Aurkezpena: 2012 Barometroa

Aurkezpena

2012 BAROMETROA

1 Arazoaren pertzepzioa

2012 Barometroa – Atzerriko immigrazioaren inguruko jarrerak eta pertzepzioak

Zure ustez, gaur egun, zein dira Euskadin ditugun 3 arazo nagusiak?

(Gehienez ere 3 erantzun: bat-bateko erantzuna) 4,9

Pentsioak Segurtasun eza

7,8

Korrupzioa eta iruzurra

8,1

15 7,2

2007 2008 2009 2010 2011 2012

Etxebizitza

11,5

Immigrazioa

11,6

Politikariak

12,9 15,4 10,7 11,6

15,5

Arazo ekonomikoak

9,4

28,5

Langabezia

71,3 0

20

40 Lehen erantzuna

85,4 60

80

100

Aipatu dituzten guztiak

• Euskadiko gizarteak ez du arazotzat hartzen immigrazioa, % 2k bakarrik bota baitu beren kasa hura dela Euskadiko arazo nagusia. Guztira, % 11,6k bakarrik aipatu du beren kasa arazotzat.

• Aipatzekoa da immigrazioa arazotzat hartzen dutenen ehunekoa % 10,7tik % 11,6ra igo dela 2011tik. Igoera txiki honek arazoaren pertzepzioa egonkor mantendu dela adierazten du, are gehiago kontuan izanik krisialdi ekonomiko batean murgilduta gaudela.

• Izan ere, horrelako egoeretan, immigrazioaren gaineko iritzi txarrak gora egin ohi du.

• Inkestari erantzun diotenek beren kasa bota dituzten hiru erantzunak kontuan izanik, Euskadiko herritarren % 11,6k aipatu du immigrazioa arazoa dela. Langabezia, berriz, % 85,4k aipatu du; arazo ekonomikoak, % 28,5ek eta klase politikoa, % 15,5ek.

3

2012 Barometroa – Atzerriko immigrazioaren inguruko jarrerak eta pertzepzioak

Txartel honetan ageri diren arazoetatik, zure ustez, zein dira Euskadiko hiru arazo nagusiak?* El sistema Osasunsanitario sistema 3,7 LaDelinkuentzia delincuencia Aberatsen eta pobreen arteko La desigualdad entre … desberdintasunak

15,6 12,0 10,3 13,5

16,1

20,2

14,9 17,5

16,8 2007 2008 2009 2010 2011 2012

El crecimiento económico Hazkunde ekonomikoa

17,1

LaImmigrazioa inmigración 4,6

Pentsioak Las pensiones

9,1

ElBizitzaren coste de la vida kostua

17,5 20,8

12,7

48,7

El Langabezia desempleo

53,5 0

20

80,7 40

Lehen erantzuna Primera mención

60

80

100

Aipamenak guztira Total menciones

• Immigrazioa arazotzat hartzen duten galdetzerakoan, berriz, % 17,5ek adierazi du baietz.

• Gainera, % 4,6k aipatu du Euskadiko arazo nagusia dela, erantzun bera beren kasa bota dutenek baino bi aldiz gehiagok.

• Arazo sozioekonomikoak dira oraindik ere gizartearen kezka-iturri nagusia, eta, bereziki, langabezia eta bizitzaren kostua. *2010. urtetik aurrera eman dugun gaien zerrenda ez da aurreko urteetakoa. Europako datuekin konparatzeko EUROSTATek eskaintzen duen gaien zerrenda erabiltzea erabaki dugu.

4

2012 Barometroa – Atzerriko immigrazioaren inguruko jarrerak eta pertzepzioak

Gaia aldatuko dugu. Pertsonalki zein hiru arazok ukitzen zaituzte gehien?

(Gehienez ere 3 erantzun: bat-bateko erantzuna)

Euskadiko arazoa.

Iradokizuna

Euskadiko arazoa. Batbatekoa

4,6

17,5

4,2

4,9

6,4

8,2 5,6

6,2

2007 2008 2009 2010 2011 2012

2,0

Arazo pertsonala 0,8

0,0

11,6

6,2

5,0

10,0

Lehen erantzuna

15,0

20,0

25,0

Aipatu diren guztiak

• Inkestari erantzun diotenen % 0,8k bakarrik aipatu du immigrazioa beren arazo pertsonal nagusia dela.

