ร้อยธรรมคำ�สอนจากสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ร่วมถ่ายภาพแล้วเขียน ร้อยธรรมคำ�สอนใต้ภาพ แล้ว #instaDham ผ่าน Instagram และ Facebook เพื่อน้อมรำ�ลึกถึงพระกรุณา และร่วมเผยแผ่ธรรมะจากคำ�สอนขององค์สมเด็จพระสังฆราชาของไทย ๑. ที่เรียกว่าได้นั้น เป็นการเริ่มต้นของการเสียไป ๒. ไหว้พระด้วยใจทีเ่ คารพศรัทธาในพระรัตนตรัยสูงสุด ได้ผลดีแก่ จิตใจ ยิง่ กว่ายกมือไหว้พร้อมกับอธิษฐานปรารถนาสิง่ นัน้ สิง่ นี้ ๓. การให้ธรรมที่แท้จริง หมายถึงการทำ�ตนเองของทุกคนให้มีธรรม ไม่ต้องมีการแสดงออก เป็นการสั่งสอนด้วยวาจา ๔. เมื่อเราทำ�ความดีในวันหนึ่งๆ อยู่ทุกวัน จะตายวันไหนก็ดีทั้งนั้น ประเสริฐทั้งนั้น ๕. ทั้งสิ่งที่น่าหัวเราะ ทั้งสิ่งที่น่าร้องไห้นั้น เป็นทุกข์ทั้งนั้น เพราะ ทุกๆ อย่างนั้น ต้องเกิดต้องดับ ๖. ไม่ควรสร้างความสุขให้ตนเอง ด้วยการก่อความทุกข์ให้แก่คนอืน่ ๗. ผู้ที่ละได้ทั้งแพ้และชนะจึงจะได้ความสงบสุข ๘. ลมหายใจเข้าออกของทุกๆ คนนี้เป็นแหล่งบังเกิดขึ้นแห่งสมาธิ และปัญญา ๙. ภัยทีพ่ อ่ แม่ ญาติ ซึง่ เป็นทีร่ กั ลูกก็ชว่ ยกันไม่ได้ ก็คอื แก่เจ็บตาย ๑๐. ส่วนความดีชั้นเอก ก็คือความดีที่ชนะความชั่วของตนเอง ๑๑. บุคคลผู้ทรงปัญญาย่อมปฏิบัติกระทำ�จิตของตนให้ตรงได้ เหมือนอย่างนายช่างศรดัดลูกศร ๑๒. อาการที่ตั้งสงบอยู่ในภายใน รู้อยู่ไม่ออกรับ ดั่งนี้คืออุเบกขา ๑๓. อันรูปธรรม นามธรรมนัน้ แสดงความไม่เทีย่ งของตัวเองอยูท่ กุ ขณะ ๑๔. การเพ่งดูผู้อื่นทำ�ให้ตนเองไม่เป็นสุข แต่การเพ่งดูใจตนเอง ทำ�ให้เป็นสุขได้ ๑๕. อะไรดี อะไรชั่ว รู้ทั้งนั้น เรียกว่า ใช้ความรู้นั้นช่วยตนเองไม่ได้ ก็เพราะขาดความเคารพในธรรมที่รู้ ๑๖. ผู้ทำ�ความดี เหมือนผู้มีแสงสว่างอยู่กับตัว ๑๗. เมื่อเป็นเหตุการณ์ที่จะต้องเกิด ก็เกิดขึ้นจนได้ ๑๘. รักอยูท่ ไ่ี หนชังก็อยูท่ น่ี น่ั มีความใคร่อยูท่ ไ่ี หนความโกรธก็มอี ยูท่ น่ี น่ั ๑๙. ผลดีเกิดจากเหตุที่ดี ผลไม่ดีเกิดจากเหตุที่ไม่ดี ๒๐. สติจึงมีหน้าที่สำ�คัญ คือเป็นผู้เสนอเรื่องแก่จิตเพื่อพิจารณา ๒๑. ศีลก็เหมือนอย่างราก สมาธิก็เหมือนอย่างต้น ปัญญาก็เหมือน อย่างยอด เมื่อเทียบกับต้นไม้ ๒๒. จิตนี้ในขณะที่มีกิเลสกลุ้มกลัดอยู่นั้น เหมือนอย่างบ้านที่กำ�ลัง ถูกโจรปล้น หรือว่าอย่างบ้านที่หลังคารั่ว ฝนตกรั่วรด ต้องเปียก มอมแมม ๒๓. สำ�คัญมั่นหมายว่าเป็นตัวเราของเรานั้นหาได้มีไม่ มีสักแต่ว่า ธาตุดิน ธาตุน้ำ� ธาตุไฟ ธาตุลม และธาตุอากาศ ๒๔. ชีวิตนี้ย่อมมีความตายเป็นที่สุดเหมือนกันหมด ๒๕. สัจธรรมนั้นก็เป็นสิ่งที่เป็นอกาลิโกไม่ประกอบด้วยกาลเวลา ดำ�รงอยู่ไม่มีเบื้องต้น ไม่มีที่สุด ๒๖. การเรียนให้รู้ก็เพื่อปฏิบัติ ถ้าหากว่าไม่ปฏิบัติก็ไม่บังเกิดเป็นผล ทั้งในทางคดีโลกและทั้งในทางคดีธรรม
