www.ikastola.net
BERNAT ETXEPARE LIZEO A BETETA
URTARRILA 2010
Ikastolen Konfederazioa, 84/933872/6/6
ISBN:
GERTU inprimategia. Oñati. Tel.: 943 78 33 09
179 INPRIMATZAILEA:
Txema Garzia Urbina
DISEINUA ETA MAKETAZIOA:
Imanol Artola
EUSKARA ZUZENTZAILEA:
Joxean Agirre eta Eva Domingo
ERREDAKZIOA:
18 20 22
Zuriñe Mendizabal aldizkaria@ehik.ikastola.net
16
KOORDINATZAILEA:
14
IKASTOLEN KONFEDERAZIOA Zamudioko Teknologi Elkartegia, 208 B-1 48170 ZAMUDIO Tel.: 606 33 41 45
8
ELKARRIZKETA: XVII. JARDUNALDI PEDAGOGIKOAK. KONPETENTZIETAN OINARRITUTAKO HEZKUNTZA BERRITU ETA HOBETU ERREPORTAJEA: IKASTOLAN HASI ZIREN ETA BECEN BUKATU IÑAKI MENDIGUREN 60 URTEREKIN JUBILATUKO DA LAUDIOKO ZUZENDARIA TRAPAGARANGO ITXAROPENA, 15 URTEAN BIKOIZTU DEN IKASTOLA BI URTEKOEN GELAK ERDIGUNEAN BERNAT ETXEPARE LIZEOA BETETA NAFARROAKO LAU IKASTOLA KINKA LARRIAN
EDITATZAILEA:
3
IKASTOLA ALDIZKARIA
iks www.ikastola.net
XVII. JARDUNALDI PEDAGOGIKOAK KONPETENTZIETAN OINARRITUTAKO HEZKUNTZA BERRITU ETA HOBETU
Manu AURREKOETXEA eta Belen BAZTARRIKA
ARDURADUNA PRESTAKUNTZA ARLOAREN
TZAILEA JARDUNALDIEN KOORDINA
“Konpetentzien ebaluazioa, irakaslearen profila eta IKTak jorratuko ditugu XVII. Jardunaldi Pedagogikoetan” Ikastola179
3
URTARRILA 2010
Ikastolen Konfederazioa, 84/933872/6/6
ISBN:
GERTU inprimategia. Oñati. Tel.: 943 78 33 09
179 INPRIMATZAILEA:
Txema Garzia Urbina
DISEINUA ETA MAKETAZIOA:
Imanol Artola
EUSKARA ZUZENTZAILEA:
Joxean Agirre eta Eva Domingo
ERREDAKZIOA:
18 20 22
Zuriñe Mendizabal aldizkaria@ehik.ikastola.net
16
KOORDINATZAILEA:
14
IKASTOLEN KONFEDERAZIOA Zamudioko Teknologi Elkartegia, 208 B-1 48170 ZAMUDIO Tel.: 606 33 41 45
8
ELKARRIZKETA: XVII. JARDUNALDI PEDAGOGIKOAK. KONPETENTZIETAN OINARRITUTAKO HEZKUNTZA BERRITU ETA HOBETU ERREPORTAJEA: IKASTOLAN HASI ZIREN ETA BECEN BUKATU IÑAKI MENDIGUREN 60 URTEREKIN JUBILATUKO DA LAUDIOKO ZUZENDARIA TRAPAGARANGO ITXAROPENA, 15 URTEAN BIKOIZTU DEN IKASTOLA BI URTEKOEN GELAK ERDIGUNEAN BERNAT ETXEPARE LIZEOA BETETA NAFARROAKO LAU IKASTOLA KINKA LARRIAN
EDITATZAILEA:
3
IKASTOLA ALDIZKARIA
iks www.ikastola.net
XVII. JARDUNALDI PEDAGOGIKOAK KONPETENTZIETAN OINARRITUTAKO HEZKUNTZA BERRITU ETA HOBETU
Manu AURREKOETXEA eta Belen BAZTARRIKA
ARDURADUNA PRESTAKUNTZA ARLOAREN
TZAILEA JARDUNALDIEN KOORDINA
“Konpetentzien ebaluazioa, irakaslearen profila eta IKTak jorratuko ditugu XVII. Jardunaldi Pedagogikoetan” Ikastola179
3
XVII. Jardunaldi Pedagogikoak
iks
Ikastolen Elkartearen arlo kutunak dira material didaktiko propioen ekoizpena eta irakasleen prestakuntza. Urtean zehar mintegi eta taldeen bidez bideratzen da prestakuntza hori, baina urtean behin, MARTXOAREN BIGARREN ASTEAN AURTEN (9-10-11), Jardunaldi Pedagogikoak antolatzen dituzte gai jakin batzuen inguruan hausnarketa sakonago bat egiteko. Manu Aurrekoetxea, Prestakuntza arloaren arduraduna, eta Belen Baztarrika Jardunaldien koordinatzailea, jardunaldi horien egitaraua antolatzen murgilduta harrapatu ditugu. Xehetasunen bat edo beste falta zaien arren, prest dute hiru eguneko hitzaldi eta eztabaida sorta. Aurten, hamazazpigarren edizioa izango dute jardunaldiek eta, aurrekoetan bezala, Gasteizko Europa Jauregian egingo dira.
ein izango dira aurten jardunaldiek jorratuko dituzuen gaiak? MANU AURREKOTXEA: Orain hiru urte Belenek eta biok Jardunaldi Pedagogikoak antolatzeko ardura hartu genuenetik Curriculuma eta bere garapena izan dugu etengabeko ardatza. Hiru edizio eskaini dizkiegu curriculumaren oinarrian dauden konpetentziei. Aurten ere ez gara aterako eremu horretatik, baina beste hiru arlo aztertuko ditugu: lehen egunean konpetentzien ebaluazioa jorratuko dugu, bigarren egunean hezkuntza eredu berri horrek eskatzen duen irakaslearen profila, eta hirugarren egunean IKTak. Edizioaren leloa “Berrituz eta hobetu” da, hots, egiten duguna berrituz hobekuntza bidean gaudela adierazi nahi dugu. BELEN BAZTARRIKA: Konpetentzien ebaluazioa jorratuko dugu lehen egunean, Xabier Garagorrik eta Mikele Aldasorok emango dute lehen eguneko lehen hitzaldia. Euskal Curriculumaren garapenaren prozesua ikastoletan zertan den azalduko digute, orain arte egindakoa, eta bereziki hemendik aurrera ditugun erronkak.
adituak dira. Integrazioaren Pedagogian oinarritzen dute bere lana.
Z
4
Ikastola179 · urtarrila 2010
Konpetentzietan oinarritutako hezkuntza ari gara poliki-poliki garatzen. Ikasleen profil bat ere definitu dugu; badakigu zeintzuk izan behar duten 16 urterekin gure ikasleek lortu behar dituzten profilak, eta horretara iristeko ezinbestekoa da tresna giza ebaluazioa egoki erabiltzea. Konpetentzien ebaluaziora etorrita, Xavier Roegiers egoera konplexuen bidezko konpetentzien ebaluazioaz arituko da. Louvaineko Unibertsitateko Xavier Roegiers eta Alexia Peyser azken urteotan Ikastolen Elkartean aholkulari gisa erabili ditugun bi
Zer garrantzia du ebaluazioak irakaskuntzan? MANU AURREKOTXEA: Ebaluazioa funtsezko ardatza da. Ez genuke nahi azken egunerako uzten den kontua izatea. Lehen egunetik erabili beharreko tresna dela ikustarazi nahi dugu jardunaldi honetan. Mezu hori bidali nahi genieke irakasleei. Ebaluazioaren funtzioa aldatu egin da: ikaslea jartzen da konpetentzia definitzen duten egoera baten aurrean, eta orduan ikusten da nola dabilen, egoera-arazo horri irtenbideakonponbidea bilatzen dion. BELEN BAZTARRIKA: Ebaluazioa, bestalde, ez da hezkuntzan konpetentziak neurtzeko bakarrik erabiltzen. Ebaluazioaren bidez edozein erakunderen edo enpresaren funtzionamendua eta emaitzak neurtu eta hobekuntzak proposatu daitezke. Berritu eta hobetu dio gure leloak, eta Alfonso Vazquez San Roman horretaz arituko da: hezkuntza eraberritu ote liteke? Zeintzuk dira jorratu behar diren bide berriak? Jardunaldietan beti saiatu izan zarete hitzaldi teorikoak eta esperientzia praktikoak
IKASTOLA IREKIA PROIEKTUAREN BIDEZ, IKASTOLA ETA FAMILIEN ARTEKO LOTURAK INDARTU NAHI DIRA. txandakatzen. BELEN BAZTARRIKA: Aurten ere eskainiko ditugu esperientzia praktikoak. Lehen egun horretan, esate baterako, Bartzelonako Unibertsitate Autonomoko irakaslearen taldeak, Carles Monereoarenak, egin duten azterketa baten berri emango digu Rafel Lemusek, Cubelleseko Institutoko zuzendariak. “PISA como excusa relato de una oportunidad” izenburupean, PISAk egiten dituen frogak oinarritzat hartu eta Kataluniako institutu batean egindako gogoeta baten berri emango digu. “PISA como excusa” izenburuarekin liburu bat atera berri dute, eta ebaluazioaren inguruan oso gogoeta interesgarriak egiten dituzte. Gogoeta horietatik abiatuta, institutu horietan aldaketa batzuk ezarri dituzte bai metodologian eta bai edukietan ere. Arratsaldeko hitzaldi hau institutu horietako bateko arduradunek emango dute eta interesgarria izango dela uste dugu. Zein izango da bigarren egunaren edukia? Irakaslearen figuraren inguruan eratuko da bigarren eguneko egitaraua. Irakaskuntza eredua aldatzera doa, aldatzen ari gara, baina zein irakasle mota behar dugu eredu horrekin lan egiteko? Ikastolen Elkarteko MANU AURREKOTXEA:
“BADAKIGU ZEINTZUK IZAN BEHAR DUTEN 16 URTEREKIN GURE IKASLEEK LORTU BEHAR DITUZTEN PROFILAK, ETA HORRETARA IRISTEKO EZINBESTEKOA DA TRESNA GISA EBALUAZIOA EGOKI ERABILTZEA.”
Prestakuntza Taldeak irakaslearen profilaren inguruko lanketa bat egina dugu, eta Curriculum Garapenerako Mintegietan profil horren garapenerako lanketa bat ere egiten ari gara. Lan horretan ari den taldeak profilari buruzko pintzelada batzuk eman eta eredu bat proposatuz abiatuko dugu eguna, eta ponentzia ezberdinen bidez alderdi batzuk jorratuko ditugu. Ea berrikuntzarako prest al gauden aztertuko du Carlos III Unibertsitateko Jose Antonio Rodriguezek. Bestalde, etengabeko prestakuntzaz eta horren garrantziaz arituko da Montserrat Ventura, Bartzelonako Unibertsitateko irakaslea. Irakasten bakarrik dakien irakasle bat besterik ez dugula nahi, begiratzen eta ikertzen erakusten ere badakiena nahi dugula azaldu nahi da. Berrikuntzaren aurrean ohitura zaharrak uzteko behar den ausardiaz hitz egingo du. Izen handiko beste aditu batzuen atzetik ere bagabiltza, baina guztiz segurtatu gabe dugu horien partaidetza. Hirugarren egunean IKTak izango dira aztergai nagusia. MANU AURREKOTXEA: IKTeen inguruan Ikastolen Elkarteak dituen proiektuak erakutsi nahi ditugu. Escuela 2.0 plana jarri du martxan Madrilgo ministerioak. Eusko Jaurlaritza ere plan horretan sartu da eta M Ikastola179
5
XVII. Jardunaldi Pedagogikoak
iks
Ikastolen Elkartearen arlo kutunak dira material didaktiko propioen ekoizpena eta irakasleen prestakuntza. Urtean zehar mintegi eta taldeen bidez bideratzen da prestakuntza hori, baina urtean behin, MARTXOAREN BIGARREN ASTEAN AURTEN (9-10-11), Jardunaldi Pedagogikoak antolatzen dituzte gai jakin batzuen inguruan hausnarketa sakonago bat egiteko. Manu Aurrekoetxea, Prestakuntza arloaren arduraduna, eta Belen Baztarrika Jardunaldien koordinatzailea, jardunaldi horien egitaraua antolatzen murgilduta harrapatu ditugu. Xehetasunen bat edo beste falta zaien arren, prest dute hiru eguneko hitzaldi eta eztabaida sorta. Aurten, hamazazpigarren edizioa izango dute jardunaldiek eta, aurrekoetan bezala, Gasteizko Europa Jauregian egingo dira.
ein izango dira aurten jardunaldiek jorratuko dituzuen gaiak? MANU AURREKOTXEA: Orain hiru urte Belenek eta biok Jardunaldi Pedagogikoak antolatzeko ardura hartu genuenetik Curriculuma eta bere garapena izan dugu etengabeko ardatza. Hiru edizio eskaini dizkiegu curriculumaren oinarrian dauden konpetentziei. Aurten ere ez gara aterako eremu horretatik, baina beste hiru arlo aztertuko ditugu: lehen egunean konpetentzien ebaluazioa jorratuko dugu, bigarren egunean hezkuntza eredu berri horrek eskatzen duen irakaslearen profila, eta hirugarren egunean IKTak. Edizioaren leloa “Berrituz eta hobetu” da, hots, egiten duguna berrituz hobekuntza bidean gaudela adierazi nahi dugu. BELEN BAZTARRIKA: Konpetentzien ebaluazioa jorratuko dugu lehen egunean, Xabier Garagorrik eta Mikele Aldasorok emango dute lehen eguneko lehen hitzaldia. Euskal Curriculumaren garapenaren prozesua ikastoletan zertan den azalduko digute, orain arte egindakoa, eta bereziki hemendik aurrera ditugun erronkak.
adituak dira. Integrazioaren Pedagogian oinarritzen dute bere lana.
Z
4
Ikastola179 · urtarrila 2010
Konpetentzietan oinarritutako hezkuntza ari gara poliki-poliki garatzen. Ikasleen profil bat ere definitu dugu; badakigu zeintzuk izan behar duten 16 urterekin gure ikasleek lortu behar dituzten profilak, eta horretara iristeko ezinbestekoa da tresna giza ebaluazioa egoki erabiltzea. Konpetentzien ebaluaziora etorrita, Xavier Roegiers egoera konplexuen bidezko konpetentzien ebaluazioaz arituko da. Louvaineko Unibertsitateko Xavier Roegiers eta Alexia Peyser azken urteotan Ikastolen Elkartean aholkulari gisa erabili ditugun bi
Zer garrantzia du ebaluazioak irakaskuntzan? MANU AURREKOTXEA: Ebaluazioa funtsezko ardatza da. Ez genuke nahi azken egunerako uzten den kontua izatea. Lehen egunetik erabili beharreko tresna dela ikustarazi nahi dugu jardunaldi honetan. Mezu hori bidali nahi genieke irakasleei. Ebaluazioaren funtzioa aldatu egin da: ikaslea jartzen da konpetentzia definitzen duten egoera baten aurrean, eta orduan ikusten da nola dabilen, egoera-arazo horri irtenbideakonponbidea bilatzen dion. BELEN BAZTARRIKA: Ebaluazioa, bestalde, ez da hezkuntzan konpetentziak neurtzeko bakarrik erabiltzen. Ebaluazioaren bidez edozein erakunderen edo enpresaren funtzionamendua eta emaitzak neurtu eta hobekuntzak proposatu daitezke. Berritu eta hobetu dio gure leloak, eta Alfonso Vazquez San Roman horretaz arituko da: hezkuntza eraberritu ote liteke? Zeintzuk dira jorratu behar diren bide berriak? Jardunaldietan beti saiatu izan zarete hitzaldi teorikoak eta esperientzia praktikoak
IKASTOLA IREKIA PROIEKTUAREN BIDEZ, IKASTOLA ETA FAMILIEN ARTEKO LOTURAK INDARTU NAHI DIRA. txandakatzen. BELEN BAZTARRIKA: Aurten ere eskainiko ditugu esperientzia praktikoak. Lehen egun horretan, esate baterako, Bartzelonako Unibertsitate Autonomoko irakaslearen taldeak, Carles Monereoarenak, egin duten azterketa baten berri emango digu Rafel Lemusek, Cubelleseko Institutoko zuzendariak. “PISA como excusa relato de una oportunidad” izenburupean, PISAk egiten dituen frogak oinarritzat hartu eta Kataluniako institutu batean egindako gogoeta baten berri emango digu. “PISA como excusa” izenburuarekin liburu bat atera berri dute, eta ebaluazioaren inguruan oso gogoeta interesgarriak egiten dituzte. Gogoeta horietatik abiatuta, institutu horietan aldaketa batzuk ezarri dituzte bai metodologian eta bai edukietan ere. Arratsaldeko hitzaldi hau institutu horietako bateko arduradunek emango dute eta interesgarria izango dela uste dugu. Zein izango da bigarren egunaren edukia? Irakaslearen figuraren inguruan eratuko da bigarren eguneko egitaraua. Irakaskuntza eredua aldatzera doa, aldatzen ari gara, baina zein irakasle mota behar dugu eredu horrekin lan egiteko? Ikastolen Elkarteko MANU AURREKOTXEA:
“BADAKIGU ZEINTZUK IZAN BEHAR DUTEN 16 URTEREKIN GURE IKASLEEK LORTU BEHAR DITUZTEN PROFILAK, ETA HORRETARA IRISTEKO EZINBESTEKOA DA TRESNA GISA EBALUAZIOA EGOKI ERABILTZEA.”
Prestakuntza Taldeak irakaslearen profilaren inguruko lanketa bat egina dugu, eta Curriculum Garapenerako Mintegietan profil horren garapenerako lanketa bat ere egiten ari gara. Lan horretan ari den taldeak profilari buruzko pintzelada batzuk eman eta eredu bat proposatuz abiatuko dugu eguna, eta ponentzia ezberdinen bidez alderdi batzuk jorratuko ditugu. Ea berrikuntzarako prest al gauden aztertuko du Carlos III Unibertsitateko Jose Antonio Rodriguezek. Bestalde, etengabeko prestakuntzaz eta horren garrantziaz arituko da Montserrat Ventura, Bartzelonako Unibertsitateko irakaslea. Irakasten bakarrik dakien irakasle bat besterik ez dugula nahi, begiratzen eta ikertzen erakusten ere badakiena nahi dugula azaldu nahi da. Berrikuntzaren aurrean ohitura zaharrak uzteko behar den ausardiaz hitz egingo du. Izen handiko beste aditu batzuen atzetik ere bagabiltza, baina guztiz segurtatu gabe dugu horien partaidetza. Hirugarren egunean IKTak izango dira aztergai nagusia. MANU AURREKOTXEA: IKTeen inguruan Ikastolen Elkarteak dituen proiektuak erakutsi nahi ditugu. Escuela 2.0 plana jarri du martxan Madrilgo ministerioak. Eusko Jaurlaritza ere plan horretan sartu da eta M Ikastola179
5
XVII. Jardunaldi Pedagogikoak
iks
“PISA COMO EXCUSA” IZENBURUAREKIN LIBURU BAT ATERA BERRI DUTE, ETA EBALUAZIOAREN INGURUAN OSO GOGOETA INTERESGARRIAK EGITEN DITUZTE.” “BESTE PAUSO BAT EMAN NAHI DA, ETA FAMILIEKIN KOMUNIKAZIOA ETA HARREMANA ERRAZTEKO IKASTOLA IREKIA ZABALDU DA”.
