vooral mooi onderwijs.’
laten we proberen om creatief en
Ik wil dan ook veel tijd steken in
innovatief te zijn. Alleen met deze
de ontwikkeling en productie van
insteek kunnen we komen tot
nieuwe ‘serious games’, waarbij
nieuwe inzichten en innovatieve
een belangrijk deel van de
producten die leiden tot beter
rechten en dus inkomsten in eigen
omdat ze met echt nieuwe
onderwijs, namelijk dat van de
hand gehouden kunnen worden. Zo
methodieken en projecten bezig
toekomst.
focussen we met het lectoraat op
kunnen zijn, meer waarde voor de
vooral zogenaamde ‘engine based
leerkrachten omdat ze kunnen leren
Direct profijt voor regioscholen
games’, waarbij de engine, de motor
en ontwikkelen en meer waarde voor
Het is mijn overtuiging om met het
van het spel ook ingezet kan worden
de scholen, omdat ze kunnen werken
lectoraat vooral praktisch invulling te
voor andere games. Met een
met de meest innovatieve producten.
geven aan nieuw onderwijs en om
zogenaamde ‘trans surface’ methode
En tenslotte creëren we ook een
onderzoek vooral zodanig in te
- door alle lagen van het onderwijs
meerwaarde voor de markt, omdat
zetten dat innovaties hiermee direct
heen - willen we onderwijs verbinden
we nieuwe markten aanboren en
gediend zijn en producten beter en
met storytelling en sociale
huidige klanten kunnen bedienen
sneller ontwikkeld kunnen worden.
netwerken. Wellicht hier nog wat
met nieuwe producten en nieuwe
Onderzoek is dus geen doel op zich.
mystiek samengevat, maar over een
klanten kunnen werven.
Met het lectoraat wil ik een heel
half jaar is er veel meer duidelijk.
duidelijk tweesporenbeleid realiseren. Marktvraag of ‘blue ocean’? Enerzijds moeten Iselinge Hogeschool
Meerdere keren ben ik tijdens de
en de regioscholen direct profijt
afgelopen periode geconfronteerd
hebben van het lectoraat door het
met de mogelijke tegenstelling
initiëren van nieuwe leermethoden,
tussen marktvraag en ontwikkeling
inzicht geven in de zich snel
van nieuwe plannen. Vanzelfsprekend
ontwikkelende mediawereld op
is het goed om naar de markt te
micro- en macroniveau, het
kijken, maar zeker binnen het veld
Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 6
IJsselgroep
2020: Juffrouw, mag ik En leerkrachten hebben weer tijd over... Beter dan Sir Ken Robinson kan ik het niet omschrijven: ‘Our children are living in the most intensive stimulating period in the history of the earth.’ Nu hoor ik leerkrachten al roepen: ‘Wij ook!’ Leerkrachten hebben nog nooit hun handen zo vol gehad. Het onderwijs is verdeeld in verschillende vakken met verschillende onderwerpen. Kinderen hebben steeds meer moeite hun aandacht er bij te houden en de leerkracht neemt steeds meer opvoedkundige taken van ouders over. Daarnaast kost schriften nakijken teveel tijd, techniek toepassen in de klas kost teveel tijd en is er niet genoeg tijd voor individuele aandacht. Kortom, leerkrachten hebben tijd te kort. Wat als digitale media nu
Paul van Zoggel
eens bijdraagt aan het oplossen van een van de grootste uitdagingen van de basisschool van nu…tijd!
Juffrouw, mag ik meer huiswerk?
vol geluk vertelde; ’Kijk mam, we
van Onderwijs is aangegeven dat
Toen ik op de basisschool zat, hadden
hebben eindelijk weer huiswerk!’
basisscholen in 2015 toegang moeten
we iedere twee weken huiswerk.