Guztira, berriz, Euskadiko herritarren % 6,2k bakarrik hartzen du immigrazioa arazo pertsonaltzat.

• 2011ko datuarekin konparatuz, ehunekoa zertxobait handiagoa da: % 5,6tik % 6,2ra igo baita.

• Langabezia eta arazo ekonomikoak dira inkestari erantzun diotenek gehien aipatu dituzten arazo pertsonalak: hurrenez hurren, % 52,8k eta % 27,2k aipatu ditu.

5

2012 Barometroa – Atzerriko immigrazioaren inguruko jarrerak eta pertzepzioak

Konparazioa aurreko barometroekin: zeintzuk dira Euskadiko hiru arazorik garrantzitsuenak?

(Gehienez hiru erantzun: erantzun espontaneoa) Immigrazioa 11,6 Pentsioak 6,8 Politikariak 15,5 ETA 4,7 Arazo ekonomikoak 28,5 Langabezia 85,4 0

20 2007

40 2008

2009

60 2010

80 2011

100

2012

• Barometro honen emaitzak eta aurrekoenak konparatzen baditugu, ikusiko dugu gutxiagok hartzen dituztela ETA eta pentsioak arazo pertsonaltzat, langabezia egonkor mantentzen den bitartean. • Immigrazioa arazotzat hartzen dutenen ehunekoa 2009ko datuaren nahiko antzekoa da.

6

2 Lanaren funtzionaltasuna

2012 Barometroa – Atzerriko immigrazioaren inguruko jarrerak eta pertzepzioak

Etorkinak behar ditugu gure ekonomiaren sektore batzuetan lan egiteko: 100,0

80,0

80,0 72,0 64,9

60,0

55,9 44,9

43,2

38,9

36,6

40,0

27,6

41,2

32,7

18,1

20,0

11,0

12,0

0,0 2004 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2004 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Ados Acuerdo

Kontra Desacuerdo

• Lan-merkatuari buruz immigrazioarekiko dugun ikuspegi funtzional eta utilitarista nabarmen higatu da krisiaren eraginez.

• 2004an, %80k uste genuen immigranteak behar genituela zenbait lan-arlotan lan egiteko, eta, 2012an, berriz, ehunekoa %36,6 da.

• Era berean, 2004an, %11k uste zuen ez zegoela immigranteen beharrik. 2012an, ehuneko hori %41,2 da.

8

2012 Barometroa – Atzerriko immigrazioaren inguruko jarrerak eta pertzepzioak

Etorkinei esker, ekonomiak hobera egiten du, bertakoek nahi ez dituzten lanpostuak betetzen dituztelako: 100,0

80,0 63,0 60,0

57,0

55,7 48,1

47,1 39,8

40,0

40,6

36,0 28,1 17,0

20,0

18,0

36,9

28,1

19,1

0,0 2004 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2004 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Acuerdo Ados

Desacuerdo Kontra

• Antzeko zerbait gertatu da baieztapen honekin ere: bertakoek nahi ez dituzten lan-postuak immigranteek hartzen dituztenez, ekonomia hobeto dabil. 2004an, %63 ados zegoen baieztapen horrekin. 2012an, ehuneko hori %40,6 da. • Ideia horren aurka daudenen ehunekoa %17tik %36,9ra igaro da.

9

3 Elkarbizitza

2012 Barometroa – Atzerriko immigrazioaren inguruko jarrerak eta pertzepzioak

Zure ustez, EAEn, bertako eta atzerriko biztanleen arteko harremanek hobera egin dute azken urtean, okerrera egin dute, ala berdin daude?

3,6

8,7

31,6

Hobera egin du Berdin jarraitzen du Okerrera egin du Ed/Ee 55,9

• Oro har, Euskadiko gizartearen iritziz, bertako herritarren eta atzerritarren arteko harremana ez da aldatu azken urtebetean. Hain zuzen ere, Euskadiko herritarren % 55,9k uste du hori.

• Nolanahi ere, gehiagok (% 31,8k) uste du harremanak okerrera egin duela hobera egin duela baino, % 8,7k uste baitu hobera egin duela.

