ENZİMLER
hastalık, A vitamini eksikliği ile giderilemez. Buna rağmen,
Canlılar; yapıtaşları olan hücrede yaşantılarını birçok meta-
D Bu özellik vitaminlerin sayıca az olmalarına rağmen canlı
bolizma reaksiyonları yaparak belli bir düzen içerisinde
hücredeki çok sayıda tepkimenin nasıl gerçekleştirildiğini
sürdürürler. Bu olaylarla cansızlardan ayırt edilirler.
açıklar.
aynı koenzim veya kofaktör birçok APO enzimle çalışabilir.
Metabolizma olayları kimyasal tepkimeler ve fiziksel değişimlerle gerçekleşerek meydana gelir. Biyokimyasal tepkimeler
Kimyasal bir tepkimenin başlaması için mutlaka bir miktar
ile biyolojik değişimlerin meydana geldiği canlı tepkimelerini
enerjiye ihtiyaç duyulur. İşte bu enerjiye aktivasyon enerjisi
‘enzim‘ adı verilen biyolojik katalizörlerle gerçekleştirirler. İşte
denir. Aktivasyon enerjisi genellikle ısıdır. Bu ısının kaynağı
bu nedenle hiçbir canlı enzimler olmadan yaşamınım sürdü-
ise canlıda ATP molekülüdür.
remez. Hücremizdeki bu enzimlerin temel yapısı ise proteindir. Enzimler yapısına göre iki çeşittir.
D Basit Enzimler
Tepkime sonunda enerji açığa çıksa dahi enerji verilerek
D Bileşik Enzimler (Holoenzim)
tepkimeye başlanır.
Enzim tamamen protein yapılı ise basit enzim adını alır.
Örneğin,
Bileşik enzimlerse; proteinle birlikte vitamin ya da inorganik
Solunum da enerji üretilirken tepkimenin başlaması içinde iki
moleküllerden oluşur. Bileşik enzimlerde, protein olan kısma
ATP lik enerji harcanır.
APO enzim denir. Tepkimenin aktif kısmı APO enzim kısmı-
Enzimler girdikleri tepkimelerde aktivasyon enerjisini düşüre-
Enzimin hangi maddeye etki edeceğini bu protein Olan Kısım Belirler. Yardımcı Kısım Tepkimeyi Tanıyamaz ancak kimyasal tepkimeleri katalizleyen kısımlardır. Bir başka
değişle
yardımcı
kısım
APO
enzimin
aktivatörüdür.
Eğer iki yapıda birbirinden ayrılırsa her iki birimde çalışamaz
www.unkapani.com.tr
dır.
rek tepkimeyi hızlandırırlar. Yine kimyasal tepkimelerden farklı olarak; canlı hücrede çok yüksek enerji kullanılamaz. Çünkü proteinler yüksek sıcaklıkta denatüre olur. Enzimlerin de temeli protein olduğuna göre yüksek sıcaklıkta bozulacaktır.
AKTİVASYON ENERJİSİ
hale gelir. Bileşik enzimlerin çalışabilmesi için yanlarında
…………………………
mutlaka yardımcı kısımlarının bulunması gerekir.
………………...
Bileşik enzimlerde yardımcı kısım organik veya inorganik
………………...……..
Enzimsiz aktivasyon enerjisi
molekül olmak üzere iki çeşit olabilir. Organik molekülse
Enzim varken aktivasyon enerjisi
Koenzim olarak adlandırılır. Koenzimlerin yapısında vitaminler ve AMP (adenozin mono fosfat) bulunur. REAKSİYON SÜRESİ
Örneğin, Hücrede önemli görevleri olan NAD, NADP, FAD, sitokrom gibi moleküllerde rastlanır. İnorganik molekülse de yardımcı kısma Kofaktör denir.
Enzimlerin hücredeki temel görevi aktivasyon enerjisini
Örneğin, ++
+
Ca ,K , Mg
++
düşürerek, tepkimenin hızlanmasını sağlamaktır. Enzimler gibi……..
reaksiyonları başlatmazlar. Başlamış reaksiyonunu aktivasyon enerjisini düşürürler.
Örneğin, Kofaktörü bütün canlılar hazır alırlar. Koenzimi ise otorotrof
o
İnsan vücudunda tüm tepkimeler 36-37 C de gerçekleşir.
canlılar (üretici) kendileri sentezlerler. İnsan dâhil diğer
Normal şartlarda laboratuarlarda yüzlerce santigrat derecede
heterotroflarda hazır alırlar.
olabilecek nişastanın yıkım tepkimeleri insan vücudunda
Bir bileşik enzim önüne gelen yardımcı kısımla kararsız bağ
düşük sıcaklık değerlerinde olur. Bu olayın nedeni enzimlerin
yapıp çalışamaz. Yalnızca bir çeşit koenzim veya kofaktörle
aktivasyon enerjisini düşürmeleridir.
çalışabilir. Yani C vitamini eksikliği nedeniyle ortaya çıkan bir
48