Ik durf te stellen dat dit heel snel
hebben tot middelen, om een deel
De ene keer moesten we een werk-
gaat gebeuren. Over vijf jaar zijn
van het onderwijs heel anders in te
boekje ‘Geobas’ van buiten leren,
kinderen ‘begeistert’ en over acht à
richten. Waarom? Aansluiten bij de
twee weken later een werkboekje
negen jaar hebben leerkrachten weer
onderwijsbehoeften van leerlingen is
geschiedenis. Ik zag daar ongelofelijk
echt tijd over voor het begeleiden
het motto. Dit betekent onder
tegenop.
van individuele leerlingen.
andere aansluiten bij de leer- en
Wat zou het leuk zijn geweest als ik
leefwereld van leerlingen om tot
enthousiast met huiswerk naar huis
Anders inrichten
betere leerresultaten te komen.
was gerend en mijn moeder stralend
Nood breekt wet. Vanuit het ministerie
De huidige situatie is niet iets wat
Paul van Zoggel heeft in 2002 zijn Master behaald in animatiefilm en crossmediaproductie. Zijn thesis ging over denkprocessen in Oost en West Europa en hoe dat via animatiefilm tussen 1960 en 1990 naar voren kwam. Na enkele jaren onderzoek en ontwikkeling bij de HKU in serious gaming voor kinderen en besluitvorming, realiseert Van Zoggel op dit moment verschillende crossmediale producties waarbij avontuur en didactiek centraal staan.
Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 7
meer opdrachten? voorkomen had kunnen worden, om in heldere Sir Ken Robinson termen
Thinking Skills is een groot onderwerp met allerlei invalshoeken en
te spreken; ‘It’s not that teachers
afbakeningen. Dit artikel verwijst naar een overzicht van acht denk-
want it this way, it’s just because that
processen waarvan Van Zoggel geloofd dat een leerkracht hiermee
happens this way.’ Wat belangrijk is
binnenkort leuker en leerzamer mee kan jongleren.
om de uitdaging individueel te herkennen en samen te erkennen. En dit gebeurt. De afgelopen jaren is
Problemen oplossen, keuzes maken,
goed. De hoofdjes van nu hebben
er een enorme wens voor didactische
onderzoeken, veel informatie
door onder andere computerspellen
verbetering ontstaan. Het is de
verwerken, complexe relaties zien en
niet allemaal hetzelfde vertrekpunt
eerste keer in de geschiedenis dat
conceptvorming worden op een
in groep 1. Daarom is het geen luxe,
zowel leerkrachten, ouders én
speelse manier al natuurlijk
maar bittere noodzaak om in de
kinderen om verandering roepen.
ontwikkeld.
nabije toekomst flexibele individuele
Kinderen vervelen zich tijdens de les
leertrajecten voor kinderen uit te
omdat ze buiten school jongleren
zetten. Een individueel traject en
Sir Ken Robinson is schrijver,
met acht van de acht ‘thinking skills’
meer uitdagen is niet haalbaar via
spreker en bevlogen inter-
en in de klas gemiddeld maar met
puur drukwerk; de computer en
nationaal creatief onderwijs
drie van de acht gerelateerde
slimme applicaties zijn hierin een
adviseur bij overheden,
denkprocessen serieus in de weer
belangrijk hulpmiddel.
stichtingen, onderwijs en
zijn. Natuurlijk is alles dan saai en
Digitale leermiddelen kunnen veel
kunstinstellingen.
leer je uiteindelijk minder omdat je
slimmer zelf corrigerend zijn en
In dit artikel staan twee
zintuigen en hoofd niet voldoende
daarmee een deel van het werk van
quotes uit zijn betoog:
geprikkeld worden om de aandacht
de leerkracht uit handen nemen.
Changing Education
erbij te houden. Indien basisscholen
De leerkracht heeft dan tijd over!
Paradigms, zie website:
vanaf groep 1 deze ‘thinking skills’
Tijd om zich te focussen op
sirkenrobinson.com.
via onder andere crossmediale
aansprekende inhoud, de moeilijk-
didactiek aanbieden, dus meer
heidsgraad en de denkprocessen die
denkprocessen prikkelen dan nu in
variëren per leerling. Als de leerkracht
Jongleren met ‘thinking skills’
de meeste methodes mogelijk is,
daarnaast ook de uitdaging aangaat
Kinderen krijgen tegenwoordig
sluit het leren weer aan bij de
om ook de verschillende vakken met
vanaf zes maanden letterlijk
leefwereld van de leerling.
