Intermediêre Fase Graad 4 • Handleiding 2/4
Afrikaans Eerste Addisionele Taal A complete guide with all the texts and explanations included. Comprehensive explanations of language aspects. Step-by-step guidelines in plain language. Fun, engaging and practical activities. Interesting themes for Grade 4s to expand general knowledge and inspire curiosity. Encourages independent thinking and develops reasoning skills. Suitable for learners on all levels. Use in school or at home.
IEB KABV Afrikaans Eerste Addisionele Taal
• • • • • • • •
home classroom college workplace
9 781990
947834
Handleiding 2/4
2104-E-EAT-SG02
4
Afrikaans Eerste Addisionele Taal Handleiding 2/4 Graad 4
2104-E-EAT-SG02
9 781990
947834
Aangepas vir KABV
L van Niekerk
Handleiding 2/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Inhoudsopgawe
LESELEMENTE..............................................................................................................................................1 JAARPLAN......................................................................................................................................................2 EENHEID 2: Week 1 – 2..............................................................................................................................4 Les 6: Ware vriende....................................................................................................................................................... 4 AFDELING 1: LUISTER EN PRAAT................................................................................................5 Aktiwiteit 121: Gesels met ander................................................................................................................ 5 Aktiwiteit 122: Luister na ’n storie............................................................................................................. 6 Aktiwiteit 123: Gee ’n vertelling................................................................................................................... 7 Aktiwiteit 124: Speel ’n taalspeletjie.......................................................................................................... 7 Aktiwiteit 125: Lees hardop........................................................................................................................... 7 Aktiwiteit 126: Speel ’n taalspeletjie.......................................................................................................... 8 AFDELING 2: LEES EN KYK............................................................................................................9 Aktiwiteit 127: Lees ’n storie......................................................................................................................... 9 Aktiwiteit 128: Beantwoord vrae..............................................................................................................12 Aktiwiteit 129: Voornaamwoorde.............................................................................................................13 Aktiwiteit 130: Woordsoorte.......................................................................................................................15 Aktiwiteit 131: Meervoud en verkleining..............................................................................................16 Aktiwiteit 132: Punktuasie...........................................................................................................................17 Aktiwiteit 133: Werkwoorde en tydsvorme..........................................................................................18 Aktiwiteit 134: Woordorde in sinne.........................................................................................................21 Aktiwiteit 135: Lees boodskappe..............................................................................................................23 Aktiwiteit 136: Idiome...................................................................................................................................24 Aktiwiteit 137: Selfstandige lees................................................................................................................25 AFDELING 3: SKRYF EN AANBIED............................................................................................ 26 Aktiwiteit 138: Skryf boodskappe.............................................................................................................26 Aktiwiteit 139: Skryf ’n oorvertelling......................................................................................................27 Aktiwiteit 140: Skryf ’n storie (verhalende opstel)...........................................................................28 AFDELING 4: TAALSTRUKTURE EN -KONVENSIES.............................................................. 29 Aktiwiteit 141: Hersiening...........................................................................................................................29 Aktiwiteit 142: Speltoets...............................................................................................................................31 Aktiwiteit 143: Skryf in jou eie woordeboek........................................................................................31
EENHEID 2: Week 3 – 4........................................................................................................................... 32 Les 7: Voor hulle vir ewig verdwyn.......................................................................................................................32 AFDELING 1: LUISTER EN PRAAT............................................................................................. 33 Aktiwiteit 144: Luister na ’n inligtingsteks...........................................................................................33 Aktiwiteit 145: Beskryf ’n dier....................................................................................................................35 Aktiwiteit 146: Speel ’n taalspeletjie........................................................................................................36 Aktiwiteit 147: Lees hardop.........................................................................................................................36 AFDELING 2: LEES EN KYK......................................................................................................... 37 Aktiwiteit 148: Lees ’n inligtingsteks.......................................................................................................37 Aktiwiteit 149: Beantwoord vrae..............................................................................................................40 Aktiwiteit 150: Bywoorde.............................................................................................................................41 i
© Optimi
Handleiding 2/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Aktiwiteit 151: Byvoeglike naamwoorde...............................................................................................43 Aktiwiteit 152: Gebruik ’n woordeboek.................................................................................................45 Aktiwiteit 153: Homofone............................................................................................................................46 Aktiwiteit 154: Spelpatrone.........................................................................................................................48 Aktiwiteit 155: Leestekens: Aanhalingstekens en dubbelpunte..................................................49 Aktiwiteit 156: Lees ’n plakkaat.................................................................................................................50 Aktiwiteit 157: Voorsetsels in vaste verbindings...............................................................................52 Aktiwiteit 158: Selfstandige lees................................................................................................................53 AFDELING 3: SKRYF EN AANBIED............................................................................................ 54 Aktiwiteit 159: Som ’n inligtingsteks op.................................................................................................54 Aktiwiteit 160: Maak plakkate....................................................................................................................56 AFDELING 4: TAALSTRUKTURE EN -KONVENSIES.............................................................. 57 Aktiwiteit 161: Hersiening...........................................................................................................................57 Aktiwiteit 162: Speltoets...............................................................................................................................59 Aktiwiteit 163: Skryf in jou eie woordeboek........................................................................................59