M
5. mailako ikasleei ordenagailu bana eman zaie edo emango zaie, eta 6. mailakoei datorren ikasturtean banatuko zaie. Gure ustez, ikastetxeetako azpiegitura hobetzeaz gain, irakasleen prestakuntza eta ikasmaterialarekin bat datozen eduki digitalak izatea ere ezinbestekoa da. Ikastolen Elkartean edukien arloan lan asko egina dugu. Ikasys proiektuarekin orain sei urte hasi ginen, eta gaur egun 2.000 ikasle inguru ari dira honekin lanean. Sistematizatu behar diren edukiak lantzeko proiektua da eta kanpoko ebaluazio bati esker emaitza onak ematen dituela ikusi da. Baina guk erabiltzen dugun material didaktiko egunerokoan ere uztartuak ditugu IKTak. “Urtxintxan”, “Txanelan”, “Ostadarren” eta beste hainbat proiektutan aplikatu ditugu teknologia berriak. Horren lekuko dira
6
www.txanela.net. eta www.ostadar.net. IKT konpetentziak ikas-arloetan integratuz nola landu jakin nahi duten irakasleentzat proposamen zehatz ugari erakutsi nahi diegu hirugarren egunean. BELEN BAZTARRIKA: Aurreko egunetako eskemari jarraiki, Josune Gerekak, IKT Taldeko arduradunak, Ikastolen IKT markoa agertuko du lehen hitzaldian. Ondoren, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntzako ordezkariek Eskola 2.0 planaren berri emango dute. Egunean zehar, ikastolen zerbitzura garatuak ditugun proiektuen berri emango da. Horietako batzuk ikastolaren kudeaketa eta komunikazio arloari zuzenduak daude eta besteak ikas-irakaskuntzan IKT konpetentzien lanketa bideratzeari lotuak. Horien artean, “Ikastola irekia” proiektuaren berri eman nahi dugu. Ikasdat, Ikastolen kudeaketa
akademikoan eta administratiboan erabiltzen den aplikazio bat da. Beste pauso bat eman nahi da, eta familiekin komunikazioa eta harremana errazteko ikastola irekia zabaldu da. Web honen bidez bere seme-alaben tutoretzari buruzko berriak jaso ditzakete gurasoek, edo jangelaren kudeaketa internet bitartez egin dezakete, adibidez. Dagoeneko modulu batzuk garatuta daude, eta horren berri eman nahi da jardunaldietako hirugarren egunean. IKTen inguruan dauden proiektu ugariak modu integratuan lantzen dituen ikastola bat aukeratu dugu, Elgoibarkoa, eta IKT proiektuan dauden atalak nola garatu dituzten erakutsiko dute arratsaldean. MANU AURREKOTXEA: Berrikuntzaren bidea oso luzea da, baina seguru gaude oso urte gutxitan sekulako jauzia egingo dugula ikastoletan. Horretan oso baikorrak gara. Urtean zehar mintegietan lan bikaina egiten ari gara, sekulako giroa nabaritzen dugu eta badakigu bide onetik goazela. Urte batzuk beharko ditugu, baina aldaketa handiak bideratzen ari gara, eta jardunaldiak testuinguru horretan kokatzen dira. ikaStola
LA EVALUACIÓN, EL PROFESORADO Y LAS NUEVAS TECNOLOGÍAS
EVALUATION, ENSEIGNANTS ET NOUVELLES TECHNOLOGIES
Las Jornadas Pedagógicas, que Ikastolen Elkartea está preparando para la segunda semana de marzo, cuentan con un programa que abordará tres grandes temas: la evaluación como instrumento para mejorar la enseñanza basada en las competencias; el perfil del profesorado que requiere el modelo que estamos instaurando en las ikastolas y, tercero, la aplicación de las nuevas
Les Journées Pédagogiques, organisées par Ikastolen Elkartea la deuxième semaine de mars, seront organisées autour de trois grands thèmes: l’évaluation, en tant qu’instrument d’amélioration de l’enseignement basé sur les compétences; le profil de l’enseignant requis par le modèle que nous sommes en train de développer au sein des ikastola; l’application des
Ikastola179 · urtarrila 2010
tecnologías. Las Jornadas tendrán una duración de tres días y contarán, como en años anteriores, con la participación de los profesionales de la casa y de expertos de fuera. En la tercera jornada, dedicada a las nuevas tecnologías, los ponentes expondrán los proyectos en que están en curso y presentarán asimismo una web que promueve la interacción con los padres.
nouvelles technologies. Ces Journées dureront trois jours et compteront, comme chaque année, la participation de professionnels des ikastola et d’experts extérieurs au mouvement ikastola.Le troisième jour, lors duquel seront abordées les nouvelles technologies, les projets en cours ainsi qu’un site web promouvant l’interaction avec les parents seront présentés.
XVII. Jardunaldi Pedagogikoak
iks
“PISA COMO EXCUSA” IZENBURUAREKIN LIBURU BAT ATERA BERRI DUTE, ETA EBALUAZIOAREN INGURUAN OSO GOGOETA INTERESGARRIAK EGITEN DITUZTE.” “BESTE PAUSO BAT EMAN NAHI DA, ETA FAMILIEKIN KOMUNIKAZIOA ETA HARREMANA ERRAZTEKO IKASTOLA IREKIA ZABALDU DA”.
M
5. mailako ikasleei ordenagailu bana eman zaie edo emango zaie, eta 6. mailakoei datorren ikasturtean banatuko zaie. Gure ustez, ikastetxeetako azpiegitura hobetzeaz gain, irakasleen prestakuntza eta ikasmaterialarekin bat datozen eduki digitalak izatea ere ezinbestekoa da. Ikastolen Elkartean edukien arloan lan asko egina dugu. Ikasys proiektuarekin orain sei urte hasi ginen, eta gaur egun 2.000 ikasle inguru ari dira honekin lanean. Sistematizatu behar diren edukiak lantzeko proiektua da eta kanpoko ebaluazio bati esker emaitza onak ematen dituela ikusi da. Baina guk erabiltzen dugun material didaktiko egunerokoan ere uztartuak ditugu IKTak. “Urtxintxan”, “Txanelan”, “Ostadarren” eta beste hainbat proiektutan aplikatu ditugu teknologia berriak. Horren lekuko dira
6
www.txanela.net. eta www.ostadar.net. IKT konpetentziak ikas-arloetan integratuz nola landu jakin nahi duten irakasleentzat proposamen zehatz ugari erakutsi nahi diegu hirugarren egunean. BELEN BAZTARRIKA: Aurreko egunetako eskemari jarraiki, Josune Gerekak, IKT Taldeko arduradunak, Ikastolen IKT markoa agertuko du lehen hitzaldian. Ondoren, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntzako ordezkariek Eskola 2.0 planaren berri emango dute. Egunean zehar, ikastolen zerbitzura garatuak ditugun proiektuen berri emango da. Horietako batzuk ikastolaren kudeaketa eta komunikazio arloari zuzenduak daude eta besteak ikas-irakaskuntzan IKT konpetentzien lanketa bideratzeari lotuak. Horien artean, “Ikastola irekia” proiektuaren berri eman nahi dugu. Ikasdat, Ikastolen kudeaketa
akademikoan eta administratiboan erabiltzen den aplikazio bat da. Beste pauso bat eman nahi da, eta familiekin komunikazioa eta harremana errazteko ikastola irekia zabaldu da. Web honen bidez bere seme-alaben tutoretzari buruzko berriak jaso ditzakete gurasoek, edo jangelaren kudeaketa internet bitartez egin dezakete, adibidez. Dagoeneko modulu batzuk garatuta daude, eta horren berri eman nahi da jardunaldietako hirugarren egunean. IKTen inguruan dauden proiektu ugariak modu integratuan lantzen dituen ikastola bat aukeratu dugu, Elgoibarkoa, eta IKT proiektuan dauden atalak nola garatu dituzten erakutsiko dute arratsaldean. MANU AURREKOTXEA: Berrikuntzaren bidea oso luzea da, baina seguru gaude oso urte gutxitan sekulako jauzia egingo dugula ikastoletan. Horretan oso baikorrak gara. Urtean zehar mintegietan lan bikaina egiten ari gara, sekulako giroa nabaritzen dugu eta badakigu bide onetik goazela. Urte batzuk beharko ditugu, baina aldaketa handiak bideratzen ari gara, eta jardunaldiak testuinguru horretan kokatzen dira. ikaStola
LA EVALUACIÓN, EL PROFESORADO Y LAS NUEVAS TECNOLOGÍAS
EVALUATION, ENSEIGNANTS ET NOUVELLES TECHNOLOGIES
Las Jornadas Pedagógicas, que Ikastolen Elkartea está preparando para la segunda semana de marzo, cuentan con un programa que abordará tres grandes temas: la evaluación como instrumento para mejorar la enseñanza basada en las competencias; el perfil del profesorado que requiere el modelo que estamos instaurando en las ikastolas y, tercero, la aplicación de las nuevas
Les Journées Pédagogiques, organisées par Ikastolen Elkartea la deuxième semaine de mars, seront organisées autour de trois grands thèmes: l’évaluation, en tant qu’instrument d’amélioration de l’enseignement basé sur les compétences; le profil de l’enseignant requis par le modèle que nous sommes en train de développer au sein des ikastola; l’application des
Ikastola179 · urtarrila 2010
tecnologías. Las Jornadas tendrán una duración de tres días y contarán, como en años anteriores, con la participación de los profesionales de la casa y de expertos de fuera. En la tercera jornada, dedicada a las nuevas tecnologías, los ponentes expondrán los proyectos en que están en curso y presentarán asimismo una web que promueve la interacción con los padres.
nouvelles technologies. Ces Journées dureront trois jours et compteront, comme chaque année, la participation de professionnels des ikastola et d’experts extérieurs au mouvement ikastola.Le troisième jour, lors duquel seront abordées les nouvelles technologies, les projets en cours ainsi qu’un site web promouvant l’interaction avec les parents seront présentés.
iks
ERREPORTAJEA
Ikastolan hasi ziren eta BECen bukatu Abenduaren 13an BECen bertso erakustaldia egin zuten zortzi finalistak ikastolako ikasle ohiak dira. Ikastolan bertsoarekin jolasean hasi zirenetik gaurdaino bide luzea egin dute. Atzera begiratu eta ikastola eta bertsoa lotzen dituen oroitzapen bana emateko eskatu diegu. Ondoren gaurko beren lanbideari edo ibilbideari lotutako galdera bana zuzendu diegu.•Hona eman dizkiguten erantzunak. Maialen LUJANBIO Q Ikastolarekin eta bertsoarekin lotutako oroitzapen bat kontatu. Gelako beste bi lagun eta ni elkarri bertso gisakoak jartzen hasi ginen (artean bertsoa zer zen ez genekien ondo, nik ez behintzat). Hamaika bat urte genituen. Batek bertso bat ekartzen zuen eta gelako guztien aurrean kantatzen, beste biotako bat zirikatuz. Bertsoan aipatua zen hark orduan biharamunerako bere bertsotxoa ekartzen zuen, erantzun bezala, eta hala katean… Halaxe hasi nintzen ni bertsotan. Irakasleek zaletasuna bagenuela ikusi eta ikastolan bertso eskola bat bazegoela esan zigun arte.
8
Ikastola179 · urtarrila 2010
Q Ofiziotan egokitzen zaizun pertsonaia zure ikuspuntura ekartzen, zure filtro pertsonaletik pasatzen saiatzen zarela esan ohi duzu. Bertsolariak egiteko pedagogiko bat baduela uste du al duzu? Hezitzaile ere badela esan al daiteke? Egiteko pedagogikoa behar bada gehiegi esatea da, karga astunegia gure gain hartzea. Baina mikrofono baten aukera duen edozein pertsonak, eta jendea bera entzuten duen edonork, adura izan behar duela uste dut esaten duenaren gain. Eta gure kasuan, oso jardun dialektikoa eta arrazoiari eta mundu ideologikoari lotua denez, uste dut norberak zintzo izan behar duela bere buruarekin. Ideologia edozein iritzitan, umorean, fikzioan egon liteke (eta iritzitik, ikuspuntutik letorke balizko pedagogia), eta kontziente izan behar dugu errepresentatzen ari garen paperaz eta interpretatzen dugun estrereotipoaz. Kontziente izan; eta kontziente izanik, aukeratu: estereotipo hori hautsi, azpimarratua… zer eta nola esan.•
Jon MAIA Q Ikastolarekin eta bertsoarekin lotutako oroitzapen bat kontatu. Ni ikastolan zaletu nintzen. Beste ikastola askotan eta batez ere beste eskoletan ez zen ematen bertsolaritza, baina Zumaian oso goiz hasi ziren ematen. Joanito Dorronsoro maisu izateko zoria izan nuen. Zazpi urterekin hasi nintzen gelan. Astean ordubete ematen zigun eta azterketak ere jartzen zizkigun. Horrez gainera, txapelketa txiki batzuk ere antolatzen zituen eta sari gisa beti liburuak ematen zizkigun, bertso liburuak, noski. Eta liburu horiek irentsi egiten nituen. Hor ikasi nituen bertsolari zaharren bertsoak, biografiak eta abenturak. Hori gustatuta hasi nintzen bertso eskolan, inoiz bertso saio bat entzun gabe.
Q Zer lotura izan du bertsoak, zure kasuan, kantagintzarekin? Nire kasuan bertsolaritzaren enborretik hainbat adar atera dira. Hitzari lotutako gauza asko egin
“Gerora ordea, ohartu nintzen, Kurutziaga ikastolan bertan, askozaz lehenagotik nengoela, zelanbait, bertsoarekin kontaktuan”. Unai Iturriaga
ditut, eta beti ere bertsolaritzari esker atera zaizkit aukera horiek. Bertsolaritzan lortu dudan lekuari esker ate asko zabaldu zaizkit eta harreman mundu zabala egin dut. Euskal rock musika, esate baterako, nire kulturaren parte izan da beti umetatik, eta Negu Gorriak taldearekin hasi nintzen kantuen hitzak egiten. Elgoibarko gaztetxean egin zen bertso saio batean azken agurra rapa eginez bota nuen. Fermin Muguruza zegoen entzuleen artean eta nigana etorri zen. Harreman horri esker hasi nintzen taldearentzat hitzak egiten, eta geroztik talde askorekin egin dut lan. Nik kalkulatzen dut 150 bat kantu baditudala eginak. Denetik egin dut, rocka, trikitixa, hardcore eta beste hainbat genero. Bertsolaritzari esker iritsi naiz gaztetxoa nintzenean idolotzat nituenekin lan egitera. Hamabost urterekin ez nuen sekula imajinatuko Ferminekin, Garirekin edo Benito Lertxundirekin lan egingo nuenik.• M
Ikastola179
9
iks
ERREPORTAJEA
Ikastolan hasi ziren eta BECen bukatu Abenduaren 13an BECen bertso erakustaldia egin zuten zortzi finalistak ikastolako ikasle ohiak dira. Ikastolan bertsoarekin jolasean hasi zirenetik gaurdaino bide luzea egin dute. Atzera begiratu eta ikastola eta bertsoa lotzen dituen oroitzapen bana emateko eskatu diegu. Ondoren gaurko beren lanbideari edo ibilbideari lotutako galdera bana zuzendu diegu.•Hona eman dizkiguten erantzunak. Maialen LUJANBIO Q Ikastolarekin eta bertsoarekin lotutako oroitzapen bat kontatu. Gelako beste bi lagun eta ni elkarri bertso gisakoak jartzen hasi ginen (artean bertsoa zer zen ez genekien ondo, nik ez behintzat). Hamaika bat urte genituen. Batek bertso bat ekartzen zuen eta gelako guztien aurrean kantatzen, beste biotako bat zirikatuz. Bertsoan aipatua zen hark orduan biharamunerako bere bertsotxoa ekartzen zuen, erantzun bezala, eta hala katean… Halaxe hasi nintzen ni bertsotan. Irakasleek zaletasuna bagenuela ikusi eta ikastolan bertso eskola bat bazegoela esan zigun arte.
8
Ikastola179 · urtarrila 2010
Q Ofiziotan egokitzen zaizun pertsonaia zure ikuspuntura ekartzen, zure filtro pertsonaletik pasatzen saiatzen zarela esan ohi duzu. Bertsolariak egiteko pedagogiko bat baduela uste du al duzu? Hezitzaile ere badela esan al daiteke? Egiteko pedagogikoa behar bada gehiegi esatea da, karga astunegia gure gain hartzea. Baina mikrofono baten aukera duen edozein pertsonak, eta jendea bera entzuten duen edonork, adura izan behar duela uste dut esaten duenaren gain. Eta gure kasuan, oso jardun dialektikoa eta arrazoiari eta mundu ideologikoari lotua denez, uste dut norberak zintzo izan behar duela bere buruarekin. Ideologia edozein iritzitan, umorean, fikzioan egon liteke (eta iritzitik, ikuspuntutik letorke balizko pedagogia), eta kontziente izan behar dugu errepresentatzen ari garen paperaz eta interpretatzen dugun estrereotipoaz. Kontziente izan; eta kontziente izanik, aukeratu: estereotipo hori hautsi, azpimarratua… zer eta nola esan.•
Jon MAIA Q Ikastolarekin eta bertsoarekin lotutako oroitzapen bat kontatu. Ni ikastolan zaletu nintzen. Beste ikastola askotan eta batez ere beste eskoletan ez zen ematen bertsolaritza, baina Zumaian oso goiz hasi ziren ematen. Joanito Dorronsoro maisu izateko zoria izan nuen. Zazpi urterekin hasi nintzen gelan. Astean ordubete ematen zigun eta azterketak ere jartzen zizkigun. Horrez gainera, txapelketa txiki batzuk ere antolatzen zituen eta sari gisa beti liburuak ematen zizkigun, bertso liburuak, noski. Eta liburu horiek irentsi egiten nituen. Hor ikasi nituen bertsolari zaharren bertsoak, biografiak eta abenturak. Hori gustatuta hasi nintzen bertso eskolan, inoiz bertso saio bat entzun gabe.
Q Zer lotura izan du bertsoak, zure kasuan, kantagintzarekin? Nire kasuan bertsolaritzaren enborretik hainbat adar atera dira. Hitzari lotutako gauza asko egin
“Gerora ordea, ohartu nintzen, Kurutziaga ikastolan bertan, askozaz lehenagotik nengoela, zelanbait, bertsoarekin kontaktuan”. Unai Iturriaga
ditut, eta beti ere bertsolaritzari esker atera zaizkit aukera horiek. Bertsolaritzan lortu dudan lekuari esker ate asko zabaldu zaizkit eta harreman mundu zabala egin dut. Euskal rock musika, esate baterako, nire kulturaren parte izan da beti umetatik, eta Negu Gorriak taldearekin hasi nintzen kantuen hitzak egiten. Elgoibarko gaztetxean egin zen bertso saio batean azken agurra rapa eginez bota nuen. Fermin Muguruza zegoen entzuleen artean eta nigana etorri zen. Harreman horri esker hasi nintzen taldearentzat hitzak egiten, eta geroztik talde askorekin egin dut lan. Nik kalkulatzen dut 150 bat kantu baditudala eginak. Denetik egin dut, rocka, trikitixa, hardcore eta beste hainbat genero. Bertsolaritzari esker iritsi naiz gaztetxoa nintzenean idolotzat nituenekin lan egitera. Hamabost urterekin ez nuen sekula imajinatuko Ferminekin, Garirekin edo Benito Lertxundirekin lan egingo nuenik.• M
Ikastola179
9
iks
Ikastolan hasi ziren eta BECen bukatu
M
Aitor SARRIEGI Q Ikastolarekin eta bertsoarekin lotutako oroitzapen bat kontatu. Artean Ikastola zen Beasaingo Alkartasuna Lizeoa nik bertan ikasi nuenean. Bertso eskolara joateko animatu gintuzten, eta uste dut lehen urtea 3. mailan nengoela izan zela. Laugarren eta bosgarren mailetan Milagros Auzmendi izan nuen tutore, eta zilarrezko ezteiak zituzten senarrak eta biek. Gogoan daukat bi zortziko handi idatzi eta eman nizkiola, eta nola negar batean etorri zen eta musuka hartu ninduen. Egia esan unean bertan lotsa ematen zidan, gainerako ikasleen aurrean irakaslearekiko konplizitatea agertzea ez baita oso ondo ikusia izaten. Gaur egun ordea, oroitzapen polit bezala daukat, eta garai haiez akordatzen hastean gogora etorri zait, ziurrenik hil berria delako. Uztartu hitzaren esanahia ere bertso harekin ikasi nuen, errimarako hitz bila nenbilela egindako deskubrimendua izan zen niretzat.
Q Nola bizi izan dute zure ikasleek txapelketa? Aurtengo txapelketa luzea izan da niretzat. Bi hilabete oso iraun ditu, eta nik neuk nekatuta bukatu badut, pentsatzen dut ingurukoek ere hala bukatuko zutela. Ziurrenez ikasleek ere ohi baino jenio gehiagorekin eta urduriago ikusiko ninduten. Hala ere asko izan dira klasean eta pasilloetan zoriondu, galdetu, geratu… nautenak. Asko klaserik eman ere egiten ez diedanak. Txikienak autografo eske ere ibili dira. Egia esan, ikuskizunari dagozkion jakin-minak dituzte,
telebista, jendea, kamerak, … bertsoari buruzkoak baino gehiago, baina Hezkuntza Arautuko proiektuan ere sartuta gaudenez, bestelako lanketa ere egin dute ikasgelan. Lankideek ere babes handia eman didate, eta nik uste dut orokorrean poztu direla txapelketa nola joan den ikusita. Jai hartu ditudan egunak hartzeko ere ez dut inolako arazorik izan eta eskertzekoa da, askotan norbere hutsa beste batek bete behar du eta nolabaiteko karga modukoa baita beretzat. Eskerrik asko guztioi.•
“Hamaika bat urte genituen. Batek bertso bat ekartzen zuen eta gelako guztien aurrean kantatzen, beste biotako bat zirikatuz. Halaxe hasi nintzen ni bertsotan”.