• Euskadiko herritarren eta atzerritarren arteko harremana aldatu ez dela uste dutenen ehunekoa 2 puntu jaitsi da 2011tik. Harremanak okerrera egin duela uste dutenena, berriz, 8,2 puntu igo da.

• 2011rekin alderatuz, harremanak hobera egin duela uste dutenen ehunekoa 5 puntu jaitsi da.

11

4 Kultur-aniztasunren kudeaketa

2012 Barometroa – Atzerriko immigrazioaren inguruko jarrerak eta pertzepzioak

Kultura-aniztasunari buruzko zenbait adierazpen esango dizkizut. Esan iezadazu horietako bakoitzarekin zein neurritan zauden ados edo kontra

Beste talde etnikoetako etorkin atzerritarrek Euskadiko bizitza kulturala aberasten dute

48,0

Immigranteen erlijio-jarduerek arriskuan jartzen dute gure bizimodua

24,6

28,8

0

20

51,3

40

Erabat ados / Ados

60

80

100

Erabat kontra / Kontra

Printzipioz, Euskadiko gizarteak iritzi ona du kultur aniztasunari buruz: • Euskadin beste talde etniko batzuek egoteak kultur aberastasunik ekarri duen galdeturik, % 48k baietz erantzun du, eta % 24,6k, ezetz; 2011an, berriz, % 52k erantzun zuen baietz, eta % 23,8k ezetz. • Inkestari erantzun diotenen % 51,3k uste du etorkinen ohitura erlijiosoek ez dutela jartzen arriskuan gure bizimodua, eta % 28,8k, baietz. 2011n, berriz, % 57k uste zuen etorkinen ohitura erlijiosoek ez zutela jartzen arriskuan gure bizimodua, eta % 24k, baietz.

13

2012 Barometroa – Atzerriko immigrazioaren inguruko jarrerak eta pertzepzioak

Euskadin bizikidetza hobetzeko zenbait aukera emango dizkizut. Esan iezadazu horietako bakoitzarekin zein neurritan zauden ados edo kontra Euskadin bizikidetza hobetzeko, hemengoek ahalegindu beharko lukete etorkinen ohiturak eta usadioak ezagutzen eta horietara egokitzen

25,4

58,2

Erabat onartuak izateko, etorkinek gure legediarekin bat ez datozen beren kulturaren edo erlijioaren alderdiei uko egin behar diete

69,4

Bizikidetza hobetzeko, guztiok egin behar dugu ahalegin bat, bai pertsona atzerritarrek, bai hemengoek ere

66,2

Euskadin bizikidetza hobetzeko, immigranteek gure ohiturak eta usadioak hartzen ahalegindu beharko lirateke

72,4 0

20 Erabat ados / Ados

40

12,8

10,2

7,9 60

80

100

Erabat kontra / Kontra

• % 58,2k uste du bertakoek ez dutela ahalegindu behar etorkinen ohitura eta tradizio batzuk ezagutzeko eta haietara egokitzeko. 2011n, % 67k uste zuen hori.

• Inkestari erantzun diotenen % 69,4k uste du etorkinek hemengo legediaren kontrakoak diren ohitura erlijiosoei eta kulturalei uko egin behar dietela guztiz onartuak izateko. Aurtengo datua eta 2011koa (% 67,1) antzekoak dira.

• Bestalde, % 66,2k uste du bizikidetza hobetzeko bai pertsona atzerritarrek, bai bertakoek egin beharko luketela ahalegina.

• Euskadiko herritarren % 72,4k uste du etorkinek bertakoen ohiturak eta tradizioak hartzeko ahalegindu behar dutela (2011n % 79,8 ziren).

14

2012 Barometroa – Atzerriko immigrazioaren inguruko jarrerak eta pertzepzioak

Euskal gizartearentzat hobe da bertan bizi garen guztiok ohitura eta usadio berberak izatea 60,0 50,0

54,6 43,8 42,5

40,0

47,0

44,7 39,3 39,4 34,0

40,4

39,4

39,2 31,8

31,6

30,0

22,4

20,0 10,0 0,0 2004

2007

2008

2009 Ados

2010

2011

2012

Kontra

• Azken bi urteotan, indartu egin da asimilazio-ikuspegia. Hala, gaur egun, euskal herritarren %54,6k uste du gizarte bat hobea dela ohitura eta usadio berak partekatzen badira. • %22,4 ez dago ados ideia horrekin. 2011n, ehuneko hori %39,4 zen.