EENHEID 2: Week 5 – 6........................................................................................................................... 60 Les 8: Wees werklik, wees jouself..........................................................................................................................60 AFDELING 1: LUISTER EN PRAAT............................................................................................. 61 Aktiwiteit 164: Luister na ’n storie...........................................................................................................61 Aktiwiteit 165: Vertel die storie oor.........................................................................................................62 Aktiwiteit 166: Speel ’n taalspeletjie.......................................................................................................63 Aktiwiteit 167: Dra ’n gedig voor..............................................................................................................63 Aktiwiteit 168: Lees hardop........................................................................................................................64 AFDELING 2: LEES EN KYK......................................................................................................... 65 Aktiwiteit 169: Lees ’n storie......................................................................................................................65 Aktiwiteit 170: Beantwoord vrae..............................................................................................................67 Aktiwiteit 171: Rolspel..................................................................................................................................69 Aktiwiteit 172: Direkte en indirekte rede..............................................................................................70 Aktiwiteit 173: Afleidings en samestellings.........................................................................................74 Aktiwiteit 174: Lees dagboekinskrywings............................................................................................75 Aktiwiteit 175: Woordsoorte......................................................................................................................76 Aktiwiteit 176: Voornaamwoorde.............................................................................................................77 Aktiwiteit 177: Verbindingswoorde.........................................................................................................78 Aktiwiteit 178: Spelpatrone: f-/v-woorde.............................................................................................79 Aktiwiteit 179: Meervoud en verkleining..............................................................................................81 Aktiwiteit 180: Selfstandige lees...............................................................................................................83 AFDELING 3: SKRYF EN AANBIED............................................................................................ 83 Aktiwiteit 181: Skryf ’n storie (verhalende opstel)...........................................................................83 Aktiwiteit 182: Skryf dagboekinskrywings...........................................................................................84 AFDELING 4: TAALSTRUKTURE EN -KONVENSIES.............................................................. 85 Aktiwiteit 183: Hersiening...........................................................................................................................85 Aktiwiteit 184: Speltoets...............................................................................................................................88 Aktiwiteit 185: Skryf in jou eie woordeboek........................................................................................89 © Optimi
ii
Handleiding 2/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
EENHEID 2: Week 7 – 8........................................................................................................................... 90 Les 9: Speel met sintuie..............................................................................................................................................90 AFDELING 1: LUISTER EN PRAAT............................................................................................. 91 Aktiwiteit 186: Luister na instruksies.....................................................................................................91 Aktiwiteit 187: Klassifiseer dinge.............................................................................................................92 Aktiwiteit 188: Gee en volg instruksies..................................................................................................94 Aktiwiteit 189: Speel ’n taalspeletjie.......................................................................................................94 Aktiwiteit 190: Lees hardop........................................................................................................................94 AFDELING 2: LEES EN KYK......................................................................................................... 95 Aktiwiteit 191: Lees instruksies................................................................................................................95 Aktiwiteit 192: Beantwoord vrae..............................................................................................................97 Aktiwiteit 193: Selfstandige naamwoorde............................................................................................98 Aktiwiteit 194: Meervoud en verkleining...........................................................................................100 Aktiwiteit 195: Enkelvoudige sinne......................................................................................................102 Aktiwiteit 196: Lees ’n plakkaat.............................................................................................................104 Aktiwiteit 197: Voornaamwoorde..........................................................................................................105 Aktiwiteit 198: Woordsoorte...................................................................................................................107 Aktiwiteit 199: Tydsvorme.......................................................................................................................107 Aktiwiteit 200: Leestekens........................................................................................................................108 Aktiwiteit 201: Sinonieme, antonieme en homofone....................................................................109 Aktiwiteit 202: Selfstandige lees............................................................................................................111 AFDELING 3: SKRYF EN AANBIED..........................................................................................111 Aktiwiteit 203: Skryf instruksies............................................................................................................111 Aktiwiteit 204: Maak ’n plakkaat............................................................................................................112 AFDELING 4: TAALSTRUKTURE EN -KONVENSIES............................................................113 Aktiwiteit 205: Hersiening........................................................................................................................113 Aktiwiteit 206: Speltoets............................................................................................................................115 Aktiwiteit 207: Skryf in jou eie woordeboek.....................................................................................115 WOORDELYSTE.......................................................................................................................................116 BOEKVERSLAE........................................................................................................................................134 OEFENVRAESTELLE...............................................................................................................................136 BIBLIOGRAFIE.........................................................................................................................................146
iii
© Optimi
Handleiding 2/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Leselemente
LEERDOELWITTE Wat jy aan die einde van die les moet weet. Geneem uit die KABV.