Unai ITURRIAGA Q Ikastolarekin eta bertsoarekin lotutako oroitzapen bat kontatu. Ikastolako eskola orduetan apenas izan genuen bertsoen berri. Eskola orduz kanpo, hamahiru urterekin hasi nintzen Jon Lopategirekin. Gerora ordea, ohartu nintzen, Kurutziaga ikastolan bertan, askozaz lehenagotik nengoela, zelanbait, bertsoarekin kontaktuan. Garai hartan ikastolak bazuen zaindari bat, Zutik izenekoa. Txakur haren ugazaba ere ikastolako zaindaria zen eta Jose zuen izena. Berari berba egiteko ez bazen Ulezuri zen Jose ikasle guztiontzat eta, egingo nuke irakasle eta guraso askorentzat ere baietz. Jose eta Zutik ikastolako zaindariak izateaz gainera auzokideak genituen gure etxabean; halandaze, beti izan nuen ondo zainduta lo egiteko sentimendua nire umezaroan. Bertsotan hasi eta gerora jakin nuen Ulezuri deitzen genion gizon hura Txo Alberdi zela, berrogeita hamarretako amaieran eta
Maialen Lujanbio
hirurogeigarreneko hasieretan Bizkaian egindako bertsolari txapelketetan finalista izandakoa, alegia. Omenaldia ere egin zitzaion gerora Victoria Eugeniako “Bertsolari egun” haietako batean Basilio Pujanarekin batera. Alegia, nire aldamenean izan nuen lehenengo bertsolaria ezagutzeko urteak behar izan nituela.
bidenabar ez nuela Eduardo egundo irakasle izan, baina haren “ospea” niganaino ere iritsia zela ikastolako “handiek” sortutako mitoen bitartez. Gidoigintzan gehienbat animazioan aritu naiz. Alor horretakoak dira “Unibertsolariak munduaren ertzaren bila”, “Olentzero eta subilaren lapurreta” eta “Munduari bira doan!” filmetan egindako lanak, beti ere beste gidoilari batekin elkarlanean. Fikzioan “Eutsi!” filmeko gidoiaren idazketan parte hartu nuen. Bertsoak zertan laguntzen duen gidoigintzan? Ukaezina da batean zein bestean berba ezinbesteko tresna dela, baina ez da gezurra berbaren funtzioa guztiz ezberdina dela gidoian eta bertsoan. Bertsoan oinarrizko tresna eta helburua ere bada. Gidoian tresna da bereziki, irudiaren menpeko baliabidea, jartzen baino kentzen jakin behar dena. Hain zuzen ere, berba geure tresna izatea abantaila bada ere, bertsoaren eta idatziaren mundutik gatozenok kentzen, kentzen eta kentzen ikasi behar dugu gidoiak hobeak izan daitezen. Alde horretatik antz handiagoa dute film baten eta komiki baten gidoiak bertsoak eta ezein gidoik baino. A! Eta bide batez, filmak egitea oso zaila eta garestia denez, egin ditzagun komikiak. Biba Xabiroi!•
Sustrai COLINA Q Ikastolarekin eta bertsoarekin lotutako oroitzapen bat kontatu. Gogoan dut, ostiral arratsaldetan izaten genuela bertso eskola ikastolan bertan. Klaseak 16:30etan bukatzen baziren, 17:30etan etorriko zen Jexux Arzallus bertso eskola ematera, eta gogoan dut bitartean, otarteko kozkorra jan eta sekulako futbol partida egiten genuela zelai aldapatsuan. Ia lagun guztiak pasa ginen bertso eskolatik, eta uste dut gehienok hutsik geratzen zen ikastolan futbolean egiteak bertsotan aritzeak baino gehiago motibatzen gintuela. Eskerrak Jexuxek pazientzia
galanta edukitzeaz gain, beretik asko jartzen zuen guk ongi pasa genezan.
Q Bertsolaritzak badu alderdi ludiko nabarmen bat. Parrandak bota eta lagun berriak egiteko ere balio du. Zein da arlo honetan zure esperientzia? Bertsoak lagun asko eman dizkit, herri, pentsakera, lanbide, jatorri, eta adin desberdinetakoak. Herri batera iritsi eta bertakotzen ikasteak balio izan dit nire lotsa etabarrak gainditzeko. Hortaz gain, bertsolari izanik, jende bat hurbildu izan zait parrandan bertso eske edo hau eta hura komentatuz. Dena den, arlo horretan, bertsoaren alderdi ludikoa baino gehiago, bere tratu humanoa aipatuko nuke. Ez dakit bertsolari asozialik existituko den sekula. Ez dut uste.• M
Q Zer lotura du gidoigintzak bertsoarekin? Gidoigintzara ere ikastolako irakasle izandako baten eskutik sartu nintzen, Eduardo Barinagaren eskutik. Esan dezadan
10
Ikastola179 · urtarrila 2010
Ikastola179
11
iks
Ikastolan hasi ziren eta BECen bukatu
M
Aitor SARRIEGI Q Ikastolarekin eta bertsoarekin lotutako oroitzapen bat kontatu. Artean Ikastola zen Beasaingo Alkartasuna Lizeoa nik bertan ikasi nuenean. Bertso eskolara joateko animatu gintuzten, eta uste dut lehen urtea 3. mailan nengoela izan zela. Laugarren eta bosgarren mailetan Milagros Auzmendi izan nuen tutore, eta zilarrezko ezteiak zituzten senarrak eta biek. Gogoan daukat bi zortziko handi idatzi eta eman nizkiola, eta nola negar batean etorri zen eta musuka hartu ninduen. Egia esan unean bertan lotsa ematen zidan, gainerako ikasleen aurrean irakaslearekiko konplizitatea agertzea ez baita oso ondo ikusia izaten. Gaur egun ordea, oroitzapen polit bezala daukat, eta garai haiez akordatzen hastean gogora etorri zait, ziurrenik hil berria delako. Uztartu hitzaren esanahia ere bertso harekin ikasi nuen, errimarako hitz bila nenbilela egindako deskubrimendua izan zen niretzat.
Q Nola bizi izan dute zure ikasleek txapelketa? Aurtengo txapelketa luzea izan da niretzat. Bi hilabete oso iraun ditu, eta nik neuk nekatuta bukatu badut, pentsatzen dut ingurukoek ere hala bukatuko zutela. Ziurrenez ikasleek ere ohi baino jenio gehiagorekin eta urduriago ikusiko ninduten. Hala ere asko izan dira klasean eta pasilloetan zoriondu, galdetu, geratu… nautenak. Asko klaserik eman ere egiten ez diedanak. Txikienak autografo eske ere ibili dira. Egia esan, ikuskizunari dagozkion jakin-minak dituzte,
telebista, jendea, kamerak, … bertsoari buruzkoak baino gehiago, baina Hezkuntza Arautuko proiektuan ere sartuta gaudenez, bestelako lanketa ere egin dute ikasgelan. Lankideek ere babes handia eman didate, eta nik uste dut orokorrean poztu direla txapelketa nola joan den ikusita. Jai hartu ditudan egunak hartzeko ere ez dut inolako arazorik izan eta eskertzekoa da, askotan norbere hutsa beste batek bete behar du eta nolabaiteko karga modukoa baita beretzat. Eskerrik asko guztioi.•
“Hamaika bat urte genituen. Batek bertso bat ekartzen zuen eta gelako guztien aurrean kantatzen, beste biotako bat zirikatuz. Halaxe hasi nintzen ni bertsotan”.
Unai ITURRIAGA Q Ikastolarekin eta bertsoarekin lotutako oroitzapen bat kontatu. Ikastolako eskola orduetan apenas izan genuen bertsoen berri. Eskola orduz kanpo, hamahiru urterekin hasi nintzen Jon Lopategirekin. Gerora ordea, ohartu nintzen, Kurutziaga ikastolan bertan, askozaz lehenagotik nengoela, zelanbait, bertsoarekin kontaktuan. Garai hartan ikastolak bazuen zaindari bat, Zutik izenekoa. Txakur haren ugazaba ere ikastolako zaindaria zen eta Jose zuen izena. Berari berba egiteko ez bazen Ulezuri zen Jose ikasle guztiontzat eta, egingo nuke irakasle eta guraso askorentzat ere baietz. Jose eta Zutik ikastolako zaindariak izateaz gainera auzokideak genituen gure etxabean; halandaze, beti izan nuen ondo zainduta lo egiteko sentimendua nire umezaroan. Bertsotan hasi eta gerora jakin nuen Ulezuri deitzen genion gizon hura Txo Alberdi zela, berrogeita hamarretako amaieran eta
Maialen Lujanbio
hirurogeigarreneko hasieretan Bizkaian egindako bertsolari txapelketetan finalista izandakoa, alegia. Omenaldia ere egin zitzaion gerora Victoria Eugeniako “Bertsolari egun” haietako batean Basilio Pujanarekin batera. Alegia, nire aldamenean izan nuen lehenengo bertsolaria ezagutzeko urteak behar izan nituela.
bidenabar ez nuela Eduardo egundo irakasle izan, baina haren “ospea” niganaino ere iritsia zela ikastolako “handiek” sortutako mitoen bitartez. Gidoigintzan gehienbat animazioan aritu naiz. Alor horretakoak dira “Unibertsolariak munduaren ertzaren bila”, “Olentzero eta subilaren lapurreta” eta “Munduari bira doan!” filmetan egindako lanak, beti ere beste gidoilari batekin elkarlanean. Fikzioan “Eutsi!” filmeko gidoiaren idazketan parte hartu nuen. Bertsoak zertan laguntzen duen gidoigintzan? Ukaezina da batean zein bestean berba ezinbesteko tresna dela, baina ez da gezurra berbaren funtzioa guztiz ezberdina dela gidoian eta bertsoan. Bertsoan oinarrizko tresna eta helburua ere bada. Gidoian tresna da bereziki, irudiaren menpeko baliabidea, jartzen baino kentzen jakin behar dena. Hain zuzen ere, berba geure tresna izatea abantaila bada ere, bertsoaren eta idatziaren mundutik gatozenok kentzen, kentzen eta kentzen ikasi behar dugu gidoiak hobeak izan daitezen. Alde horretatik antz handiagoa dute film baten eta komiki baten gidoiak bertsoak eta ezein gidoik baino. A! Eta bide batez, filmak egitea oso zaila eta garestia denez, egin ditzagun komikiak. Biba Xabiroi!•
Sustrai COLINA Q Ikastolarekin eta bertsoarekin lotutako oroitzapen bat kontatu. Gogoan dut, ostiral arratsaldetan izaten genuela bertso eskola ikastolan bertan. Klaseak 16:30etan bukatzen baziren, 17:30etan etorriko zen Jexux Arzallus bertso eskola ematera, eta gogoan dut bitartean, otarteko kozkorra jan eta sekulako futbol partida egiten genuela zelai aldapatsuan. Ia lagun guztiak pasa ginen bertso eskolatik, eta uste dut gehienok hutsik geratzen zen ikastolan futbolean egiteak bertsotan aritzeak baino gehiago motibatzen gintuela. Eskerrak Jexuxek pazientzia
galanta edukitzeaz gain, beretik asko jartzen zuen guk ongi pasa genezan.
Q Bertsolaritzak badu alderdi ludiko nabarmen bat. Parrandak bota eta lagun berriak egiteko ere balio du. Zein da arlo honetan zure esperientzia? Bertsoak lagun asko eman dizkit, herri, pentsakera, lanbide, jatorri, eta adin desberdinetakoak. Herri batera iritsi eta bertakotzen ikasteak balio izan dit nire lotsa etabarrak gainditzeko. Hortaz gain, bertsolari izanik, jende bat hurbildu izan zait parrandan bertso eske edo hau eta hura komentatuz. Dena den, arlo horretan, bertsoaren alderdi ludikoa baino gehiago, bere tratu humanoa aipatuko nuke. Ez dakit bertsolari asozialik existituko den sekula. Ez dut uste.• M
Q Zer lotura du gidoigintzak bertsoarekin? Gidoigintzara ere ikastolako irakasle izandako baten eskutik sartu nintzen, Eduardo Barinagaren eskutik. Esan dezadan
10
Ikastola179 · urtarrila 2010
Ikastola179
11
M
Ikastolan hasi ziren eta BECen bukatu
iks
Aitor MENDILUZE Q Ikastolarekin eta bertsoarekin lotutako oroitzapen bat kontatu. Nik ikastolan ikasi nituen bertsoen ondorioz ekin nion gehiago lantzeari, interesatzen hasi zitzaidan eta ondoren bertso eskolara joateko aukera sortu. Bertso eskola Hernaniko Langile ikastolan ematen genuen. Andoaingoan hasi eta Hernaniko ikastolan sakontzeko aukera izan nuen, beraz. Era berean Eskolarteko Txapelketan parte hartuz ekin genion gure jendaurreko ibilbideari. Beraz, ikastolek zeresan handia izan dute nire kasuan behintzat.
Q Zu ikastetxez ikastetxe zabiltza bertsolaritza gela barruan lantzen. Zein da egiten duzuen lana, eta zein lortzen dituzuen emaitzak? Aurten Donostiako 20 ikastetxetan ari naiz irakasle, eta hamabostean behin gela osoarekin egiten dugu lan, bertako irakaslearen laguntzaz bertsolaritza eta bertsogintzaren oinarriak landuz, ikasleek bestelako gaitasunak garatzeko tresna gisan bertsoa hartuz. Gu ez goazen astean gelako irakasleak berak ematen dio jarraipena gure lanari, eta horrela ikasturte osoan zehar. Ikasturte amaieran jendaurrean kantatzen dute beraien lanaren lagin bat eta, bestea, gelakideen argazkiarekin batera ‘Bertsometa’ bilduma liburuan argitaratzen da, ikasle bakoitzak ale bat jasotzen duelarik. Emaitzei dagokienez, baloraziorik garrantzitsuena zentroek beraiek egiten dutena da, beraiek direlako ikasle horien garapena eta bilakaera ondoen neurtzen dutenak. Alde
horretatik pozik daude; ikastetxe kopurua handituz joan da urterik urte, eta horrek lana ongi egin dela irudikatzen duela uste dugu. Proiektu honen ondorioz bertso eskola berriak sortuz doaz, eta bertsolaritzaren transmisioan proiektu estrategikoa da zalantzarik gabe.•
Amets ARZALLUS
Q Ikastolarekin eta bertsoarekin lotutako oroitzapen bat kontatu.
Q Ikastolarekin eta bertsoarekin lotutako oroitzapen bat kontatu.
Ikastolak urtean behin jaialdi bat antolatzen zuen Zinema frontoian. Agerraldi horretan antzerkia egiten genuen, txisteak kontatzen genituen eta kantatu. Imanol Urbieta etorri zenetik, bera izan zen jaialdi horiek antolatu zituena, baina hura etorri aurretik ere egiten ziren. Basilio Bergara, Jose Antonio Azpeitia eta ikastolako beste zenbait guraso ibiltzen ziren antolatzen. Ikastolan bakarrik ez, etxean ere aritzen ginen jaialdian bakoitzari tokatzen zitzaion zatia prestatzen. Niri lehen txapela sei urterekin eman zidaten eta gordeta dut etxean. Aitonak erakutsitako ipuin bat kontatu eta hark erakutsitako bertso bat kantatu nuen.
1994a zela uste dut; eskolarteko finala Urruñan jokatu zen, eta nik 14 urtez azpikoetan kantatu behar nuen. Urruñan zenez finala, Hendaiatik hurbil, amak ikastolan utzi ninduen goizean. Ordu beteko klasea eman genuen, eta gero klaseko denak joan ginen. Han kantatu saioan, sariak eman zituzten, eta bazkalaurretik berriz ikastolara itzuli ginen denak. Kopatxo bat eman zidaten eta gogoan dut zer egin genuen harekin: futbolean jokatzeko ateak trikotekin eta atorrekin-eta irudikatzen genituen, eta ordukoan kopa jarri genuen poste baten paperean. Ez dakit seguru, baina pentsatzen dut hartuko zituela galantak! Halaxe izan zen nire Euskal Herriko eskolarteko lehen esperientzia. Zer bertso bota nituen ez naiz oroitzen, baina beste guztiaz bai.
Q Zein da bertsoak eskolan izan behar duen lekua? Bertsoa eskolan lantzea garrantzitsua da alde askotatik. Hizkuntza aldetik, noski, gauzak era batera edo beste batera esan oso ezberdina delako eta
Los ocho bertsolaris que concurrieron a la final del Campeonato de Bertsolaris, que se jugó el 13 de diciembre en el BEC, eran ex alumnos de ikastola. Uno de ellos, Aitor Sarriegi, es además en la actualidad profesor de la ikastola Zumarraga-Urretxu. Les hemos pedido que nos relaten un recuerdo o una escena que relacione la ikastola de su niñez con su afición al bertsolarismo y que nos hablen, en segundo lugar, de las virtualidades que tiene el bertso tanto en el aula como fuera de ella.
Ikastola179 · urtarrila 2010
Andoni EGAÑA
EX ALUMNOS DE IKASTOLA
12
esan-indarra bilatzen laguntzen digulako. Baina argudiaketarako gaitasuna ematen du bertsoak, besteren paperean sartzen erakusten digu, hau da, enpatia zer den erakusten du eta bertsotan taldetasuna lantzen da, bakarrik ezin baita bertsotan asko egin. Eta, azkenik, jendaurrean egoten ere erakusten du.•
Q Kazetaritzan ibili zara eta zabiltza. Zutabeak eta elkarrizketak landu dituzu gehienbat. Zer erakutsi dizu bertsoak lanbide horretarako eta alderantziz?
“Kopatxo bat eman zidaten eta gogoan dut zer egin genuen harekin: futbolean jokatzeko ateak trikotekin eta atorrekin-eta irudikatzen genituen, eta ordukoan kopa jarri genuen poste baten paperean. Ez dakit seguru, baina pentsatzen dut hartuko zituela galantak!”. Amets Arzellus
Kazetaritza eta bertsogintza elkarrengandik hurbil bizi diren bi lur dira, batzuetan ia bat izan daitezke, nahiz eta zabaltzeko modu propioa duen bakoitzak. Bata kantatua da eta bestea idatzia, esana, edo irudikatua, baina barru ariketa berdintsua eskatzen dute, eta bien muin-muinean komunikazioa dago. Bata besterako baliagarri eta ikasgarri da, reziprokoki. Zutabegintza esaterako, nahiz eta kazetaritza lantzat hartzen den, bertso ariketatik hurbilago dagoela iruditzen zait kazetaritza lan ohiko batetik baino, eta baita literaturgintzatik baino ere. Zutabe bat idaztea eta bertso bat sortzea antzeko ariketa mentalak dira. Elkarrizketen kasuan ezberdintasun handiagoa dago, baina elkarrizketa bakoitzak pertsonaia bat eta pertsonaia horrek zabaltzen duen mundua ezagutzeko aukera ematen dio kazetariari, eta horrek pertsona bezala aberastu egiten zaitu, eta bertsolari bezala sentsibleago egiten. Eta bertsolariak sentibera izan behar du, gai ororekiko sentibera. Gainera gaur egunean erredakzioko kazetaritza praktikatzen da ia erabat (hori kazetaritza dela esan badaiteke), baina kazetaria niretzat eskalea da, kalean bizi dena, kalean behar ditu begibelarriak, eta hori ezinbestean, bertsolariak du, bertsolaria plazan eta kalean bizi baita. Niri bertso ibiliak jendearengandik jasotzen erakutsi dit, eta kazetaritzak jasotako hori emateko moduak lantzen.•
ANCIEN ÉLÈVES DE L’IKASTOLA Les huit bertsulari ayant participé à la finale du Championnat de Bertsulari à BEC le 13 décembre dernier sont des anciens élèves de l’ikastola. De plus, l’un d’entre eux, Aitor Sarriegi, est actuellement enseignant à l’ikastola de Zumarraga-Urretxu. Nous leur avons demandé de nous raconter un souvenir ou une anecdote associant l’ikastola de leur enfance et leur passion pour le bertsolarisme et de nous parler de la virutalité du bertsu tant en classe qu’en dehors.
M
Ikastolan hasi ziren eta BECen bukatu
iks
Aitor MENDILUZE Q Ikastolarekin eta bertsoarekin lotutako oroitzapen bat kontatu. Nik ikastolan ikasi nituen bertsoen ondorioz ekin nion gehiago lantzeari, interesatzen hasi zitzaidan eta ondoren bertso eskolara joateko aukera sortu. Bertso eskola Hernaniko Langile ikastolan ematen genuen. Andoaingoan hasi eta Hernaniko ikastolan sakontzeko aukera izan nuen, beraz. Era berean Eskolarteko Txapelketan parte hartuz ekin genion gure jendaurreko ibilbideari. Beraz, ikastolek zeresan handia izan dute nire kasuan behintzat.
