2012ko azaroa Lege-gordailua BI-1163-05
IMMIGRAZIOAREN Behatokia
Observatorio de INMIGRACIÓN
EMAKUME ETORKINAK EAEn Begirada honetan (47.a), Euskal Autonomia Erkidegoan bizi diren emakumezko etorkinen ezaugarriak eta bereizgarriak aztertzen ditugu, gizonekiko aldeak kontuan hartuta, eta emakume horien jatorriaren arabera hauteman daitezkeen zenbait desberdintasun nabarmenduz. Horretarako, Eusko Jaurlaritzako Lan eta Gizarte Gaietako Sailak EAEn bizi diren atzerriko etorkinen gaineko inkesta –AEI– baliatu da. AEI inkesta sakon eta zehatza da, EAEn bizi diren atzerriko etorkinen gainekoa da, eta kolektibo horren ezaugarrien eta gizarte-egoeraren argazkia ematen digu. EAEn, etorkinen artean, gehiago dira emakumeak gizonak baino, eta, emakumeen artean, Latinoamerikakoak %54,1 dira.
1. Atzerritar jatorriko emakumeak EAEn. Ikuspegi orokorra AEIren datuen arabera, Euskal Autonomia Erkidegoan 179.582 biztanle ziren atzerritar jatorrikoak 2010. urtean; hau da, EAEko biztanle guztien %8,2. Emakumeak atzerritar jatorriko biztanle horien %51,6 dira; hau da, 92.598 pertsona. Gizonak, berriz, %48,4; hots, 86.984 pertsona inguru. Banaketa horretan, emakumeak 2011ko erroldakoak baino zertxobait gehiago dira, azken horretan emakumeak kolektiboaren %48 baitira, eta gizonak %52, batez ere nazionalizatze-prozesuaren eta horren eragin desberdinen ondorioz. Beheko 1. taulan ikus daitekeen bezala, immigrazioak EAEn emakume-aurpegia du, Latinoamerikatik etorritakoak aztertuz gero; eta gizon-aurpegia, Afrikatik etorritakoei dagokienez –Magreb eta Senegal–. Egoera orekatuenak hauei dagozkie: Errumania eta EBko ekialdeko gainerako herrialdeak, Argentina, Txile, Uruguai eta Txina. Zehazki, AEIk jasotzen dituen 92.598 emakumezko etorkinen artean, hiru multzo nagusi nabarmentzen ditugu:
• Handiena Kolonbia, Ekuador eta Perutik etorritako emakumeek osatzen dute; 18.674 emakume dira EAEn, emakumezko etorkin guztien %20,2. • Bigarren multzoa, EAEn presentzia handiena dutenen artean, Magrebetik etorritako emakumeena da; AEIren arabera, 11.139 dira, emakumezko etorkin guztien %12,2. • Hirugarren multzoa Errumaniatik eta EBko ekialdeko beste herrialde batzuetatik etorritako emakumeena da: 9.568 pertsona, emakumezko etorkin guztien %10,3. Adina. Atzerritar jatorriko biztanleria bertakoa baino gazteagoa da, eta atzerritar jatorrikoen artean gutxi dira 65 urtetik gorakoak. Ez dago alde nabarmenik, baina gizonen kolektiboa emakumeena baino gaztexeagoa da. EAEko emakumezko etorkinen %47,9 25 eta 44 urte artekoa da; %19,9k 45 urte baino gehiago ditu; %32,1ek, berriz, 24 urte baino gutxiago; eta 65 urtetik gorakoak guztien %1,6 baino ez dira.
1. taula. EAEko atzerritar jatorriko biztanleen feminizazio-indizea jatorriaren arabera (absolutuak eta ehunekoak)
Latinoamerikako gainerakoa Brasil, Venezuela, Dominik. Errep. Paraguai Bolivia Kolonbia, Ekuador, Peru Argentina, Txile, Uruguai Errumania, EBko ekialdeko beste Munduko gainerakoa Txina Afrikako gainerakoa EBko mendebaldea Magreb Senegal Guztira
Atzerritar jatorriko biztanleak Gizonak Emakumeak Guztira 2.525 6.798 9.323 5.201 9.117 14.318 2.167 3.380 5.547 5.780 8.090 13.870 14.358 18.674 33.031 3.919 4.149 8.068 9.059 9.568 18.627 5.937 5.565 11.502 2.546 2.288 4.833 4.500 3.951 8.450 12.264 9.161 21.426 16.148 11.139 27.287 2.583 718 3.301 86.985 92.598 179.583
% bertikala 7,3 9,8 3,7 8,7 20,2 4,5 10,3 6,0 2,5 4,3 9,9 12,0 0,8 100,0
Feminizazio-indizea % horizontala 72,9 Emakumeak nagusi 63,7 60,9 Emakumezko gehiengoa 58,3 56,5 51,4 51,4 Oreka 48,4 47,3 46,8 42,8 Gizonezko gehiengoa 40,8 Gizonak nagusi 21,8 Oreka 51,6
Iturria: AEI 2010. Eusko Jaurlaritza. Lan eta Gizarte Gaietako Saila. EOB
47. zbk
2
47. Begirada - Emakume etorkinak EAEn
Ikasketa-maila. EAEko emakumezko etorkinen ikasketamaila gizonezkoena baino handixeagoa da, eta, alde nabarmengarririk ez egon arren, emakume gehiagok (%23,7) dituzte ikasketa kualifikatuak gizonezkoek (%22,3) baino. 1. grafikoan ikus dezakegun bezala, emakumezko etorkinen artean, gehien-gehienek bigarren mailako ikasketak dituzte, eta gutxiagok lehen mailako ikasketak edo ikasketa gutxiago; gizonen artean, berriz, lehen mailako ikasketak eta ikasketa gutxiago dituzten emakumeen kopurua eta bigarren mailakoak dituztenena antzekoak dira. Ikasketa-mailari lotutako aldeak batez ere nazionalitateetan aurkitzen ditugu:lehen multzoan, batez bestekotik gorako ikasketa kualifikatuak dituzten emakumeak daude, hala nola EBko mendebaldekoak, Argentinakoak, Txilekoak eta Uruguaikoak. Bestaldean, kualifikatu gabeko ikasketak dituzten emakumeak daude, eta, haien artean, magrebtar
eta senegaldar jatorria dutenak nabarmentzen dira, hala nola txinatar jatorrikoak. Hizkuntzaren erabilera. EAEko emakumezko etorkinen %63k badaki gaztelaniaz hitz egiten, eta %1,2k euskaraz. Gehien erabilitako hizkuntzen artean, lehen lekuan gaztelania nabarmentzen da, eta emakumeek erabiltzen dute gehiago (%63,2k) gizonek baino (%54,4k). Horren arrazoia da emakumeen artean latinoamerikarrak nagusitzen direla, gehienak gaztelaniaz mintzatzen baitira jatorriko herrialdean. Arabiera da etorkinek gehien erabiltzen duten bigarren hizkuntza: emakumeen %7,9k eta gizonen %10,6k. Errumaniera da emakumezko etorkinek gehien erabiltzen duten hirugarren hizkuntza, %7,7k, eta ez dago alde aipagarririk emakumeen eta gizonen artean.