AKTIWITEIT Bevat die kerninhoud en vrae om jou kennis te toets.
WOORDESKAT Betekenis van moeiliker woorde in tekste.
KERNINHOUD Die inhoud wat verstaan moet word; verduideliking van begrippe.
DEFINIEER Definisies van sommige begrippe.
BELANGRIK Belangrike aspekte om van kennis te neem.
WENKE Om die begrippe beter te verstaan; om in die leerproses te help.
VIR DIE NUUSKIERIGES Aansporing om die inhoud na te vors of navorsing om algemene kennis uit te brei.
1
© Optimi
Jaarplan Eenheid
1
Les
Week
LES 1: Jy is ’n reënboog
1–2
LES 3: Onder my bed ...
5–6
LES 2: Waar wil jy woon?
3–4
LES 4: In die winkel
7–8
LES 5: Taai tongknopers
9 – 10
LES 7: Voor hulle vir ewig verdwyn
3–4
LES 6: Ware vriende
2
LES 8: Wees werklik, wees jouself
9 – 10
LES 10: Geheime skatte
1–2
LES 12: Boomhuise
5–6
LES 11: Vreemde vlieënde voorwerpe
3–4 7–8
LES 14: By die teater
9 – 10
LES 16: Besoedeling om ons
3–4
LES 15: Wonderhonde
1–2
LES 17: Die towertrui
5–6
LES 18: Vakansie!
7–8
Novembereksamen
9 – 10
Elke eenheid (dus elke kwartaal) is in ’n aparte boek.
© Optimi
5–6 7–8
LES 13: Grawe die geskiedenis op
4
1–2
LES 9: Speel met sintuie
Junie-eksamen
3
Handleiding 2/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
2
Datum begin
Datum voltooi
Handleiding 2/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Hallo! My naam is Zak. Ek gaan Afrikaans saam met jou aanpak!
• Vra die fasiliteerder as daar iets is wat jy nie verstaan nie. • Doen altyd jou huiswerk. • Soek in die woordeboek as daar ’n woord is wat jy nie verstaan nie. • Lees soveel as moontlik in Afrikaans.
3
© Optimi
Eenheid
2
Les 6: Ware vriende
Handleiding 2/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
EENHEID 2: Week 1 – 2
Leerdoelwitte In hierdie les gaan jy: • met ander gesels • na ’n storie luister en vrae beantwoord • taalspeletjies speel • ’n vertelling gee • hardop lees • ’n storie lees en vrae beantwoord • boodskappe lees • selfstandig lees • boodskappe skryf • ’n oorvertelling skryf • ’n storie skryf (verhalende opstel) • oor die besitlike voornaamwoord leer • woordsoorte oefen • nog reëls oor meervoud en verkleining leer • oor hulpwerkwoorde in die verskillende tydsvorme leer • oor die woordorde in sinne leer • nuwe idiome leer • punktuasie oefen
© Optimi
4
Handleiding 2/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
AFDELING 1
SECTION 1:
Eenheid
2
LUISTER EN PRAAT
Aktiwiteit 121: Gesels met ander
Interessante feit: Het jy al die idioom “meng jou met die semels dan vreet die varke jou op” gehoor? Dit beteken as jy slegte vriende het, word jy ook sleg. Hierdie les gaan oor ware vriende (true friends). Watter eienskappe soek jy in ’n vriend/ vriendin? Byvoorbeeld respek en eerlikheid. Skryf die eienskappe in jou werkboek neer. Gesels dan saam.