verschillenden onderwerpen te laten
internetvideo’s met de paplepel ingegoten. Veel kinderen hebben
samenkomen, dan scheelt dit veel Tijd over
voorbereidingstijd en dan zal het kind
- voordat ze naar de basisschool
Vroeger kwam ieder kind met
dat nu... nu... en nu geboren wordt
gaan - spelletjes gespeeld die hun
ongeveer dezelfde bagage binnen;
over vijf jaar echt bij de les zijn.
hersenen al veel eerder dan vroeger
verstoppertje spelen, blokken,
aan het werk hebben gezet.
poppen en autootjes was gemeen-
Paul van Zoggel
Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 8
Column
Educatieve Dienstverlening
Van ICT naar schoolmedia
Activiteiten
Er duiken steeds meer nieuwe media om ons heen op. GPS, MP4-spelers,
Training Coöperatief vergaderen
Wii, Nintendo DSi, iPad noem maar op. Het einde is nog lang niet in zicht en alles (b)lijkt ook wel geschikt voor het onderwijs.
Vindt u uw vergaderingen ook zo productief? Nee? In de training Coöperatief vergaderen blijft u wel bij de les. In de training leert u echt
Op scholen zien we echter nog immer de ICT-coördinator rondlopen en wordt
samen te vergaderen. De training
er gesproken over ICT. Dit is echter een term die sterk geassocieerd wordt met
gaat uit van de door Spencer Kagan
techniek. In Engeland spreekt men daarom liever van ‘knowledge media’,
ontwikkelde ‘structures’, samen
schoolmedia, een onderwijskundige tool. Maar is die schoolmedia wel van
werkingsvormen. U werkt met die
toegevoegde waarde?
structuren die het meeste resultaat hebben. De training start op 24
Onderzoek (‘Vier in Balans monitor 2010’ van Kennisnet en de Radboud
januari 2011 in Doetinchem.
Universiteit) wijst ondermeer uit dat: ‘Van steeds meer ICT-toepassingen is overtuigend aangetoond dat ICT de
Studiereis Stockholm - Zweden
kwaliteit en de productiviteit van het onderwijs kan vergroten. De vrijblijvend-
De studiereis naar Stockholm in
heid in ICT gebruik zal dus doorbroken moeten worden om meer rendement
februari 2011 is bedoeld om u te
uit het onderwijs te halen. Kwaliteit en rendement van onderwijs zijn te
inspireren, om kennis en expertise
verbeteren door ook samenwerking binnen en tussen scholen te verbeteren.
uit te wisselen en om concrete
Dit blijkt de belangrijkste bron voor duurzame innovatie te zijn.’
ideeën op te doen voor de inrichting van uw eigen school en organisatie.
Toegevoegde waarde? Zeker dus!
Wij bezoeken voor- en vroegscholen,
Maar hoe ga je van vrijblijvendheid naar structurele inzet van schoolmedia?
kindercentra en basisscholen.
Duurzame veranderingen binnen een school kunnen alleen maar plaats
Alle instellingen werken in brede
vinden als er wordt geïnvesteerd in training en begeleiding. Dankzij een goed
schoolverbanden en volgens de
begeleidingstraject zal de verandering landen in een school en zal de school
uitgangspunten van Reggio Emilia.
ook overgaan van ICT naar schoolmedia.
Ook is er tijd ingepland om Stockholm te verkennen.
Jeroen Rougoor ICT-coördinator CBS De Mate/CBS ’t Prisma
Cursus Train de trainer sociale
Bovenschools ICT-coördinator Scholengroep GelderVeste
vaardigheden
Onderwijskundig Adviseur ICT - QLiCT
Wilt u via sociale vaardigheids trainingen de sociale competenties van kinderen vergroten? Dan is de cursus Train de trainer sociale vaardigheden iets voor u. IJsselgroep start op 8 februari 2011 een nieuwe cursus in Apeldoorn en Zwolle. Conferentie: Puberbrein... en nu de praktijk Beter gemotiveerde leerlingen door gebruik te maken van nieuwe onderzoeksgegevens bij de aanpak van uw dagelijkse onderwijspraktijk.
Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 9
Agenda
IJsselgroep Deze conferentie stelt de vertaling
IJsselgroep
SONedutraining
17 januari 2011
10 januari, Utrecht
Cursus Kanjertraining
Omgaan met gedragsproblemen
24 januari 2011
van de theorie naar het dagelijks
Training Coöperatief
11 januari, Utrecht
handelen in de praktijk centraal.
vergaderen
Coachen van leraren
optimaal kunt afstemmen op de
27 januari 2011
12 januari, Zwolle
ontwikkeling van het puberbrein.