15

5 Eragin sozialak

2012 Barometroa – Atzerriko immigrazioaren inguruko jarrerak eta pertzepzioak

Esan iezadazu horietako adierazpen bakoitzarekin zein neurritan zauden ados edo kontra Europako populazioaren zahartzeak eragindako arazoak konpon ditzakete Europara datozen etorkinek

47,6

Pertsona etorkinek onura handiegia lortzen dute gizarte-babesaren sistematik

58,9

Etorkinek zerga gutxiago ordaintzen dute gero jasotzen dutena baino

44,4

Atzerriko etorkinen presentziak segurtasun falta eta delinkuentzia eragiten ditu

40,9 0

Erabat ados / Ados

20,4

Ez ados, ez kontra

25,1

16,5

21,3

25,4 50

19,8

17,7

32,2 100

Erabat kontra / Kontra

• Euskadiko herritarren % 58,9k uste du etorkinek etekin gehiegi ateratzen dutela gizarte-babeserako sistematik. Ehuneko hori 5 puntu txikiagoa da 2011koa baino (64,2%).

• Inkestari erantzun diotenen % 44,4k uste du etorkinek zerga gutxiago ordaintzen dituztela erabiltzen dituzten zerbitzuak kostatzen direna baino, eta % 17,7k, berriz, kontrakoa.

• % 40,9k uste du atzerritarrak egoteak segurtasunik eza eta delinkuentzia ekarri duela. Ideia honen kontra daudenak, berriz, % 32,2 dira eta % 25,4 ez daude ez ados ez kontra. 2011an, aldiz, % 46 zegoen ados.

• Bestalde, % 47,6k uste du etorkinek populazioaren zahartzeak eragindako arazoak konpon ditzaketela.

17

6 Zerbitzu eta eskubideak

2012 Barometroa – Atzerriko immigrazioaren inguruko jarrerak eta pertzepzioak

Orain bertakoen zenbait eskubide aipatuko ditugu. Zure ustez, Euskadin bizi diren etorkinek ere baldintza beretan izan behar lituzkete eskubide horiek?

Osasun zerbitzua

57,5

Hezkuntza

52,8

Zerbitzu juridikoa

63,1

18,3

Babes ofizialeko etxebizitza

59,5

13,5 %0

64,7 %20

%40 Denek

Legez daudenek

4,4

12,3 2,6

66,8

14,1

Bozkatzea

9,5

60,1

18,3

Senideak ekartzea

2,3 3,0

42,0

26,0

Gizarte-laguntza

3,1 0,6

38,8

17,8

5,0

17,8

4,4

18,8 %60 Inork ez

%80

3,0 %100

Ed/Ee

• Osasun-, lege- eta hezkuntza-laguntzari dagokionez, beherakada handia izan da iazkoaren aldean. 2011n, %70ek uste zuen atzerritar guztiek izan behar zituztela eskubide horiek; 2012an, ehuneko hori %57,5era jaitsi zen osasun-laguntzaren kasuan; %52,8ra, hezkuntzarenean, eta %26ra, lege-laguntzarenean.

• Oro har, eta aurreko urteetako emaitzen aldean, euskal gizarteak uste du eskubideak izateak erregularizazioarekin lotuta egon behar duela.

• Hazi egin da inongo atzerritarrek ez lituzkeela honako eskubide hauek izan behar uste dutenen ehunekoa: +3,5 gizarte-laguntzen kasuan, +2,7 berrelkartzearenean eta +4,5 babes ofizialeko etxeen kasuan.

19

2012 Barometroa – Atzerriko immigrazioaren inguruko jarrerak eta pertzepzioak

Immigranteek eskubideak eta zerbitzuak izatea… Osasuna

80

65,0

71,2

65,0

72,9

70,1

66,7

57,5

60 40

33,5

33,0

27,0

32,1

38,8 28,2

24,1

20 0 2004

2007

2008 Denek

2009

2010

2011

2012

Legez daudenek

• Immigrante guztiek osasun-laguntza bermatuta eduki behar dutela irizten dutenek gehiengoa izaten jarraitzen duten arren, ehunekoa nabarmen jaitsi da 2011tik 2012ra, %72,9tik %57,5era, hain zuzen ere.