Q Zu ikastetxez ikastetxe zabiltza bertsolaritza gela barruan lantzen. Zein da egiten duzuen lana, eta zein lortzen dituzuen emaitzak? Aurten Donostiako 20 ikastetxetan ari naiz irakasle, eta hamabostean behin gela osoarekin egiten dugu lan, bertako irakaslearen laguntzaz bertsolaritza eta bertsogintzaren oinarriak landuz, ikasleek bestelako gaitasunak garatzeko tresna gisan bertsoa hartuz. Gu ez goazen astean gelako irakasleak berak ematen dio jarraipena gure lanari, eta horrela ikasturte osoan zehar. Ikasturte amaieran jendaurrean kantatzen dute beraien lanaren lagin bat eta, bestea, gelakideen argazkiarekin batera ‘Bertsometa’ bilduma liburuan argitaratzen da, ikasle bakoitzak ale bat jasotzen duelarik. Emaitzei dagokienez, baloraziorik garrantzitsuena zentroek beraiek egiten dutena da, beraiek direlako ikasle horien garapena eta bilakaera ondoen neurtzen dutenak. Alde
horretatik pozik daude; ikastetxe kopurua handituz joan da urterik urte, eta horrek lana ongi egin dela irudikatzen duela uste dugu. Proiektu honen ondorioz bertso eskola berriak sortuz doaz, eta bertsolaritzaren transmisioan proiektu estrategikoa da zalantzarik gabe.•
Amets ARZALLUS
Q Ikastolarekin eta bertsoarekin lotutako oroitzapen bat kontatu.
Q Ikastolarekin eta bertsoarekin lotutako oroitzapen bat kontatu.
Ikastolak urtean behin jaialdi bat antolatzen zuen Zinema frontoian. Agerraldi horretan antzerkia egiten genuen, txisteak kontatzen genituen eta kantatu. Imanol Urbieta etorri zenetik, bera izan zen jaialdi horiek antolatu zituena, baina hura etorri aurretik ere egiten ziren. Basilio Bergara, Jose Antonio Azpeitia eta ikastolako beste zenbait guraso ibiltzen ziren antolatzen. Ikastolan bakarrik ez, etxean ere aritzen ginen jaialdian bakoitzari tokatzen zitzaion zatia prestatzen. Niri lehen txapela sei urterekin eman zidaten eta gordeta dut etxean. Aitonak erakutsitako ipuin bat kontatu eta hark erakutsitako bertso bat kantatu nuen.
1994a zela uste dut; eskolarteko finala Urruñan jokatu zen, eta nik 14 urtez azpikoetan kantatu behar nuen. Urruñan zenez finala, Hendaiatik hurbil, amak ikastolan utzi ninduen goizean. Ordu beteko klasea eman genuen, eta gero klaseko denak joan ginen. Han kantatu saioan, sariak eman zituzten, eta bazkalaurretik berriz ikastolara itzuli ginen denak. Kopatxo bat eman zidaten eta gogoan dut zer egin genuen harekin: futbolean jokatzeko ateak trikotekin eta atorrekin-eta irudikatzen genituen, eta ordukoan kopa jarri genuen poste baten paperean. Ez dakit seguru, baina pentsatzen dut hartuko zituela galantak! Halaxe izan zen nire Euskal Herriko eskolarteko lehen esperientzia. Zer bertso bota nituen ez naiz oroitzen, baina beste guztiaz bai.
Q Zein da bertsoak eskolan izan behar duen lekua? Bertsoa eskolan lantzea garrantzitsua da alde askotatik. Hizkuntza aldetik, noski, gauzak era batera edo beste batera esan oso ezberdina delako eta
Los ocho bertsolaris que concurrieron a la final del Campeonato de Bertsolaris, que se jugó el 13 de diciembre en el BEC, eran ex alumnos de ikastola. Uno de ellos, Aitor Sarriegi, es además en la actualidad profesor de la ikastola Zumarraga-Urretxu. Les hemos pedido que nos relaten un recuerdo o una escena que relacione la ikastola de su niñez con su afición al bertsolarismo y que nos hablen, en segundo lugar, de las virtualidades que tiene el bertso tanto en el aula como fuera de ella.
Ikastola179 · urtarrila 2010
Andoni EGAÑA
EX ALUMNOS DE IKASTOLA
12
esan-indarra bilatzen laguntzen digulako. Baina argudiaketarako gaitasuna ematen du bertsoak, besteren paperean sartzen erakusten digu, hau da, enpatia zer den erakusten du eta bertsotan taldetasuna lantzen da, bakarrik ezin baita bertsotan asko egin. Eta, azkenik, jendaurrean egoten ere erakusten du.•
Q Kazetaritzan ibili zara eta zabiltza. Zutabeak eta elkarrizketak landu dituzu gehienbat. Zer erakutsi dizu bertsoak lanbide horretarako eta alderantziz?
“Kopatxo bat eman zidaten eta gogoan dut zer egin genuen harekin: futbolean jokatzeko ateak trikotekin eta atorrekin-eta irudikatzen genituen, eta ordukoan kopa jarri genuen poste baten paperean. Ez dakit seguru, baina pentsatzen dut hartuko zituela galantak!”. Amets Arzellus
Kazetaritza eta bertsogintza elkarrengandik hurbil bizi diren bi lur dira, batzuetan ia bat izan daitezke, nahiz eta zabaltzeko modu propioa duen bakoitzak. Bata kantatua da eta bestea idatzia, esana, edo irudikatua, baina barru ariketa berdintsua eskatzen dute, eta bien muin-muinean komunikazioa dago. Bata besterako baliagarri eta ikasgarri da, reziprokoki. Zutabegintza esaterako, nahiz eta kazetaritza lantzat hartzen den, bertso ariketatik hurbilago dagoela iruditzen zait kazetaritza lan ohiko batetik baino, eta baita literaturgintzatik baino ere. Zutabe bat idaztea eta bertso bat sortzea antzeko ariketa mentalak dira. Elkarrizketen kasuan ezberdintasun handiagoa dago, baina elkarrizketa bakoitzak pertsonaia bat eta pertsonaia horrek zabaltzen duen mundua ezagutzeko aukera ematen dio kazetariari, eta horrek pertsona bezala aberastu egiten zaitu, eta bertsolari bezala sentsibleago egiten. Eta bertsolariak sentibera izan behar du, gai ororekiko sentibera. Gainera gaur egunean erredakzioko kazetaritza praktikatzen da ia erabat (hori kazetaritza dela esan badaiteke), baina kazetaria niretzat eskalea da, kalean bizi dena, kalean behar ditu begibelarriak, eta hori ezinbestean, bertsolariak du, bertsolaria plazan eta kalean bizi baita. Niri bertso ibiliak jendearengandik jasotzen erakutsi dit, eta kazetaritzak jasotako hori emateko moduak lantzen.•
ANCIEN ÉLÈVES DE L’IKASTOLA Les huit bertsulari ayant participé à la finale du Championnat de Bertsulari à BEC le 13 décembre dernier sont des anciens élèves de l’ikastola. De plus, l’un d’entre eux, Aitor Sarriegi, est actuellement enseignant à l’ikastola de Zumarraga-Urretxu. Nous leur avons demandé de nous raconter un souvenir ou une anecdote associant l’ikastola de leur enfance et leur passion pour le bertsolarisme et de nous parler de la virutalité du bertsu tant en classe qu’en dehors.
Iñaki MENDIGUREN
LAUDIO IKASTOLAN ARRASTO ITZELA UTZI DUEN ZUZENDARIA
Iñaki Mendigureni besarkada bana eman diote lankide eta ikasleek Jubilatu egin da eta Olentzero egunean besarkada bana eman nahi izan zioten bere lankide eta ikasleek. Gainean daraman gaixotasun gogorrak are hunkigarriagoa bihurtu zuen ekitaldia. Egun batzuk aurretik berarekin egon ginen ikastolan.
14
Ikastola179 · urtarrila 2010
adakit ez naizela sendatuko, baina heriotzarekin buruz buru hitz egiten dut eta oraingoz bakean uzteko esaten diot”, dio Iñaki Mendigurenek, Laudio Ikastolan hainbat urtez zuzendari izan denak. Bi aldiz saiatu da zuzendari zenbat urte eman dituen kontuak ateratzen, baina bien bitartean beste pare bat ideia gurutzatu zaizkio burutik eta beste gai batzuetara pasatu da. Beti izan da bere indarrak xahutzen, ingurukoei animoak ematen eskuzabala, eta horrelakoa izaten jarraitzen du. Orain urte eta erdi atzeman zioten gaitza. Tratamendu oso gogorrak jasan ditu, baina ez du bere betiko aldartea eta animoa galdu. Argaldu egin da, begizuloak handitu egin zaizkio, baina adarra jotzeko gogoz
“B
IÑAKI MENDIGURENEN ARTEAN IKASTOLAKO LANKIDE MAITEAK. EZKERRETIK HASITA: JON BENGOETXEA BIGARREN HEZKUNTZAKO IKASKETA BURU; SALOA ALDATZ GERENTEA; LUISJAR GARCIA ZUZENDARIA; IZASKUN BURDAIN HAUR HEZKUNTZAKO ETA EUKENE ZABALLA LEHEN HEZKUNTZAKO IKASKETA BURUAK.
araba:
agertu da elkarrizketara. “Nire familia, lagunak eta herria ditut sendagai onenak”, dio une batean, eta “ahal dudan bitartean ez dut nahi ingurukoak ernegatzen ibiltzea”, ondoren. Sarri etortzen da ikastolara, eta bere lankide izandakoak besarkatuz ibili ohi da batera eta bestera pasilloetan barrena. Gela eta pasillo horietan utzi du bere arrastoa. “Jendeak egin nau zoriontsu”, hasten da gu galderak egiten hasi baino lehen. “Eskoriatzan zegoen eskualdeko Psikopedagogia Kabinetean egiten nuen lan. Emaztea eta biok ari ginen han, ikastola honetatik psikologo bezala lan egiteko deitu zidatenean. Laudion jarri ginen bizitzen, eta emazteak eta biok lanean bederen ‘bereiztea’ erabaki genuen. Bera eskola publikoetan hasi zen lanean. 1980ko kontuak dira horiek”, esan zigun. Bizkaitarra da, Zamudiokoa, eta han bizi du ama. “Sasoi onean da. Egunero hogei bat minutu egiten du gimnasia bizikleta estatikoan”, gogoratu zuen. Psikologo eta irakasle hasi zen Iñaki Mendiguren Laudioko ikastolan lanean, eta zuzendari lanean eman zituen urte batzuk 1992an Arabako Ikastolen Federaziotik deitu zioten arte. Han hiru urte igaro zituen eta berriro itzuli zen Laudiora; bertan egin ditu geroko urteak. “Ni 1980an ikastola honetara etorri nintzenean Batxilergoa legeztatu gabe zegoen eta ikastola bera ere legeztatu berria zen. Baina gurasoek oso argi izan dute beti aurrera egin behar genuela. Eskarmentu handiko gurasoak izan
ditugu hemen. 1971an sortu zen ikastola eta, esan dudan bezala, hamarkada bat eman zuten legeztatu ezinik. Tranpa guztiak bazekizkiten, beraz. Baina arazorik larriena ez ziren legearenak, euskararen egoera baizik. Ni etorri nintzenean A ereduan ematen ziren hemen arlo gehienak. Egoera horri buelta ematea izan zen lehen lana. Ekintza asko jarri genituen martxan. Horietako bat zera izan zen, OHOko bosgarren maila osoa hartu eta Azpeitiko ikastolara eramatea. Hamabost egun ematen zituzten han, bertako ikasleekin gelan lan egin eta bertako familiekin gaua pasatuz. Ekintza horrek bere xumean sekulako eragina izan zuen, euskaraz bizitzen hastea baitzen gure lehen helburua”, jarraitu zuen kontu-kontari. Ikastola osoa hasi behar zen, ordea, euskalduntzen, eta horretarako talde bat prestatzea izan zen lehen pausoa. “Herri hau oso erdaldunduta zegoen eta normala da euskararen arloan guk ere arazoak izatea, baina berez euskaldunak ziren ondoko
“Nik gurasoek erakutsi duten jarrera partehartzailea nabarmenduko nuke eta irakasleen jarrera sortzailea. Gauza batek balio ez bazigun, albo batera utzi eta beste batekin probatzen genuen. Horretan, Bizkaiko andereñoek arrastoa utzi dute ikastola honetan.”
herrietan ere euskara galtzen ari zen, Orozkon esate baterako, eta kalean oso gutxi entzuten zen. Orain berreskuratu dute euskara, eta eguneroko harremanetan lehen ez bezala erabiltzen da. Ikastolan genuen egoera horri buelta eman behar geniola ikusi genuen, beraz”, jarraitu zuen. Mendiguren etorri zen urte horretan inauguratu berri zuten ikastolaren gaurko egoitza nagusia. Laurehun bat ikasle bazituen ordurako, eta oso azkar hasi
ziren 3 urtekoak eskolatzen ere. Ondoan sare publikoak zuen eraikinean solairu bat hartu zuten horretarako. “Hor ikasi genuen elkarbizitzara moldatzen eta ondorio oso onak ekarri zituen, hortik aurrera Laudioko eskola guztietan D eredua ezartzen hasi baitziren. Gela bakan batzuk bakarrik geratzen dira gaur A ereduan. Kontuan izan behar da herri honetan gaur bertan 700 etorkin bizi direla”, erantsi zuen. Iñaki Mendigurenek 30 urte eman ditu ikastolan eta horiek laburbiltzea, noski, oso zaila egiten zaio. “Nik gurasoek erakutsi duten jarrera partehartzailea nabarmenduko nuke eta irakasleen jarrera sortzailea. Gauza batek balio ez bazigun, albo batera utzi eta beste batekin probatzen genuen. Horretan, Bizkaiko andereñoek arrastoa utzi dute ikastola honetan. Arrankudiaga, Orozko, Sukarrieta, Gernika eta Arratiakoak ziren eta estilo bat eman zioten ikastolari. Sekulako lanerako gogoa zuten eta hori birus bat bezalakoa da, kutsatu egiten da. Gaur ere birus hori aktibatu beharko genuke”, jarraitu zuen.
EL HOMBRE QUE MARCÓ LA IKASTOLA DE LAUDIO
L’HOMME QUI A MARQUÉ L’IKASTOLA DE LAUDIO
Iñaki Mendiguren es de esas personas que marcan el carácter de una ikastola y no sólo porque haya trabajado en ella durante 30 años o haya sido director de la misma durante buena parte de los mismos, sino porque ha sabido desde el principio formar equipo. Cuando llegó a la
Iñaki Mendiguren a marqué l’histoire de l’ikastola de Laudio et pas seulement parce-qu’il y a travaillé pendant 30 ans et été directeur une bonne partie de ces trente années, mais aussi parce-qu’il a su composer et animer l’équipe pédagogique depuis le début. A son arrivée
ikastola de Laudio en 1980 ésta acababa de legalizarse e impartía la mayoría de las materias en castellano. El y su equipo fueron capaces de dar la vuelta a la situación. Acaba de jubilarse. La enfermedad que sufre no ha podido con su carácter ni con su humor.
Emaztea Begoña da eta hiru seme-alaba dituzte: Beñat, 30 urtekoa, Irati 25ekoa eta Izar 21ekoa. “Niri bazterrak endredatzea gustatzen zait, seme-alabei ere bai eta gure etxean beti egoten da giroa”, erantsi zuen. Gazteena, esate baterako, Kazetaritza bukatzen ari da eta bertsolaria da. Pare bat bertso-eskola eramaten ditu. Iñaki bera dabil etxean sukaldari. Zaharrena Gasteizen bizi da, baina egunero agertzen omen da bazkaritara. Bere ustetan, ume txikiekin lanean ari diren irakasleak zaindu behar dira, horien eskuetan baitago etorkizuna. “Umeek niri sekulako energia ematen didate. Horiek dira gizartearen gasolina”, botatzen du. Musika, mendia eta bizikleta dira bere zaletasunak. “Mendira gure umeak asteburu oro eramaten genituen txikienak motxilan sartuta, eta oporrak kanpinez kanpin pasatzen genituen. Eta zaletasun horiek ere markatzen dute nortasuna”, esan zigun lankideren bat besarkatu aurretik. Ikastolako pasilloetan barrena utzi genuen bata eta bestea agurtzen.•
à l’ikastola en 1980, celle-ci venait d’être légalisée et dispensait la plupart des matières en castillan. Lui et son équipe ont su renverser la situation. Il vient de prendre sa retraite. La maladie dont il souffre ne lui a enlevé ni caractère, ni humour.
Ikastola179
15
Iñaki MENDIGUREN
LAUDIO IKASTOLAN ARRASTO ITZELA UTZI DUEN ZUZENDARIA
Iñaki Mendigureni besarkada bana eman diote lankide eta ikasleek Jubilatu egin da eta Olentzero egunean besarkada bana eman nahi izan zioten bere lankide eta ikasleek. Gainean daraman gaixotasun gogorrak are hunkigarriagoa bihurtu zuen ekitaldia. Egun batzuk aurretik berarekin egon ginen ikastolan.
14
Ikastola179 · urtarrila 2010
adakit ez naizela sendatuko, baina heriotzarekin buruz buru hitz egiten dut eta oraingoz bakean uzteko esaten diot”, dio Iñaki Mendigurenek, Laudio Ikastolan hainbat urtez zuzendari izan denak. Bi aldiz saiatu da zuzendari zenbat urte eman dituen kontuak ateratzen, baina bien bitartean beste pare bat ideia gurutzatu zaizkio burutik eta beste gai batzuetara pasatu da. Beti izan da bere indarrak xahutzen, ingurukoei animoak ematen eskuzabala, eta horrelakoa izaten jarraitzen du. Orain urte eta erdi atzeman zioten gaitza. Tratamendu oso gogorrak jasan ditu, baina ez du bere betiko aldartea eta animoa galdu. Argaldu egin da, begizuloak handitu egin zaizkio, baina adarra jotzeko gogoz
“B
IÑAKI MENDIGURENEN ARTEAN IKASTOLAKO LANKIDE MAITEAK. EZKERRETIK HASITA: JON BENGOETXEA BIGARREN HEZKUNTZAKO IKASKETA BURU; SALOA ALDATZ GERENTEA; LUISJAR GARCIA ZUZENDARIA; IZASKUN BURDAIN HAUR HEZKUNTZAKO ETA EUKENE ZABALLA LEHEN HEZKUNTZAKO IKASKETA BURUAK.
araba:
agertu da elkarrizketara. “Nire familia, lagunak eta herria ditut sendagai onenak”, dio une batean, eta “ahal dudan bitartean ez dut nahi ingurukoak ernegatzen ibiltzea”, ondoren. Sarri etortzen da ikastolara, eta bere lankide izandakoak besarkatuz ibili ohi da batera eta bestera pasilloetan barrena. Gela eta pasillo horietan utzi du bere arrastoa. “Jendeak egin nau zoriontsu”, hasten da gu galderak egiten hasi baino lehen. “Eskoriatzan zegoen eskualdeko Psikopedagogia Kabinetean egiten nuen lan. Emaztea eta biok ari ginen han, ikastola honetatik psikologo bezala lan egiteko deitu zidatenean. Laudion jarri ginen bizitzen, eta emazteak eta biok lanean bederen ‘bereiztea’ erabaki genuen. Bera eskola publikoetan hasi zen lanean. 1980ko kontuak dira horiek”, esan zigun. Bizkaitarra da, Zamudiokoa, eta han bizi du ama. “Sasoi onean da. Egunero hogei bat minutu egiten du gimnasia bizikleta estatikoan”, gogoratu zuen. Psikologo eta irakasle hasi zen Iñaki Mendiguren Laudioko ikastolan lanean, eta zuzendari lanean eman zituen urte batzuk 1992an Arabako Ikastolen Federaziotik deitu zioten arte. Han hiru urte igaro zituen eta berriro itzuli zen Laudiora; bertan egin ditu geroko urteak. “Ni 1980an ikastola honetara etorri nintzenean Batxilergoa legeztatu gabe zegoen eta ikastola bera ere legeztatu berria zen. Baina gurasoek oso argi izan dute beti aurrera egin behar genuela. Eskarmentu handiko gurasoak izan
ditugu hemen. 1971an sortu zen ikastola eta, esan dudan bezala, hamarkada bat eman zuten legeztatu ezinik. Tranpa guztiak bazekizkiten, beraz. Baina arazorik larriena ez ziren legearenak, euskararen egoera baizik. Ni etorri nintzenean A ereduan ematen ziren hemen arlo gehienak. Egoera horri buelta ematea izan zen lehen lana. Ekintza asko jarri genituen martxan. Horietako bat zera izan zen, OHOko bosgarren maila osoa hartu eta Azpeitiko ikastolara eramatea. Hamabost egun ematen zituzten han, bertako ikasleekin gelan lan egin eta bertako familiekin gaua pasatuz. Ekintza horrek bere xumean sekulako eragina izan zuen, euskaraz bizitzen hastea baitzen gure lehen helburua”, jarraitu zuen kontu-kontari. Ikastola osoa hasi behar zen, ordea, euskalduntzen, eta horretarako talde bat prestatzea izan zen lehen pausoa. “Herri hau oso erdaldunduta zegoen eta normala da euskararen arloan guk ere arazoak izatea, baina berez euskaldunak ziren ondoko
“Nik gurasoek erakutsi duten jarrera partehartzailea nabarmenduko nuke eta irakasleen jarrera sortzailea. Gauza batek balio ez bazigun, albo batera utzi eta beste batekin probatzen genuen. Horretan, Bizkaiko andereñoek arrastoa utzi dute ikastola honetan.”
herrietan ere euskara galtzen ari zen, Orozkon esate baterako, eta kalean oso gutxi entzuten zen. Orain berreskuratu dute euskara, eta eguneroko harremanetan lehen ez bezala erabiltzen da. Ikastolan genuen egoera horri buelta eman behar geniola ikusi genuen, beraz”, jarraitu zuen. Mendiguren etorri zen urte horretan inauguratu berri zuten ikastolaren gaurko egoitza nagusia. Laurehun bat ikasle bazituen ordurako, eta oso azkar hasi
ziren 3 urtekoak eskolatzen ere. Ondoan sare publikoak zuen eraikinean solairu bat hartu zuten horretarako. “Hor ikasi genuen elkarbizitzara moldatzen eta ondorio oso onak ekarri zituen, hortik aurrera Laudioko eskola guztietan D eredua ezartzen hasi baitziren. Gela bakan batzuk bakarrik geratzen dira gaur A ereduan. Kontuan izan behar da herri honetan gaur bertan 700 etorkin bizi direla”, erantsi zuen. Iñaki Mendigurenek 30 urte eman ditu ikastolan eta horiek laburbiltzea, noski, oso zaila egiten zaio. “Nik gurasoek erakutsi duten jarrera partehartzailea nabarmenduko nuke eta irakasleen jarrera sortzailea. Gauza batek balio ez bazigun, albo batera utzi eta beste batekin probatzen genuen. Horretan, Bizkaiko andereñoek arrastoa utzi dute ikastola honetan. Arrankudiaga, Orozko, Sukarrieta, Gernika eta Arratiakoak ziren eta estilo bat eman zioten ikastolari. Sekulako lanerako gogoa zuten eta hori birus bat bezalakoa da, kutsatu egiten da. Gaur ere birus hori aktibatu beharko genuke”, jarraitu zuen.