Symposium Kinderen Krijgen
Kinderen met werkhoudings-
U krijgt de mogelijkheid om kennis,
Kansen
problemen
6 februari 2011
15 januari, Utrecht
Studiereis Stockholm
Meervoudige intelligentie en
U leert hoe u de onderwijsaanpak
ervaringen en nieuwe ideeën voor de versterking van uw onderwijsaanpak op te doen en met uw collega’s te delen. Margriet Sitskoorn, hoofd van de Cognitieve Neuroscience Unit van
het jonge kind 8 februari 2011 Cursus Train de trainer sociale
18 januari, Utrecht
vaardigheden
Meervoudige intelligentie: basiscursus
het Universitair Medisch Centrum
15 maart 2011
Nederland, vertelt u aan de hand van
Conferentie Puberbrein…
25 t/m 29 januari, Utrecht
de laatste hersenonderzoeken over
en nu de praktijk
NOT
plaats op dinsdag 15 maart 2011 in
21 maart 2011
25 januari, Utrecht
Apeldoorn.
Klantendag regio Oost
Basisvaardigheden rekenen in
het puberbrein. De conferentie vindt
groep 3 en 4 Seminar: Leer voor je leven Komt u ook 21 of 22 maart 2011 naar onze inspiratieworkshops? We gaan dan graag met u in gesprek over waar u nu mee bezig bent en hoe u
22 maart 2011 Klantendag regio West
Didactiek wereldvakken 11 april 2011 Hercertificering Kanjertraining
in het teken van bedrijfsvoering,
8 februari, Utrecht Kleuters met druk gedrag
het onderwijs in de toekomst ziet. De workshops staan onder andere
2 februari, Utrecht
Kijk voor meer informatie op www.ijsselgroep.nl/agenda.
12 februari, Utrecht Harry Vlonder rekenwonder
Marzano, crossmediale didactiek, opbrengstgericht werken en werving
4 maart, Zwolle
van invalleerkrachten.
Combinatie groep 2/3
Wij hebben David Leat als gast-
9 maart, Utrecht
spreker uitgenodigd. David Leat is
Lastig gedrag als signaal
directeur van het Research Centre for Learning and Teaching aan de universiteit van Newcastle. In het Centre worden werkvormen ontwikkeld die het leren denken van leerlingen stimuleren. Het definitieve
17 maart, Doetinchem Rekenproblemen in de middenbouw 23 maart, Utrecht De plusgroep in de praktijk
programma volgt snel. Houd alvast de middag vrij in uw agenda en laat u verrassen en inspireren!
Kijk voor meer informatie op www.sonedutraining.nl.
Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 10
Iselinge Hogeschool
Schrijven en lezen in een multimediale omgeving Voor Iselinge Hogeschool is media-educatie een belangrijk speerpunt. Onze pabostudenten en hun leerlingen op de stagescholen leren kundig, kritisch en vernieuwend omgaan met media. Hoe werken we aan dit speerpunt in het programma van Iselinge Hogeschool? Een voorbeeld. De tweedejaarsstudenten van de academische pabo lopen in het tweede semester stage in de bovenbouw. Het lesprogramma van Iselinge Hogeschool besteedt in de module ‘Schrijfverdrijf en Lettervreten’ aandacht aan het gebruik van multimediale middelen. De studenten ontdekken hoe zij deze kunnen inzetten om kinderen schrijfbereid en leeshongerig te maken.
Schrijven met de computer
besproken. Breng leerlingen via de
2005). Hoe kan die zeven voor lezen
Schrijfonderwijs op de basisschool is
computer met elkaar in contact; de
een acht worden?
sterk leraargestuurd (Franssen &
computer kan een middel zijn om
Onze studenten gaan in hun klassen
Aarnoutse, 2003). Onderlinge
kinderen te stimuleren te gaan
aan het werk met vijf vensters van
interactie, samenwerking, elkaar
schrijven. De leerlingen kunnen
de canon van de geschiedenis:
instrueren worden weinig
met behulp van de computer vrij
zij lezen boeken bij deze vensters en
gestimuleerd. Het reflecteren op het
eenvoudig teksten reviseren, waarbij
ontwikkelen hierbij lees- en schrijf
schrijfproduct en het schrijfproces,
ze elkaar van feedback voorzien.