• • • •
Wie is jou beste vriend? Vertel meer oor hom/haar. Hoekom het ons vriende? Hoe moet ons ons vriende hanteer? Help ’n mens vriende omdat jy iets terugverwag (expect something in return)?
Kyk na die gedrag (behaviour) van vriende in die tabel. Hoe tree ’n goeie vriend en ’n slegte vriend op? Merk dit in die tabel. Goeie vriend
Gedrag 1.
Help mekaar.
3.
Moedig jou aan om die regte ding te doen.
2. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
10.
Slegte vriend
Vertel jou geheime vir ander. Skinder oor jou. Gee goeie raad. Jok vir jou.
Wil net die beste vir jou hê. Vergewe mekaar.
Bring die beste in jou uit. Maak jou hartseer.
5
© Optimi
Eenheid
2
Handleiding 2/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Aktiwiteit 122: Luister na ’n storie Luister na die storie wat die fasiliteerder lees. Jy mag tydens die tweede en derde lees notas maak. Beantwoord die vrae dan mondelings. 1.
Wat is die titel van die storie?
3.
Vertel kortliks waaroor die storie gaan (vertel dit kortliks oor). Dit moet in die regte volgorde wees.
2.
4. 5. 6. 7.
Wat is die twee vriende se name?
Wie moes die fluitjie in juffrou Jones se klas gaan haal?
Skryf een van Alex se emosies neer toe hy vir Jason sê dat dit nie reg is om die antwoorde te hê nie.
Waarom dink jy sê Alex dit is verkeerd en oneerlik om die toets se antwoorde voor die tyd te hê? Watter karakter word beskryf? 7.1 7.2 7.3 7.4
Dink dadelik dit is oneerlik om die toets se antwoorde te hê. Dink die toets se antwoorde sal help om sy punt te verbeter. Verleë oor sy gedrag. Hou sy vriend se geheim.
8.
Wat sê Alex is sy plig as Jason se beste vriend?
10.
Het een van jou vriende al iets gedoen wat oneerlik/verkeerd is? Wat het jy gedoen?
9.
Wat sou jy doen as een van jou vriende ’n toets se antwoorde voor die tyd in die hande kry? Dink mooi hieroor.
Bonus: Watter deel van die storie dink jy beeld die prentjie uit?
© Optimi
6
Handleiding 2/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Eenheid
2
Aktiwiteit 123: Gee ’n vertelling Het jy al goeie vriendskap teenoor iemand getoon? Of was iemand op ’n stadium ’n goeie vriend vir jou?
Vertel dit oor in ongeveer drie of vier sinne. Jy mag eers op papier beplan. Wenke vir ’n vertelling • • •
Skryf eers neer wat gebeur het (al is dit net sleutelwoorde). Vertel die storie in die verlede tyd (... het gesien). Skryf wat gebeur het in die regte volgorde.
Wie was daar?
Waar was dit? Wat het gebeur?
Hoe het ek gevoel?
Aktiwiteit 124: Speel ’n taalspeletjie Luister na die fasiliteerder se instruksies en speel saam.
Aktiwiteit 125: Lees hardop Lees die deel uit “Ware vriende” op die volgende bladsy hardop sonder om te oefen. Die fasiliteerder gaan vir jou sê hoe goed jy gelees het. 7
© Optimi
Eenheid
2
Handleiding 2/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Kriteria Het jy die woorde reg uitgespreek? Het jy vlot en met gevoel gelees? Het jy die leestekens gehoorsaam?
Punt (omkring) 1 | 2 | 3 | 4 | 5 1 | 2 | 3 | 4 | 5 1 | 2 | 3 | 4 | 5
Wenke vir hardop lees • • •
Spreek die woorde reg uit. Lees vlot en met gevoel. Gehoorsaam die leestekens.