• Halaber, osasun-laguntza erregularizatutako immigranteei soilik eman behar zaiela uste dutenen ehunekoa %24,1etik % 38,8ra igaro zen 2011tik 2012ra.

20

2012 Barometroa – Atzerriko immigrazioaren inguruko jarrerak eta pertzepzioak

Immigranteek eskubideak eta zerbitzuak izatea… Hezkuntza

80 60

64,9

60,0

55,4 42,4

40

38,0

59,7 31,8

71,1

63,4

52,8 37,5

42,0

34,5 26,0

20 0 2004

2007

2008

2009 Denek

2010

2011

2012

Legez daudenek

• Osasun-laguntzaren kasuan ikusten den joera bera nabari da hezkuntzaren kasuan ere. Hala, 2011n, euskaldunen %71,1ek uste zuen immigrante guztiek izan behar zutela eskubide hori; 2012an, berriz, ehunekoa %52,8 zen.

• Eskubide hori erregularizatutako immigranteek soilik izan behar luketela uste dutenen ehunekoa %42 da; 2011n, berriz, %26 zen.

21

7 Immigrazio politika

2012 Barometroa – Atzerriko immigrazioaren inguruko jarrerak eta pertzepzioak

Zure ustez, zer politika-mota litzateke egokiena atzerritar langileen kasurako?

2007

9,0

2008

7,9

2009

10,4

84,0 3,1

81,0 83,2

2010

8,6

82,6

2011

11,1

76,4

2012

8,7 0

4,0

40

Lan-kontratua dutenei bakarrik sartzen uztea

3,9 Etorkin atzerritarrak sartzea erabat debekatzea

6,2

Legezko beste baldintza batzuk betetzen dituzten pertsonei sartzen uztea: familia berriz biltzea, ikasleak, errefuxiatuak…

6,4 8,7

61,2 20

Inolako lege trabarik gabe sartzen uztea

60

16,7 80

Ed/Ee

100

• Euskadiko herritarren % 8,7 etorkinak sartzeko legezko inongo oztoporik ez jartzearen alde dago. % 8,7 dira ere bai etorkinak sartzea nolanahi galaraztearen alde daudenak.

• Inkestari erantzun diotenen % 61,2k uste du etorkinei sartzen utzi behar zaiela lan-kontraturik badute. %16,7 legezko beste baldintza batzuk betetzen dituzten pertsonei sartzen uztearen alde dago.

• Ehunekoak gora, ehunekoak behera, beste inkesta eta azterketa askok adierazten dutenez, Euskadiko gizartearen zati handi batek berme nahikotzat du oraindik ere lan-kontratua, segurtasuna ematen baitio eta susmo txarrak desagerrarazten baititu.

23

2012 Barometroa – Atzerriko immigrazioaren inguruko jarrerak eta pertzepzioak

Esan iezadazu horietako adierazpen bakoitzarekin zein neurritan zauden ados edo kontra %0

%50

Hona etorri den norbaitek delituren bat egiten badu, herrialdetik kanpora bidali beharko litzateke

Lanera etortzen diren atzerritarrak denboraldi batez langabezian geratuz gero, kanpora bidali beharko lirateke

Ados

%100

63,1

20,3

19,7

Ez ados, ez kontra

16

20

56,6

Kontra

1

3,3

Ed/Ee

• % 56,6k uste du lan gabe gelditzea ez dela nahikoa lanean ari diren atzerritarrak kanporatzeko; 2011n, berriz, % 60a zen iritzi berekoa. • Euskadiko gizartea zorrotzagoa da indarrean dagoen legedia ez betetzearekin, herritarren % 63,1 inguruk uste baitu delituren bat egiten duten atzerritarrak kanporatu behar direla; 2011an, berriz, % 39,8 zen iritzi berekoa. • Item honek igoera handia jasan du, +23,3 puntukoa.

24

2012 Barometroa – Atzerriko immigrazioaren inguruko jarrerak eta pertzepzioak

Zure iritziz, zer egin beharko luke Gobernuak etorkin "irregularrekin"?