activiteiten (kijk op www.entoen.nu
het praten over wat geschreven is,
zie boek- en filmtips). Zij ontwerpen
gebeurt nauwelijks. Hier biedt de
Lezen en een digitale
een digitale ontmoetingsplaats voor
computer mogelijkheden!
ontmoetingsplaats
hun leerlingen en de leerkrachten
De computer heeft er immers voor
Meisjes en jongens waarderen
van de stagescholen. In deze digitale
gezorgd dat kinderen, meer dan
internetten, sporten, televisiekijken
omgeving kunnen teksten van
vroeger, schrijven en met elkaar
en computergames met een
kinderen, filmpjes, foto’s uitgewisseld
communiceren: via mail en chatbox
rapportcijfer hoger dan een acht.
worden.
wordt heel wat geschreven en
Lezen krijgt een zeven (Lubbinge, Resultaat De leerlingen van de groepen 7 en 8 ontmoeten elkaar via een literaire blog die ook toegankelijk is voor hun leerkrachten. Een mooie aanzet tot het op grotere schaal inzetten van dit medium in de onderwijspraktijk, waardoor kinderen schrijfbereid en leeshongerig worden.
Zie voor een Engelstalig voorbeeld van een literaire blog op kpetv.blogspot.com.
Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 11
Iselinge Hogeschool
ISE2020 op Nationale Onderwijs Tentoonstelling 2011 ISE2020 is op het gebied van crossmediadidactiek het eerste lectoraatsproject van Iselinge Hogeschool dat nu in ontwikkeling is. ISE is de naam van de persoon die de hoofdrol speelt in de combinatie van film en game, maar betekent ook Interactive School Environment 2020. IJsselgroep lanceert dit project op de NOT eind januari 2011. ISE is een virtuele leerkracht en gaat op zoek naar vijf trends in het nieuwe onderwijs zoals film en video, mobiele applicaties, ‘serious gaming’, sociale netwerken en storytelling.
Haar zoektocht eindigt bij het inzicht
Waar vooral eerst werd gefocust op
pagina. Zo kunnen we werken aan
in convergentie (samenkomen van
animaties, wordt nu veel vaker
een ‘echt’ verhaal rondom ISE.
de vijf trends) en haar eigen rol
gebruik gemaakt van echt beeld,
De game is modulair gebouwd,
hierin. Maar daarnaast biedt ISE - in
zoals in een film. De leerkracht in de
zodat we steeds nieuwe informatie
de vorm van de game ISE2020 aan
film (een actrice) speelt straks ook
kunnen toevoegen en altijd actueel
studenten en onderwijzend perso-
de hoofdrol in de game en kan
zijn om zo direct op de laatste
neel - de mogelijkheid om op
uitgroeien tot het gezicht van
ontwikkelingen op media- en
vernieuwende wijze de vijf trends
Iselinge Hogeschool, waarbij ze ons
onderwijsgebied in te inspelen.
zelf te ontdekken en te vertalen naar
via blogs, videodagboeken et cetera
innovatief en origineel onderwijs.
op de hoogte houdt van haar
ISE2020 geeft hiermee een impuls
belevenissen als leerkracht.
aan het onderwijs. Volg ISE Verbinding tussen film en game
Het idee is dat iedereen in de
ISE2020 is een project dat inhaakt in
toekomst ISE kan volgen op de
op de trend die we zien binnen de
website, maar het is ook de bedoeling
gaming industrie, namelijk de
dat de films te zien zijn op YouTube
verbinding tussen film en game.
en haar eigen Facebook en Hyves
Tip Kom kijken tijdens de NOT bij IJsselgroep, hal 7 stand D010, voor de demo van de game en de film met ISE.
Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 12
Educatieve Dienstverlening
Hoe kijkt Sterrenschool Zevenaar naar de ontwikkelingen rondom nieuwe media? Vijf vragen aan Lidwien Kok, directeur van de toekomstige Sterrenschool Zevenaar
Anita Manten (links) en Lidwien Kok
Wat houdt het precies in een
opnieuw afvraagt: ‘Welke leerstijl
en hoe kunnen leerlingen leren met
Sterrenschool?
past bij deze leerling?’ De leerstijl kan
en van elkaar. En dit alles niet
Een andere manier van kijken naar
voor een leerling zelfs verschillend
vrijblijvend en in een losse sfeer!
het primair onderwijs, dat is wat de
zijn per vak! Het vak lezen vraagt
Nee, het aanbieden van onderwijs is
uitgangspunten zijn van een
bijvoorbeeld bij een bepaalde
binnen bepaalde kaders want
Sterrenschool. Het biedt passend
leerling een andere leerstijl dan het
kwaliteit, dat is wat wij de leerlingen
onderwijs vanuit een vijf-sterren
vak rekenen. Centraal staat bij een
willen leveren.’
onderwijsconcept (zie kader) met
Sterrenschool: ‘Hoe leert de leerling
aanvullende diensten voor 0 tot 12 jarigen. In Zevenaar start op 31 januari 2011 een nieuwe Sterrenschool. Lidwien Kok is van deze nieuwe onderneming de directeur. Kok legt uit: ‘Leerlingen maatwerk bieden is ster nummer drie van een Sterrenschool. Het onderwijs zo flexibel aanbieden aan de leerlingen,
De vijf sterren van De Sterrenschool zijn: ***** De school is het hele jaar open ***** Eén adres voor alle kinderdiensten vanaf nul jaar ***** Maatwerk voor ieder kind ***** Uitblinken in rekenen, taal en lezen ***** Binding in de buurt
dat elke leerling zijn eigen leer-
Meer informatie zie www.sterrenschoolzevenaar.nl en
arrangement heeft. Dit houdt voor
www.sterrenschool.nl.
de leerkracht in dat hij zich steeds
Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 13
Is nieuwe media een meerwaarde voor het onderwijs en de leerlingen?
Op 31 januari 2011 opent Sterrenschool Zevenaar haar deuren in.
Kok geeft aan dat ze, straks voor de
Lidwien Kok is de directeur van deze nieuwe onderwijsinstelling.
leerlingen van Sterrenschool
Kok heeft - als leerkracht en leidinggevende - ervaring met het reguliere
Zevenaar, in nieuwe media en alle
onderwijs, het voortgezet onderwijs, de voorschoolse opvang en
digitale middelen volop mogelijk
cluster vier en drie onderwijs. Haar kracht is de grote ervaring die zij
heden ziet. ‘Door te visualiseren komt
heeft op het gebied van individuele leerarrangementen, naast het ‘met
onderwijs veel dichter bij de leerlin-
de voeten in de modder en het hoofd in de wolken’ mentaliteit.
gen. Ook maak je het rijker voor leerlingen, je prikkelt ze veel meer om hun eigen zoektocht te ontdekken.
‘Oneindige kansen voor kinderen, leerkrachten en ouders, zo zie ik Sterrenschool Zevenaar’
beetje weet. Ook kunnen al deze
voor jouw leerling of onderwijs
ontwikkelingen op het gebied van
systeem. In de toekomst werken we
nieuwe media de manier zijn, of de
nog zeker met boeken, maar wel
kans zijn om meer mannen naar het
aangevuld met nieuwe media!’
onderwijs te krijgen! Nieuwe media biedt kansen om in te spelen op de
Wat is de bijdrage van IJsselgroep
huidige maatschappij.’
aan Sterrenschool Zevenaar? ‘De visie van Sterrenschool Zevenaar
Zijn er valkuilen en hobbels op het
is geschreven door Anita Manten,
Hoe kunnen we nieuwe media zo
digitale pad te verwachten?
onderwijskundige bij IJselgroep.
inzetten en inrichten dat het meer
‘Nee, volgens mij geen valkuilen
De visie die zij heeft geschreven gaat
aansluit op de belevingswereld van
maar wel hobbels’, geeft Kok aan.
uit van drie bouwstenen. Deze drie
de leerlingen. Hoe maak je het meer
‘En met hobbels bedoel ik dan
intrinsiek door bijvoorbeeld ‘serious
bijvoorbeeld dat er in het reguliere
games’ in te zetten? Je krijgt dan een
onderwijs heel veel is ontwikkeld
situatie dat thuis en school in het
maar niet gestroomlijnd. E-learning
verlengde van elkaar liggen.
