België - Belgique P.B. Antwerpen X BC 5895
HIER ONS BLOED WANNEER ONS RECHT
Erkenningsnummer
P 309548 Driemaandelijks tijdschrift van de vzw IJzerwake - nr. 52 - oktober november december 2015 - Afgiftekantoor Antwerpen X
Voorwoord Ondanks het goede weer: 400 deelnemers minder! Zo titelden de kranten na de 14de IJzerwake. Een te verwachten uitspraak van de Vlaams-vijandige media. Een eerlijke pers – waarnaar ik mijn toespraak trouwens verwees – zou geschreven hebben: ondanks de nieuwsberichten over het gevaarlijk stormweer boven de streek rond Diksmuide, met omgewaaide bomen en afgerukte daken, slechts 400 deelnemers minder. De vroegste aanwezigen hebben de gevolgen van het nachtelijk noodweer kunnen vaststellen: beschadigde tenten, weggewaaide afsluitingen en een weide die herschapen was in een drassige slijkvlakte. Daarbij komt nog dat de aangekondigde problemen met de parking en de toegangswegen heel wat ouderen en ouders met kinderen hebben doen besluiten een jaartje over te slaan. Een reden te meer om de velen die er wel waren van harte te danken. En wie niet alleen dank, maar vooral felicitaties verdient, zijn de talrijke medewerkers, die zich volledig op vrijwillige basis, dagenlang inzetten om een kale weide om te toveren tot een bruisende ontmoetingsplaats. Gezien de omstandigheden, de toestand van de weide en de parkingproblemen: goed nieuws dus! Maar er is nog meer goed nieuws! De moeilijkheden met de parking en de toegangsweg voor het zwaar vervoer tijdens de opbouw – die een gevolg zijn van de verkoop van de Van Raemddonck-hoeve en de omliggende weilanden – zijn definitief voorbij.
Ver.uitg.: Wim de Wit, Oudeheerweg - Ruiter 114, 2950 Waasmunster
SECRETARIAAT
IJzerwake is er in geslaagd een perceel grond, aanpalend aan onze huidige weide, te kopen. Hiermee zijn we eigenaar van onze eigen parking. Een nieuw aan te leggen weg verschaft ons toegang tot deze parking en zal ook het zwaar vervoer tijdens de opbouw de mogelijkheid bieden de weide te bereiken.
Lieve van Onckelen Van Schoonbekestraat 20/2 2018 Antwerpen secretariaat@ijzerwake.org Tel./fax: 03 238 27 49
Eind goed, al goed zal je denken. Maar dat is iets te voorbarig! Koken (in dit geval kopen) kost geld, veel geld. Geld dat we nog niet hebben. Daarom zijn we gestart met fondsenwerving. Enkele sponsors hebben al toegezegd, maar we hebben ook de financiële steun van de overtuigde Vlamingen nodig. En daar rekenen wij u bij. In dit nummer van uw IJzerwaketijdschrift vindt u een oproep: “Aankoop weide: Uw steun is nodig!”
Meer informatie over de IJzerwake is te vinden op www.ijzerwake.org
In deze brief wordt nog eens haarfijn de huidige situatie uitgelegd en vindt u ook de nodige gegevens om uw bijdrage te storten. We zijn dankbaar voor elke bijdrage die u al gaf of nog zal geven, ook uw steun is echt nodig. Wees mild, Vlaanderen ten bate!