๒๗. จิตนี้เป็นธรรมชาติประภัสสรคือผุดผ่อง แต่เศร้าหมองไปเพราะ อุปกิเลสคือเครื่องเศร้าหมองที่จรเข้ามา ๒๘. ศีลสมาธิปัญญาทั้ง ๓ นี้ กับทั้งวิมุตติิอันเป็น ส่วนผลจึงต้อง อาศัยกัน เหมือนอย่างเป็นแผ่นดิน เป็นเท้า เป็นลำ�ตัว เป็นศีรษะ ๒๙. โลกคือหมูส่ ตั ว์ ซึง่ วนเวียน เกิด-แก่-ตาย จุตคิ อื เคลือ่ นออกจาก กายทีแ่ ตกสลาย อุปปัตคิ อื เข้าถึงภพชาติใหม่ ก็เป็นไปอยูด่ ง่ั นี้ ๓๐. ในขณะที่ยังมีอาสวะเป็นตะกอนก้นตุ่มอยู่ ก็ต้องทำ�ความดี เพื่อชำ�ระอาสวะ ที่เป็นตะกอนก้นตุ่มนี้ให้สิ้นไปโดยลำ�ดับ ๓๑. ที่ยึดถือกันอยู่ว่าสวยงามน่ารักน่าชมสะอาด นั่นก็เป็นเพียงยึด ในมายาของกาย ๓๒. พิจารณาละมายาเสีย มองเข้าไปเห็นสัจจะคือความจริง ซึ่งเป็น สิ่งที่ปฏิกูลไม่สะอาดไม่งดงาม ๓๓. ผม ขน เล็บ ฟัน หนัง เป็นสิ่งที่ปฏิกูลไม่สะอาดและไม่งดงาม เพื่อป้องกันใจไม่ให้บังเกิดราคะคือความติดใจยินดี ๓๔. ผิวพรรณที่อุตสาหะพยายามถนอมรักษาให้งดงาม มีลักษณะ ตรงกันข้ามกับความปรารถนาอย่างสิ้นเชิง เมื่อความตายมาถึง ๓๕. ปัญญาในธรรมนั้นต้องอาศัยจิตที่บริสุทธิ์ โดยมี ศีลเป็นที่รองรับ หรือเป็นพื้น ท่านจึงเปรียบศีล เหมือนอย่างแผ่นดิน ๓๖. อะไรก็ไม่ใช่เป็นของของตนทั้งนั้น แต่ว่ากรรมที่กระทำ�ไว้เป็น ของของตน ๓๗. ผิดศีลกันได้ต่างๆ เพราะกาม ๓๘. สังขารคือปรุงแต่งนี้ก็เป็นอาการของชีวิต ซึ่งต้องมีการปรุงแต่ง กันอยู่อย่างนี้ตลอดเวลา หยุดปรุงแต่งเมื่อไหร่ก็ตาย ๓๙. เมื่อไม่มองเห็นว่าเป็นทุกข์ก็ยังยึดถือทุกข์อยู่ ไม่ปล่อยทุกข์ เหมือนอย่างเมื่อกำ�ก้อนถ่านไฟไว้ในมือ ๔๐. มีธรรมะเป็นใหญ่ ไม่ใช่มีโลกเป็นใหญ่ ไม่ใช่มีตนเป็นใหญ่ แต่มีธรรมะเป็นใหญ่เป็นธรรมาธิปไตย ๔๑. ไม่รักเสียจนไม่รู้ผิดไม่รู้ถูก ซึ่งความรักเช่นนั้นไม่ใช่เป็นความรัก ที่เป็นเมตตา ๔๒. เมื่อมีสติกับปัญญามาเป็นกระจกส่องดูจิตของตนเอง ก็ย่อมจะ รู้จักจิตของตนเองว่าเป็นอย่างไร ๔๓. กามเป็นสิ่งที่ให้คุณน้อยแต่ว่ามีโทษมาก ๔๔. ตัณหา ความดิน้ รนทะยานอยาก ล้วนเป็นเครือ่ งเผาจิตใจทัง้ นัน้ ๔๕. ถ้าไม่เพียรเผากิเลสเสีย กิเลสก็ย่อมบังเกิดขึ้นเผาจิตใจของ บุคคลนั้นเอง ๔๖. ความรู้ว่าทุกคนเกิดมาแล้วต้องตายเป็นสิ่งที่เป็นคุณประโยชน์ ยิ่งใหญ่ ๔๗. เมื่อมีความผูกพันยินดีติดอยู่ ครั้นสิ่งที่ผูกพันนั้นแปรปรวน เปลี่ยนแปลงไป จึงต้องมีความทุกข์ ๔๘. สิง่ ใดชำ�รุดสิง่ นัน้ ได้ชอ่ื ว่าโลก สิง่ ใดทีด่ �ำ รงอยูส่ ง่ิ นัน้ ได้ชอ่ื ว่าธรรม