België - Belgique P.B. Antwerpen X BC 5895
HIER ONS BLOED WANNEER ONS RECHT
Erkenningsnummer
P 309548 Driemaandelijks tijdschrift van de vzw IJzerwake - nr. 50 - april mei juni 2015 - Afgiftekantoor Antwerpen X
Voorwoord Een leven in dienst van Vlaanderen Ik wil dit voorwoord gebruiken om hulde te brengen aan priester Cyriel Moeyaert.
Zondag 30 augustus 2015, 11u.
Bij het monument Gebroeders van Raemdonck
Steenstrate (Zuidschote - Ieper) www.IJZERWAKE.org
Van Schoonbekestraat 20/2, 2018 Antwerpen - tel.: 03 238 27 49 - info@ijzerwake.org - IBAN: BE33 7330 1128 2746
Op 23 mei is deze kranige Vlaming 95 jaar geworden; hij viert dit jaar ook zijn platina priesterjubileum – jawel 70 jaar priester – maar hij is ook nog altijd gepassioneerd bezig met de Zuidelijke Nederlanden (Frans-Vlaanderen). Hij is en blijft een strijdvaardige verdediger van de Vlaamse identiteit van dit, door het imperialistische Frankrijk, geannexeerd deel van ons Vaderland. Cyriel is sinds het ontstaan van de IJzerwake ook een van de concelebranten van de eucharistieviering bij het begin van de IJzerwake. Ik durf beweren dat – als Vlaanderen meer van deze Vlaams-overtuigde priesters zou hebben – de kerken in Vlaanderen niet zo leeg zouden zijn! Hij is steeds leraar geweest in het middelbaar onderwijs en inspecteur Nederlands. Samen met Paardekooper heeft hij de ABN-spaakkunst geschreven en uitgegeven. Tien jaar geleden schreef hij een Frans-Vlaams woordenboek en op vandaag steekt hij nog regelmatig de grens over om de vinger op de pols te houden. Zo gaat hij met de vereniging Euvo (Europa der Volkeren) meerdere keren per jaar Nederlandstalige bordjes inzegenen die, op vraag van Frans-Vlamingen, op hun woningen worden aangebracht. Er zijn al ongeveer 800 van die borden aangebracht, allemaal eentalig Vlaamse namen. Er zullen dit jaar nog 20 tot 30 borden bijkomen. Zijn unieke kennis van Frans-Vlaanderen heeft hij ook gebruikt als mede-auteur van het prachtige standaardwerk over de Zuidelijke Nederlanden dat enkele jaren geleden werd uitgegeven door de Marnixring.
Ver.uitg.: Wim de Wit, Oudeheerweg - Ruiter 114, 2950 Waasmunster
SECRETARIAAT
Lieve van Onckelen Van Schoonbekestraat 20/2 2018 Antwerpen secretariaat@ijzerwake.org Tel./fax: 03 238 27 49 Meer informatie over de IJzerwake is te vinden op www.ijzerwake.org
Bent u nog geen lid van IJzerwake vzw? Betaal dan nu (min. € 5) en u bent lid voor heel 2015. Iban: BE33 7330 1128 2746 Bic: KREDBEBB Postbode: onbestelbare nummers graag terug naar Secretariaat IJzerwake Van Schoonbekestraat 20/2, 2018 Antwerpen
Onlangs publiceerde hij nog, samen met Yvo Peeeters, nog het boek “Drie eeuwen Nederlandse letteren in Noord-Frankrijk – Trois siècles de lettres Néerlandaises dans le Nord de la France”. In zijn voorwoord schrijft minister-president Geert Bourgeois: “Wie de grens passeert met onze zuiderburen in de Westhoek kan zich niet indenken in Frankrijk te zijn met dorpsnamen als Wormhout, Hazebrouck, Steenvoorde, Godewaersvelde, Hondschoote en nog vele andere… De Vlaamse Leeuw wappert in de wind op vele plaatsen. Het regionale gerecht bij uitstek heet ‘carbonade à la Flamande’…” De strijd die Cyriel Moeyaert leverde en nog levert voor het Frans-Vlaams was er