bestaat, maar een leerlijn vullen met
Wat nog wel heel belangrijk is om
verschillende soorten opdrachten die
te noemen; dat digitale middelen
het beste aansluiten bij een bepaalde
hulpmiddelen zijn en niet het doel
leerling, dat is er nog niet op het
op zich.’
gebied van e-learning.
bouwstenen zijn de basis, een
Het invoeren van nieuwe media in je
concept dat nu verder wordt door
Wat brengt nieuwe media de
onderwijs is een leerreis! En die
ontwikkeld. Hierin spelen leerkrachten,
leerkracht zelf?
uitdaging gaat Sterrenschool
leerlingen en ouders ook een rol.
‘Voor de leerkracht’, vervolgt Kok, ‘zie
Zevenaar graag aan. Je gaat uit van
Vanuit IJsselgroep blijft ze Sterren-
ik grote ontwikkelingen en uitdagingen
je reguliere methoden en daarnaast
school Zevenaar verder begeleiden in
voor zichzelf. De leerkracht heeft nu
ga je dan kijken wat kan ik extra
het hele ontwikkelproces.’
de mogelijkheid om het onderwijs
inzetten en hoe geef ik het vorm?
‘Alle ontwikkelingen rondom nieuwe
anders vorm te gaan geven. Je kunt
Zie al die nieuwe mogelijkheden als
media bieden veel nieuwe kansen’,
kijken wat het talent is van het kind
ballen in een ballenbak. Je pakt er dat
benadrukt Manten. ‘Niet alleen voor
en echt werken aan talentonwikkeling
uit wat op dat moment goed werkt
de leerlingen maar ook voor leer-
‘Door nieuwe media wordt het vak leerkracht aantrekkelijk voor zowel mannen als vrouwen’
bij het kind. Daarnaast heeft de
krachten. De technische kant van
leerkracht nu de mogelijkheid om
nieuwe media zorgt er voor, dat het
onderwijs betekenisvoller voor zichzelf te maken. Je kunt je nu ontwikkelen als excellente leerkracht en niet de leerkracht die van alles een
‘Digitale middelen zijn hulpmiddelen en niet het doel op zich!’
ook interessant wordt voor een andere doelgroep. Het vak leerkracht wordt aantrekkelijk voor zowel vrouwen als mannen!’
Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 14
Iselinge Hogeschool
Creatief onderwijs door het inzetten v Hoe kun je leerlingen nog meer motiveren en stimuleren met nieuwe media? De ontwikkelingen op het gebied van nieuwe media gaan hard. Hoe kun je als leerkracht je lessen met nieuwe media creatief inrichten én inspelen op de behoefte van de leerlingen in de klas?
Wout van Eekeren
en de publicatie op internet of cd/
dan in mijn onderwijssituatie video,
dvd. Digital Creator is van oorsprong
filmpjes of PowerPoint inzetten om
een Engelstalig project en is in
zo inspirerend en creatief mogelijk
Nederland geïntroduceerd door
les te geven? Want dat is wat ik
KPC groep. Op dit moment maken
graag wil. Leerlingen motiveren en
basisscholen waar stagiaires zijn van
stimuleren om iets te willen leren!
Iselinge Hogeschool al kennis met
Een pakkende opening van een les
het pakket.
kan leerlingen gelijk boeien en binden. Zet bijvoorbeeld bij een
Je ziet je leerlingen heel vlot
Willen leren
omgaan met de computer en hun
De pabostudenten die bij Iselinge
mobieltjes. Ze vinden het ook leuk,
Hogeschool met het pakket werken
omgaan met beelden en geluid.
zijn heel enthousiast. Tijd voor een
Maar hoe maak je filmpjes,
gesprek met een aanstaande
animaties en bewerk je foto’s?
leerkracht. Wout van Eekeren is
En hoe verwerk je deze middelen in
tweedejaarsstudent en heeft
je lessen? Dat leer je als leerkracht
ondertussen zes van de acht
niet even tussen al je werkzaamheden
modulen van het pakket gevolgd.
door. ‘Digital Creator’ kan hier een
Iselinge Hogeschool is op dit moment de eerste pabo-opleiding die Digital Creator in het curriculum
‘Er gaat de komende jaren veel veranderen in het basisonderwijs.‘ Of gebruik bij geschiedenis in plaats van alleen de tijdsbalk op de muur
oplossing voor zijn. Online training
natuurles eens film en geluid in.
eens een filmpje waarop je bijvoor-
‘De uitdaging voor mij straks als leerkracht voor de klas: hoe kan ik een kind stimuleren om iets te willen leren!’
beeld weer kunt doorklikken naar verdiepende informatie over Willem van Oranje en kijk dan eens naar de tijdbalk op de muur of in het boek!’
van de (academische) pabo heeft.