EL HOMBRE QUE MARCÓ LA IKASTOLA DE LAUDIO
L’HOMME QUI A MARQUÉ L’IKASTOLA DE LAUDIO
Iñaki Mendiguren es de esas personas que marcan el carácter de una ikastola y no sólo porque haya trabajado en ella durante 30 años o haya sido director de la misma durante buena parte de los mismos, sino porque ha sabido desde el principio formar equipo. Cuando llegó a la
Iñaki Mendiguren a marqué l’histoire de l’ikastola de Laudio et pas seulement parce-qu’il y a travaillé pendant 30 ans et été directeur une bonne partie de ces trente années, mais aussi parce-qu’il a su composer et animer l’équipe pédagogique depuis le début. A son arrivée
ikastola de Laudio en 1980 ésta acababa de legalizarse e impartía la mayoría de las materias en castellano. El y su equipo fueron capaces de dar la vuelta a la situación. Acaba de jubilarse. La enfermedad que sufre no ha podido con su carácter ni con su humor.
Emaztea Begoña da eta hiru seme-alaba dituzte: Beñat, 30 urtekoa, Irati 25ekoa eta Izar 21ekoa. “Niri bazterrak endredatzea gustatzen zait, seme-alabei ere bai eta gure etxean beti egoten da giroa”, erantsi zuen. Gazteena, esate baterako, Kazetaritza bukatzen ari da eta bertsolaria da. Pare bat bertso-eskola eramaten ditu. Iñaki bera dabil etxean sukaldari. Zaharrena Gasteizen bizi da, baina egunero agertzen omen da bazkaritara. Bere ustetan, ume txikiekin lanean ari diren irakasleak zaindu behar dira, horien eskuetan baitago etorkizuna. “Umeek niri sekulako energia ematen didate. Horiek dira gizartearen gasolina”, botatzen du. Musika, mendia eta bizikleta dira bere zaletasunak. “Mendira gure umeak asteburu oro eramaten genituen txikienak motxilan sartuta, eta oporrak kanpinez kanpin pasatzen genituen. Eta zaletasun horiek ere markatzen dute nortasuna”, esan zigun lankideren bat besarkatu aurretik. Ikastolako pasilloetan barrena utzi genuen bata eta bestea agurtzen.•
à l’ikastola en 1980, celle-ci venait d’être légalisée et dispensait la plupart des matières en castillan. Lui et son équipe ont su renverser la situation. Il vient de prendre sa retraite. La maladie dont il souffre ne lui a enlevé ni caractère, ni humour.
Ikastola179
15
TRAPAGARANGO ITXAROPENA, 15 URTEAN BIKOIZTU DEN IKASTOLA Haurtzaindegian 50 ume matrikulatu dituzte aurten Orain hamabost urte etorri zen Jose Mari Andres Trapagarango Itxaropena ikastolako zuzendaritzara, eta urte horietan ikasle kopurua ia-ia bikoiztu egin da, 230tik 420 igaro baitira ikasleak. apuebla de Labarkako ikastolan eman zituen hiru urte eta ondoren sortzen ari zen Armentiakoan beste hiru. Azken ikastola honetako esperientzia gogorra izan zen, baina egoera bideratuta etorri zen Itxaropenara. “Administrazioarekin arazoak izan genituen, Araba Euskaraz antolatu genuen eta publifikazioaren auzia tokatu zitzaizkidan parean. Baimenak, ikasle kopuruak eta finantziazioa bideratuta etorri nintzen Itxaropenara. Ibilaldia atarian zuten hemen eta esperientzia zuen zuzendari bat behar zuten nonbait. Geroztik eman dugun pauso nagusia haurtzaindegiarena
L
16
Ikastola179 · urtarrila 2010
izan da. 2000tik aurrera 110 ume inguru jaiotzen dira urtero herrian, eta guk horren herena pasa matrikulatzen jarraitzen dugu. Aurten, esate baterako, 50 ume matrikulatu ditugu, 40 haurtzaindegian eta besteak bi urteko gelan. Ez daukagu lekurik. Hiru ume kanpoan utzi behar izan ditugu”, esan zuen Jose Mari Andresek. Ondorioz, bi lerro dituzte Haur Hezkuntzan. O urteko gela bat dute, urtebeteko zein bi urtekoen bina gela, eta lau urteko zein bost urtekoen beste bina gela. “Publifikazio prozesuak kalte dezentea egin zigun garaian, lerro
bakarrarekin geratu ginen; orain, ordea, aurrera begira kopuru horiek LHra iritsi ahala bi lerro zabaldu beharko ditugu”, jarraitu zuen. AZPIEGITURA SENDOTZEN Hazkunde hau gauzatu ahal izateko azpiegiturak berritu egin behar izan dituzte Itxaropena Ikastolan. Ibilaldiaren ondoren, 96an, eraiki zituzten DBHrako gelak zein kiroldegia. “Baina lekurik gabe geratzen ari ginela ikusirik, 2006an beste eraikin bat behar genuela erabaki genuen. Horrela, lehen DBHrako erabiltzen ziren gelak bota eta haurtzaindegi berria egin
genuen. Solairu horren gainean jaso genituen DBHko gela berriak. Zortzi gela irabazi genituen eta bost geratzen zaizkigu libre. Oraingoz lekua badugu, baina bi lerroak osatzen joan ahala, hiruzpalau gela faltako zaizkigu. Nonbaitetik aterako ditugu”, erantsi zuen Jose Mari Andresek, hain berea duen baikortasunarekin. Itxaropena Ikastolak duen matrikulaziotik oso portzentaje urria da euskaraz dakitenena. “Orain ikasle izandako batzuen umeak hasi dira sartzen, baina ez dut uste guraso euskaldunak %10etik gora izango direnik. Euskaldun berriak ere badaude
ikastolan suspertzeko. Egunotan, adibidez, Euskal Astea egiten ari gara. Ekintza berezi asko antolatzen saiatzen gara”, esan zuen. Sestao eta Trapagaran artean enpresa handi asko dago. Herriak 12.000 bizilagun ditu eta askok inguruko enpresetan egiten dute lan. Itxaropena Ikastolara, dena den, inguruko herrietatik ere etortzen dira, Ortuellako Urioste auzotik esate baterako. D ereduko eskola bat dago herrian eta B ereduko beste bi ikastetxe. “D ereduan hezitako ikasle kopuru handi bat ateratzen ari garen arren, kalean ez da oraindik gehiegi sumatzen. Koadriletan beti dago euskaraz mintzatzen ez den bakarren bat; ondorioz zailtasunak dituzte gure ikasleek kalean euskara erabiltzeko”, gogoratu zuen. Bi belaunalditako irakasleak dituzte eta bien arteko integrazioa gauzatzen ari omen dira. “Zaharrena ni naiz, baina 45 urte inguruko irakasle dezente daude hemen. Azken bost urteotan oso jende gaztea sartzen ari da, gehienak ikasle ohiak. Bi
“Baina lekurik gabe geratzen ari ginela ikusirik, 2006an beste eraikin bat behar genuela erabaki genuen. Horrela, lehen DBHrako erabiltzen ziren gelak bota eta haurtzaindegi berria egin genuen. Solairu horren gainean jaso genituen DBHko gela berriak.” “Itxaropena Ikastola mailegu handietan sartuta dago eta horri aurre egin nahian Ibilaldia antolatuko dute 2012an.”
belaunaldi horien arteko loturak estutzen ari gara”, esan zuen. UMEAK TAXIAN Autobusa baino merkeago ateratzen dela-eta, umeak taxian ekartzen dituzte ikastolara. “Gurasoak oso pozik daude, kasu gehienetan etxeko atarian geratzen baitzaie taxia. Ume gehienak herrikoak izanik, horiek oinez edo gurasoekin etortzen dira. Lau taxi ditugu eta hogeita lau ume ekartzen dituzte”, esan zigun. Herrian euskal giroa indartzeko lan handia egiten du ikastolak. Olentzerori harrera, esate baterako, ikastolako kiroldegian ematen zaio. Euskal Astea ere antolatzen da. Gastuak oso ondo kontrolatzen dituen ikastola da Itxaropena eta hori pertsonal gastuak murriztuz lortzen dute. “Ni gero eta gehiago gerente lanak hartzen ari naiz neure gain. Matrikulazio hain altua izanik, familiekin ere ordu asko eman behar izaten ditut. Pedagogia arlotik aldentzen ari naizela nabaritzen dut, baina horretaz ikasketa burua eta etapako koordinatzaileak arduratzen dira. Idazkari bakar batek darama kontabilitatea, zaintzen du leihatila eta egiten ditu beste hainbat lan”, esan zuen. Itxaropena Ikastola mailegu handietan sartuta dago eta horri aurre egin nahian Ibilaldia antolatuko dute 2012an. Herriaren historia erabat loturik egon da burdin meategiekin. “Orain mende eta erdi jendea mendian bizi zen, meategien inguruetan”, dio zuzendariak. Oraindik bizi
LA IKASTOLA DE LA ZONA MINERA gurasoen artean, irakaskuntzan lan egiten duen jendea ere badago, eta ikasle ohi pare bat ere bai. Goiko mailetan salbuespenak dira guraso euskaldunak dituzten ikasleak. Eskualde osoa da erdalduna, eta ahalegin berezia egin behar izaten dugu euskararen erabilera
La gente de mucha edad de Trapagaran guarda todavía algunos recuerdos de cuando sus habitantes vivían monte arriba, en las cercanías de las minas. Esta localidad de la zona minera tiene una ikastola que en 15 años ha doblado su alumnado y que lleva
da herrian meategiak martxan ezagutu zituen jendea. Orain Ikea eta Max Center dauden
lekuraino iristen zen itsasoa, eta hor ontziratzen zuten minerala.•
Monika Perez (Lehendakaria) “Ikastolaren eguneroko bizitzan hartzen dute parte guras oek”. IKASTURTE HONETAN hartu du lehendakari kargua Monika Perezek, baina bost urte zeramatzan batzordean lanean. “Berritua eman diogu aurten batzordeari eta guraso erdiak berriak sartu dira. Uste baino errazagoa izan da batzordea berritzea. Ordezko guraso bat ere etortzen da bileretara”, esan zuen Monikak. Zortzi kide horietatik bik kultura eta festen ardura daramate, eta badira beste bi eskolaz kanpoko ekintzez arduratzen direnak, bi arlo aipatzearren. Monikak kontatu zigunez, bi Olentzero antolatzen dira ikastolan, bata hilaren 22an ikastola barruan eta bigarrena herriko elkarteekin batean. “Bigarren Olentzeroa Larreinetako funikularretik jaitsi, eta herriko kaleetan ibili ondoren ikastolan amaitzen da”, esan zuen. Eskolaz kanpoko ekintzen artean euskal dantzak irakasten dituzte. Horri esker dantza taldea dute ikastolan. Karatea eta beste hainbat kirol ere ematen dituzte. “Meritu izugarria duten guraso batzuk ere aipatu nahi nituzke, mantenu batzordea osatzen dutenena, alegia. Asteazkenero biltzen dira ikastolan. Irakasleek osatzen duten konponketa txikien zerrenda hartu eta lan hori egiten dute. Garrantzizkoa dela uste dugu gurasoek lan isil horietan ere parte hartzea”, esan zuen.•
APARTAKO GIROAN AURKITU GENITUEN UMEAK IKASTOLARA IRITSI GINEN EGUN HOTZEAN. O URTEKO GELA BAT DUTE; 1 ETA 2 URTEKOEN BINA ETA 4 ETA 5EKOEN BESTE BINA GELA.
JOSE MARI ANDRES IKASTOLAKO ZUZENDARIA GURASOEKIN IKASTOLAKO PATIOAN.
bizkaia:
L’IKASTOLA DE LA ZONE MINIÈRE camino de convertirse en un centro de dos líneas. Hemos charlado con su director Jose Mari Andrés, que ha seguido muy de cerca esta evolución, y con Mónica Pérez, que preside el consejo rector.
Les personnes d’un certain âge de Trapagaran ont encore en mémoire le souvenir de l’époque où les habitants vivaient près des mines. Celle localité de la zone minière possède une ikastola qui en 15 ans a doublé son nombre d’élèves
et qui est sur le point d’ouvrir un collège. Nous nous sommes entretenus avec Jose Mari Andrés et Mónica Pérez, respectivement directeur et présidente de l’ikastola.
Ikastola179
17
TRAPAGARANGO ITXAROPENA, 15 URTEAN BIKOIZTU DEN IKASTOLA Haurtzaindegian 50 ume matrikulatu dituzte aurten Orain hamabost urte etorri zen Jose Mari Andres Trapagarango Itxaropena ikastolako zuzendaritzara, eta urte horietan ikasle kopurua ia-ia bikoiztu egin da, 230tik 420 igaro baitira ikasleak. apuebla de Labarkako ikastolan eman zituen hiru urte eta ondoren sortzen ari zen Armentiakoan beste hiru. Azken ikastola honetako esperientzia gogorra izan zen, baina egoera bideratuta etorri zen Itxaropenara. “Administrazioarekin arazoak izan genituen, Araba Euskaraz antolatu genuen eta publifikazioaren auzia tokatu zitzaizkidan parean. Baimenak, ikasle kopuruak eta finantziazioa bideratuta etorri nintzen Itxaropenara. Ibilaldia atarian zuten hemen eta esperientzia zuen zuzendari bat behar zuten nonbait. Geroztik eman dugun pauso nagusia haurtzaindegiarena
L
16
Ikastola179 · urtarrila 2010
izan da. 2000tik aurrera 110 ume inguru jaiotzen dira urtero herrian, eta guk horren herena pasa matrikulatzen jarraitzen dugu. Aurten, esate baterako, 50 ume matrikulatu ditugu, 40 haurtzaindegian eta besteak bi urteko gelan. Ez daukagu lekurik. Hiru ume kanpoan utzi behar izan ditugu”, esan zuen Jose Mari Andresek. Ondorioz, bi lerro dituzte Haur Hezkuntzan. O urteko gela bat dute, urtebeteko zein bi urtekoen bina gela, eta lau urteko zein bost urtekoen beste bina gela. “Publifikazio prozesuak kalte dezentea egin zigun garaian, lerro
bakarrarekin geratu ginen; orain, ordea, aurrera begira kopuru horiek LHra iritsi ahala bi lerro zabaldu beharko ditugu”, jarraitu zuen. AZPIEGITURA SENDOTZEN Hazkunde hau gauzatu ahal izateko azpiegiturak berritu egin behar izan dituzte Itxaropena Ikastolan. Ibilaldiaren ondoren, 96an, eraiki zituzten DBHrako gelak zein kiroldegia. “Baina lekurik gabe geratzen ari ginela ikusirik, 2006an beste eraikin bat behar genuela erabaki genuen. Horrela, lehen DBHrako erabiltzen ziren gelak bota eta haurtzaindegi berria egin
genuen. Solairu horren gainean jaso genituen DBHko gela berriak. Zortzi gela irabazi genituen eta bost geratzen zaizkigu libre. Oraingoz lekua badugu, baina bi lerroak osatzen joan ahala, hiruzpalau gela faltako zaizkigu. Nonbaitetik aterako ditugu”, erantsi zuen Jose Mari Andresek, hain berea duen baikortasunarekin. Itxaropena Ikastolak duen matrikulaziotik oso portzentaje urria da euskaraz dakitenena. “Orain ikasle izandako batzuen umeak hasi dira sartzen, baina ez dut uste guraso euskaldunak %10etik gora izango direnik. Euskaldun berriak ere badaude
ikastolan suspertzeko. Egunotan, adibidez, Euskal Astea egiten ari gara. Ekintza berezi asko antolatzen saiatzen gara”, esan zuen. Sestao eta Trapagaran artean enpresa handi asko dago. Herriak 12.000 bizilagun ditu eta askok inguruko enpresetan egiten dute lan. Itxaropena Ikastolara, dena den, inguruko herrietatik ere etortzen dira, Ortuellako Urioste auzotik esate baterako. D ereduko eskola bat dago herrian eta B ereduko beste bi ikastetxe. “D ereduan hezitako ikasle kopuru handi bat ateratzen ari garen arren, kalean ez da oraindik gehiegi sumatzen. Koadriletan beti dago euskaraz mintzatzen ez den bakarren bat; ondorioz zailtasunak dituzte gure ikasleek kalean euskara erabiltzeko”, gogoratu zuen. Bi belaunalditako irakasleak dituzte eta bien arteko integrazioa gauzatzen ari omen dira. “Zaharrena ni naiz, baina 45 urte inguruko irakasle dezente daude hemen. Azken bost urteotan oso jende gaztea sartzen ari da, gehienak ikasle ohiak. Bi
“Baina lekurik gabe geratzen ari ginela ikusirik, 2006an beste eraikin bat behar genuela erabaki genuen. Horrela, lehen DBHrako erabiltzen ziren gelak bota eta haurtzaindegi berria egin genuen. Solairu horren gainean jaso genituen DBHko gela berriak.” “Itxaropena Ikastola mailegu handietan sartuta dago eta horri aurre egin nahian Ibilaldia antolatuko dute 2012an.”
