India perspectives sinhalese jan feb 2016

Page 1

bkaÈhd o¾Yk

30 jk fj¿u n ksl=;=j 1 n ckjdß-fmnrjdß 2016

ndndiySí Nsïrd´ wïfnoald¾g Wmydrhla

m%.;sh ldka;d ú,dis;d ks¾udK Ys,amSka

l,dj w;a ldKav uqøKhYs

ixjdoh úoHd nd,ka


fmdÜmqß bka È hdfõ meje;a ù ug ks h ñ; W;a i j cdhsmQ¾ idys;H W;aijh

f,dalh oi foiska tk f,dalfha úYsIag f,aLlhka iy Ñka;lhka cdhsmQ¾ idys;H W;aijh i|yd frdai k.rhg tlaldiq fjhs' fuu jif¾" Èk myl biõj ryiH;dj" ixl%uKh iy hd;%dlrK fjki jeks m%Yak .fõIKh lrkq we;' ljodo( ckjdß 21-25 fld;ek§o( cdhsmQ¾" rdcia:dka

lî¾ W;aijh

l,d f.daod l,d Wf<,

fuu W;aijh 15 jk ishjfia .=ma; RIs lúhdf.a m‚jqvh ms<snoj ck;dj w;r wjÈu;a Ndjh ks¾udKh lsÍu flfrys b,lal lrhs' jd¾;d Ñ;%mg ;sr.; lsÍu iy ta wkq.dó jk myiqlï iemhQ idlÉPd" iÔù ck ix.S;h iy l;kaor ieis fï ;=kaÈk biõfõ fldgila fõ' ljodo( ckjdß 7-10 fld;ek§o( uqïndhs" uydrdIag%

ix.S;h" k¾;kh" rx.Yd,dj" idys;Hh" ú§ lv" iskud" jevuq¿" oDYH l,d" kd.ßl ie,iqï" .Dy ks¾udK Ys,mh iy Wreu md .uka j, nyqrEfmalaIhla ujd mdhs' ljodo( fmnrjdß 6-14 fld;k§o( uqïndhs" uydrdIg%

ls,d rdhsmQ¾ l%Svd Wf<,

iEu j¾Ihl§u ¨‍êhdkdj l%Svd ldóka fj; .ukdka;hla f,i fiajh lrhs' f.dkqka" Tgqjka" iqkLhka" nQrejka iy wfkl=;a i;a;ajhka biõ lsysmhl§ iïmQ¾K lrk úfYaI uqyqka lsÍug idlaIs ms‚i ck;dj rdchsmQ¾ys ls,d fj; /iafõ' ljodo( fmnrjdß 4-7 fld;ek§o( ¨‍êhdkd" mkacdí

kjÈ,a,s f,dal fmd;a i,ams,

cd;sl fmd;a Ndr wruqo, u.ska ixúOdkh lrk" kj È,a,s f,dal fmd;a i,ams, ^tkaãví,sõît*a& ;ukaf.a mqia;ld,hg tla lr .ekSug fmd;aj,g wdorh lrkakkag wkkH wjia:djla msßkuhs' i,ams, w;r;=r idys;H iïuka;%K iy idlÉPd lsysmhla o ixúOdkh flf¾' ljodo( ckjdß 9-17 fld;ek§o( kjÈ,a,sh

bkaÈhdkq c,;, l%Svd Wf,< 2016

bkaÈhd c,;, l%Svd Wf,< Wmfoia" Ñ;%mg iy ix.S;h ud¾.fhka rislhkag c,;, me§ï ixialD;sh y÷kajd§ug b,lal lrhs' Wf<, yqfolau c,;, me§ï ms<sn| i|yd fkdj fydo ix.S;h iy W;aijY%Sfhka ieuÍu o fõ' ljodo( fmnrjdß 7-9 fld;ek§o( mQß" TäId