Bent u nog geen lid van IJzerwake vzw? Betaal dan nu (min. € 5) en u bent lid voor heel 2016. Iban: BE33 7330 1128 2746 Bic: KREDBEBB
Met Vlaams-Nationale groet,
Wim De Wit V oorzi t t er I J zerw a ke vzw
Postbode: onbestelbare nummers graag terug naar Secretariaat IJzerwake Van Schoonbekestraat 20/2, 2018 Antwerpen
zelfbestuur - nooit meer oorlog - godsvrede
Nieuws van het secretariaat Oproep 14de IJzerwake Dankwoord
Op naar de vijftiende
Hernieuwing lidgeld
Hoofdredacteur: hoofdredacteur@ijzerwake.org
Algemene Vergadering:
lieve steeds duidelijk teVelen vermelden om lidgeld of steungeld lezers vanligt dit ondertussen tijdschrift hebben natuurlijk al De vaste 14de IJzerwake al een de datum onderofuhethebben ondertussen hun IJzerwake gaat. Alvast bedankt voor uw steun. lang genoteerd maar van IJzerwake wordt aan vele tijdje achter ons en dit de nummer reacties waren zesteentje bijgedragen voor de aankoop van Uit uw ook reacties blijkt dat u IJzerwake een kandidaat-leden of sympathisanten gestuurd. Daarom graag deze Daarom willen we u ker positief te noemen, vooral inhoudelijk de weide. Hartelijk dank daarvoor. warm hart toedraagt. Adressen van mensen met belangstelling voor IJzerwake en/of deze oproep: we hopen u, lezer, opnieuw Steenstrate te zien en vragen dan; want organisatorisch was hetinzeker vragen onze slagkrachtNieuwsbrief te verhogenzijn door nog steeds u mag steeds en hundegegevens Maarwelkom; ook de voorbereiding verdere u: breng vele vrienden en bekenden mee de 14de jaar IJzerwake. niet de gemakkelijkste editie maar de kri-naar volgend zeker iemand uitadres, uw familie (naam, telefoon en eventueel e-postadres) doorgeven aan het uitbouw van de jaarlijkse IJzerwake is onze Wij verwachten u opparking zondagen30deaugustus om 11 uur op de tiek op de kleinere langere 2015 of vriendenkring mee te brengen naar de secretariaat. We sturen hen dan graag een proefnummer van deze zorg. Daarom graag uw aandacht voor wat IJzerwakeweide bij beperkt. het monument van de gebroeders Raem- Die zal plaats vinden toegangsweg bleef En bovendien vijftiendevan IJzerwake. Nieuwsbrief. volgt. donck.de Hartelijk welkom en tot Steenstrate. waren weergoden ons dit jaarziens niet in echt op zondag 28 augustus 2016, zoals altijd gunstig gezind. Toch werd het al met al om 11 uur op de weideUbijkan hetook monument helpen bij het bekendmaken despontaan IJzerwakereeds doorzijn afEen aantal lezersvan heeft U kan helpeneditie. een geslaagde voor de gebroeders van Raemdonck in fiches en/of pamfletten aan testeunbijdrage vragen bij hetvoor secretariaat. Affiches lid-of 2016 betaald of Om de IJzerwake verder uit te bouwen kan ookSteenstrate. u, waarde (nieuwe) Wij zorgenzijn voor verzorgd er een op groot en op A3-formaat. hernieuwd, waarvoor onze dank. We hoHet van dergelijke is lezer succes een steentje bijdragen.manifestatie U kan lid worden van de vzwenIJzerprogramma een degelijke organisatie, pen dat velen hun voorbeeld zullen volgen. het resultaat vandat heel wathun factoren: wake. We hopen velen bijdrageeen snel zullen Wemeer zijn Vlamingen ook nog steeds op zoek naar medewerkers, vooral voor de zorgt storten. u ervoorBetadat steeds Het lidgeld bedraagt nog steeds (minidegelijke voorbereiding, zowel inhoudelijk lingen worden verwacht op het Europese bankrekeningnummer kentekens en de omhaling. Wie daaraan dat kunnen meemaken?parking, de verkoop vanmum) 5 euro. Gelieve wel duidelijk te verals praktisch; de inzet van talloze medeBE33 7330 1128 2746 EUR BIC: KREDBEBB. Wie twijfelt of de wil meewerken vragen we om naam/epostadres en GSM-nummer melden of het om lidgeld of steungeld gaat. werkers, die ervoor zorgen dat alles vlot U kan onsbrief. ookGealtijd namen adressen betaling reeds gebeurde vindt meer uitleg op bijgevoegde door te en geven aan het secretariaat. Dank bij voorbaat. Lid worden van de ‘Vrienden van de IJzerverloopt – van regie tot parking – en de van belangstellenden doorgeven; een brief, wake’ kan door storting van een maandegeestdriftige aanwezigheid van alle deelnetelefoontje of epostbericht naar het secretalijks bedrag met vermelding ‘Vrienden van mers. Die willen we hier graag zeer harteriaat volstaat. We bezorgen hen dan graag de IJzerwake’ lijk bedanken. dit tijdschrift.