1. grafikoa. EAEko emakumezko eta gizonezko etorkinen ikasketa-maila, goi-mailako ikasketen araberako zerrenda (LHII eta hirugarren mailakoak) (%) (Sintetikoa), jatorria kontuan hartuta Gizonak Gainerakoak
43,2
Latinoam. beste batzuk
26,4
39,1
Argentina, Txile, Uruguai
25,9
EB Mendeb.
25,1
Brasil, Venez., Dom. Err.
24,6
Guztira
22,3
26,2
44,5
21,3
41,7 29,7
32,4 45,2
45,2
30,2
38,8
Afrikako, beste
21,3
Paraguai
18,8
Kolonbia, Ekuador, Peru
17,5
Txina
15,2
Bolivia
14,9
Magreb
14,2
Senegal
11,9 19,5
38,9
34,7
44
54,1
34,9 45,7
47,5
48,5 68,6 %50
2. maila
57,7
EB Mendeb. Latinoam. beste batzuk
34,3
Argentina, Txile, Uruguai
33,1
43,9
46,2
19,5
41,8
25,2
Errumania, EB eki. beste
23,9
39,6
36,5
Guztira
23,7
41,2
35,1
Brasil, Venez., Dom. Err.
22,5
46,4
21
Bolivia
18,8
Afrikako, beste
17,6
53
26 32,3
38,2
30,5 45,4
2. maila
32,1 57,8 46,5
6,3 38,8 %0
LHII edo 3. maila
44,2
53,8
Txina 8,1
%100
31,1
48,9
Magreb 11,7
Senegal
1. maila edo gutxiago
22,6 19,6 18,9
37,2
Kolonbia, Ekuador, Peru 14,1
37,6
37,3
Gainerakoak
Paraguai
27,1
47,6 39,1
%0 LHII edo 3. maila
30,4
34,7
34,2
Errumania, EB eki. beste
Emakumeak
54,9 %50
%100
1. maila edo gutxiago
Iturria: AEI 2010. Eusko Jaurlaritza. Lan eta Gizarte Gaietako Saila. EOB
2. Administrazio-egoera 2. grafikoan ikusten den bezala, emakumezko etorkinen artean, batez ere latinoamerikar herritartasunekoak nazionalizatu dira. Horren arrazoia da, hein handi batean, arlo horretako erregulazioa desberdina dela jatorriaren arabera. Adibidez, latinoamerikarrek, bizileku-baimena izanda Espainian bizitzen bi urte eman dituztela frogatuz gero, espainiar herritartasuna eska dezakete, baina baldintza hori zorrotzagoa da, esate baterako, afrikar edo asiarren kasuan, bizitzen 10 urte eman dituztela
kolektibo horretan oso handia izatea nazionalizazioen kopurua. Azkenik, ezin dugu alde batera utzi bertakoekiko berdintasun formala lortzen dela nazionalitatearen bidez, batez ere erkidegoz kanpoko biztanleen kasuan, erkidegokoek hein handi batean dutelako berdintasun hori nazionalizatu behar izan gabe. Bestela esanda, nazionalizatzearen balioa askoz handiagoa da erkidegoz kanpokoentzat, eta, neurri batean, horrek azaltzen du zergatik den txikia nazionalizatze-indizea errumaniarren eta EBko mendebaldeko biztanleen artean.
Horri gehitzen badiogu zenbait latinoamerikar nazionalitatek (kolonbiarrak edo ekuadortarrak, adibidez) beste batzuek baino egonaldi luzeagoa egiten dutela, ez da harritzekoa
Egonaldia. EAEn, atzerritar jatorriko emakumeen %58,3k sei urtetik gora daramatza bertan Euskadira lehenengoz iritsi zenetik; ehuneko hori txikixeagoa da gizonen kasuan: %56,8.
47. Begirada - Emakume etorkinak EAEn
3
2. grafikoa. EAEko emakume etorkinak: lege-egoera jatorriaren arabera (%)
Paraguai Bolivia
11,7
Brasil, Venezuela, Dominikar Errep.