Kyk mooi na hoe om die volgende uit te spreek: • Die tj in “fluitjie” klink soos ’n k – “flui-kie”. • “Erns” klink soos “êrens”, maar korter – “êrins”. “Juffrou Jones het haar fluitjie in die klas vergeet, toe vra sy dat ek dit gaan haal. En toe lê dié papier op haar tafel. Weet jy wat dit beteken?” Jason se opgewondenheid borrel oor. “Jason, dis die antwoorde van môre se Wiskundetoets! Dis nie reg nie,” sê Alex geskok en teleurgesteld in Jason. “Hoe bedoel jy? Dis die beste ding ooit! Jy weet hoe ek met Wiskunde sukkel en hoe sleg my punt vir die kwartaal sover lyk. Die antwoorde kan my mos help!” “Nee, vat dit terug na juffrou Jones se klas toe, nou dadelik.” Alex kyk met erns na Jason. “Dis oneerlik en verkeerd, en jy weet dit.” Woordeskat teleurgesteld (disappointed): ongelukkig omdat iets waarop jy gehoop het, nie gebeur het nie, of omdat iemand/iets nie so goed is as wat jy gedink/verwag het nie erns (seriously): om ernstig te wees
Vertalings fluitjie – whistle geskok – shocked
Aktiwiteit 126: Speel ’n taalspeletjie Luister na die fasiliteerder se instruksies en speel saam. © Optimi
8
Handleiding 2/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
AFDELING 2
Eenheid
2
LEES EN KYK
Aktiwiteit 127: Lees ’n storie Onthou jy nog die verskillende leesstrategieë? Pas die name by die regte beskrywing. Leesstrategieë soeklees
(pre-read) Waaroor gaan die teks as jy na die titel en prentjies kyk?
begripslees
vluglees
(skim) Lees vinnig (vlugtig) om ’n idee te kry van waaroor die teks gaan.
prelees
(scan)
(comprehension)
Soek spesifieke inligting en kyk uit vir ’n sleutelwoord.
Lees die hele teks deeglik om te verstaan.
Lees die titel van die storie op die volgende bladsy en kyk ook na die prentjies. Waaroor dink jy gaan die storie? Lees die storie dan.
• •
As jy sukkel om ’n woord uit te spreek, verdeel dit in lettergrepe. Oefen om die woord stadig te sê, en sê dit al vinniger totdat jy die woord mooi kan uitspreek. “Sjuut” (ook “sjt”) is ’n uitroep om stilte te vra (soos hush). Dit klink soos wat die woord gespel is. Dit klink of “skud” en “raad” met ’n t eindig. •
9
© Optimi
Eenheid
2
Handleiding 2/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Die beer en die twee reisigers Aangepas van ’n fabel deur Aesopus, deur Anrica Mills
Op ’n sonnige dag reis twee mans deur die woud toe ’n beer skielik in die pad voor hulle staan. Die mans steek in hul spore vas. Nie een van hulle wil eerste beweeg nie.
“John, sien jy dit?” fluister Dawie. “Sjuut, moenie beweeg nie! Natuurlik sien ek die massiewe beer!” probeer John saggies praat. “Ek gaan nie rondstaan en wag om die beer se middagete te word nie!” Dawie klim so vinnig as wat hy kan in die naaste boom en kruip weg tussen die takke en blare. “Dawie, hoe kan jy my alleen los?” John sien die beer begin nader kom en besluit die beste ding om te doen, is om plat op die grond te lê en te maak of hy dood is. Die beer loop stadig tot by John wat in die stof lê. Gelukkig het die beer reeds ’n paar sappige salms geëet, so hy snuffel net rond uit nuuskierigheid. John knyp sy oë styf toe, hou sy asem op en doen sy bes om te maak of hy dood is. Die beer snuffel-snuffel aan sy klere.
Klaar gesnuffel en verveeld met die “dooie” John, loop die beer tussen die bome en in die donker woud in, op soek na vrugte om te eet. Toe Dawie seker is dat die beer weg is, klim hy uit die boom. John staan op en skud die stof van sy klere af. Hy glimlag oor die noue ontkoming wat hy gehad het – hy weet hoe gelukkig hy is dat die beer hom niks aangedoen het nie. “So, wat het die beer vir jou gefluister?” grap Dawie. “Hy het eintlik vir my baie goeie raad gegee,” sê John. “Hy’t gesê ’n mens moet nooit saam met ’n vriend reis wat die pad vat sodra daar moeilikheid is nie!” © Optimi
10
Handleiding 2/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Eenheid
2
In die eerste storie in die les het jy die woord “nuuskierig” teëgekom. Wat dink jy beteken “nuuskierigheid” dan?