Colofon Identificatienummer vzw: 5667/2003 Maatschappelijke zetel: Van Schoonbekestraat 20/2 2018 Antwerpen Secretariaat: Lieve van Onckelen Van Schoonbekestraat 20/2, 2018 Antwerpen, 03 238 27 49 secretariaat@ijzerwake.org Ledenadministratie + adreswijzigingen: adressen@ijzerwake.org Regie + Persverantwoordelijke: regie@ijzerwake.org Financies: financies@ijzerwake.org (Francis Vervisch)
Redactie tijdschrift: redactie@ijzerwake.org Aanmelding e-postrondzendlijst: internet@ijzerwake.org Technische coördinatie manifestatie: logistiek@ijzerwake.org 0475 295 765 (Luc Vermeulen) Verantwoordelijke bussennetwerk: bussen@ijzerwake.org (Mia Brans-Dujardin) Aanmelding (nieuwe) medewerkers: secretariaat@ijzerwake.org 03 238 27 49 (Lieve van Onckelen)
Wilfried Aers (beheerder) – Christian Bauwens – Mia Brans-Dujardin (beheerder) – Frans Crols – Gilbert de Corte – Wim de Wit (voorzitter) – Hugo Pieters – Hilde Roosens – Leo Ryckeboer – Egwin Six – Nancy Six – Stef Storme – prof. Matthias Storme – Rien Vandenberghe – Lieve van Onckelen (secretaresse–beheerder) – Johan Vanslambrouck (beheerder) – Luc Vermeulen (beheerder) – Hans Verreyt – Erik Verstraete – Francis Vervisch (financieel beheerder) – Walter Winkeler
Nieuw: kalender 2016 Ook voor 2016 werd een kalender samengesteld. We hadden van bij de start de bedoeling voor de vijf jaren waarin de Groote Oorlog herdacht wordt een kalender uit te geven en het succes van de vorige edities heeft ervoor gezorgd dat we dat plan ook voor 2016 uitvoeren. In deze kalender vindt u twaalf beelden die herinneren aan het oorlogsjaar 1916 met op de achterzijde de uitleg daarover. Deze kalender is verkrijgbaar aan 5 euro. Wie hem wil opgestuurd krijgen stort 7,50 euro op de rekening van IJzerwake met vermelding 'kalender 2016'. Warm aanbevolen!
Verkoopsmateriaal Programmabrochures 2003 tot 2014 Video IJzerwake 2004 tot 2006 DVD IJzerwake 2005 tot 2007 DVD IJzerwake 2008 Foto CD IJzerwake 2007 Foto CD IJzerwake 2008 Verslagboek 2003 tot 2008 Verslagboek 2009 met foto-CD Verslagboek 2010 met foto-CD Verslagboek 2011 met foto-CD Verslagboek 2012 met foto-CD Verslagboek 2013 met foto-CD Frontbrieven Vlaamse Leeuw raamvlag (1,50 op 1,15 m) Vlaamse Leeuw mastvlag (1,50 op 1,15 m) Vlaamse Leeuw mastvlag (2 op 1,50 m) Vlaamse Leeuw actievlag (zonder stok!) Vlaamse Leeuw fietswimpel Vlaamse Leeuw kampeervlag (40 x 30 cm) Vlaamse Leeuw tafelvlaggetje op houten voet Vlaamse Leeuw zwaaivlaggetje
€ 2,00 € 8,00 € 9,00 € 10,50 € 7,00 € 7,00 € 7,50 € 9,00 € 9,00 € 9,00 € 9,00 € 9,00 € 8,50 € 9,00 € 9,00 € 17,50 € 6,50 € 2,00 € 4,00 € 6,50 € 1,50
Vlaamse Leeuw zelfklever Vlaamse Leeuw sjaaltje Oranje-blanje-bleuvlag (mastvlag) Oranje-blanje-bleuvlag (raamvlag) Speldje met Vlaamse Leeuw Speldje IJzerwake T-shirt (alle maten) Polo (alle maten) Klevers VL (per stuk) Klevers VL vanaf 10 stuks Kalender 2015 Kalender 2016 Nieuw: verslagboek 2014 met foto-CD (nieuw!)