fmrjok bkaÈhdj wdpd¾h NSïrdfjda wïfíoald¾f.a 125 jk ckau ixj;airh ieuÍug ,l ,eyeia;s fjñka isák ksid" wms lS¾;su;a kS;s rpl iy od¾Ykslhdg fuu bkaÈhd o¾Yk l,dmh ;=< Wmydrh mqo lsÍug wjia:djla .kafkuq' mSä;hkaf.a .e,jqïlref.a uysuj;a odhdoh wkqf¾LKh lsÍu;a Tyqf.a wdKavql%u jHjia:d ks¾udKfhys ,d odhl;ajh Woa§mkh lsÍu;a Wmydr msgq w;ßka flfrhs' bï i,l=K fldgfia §" wms bkaÈhdkq wdKavql%u jHjia:dj ms<sn| l;d lruq" f,dalfha iajdêm;H cd;Ska w;r È. rpkh jk fuhska bkaÈhdj i;= iudÔh" ixialD;sl iy wd.ñl úúO;ajh ms<sn| wkkH oelau is;ays ;nd .ksñka" cd;s md,kh lsÍfuys;a Bg ud¾f.damfoaYkh iemhSfuys;a ,d wjfndaOd;aul iy .;sl jHqyrduqjla imhkq ,nhs' w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=udf.a uE; tlai;a rdcOdks ixpdrh bkaÿ - ì%;dkH iïnkaO;dj, 2 jk wÈhr ññKQ w;r bka cd;Ska fol w;frys iqúi,a Wmdh ud¾.sl iy f.da,Sh iudfhdackd;aul m%;sM,hla odhdo flfrkq we;' m<uq j;djg" wm%sldkq rgj,a 54 ysu kdhlhka iy ksfhdað;hka bkaÿ wm%sldkq ;=kajk ixio iuq¿j i|yd kj È,a,shg tla/ iajQh' yjq,aldß;aj msgq w;r" f,dalfha ke.S tk O%ej fol w;r kj Ôjh ljk iïnkaO;d i|yd ;dkh ieliQ biõj .ek wms l;d lrkafkuq' ft;sydisl k.rh" wurdj;sh" fkdfnda Èklska wdkaød m%foaYays w.kqjr jkq we;s fiau rfÜ m<uq yß; lafIa;% yqrenqyqá k.rh o jkq we;' m%.;sh fldgfia §" wms bkaÈhdkq kd.ÍlrK isyskfha fï B<Õ bï i,l=K Woa§mkh lruq' rdcia:dkfha ish¨‍u mQ¾j l=ur w.kqjr w;r ÿka.d¾mQrh ish f.ù.sh Y;l lsysmh ;=< .=ma;uh wkkH;dj /l f.k we;' fiahdrE oiqka fldgfiys § wms fuu l,d;aul fl<sìu w;aoelSug ld,h Tiafia w;S;hg hkafkuq' l,dj fldgfia §" f.da,Sh fj<|mf,a ku leghï fldg we;s W;=re i¿ ksuejqu iy w;a ldKav uqøKh Woa§mkh lrkakg hkafkuq' ixjdo msgq w;r" w;sYh iu¾: ks<s" úoHd nd,ka bkaÈhdkq iskud rislhkaf.a kerUqï leue;a; fjkia jQ whqßka ms<s.ekSug leue;a; olajhs" úp,khg m;a f;aud .Kkla Tiafia reÑl;ajh jeä fjñka fuu fjki ms<sìUq jk w;r weh yskaÈ iskud l¾udka;fha oYlhla iïmQ¾K l< whqre l;dnyg ,lafjhs'

bkaÈh

30 jk

d

o¾Yk

fj¿u

n ksl

=;=j 1

n ck jdß-fm nrjd ß 2016

úldia iajrema

ndndi wïfn ySí Nsïrd oald¾ g Wm´ ydrh

la

m%.; sh ldka; ks¾ud d ú,dis; K Ys d ,amSk a

l,dj w;a l dK

av uqø K

hYs

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

3

n

ixjd oh úoHd nd,k a

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


bkaÈhd o¾Yk

30 jk fj¿u n ksl; = j = 1 n ckjdß-fmnrjdß 2016

ixialdrl( úldia iajrema iydh ixialdrl( ksÅf,aIa älais;a úfoaY lghq;= wud;HdxYh ldur wxl 152, ta - wka;h, Ydia;%S Njka kj È,a,sh, 110001 bkaÈhdj ÿrl:k( 91'11'23388949, 23381719 *elaia( 91'11'23384663 fjí wvúh( http://www.indiandiplomacy.in Tnf.a m%;spdr $ úuiSï i|yd( osdpd2@mea.gov.in uelaiafmdaIqj¾ óähd .DDma bkaähd mqoa.,sl iud.u m%ldYl yd m%Odk fufyhqï ks,OdÍ( úldia fcdydß m%Odk úOdhl ks,OdÍ yd l<uKdldr wOHlaI( m%ldIa fcdydß úOdhl ixialdrl( fi!rí gkaLd m%Odk ld¾hd,h uelaiafmdaIqj¾ óähd .DDma bkaähd mqoa.,sl iud.u tall wxl Ô-0-ta, ìï uy," MIRA ixia:dms; ldur fldgia wxl 1 yd 2" BYaj¾ k.¾" u;=rd mdr" kj È,a,sh" 110065" bkaÈhdj ÿrl:k( +91.11.43011111, Fax: +91.11.43011199 CIN No: U22229DL2006PTC152087 Tnf.a m%;spdr $ úuiSï i|yd( indiaperspectives@maxposure.in úuiSï | MMGIPL i`oyd ÿrl:k( +91.11.43011111 *elaia( +91.11.43011199 www.maxposure.in