niet om het dialect te bewaren: “Mijn streefdoel was om het Nederlands in Frans-Vlaanderen te conserveren. Op een gegeven moment werd gekozen voor een Frans-Vlaamse spelling. Dat is jammer. Frans-Vlaams is een Nederlandstalig dialect. Het is West-Vlaams, maar een oudere variant, omdat ze 300 jaar afgescheiden waren van ons. Zij hebben de oude taal bewaard die wij verloren zijn”. Ooit schreef Filips van Marnix van Sint-Aldegonde toen de Nederlanden tegen Spanje om hun vrijheid streden: “Hoe cond ik u myn broeders ooit vergeten, daar wy toch zyn in eenen stronck geplant”. Ik haal deze historische woorden aan omdat ze, weliswaar in een ander verband, de diepste drijfveer vormen die Cyriel heeft bezield om zijn broeders uit Frans-Vlaanderen, uit dat deel van de verdeelde Nederlanden, niet te vergeten. Naast de vele historische, familiale, sociale en culturele banden die ons met elkaar verbinden is het vooral de taal die ons over de denkbeeldige grens heen verbindt: onze gemeenschappelijke taal. Cyriel heeft gezocht wat daar na drie eeuwen annexatie bij Frankrijk nog van overgebleven is en leeft, en dat heeft hij op zijn onnavolgbare wijze voor de toekomst veilig willen stellen. Ik reken op uw massale aanwezigheid op de volgende IJzerwake op zondag 30 augustus om deze trouwe Vlaamse priester een warme hulde te bezorgen. Wim De Wit V oo r zitte r I J ze r w a k e
zelfbestuur - nooit meer oorlog - godsvrede
Nieuw Verslagboek 2014 met foto-CD
Colofon Identificatienummer vzw: 5667/2003 Maatschappelijke zetel: Van Schoonbekestraat 20/2 2018 Antwerpen Secretariaat: Lieve van Onckelen Van Schoonbekestraat 20/2, 2018 Antwerpen Tel. + fax: 03 238 27 49 secretariaat@ijzerwake.org Ledenadministratie + adreswijzigingen: adressen@ijzerwake.org Regie + Persverantwoordelijke: regie@ijzerwake.org 0475 814 804 (Gino Smits) Financies: financies@ijzerwake.org (Francis Vervisch)
Hoofdredacteur: hoofdredacteur@ijzerwake.org Redactie tijdschrift: redactie@ijzerwake.org Aanmelding e-postrondzendlijst: internet@ijzerwake.org Technische coรถrdinatie manifestatie: logistiek@ijzerwake.org 0475 295 765 (Luc Vermeulen) Verantwoordelijke bussennetwerk: bussen@ijzerwake.org 03 230 24 62 (Mia Dujardin) Aanmelding (nieuwe) medewerkers: secretariaat@ijzerwake.org tel./fax: 03 238 27 49 (Lieve van Onckelen)
Algemene Vergadering: Wilfried Aers (beheerder) - Christian Bauwens - Mia Brans-Dujardin (beheerder) - Frans Crols - Gilbert de Corte - Wim de Wit (voorzitter) Hugo Pieters - Leo Ryckeboer - Egwin Six - Nancy Six - Gino Smits - Stef Storme - prof. Matthias Storme - Rien Vandenberghe - Lieve van Onckelen (secretaresse-beheerder) - Ines Vandewoestijne - Johan Vanslambrouck (beheerder) - Luc Vermeulen (beheerder) - Hans Verreyt - Erik Verstraete Francis Vervisch (financieel beheerder) Walter Winkeler
DE veERTIENDE IJZERWAKE ZAL DOORGAAN OP ZONDAG 30 AUGUSTUS 2015
Nieuws van het secretariaat Welkom op de 14de IJzerwake Ook dit jaar hopen we dat u er allemaal opnieuw bij zal zijn en vele vrienden en bekenden mee zal brengen naar Steenstrate. Wij verwachten u op zondag 30 augustus 2015, 11 uur op de IJzerwakeweide bij het monument van de gebroeders van Raemdonck. En breng gerust familie, vrienden en kennissen mee.