11,6
Argentina, Txile, Uruguai
10,4
Batez beste
13,3
Kolonbia, Ekuador, Peru
11,7
10,7 5,3
7,8 4,0 7,8
20,5 17,2
20,7
18,8
14,9
56,2
34,8
11,9
36,0 96,2
Errumania eta EBko ekialdeko beste batzuk Txina
36,7 9,2
47,5
9,9
30,6
8,6
48,6
7,3
10,4
17,5
10,0
33,3
8,6
16,8
31,1 34,5
Senegal 4,7 7,5 Magreb
19,5
5,9 8,9
37,0
13,1
16,7
59,6
EBko mendebaldea
5,8
19,2
79,4
Irregularra
Hasierako lan-baimena
Lan-baimena, 1. berritzea
Lan-baimena, 2. berritzea
Bizileku-baimen iraunkorra
Bizileku-baimena (ez lanekoa)
Gertatzez irregularra
Espainiar herritartasuna Iturria: AEI 2010. Eusko Jaurlaritza. Lan eta Gizarte Gaietako Saila. EOB
Kasu honetan, nabarmendu behar da egonaldia EAEn handiagoa edo txikiagoa dela jatorriko nazionalitatearen arabera, eta, hain zuzen ere, bertan denbora gehien daramaten nazionalitateetako batzuen artean (kolonbiarren eta ekuadortarren artean, adibidez), emakumeen pisua handiagoa dela. Era berean, azpimarratzekoa da emakumezko etorkinen ia %60k sei urtetik gora daramatzala, eta denbora horrek nolabaiteko egonkortasuna eta finkapena adierazten dituela migrazio-prozesuaren barruan. Bi alderdi horiek (administrazio-egoera eta egonaldia) elkarri lotuta daude: administrazio-egoera zenbat eta hobea
izan, eta egonaldia zenbat eta luzeagoa, orduan eta hobeak izango dira emakumezko etorkinen integrazio-adierazleak; eta alderantziz. Immigrazioaren Euskal Behatokiak “egonkortasun-continuum� esan izan dio lotura horri, eta 2007ko inkestan ere sumatzen zen.. Gure artean 6 urte baino gutxiago daramatzaten emakumezko etorkinen artean (4. grafikoa), Paraguaitik etorritakoak nabarmentzen ditugu, hamarretik ia zazpik (%68,8k) baitaramatzate 6 urte baino gutxiago EAEn; atzetik datoz errumaniar emakumeak eta EBko ekialdetik etorritakoak (%62,5).
3. grafikoa. 16 urte edo gehiago dituzten atzerritar jatorriko biztanleak EAEn. Euskadira lehenengoz iritsi ondoko urte-kopuruaren araberako banaketa (%) EUSKADIRA LEHENENGOZ IRITSI ONDOKO URTE-KOPURUA
100,0 80,0 60,0
41,7 43,2 34,2 32,4
40,0 14,8 16,5
20,0 3,9
24,1 24,4
23,0 21,3
5,4
0,0 2 urte baino gutxiago
2-3 urte
4-5 urte
Emakumeak
6 urte baino gehiago
6-9 urte
10 urte baino gehiago
Gizonak Iturria: AEI 2010. Eusko Jaurlaritza. Lan eta Gizarte Gaietako Saila. EOB
4
47. Begirada - Emakume etorkinak EAEn
4. grafikoa. 16 urte edo gehiago dituzten eta EAEn 6 urte baino gutxiago daramatzaten atzerritar jatorriko biztanleak, eremu geografikoaren eta sexuaren arabera banatuta (%) 6 URTE BAINO GUTXIAGO (%) 86,1
100,0 80,0
65,2 49,7
60,0 40,0
22,6
20,0
59,0 46,5 44,8
41,7
39,5 40,8
68,8
46,5
27,1 14,9
0,0 EBko mendebaldea
Errumania eta EBko ekialdeko beste batzuk
Magreb
Argentina, Txile, Uruguai
100,0 80,0 60,0 40,0
37,0
47,6
49,0 50,8
50,1 54,6
41,1 36,0
Kolonbia, Ekuador, Peru
Bolivia
62,9 43,0
41,7
53,7
Paraguai
41,7 43,2
20,0 0,0 Brasil, Latinoamerikako Venezuela, gainerakoa Dominikar Errep.
Txina
Senegal
Emakumeak
Afrikako gainerakoa
Munduko gainerakoa
Total
Gizonak Iturria: AEI 2010. Eusko Jaurlaritza. Lan eta Gizarte Gaietako Saila. EOB
3. Lan-egoera Jarduera-, okupazio- eta langabezia-egoerak EAEko 92.582 emakumezko etorkinetatik, 77. 395 potentzialki aktiboak dira.Bigarren taulan ikus daitekeen bezala, emakumezko etorkinen jarduera-tasa gizonezkoena baino txikiagoa da (%68,7 eta %82,9, hurrenez hurren); hala ere, nondik etorri diren kontuan hartzen badugu, latinoamerikar emakumeek (paraguaiarrek eta boliviarrek, batez ere) %80tik gorako jarduera-tasa dute. Gainera, herritartasun horiek dituztenen artean, emakumeek hasten dute migrazio-proiektua, eta EAEra lan egiteko eta familiarentzat dirua lortzeko etortzen dira, gehienetan neskame
arituta. Horien guztiz bestaldera daude magrebtar emakumeak, oso jarduera-tasa txikiak baitituzte (%37,9); izan ere, kultura-arrazoiengatik, emakumeak etxe barruan lan egin ohi du, ez-aktiboa ohi da, eta gizonak lan egiten du etxetik kanpo. Emakumezko etorkinen okupazio-tasa gizonezkoena baino txikixeagoa da: %50,5 eta %53,9 hurrenez hurren. Nazionalitateen artean desberdintasun handiak daude. Alde batetik, okupazio-tasa handiak dituzten emakumeak