bkaÈhd o¾Yk wrdì" nydid bkaÿkSishd" bx.%Sis" m%xY" c¾uka" yskaÈ" b;d,shdkq" meIafgda" m¾ishka" mD;=.Sis" reishdkq" isxy," iamd[a[" fou< iy Ök NdIdj,ska m%ldYkh flf¾' bkaÈhd o¾Yk úldia iajrema, iu f,alï ^tlaiamS& iy ks, m%ldYl, úfoaY lghq;= wud;HdxYh (MEA), ldur wxl 152 “ta” l=¿K, Ydia;%S Njka, kj È,a,sh -110001 f.a m%ldYkhla jk w;r úfoaY lghq;= wud;HdxYh fjkqfjka m%ldYkh lrkq ,nkafka uelaiafmdaIqj¾ óähd .Dma bkaähd m%hsfjÜ ,sñgâ, (MMGIPL) tall wxl Ô-´-ta, ìï uy,, tïwhswd¾ta ixia:dmk ldur, fldgia wxl 1 yd 2, BYaj¾ k.¾, u:qrd mdr, kj È,a,sh - 110065, bkaÈhdj - úisks¡ bkaÈhd o¾Yk jirlg 6 jrla m%ldYhg m;a fõ¡ ish¿u ysñlï weúßKs¡ fuys m<jk ,sms” ie,iqï yd $ fyda PdhdrEm bkaÈhd o¾Yk ys wkque;sh we;sj Ndú;d l< fyda kej; ks¾udKh l< yelsh¡ MEA yd MMGIPL, úfYaI b,a,Sula fkdue;sj imhk ,o ksIamdok, w;a msgm;a, PdhdrEm, ie,iqï úksúoNdjh yd fjk;a oE j,g isÿjk ydks fyda mdvq ms<sn|j j.lshkq fkd,efí¡ iÕrdj ;=, we;s woyia w;HjYHfhkau MEA fyda MMGIPL ys woyia fkdjk nj i,lkak¡ tkak wm yd( http://www.facebook.com/MEA http://www.twitter.com/MEA http://www.youtube.com/MEA —bkaÈhd o¾Yk˜ msgm;a i|yd wdikak;u bka§h ;dkdm;s ld¾hd,h wu;kak¡

62


we;=<; 40

88

06

yjq,aldÍ;ajh

bka§h- tlai;a rdcOdks yjq,aldÍ;ajh 2.0 fj; msúiqua.....................................................06

yjq,aldß;ajh

bkaÿ - wm%sld ne£ï j, kj bÈß j<¨‍ is;shï.; lrñka...........................................14

Wmydrh

wdpd¾h NSïrdfjda wïfíoald¾f.a Ôú;h iy hq. hq. l;d......................................... 22

Wmydrh

úYaf,aIKd;aul ie,iqïlre................................... 28

bï i,l=K

ck;dj ksid, ck;dj Wfoid iy ck;dj úiska.................................................. 34

bkaÈhdfjys kd.ÍlrK .ufkys ;j;a tla jeo.;a ikaêia:dkhla................................58

fiahd oiqka l,dlrefjl=f.a fl<sìu........................................ 62

l,dj rcjdif,a isg ú,dis;d l+vdrï olajd....................... 72

l,dj úiañ;h ks¾udKh lsÍu, ldKavfhka ldKavh.............................................. 76

bjqï msyqï iqck;djfha wiajekakla........................................80

.fõIKh

wmQ¾j fohska msß ìula...........................................40

m%.;sh

mßmQ¾K ;=,kh igyka lsÍu......................................................... 48

m%.;sh

m%.;sh

bjqï msyqï YS; R;=jg fjkila..............................................86

ixjdoh ksoyi iy iudkd;au;dj msreKq f,djlg

iqúfYaIs fudaia;r ks¾udKldrshkas.............................51

jvd wka lsisjla úOdkd;aul fkdfõ....................... 88

ljrfha PdhdrEmh( fkdhsvd ys rdIag%Sh od,s;a fma%¾kd ia:d,a iy yß; WoHdkfha ld,lD;shla" wdpd¾h Nsïrd´ wïfnoald¾ úiska wdKavql%u jHjia:d flgqïm; ckdêm;s wdpd¾h rdfÊkaø m%idoa fj; ms<s.ekaùu ksrEmKh lrhs' mfilska isgf.k isákafka iS rdcf.damd,dpdß" mKaä;a cjy¾,d,a fkare" i¾od¾ j,a,íNdhs mdf;,a iy ujq,dkd wíÿ,a l,dï widoa