belaunaldi horien arteko loturak estutzen ari gara”, esan zuen. UMEAK TAXIAN Autobusa baino merkeago ateratzen dela-eta, umeak taxian ekartzen dituzte ikastolara. “Gurasoak oso pozik daude, kasu gehienetan etxeko atarian geratzen baitzaie taxia. Ume gehienak herrikoak izanik, horiek oinez edo gurasoekin etortzen dira. Lau taxi ditugu eta hogeita lau ume ekartzen dituzte”, esan zigun. Herrian euskal giroa indartzeko lan handia egiten du ikastolak. Olentzerori harrera, esate baterako, ikastolako kiroldegian ematen zaio. Euskal Astea ere antolatzen da. Gastuak oso ondo kontrolatzen dituen ikastola da Itxaropena eta hori pertsonal gastuak murriztuz lortzen dute. “Ni gero eta gehiago gerente lanak hartzen ari naiz neure gain. Matrikulazio hain altua izanik, familiekin ere ordu asko eman behar izaten ditut. Pedagogia arlotik aldentzen ari naizela nabaritzen dut, baina horretaz ikasketa burua eta etapako koordinatzaileak arduratzen dira. Idazkari bakar batek darama kontabilitatea, zaintzen du leihatila eta egiten ditu beste hainbat lan”, esan zuen. Itxaropena Ikastola mailegu handietan sartuta dago eta horri aurre egin nahian Ibilaldia antolatuko dute 2012an. Herriaren historia erabat loturik egon da burdin meategiekin. “Orain mende eta erdi jendea mendian bizi zen, meategien inguruetan”, dio zuzendariak. Oraindik bizi
LA IKASTOLA DE LA ZONA MINERA gurasoen artean, irakaskuntzan lan egiten duen jendea ere badago, eta ikasle ohi pare bat ere bai. Goiko mailetan salbuespenak dira guraso euskaldunak dituzten ikasleak. Eskualde osoa da erdalduna, eta ahalegin berezia egin behar izaten dugu euskararen erabilera
La gente de mucha edad de Trapagaran guarda todavía algunos recuerdos de cuando sus habitantes vivían monte arriba, en las cercanías de las minas. Esta localidad de la zona minera tiene una ikastola que en 15 años ha doblado su alumnado y que lleva
da herrian meategiak martxan ezagutu zituen jendea. Orain Ikea eta Max Center dauden
lekuraino iristen zen itsasoa, eta hor ontziratzen zuten minerala.•
Monika Perez (Lehendakaria) “Ikastolaren eguneroko bizitzan hartzen dute parte guras oek”. IKASTURTE HONETAN hartu du lehendakari kargua Monika Perezek, baina bost urte zeramatzan batzordean lanean. “Berritua eman diogu aurten batzordeari eta guraso erdiak berriak sartu dira. Uste baino errazagoa izan da batzordea berritzea. Ordezko guraso bat ere etortzen da bileretara”, esan zuen Monikak. Zortzi kide horietatik bik kultura eta festen ardura daramate, eta badira beste bi eskolaz kanpoko ekintzez arduratzen direnak, bi arlo aipatzearren. Monikak kontatu zigunez, bi Olentzero antolatzen dira ikastolan, bata hilaren 22an ikastola barruan eta bigarrena herriko elkarteekin batean. “Bigarren Olentzeroa Larreinetako funikularretik jaitsi, eta herriko kaleetan ibili ondoren ikastolan amaitzen da”, esan zuen. Eskolaz kanpoko ekintzen artean euskal dantzak irakasten dituzte. Horri esker dantza taldea dute ikastolan. Karatea eta beste hainbat kirol ere ematen dituzte. “Meritu izugarria duten guraso batzuk ere aipatu nahi nituzke, mantenu batzordea osatzen dutenena, alegia. Asteazkenero biltzen dira ikastolan. Irakasleek osatzen duten konponketa txikien zerrenda hartu eta lan hori egiten dute. Garrantzizkoa dela uste dugu gurasoek lan isil horietan ere parte hartzea”, esan zuen.•
APARTAKO GIROAN AURKITU GENITUEN UMEAK IKASTOLARA IRITSI GINEN EGUN HOTZEAN. O URTEKO GELA BAT DUTE; 1 ETA 2 URTEKOEN BINA ETA 4 ETA 5EKOEN BESTE BINA GELA.
JOSE MARI ANDRES IKASTOLAKO ZUZENDARIA GURASOEKIN IKASTOLAKO PATIOAN.
bizkaia:
L’IKASTOLA DE LA ZONE MINIÈRE camino de convertirse en un centro de dos líneas. Hemos charlado con su director Jose Mari Andrés, que ha seguido muy de cerca esta evolución, y con Mónica Pérez, que preside el consejo rector.
Les personnes d’un certain âge de Trapagaran ont encore en mémoire le souvenir de l’époque où les habitants vivaient près des mines. Celle localité de la zone minière possède une ikastola qui en 15 ans a doublé son nombre d’élèves
et qui est sur le point d’ouvrir un collège. Nous nous sommes entretenus avec Jose Mari Andrés et Mónica Pérez, respectivement directeur et présidente de l’ikastola.
Ikastola179
17
Ibarrako Uzturpe, herrian txertatuko ikastola Ikastola bakoitzak izan ohi du bere proiektu kutuna, bisitariei harrotasunez erakusten zaiena. Ibarrako Uzturpe ikastolan bi urtekoen gelak dira une honetan proiektu hori. Herriaren erdigunean kokatutako eraikuntza modernoa da eta diseinuan mimo berezia jarri dute, konbentzituta baitaude ikasle baten etorkizuna umetan jokatzen dela.
18
Ikastola179 · urtarrila 2010
BI URTEKOEN GELAK ERDIGUNEAN Bi gela berri ditu Uzturpe Ikastolak erdigunean eta hauetako bakoitzean 18na ume dituzte; guztira, beraz, 36 ikasle. “Eraikinak lau espazio nagusi ditu, talde bakoitza bitan banatzen baitugu goizetan. Talde erdia psikomotrizitate gelan dagoen bitartean, beste erdia esperimentazio gelan egon daiteke, material ezberdinekin lanean, adibide bat jartzearren. Horrek ume bakoitzaren jarraipen gertukoa egiteko aukera ematen digu. Bi urtekoen gela askotan HHtik hartutako ereduekin egiten dute lan.
EZKERRETIK ESKUINERA, JOKIN ZUGASTI ZUZENDARIA, INES ORIA PSIKOLOGOA, NEKANE TOLOSA LHKO KOORDINATZAILEA ETA MIREN MAITE IBARGUREN DBHKO KOORDINATZAILEA.
BI URTEKOEN GELAK ERDIGUNEAN
barrak 4.500 bizilagun ditu. Herri txikia da. Ikastola atarian argazkiak egiten ari garen bitartean inguruko baserritar bat etorri da ikastolara bizkarrean barazkiz betetako otarra handi bat duela. “Askok esaten digute hau luxu bat dela. Bi ordu lehenago baratzetik hartutako barazkiak jaten ditugu hemen”, dio Jokin Zugasti zuzendariak. Azken hogei urte hauetan ahalegin izugarria egin dute herritarrek herri nortasunari eusten. Ez dute Tolosaren eranskin bat izan nahi. Eta ahalegin horretan osagarri ezinbestekoa da Uzturpe Ikastola, herriko
I
ikastetxe bakarra baita. 330 ikasle ditu, eta mendi magal eder eta egutera batean dago kokatuta.
ERAIKUNTZA MODERNOA DA ETA DISEINUAN MIMO BEREZIA JARRI DUTE, KONBENTZITUTA BAITAUDE IKASLE BATEN ETORKIZUNA UMETAN JOKATZEN DELA.
JOKIN ZUGASTI AGURTZANE OREXAREKIN ETA ITZIAR AMUNDARAINEKIN.
gipuzkoa:
Guk umeek dituzten berezko gaitasunetan sinesten dugu. Hori esperimentazio txokoan ikusten da ondoen: irina, garagarra, margoak eta beste hainbat materialekin jolas egiten, esperimentatzen, probatzen uzten diegu. Ez diegu ezer inposatzen.Umearen premien arabera diseinatu ditugu gelak”, hasi zitzaigun Agurtzane Orexa irakaslea. Uzturpe Ikastolak 40 urte beteko ditu datorren urtean. Zilarrezko Q atera zuen 2004an eta, presarik ez badute ere, Urrezkoaren bila joango dira. Inguruko herri txikietako (Belauntza, Leaburu…) ikasle batzuk ere biltzen dituzte autobusari esker, “herri txiki bateko haurrak herri txiki bateko ikastola batean
hezten direla ondoen uste baitugu, beren herrian eskolarik ez dutenean”, jarraitu zuen Jokinek. Uzturpe bi lerroko ikastola da LH3ra arte. “Lekurik gabe geratzen ari gara, eta dagoeneko Udalarekin harremanetan ari gara eraikin nagusiaren ondoan eranskin bat eraiki ahal izateko”, esan zuen Jokinek. ERAIKUNTZEN TXOKOA Ikastola honetan lantzen dituzten proiektuen artean bada beste bat aipatu gabe utzi ezin dena. “Eraikuntzak” izenarekin ezagutzen dute, eta Ines Oria psikologoak kontatu zigunez, orain hiru urte hasi ziren proiektuarekin hiru urteko umeekin, eta orain lau eta bost urteko gelatara zabaldu dute. “Jolasean egiteko modu bat izateaz gainera, kontzeptu ezberdinak barneratu eta matematikarako (neurriak, bertikaltasuna,
konparaketak…) eta elkarbizitzarako gaitasunak lantzeko aukera ematen du, baita gaitasun motoreak ere. Gela bakoitzean Eraikuntzen Txoko bat dugu eta bertan, jolas librearen
“Guk umeek dituzten berezko gaitasunetan sinesten dugu. Hori esperimentazio txokoan ikusten da ondoen: irina, garagarra, margoak eta beste hainbat materialekin jolas egiten, esperimentatzen, probatzen uzten diegu. Ez diegu ezer inposatzen. Umearen premien arabera diseinatu ditugu gelak.”
tartean, ordu erdi batez edo hiru ordu laurdenez lan egiten dute. Ikaste prozesu bat dago; umeek gauza harrigarriak egiten dituzte, hala nola, zutik mantentzen diren eraikuntza okerrak, hiruzpalau zutaberen gainean jasotzen diren
etxeak, esate baterako”, esan zen Ines Oriak bere ordenagailuan iazko ikasturtean zehar egindako lanen argazkiak erakusten dizkigun bitartean. Argazki horietan lan harrigarriak ikus daitezke.•
GURASOEN ESKOLA ETA AITONA-AMONEN ESKOLA UZTURPE IKASTOLAK baditu zenbait ezaugarri berezi. Horietako bat herriko bizitzan duen presentzia da. “Herriko elkarte eta kultur eragileekin harreman estua dugu. Urtarrileko aste kulturala antolatzen ari gara orain, esate baterako. Ikastolak berak herriarentzat antolatzen duen ekintza bat da. Hamargarren edizioa du aurten. Oso herri mugitua da hau eta herriko ekintza gehienetan hartzen dugu parte. Baina alderantziz ere harreman estua dute gurasoek ikastolarekin. Harreman hori asko zaintzen dugu. Guraso eskola eraman dugu hamar urtez, eta aitona-amonen eskola bat ere izan dugu martxan hiru urtez. Bi eskola horiek zuzentzen zituen profesionala jubilatu egin da tamalez aurten, eta ordezkatuko duen baten bila ari gara. Aitona-amonek zer ikasten duten? Gehienbat beren arteko harremana bideratzen, hirugarren adinekoen sexualitateaz hitz egiten zaie eta seme-alabei ezetz esaten ikasten dute, askotan seme-alabek umeak aitona-amonen kargu utzi nahi izaten baitituzte”, esan zuen Jokinek. Eta gurasoen partaidetza ere aipatzekoa da. “Errektore Kontseilua hamar batzordetan dago banatuta eta batzorde horiek irekiak dira. Batzorde bakoitzean gurasoak, irakasleak eta ikasleak sar daitezke. Hala gertatzen da Euskara Batzordean, Ingurumenean edo Kiroletan. Pedagogia arloa irakasleek gidatzen dute, baina ikastolako beste erabaki potolo guztiak Errektore Kontseilutik pasatzen dira”, esan zuen Jokinek.•
UNA IKASTOLA QUE MIMA A LOS PEQUEÑOS
UNE IKASTOLA QUI CHOUCHOUTE LES PETITS
Uzturpe de Ibarra es una de esas ikastolas que han apostado por invertir esfuerzos en la educación de los más pequeños. Gestionó durante casi una década el centro de 0-3 años en la localidad y cuenta en la actualidad con unas aulas de 2 años, ubicadas en una coqueta construcción en el centro del pueblo. Los espacios han sido diseñados de acuerdo con las directrices pedagógicas de las profesoras. Ibarra
Uzturpe de Ibarra est l’une de ces ikastola qui ont fait le pari de l’éducation des plus petits : elle a géré pendant presque une décennie le centre des 0-3 ans de la localité. Elle possède des classes situées dans un coquet édifice au centre du village. Les espaces ont été dessinés en accord avec les directrices pédagogiques et des enseignantes. Ibarra Ikastola est connue pour son
Ikastola se caracteriza por su implicación en la vida cultural de la localidad. A principios de cada nuevo año organiza una Semana Cultural y participa en cuantas iniciativas culturales se desarrollan en la misma. Es el único centro educativo de Ibarra y el próximo año cumplirá 40 años. Tiene dos líneas hasta la secundaria y están negociando con el Ayuntamiento una ampliación del edificio.
implication dans la vie culturelle de la commune. A chaque rent rée scolaire, elle organise une semaine culturelle et participe à cette occasion à de nombreux projets culturels. L’ikastola est l’unique école de Ibarra. Elle fêtera ses 40 ans l’année prochaine, en pleine négociation de son agrandissement avec la mairie.
Ikastola179
19
Ibarrako Uzturpe, herrian txertatuko ikastola Ikastola bakoitzak izan ohi du bere proiektu kutuna, bisitariei harrotasunez erakusten zaiena. Ibarrako Uzturpe ikastolan bi urtekoen gelak dira une honetan proiektu hori. Herriaren erdigunean kokatutako eraikuntza modernoa da eta diseinuan mimo berezia jarri dute, konbentzituta baitaude ikasle baten etorkizuna umetan jokatzen dela.
18
Ikastola179 · urtarrila 2010
BI URTEKOEN GELAK ERDIGUNEAN Bi gela berri ditu Uzturpe Ikastolak erdigunean eta hauetako bakoitzean 18na ume dituzte; guztira, beraz, 36 ikasle. “Eraikinak lau espazio nagusi ditu, talde bakoitza bitan banatzen baitugu goizetan. Talde erdia psikomotrizitate gelan dagoen bitartean, beste erdia esperimentazio gelan egon daiteke, material ezberdinekin lanean, adibide bat jartzearren. Horrek ume bakoitzaren jarraipen gertukoa egiteko aukera ematen digu. Bi urtekoen gela askotan HHtik hartutako ereduekin egiten dute lan.
EZKERRETIK ESKUINERA, JOKIN ZUGASTI ZUZENDARIA, INES ORIA PSIKOLOGOA, NEKANE TOLOSA LHKO KOORDINATZAILEA ETA MIREN MAITE IBARGUREN DBHKO KOORDINATZAILEA.
BI URTEKOEN GELAK ERDIGUNEAN
barrak 4.500 bizilagun ditu. Herri txikia da. Ikastola atarian argazkiak egiten ari garen bitartean inguruko baserritar bat etorri da ikastolara bizkarrean barazkiz betetako otarra handi bat duela. “Askok esaten digute hau luxu bat dela. Bi ordu lehenago baratzetik hartutako barazkiak jaten ditugu hemen”, dio Jokin Zugasti zuzendariak. Azken hogei urte hauetan ahalegin izugarria egin dute herritarrek herri nortasunari eusten. Ez dute Tolosaren eranskin bat izan nahi. Eta ahalegin horretan osagarri ezinbestekoa da Uzturpe Ikastola, herriko
I
ikastetxe bakarra baita. 330 ikasle ditu, eta mendi magal eder eta egutera batean dago kokatuta.
ERAIKUNTZA MODERNOA DA ETA DISEINUAN MIMO BEREZIA JARRI DUTE, KONBENTZITUTA BAITAUDE IKASLE BATEN ETORKIZUNA UMETAN JOKATZEN DELA.
JOKIN ZUGASTI AGURTZANE OREXAREKIN ETA ITZIAR AMUNDARAINEKIN.
gipuzkoa:
Guk umeek dituzten berezko gaitasunetan sinesten dugu. Hori esperimentazio txokoan ikusten da ondoen: irina, garagarra, margoak eta beste hainbat materialekin jolas egiten, esperimentatzen, probatzen uzten diegu. Ez diegu ezer inposatzen.Umearen premien arabera diseinatu ditugu gelak”, hasi zitzaigun Agurtzane Orexa irakaslea. Uzturpe Ikastolak 40 urte beteko ditu datorren urtean. Zilarrezko Q atera zuen 2004an eta, presarik ez badute ere, Urrezkoaren bila joango dira. Inguruko herri txikietako (Belauntza, Leaburu…) ikasle batzuk ere biltzen dituzte autobusari esker, “herri txiki bateko haurrak herri txiki bateko ikastola batean
hezten direla ondoen uste baitugu, beren herrian eskolarik ez dutenean”, jarraitu zuen Jokinek. Uzturpe bi lerroko ikastola da LH3ra arte. “Lekurik gabe geratzen ari gara, eta dagoeneko Udalarekin harremanetan ari gara eraikin nagusiaren ondoan eranskin bat eraiki ahal izateko”, esan zuen Jokinek. ERAIKUNTZEN TXOKOA Ikastola honetan lantzen dituzten proiektuen artean bada beste bat aipatu gabe utzi ezin dena. “Eraikuntzak” izenarekin ezagutzen dute, eta Ines Oria psikologoak kontatu zigunez, orain hiru urte hasi ziren proiektuarekin hiru urteko umeekin, eta orain lau eta bost urteko gelatara zabaldu dute. “Jolasean egiteko modu bat izateaz gainera, kontzeptu ezberdinak barneratu eta matematikarako (neurriak, bertikaltasuna,
konparaketak…) eta elkarbizitzarako gaitasunak lantzeko aukera ematen du, baita gaitasun motoreak ere. Gela bakoitzean Eraikuntzen Txoko bat dugu eta bertan, jolas librearen
“Guk umeek dituzten berezko gaitasunetan sinesten dugu. Hori esperimentazio txokoan ikusten da ondoen: irina, garagarra, margoak eta beste hainbat materialekin jolas egiten, esperimentatzen, probatzen uzten diegu. Ez diegu ezer inposatzen. Umearen premien arabera diseinatu ditugu gelak.”
tartean, ordu erdi batez edo hiru ordu laurdenez lan egiten dute. Ikaste prozesu bat dago; umeek gauza harrigarriak egiten dituzte, hala nola, zutik mantentzen diren eraikuntza okerrak, hiruzpalau zutaberen gainean jasotzen diren
etxeak, esate baterako”, esan zen Ines Oriak bere ordenagailuan iazko ikasturtean zehar egindako lanen argazkiak erakusten dizkigun bitartean. Argazki horietan lan harrigarriak ikus daitezke.•
GURASOEN ESKOLA ETA AITONA-AMONEN ESKOLA UZTURPE IKASTOLAK baditu zenbait ezaugarri berezi. Horietako bat herriko bizitzan duen presentzia da. “Herriko elkarte eta kultur eragileekin harreman estua dugu. Urtarrileko aste kulturala antolatzen ari gara orain, esate baterako. Ikastolak berak herriarentzat antolatzen duen ekintza bat da. Hamargarren edizioa du aurten. Oso herri mugitua da hau eta herriko ekintza gehienetan hartzen dugu parte. Baina alderantziz ere harreman estua dute gurasoek ikastolarekin. Harreman hori asko zaintzen dugu. Guraso eskola eraman dugu hamar urtez, eta aitona-amonen eskola bat ere izan dugu martxan hiru urtez. Bi eskola horiek zuzentzen zituen profesionala jubilatu egin da tamalez aurten, eta ordezkatuko duen baten bila ari gara. Aitona-amonek zer ikasten duten? Gehienbat beren arteko harremana bideratzen, hirugarren adinekoen sexualitateaz hitz egiten zaie eta seme-alabei ezetz esaten ikasten dute, askotan seme-alabek umeak aitona-amonen kargu utzi nahi izaten baitituzte”, esan zuen Jokinek. Eta gurasoen partaidetza ere aipatzekoa da. “Errektore Kontseilua hamar batzordetan dago banatuta eta batzorde horiek irekiak dira. Batzorde bakoitzean gurasoak, irakasleak eta ikasleak sar daitezke. Hala gertatzen da Euskara Batzordean, Ingurumenean edo Kiroletan. Pedagogia arloa irakasleek gidatzen dute, baina ikastolako beste erabaki potolo guztiak Errektore Kontseilutik pasatzen dira”, esan zuen Jokinek.•
UNA IKASTOLA QUE MIMA A LOS PEQUEÑOS
UNE IKASTOLA QUI CHOUCHOUTE LES PETITS
Uzturpe de Ibarra es una de esas ikastolas que han apostado por invertir esfuerzos en la educación de los más pequeños. Gestionó durante casi una década el centro de 0-3 años en la localidad y cuenta en la actualidad con unas aulas de 2 años, ubicadas en una coqueta construcción en el centro del pueblo. Los espacios han sido diseñados de acuerdo con las directrices pedagógicas de las profesoras. Ibarra
Uzturpe de Ibarra est l’une de ces ikastola qui ont fait le pari de l’éducation des plus petits : elle a géré pendant presque une décennie le centre des 0-3 ans de la localité. Elle possède des classes situées dans un coquet édifice au centre du village. Les espaces ont été dessinés en accord avec les directrices pédagogiques et des enseignantes. Ibarra Ikastola est connue pour son
Ikastola se caracteriza por su implicación en la vida cultural de la localidad. A principios de cada nuevo año organiza una Semana Cultural y participa en cuantas iniciativas culturales se desarrollan en la misma. Es el único centro educativo de Ibarra y el próximo año cumplirá 40 años. Tiene dos líneas hasta la secundaria y están negociando con el Ayuntamiento una ampliación del edificio.
implication dans la vie culturelle de la commune. A chaque rent rée scolaire, elle organise une semaine culturelle et participe à cette occasion à de nombreux projets culturels. L’ikastola est l’unique école de Ibarra. Elle fêtera ses 40 ans l’année prochaine, en pleine négociation de son agrandissement avec la mairie.