Woordeskat
steek in hul spore vas (idioom, freeze in your tracks): “in jou spore vassteek” beteken om skielik doodstil te staan die pad vat (uitdrukking, in konteks runs away): weggaan, verdwyn (ander betekenisse ook)
Vertalings woud – forest fluister – whisper massiewe – massive middagete – lunch die naaste – the nearest stof – dust sappige – juicy salms – salmon
snuffel – sniff hou sy asem op – holds his breath dooie – dead skud af – dust off die beer hom niks aangedoen het nie – the bear did nothing to him raad – advice moeilikheid – trouble
Gesels saam oor die storie. Jy kan die antwoorde daarna in jou werkboek skryf. 1.
Wat is die titel van die storie?
3.
Gesels oor die karakters, ruimte en intrige van die storie.
2.
Wie het die fabel oorspronklik geskryf? 3.1 3.2 3.3
Wat is die twee karakters se name? In watter ruimte speel die storie af? Vertel kortliks wat in die storie gebeur.
4.
Waarom dink jy het die twee vriende gefluister en nie hard gepraat nie?
6.
Waarom dink jy het John op die grond gelê en gemaak of hy dood is?
5. 7. 8. 9. 10.
Waarom het Dawie in die boom geklim?
Het die beer regtig iets in John se oor gefluister?
Wat sou jy doen as jy skielik ’n beer voor jou in die pad sien?
Was jy al ooit in ’n situasie waar ’n vriend/vriendin jou in die steek gelaat het (let you down) toe daar moeilikheid was? Dink jy Dawie is ’n goeie vriend of ’n slegte vriend? Gee ’n rede vir jou antwoord. 11
© Optimi
Eenheid
2
Handleiding 2/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Aktiwiteit 128: Beantwoord vrae Lees “Die beer en die twee reisigers” weer en beantwoord die vrae in jou werkboek. 1.
2.
Soeklees om die antwoorde te kry. Onthou, jy moet spesifieke woorde in die teks soek om die antwoord te kry. 1.1 1.2 1.3
Wie het in die boom geklim? Wat het die beer reeds geëet? Waarna het die beer gaan soek om te eet toe hy wegloop?
Sit die prentjies in die regte volgorde. Dit moet die storie van begin tot einde vertel.
2.1
2.3
2.2
2.4
3.
Gee ’n eienaam uit die storie.
5.
Watter opsies is voorbeelde van die woordsoorte wat gegee is? Skryf net die letters neer.
4.
Daar is twee voorbeelde van trappe van vergelyking in die oortreffende trap in die teks. Wat is hierdie woorde? 5.1
© Optimi
Hierdie woorde is byvoeglike naamwoorde. a) b) c)
sonnige, middagete, massiewe massiewe, sonnige, dooie massiewe, sappige, eintlik
12
Al drie woorde moet die woordsoort wees wat gevra word.
Handleiding 2/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
5.2
Hierdie woorde is selfstandige naamwoorde.
5.3
Hierdie woorde is werkwoorde.
a) b) c)
John, beer, snuffel beer, vinnig, Dawie beer, Dawie, woud
a) b) c)
reis, asem, is fluister, het, geëet fluister, stof, klim
Eenheid
2
6.
Soek in paragraaf 5 (wat begin met: “‘Dawie, hoe kan jy my alleen los?’”) na ’n woord met:
7.
Lees weer die sin: “Die beer snuffel-snuffel aan sy klere.”
8.
Wat is die woorde in Engels?
9.
Wat is die meervoud van “beer”?
10.
6.1 6.2
’n Kappie ’n Deelteken
7.1 7.2
Identifiseer die voornaamwoord in die sin. Watter soort voornaamwoord is dit?
8.1 8.2
sonnige pad
8.3 8.4
beer verveeld
Sit die sin oor in die verlede tyd: Op ’n sonnige dag reis twee mans deur die woud.
Aktiwiteit 129: Voornaamwoorde Jy het al oor persoonlike, onpersoonlike, besitlike en aanwysende voornaamwoorde geleer. Kan jy ’n voorbeeld van elkeen gee? nlike Persoo rd amwoo voorna
Onpersoonlike voornaamwoo rd
Besitlike rd voornaamwoo
13
Aanwysende voornaamwoo rd
© Optimi
Eenheid
2
Handleiding 2/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Jy leer nou oor die laaste soort voornaamwoord vir die jaar – vraende voornaamwoorde. Woordsoorte: Voornaamwoorde (pronouns) ’n Vraende voornaamwoord wys ’n vraag word gevra. wie
• • •
wat
waar
waarom
hoekom
? wanneer
watter
Daar is altyd ’n vraagteken aan die einde van die sin. Wat het die beer gefluister? Waarom los jy my alleen?