Medewerking gevraagd We blijven op zoek naar mensen die belangstelling hebben voor IJzerwake. Kent u dergelijke personen, geef dan zeker hun gegevens (naam, adres, telefoon en eventueel e-postadres) door aan het secretariaat. We sturen hen dan graag een proefnummer van dit tijdschrift. Ook willen we een beroep op u doen voor de propaganda voor de komende IJzerwake. Affiches zijn er op groot en op A3-formaat en ook pamfletten kan u aanvragen. Geef een seintje aan het secretariaat via telefoon, brief of epostbericht en wij doen het nodige. Of u kan terecht bij de contactpersoon van uw provincie. Hun gegevens vindt u elders in dit nummer. Alvast bedankt voor de medewerking! En u vindt onze informatie ook op Facebook. Klik daarom eventjes onze pagina aan als “vind ik leuk” en dan kom je hier:
Medewerking ter plaatse Het secretariaat zorgt dit jaar opnieuw voor de coördinatie van de medewerkers. We beschikken ondertussen al over een vaste ploeg. Maar we zijn nog steeds op zoek naar nieuwe medewerkers o.a. voor de parking, de verkoop van kentekens en programmabrochures en de omhaling. Ook voor de pendeldienst kunnen we altijd extra hulp gebruiken van personen met een volumewagen of busje. Alle hulp is welkom maar we moeten wel vooraf weten op wie we mogen rekenen. Daarom deze oproep: als u dit jaar (opnieuw) wil meewerken, geef dan a.u.b. zo snel mogelijk uw gegevens (naam, epostadres, GSM-nummer en de taak die u verkiest) door aan het secretariaat via 03/238 27 49, secretariaat@ijzerwake.org of via ines.vandewoestijne@cymbaprojects.be want Inès is de nieuwe medewerkster voor de coördinatie van de medewerkers. Ook daarvoor alvast onze dank.
Help ons opbouwen Voor het opstellen van de tenten van IJzerwake zoeken we nog een aantal personen die op vrijdag 28 augustus vanaf 10 uur kunnen helpen bij het opstellen van kleinere tenten. En voor het opstellen van de grote tent van het IJzertreffen blijft hulp welkom op diezelfde dag vanaf 13 uur. Gelieve hiervoor uw naam op te geven aan het secretariaat., (info@ijzerwake.org of 03 238 27 49). We rekenen op u.
14de IJzerwake praktische schikkingen
Bloemenhulde Ook dit jaar willen we tijdens de bloemenhulde een aantal personen herdenken, o.a. Geert Decordier, Luk Dieudonné, Gust Teugels, Frans Lachi, Joris van Hauthem, Toon Pauli en Henri Reyns (gefusilleerde frontsoldaat) De prijzen van de bloemstukken blijven behouden. Hopelijk zullen ook dit jaar veel personen en verantwoordelijken van een organisatie een bijdrage willen leveren zodat de bloemenhulde ook nu een indrukwekkend onderdeel van de IJzerwake kan worden. Gelieve het gekozen bedrag voor 20 augustus te storten op rekeningnummer BE33 7330 1128 2746 met vermelding ‘bloemen’. Wie een lint met tekst wenst wordt verzocht de tekst per telefoon of e-postbericht door te geven aan het secretariaat en dit graag eveneens voor 20 augustus. Daarnaast is een vrije bijdrage, klein of groot, meer dan welkom voor de kransen van de personen die zullen herdacht worden.
Tarieven Deelname bloemenhulde Bloementuil met lint en tekst Bloemstuk Bloemstuk met lint en tekst Bloemenkrans Bloemenkrans met lint en tekst
vrije bijdrage € 18 € 30 € 35 € 103 € 108
Meer info: secretariaat@ijzerwake.org of 03 238 27 49, best na 18.00 uur.
Informatie voor adverteerders Ook dit jaar wordt een programmabrochure uitgegeven waarin personen, firma’s en organisaties hun advertentie kunnen plaatsen. Mandatarissen van politieke partijen kunnen een advertentie ‘uit sympathie’ laten plaatsen met vermelding van naam en mandaat maar zonder vermelding van hun partij. Per politieke partij worden maximaal twee advertenties opgenomen, dit om duidelijk te maken dat de IJzerwake een niet-partijpolitieke manifestatie is. De programmabrochure wordt gedrukt op formaat A5, volledig in kleur. Ter informatie: afmeting pagina = 123 op 190 mm. De tarieven blijven ongewijzigd.