2. taula. EAEko atzerritar jatorriko biztanleen jarduera-, okupazio- eta langabezia-tasa eremu geografikoen eta sexuaren arabera (absolutuak eta ehunekoak) Jarduera-tasa Okupazio-tasa Langabezia-tasa Gizonak Emak. Guztira Gizonak Emak. Guztira Gizonak Emak. Guztira Mendebaldeko EB 85,8 53,9 72,5 61,8 35,5 50,8 27,9 34,1 29,9 Errumania, EBko ekialdeko beste batzuk 90,8 69,9 80,1 66,8 48,3 57,3 26,4 30,1 28,4 Magreb 82,6 37,9 64,5 39,7 19,3 31,5 51,9 49,1 51,3 Argentina, Txile, Uruguai 83,3 69,0 75,9 62,0 59,9 60,9 25,6 13,2 19,8 Kolonbia, Ekuador, Peru 80,5 76,0 77,9 57,5 60,6 59,2 28,6 20,2 24,0 Bolivia 73,4 81,2 78,1 48,9 62,6 57,0 33,4 22,9 27,0 Paraguai 82,8 89,1 86,7 53,2 75,1 66,9 35,7 15,7 22,9 Brasil, Venezuela, Dominikar Errep. 65,2 71,2 69,2 43,2 47,3 46,0 33,8 33,5 33,6 Latinoamerikako gainerakoa 81,2 82,5 82,2 43,8 70,5 63,7 46,0 14,5 22,6 Txina 91,9 75,1 83,9 85,7 72,6 79,4 6,7 3,3 5,3 Senegal 89,7 76,6 87,6 43,3 37,7 42,4 51,7 50,8 51,6 Afrikako gainerakoa 77,2 69,8 73,5 33,7 25,9 29,8 56,3 62,9 59,5 Munduko gainerakoa 92,8 63,3 77,9 62,0 48,4 55,2 33,2 23,5 29,2 Guztira 82,9 68,7 75,5 53,9 50,5 52,1 35,0 26,5 31,0 Iturria: AEI 2010. Eusko Jaurlaritza. Lan eta Gizarte Gaietako Saila. EOB
47. Begirada - Emakume etorkinak EAEn
5
daude: latinoamerikar jatorrikoak –batez ere, paraguaiarrak (%75,1), boliviarrak (%62,6) eta kolonbiarrak, ekuadortarrak eta perutarrak (%60,1)– eta txinatar jatorrikoak (%72,6). Eta, bestetik, afrikar emakumeak daude, magrebtarrak, bereziki –10etik 2k soilik dute lana (%19,3)–. EAEko emakumezko etorkinen langabezia-tasa –%26,5– gizonezkoena –%35– baino txikiagoa da. Hala ere, langabeziak nabarmen egiten du gora afrikar jatorriko emakumeen artean, erdiak langabezian daudelako; zehazki, senegaldarrak –%50,8– eta magrebtarrak –%49,1–. Beste muturrean daude Argentinatik, Txiletik, Uruguaitik, EBko mendebaldetik, Latinoamerikako beste herrialde batzuetatik eta Txinatik etorritako emakumeak, batez bestekotik beherako langabezia-tasak dituztelako.
5. grafikoa. 16-66 urteko emakumezko etorkinen banaketa EAEn, jarduera-adarrak kontuan hartutaeta jatorriaren arabera(%) Paraguai
78,5
Bolivia
11,8 7,9
69,4
18,7 7,4
Errumania, EB ekiald. beste
38,9
Batez beste
38,8
21,9 11,7 27,5
Kolonbia, Ekuador, Peru
38,4
18,4 9,3 33,9
Brasil, Venezuela, Domin. Errep. EBko Mendebaldea
32,5 24,7
28,1 7,8 25,3
30,2 8,5 28,8 20,8
46,3
Argentina, Txile, Uruguai 13,7 25,7 15,1
Zer sektoretan lan egiten duten, zer jarduera-adarretan eta nolako kontratuak dituzten
Magreb
37,2
Senegal
21,5 12,1
%0
EAEn lan egiten duten emakumezko etorkin gehienak zerbitzu-sektorean ari dira –%96,5–, eta, sektore horren barruan, emakumeen %72,4k hiru jardueraadar hauetan dihardu: etxe-zerbitzuan –%38,8–, ostalaritzan –%21,9– eta merkataritzan –%11,7–.
28,0
28,2
60,3
48,3
Txina
45,4
49,2 %50
Etxe-zerbitzua Merkataritza
%100
Ostalaritza Beste batzuk
Iturria: AEI 2010. Eusko Jaurlaritza. Lan eta Gizarte Gaietako Saila. EOB
3. taula. Lan egiten duten atzerritar jatorriko eta 16-66 urtetik bitarteko biztanleak jarduera-adarren eta sexuaren arabera (%) Gizonak Emakumeak
Guztira
Gizonak Emakumeak
% Guztira
Etxe-zerbitzuak
1.194
15.175
16.368
3,1
38,8
21,3
Ostalaritza
4.364
8.562
12.926
11,5
21,9
16,8
Merkataritza
4.460
4.572
9.031
11,8
11,7
11,7
946
3.241
4.186
2,5
8,3
5,4
1.962
3.217
5.179
5,2
8,2
6,7
949
1.345
2.294
2,5
3,4
3,0
Beste merkataritza-zerbitzu batzuk
1.526
1.185
2.711
4,0
3,0
3,5
Zenbait manufaktura-industria
1.404
415
1.819
3,7
1,1
2,4
Osasun- eta gizarte-zerbitzuak Enpresentzako zerbitzuak Hezkuntza
Garraio-materiala Eraikuntza Elikagaigintza Garraioak eta komunikazioak
410
254
664
1,1
0,7
0,9
10.736
198
10.934
28,3
0,5
14,2
611
179
790
1,6
0,5
1,0
2.507
178
2.685
6,6
0,5
3,5
Herri Administrazioa
321
152
473
0,8
0,4
0,6
Beste produktu ez-metalikoen industria
235
92
327
0,6
0,2
0,4
Material elektrikoa
298
88
386
0,8
0,2
0,5
46
46
0,0
0,1
0,1
31
413
1,0
0,1
0,5
28
28
0,0
0,1
0,0
Finantza-erakundeak Kautxuaren industria
382
Lurraldez kanpoko erakundeak Metalurgia
1.595
26
1.621
4,2
0,1
2,1
Makinen eraikuntza
1.841
24
1.865
4,9
0,1
2,4
21
21
0,0
0,1
0,0
150
21
171
0,4
0,1
0,2
679
12
Zehaztu gabe Paper-industria Arrantza Nekazaritza Energia-ekoizpena Industria petrokimikoa Guztira
691
1,8
0,0
0,9
1.141
1.141
3,0
0,0
1,5
116
116
0,3
0,0
0,2
114 37.937
39.062
114
0,3
0,0
0,1
77.000
100,0
100,0
100,0