€ 1,50 € 3,00 € 11,50 € 11,50 € 1,50 € 3,00 € 10,00 € 12,00 € 1,25 € 0,75 € 7,50 € 7,50 € 9,00
Deze klevers zijn beschikbaar in de uitvoering: VL zwart op wit, VL Vlaanderen zwart op wit, VL + leeuw, zwart op geel en VL met leeuwenschild zwart wit geel. Aub duidelijk het gewenste model en aantal vermelden. In de prijs zijn verzendingskosten voor binnenland inbegrepen. Voor verzendingen buitenland gelieve contact op te nemen met het secretariaat. Levering gebeurt altijd na voorafgaande betaling. Gelieve duidelijk te vermelden wat gewenst wordt en bij polo/t-shirt ook de maat op te geven aub. Dank bij voorbaat.
Verslag van de 14de IJzerwake Zondag 30 augustus 2015: het belooft een mooie dag te worden na het stormweer van de voorbije nacht. De storm heeft wel voor wat extra spanning gezorgd maar als de eerste bussen aankomen is de schade hersteld en kan deze 14de IJzerwake gewoon van start gaan. De pendeldienst doet zijn werk voortreffelijk en iedereen raakt zonder problemen op de soms wel drassige weide. Maar de warmte van de zon maakt veel goed. Traditiegetrouw begint ook deze IJzerwake met een mis. De traditie wil het zo maar ook hier dringt de wens naar verjonging zich op. Jonge priesters die hiervoor tijd hebben en/of moeite willen doen zijn moeilijk te vinden. Het is niet anders. Het thema van deze 14de IJzerwake luidde: ‘1915 Dodendraad door een gebroken staat’. Hierbij wordt verwezen naar de prikkeldraad die de Duitse bezetter opstelde langs de grens met Nederland. Die draad stond onder stroom zodat het voor diegene die de oorlog wilde ontvluchten letterlijk een zaak werd van leven of dood. Maar ook verwijst het thema naar een van de doelstellingen van de Vlaamse Beweging: de hereniging met Nederland. Want of je het nu romantisch of realistisch bekijkt: wij zijn één volk! En daar veranderen dodendraden en kunstmatige grenzen niets aan. Het Gebed voor het vaderland klinkt, gezongen door de toehoorders: altijd indrukwekkend, geen enkel lied of vers brengt zo goed onze volksverbondenheid onder woorden.
Ondanks dodendraad en kunstmatige grenzen één volk De Eerste Wereldoorlog is natuurlijk nooit ver weg. De brief van een frontsoldaat aan zijn moeder, die wordt voorgelezen, ontroert velen. Miserie blijft altijd miserie, of dat nu honderd jaar geleden was of niet. Menselijk leed, verdriet en eenzaamheid zijn immers van alle tijden… Het lied ‘Vaarwel mijn broeder’ zet de bloemenhulde in. Nu denken we nog even terug aan hen die het afgelopen jaar verdwenen in de dood. Deze bloemenhulde doet ons beseffen dat wij hen niet vergeten zijn. De Vlaamse Beweging houdt deze traditie, terecht, in ere. De bloemen en kransen komen uit alle geledingen van de Beweging. Het is die solidariteit die diezelfde Beweging de kracht geeft om verder te gaan… Bart de Valck was dit jaar de gastspreker. De jonge VVB-voorzitter verwoordde zijn standpunten kort en kernachtig zoals we dat van hem gewend zijn. De kern van zijn toespraak “Geen woorden maar daden” valt hopelijk niet in dovemans oren! Wie kleinkunstenaar Bart de bard kent weet hij dat het Vlaamse hart op de juiste plaats heeft. Maar juist daarom is het jammer dat zijn liederen soms verdwijnen in de geestdrift van het moment. Kleinkunst op een weide: het is niet altijd een goede combinatie. Maar anderzijds blijft het noodzakelijk om onze eigen mensen een podium te geven.