Koudwatervrees
De pabostudenten leren in acht
Van Eekeren geeft aan dat hij nog
modulen omgaan met diverse
Van Eekeren legt enthousiast uit:
regelmatig een afwachtende houding
mediavormen en hoe ze die kunnen
‘Straks als ik voor de klas sta, wil ik
tegenkomt in het onderwijs als je het
inzetten bij een les. De verschillende
mijn lessen graag zoveel mogelijk
hebt over nieuwe media. Dat blijkt
modulen behandelen: geluid, film,
laten aansluiten bij de belevings
eigenlijk altijd om koudwatervrees te
digitale video, animaties, fotografie
wereld van de kinderen. En hoe kan ik
gaan. Als je leerkrachten goede
Wijzer | 2011 | jaargang 7 | nummer 1 | pagina 15
van verschillende mediavormen uitleg geeft, zijn ze zeer enthousiast
aangeboden op hun eigen iPad en
over de mogelijkheden van nieuwe
hierdoor kun je dus heel goed
media en hoeveel creatiever je het
leerlingen gedifferentieerd
onderwijs hiermee kunt maken.
onderwijs aanbieden. De
Er gaat dus de komende jaren veel
basis足vaardigheden - leren
veranderen in het basisonderwijs,
schrijven, hoofdrekenen et
dat weet Van Eekeren zeker.
cetera - die blijven en het schriftje blijft ook nog bestaan.
In 2020 iedereen een iPad
Nieuwe media zorgt voor een
Henk Kip is docent mediawijsheid
aanvullende creatieve manier
en onderwijsadviseur bij IJsselgroep.
van onderwijs geven aan de
Hoe kijkt hij aan tegen de ontwikke-
leerling van de toekomst.
lingen op het gebied van nieuwe media en het invoeren hiervan in de klas zeg in 2020? Kip gaat er vanuit dat op veel scholen in 2020, leerlingen met een iPad werken. De leerlingen krijgen stof
Voor meer informatie mail naar henk.kip@ijsselgroep.nl en bekijk de film op leraar24.nl, mediawijsheid - digital creator.
Henk Kip
Leer voor je leven
IJsselgroep Almere
IJsselgroep Apeldoorn
IJsselgroep Doetinchem
info@ijsselgroep.nl
Louis Armstrongweg 120
2e Wormenseweg 80
Bachlaan 11
www.ijsselgroep.nl
1311 RL Almere
7331 VG Apeldoorn
7002 MZ Doetinchem
Telefoon 088 093 10 00
Telefoon 088 093 10 00
Telefoon 088 093 10 00
Fax 036 707 48 19
Fax 055 599 44 60
Fax 088 093 19 90
IJsselgroep Gramsbergen
IJsselgroep Lelystad
IJsselgroep Steenwijk
De Esch 1a
Meentweg 14
Tukseweg 128a
7783 CG Gramsbergen
8224 BP Lelystad
8331 LH Steenwijk
Telefoon 088 093 10 00
Telefoon 088 093 10 00
Telefoon 088 093 10 00
Fax 0320 22 50 69 IJsselgroep Zwolle Dr. Klinkertweg 8b 8025 BS Zwolle Telefoon 088 093 10 00 Fax 038 453 24 45
Iselinge Hogeschool
SONedutraining
Bachlaan 11
Bachlaan 11
7002 MZ Doetinchem
7002 MZ Doetinchem
Telefoon 088 093 10 00
Telefoon 088 093 17 00
Fax 088 093 19 90
Fax 088 093 19 90
info@iselinge.nl
info@sonedutraining.nl
www.iselingehogeschool.nl
www.sonedutraining.nl
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.