Advertentietarieven 1/8ste pagina € 30 1/4de pagina € 50 1/2de pagina € 85 A5 pagina € 150 Dubbele A5 € 250 Spandoek op terrashek (338 x 174 cm) kostprijs: € 200 Spandoek dient u zelf aan te leveren (of kan bij ons besteld worden, kostprijs 99 euro BTW exclusief bij bvb PrintR.be) Afsluitdatum: 15 juli 2014. Meer informatie via www.ijzerwake.org, 0496 533 138 of opmaak@ijzerwake.org.
Inkom Zoals reeds aangekondigd in een vorig nummer zien we ons verplicht de prijs van het herkenningsteken vanaf dit jaar te verhogen naar 10 euro. Kinderen krijgen ook nu weer een gratis polsbandje. Mogen we iedereen, ook de kinderen, aub wel vragen het kenteken zichtbaar te dragen?
Vervoer Ook dit jaar worden er bussen ingelegd vanuit alle Vlaamse provincies. Een aantal ervan stoppen ook aan treinstations. De busregeling vindt u elders in dit nummer. De prijs blijft 5 euro en kinderen reizen gratis.
Kameraadschapsavond Voorpost Ook dit jaar organiseert Voorpost zijn bekende zangavond op de vooravond van de IJzerwake. De locatie is dezelfde gebleven: de Vleterranch in Westvleteren. Het aantal plaatsen is beperkt, dus is de toegang wegens de veiligheidsvoorschriften enkel op uitnodiging. Aanvang: 20 uur. Begin zangavond: 20.30. Einde zangavond: 23.00. Om half twee gaan de deuren van de cafetaria definitief dicht. Inkom 2 euro.
Van Schoonbekestraat 20/2, 2018 Antwerpen - tel.: 03 238 27 49 - info@ijzerwake.org - IBAN: BE33 7330 1128 2746
www.IJZERWAKE.org
Steenstrate (Zuidschote - Ieper)
Bij het monument Gebroeders van Raemdonck
Zondag 30 augustus 2015, 11u.
Busregeling Vanuit gans Vlaanderen rijden er bussen naar de IJzerwake. De bijdrage voor de bussen naar Steenstrate bedraagt 5 euro. Kinderen tot 12 jaar rijden gratis mee. Dit bedrag dient betaald te worden aan de busverantwoordelijke, samen met het kenteken. Inschrijven voor de bussen is verplicht, om precieze aantallen te kunnen reserveren! Alle bussen vertrekken zeer stipt, laatkomers hebben pech, de autobussen moeten ten laatste om 10.45u in Steenstrate zijn. Alle bussen vertrekken terug uit Steenstrate om 16.30u. Voor senioren en/of gehandicapte personen is een pendeldienst voorzien tussen Steenstrate (brug) en de busparking en ook tot op de IJzerwakeweide. Stopplaatsen worden enkel genomen als er inschrijvingen voor zijn.
