In gesprek over laaggeletterdheid

Koos Vervoort en Eveline Oosterveld

“Maak laaggeletterdheid

bespreekbaar”

Veertig jaar lang had Koos Vervoort (62) moeite met lezen en schrijven. Nu is hij taalambassadeur en heeft hij een boek geschreven. Eveline Oosterveld (37) is adviseur patiëntcommunicatie en -participatie in Ikazia en probeert informatie en teksten voor patiënten zo duidelijk mogelijk te maken. Ze ontmoeten elkaar in Ikazia waar ze praten over laaggeletterdheid.

Eveline: Koos, wat fijn dat je naar Ikazia wilde komen voor dit gesprek, want ik begreep dat je eigenlijk vakantie hebt. Koos: Ja, dat is zo. Maar als taalambassadeur vind ik het belangrijk om te praten over laaggeletterdheid, dus ik kom er graag voor naar Ikazia.

E: Hier in Rotterdam-Zuid, waar Ikazia staat, heeft één op de drie mensen moeite met lezen en schrijven. Hoe komt het dat jij

hier lange tijd ook moeite mee had? K: Mijn jeugd was niet gemakkelijk. Ik groeide op in armoede en mijn vader was alcoholist. Vaak ging ik met een lege maag naar school. Voor mij zat een jongen die elke dag een appel meenam en op de hoek van zijn tafel zette. Om half elf at hij die op. Tot die tijd zat ik met mijn hoofd onder tafel, om maar niet naar die appel te hoeven kijken. Ik was niet bezig met leren maar met overleven. In die tijd was er ook geen aandacht voor kinderen die niet goed mee konden komen. Alle “kansloze kinderen” werden achterin de klas gezet en mochten niks aan de juf vragen. Tot ver in mijn volwassen leven was ik ervan overtuigd dat ik dom was. Als je dat als kind meekrijgt, ga je het geloven. Ik weet pas sinds een paar jaar dat ik dyslectisch ben. In andere omstandigheden had ik naar de universiteit gekund.

E: Veel mensen weten niet dat laaggeletterdheid veel voorkomt in Nederland, omdat er zoveel schaamte omheen hangt. Wat kunnen wij in het ziekenhuis doen om ervoor te zorgen dat patiënten informatie begrijpen en zich ook begrepen voelen? K: Ik denk dat het heel belangrijk is om patiënten op hun gemak te stellen en te laten weten dat ze niet alleen zijn. Maak laaggeletterdheid bespreekbaar. Een zorgverlener kan bijvoorbeeld vragen: “Ik zie ontzettend veel patiënten die moeite hebben met lezen en schrijven. Vindt u dat misschien ook lastig?” Om te achterhalen of iemand echt begrepen heeft wat er is gezegd, kan een zorgverlener het bij zichzelf houden. Bijvoorbeeld door te vragen: “Ik wil graag weten of ik het goed heb uitgelegd. Wilt u in uw eigen woorden vertellen wat we hebben besproken?” En, dit lijkt logisch, maar gaat nogal eens mis, gebruik geen ingewikkelde woorden.

E: Uiteindelijk ben je weer naar school gegaan. Hoe kwam je tot die stap? K: Tot mijn veertigste wist zelfs mijn vrouw niet dat ik laaggeletterd was. Tot het moment dat ze op de computer zag dat ik had gezocht op ‘figuratieve kunst’. Alleen het woordje ‘kunst’ was goed gespeld. Ze was boos en verdrietig dat ik het haar niet eerder had verteld. Ze had me willen helpen maar ik dacht alleen maar “ik ben niet te helpen”. Doordat ik niet goed kon lezen en schrijven heb ik altijd lichamelijk zwaar werk gedaan. Na vele jaren hard werken, werd ik afgekeurd. Ik wilde heel graag weer aan de slag en ging naar een re-integratiebureau. Mijn vrouw zei daar direct “Koos heeft moeite met lezen en schrijven”, waarop die medewerker zei ››

“Drie straten verderop kun je een taalcursus doen. Ik maak gelijk een afspraak.” Kortom, ik stond met mijn rug tegen de muur. Ik zag er als een berg tegenop om terug te gaan naar school maar wist dat het moest, als ik ooit weer wilde werken.

E: Hoe was het om weer naar school te gaan? K: De eerste weken ging ik er met lood in mijn schoenen naartoe en kwam helemaal bezweet thuis. Dat was letterlijk angstzweet. Ik vond het echt verschrikkelijk. Het gevoel dat ik dom was en het toch niet zou kunnen, overheerste alles. Ik had totaal geen zelfvertrouwen. Dat is denk ik bij veel mensen die laaggeletterd zijn het probleem: door nare schoolervaringen of andere bagage ben je ervan overtuigd geraakt dat je het nooit gaat leren. Alle hulp kan voor je klaarstaan, maar uiteindelijk moet je zelf die stap zetten.

E: En nu heb je zelfs een boek geschreven! K: Ja, dit had ik echt nooit kunnen bedenken. Sinds ik kan lezen en schrijven is er een wereld voor mij opengegaan en dat gun ik iedereen. Daarom vind ik mijn werk als taalambassadeur zo belangrijk. Ik hoop dat ik met mijn verhaal mensen over de drempel kan helpen om terug naar school te gaan. Dat eenzame gevoel van jezelf minder voelen doordat je moeite hebt met lezen en schrijven, kan echt opgelost worden. Je bent niet alleen. Meer weten over laaggeletterdheid en de taalambassadeurs?

Win!

Benieuwd naar Koos zijn bijzondere levensverhaal?

Stuur uiterlijk 31 maart een e-mail met je adresgegevens naar marketing@ikazia.nl o.v.v. “KOOS” en maak kans op het boek “KOOS”, van laaggeletterde tot schrijver.”

Kijk op www.lezenenschrijven.nl

Wil je meer weten over hoe Ikazia met laaggeletterdheid omgaat?

Scan dan deze QR-code en beluister de podcast.