Ikastola179
19
FILIPE LASCARAY BERNAT ETXEPARE LIZEOKO HEZKUNTZA AHOLKULARIA IKASLEZ INGURATUTA. BAIONAKO OIHANA IKASTOLAREKIN BATERA PARTEKATZEN DUTE INGURUKO BERDE GUNEA.
iparraldea:
BERNAT ETXEPARE LIZEOA BETETA Berrehun eta hamaika ikasle ditu gaur Baionako Bernat Etxepare Lizeoak. Bertan orientazio ikasturtea eta Batxilergoko bi ematen direla kontuan izanda, 70 ikasle ateratzen dira bataz beste maila bakoitzeko. Eraikuntza erabat beteta dute, eta datorren udan hasiko dira berritze zein zabaltze lanak egiten. Filipe Lascaray hezkuntza aholkulariarekin eta ikasle batzuekin egon ginen. easkako eraikuntzak bi aurpegitakoak dira, berriki eginak eta, beraz, dotoreak batzuk edota erakunderen batek utziak eta, ondorioz, behin behinekoak. Horrelakoa da Seaskak Baionan duen Bernat Etxepare Lizeoa. Garai batean J.J. Rousseau lizeoa izana, eraikuntza xumea eta zaharra, baina duina da, inguruan berdegune ikusgarriak
20
Ikastola179 · urtarrila 2010
dituena. Oihana ikastolak eta Etxepare lizeoak partekatzen dute lekua, baina bertan ez dira kabitzen. “Aurten ikasle metaketa handia izan dugu. 211 ikasle ditugu lizeoan. Hiru maila direla kontuan izanik, ikasturteko 70 ikasle ateratzen dira. Seaskak matrikulazioan izan duen gorakada kontuan hartuta, bost urteren buruan izugarri handituko da gure ikasle kopurua eta aldez aurretik
hasiko gara egoera horri erantzuteko prestatzen”, hasi zitzaigun kontatzen Filipe Lascaray, Bernat Etxepare lizeoko hezkuntza aholkularia. “L” baten itxura duen eraikuntza zaharra Oihana Ikastolak eta lizeoak partekatzen dute. Hor nahikoa leku ez, eta ondoko eraikuntza batean prestatu behar izan dituzte gela batzuk. “Orain hiru urte arte
ondoko eraikuntzan gizarte zerbitzuen bulegoak ziren. Bizpahiru bulego geratu dira bertan, baina beste gela guztiak utzi dizkigute. Txukundu bat eman, eta zenbait gela prestatzen ahalko dira. Baina behin behineko irtenbidea izanen da. Etorkizunari begira egoitza handi eta egoki bati buruz pentsatzen hasi behar dugu. Eraikuntza hau Angelu, Biarritz eta Baionako Udalena
HIRU ADARREKO BATXILERGOA “Hegoaldean urtebete gehiago egiten dute DBHn eta bat gutxiago Batxilergoan. Hemen alderantziz da. Hiru urte egiten dituzte lizeoan, baina lehen urtea ikasleak orientatzeko erabiltzen da. Hautuzko gai batzuk aukeratzen dituzte, baina benetan bigarren urtean hasten dira adar berezitua egiten. Hiru adarreko batxilergoa dugu guk hemen: Hizkuntza eta Literatura da bata, Ekonomia eta Gizartea da bigarrena, eta Zientzietakoa hirugarrena. Badago laugarren adar bat
ere garrantzitsua dena: Ingeniaritzaren Zientziak, alegia. Guk ez dugu ematen nahikoa eskaerarik ez dugulako, baina zientzietatik doazenek ikasketa horiek egiteko aukera ere badute”, hasi zitzaigun Filipe Lascaray, lizeoko hezkuntza aholkularia. EUSKARAREN KEZKA Euskaren erabilera ez omen da oso altua ikasleen artean, nahiz eta guk atsedenaldian talde dezente entzun genituen euskaraz hizketan. “Behin eta berriz agertzen diegu milaka urtetan familiaren baitan ahoz aho eman den transmisioa eteteko zorian dagoela eta beren esku dagoela gaur hizkuntzaren etorkizuna. Baina inguru erdaldunean bizi dira ikasle asko, eta kostatu egiten zaie eguneroko bizitza euskaraz egitea. Etxean eta lagunekin euskararik erabiltzen ez baduzu, zaila da gero hemen erraztasuna izatea. Gogoan dut behin atsedenaldi batean ikasle bat atzeman nuela erdaraz ari zela eta ohartarazi niolarik, erantzun zidan pausaldi bat egitera atera ginela, atseden hartzera,
“Garraioarena arazo izugarria da, baina badu lizeo honek alderdi on bate ere, Iparraldeko bazter guztietako jendea biltzen baita bertan. Guraso askoren kezka izan da Seaskako ikasleak ghetto batean gelditzea eta lizeo honek erakusten du alderantziz gertatzen dela; irekitzeko aukera izugarria ematen die hemengo bizimoduak.”
alegia. Berarentzat frantsesez hitz egitea atseden hartzea zen”, esan zuen. Arlo guztiak euskaraz ematen dituzte, hizkuntzen lanketa ez bada, baina bukaerako azterketa frantsesez egin behar izaten dute. “Oso ondo moldatzen dira frantsesez ere. Kontuan izan, ingurua ere oso frantsestua dagoela kostaldean bederen. Egin diren konparaketen arabera, gure ikasleen maila akademikoa oso ona da. Akitaniako batez bestekoaren gainetik gabiltza. Baionan bada lizeoren bat edo beste gure goitik dabilenik, baina elitismoa lantzen dutelako da hori, motelago dabiltzan ikasleak kanporatu egiten baitituzte. Batxilergoa abiatu duen ikasle kopuru osoa kontuan harturik, Akitaniako emaitzarik onenak ditugu. Orain arte oso talde txikiekin egin dugu lan. Badira bizpahiru urte oso talde handiekin lanean ari garela eta hori kontutan izanik, emaitza akademiko oso onak ditugu”, jarraitu zuen Filipek.•
Luise Ugartemendia Silvia Heredia (Lizeoko ikasleak)
Handitze lanak eta barnategi bat egiteko xedea dute
S
Udal elkargoarena den eraikuntza horretan hasiko dira berritze lanak, beraz, datorren udan. “Apirilerako jakingo dugu datorren urteko ikasle kopurua zenbatekoa izango den, eta horren arabera erabakiko da eraikuntza honetan zenbat gela atera beharko ditugun. Udako bi hilabetetan prestatu beharko dira gela horiek, eta eraikuntza honetako lanak bukatzean hasiko dira egoitza nagusikoak”, esan zuen Filipe Lascarayk.
da. Elkargo horrek uzten digu lekua, baina obrak egin ahal izateko dirua atzeman behar dugu. Lizeora, Ipar Euskal Herrirako murgiltze sistemako lizeo bakarra denez, Lapurdiko ikasleez gain Baxe-Nafarroa eta Zuberoako ikasleak heldu dira Etxepare lizeorat. Horiendako, barnategi berri baten beharra ere badu lizeoak”, jarraitu zuen Lascarayk.
LUISE BIARRIZTIK etortzen da eta SILVIA SOKOATIK. Autobusez etortzen dira biak. Ikasleen artean duten giroa galdetu eta “oso giro ona dugu hemen. Leku ezberdinetako jendea biltzen gara eta lagun berriak egiteko leku aproposa da”, erantzun zuten. Zer moduzko euskal giroa duten galdetu genien ondoren. “Euskara Taldeak antolatzen ditugu erabilera bultzatzeko. Ikuskari batzuk ere aukeratu genituen iaz gela barruan eta gelatik kanpo euskararen erabilera neurtzeko, eta erabileraren zifra horiek agerian jarri genituen gero gelaz gela guztiak ohar gintezen. Neurketa gutxi gorabeherakoa izan zen, baina
emaitzak ez ziren pozik egotekoak izan. Ehuneko hogeita hamar inguruan zebiltzan portzentajeak. Horrek bultzatuta-edo, ekintza zenbait antolatu genituen, Euskararen Astea, esate baterako. Irrati bat ere badugu lizeoan euskaraz lan egiten duena. Talde bat ibiltzen da hori kudeatzen”, erantzun ziguten.•
EL LICEO DE BAIONA, TAMBIÉN EN OBRAS El liceo Bernat Etxepare de Baiona, que imparte el Bachiller a los alumnos que llegan de los tres colegios situados en Ziburu, Kanbo y Lartzabale, ha quedado pequeño para los 211 jóvenes que estudian en sus aulas y está programando una serie de obras de ampliación y remozamiento para el próximo verano. Filipe Lascaray, responsable de pedagogía y orientación del centro, nos habla de las tres modalidades que imparten, las iniciativas puestas en marcha para lograr una mayor utilización del euskara fuera de las aulas y nos ha comentado asimismo algunos de los resultados de la encuesta realizada por Gaindegia en torno a la trayectoria universitaria y profesional de ex alumnos de Seaska.
LE LYCÉE DE BAYONNE EN TRAVAUX Le lycée Bernat Etxepare de Bayonne, qui accueille les élèves des collèges de Ciboure, Cambo et Larceveau, est devenu trop exigu pour les 211 élèves qui y étudient actuellement. Des travaux d’agrandissement et de réaménagement sont prévus pour l’été prochain. Filipe Lascaray, responsable pédagogique et conseiller d’orientation du centre, nous a parlé des filières S, ES et L, des initiatives mises en place par l’ikastola pour une plus grande utilisation de l’euskara par les élèves en dehors de la salle de classe et nous a présenté les résultats de l’enquête réalisée par Gaindegia sur le parcours universitaire et professionnel des anciens élèves de Seaska.
“Hiru adarreko batxilergoa dugu guk hemen: Hizkuntza eta Literatura da bata, Ekonomia eta Gizartea da bigarrena, eta Zientzietakoa hirugarrena. Badago laugarren adar bat ere garrantzitsua dena: Ingeniaritzaren Zientziak, alegia.”
Ikastola179
21
FILIPE LASCARAY BERNAT ETXEPARE LIZEOKO HEZKUNTZA AHOLKULARIA IKASLEZ INGURATUTA. BAIONAKO OIHANA IKASTOLAREKIN BATERA PARTEKATZEN DUTE INGURUKO BERDE GUNEA.
iparraldea:
BERNAT ETXEPARE LIZEOA BETETA Berrehun eta hamaika ikasle ditu gaur Baionako Bernat Etxepare Lizeoak. Bertan orientazio ikasturtea eta Batxilergoko bi ematen direla kontuan izanda, 70 ikasle ateratzen dira bataz beste maila bakoitzeko. Eraikuntza erabat beteta dute, eta datorren udan hasiko dira berritze zein zabaltze lanak egiten. Filipe Lascaray hezkuntza aholkulariarekin eta ikasle batzuekin egon ginen. easkako eraikuntzak bi aurpegitakoak dira, berriki eginak eta, beraz, dotoreak batzuk edota erakunderen batek utziak eta, ondorioz, behin behinekoak. Horrelakoa da Seaskak Baionan duen Bernat Etxepare Lizeoa. Garai batean J.J. Rousseau lizeoa izana, eraikuntza xumea eta zaharra, baina duina da, inguruan berdegune ikusgarriak
20
Ikastola179 · urtarrila 2010
dituena. Oihana ikastolak eta Etxepare lizeoak partekatzen dute lekua, baina bertan ez dira kabitzen. “Aurten ikasle metaketa handia izan dugu. 211 ikasle ditugu lizeoan. Hiru maila direla kontuan izanik, ikasturteko 70 ikasle ateratzen dira. Seaskak matrikulazioan izan duen gorakada kontuan hartuta, bost urteren buruan izugarri handituko da gure ikasle kopurua eta aldez aurretik
hasiko gara egoera horri erantzuteko prestatzen”, hasi zitzaigun kontatzen Filipe Lascaray, Bernat Etxepare lizeoko hezkuntza aholkularia. “L” baten itxura duen eraikuntza zaharra Oihana Ikastolak eta lizeoak partekatzen dute. Hor nahikoa leku ez, eta ondoko eraikuntza batean prestatu behar izan dituzte gela batzuk. “Orain hiru urte arte
ondoko eraikuntzan gizarte zerbitzuen bulegoak ziren. Bizpahiru bulego geratu dira bertan, baina beste gela guztiak utzi dizkigute. Txukundu bat eman, eta zenbait gela prestatzen ahalko dira. Baina behin behineko irtenbidea izanen da. Etorkizunari begira egoitza handi eta egoki bati buruz pentsatzen hasi behar dugu. Eraikuntza hau Angelu, Biarritz eta Baionako Udalena
HIRU ADARREKO BATXILERGOA “Hegoaldean urtebete gehiago egiten dute DBHn eta bat gutxiago Batxilergoan. Hemen alderantziz da. Hiru urte egiten dituzte lizeoan, baina lehen urtea ikasleak orientatzeko erabiltzen da. Hautuzko gai batzuk aukeratzen dituzte, baina benetan bigarren urtean hasten dira adar berezitua egiten. Hiru adarreko batxilergoa dugu guk hemen: Hizkuntza eta Literatura da bata, Ekonomia eta Gizartea da bigarrena, eta Zientzietakoa hirugarrena. Badago laugarren adar bat
ere garrantzitsua dena: Ingeniaritzaren Zientziak, alegia. Guk ez dugu ematen nahikoa eskaerarik ez dugulako, baina zientzietatik doazenek ikasketa horiek egiteko aukera ere badute”, hasi zitzaigun Filipe Lascaray, lizeoko hezkuntza aholkularia. EUSKARAREN KEZKA Euskaren erabilera ez omen da oso altua ikasleen artean, nahiz eta guk atsedenaldian talde dezente entzun genituen euskaraz hizketan. “Behin eta berriz agertzen diegu milaka urtetan familiaren baitan ahoz aho eman den transmisioa eteteko zorian dagoela eta beren esku dagoela gaur hizkuntzaren etorkizuna. Baina inguru erdaldunean bizi dira ikasle asko, eta kostatu egiten zaie eguneroko bizitza euskaraz egitea. Etxean eta lagunekin euskararik erabiltzen ez baduzu, zaila da gero hemen erraztasuna izatea. Gogoan dut behin atsedenaldi batean ikasle bat atzeman nuela erdaraz ari zela eta ohartarazi niolarik, erantzun zidan pausaldi bat egitera atera ginela, atseden hartzera,
“Garraioarena arazo izugarria da, baina badu lizeo honek alderdi on bate ere, Iparraldeko bazter guztietako jendea biltzen baita bertan. Guraso askoren kezka izan da Seaskako ikasleak ghetto batean gelditzea eta lizeo honek erakusten du alderantziz gertatzen dela; irekitzeko aukera izugarria ematen die hemengo bizimoduak.”
alegia. Berarentzat frantsesez hitz egitea atseden hartzea zen”, esan zuen. Arlo guztiak euskaraz ematen dituzte, hizkuntzen lanketa ez bada, baina bukaerako azterketa frantsesez egin behar izaten dute. “Oso ondo moldatzen dira frantsesez ere. Kontuan izan, ingurua ere oso frantsestua dagoela kostaldean bederen. Egin diren konparaketen arabera, gure ikasleen maila akademikoa oso ona da. Akitaniako batez bestekoaren gainetik gabiltza. Baionan bada lizeoren bat edo beste gure goitik dabilenik, baina elitismoa lantzen dutelako da hori, motelago dabiltzan ikasleak kanporatu egiten baitituzte. Batxilergoa abiatu duen ikasle kopuru osoa kontuan harturik, Akitaniako emaitzarik onenak ditugu. Orain arte oso talde txikiekin egin dugu lan. Badira bizpahiru urte oso talde handiekin lanean ari garela eta hori kontutan izanik, emaitza akademiko oso onak ditugu”, jarraitu zuen Filipek.•
Luise Ugartemendia Silvia Heredia (Lizeoko ikasleak)
Handitze lanak eta barnategi bat egiteko xedea dute
S
Udal elkargoarena den eraikuntza horretan hasiko dira berritze lanak, beraz, datorren udan. “Apirilerako jakingo dugu datorren urteko ikasle kopurua zenbatekoa izango den, eta horren arabera erabakiko da eraikuntza honetan zenbat gela atera beharko ditugun. Udako bi hilabetetan prestatu beharko dira gela horiek, eta eraikuntza honetako lanak bukatzean hasiko dira egoitza nagusikoak”, esan zuen Filipe Lascarayk.
da. Elkargo horrek uzten digu lekua, baina obrak egin ahal izateko dirua atzeman behar dugu. Lizeora, Ipar Euskal Herrirako murgiltze sistemako lizeo bakarra denez, Lapurdiko ikasleez gain Baxe-Nafarroa eta Zuberoako ikasleak heldu dira Etxepare lizeorat. Horiendako, barnategi berri baten beharra ere badu lizeoak”, jarraitu zuen Lascarayk.
LUISE BIARRIZTIK etortzen da eta SILVIA SOKOATIK. Autobusez etortzen dira biak. Ikasleen artean duten giroa galdetu eta “oso giro ona dugu hemen. Leku ezberdinetako jendea biltzen gara eta lagun berriak egiteko leku aproposa da”, erantzun zuten. Zer moduzko euskal giroa duten galdetu genien ondoren. “Euskara Taldeak antolatzen ditugu erabilera bultzatzeko. Ikuskari batzuk ere aukeratu genituen iaz gela barruan eta gelatik kanpo euskararen erabilera neurtzeko, eta erabileraren zifra horiek agerian jarri genituen gero gelaz gela guztiak ohar gintezen. Neurketa gutxi gorabeherakoa izan zen, baina
emaitzak ez ziren pozik egotekoak izan. Ehuneko hogeita hamar inguruan zebiltzan portzentajeak. Horrek bultzatuta-edo, ekintza zenbait antolatu genituen, Euskararen Astea, esate baterako. Irrati bat ere badugu lizeoan euskaraz lan egiten duena. Talde bat ibiltzen da hori kudeatzen”, erantzun ziguten.•
EL LICEO DE BAIONA, TAMBIÉN EN OBRAS El liceo Bernat Etxepare de Baiona, que imparte el Bachiller a los alumnos que llegan de los tres colegios situados en Ziburu, Kanbo y Lartzabale, ha quedado pequeño para los 211 jóvenes que estudian en sus aulas y está programando una serie de obras de ampliación y remozamiento para el próximo verano. Filipe Lascaray, responsable de pedagogía y orientación del centro, nos habla de las tres modalidades que imparten, las iniciativas puestas en marcha para lograr una mayor utilización del euskara fuera de las aulas y nos ha comentado asimismo algunos de los resultados de la encuesta realizada por Gaindegia en torno a la trayectoria universitaria y profesional de ex alumnos de Seaska.
LE LYCÉE DE BAYONNE EN TRAVAUX Le lycée Bernat Etxepare de Bayonne, qui accueille les élèves des collèges de Ciboure, Cambo et Larceveau, est devenu trop exigu pour les 211 élèves qui y étudient actuellement. Des travaux d’agrandissement et de réaménagement sont prévus pour l’été prochain. Filipe Lascaray, responsable pédagogique et conseiller d’orientation du centre, nous a parlé des filières S, ES et L, des initiatives mises en place par l’ikastola pour une plus grande utilisation de l’euskara par les élèves en dehors de la salle de classe et nous a présenté les résultats de l’enquête réalisée par Gaindegia sur le parcours universitaire et professionnel des anciens élèves de Seaska.
“Hiru adarreko batxilergoa dugu guk hemen: Hizkuntza eta Literatura da bata, Ekonomia eta Gizartea da bigarrena, eta Zientzietakoa hirugarrena. Badago laugarren adar bat ere garrantzitsua dena: Ingeniaritzaren Zientziak, alegia.”