Provincie Oost-Vlaanderen Linkeroever – Burcht – Zwijndrecht – Beveren – Lokeren 7.00 u. Antwerpen L.O. (Frederik Van Eedenplein) 7.15 u. Burcht (Carrefour) 7.25 u. Zwijndrecht (kerk) 7.45 u. Beveren (kerk) 8.25 u. Lokeren (Sint-Laurentiuskerk) Inschrijven: Gaby Depauw (03 253 03 22 - 0472 79 07 71 gabyke@msn.com)
Gent 8.15 u. Gent (P+R Carpoolparking E17, Gentbrugge) Inschrijven: Wilfried Aers (09 282 52 74 – wilfried.aers@telenet.be) of Christian Bauwens (09 329 58 52 – christian.bauwens@telenet.be)
Provincie Antwerpen
Nevele
Berchem 1
8.15 u. Nevele (Hansbeke station)
7.00 u. Berchem (kerk)
Inschrijven: Olaf Evrard (0475 73 02 45 - olaf.evrard@telenet.be)
Inschrijven: Bart Van Stappen (03 288 68 32 bartvanstappen@gmail.com)
Aalst – Lede – Wetteren
Berchem 2 7.45 u. Berchem (kerk)
7.30 u. Aalst (‘t Apostelken, kerk Mijlbeek) 7.45 u. Lede (Markt kerkplein) 8.30 u. Wetteren (parking Mariagaard)
Inschrijven: Werner De Gres (03 502 82 91 - 0485 60 16 34 wdg7@telenet.be)
Inschrijven: Gustaaf Cooreman (0486 08 21 96 gustaaf.blauwvoet@telenet.be)
Deurne
Sint-Niklaas
8.00 u. Deurne (Arizona, Boterlaarbaan 451) 8.05 u. Rode Kruisplein / Lakborslei 8.10 u. Antwerpen (Sint-Jansplein, kant Van Den Wervestraat)
Inschrijven: Guido Vergult (03 296 67 99 - 0475 487 455guido.vergult@skynet.be)
Inschrijven: Resy Beets-Van Tieghem (03 322 22 38 - 0497 26 16 23 - vantieghem.henri@edpnet.be) of Lucienne Bogaerts (03 322 08 78 - 0497 26 38 06)
7.45 u. Sint-Niklaas (parking Syntra, Heimolenstraat)
Hamme – Dendermonde – Zele
Brasschaat – Schoten
8.15 u. Hamme (Tweebruggenplein) 8.30 u. Dendermonde (De Bruynkaai) 8.45 u. Zele (Zandberg)
8.00 u. Brasschaat (kerk, bushalte De Lijn) 8.20 u. Schoten (parking Carrefour)
Inschrijven: Stefaan Van Gucht (052 38 01 02 - 0475 55 45 01 stefaan.vangucht@skynet.be)
Inschrijven: Mieke De Bats (0498 77 48 71 miekedebats@hotmail.com)
Ninove – Brakel – Ronse
Lier – Duffel – Rumst – Kontich 7.30 u. Lier (parking Carrefour) 7.50 u. Duffel (naast postgebouw) 8.00 u. Rumst (oprit E19, richting Antwerpen) 8.10 u. Kontich (Carpoolparking) Inschrijven: Annemie Van Noten (015 75 62 21 janvangorp.lier@skynet.be)
Mechelen – Klein Brabant 8.00 u. Mechelen (Rode Kruisplein) 8.10 u. Blaasveld (kerk) 8.15 u. Willebroek (kerk H. Familie) 8.30 u. Bornem (station) 8.35 u. Temse (station) Inschrijven: Marcel Kubis (015 33 76 96 - marcel.kubis@live.be), Lode Herbosch (0478 59 72 31)
8.00 u. N inove (Stationsplein) 8.15 u. Brakel (kerk) 8.30 u. Ronse (Grote Markt) Inschrijven: Jurgen Reygaerts (054 58 74 76 - 0479 76 44 69 jurgen.reygaerts@pandora.be)
Provincie-Limburg
Provincie West-Vlaanderen
Bree – Peer – Leopoldsburg – Beringen
Brugge
6.30 u. Bree (hospitaal) 6.50 u. Peer (kerk) 7.10 u. Leopoldsburg (station) 7.30 u. Beringen (Superconfex vlak bij uitrit 26 autostrade)
9.00 u Brugge (Magdalena Parking)
Inschrijven: Jos Drykoningen (0479 64 07 92 jos.drykoningen@hotmail.be) of Eddy Van Buggenhout (089 46 33 39 - kreta.1585@skynet.be)
Kustlijn
Maasmechelen – Genk – Hasselt – Lummen 6.30 u. Maasmechelen (gemeentehuis) 6.50 u. Genk (station) 7.10 u. Hasselt-Kuringen (Carrefour Grote Ring) 7.30 u. Lummen (carpoolparking) Inschrijven: Richard De Becker (089 35 41 10 rdebecker@raadlimburg.be) of Jean Simons (089 75 53 14)
Inschrijven: Eric Jaegers (059 25 13 58 - 0477 55 10 80 eric.jaegers@telenet.be)
8.20 u. Knokke (station) 8.40 u. Zeebrugge (Watertoren) 8.50 u. Blankenberge (stadhuis) 9.05 u. Oostende (busparking Visserijschool Mercatorlaan) 9.30 u. Westende (kerk, dorp) 9.40 u. Nieuwpoort-stad (Vredegerecht/Politiebureau Langestraat 89) Inschrijven: Jef Vangheluwe (050 60 08 44 - 0499 47 17 60 jef.vangheluwe@telenet.be)