Iturria: AEI 2010. Eusko Jaurlaritza. Lan eta Gizarte Gaietako Saila. EOB
6
47. Begirada - Emakume etorkinak EAEn
Egoera hori gizonezko etorkinen egoerarekin alderatzen badugu, azken horiena oso bestelakoa da: lan egiten duten gizonen artean, ia erdiek zerbitzu-sektorean lan egiten dute –%48–, 10etik 3k eraikuntzan –%28–, 10etik 2k industriasektorean –%18,9– eta gutxiengo batek –%4,8– nekazaritzan eta arrantzan. Jarduera-sektore horietan, oso txikia da emakumezko etorkinen presentzia, eta industria-sektorean –%2,9– eta eraikuntzan –%0,5– banatuta dago. Nekazaritzan ia ez da emakumezko etorkinik aritzen. Jatorriaren arabera, 5. grafikoan ikusten den bezala, paraguaiar eta boliviar emakume gehien-gehienak (%78,5 eta %69,4) etxe-sektorean ari dira; errumaniar emakumeak eta EBko ekialdekoak, berriz, etxe-zerbitzuan eta ostalaritzan daude banatuta. Sektore honetan, afrikar emakumeen presentzia oso txikia da; zehazki, magrebtar emakumeen %6,6k sektore honetan dihardu. Lan egiten duten emakumezko etorkinen %21,9 ostalaritzan ari da, eta zer herritartasun duten kontuan hartzen badugu, ikusten dugu txinatar jatorriko emakumeen erdiek sektore horretan lan egiten dutela, hala nola magrebtar jatorriko gehien-gehienek (%37,2). Beste nazionalitate batzuek ere batez bestekotik gorako presentzia dute sektore honetan: errumaniarrek, brasildarrek, venezuelarrek eta dominikarrek;
izan ere, lan egiten duten 10 emakumetik ia 3k dihardute jarduera-adar honetan. Azkenik, emakumezko etorkinen %11,7k merkataritzan lan egiten du, eta azpimarragarria da txinatar jatorrikoak direla gehiengoa jarduera-adar horretan: %49,2. Kontratu-motak. EAEn kontraturik gabe lan egiten duten emakumezko etorkinak ia hiru bider gehiago dira horrela ari diren gizonak baino –%20,8 eta %7,3–. Soldatapeko emakumezko etorkinen artean, mugagabeko kontratazioa %44,4koa da, eta gizonen artean %53koa. Aldi baterako kontratazioa oso antzekoa da emakumeen eta gizonen artean (%25,9-%27,8). Zerbitzu-sektorean lan egiten ari diren pertsonen egoera nazionalitateen eta sexuaren arabera aztertzen badugu (6. grafikoa), argiago ikusten dugu polarizazioa gertatzen dela nazionalitateen eta sexuen artean: alde batean, paraguaiar, boliviar eta errumaniar emakumeak daude, haien artean ehuneko handi batek kontraturik gabe lan egiten baitu; eta bestean, argentinarrak, txiletarrak eta uruguaiarrak, hala nola txinatarrak eta magrebtarrak, kontraturik gabe lan egiten duten emakumeen ehunekoa batez bestekotik oso behera baitago haien artean.
6. grafikoa. EAEn 16 urte eta gehiago dituzten eta zerbitzu-sektorean kontraturik gabe lan egiten duten atzerritar jatorriko biztanleak jatorriaren eta sexuaren arabera (%)
50 Paraguai
40
Paraguai
Kontratturik gabeko lana (%)
30 Bolivia Errum., EB eki. beste
20
Kolonb, Ekuad, Peru
Senegal Gizonezkoak Brasil, Venez, R-Dominic Kolonb, Ekuad, Peru Senegal Errum, EB eki. beste Argentin, g , Txile,, Uruguai g Magreb g Mend. EB
10 0 0
20
40
Mend. EB
Emakumezkoak
Bolivia
60
80
Brasil, Venez, Dom. Errep. Argentin, Txile, Uruguai Magreb Txina Txina
100
120
140
-10 -20 -30 EAEko zerbitzu-sektorean lan egiten duten atzerritar jatorriko biztanleak, jatorriaren eta sexuaren arabera (%) Iturria: AEI 2010. Eusko Jaurlaritza. Lan eta Gizarte Gaietako Saila. EOB
47. Begirada - Emakume etorkinak EAEn
7
4. EAEko atzerritar jatorriko emakumeen banako ongizatea Egoera ekonomiko pertsonala Sarrera nagusiak. 7. grafikoan ikusten den bezala, emakumezko etorkinen sarrera-iturri nagusia lanagatik edo errentengatik lortutakoa da (%47,4); ehuneko hori txikixeagoa da gizonezkoen ehunekoarekin (%53) alderatuz gero. Diru-sarrerak bermatzeko errenta da bigarren sarrera-iturria emakumeen %11,7rentzat, eta ehuneko hori txikixeagoa da gizonen kasuan (%7,2). Independentzia ekonomiko handiena duten emakumezko etorkinak txinatar eta latinoamerikar jatorrikoak dira (8. grafikoa). Baina, batez ere, azpimarra dezakegu boliviar eta