2008

17

2009

16

46

10 56

2010

14

61

2011

16,5

58,6

2012

17,2 %0

41,1 %20

%40

10

18

9

11,2 %60

10

9

11

7

9,3

8,8

21,3 %80

Guztiak erregularizatu, "paperak" eman

Lana dutenak bakarrik erregularizatu

Bitartekoak eman guztiak beren herrialdera itzultzeko

Guztiak kanpora bidali

7 6,8 9,2 %100

Ed/Ee

• Oro har, Euskadiko gizarteak atzerritarrek lana izatearekin lotzen du oraindik ere atzerritarren onarpena eta, ildo horretan, lana dutenak erregularizatzearen (lana dutenei bizilekua izateko baimena ematearen) alde dago (% 41,1). 2011. urtearekin konparatuz behera egin du ehuneko honek: % 58,6koa zen orduan.

• Daturik aipagarriena, ordea, etorkin “irregular” guztiak kanporatu behar liratekela uste dutenen hazkundea da: % 21,3 dira 2012an eta 2011n %8,8 ziren.

25

8 Tolerantzia-indizea

2012 Barometroa – Atzerriko immigrazioaren inguruko jarrerak eta pertzepzioak

Tolerantzia-indizearen bilakaera 60 58

58,74 57,18

56,51

57,15

56,65

56 53,62

54 52 2007

2008

2009

2010

2011

2012

Tolerantzia-indizea

BPGren urtetik urterako aldaketa-tasak (%) EAEn 4 2 0 -2 -4

EAE

T11 12

T1 12

TIV 11

TIII 11

TII 11

TI 11

TIV 10

TIII 10

TII 10

TI 10

TIV 09

TIII 09

TII 09

TI 09

TIV 08

TIII 08

TII 08

TI 08

-6

Estatua 27

2012 Barometroa – Atzerriko immigrazioaren inguruko jarrerak eta pertzepzioak

Talde nagusien tamaina

20,60 40,80

Anbibalenteak Toleranteak Uzkurrak

38,60

• Euskal gizartean dauden profil ezberdinak aztertuta, talde nagusia anbibalenteena da (% 40,8), ondoren datoz toleranteak (% 38,6) eta azkenik uzkurrak (% 20,6). • 2011. urteko datuekin konparatuta, gora egin du pertsona toleranteen ehunekoak eta uzkurrenak, ordea, behera egin du. Hala ere, talde hauek tolerantzia-indizean duten puntuazioa baxuagoa da.

28

2012 Barometroa – Atzerriko immigrazioaren inguruko jarrerak eta pertzepzioak

Immigrazioarekiko tolerantzia-indizearekin lotutako aldagaiak

29

2012 Barometroa – Atzerriko immigrazioaren inguruko jarrerak eta pertzepzioak

Ondorio nagusiak: 1.

Aurkeztutako datuek nabarmentzen dute euskaldunek jarrera anbibalentea erakutsi dutela atzerritarren immigrazioarekiko: batetik, ezaugarri irekiak eta toleranteak, bestetik, jarrera uzkurragoak.

2.

Hala ere, 2011ko barometroaren aldean, euskaldunen jarrera okertu egin da hainbat alderditan: atzerritarrekin ez da hain tolerantea, eta murriztaileagoa da.

3.

Euskaldunak lanpostuari loturiko immigrazio-politiken alde egiten jarraitzen du, beste azterketa eta ikerketa batzuek dioten bezala. Hala ere, lanik ezaren eta krisiaren eraginez, integraziorako faktore hori indarra galtzen ari da gizartean.

4.

2011ren aldean, aldaketa nabarmena izan da atzerritarrek osasun-, hezkuntza- eta lege-eskubideak izatearekiko. Eskubide horiek erregularizazioari lotuta izan behar luketelako ustea nabarmen gailentzen ari zaio eskubide unibertsalaren iritziari.

5.

Migrazio-fenomenoaren eragin sozialekin erlazionatutako item batzuk hobetu egin dira, besteak beste, babes sozialerako sistematik onura gehiegi lortzen dituztelako iritzia. Hala ere, nabarmen gogortu dira delitua kanporaketarekin lotzen duen diskurtsoa eta egoera irregularrean dauden immigrante guztiak kanporatu behar liratekeela dioena.

6.

Immigrante atzerritarren etorrerarekin lotuta, euskal gizartearen ongizate-estatuaren iraupenak sortzen ditu zalantza eta mesfidantza handienak.

30