Moen – Zwevegem – Kortrijk – Marke – Lauwe – Wevelgem – Ieper
Provincie Vlaams-Brabant Diest – Bekkevoort – Holsbeek – Leuven – Nossegem 7.15 u. Diest (voorzijde station) 7.25 u. Bekkevoort (carpoolparking E314, uitrit 24) 7.35 u. Holsbeek-Rotselaar (rondpunt Rotselaar, carpoolparking E314 uitrit 21) 8.00 u. Leuven (parking Bodart, brug Kapucijnenvoer) 8.15 u. Nossegem-Kortenberg (carpoolparking E40 uitrit 21)
8.00 u. Moen (kerk) 8.30 u. Zwevegem (kerk) 8.50 u. Kortrijk (achterkant station) 9.05 u. Marke (plaats) 9.20 u. Lauwe (plaats) 9.30 u. Wevelgem (zwembad, Van Ackerstraat) Inschrijven: Jan Deweer (0486 22 90 43 jan.deweer@hotmail.com)
Inschrijven: Jan Meulepas (0495 26 76 83 - jan.meulepas@valvas.be)
Vilvoorde – Grimbergen – Groot-Bijgaarden – Liedekerke 7.45 u. Vilvoorde (Portaelsplein aan de kerk) 8.15 u. Grimbergen (Brusselsesteenweg, tegenover Q8-parking/ voetbalveld Terwilgen) 8.30 u. Groot-Bijgaarden (parking E40 richting kust) 8.45 u. Liedekerke (afrit E40, afrit Essene/Affligem, carpoolparking) Inschrijven: Ludo Monballiu (02 721 22 54 - 0468 22 49 47 ludo.monballiu@telenet.be)
Halle – Brussel – Dilbeek – Affligem – Liedekerke 8.00 u. Halle (Sint Rochuskerk) 8.15 u. Brussel (Prins van Luikkruispunt – Mettewiellaan – Ninovesteenweg) 8.25 u. Dilbeek (parking Westrand) 8.35 u. Liedekerke-Affligem (E40 carpoolparking) Inschrijven: Eddy Longeval (02 582 91 75 - 0494 17 39 19 eddy.longeval@telenet.be) of Klaas Slootmans (0479 76 37 51)
Aangaande de autobussen zijn alle verdere inlichtingen te bekomen bij
Leo Ryckeboer (03 290 58 31 - leoryckeboer@hotmail.com) of Bart Van Stappen (03 288 68 32 - bartvanstappen@gmail.com) of Mia Brans-Dujardin
Hoe de vrouwen de Groote Oorlog beleefden Bij het begrip ‘Groote Oorlog’ denken de meeste lezers allicht direct aan soldaten in gevechten en in de ellende van de loopgraven. Maar de vrouwen hebben zeker een belangrijke rol gespeeld in deze zware tijd, als slachtoffer of actief betrokkene. Vaak moesten ze met hun gezin op de vlucht en in vele gevallen droegen ze vier jaar lang de zorg voor hun gezin alleen, vaak zonder nieuws over hun mannen of zonen. Soms moesten ze uren in de rij staan voor voedselbedeling of zelf etenswaren smokkelen. Er was een groot verschil tussen de situatie van de vrouwen in het bezette deel van ons land en het kleine deel achter de IJzer dat vrij was gebleven. Sommige vrouwen waren direct bij de oorlog betrokken, niet alleen als vrijwillige verpleegsters in eerstehulpposten en veldhospitalen maar ook in bvb wasserijen vlak achter het front. Voor de verpleegsters was het werk heel zwaar want ze werden dagelijks geconfronteerd met de zware gevolgen van de oorlog: verminkingen, de gevolgen van de gasaanvallen, waar zeker in het begin niemand op voorbereid was, en de ontreddering van de – vaak nog heel jonge – mannen die bijna dagelijks te maken hadden met gewonden en doden. Daarnaast vond als gevolg van de oorlog, een grondige verandering in de arbeidsverdeling plaats in het bezette land. In heel veel beroepen vervingen de vrouwen de mannen die als dienstplichtigen of oorlogsvrijwilligers aan het front zaten. Door de overschakeling van het land naar een oorlogsindustrie waren vele vrouwen werkloos geworden, onder andere in de textielindustrie. Maar vanaf 1916 had diezelfde oorlogsindustrie zoveel werkkrachten nodig dat er van werkloosheid bij de vrouwen niet langer sprake was. Vanaf dan kwamen zij terecht in sectoren die voor de oorlog voor hen ondenkbaar waren: bij de post, als tramconductrice, als hulpagente én, niet te vergeten, in de zware industrie bvb bij de firma Krupp, een belangrijk onderdeel van de oorlogsmachine.