Daar is verskillende vraagwoorde – dit is vraende voornaamwoorde. • Wie • Wanneer (of hoe laat) • Wat • Waarom (of hoekom) • Waar • Watter
Onthou die 6 W’s.
Beantwoord die vrae in jou werkboek. 1.
Lees die paragraaf en voltooi die sinne met die regte vraende voornaamwoord. Kies uit die blokkie.
Op ’n sonnige dag reis twee mans deur die woud toe ’n beer skielik in die pad voor hulle staan. Die mans steek in hul spore vas. Nie een van hulle wil eerste beweeg nie.
2.
1.1 1.2 1.3 1.4 1.5
het deur die woud gereis? was die mans? het hulle gedoen? wou nie een van hulle beweeg nie? was die weer daardie dag?
waar wie waarom
hoe wat
Lees die paragraaf en identifiseer die soort voornaamwoorde wat onderstreep is. “Ek gaan nie rondstaan en wag om die beer se middagete te word nie!” Dawie klim so vinnig as wat hy kan in daardie boom. “Wat gaan jy doen, John?” vra hy vanuit die boom. Hy wonder of hulle veilig sal wees. Hy wil iemand probeer bel, maar hulle rugsakke is op die grond. 2.1 ek 2.2 hy 2.3 daardie
© Optimi
2.4 2.5 2.6
14
wat hulle hulle
Handleiding 2/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
3.
Maak jou eie sinne wat met die volgende woorde begin. 3.1 3.2 3.3 3.4
Eenheid
2
Wie Wat Waar Waarom
Aktiwiteit 130: Woordsoorte Teken ’n breinkaart oor al die woordsoorte in jou werkboek. Beantwoord die vrae dan in jou werkboek. 1.
Watter woordsoorte word beskryf?
2.
Lees die paragraaf en identifiseer die woordsoorte. Wees so spesifiek as moontlik.
1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9
Dit is woorde wat aksies aandui. Dit word in die plek van iemand se naam gebruik. Woorde wat die selfstandige naamwoord beskryf. Die name wat ons vir mense, plekke en dinge gee. Woorde wat meer oor ’n aksie vertel. Kort woorde wat die posisie van iets aandui. Hierdie woorde verbind sinne of sinsdele. Woorde wat getalle aandui. Dit word voor selfstandige naamwoorde gebruik om aan te dui of iets bepaald of onbepaald is.
“Dawie, hoe kan jy my alleen los?” John sien die beer begin nader kom. Gelukkig het die beer reeds ’n paar sappige salms geëet, so hy snuffel net rond uit nuuskierigheid. 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 2.10
Dawie hoe my sien die beer het paar sappige nuuskierigheid 15
© Optimi
Eenheid
2
Handleiding 2/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Aktiwiteit 131: Meervoud en verkleining In “Die beer en die twee reisigers” klim Dawie in die boom. Weet jy wat die verkleining van “boom” is?
Kyk na die reëls oor meervoud en verkleining van woorde wat op m eindig.
Skryf self die reël in die blokkie en maak ook die meervoude en verkleinings op die lyntjies. Meervoud en verkleining: Woorde wat op m eindig
besem –
Meervoud
Verkleining
duim – duime boom – bome arm – arms wurm – wurms
duim – duimpie boom – boompie arm – armpie wurm – wurmpie
besem –
kostuum –
kostuum –
Hoe maak ek die meervoud?
Hoe verklein ek?
Onthou, jy moet altyd die spelreëls in gedagte hou. Byvoorbeeld die een o wat wegval in “bome”. Beantwoord die vrae in jou werkboek.
1.
Voltooi die meervoud en verkleining van die woorde. Teken die tabel oor. 1.1 1.2
1.3 1.4 1.5
© Optimi
Woord duim dam vorm boom wurm
Meervoud duim__ dam__ __ vorm__ b__ __ __ wurm__
16
Verkleining duim__ __ __ dam__ __ __ __ __ __ vorm__ __ __ boom__ __ __ wurm__ __ __