200 jaar geleden werden Vlaanderen en Nederland, helaas maar voor een korte periode in onze geschiedenis, herenigd. Dit feit laten wij als Vlaams-nationalisten niet ongemerkt voorbijgaan. In een korte boodschap roept professor Evrard op om zijn project, het oprichten van een standbeeld voor koning Willem I, te ondersteunen. We hopen dat al zijn inspanningen niet tevergeefs geweest zijn en dat dit standbeeld er ook daadwerkelijk komt. Als enige koning die ook effectief iets voor Vlaanderen heeft is Willem I het waard. Het lied ‘Franse ratten’ werd nog nooit met zoveel enthousiasme gezongen. Wim de Wit, voorzitter IJzerwake, verwoordde op zijn eigen vlotte maar radicale manier wat wij als nationalisten willen: een onafhankelijke Vlaamse staat waar het Vlaamse geld in Vlaamse handen blijft en waar we zelf bepalen wie we zijn. Zijn boodschap kan door niemand verkeerd begrepen worden. We kunnen enkel hopen en blijven eisen dat de dames en heren politiekers, in welke politieke partij ook, eindelijk hun woorden omzetten in daden. Want applaudisseren op een zonnige zondagmorgen ergens op een Vlaamse weide in de Westhoek is écht niet voldoende. De Eed van trouw, uitgesproken door alle aanwezigen, blijft steeds weer een ontroerend moment. Voor velen is dat telkens weer een ogenblik van bezinning, een moment waarop we ons allemaal herinneren waarvoor we het doen. Ook in moeilijke momenten herinneren we ons dan misschien de eed die we nu afleggen en werken we verder… Na de IJzerwake start het IJzertreffen, ingericht door het VNJ. Het is dé ontmoetingsplaats voor vele mensen die elkaar niet zo vaak zien en toch het contact niet willen verliezen. De info- en verkoopstanden trekken het nodige volk. Bij een broodje of een frisse pint worden er nieuwe contacten gelegd. Ook dat is belangrijk voor onze Beweging. Want zonder menselijk contact en vriendschapsbanden is er geen Vlaamse Beweging en zal er in dit Belgisch apenland nooit iets ten gronde veranderen.
— L i d w i n a va n O nc k e l e n
Verslag bloemenronde In tegenstelling tot de “bloemenrondes” van de voorbije jaren, heb ik geen praatjes kunnen slaan met toevallige passanten. Ter compensatie daarvan gaf ik mijn ogen nog rijkelijker de kost tijdens het bezoeken van de heldenhuldezerkjes. Met spijt in het hart moet ik zeggen dat het niet altijd een fraai beeld was die ik voor ogen kreeg. Aangezien ik nu al jaren de bloemenronde doe, kan ik bijna blindelings naar de zerkjes stappen. Maar toen ik op het kerkhof van Beveren aan de IJzer (Alveringem) aankwam, begon ik heel eventjes aan mezelf te twijfelen. Op de plaats waar twee naast elkaar liggende zerkjes moesten staan, was er… niets meer. Enkel wat verwilderde beplantingen en dat was het. Ik kan je verzekeren dat dit als het ware een klap in ’t gezicht was die ik kreeg. Ik stond aan de grond genageld van verbijstering. Daar stond ik dan met twee bloemstukjes in de hand. Ik woelde wat met mijn handen door het onkruid en de beplantingen op zoek naar de gaten waar de zerkjes aanvankelijk stonden. Vreemd genoeg waren die niet dichtgemaakt en dus moest daar een verklaring voor zijn. Ik nam er de nodige foto’s van en bedacht wat ik kon doen om daar het fijne van te weten. Er zat dus niets anders op dan de twee bloemstukjes weer in te laden en door te rijden naar de volgende bestemming. 31 augustus 2015, de dag na de IJzerwake, was het weer zover… met de wagen volgeladen met bloemenstukken en kransen (afkomstig van de bloemenhulde) doorkruisten mijn mama en ik een deel van de Westhoek. Begeleid door staalgrijze, dreigende wolken en met de planning op het dashboard reden we van het ene kerkhof naar het andere. Ook dit jaar hadden we niet genoeg bloemstukken om bij elk heldenzerkje een te leggen en dus had ik vooraf mijn berekening gemaakt. Sowieso bezochten we eerst die waar we vorig jaar geen konden leggen, kwestie van er een beetje een regelmaat in de steken. We kwamen in volgende steden, gemeenten en dorpen: Ieper, Vlamertinge, Langemark, Jonkershove, Zonnebeke, Watou, Proven, Sint-Jan-ter-Biezen, Stavele, Beveren aan de IJzer, Alveringem, Oeren en Lo.
Het is veel meer dan zomaar met kransen rondrijden...