paraguaiar emakumezkoek nazionalitate bereko gizonezkoek baino independentzia ekonomiko handiagoa dutela. Datu horrek lehenago aipatu dugun alderdi bat nabarmentzen du: emakumezko etorkinek, askotan, gizonezkoek baino erraztasun gehiago dituzte EAEko lan-merkatuan sartzeko. Hori oso begi-bistakoa da latinoamerikar biztanleen kasuan. Errenta. 9. grafikoan ikusten den bezala, emakumezko etorkin bakoitzak hilean batez beste 864 euroko sarrera dauka EAEn. Kopuru hori jatorriko herrialdearen arabera aldatzen da; adibidez, afrikar jatorriko emakumezko etorkinek irabazten dute gutxien hilean: magrebtarrek 648 euro, eta senegaldarrek 710 euro. Latinoamerikar emakumezkoen artean, boliviarrek eta paraguaiarrek irabazten dute gutxien: hileko
7. grafikoa. 16 urte edo gehiago dituzten atzerritar jatorriko biztanleak sarrera-mota nagusiaren eta sexuaren arabera (%) 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 Lana edo errentak
Sarrerarik gabe
Dirusarrerak bermatzeko
Emakumeak
47,4
33,1
Gizonak
53,0
26,3
Langabezia
Erretiro-, alargunpentsioa
Beste gizartelaguntza
Baliaezintasuneko pentsioa
Mantenupentsioa
DP, MGL eta antzekoak
11,7
4,5
1,5
0,6
0,5
0,3
0,4
7,2
10,3
0,9
1,0
0,8
0,3
0,1
Iturria: AEI 2010. Eusko Jaurlaritza. Lan eta Gizarte Gaietako Saila. EOB
8. grafikoa. Sarrera-mota nagusia: Lanagatiko edo errentengatiko sarrerak/diru-sarrerak bermatzeko errenta, jatorriaren eta sexuaren arabera (%) Diru-sarrera nagusia: lana eta errentak (%)
Diru-sarrera nagusi: sarrerak bermatzeko errenta (%) 68,8
Bolivia
67,5
Errumania,EB ekiald. beste
Txina Paraguai Argentina, Txile, Uruguai
58,2
Kolonbia, Ekuador, Peru
56,7 43,9
Errumania,EB ekiald. beste
36,7
EBko mendebaldea
53,8
Bolivia Guztira
Gizonak
Paraguai Magreb
12,7
Total
11,7 10,6 7,0 5,0 1,7
Argentina, Txile, Uruguai
18,9 0,0
13,1 12,9
EBko mendebaldea
37,7
Magreb
Brasil, Venezuela, Domin. Erre.
Senegal
44,0
Senegal
14,5
Kolonbia, Ekuador, Peru
47,4
Brasil, Venezuela, Domin. Erre.
28,2
Txina
40,0
80,0
Emakumeak
0,0
0,0
20,0 Gizonak
40,0
60,0
80,0
Emakumeak
Iturria: AEI 2010. Eusko Jaurlaritza. Lan eta Gizarte Gaietako Saila. EOB
8
47. Begirada - Emakume etorkinak EAEn
710 euro eta 803 euro hurrenez hurren. Sarrera handienak dituztenen artean, berriz, txinatar jatorriko emakumeak daude: hilean 1.000 eurotik gora. EBko mendebaldeko, Argentinako, Txileko, Uruguaiko, Brasilgo eta Errumaniako emakumeek hileko 900 euro baino gehiago irabazten dute, eta batez bestekoaren gainetik daude.
ezkor horretan. Beste muturrean daude Txinako, Argentinako, Txileko, Uruguaiko eta EBko mendebaldeko emakumeak, %11 baino gutxiagok uste baitute pobre edo gutxi-asko pobre direla.
Etxeko egoera ekonomikoaren pertzepzioa. Emakumezko etorkinek etxeko egoera ekonomikoaz duten iritzia (10. grafikoa) gizonena baino zertxobait hobea da. Pobrezia/ongizate eskalaren pertzepzio subjektiboari nazionalitateen arabera erreparatzen badiogu, ikusten dugu afrikar eta boliviar jatorriko emakumeek pobreenak direla uste dutela, eta emakumezko paraguaiarrak datozela haien atzetik ikuspuntu
Gizarte- eta osasun-arloko arazoen pertzepzioa. Emakumezko etorkinen %28,4k dio gizarte-bazterkeria jasaten duela atzerritarra izateagatik (11. grafikoa), eta %17,9k dio bakardade- eta tristezia-arazoak dituela. Ez dago alde nabarmenik emakumeen eta gizonen artean, baina, besteak beste, senideren batengandik bereizi beharra, gaixotasun kroniko larriak eta mendeko pertsonak edukitzea, arazo nagusiak ez izan arren, maizago gertatzen dira emakumezko etorkinen artean gizonezkoen artean baino.
9. grafikoa. 16 urtetik gorako emakumeen sailkapena hileko biztanleko sarrerak kontuan hartuta, jatorriaren arabera
11. grafikoa. Arazoen sailkapena etorkinen artean, sexuaren arabera (%)
1.019
Txina EB mendeb.
994
Argentina, Txile, Uruguai
990
Errumania, EB eki. beste
959
Brasil, Venez., Dom. Errep.
927
Bazterketa atzerritarra izateagatik Bakardade-, tristezia-arazoak (Ulises sindromea)
28,4 28,8 17,9 18,0 12,0 10,8 8,4 7,1 3,6 2,3 0,6 0,8 0,4 0,6 0,3 0,8 0,2 0,2
Senideren batengandik bereizita Gaixotasun kroniko larria Mendeko pertsonak egotea
Batez bestekoa
864
Kolonbia, Ekuador, Peru
831
Beste sarrera batzuk (prostituzioa, trafikoa, eskale)
Paraguai
803
Toxikomania
Senegal
710
Pertsonaren bat barneratzea
Bolivia
710
Alkoholismoa
Magreb
648 0
500
0
1.000 1.500
Iturria: AEI 2010. Eusko Jaurlaritza. Lan eta Gizarte Gaietako Saila. EOB
20
40
60
Gizonak
80
100
Emakumeak
Iturria: AEI 2010. Eusko Jaurlaritza. Lan eta Gizarte Gaietako Saila. EOB
Oharra: Unitate osoaren sarrerei buruzko datu estandarizatuak, Eurostat baliokidetza-eskala erabilita. Eurotan.