Ikastola179
21
nafarroa:
TUTERA, IRUNBERRI, VIANA ETA LODOSA IKASTOLEI BURUZKO NIEREN OHARRA
NAFARROAKO LAU IKASTOLA KINKA LARRIAN
ITZIAR AIZPEOLEA IKASTOLAKO ATARIAN ETA GELA BARRUAN NEGUKO EGUN HOTZ BATEAN.
Ikastola alegalak deitu zaie edo Erriberako ikastolak edo eremu ez euskalduneko ikastolak, baina hiru deiturak dira okerrak. Ikastola alegalik ez dago, eta Nafarroako parlamentuak berak asmatu behar izan zuen deitura hori egiten ari ziren kontrafueroa konpontzeko, legeztatu gabeko ikastolak izanik diru-laguntza jasotzen ari baitziren. Ezin da Nafarroako Erriberako ikastolak direnik ere esan, guztiak ez baitaude eremu geografiko horretan. Okerragoa da oraindik eremu ez euskaldunekoak direla esatea, eskualdekatze hori nafarren eskubide indibidualen aurka baitoa eta kategoria ezberdinetako hiritarrak sortzen baititu. Guk eskualde horiei berreuskalduntze premian dauden eskualdeak deituko genieke, arazo guztiei aurre eginez bertako guraso talde batzuek bultzada sozialeko ikastetxeak sortu baitituzte Administrazioa iristen ez den lekuetan egiteko publiko bat betetzeko. GILTZARRIAK Ikastetxe hauen bideragarritasun planetan hasieratik beretik ikusi zen gurasoen ahaleginari dirulaguntza ofizialekin lagundu behar zitzaiela. Baina hasieratik beretik ikusi zen baita ere bideragarritasun plan guztien gainetik euskara eta euskal kultura berreskuratzeko premia zegoela. Hala izan da Euskal Herriko ikastola guztien kasuan eta askoz ere gehiago eskualde honetan, Administrazioak erabateko utzikeria erakutsi baitu euskara eta euskal kulturarekiko.
Eremu ez euskalduneko lau ikastola (Irunberri, Tutera, Viana eta Lodosa) egoera ekonomiko oso larrian daude 2006ko lege foralak agindutako finantziazioa urtez urte urrituz joan zaielako. Tuterako Argia Ikastolak 236 ikasle ditu, Irunberriko Arangoitik 73, Vianako Erentzunek 125 eta Lodosako Ibaialdek 90. Matrikulazio aldetik osasuntsu dabiltza lau ikastola hauek, baina egoera ekonomikoa oso larria da. Lodosako ikastolara egin genuen bisita. azkalondoa da, jolastordua, beraz, eta patioan euskaraz entzuten da, euskaraz ari dira jo eta ke. Harritu egin gara, ez euskaraz ari direlako bakarrik, euskara maila oso txukuna dutelako ere bai. “Saiatzen gara, baina egunak dauzkate. Gaur euskaraz hitz egiteko eguna egokituko zitzaizuen”, esan digu Itziar Aizpeolea zuzendariak ikastolako irakasle taldeari merituak kenduz. “Etxean euskaraz hitz egiten duten gurasoak
22
Ikastola179 · urtarrila 2010
lauzpabost izango dira. Ikastola txiki hauetan beharbada umeak gehiago maite ditu irakasleak nolabait esateko, errazago harrapatzen dituzu edo zeure egiten. Harreman estuago horrek seguru nago baduela eraginik euskararen erabileran ere. Umeekin dugun giroa oso ona da. Baina hemendik atera orduko hasten dira ezinbestean gazteleraz. Nik alaba bat dut hemen; etxean euskaraz hitz egiten du, baina aitarekin eta herriko beste guztiekin
gazteleraz hitz egiten duenez, joera handia du gaztelerarako. Patioan ere egunak izaten dira hemen. Gaur suertea izango zenuten”, jarraitu zuen. Lodosako ikastolan laurogeita hamar ikasle pasatxo dituzte. Sartaguda eta Lodosako ikastolak elkartu eta 2001eko Nafarroa Oinezi esker eraiki zuten Ibaialde izeneko eraikuntza dotorea. Lau hilabeterekin hasten dira umeak, eta seigarren mailara arte dabiltza bertan. Ikastola txiki guztietan
bezalaxe, zuzendariak klaseak ematen ditu edo irakasleak jangelan egiten ditu lan ordu batzuk. Seigarren maila bukatu ondoren gehienak Lizarrako institutura joaten dira, han D eredua dutelako. Sartaguda eta Lodosako ikasleez gainera Andosilla, Alkanar, Mendabia eta beste zenbait herritako ikasleak dituzte; Errioxako Pradejongo bat ere etortzen da. 2001ean Nafarroa Oinez egin zenean, Ibaialderen eraikintzako zutabeak bakarrik zeuden
jarrita. Ondoren jaso zen etxea eta horrek, eraikuntza berriak alegia, eragin handia izan zuen matrikulazioan. “Matrikulazioan eragina izan zuen, baina gure egoera ekonomikoa beti izan da zalantzazkoa. Azken urteotan, gainera, inoiz baino larriagoa da, eta oso konbentzituta ez dauden gurasoek atzera egiten dute. Eremu ez euskalduneko lau ikastolen egoera oso larria da, eta horrek kalte izugarria egiten digu”, jarraitu zuen Itziar Aizpeoleak.•
ETORKIZUNA EAJ-PNVren eta Nafarroako Elkartasun Kutxaren laguntzak muga oso argiak dituzte epe laburrera begira. Irtenbidea
“Lodosako ikastolan laurogeita hamar ikasle pasatxo dituzte. Sartaguda eta Lodosako ikastolak elkartu eta 2001eko Nafarroa Oinezi esker eraiki zuten Ibaialde izeneko eraikuntza dotorea. Lau hilabeterekin hasten dira umeak, eta seigarren mailara arte dabiltza bertan. Seigarren maila bukatutakoan Lizarrara joaten dira gehienak.”
Itziar Aizpeolea (Lodosa): “Gauden egoeran ezin dugu jarraitu”.
B
parlamentuaren gehiengoak atzera bota baitu. Gastu arruntetarako eman diren diru-laguntza hauek, Eusko Jaurlaritzak inbertsioetarako eman dizkienak, kooperatibisten kuotek eta Nafarroa Oinezen bildutakoek egin dituzte proiektu hauek bideragarri gaurdaino. Eusko Jaurlaritzak dirulaguntza horiek berritzeko egin dituen ahalegin guztiak zapuztu egin ditu Nafarroako Gobernuak berak. Euskararen alde dirua ematea ondo ikusten duela dio, baina Nafarroako ikastolei laguntzea ez. Aski da 2010erako egin diren aurrekontu foralei begiratzea ikastolek ez dutela sosik jasoko ikusteko eta euskarak ere tamalez ez duela laguntzarik izango ohartzeko.
Azken berria honako hau da: garraio eta jantokietarako ikastetxe hauei ematen zaien diru-laguntza 259 eurotatik 5 erotara jaitsiko dela. Egoera honen aurrean EAJPNVk 2 milioi euroko partida bat negoziatu zuen Madrilen eta, parlamentuko tramitea igaro ez badu ere, PSOEk onartu egin zuen. 2010eko inbertsiotarako izango da diru hori, baina seguru asko ez da 2011ra arte iritsiko. Partida hori dela-eta haserre gogorrak eman dira UPN barruan eta Nafarroako Gobernuaren baitan. Dituzten eginbeharrei ez diete erantzuten, eta beste batzuek erantzuten dietenean behar ez den lekuan muturra sartzen ari direla leporatzen diete. Lau ikastola hauek eta bereziki Lodosakoa oso egoera ekonomiko larria jasaten ari dira. Urteak igaro ahala zuloa handitzen ari dira. Kanpoko aholkularitzek egin dituzten ikerketen arabera, dagoeneko lau ikastolen artean milioi bateko zorra dute. Presako neurri batzuk hartu dira, eta Lodosako Ibaialde ikastolak Nafarroako beste ikastolen laguntza jaso du langileen azken nominei aurre egiteko.
Urte askotako eztabaiden ondoren lortu zen 2005ean ikastetxe hauek legeztatzea, bai eta 2006-20010 urteetarako finantziazioa bideratzea ere. Lege honek, ordea, bere eduki ekonomikoa galduko du datorren urtean, NABAIk behin eta berriz emendakinak egin badizkio ere,
Nafarroako Gobernuaren jarrera aldaketan dago. Ikastola horietako gurasoek ere beren zergak ordaintzen dituzte, eta Gobernuari ikastetxe horiek betetzen duten zeregin publikoa onartzea dagokio, bai eta beren bideragarritasun ekonomikoa segurtatzeko bitartekoak jartzea ere. Helburu horrekin ari da NIE negoziatzen, beste bide batzuk ere albo batera utzi gabe eta EAJ-PNVk Madrildik bidali dion arnasbidearekin eskertuta, noski.•
CUATRO IKASTOLAS NAVARRAS EN SITUACIÓN DELICADA Las ikastolas de Tutera, Irunberri, Lodosa y Viana atraviesan una situación económica delicada. Tras años de debates se logró legalizar los centros en el año 2005 y se creó una ley de financiación plurianual 20062010. Sin embargo esta ley se queda para el próximo ejercicio sin contenido económico. La solución es que el Gobierno de Nafarroa reconozca la labor pública de estos centros y les dote de los medios necesarios para su viabilidad económica. Ese es el marco de negociación prioritario que mantiene NIE sin descartar otras vías. Hemos visitado la ikastola de Lodosa, que ha tenido que recurrir a la ayuda del resto de las ikastolas del herrialde para hacer frente a las nóminas de sus trabajadores.
QUATRE IKASTOLA NAVARRAISES DANS UNE SITUATION DÉLICATE Les ikastola de Tutera, Irunberri, Lodosa et Viana traversent une période délicate sur le plan économique. Après des années de débats, les centres furent légalisés en 2005 et une loi de financement pluriannuel fut adoptée pour 2006-2010. Pourtant, pas de ligne budgétaire pour l’année scolaire prochaine. La solution serait que le Gouvernement de Navarre reconnaisse le travail d’utilité publique de ces centres et les dote des moyens nécessaires à leur viabilité. C’est actuellement, sans écarter d’autres pistes, le cadre prioritaire des négociations fixé par NIE. Nous avons visité l’ikastola de Lodosa qui a dû faire appel aux autres ikastola de Navarre pour pouvoir maintenir les salaires de ses employés.
Ikastola179
23
nafarroa:
TUTERA, IRUNBERRI, VIANA ETA LODOSA IKASTOLEI BURUZKO NIEREN OHARRA
NAFARROAKO LAU IKASTOLA KINKA LARRIAN
ITZIAR AIZPEOLEA IKASTOLAKO ATARIAN ETA GELA BARRUAN NEGUKO EGUN HOTZ BATEAN.
Ikastola alegalak deitu zaie edo Erriberako ikastolak edo eremu ez euskalduneko ikastolak, baina hiru deiturak dira okerrak. Ikastola alegalik ez dago, eta Nafarroako parlamentuak berak asmatu behar izan zuen deitura hori egiten ari ziren kontrafueroa konpontzeko, legeztatu gabeko ikastolak izanik diru-laguntza jasotzen ari baitziren. Ezin da Nafarroako Erriberako ikastolak direnik ere esan, guztiak ez baitaude eremu geografiko horretan. Okerragoa da oraindik eremu ez euskaldunekoak direla esatea, eskualdekatze hori nafarren eskubide indibidualen aurka baitoa eta kategoria ezberdinetako hiritarrak sortzen baititu. Guk eskualde horiei berreuskalduntze premian dauden eskualdeak deituko genieke, arazo guztiei aurre eginez bertako guraso talde batzuek bultzada sozialeko ikastetxeak sortu baitituzte Administrazioa iristen ez den lekuetan egiteko publiko bat betetzeko. GILTZARRIAK Ikastetxe hauen bideragarritasun planetan hasieratik beretik ikusi zen gurasoen ahaleginari dirulaguntza ofizialekin lagundu behar zitzaiela. Baina hasieratik beretik ikusi zen baita ere bideragarritasun plan guztien gainetik euskara eta euskal kultura berreskuratzeko premia zegoela. Hala izan da Euskal Herriko ikastola guztien kasuan eta askoz ere gehiago eskualde honetan, Administrazioak erabateko utzikeria erakutsi baitu euskara eta euskal kulturarekiko.
Eremu ez euskalduneko lau ikastola (Irunberri, Tutera, Viana eta Lodosa) egoera ekonomiko oso larrian daude 2006ko lege foralak agindutako finantziazioa urtez urte urrituz joan zaielako. Tuterako Argia Ikastolak 236 ikasle ditu, Irunberriko Arangoitik 73, Vianako Erentzunek 125 eta Lodosako Ibaialdek 90. Matrikulazio aldetik osasuntsu dabiltza lau ikastola hauek, baina egoera ekonomikoa oso larria da. Lodosako ikastolara egin genuen bisita. azkalondoa da, jolastordua, beraz, eta patioan euskaraz entzuten da, euskaraz ari dira jo eta ke. Harritu egin gara, ez euskaraz ari direlako bakarrik, euskara maila oso txukuna dutelako ere bai. “Saiatzen gara, baina egunak dauzkate. Gaur euskaraz hitz egiteko eguna egokituko zitzaizuen”, esan digu Itziar Aizpeolea zuzendariak ikastolako irakasle taldeari merituak kenduz. “Etxean euskaraz hitz egiten duten gurasoak
22
Ikastola179 · urtarrila 2010
lauzpabost izango dira. Ikastola txiki hauetan beharbada umeak gehiago maite ditu irakasleak nolabait esateko, errazago harrapatzen dituzu edo zeure egiten. Harreman estuago horrek seguru nago baduela eraginik euskararen erabileran ere. Umeekin dugun giroa oso ona da. Baina hemendik atera orduko hasten dira ezinbestean gazteleraz. Nik alaba bat dut hemen; etxean euskaraz hitz egiten du, baina aitarekin eta herriko beste guztiekin
gazteleraz hitz egiten duenez, joera handia du gaztelerarako. Patioan ere egunak izaten dira hemen. Gaur suertea izango zenuten”, jarraitu zuen. Lodosako ikastolan laurogeita hamar ikasle pasatxo dituzte. Sartaguda eta Lodosako ikastolak elkartu eta 2001eko Nafarroa Oinezi esker eraiki zuten Ibaialde izeneko eraikuntza dotorea. Lau hilabeterekin hasten dira umeak, eta seigarren mailara arte dabiltza bertan. Ikastola txiki guztietan
bezalaxe, zuzendariak klaseak ematen ditu edo irakasleak jangelan egiten ditu lan ordu batzuk. Seigarren maila bukatu ondoren gehienak Lizarrako institutura joaten dira, han D eredua dutelako. Sartaguda eta Lodosako ikasleez gainera Andosilla, Alkanar, Mendabia eta beste zenbait herritako ikasleak dituzte; Errioxako Pradejongo bat ere etortzen da. 2001ean Nafarroa Oinez egin zenean, Ibaialderen eraikintzako zutabeak bakarrik zeuden
jarrita. Ondoren jaso zen etxea eta horrek, eraikuntza berriak alegia, eragin handia izan zuen matrikulazioan. “Matrikulazioan eragina izan zuen, baina gure egoera ekonomikoa beti izan da zalantzazkoa. Azken urteotan, gainera, inoiz baino larriagoa da, eta oso konbentzituta ez dauden gurasoek atzera egiten dute. Eremu ez euskalduneko lau ikastolen egoera oso larria da, eta horrek kalte izugarria egiten digu”, jarraitu zuen Itziar Aizpeoleak.•
ETORKIZUNA EAJ-PNVren eta Nafarroako Elkartasun Kutxaren laguntzak muga oso argiak dituzte epe laburrera begira. Irtenbidea
“Lodosako ikastolan laurogeita hamar ikasle pasatxo dituzte. Sartaguda eta Lodosako ikastolak elkartu eta 2001eko Nafarroa Oinezi esker eraiki zuten Ibaialde izeneko eraikuntza dotorea. Lau hilabeterekin hasten dira umeak, eta seigarren mailara arte dabiltza bertan. Seigarren maila bukatutakoan Lizarrara joaten dira gehienak.”
Itziar Aizpeolea (Lodosa): “Gauden egoeran ezin dugu jarraitu”.
B
parlamentuaren gehiengoak atzera bota baitu. Gastu arruntetarako eman diren diru-laguntza hauek, Eusko Jaurlaritzak inbertsioetarako eman dizkienak, kooperatibisten kuotek eta Nafarroa Oinezen bildutakoek egin dituzte proiektu hauek bideragarri gaurdaino. Eusko Jaurlaritzak dirulaguntza horiek berritzeko egin dituen ahalegin guztiak zapuztu egin ditu Nafarroako Gobernuak berak. Euskararen alde dirua ematea ondo ikusten duela dio, baina Nafarroako ikastolei laguntzea ez. Aski da 2010erako egin diren aurrekontu foralei begiratzea ikastolek ez dutela sosik jasoko ikusteko eta euskarak ere tamalez ez duela laguntzarik izango ohartzeko.
Azken berria honako hau da: garraio eta jantokietarako ikastetxe hauei ematen zaien diru-laguntza 259 eurotatik 5 erotara jaitsiko dela. Egoera honen aurrean EAJPNVk 2 milioi euroko partida bat negoziatu zuen Madrilen eta, parlamentuko tramitea igaro ez badu ere, PSOEk onartu egin zuen. 2010eko inbertsiotarako izango da diru hori, baina seguru asko ez da 2011ra arte iritsiko. Partida hori dela-eta haserre gogorrak eman dira UPN barruan eta Nafarroako Gobernuaren baitan. Dituzten eginbeharrei ez diete erantzuten, eta beste batzuek erantzuten dietenean behar ez den lekuan muturra sartzen ari direla leporatzen diete. Lau ikastola hauek eta bereziki Lodosakoa oso egoera ekonomiko larria jasaten ari dira. Urteak igaro ahala zuloa handitzen ari dira. Kanpoko aholkularitzek egin dituzten ikerketen arabera, dagoeneko lau ikastolen artean milioi bateko zorra dute. Presako neurri batzuk hartu dira, eta Lodosako Ibaialde ikastolak Nafarroako beste ikastolen laguntza jaso du langileen azken nominei aurre egiteko.
Urte askotako eztabaiden ondoren lortu zen 2005ean ikastetxe hauek legeztatzea, bai eta 2006-20010 urteetarako finantziazioa bideratzea ere. Lege honek, ordea, bere eduki ekonomikoa galduko du datorren urtean, NABAIk behin eta berriz emendakinak egin badizkio ere,
Nafarroako Gobernuaren jarrera aldaketan dago. Ikastola horietako gurasoek ere beren zergak ordaintzen dituzte, eta Gobernuari ikastetxe horiek betetzen duten zeregin publikoa onartzea dagokio, bai eta beren bideragarritasun ekonomikoa segurtatzeko bitartekoak jartzea ere. Helburu horrekin ari da NIE negoziatzen, beste bide batzuk ere albo batera utzi gabe eta EAJ-PNVk Madrildik bidali dion arnasbidearekin eskertuta, noski.•
CUATRO IKASTOLAS NAVARRAS EN SITUACIÓN DELICADA Las ikastolas de Tutera, Irunberri, Lodosa y Viana atraviesan una situación económica delicada. Tras años de debates se logró legalizar los centros en el año 2005 y se creó una ley de financiación plurianual 20062010. Sin embargo esta ley se queda para el próximo ejercicio sin contenido económico. La solución es que el Gobierno de Nafarroa reconozca la labor pública de estos centros y les dote de los medios necesarios para su viabilidad económica. Ese es el marco de negociación prioritario que mantiene NIE sin descartar otras vías. Hemos visitado la ikastola de Lodosa, que ha tenido que recurrir a la ayuda del resto de las ikastolas del herrialde para hacer frente a las nóminas de sus trabajadores.
QUATRE IKASTOLA NAVARRAISES DANS UNE SITUATION DÉLICATE Les ikastola de Tutera, Irunberri, Lodosa et Viana traversent une période délicate sur le plan économique. Après des années de débats, les centres furent légalisés en 2005 et une loi de financement pluriannuel fut adoptée pour 2006-2010. Pourtant, pas de ligne budgétaire pour l’année scolaire prochaine. La solution serait que le Gouvernement de Navarre reconnaisse le travail d’utilité publique de ces centres et les dote des moyens nécessaires à leur viabilité. C’est actuellement, sans écarter d’autres pistes, le cadre prioritaire des négociations fixé par NIE. Nous avons visité l’ikastola de Lodosa qui a dû faire appel aux autres ikastola de Navarre pour pouvoir maintenir les salaires de ses employés.
Ikastola179
23