Wstęp Autora do wydania polskiego

ogólnej – obszaru teoretycznego i badawczego, który starałem się w UKSW odbudować – w życiu i działalności uniwersytetu.

We wspomnianym semestrze miała miejsce pamiętna data 10 kwietnia 2010 roku i wydarzenie, które wstrząsnęło współczesnymi losami Polski – katastrofa samolotu rządowego w Smoleńsku, na którego pokładzie znajdowała się delegacja lecąca na obchody 70-lecia zbrodni katyńskiej, z prezydentem Rzeczpospolitej Polskiej prof. Lechem Kaczyńskim na czele. Wśród ofi ar znajdował się również J.M. rektor UKSW ks. prof. Ryszard Rumianek. Pamiętam przewożone w czarnych limuzynach przez ulice Warszawy trumny z ciałami ofi ar, w szczególności wspomnianego Pana Prezydenta i Jego małżonki, oraz zgromadzone wzdłuż trasy tłumy warszawiaków, którzy stali w całkowitej ciszy i w ten sposób oddawali cześć najważniejszym osobom w państwie.

W poczuciu wielkiej wdzięczności i solidarności z Narodem Polskim chciałbym ofi arować to polskiego wydanie mojej pracy rektorowi UKSW, J.M. ks. prof. dr. hab. Ryszardowi Rumiankowi .

W niniejszym tomie rozdziały drugi i trzeci mają swoje źródła we wspomnianych powyżej warszawskich wykładach dla młodszych pracowników dydaktyczno-naukowych. Rozdział czwarty, w którym zaprezentowano wybrane stanowiska dydaktyczno-naukowe i ich rozwój w XX-wiecznej pedagogice niemieckiej, został nieco skrócony. W polskim przekładzie pominięto podrozdział drugi z wydania oryginalnego, bo mowa w nim o krytyce planów reform szkolnictwa w Niemczech. Ponadto w rozdziale piątym nie przetłumaczono części podrozdziału szóstego, w którym opisano wewnątrzniemieckie kontrowersje dotyczące nauczania przedmiotów przyrodniczo-matematycznych. Wszystkie pozostałe rozdziały są identyczne z wydaniem niemieckim.

Publikacja ukazuje się w Ofi cynie Wydawniczej „Impuls”, w serii podręczników akademickich „Pedagogika Nauce i Praktyce”, prowadzonej przez prof. dr. hab. dr. h.c. mult. Bogusława Śliwerskiego . Wydanie mojej pracy w tej serii traktuję jako osobiste wyróżnienie i honor, i jestem Panu Profesorowi za to bardzo wdzięczny.

Dziękuję również recenzentowi wydawniczemu, prof. dr. hab. Henrykowi Mizerkowi , za cenne uwagi i wskazania, które pomogły w nadaniu właściwego kształtu prezentowanym rozważaniom.

Na zakończenie dziękuję tłumaczowi – Dariuszowi Stępkowskiemu , który nie tylko przełożył moją książkę na język polski, lecz także zatroszczył się o jej opracowanie redakcyjne. Dziękuję mu za naszą intensywną współpracę w okresie warszawskim, kiedy to dane mi było poznać współczesną Polskę i nauczyć się doceniać Naród Polski.

Dietrich Benner Berlin, kwiecień 2020

Wstęp

Monografi a nie prezentuje uniwersalnego podejścia do przygotowywania i prowadzania lekcji ze wszystkich przedmiotów i w każdym typie szkół ani propozycji wielofunkcyjnej dydaktyki szczegółowej, którą można by się posługiwać na wszystkich przedmiotach należących do podstawy programowej kształcenia ogólnego. Jest to zarys ogólnej dydaktyki nauki. Opracowano w nim koncepcję umożliwiającą dalsze formułowanie dyrektyw dydaktycznych odnośnie do propedeutyki nauki w wyższych klasach ostatniego poziomu systemu kształcenia ogólnego i na pierwszych latach studiów wyższych. Odwołując się do wybranych paradygmatów nauki i typów wiedzy wykorzystywanych w nauczaniu szkolnym i akademickim, w książce położono powtórnie nacisk na zależności zachodzące między nauczaniem i uczeniem się. Pojęcie dydaktyki stosuje się w niniejszym opracowaniu zgodnie z rozumieniem sięgającym swoimi korzeniami starożytnej Grecji. W jego centrum sytuują się czynności nauczania realizowane przez osoby nauczające i przyswajania przekazywanych treści przez uczącego się. To ostatnie dokonuje się w ramach procesu uczenia się wspieranego i zapośredniczonego przez nauczanie i jest od tego ściśle uzależnione. Współcześnie projektowanie i realizowanie dydaktyki jako nauki o nauczaniu straciło status oczywistości. W wielu koncepcjach dydaktycznych – zarówno ogólnych, jak i szczegółowych (przedmiotowych) – zrezygnowano w ogóle z pojęcia nauczania jako centralnej kategorii. Koncepcje te defi niują siebie same jako teorie badające oraz analizujące dziedzinowe i ponaddziedzinowe uczenie się uczniów. Ta uwaga dotyczy nie tylko współczesnych projektów badawczych poświęconych nauczaniu–uczeniu się,