10. grafikoa. Etxearen egoera ekonomikoaren pertzepzioa sexuaren eta jatorriaren arabera (%) Pertzepzio subjetiboa: Pobretasun / Erosotasun eskala
Zure baliabide ekonomikoak baloratuz, zein egoeratan dago zure etxea?
Magreb
14,5 Oso ongi / ongi
21,5 14,5
Bolivia 14,7 20,8
13,6
Senegal
Gaizki samar
34,5
12,4 13,6
Brasil
15,2
40,0 Gizonak
60,0
80,0
Emakumeak
16,7 31,1 18,7 37,3 41,6
42,3 %0
20,0
24,3
58,3 49,3
Txina
20,7
47,2 51,8
Argentina, Txile, Uruguai
18,5
0,0
52,8
14,9
66,8
Errumania, EB eki. beste EB Mendeb.
Oso gaizki / gaizki
8,6
56,5
Kolonbia, Ekuador, Peru
32,2
10,7
46,4
17,6
Bataz bestekoa
31,2
13,3
53,7
33,1
Paraguai
34,7 Ongi samar
50,7
51,9 %50
%100
100,0 Pobrea Moldatzen dira
Gutxi-asko pobrea Erosoa edo prosperoa
Iturria: AEI 2010. Eusko Jaurlaritza. Lan eta Gizarte Gaietako Saila. EOB
47. Begirada - Emakume etorkinak EAEn
9
Emakumezko etorkinak nondik datozen kontuan hartzen badugu, desberdintasunak daudela ikus dezakegu. Adibidez, afrikar jatorriko emakumeek –Senegal eta Magreb– eta boliviar emakumeek gizarte-arloko arazoak dituzte batik bat: gizarte-bazterketa, bakardade- eta triste-
zia-arazoak, senideren batengandik bereizita egotea… EBko mendebaldeko emakumeen artean, osasunarekin zerikusia duten arazoak nabarmentzen dira: gaixotasun kroniko larria; kasu honetan, magrebtar emakumeen arazo nagusietako bat da ere bada.
5. Atzerritar jatorriko emakumeak EAEn integratzea Emakumezko etorkinak EAEn integratzea – hautemandako integrazio-maila. Alde azpimarragarririk ez egon arren, emakumezko etorkinak harrerako herrian gutxiago integratuta sentitzen dira gizonezkoak baino. Emakumezko etorkin gehien-gehienek diote ez dutela harreman-arazorik bertakoekin (%90); etorkinekiko harremanei dagokienez, berriz, ehuneko horiek txikixeagoak dira (%86). Hala ere, nazionalitateen araberako integrazio-maila aztertzen badugu, honako hauek ditugu: • Emakumezko txinatarrek eta afrikarrek –magrebtarrek, batez ere– diote integrazio-arazoak dituztela bai bertakoekin bai etorkinekin.
• Latinoamerikar emakumeak nahiko ondo integratuta daude, boliviarrak izan ezik, bertakoekiko harremanarazoak baitituzte. • Azkenik, ongien integratutako emakumezko etorkinak argentinarrak, txiletarrak, uruguaiarrak eta EBko mendebaldekoak dira, baina integrazio on hori, etorkinekin baino areago, bertakoekin gertatzen da, batez ere argentinar, txiletar eta uruguaiar emakumeen kasuan.
12. grafikoa. Emakume etorkinen espazio-banaketa jatorriaren arabera. Bertakoekiko eta etorkinekiko integrazio-mailen arteko erlazioa Argentina, Txile, Mend. EB Uruguai Latinoamerika, beste Errumania, EB eki. Brasil Afrika, beste beste batzuk Paraguai Kolonbia, Ekuador, GUZTIRA Peru Bolivia
100
INTEGRAZIOAA BERTAKOEKIN (%)
90
80 Senegal
Magreb
70
60
50 Txina 40 40
50
60
70
80
90
100
INTEGRAZIOA ETORKINEKIN (%) Iturria: AEI 2010. Eusko Jaurlaritza. Lan eta Gizarte Gaietako Saila. EOB
6. Ondorioak Eusko Jaurlaritzak egindako Atzerriko Etorkinen gaineko Inkestaren bidez (AEI), EAEko emakumezko etorkinen errealitatearen argazki argia lortu dugu, eta ondorio hauek azpimarratu behar dira:
• Latinoamerikar emakumeen nagusitasunaren ondorioz –emakumezko etorkinen erdiak baino gehiago–, talde horren ezaugarrietako asko kolektibo osoaren barruan ere gailentzen dira.
• EAEn, etorkinen artean, gehiago dira emakumeak gizonak baino, eta, emakumeen artean, Latinoamerikakoak %54,1 dira; bigarren multzo handiena afrikar jatorriko emakumeena da. Bi kolektibo horien artean, guztien %71,2 dira.
• Emakumezko etorkinek EAEko migrazio-prozesuetan duten gailentasun hori herriaren gizarte-, ekonomia- eta demografia-egiturari estu lotutako faktore batzuek baldintzatzen dute; faktoreok, besteak beste, hauek dira: ongizate-maila handia, beste autonomia-erkidego batzuekin alderatuta; bertako emakumeek lan-merkatuan
10
47. Begirada - Emakume etorkinak EAEn
sartze handia izatea, eta, horren ondorioz, etxeko lanak ez ezik, lana, orokorrean, banatuta egotea; hala nola emakumeek betetzen dituzten rolei lotutako funtzioak. Gainera, egitura demografikoa oso zahartuta dago, eta jaiotze-tasa oso txikia da.
ninoaren hasiera, kolektibo horretan, emakumeena dela, eta ez gizonena. Beste muturrean afrikar emakumea dago: egongaiztasun handiagoa, lan-merkatuan sartzeko aukera txikiagoa eta gizonekiko askoz mendetasun ekonomiko eta sozial handiagoa.