Binnen de Vlaamse Beweging was er aanvankelijk weinig aandacht voor de rol die de vrouwen konden spelen. Daar kwam in het begin van de twintigste eeuw verandering in toen Gabriella van Caeneghem in 1912 in Lokeren een eerste bond voor meisjes uit het middelbaar onderwijs stichtte. Andere bonden volgden zoals Klimop in Antwerpen en in 1913 werd mevrouw Van Caeneghem de eerste voorzitter van de Landsbond voor Katholieke Vlaamsche Meisjesstudenten. Maar bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog viel die werking grotendeels stil. De activiteiten van de Landsbond werden ingeperkt: slechts 4 van de 28 bonden bleven werken. Verschillende groepen onderhielden wel goede contacten met de Aktivisten. In Borgerhout werkte een Vlaamsche Meisjesstudiekring met een duidelijk aktivistisch karakter. Onder andere Anna Mortelmans speelde hierin een belangrijke rol als spreker en organisator. In Gent was dan weer Roza de Guchtenaere actief, die zich zeer radicaal opstelde. Een andere bekende dame was Maria Belpaire; zij trok zich vanuit De Panne het lot aan van de frontverpleegsters en de soldaten. Ze was ook betrokken bij de uitgave van De Belgische Standaard maar nam stilaan een meer belgicistisch standpunt in. Tenslotte dient in dit verband nog verwezen te worden naar het Werk der Oorlogsmeters. Deze organisatie, waarin een zekere Anna de Vos de drijvende kracht vormde, zorgde ervoor dat de frontsoldaten brieven en pakjes ontvingen van hun oorlogsmeter. Dat waren dames uit Nederland en Vlaanderen die zich bekommerden om het lot van één bepaalde soldaat, die op zijn beurt brieven aan deze dame schreef, bestemd voor zijn ouders en familie. Op het einde van de oorlog ging het om zo’n 9000 vrouwen. En ook op deze manier speelden de vrouwen dus zeker hun rol tijdens de Groote Oorlog. - L i e v e va n O nc k e l e n
Provinciale contacten Provincie Antwerpen: Lieve van Onckelen, Van Schoonbekestraat 20/2, 2018 Antwerpen, 03 238 27 49, antwerpen@ijzerwake.org en Jos Wouters, Acacialaan 21, 2850 Boom, 03 334 63 55 Provincie Limburg: Walter Winkeler, Heilig Hartplein 25/5, 3500 Hasselt, 011 72 03 30, limburg@ijzerwake.org Provincie Oost-Vlaanderen: Peter Fransoo, Galgenberg 2, 9000 Gent, 09 225 48 27, oost-vlaanderen@ijzerwake.org Provincie Vlaams Brabant: Eddy Longeval, A. Quintusstraat 22, 1600 Sint-Pieters-Leeuw, 0494 173 919, vlaams-brabant@ijzerwake.org Provincie West-Vlaanderen: Francis Vervisch, Zandbeekstraat 21, 8554 Sint-Denijs (Zwevegem), 056 45 50 33, west-vlaanderen@ijzerwake.org