De bloemengeur zorgde ervoor dat we ons niet teveel lieten afleiden door die uitdagende wolken boven ons. In de voormiddag was het nog droog gebleven maar vanaf de middag was het regen, gietende regen. In lichte looppas baanden we ons een weg van de wagen naar de zerkjes. Veel tijd om te mijmeren zat er niet in want algauw hadden we de allures van een waterkip aangenomen. Maar we lieten het niet aan ons hartje komen, moesten uit noodzaak de verwarming opzetten maar konden uiteindelijk nog ermee lachen want o jee… hoe zagen we er uit?!
Ik was nog maar amper bekomen van ’t verschot van die twee verdwenen zerken wanneer ik geconfronteerd werd met een tweede opdoffer. Op het kerkhof van Lo stond het eenzame heldenzerkje in zo’n erbarmelijke toestand dat ik een spontane woede-opwelling kreeg. “Hoe kan men nu in godsnaam de laatste rustplaats van één van onze jongens zo laten verloederen?”, dacht ik bij mezelf. Waar is het respect gebleven? Met een schaamtegevoel fleurde ik het zerkje, of wat er nog van overgebleven is, op met een bloemstukje. Toen ik terug aan de wagen kwam, waar mijn mama op me was blijven wachten, moest zij mijn woorden van afschuw en ontgoocheling aanhoren. Ocharme mijn mama…Maar ze begreep me en zei: ”Je zal dat toch daar niet bij laten zeker?!” Jah, wie kent me beter dan mijn mama?!
Gedicht Onderweg naar de volgende stopplaats was het wat stil geworden in de wagen want ik zat al te denken wat ik kon doen. Algauw kwamen we aan op het kerkhof van Sint-Jan-ter Biezen (Poperinge). Ik hield mijn adem in en hoopte dat ik daar weer geen opdoffer zou krijgen. Wat bleek? De zerkjes zelf waren relatief proper maar er stond zoveel onkruid erop en errond waardoor het heldenpark een onverzorgde indruk op me maakte. Aangezien ik geen tijd had om zelf het onkruid uit te trekken, nam ik er foto’s van want ik zou wel iets bedenken. Pas na een nachtje slapen ben ik in mijn spreekwoordelijke pen gekropen want het leek me verstandiger om eerst mijn boosheid en ontgoocheling wat te laten bezinken. Ik heb een bericht gestuurd naar de burgemeesters van Alveringem, Lo-Reninge en Poperinge om de triestige toestand van de heldenhuldezerkjes aan te kaarten en dat met de bijpassende foto’s in bijlage ter illustratie. Tegen alle verwachtingen in kreeg ik meteen van alle 3 een positief antwoord: de twee verdwenen zerkjes zouden na hun opknapbeurt teruggeplaatst worden en de drie burgemeesters hebben de belofte gedaan dat het nodige gedaan zal worden om de heldenzerkjes in ere te herstellen. Uiteraard laat ik me niet sussen met mooie beloftes en zal ik met argusogen de zaak opvolgen. Zo zie je maar dat we, dankzij de geschonken bloemen en kransen voor de bloemenhulde, terwijl ook nog ons steentje kunnen bijdragen tot het in ere houden van de laatste rustplaatsen van onze gesneuvelden… Ik wil afsluiten met het uiten van mijn welgemeende en hartelijke dank aan alle mensen die een bloemstuk of krans hebben gekocht voor de bloemenhulde. Dankzij hun bijdrage kunnen wij onze gesneuvelden de dag na de IJzerwake nog eens in de bloemetjes zetten. Voor de meesten is dit wellicht de enige dag van het jaar…Bedankt en hopelijk mag IJzerwake opnieuw ook de komende jaren op hun steun rekenen. — N a nc y S i x