• Gainera, horrelako egoera batean, ez da ustekabekoa emakumezko latinoamerikar etorkinen garrantzia, eta emakume horiek erraztasun gehien izatea lana aurkitzean, beren kultura- eta hizkuntza-ezaugarriengatik euskal gizartearen beharretara ongien egokitzen direnak direlako.
• Lan-merkatuan egokitze handiago hori lan-baldintza eskas samarren kontura lortzen da, normalean gizonezko etorkinenak baino txarragoak direlako, zenbait daturen bidez ikusi ahal izan dugun bezala: kontraturik gabeko enplegu-tasa handiagoa, kontratu-egoera txarragoa, sarrera txikiagoak…
• Batzuetan, gainera, laneratze handiago horren ondorioz, latinoamerikar emakumeen sarrera ekonomikoak handiagoak dira, kasuren batean, boliviar eta paraguaiar emakumeen kasuan, adibidez, nazionalitate bereko gizonenak baino. Horrek guztiak argi uzten du kolektibo horren autonomia ekonomiko eta sozial handiagoa, bai eta latinoamerikar emakumearen ahalduntze handiagoa ere. Horri dagokionez, ezin dugu ahaztu proiektu feme-
Jatorri geografikoa erabakigarria da, oro har, etorkin guztien egoera eta, bereziki, emakumezko etorkinena aztertzeko. Eta hala, zenbait talde edo kolektibo bereiz ditzakegu tipologia moduan, EAEn bizi diren emakumezko etorkinen gizarteratze- eta laneratze-mailaren arabera: • Kolektibo integratua: Gizarteratze handia – laneratze handia. Lehenik eta behin, EBko mendebaldeko eta, besteak beste, Argentinako eta Txileko emakumearen egoera azpimarra dezakegu. Kolektibo horrek ditu adierazlerik onenak integrazio sozial eta ekonomikoari nahiz bertako pertsonekiko elkarreraginari dagokienez. Haien kopurua ez da oso handia emakumezko etorkin guztien barruan.
Nolanahi ere, besteak beste gizarteratzeari edo laneratzeari dagokionez, alde handiak aurki daitezke, eta alde horiek bertako biztanleen artean sexuaren arabera dauden desberdintasunen antzekoak dira neurri handi batean. Alderdi horietako batzuetan, desberdintasunak nabarmenagoak dira emakumezko etorkinen kasuan.
Afrikar emakumeen kolektiboa, kopuruei dagokienez, garrantzitsuena da latinoamerikar emakumeenaren atzetik. Multzo horretan boliviar eta paraguaiar emakumeak ere sartu behar ditugu. Kolektibo honetan, integrazioadierazleak apalak dira, egonaldi laburragoaren eta administrazio-egoera ezegonkorragoaren ondorioz. Bi nazionalitateok ezaugarri desberdin eta bereziak dituzte gainerako kolektiboekin alderatuz gero, lan-merkatuan sartze handia izan arren, ezegonkortasun-maila handia ere dutelako lan- eta gizarte-esparruetan.
• Egoera ahulean dauden etorkinak: Gizarteratze txikia – laneratze txikia. Multzo honetan daude afrikar jatorriko emakumeak; integrazio-adierazleak apal samarrak dira, eta oso handia gizarte-ezegonkortasuna eta -ahultasuna. Alde batetik, haien jarduera- eta okupazio-indizeak gainerakoenak baino nabarmen txikiagoak dira, eta hezkuntza-maila txikiagoa dute; gainera, diskriminazio handiagoa eta bertakoekiko elkarreragin txikiagoa hautematen dira. Kasu honetan ere beste sailkapenen bat egin dezakegu: magrebtar emakumeek aipatutako ezaugarri horiek dituzte, baina haien erregulartasun-tasa handiagoa da, adibidez, senegaldar emakumeena baino. Horri dagokionez, azpimarratu behar da senegaldar emakumeen egoera oso eskasa dela, aipatutako arazoei irregulartasun-tasa handia gehitzen zaielako, eta faktore hori, ikusi dugun bezala, funtsezkoa da kolektiboa integratzeko.
• Gizarteratzen ari diren etorkinak: Gizarteratze ertaina – zerbitzu-sektorean laneratzea: etxeko lanak. Emakumezko etorkin hauek lan-merkatuan sartze handia dute –gehienetan nazionalitate bereko gizonena baino handiagoa–, batez ere etxeko lanen sektorearen bidez egituratua, eta, neurri txikiagoan, ostalaritzaren bidez. Hemen kokatuta daude emakumezko kolonbiarrak, ekuadortarrak eta perutarrak: integrazio-adierazle handiagoak dituzte, egonaldi luzeagoen eta administrazio-egoera hobearen ondorioz. Kolektibo garrantzitsuena da EAEn. • Erdi integratutako etorkinak: Gizarteratze txikia – laneratze handia (ostalaritza eta merkataritza). Azkenik, bere espezifikotasuna dela eta, emakumezko txinatarra nabarmendu behar da: laneratze handia dauka, integrazio ekonomiko ona eta oso elkarreragin txikia bertakoekin. Nolanahi ere, oso kolektibo txikia da emakumezko etorkin guztien barruan.
EAEko immigrazioaren inguruko informazio gehiago nahi izanez gero, kontsulta ezazu gure web orria:, www.ikuspegi-inmigracion.net Behatokiaren beste zerbitzu batzuk: – Dokumentazio zentrua: kontsulta zerbitzua eta liburutegi mailegua eskeintzen ditu. – Informazio estatistikoa.
Gurekin harremanetan jartzeko: Tlf.: 94 601 82 75 Fax: 94 601 82 78 e-mail: info@ikuspegi-inmigracion.net Postaz eta pertsonalki helbide honetan aurki gaitzakezu: Alameda Mazarredo 39, 4.C, 48009 Bilbo - Bizkaia