Twee tenoren van het beginnende aktivisme: Ren� De Clercq en Antoon Jacob Bij het begin van de Groote Oorlog kozen de Vlaamse voormannen zeker niet direct voor samenwerking met de Duitse bezetter. Figuren als René de Clercq (1877-1932) en Antoon Jacob (18891948) maakten een hele evolutie door: van loyaal en zelfs overtuigd Belgischgezind naar radicaal-Vlaams en Groot-Nederlands. Zo schreef dichter René de Clercq bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog nog een hekeldicht tegen de bezetter met als titel Onder de helm: “Heeten de beulen broeders, wordt er een zwaard betrouwd, eer nog de tranen der moeders, eer nog de lijken koud? Geen vriendschap, geen vriendschap, geen vriendschap onder den helm! Wie met hen hand in hand kan staan is in het hart een schelm.” Onder invloed van o.a. het nieuws van het IJzerfront over de achteruitstelling van de Vlamingen daar ontstonden er twee kampen bij de Vlaamsgezinden: een aantal wilde de Vlaamse eisen begraven tot na de oorlog – de pacifisten – een andere groep wilde samenwerken met de bezetter om die eisen, en zeker de vernederlandsing van de Gentse universiteit, gerealiseerd te zien. Van die groep – de Aktivisten – waren Antoon Jacob en René de Clercq zeker vooraanstaande vertegenwoordigers. Antoon Jacob was leraar en vluchtte bij het begin van de Eerste Wereldoorlog naar Amsterdam waar hij meewerkte aan het blad De Vlaamsche Stem, waarvan hij vanaf 1 juli 1915 samen met René de Clercq de redactie waarnam. Gevolg: beide mannen werden als atheneumleraar geschorst. Stilaan geraakten ze, ieder op zijn manier, betrokken bij het Aktivisme. Op 14 oktober 1916 werd Jacob benoemd tot docent aan de vernederlandste universiteit te Gent. Vanaf februari 1917 maakte hij deel uit van de Raad van Vlaanderen. Hij verliet die in januari 1918 uit onvrede met de uitroeping van de zelfstandigheid van Vlaanderen (december 1917).
René de Clercq bleef vooral bekend als dichter maar speelde honderd jaar geleden ook een politieke rol. Samen met Alberic Deswarte stuurde hij op 11 juli een telegram aan de koning met de vraag om na de oorlog garant te staan voor een zelfstandig Vlaanderen in een onafhankelijk België. Dit ‘telegram uit Bussum’ viel niet in goede aarde bij de vorst die vond dat politieke aanspraken niet konden zolang de invaller het land bezette. René de Clercq en Antoon Jacob namen samen de redactie op zich van De Vlaamsche Stem, het blad dat pleitte voor zelfbestuur en stilaan radicaliseerde. Hun devies luidde: ‘Eerst Vlaming, dan pas Belg’. Zoals Jacob werd ook De Clercq in 1915 geschorst. Bij die afzetting schreef René de Clercq het eerste aktivistische strijdgedicht (Aan die van Havere toen zij vergaten dat ook Vlaanderen in België lag): “Heb ik geen recht, ik heb geen land; heb ik geen brood, ik heb geen schand; Vlaanderen, Vlaanderen, met hand en tand sta ik recht voor u, vecht voor u” Zijn dichtbundel “De Noodhoorn” verscheen in een eerste versie in 1916 en bevatte tal van anti-belgische en Groot-Nederlands geïnspireerde gedichten. René De Clercq werd na de oorlog ter dood veroordeeld maar vestigde zich in Nederland en ontsnapte zo aan de Belgische gevangenis. Hij overleed op 12 juni 1932 bij vrienden te Maartensdijk. In 1982 werd zijn stoffelijk overschot herbegraven in zijn geboortedorp Deerlijk. — L i e v e va n O nc k e l e n
Provinciale contacten Provincie Antwerpen: Lieve van Onckelen, Van Schoonbekestraat 20/2, 2018 Antwerpen, 03 238 27 49, antwerpen@ijzerwake.org en Jos Wouters, Acacialaan 21, 2850 Boom, 03 334 63 55 Provincie Limburg: Walter Winkeler, Heilig Hartplein 25/5, 3500 Hasselt, 011 72 03 30, limburg@ijzerwake.org Provincie Oost-Vlaanderen: Peter Fransoo, Galgenberg 2, 9000 Gent, 09 225 48 27, oost-vlaanderen@ijzerwake.org Provincie Vlaams Brabant: Eddy Longeval, A. Quintusstraat 22, 1600 Sint-Pieters-Leeuw, 0494 173 919, vlaams-brabant@ijzerwake.org Provincie West-Vlaanderen: Francis Vervisch, Zandbeekstraat 21, 8554 Sint-Denijs (Zwevegem), 056 45 50 33, west-vlaanderen@ijzerwake.org