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

5

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldÍ;ajh

bka§h- tlai;a rdcOdks yjq,aldÍ;ajh

2'0 fj; msúiqu

tlai;a rdcOdksh fj; kf¾kaø fudaä uy;df.a ixpdrh ;SrKd;aul iïnkaOh Tm oeuQ w;r cd;Ska oajhh w;r wd¾Ól in|;d o kejqï lrk ,§ joka | udksIa pdkaoa

bka§h Ocfha j¾Kj,ska iqieÈ ì%;dkH iaudrl" rdclSh .=jka yuqod rla; B;, n,ldfha ;eô,s" iqÿ yd fld< j¾K uqiq ixo¾Ykh" ì%;dkH w.%dud;H fâúâ leurka uy;df.a ks, ksjdvq ksfla;kfha /hla .; lsÍu" tx.,ka; /ðK iuÕ Èjd wdydrh .ekSu yd ì%;dkH md¾,afïka;=j ;=< bka§h w.%dud;Hjrfhl= úiska l< m<uq l;dj" fï w.%dud;H kf¾kaø fudaä uy;d ì%;dkHh ;=< fkdjeïn¾ 12-14 olajd l< ixpdrh Tma kexjQ úfYaIdx. iuyrls'

oelau m%ldYh flfiafj;;a th yqÿ ixfla;hla muKla fkdùh' f,dj mer‚;u yd úYd,;u m%cd;ka;%jd§ rdcH foll w.%dud;Hjreka fofofkl=" ,kavkfha wxl 10" vjqkska ùÈfha l< idlÉPd —kùk jQ" úúO jQ" .;sl jQ yd m%Odk jQ f.da,Sh pß; folla f,i tu forfÜ Yla;Ska j¾Okh lrk 21 jk ishjfia bka§h - t'rd iïnkaO;djh i|yd w;aje,a imhk ,§' fuu idlÉPd ;=<ska ;j;a wkqIdx.sljQ m%;sM, .Kkdjlau we;s jQ w;r" bkaÈhdfõ§ ksmojkak yd yqrenqyqá k.r hk bka§h cd;sl ie,iqï ;=< ì%;dkHfha N+ñldj mq¿,a lr.ekSu" wd¾Ól iïnkaO;d kejqï lr.ekSu" jvd úia;D; wdrlaIl

bkaÈhd o¾Yk

n

6

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


,kavkfha uy;aud .dkaë ms<srej bÈßmsg bka§h w.%dud;H kf¾kaø fudaä uy;d yd ì%;dkH w.%dud;H fâúâ leurka uy;d

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

7

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldÍ;ajh

,kavkfha fgIß lajdâr.,a ys mej;s ks, ms<s.ekSfï W;aifha§ w.%dud;H fudaä uy;d wdpdr fm<md,sh ksÍlaIKh lrñka

—bkaÈhdfõ igkaldóka fndfydauhla ;u .uk werUqfõ ì%;dkH wdh;k ;=<hs' tu oajdr w;ßka .uka l< wm w;r kùk bkaÈhdj f.dvke.s mKaä;a cjy,a,d,a fkare yd wdpd¾h ukafudayka isx hkd§kao isákjd— bka§h w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud

bkaÈhd o¾Yk

n

8

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


m%Odk m%;sM,

yjq,aldÍ;ajhla we;s lr.ekSu" n,Yla;s yd ld,.K úm¾hdi ms<sn|j iajdëk yd taldnoaO m%ldY ksl=;a lsÍu yd f;jk f,dj ;=< yjq,aldÍ;ajh ms<sn|j jk wNsu;hka m%ldY lsÍu hkdÈh we;=<;a úh' taldnoaO m%ldY yd iajdëk oelau m%ldY ;=<ska wd¾Ól ixj¾Okh" jHdmdr" wOHdmkh" olaI;d" kfjHda;amdok" fi!LHh" úoHdj yd ;dlaIKh ixialD;sh ms<sn| nyqúO jQ yjq,aldß;ajhla f.dvk.kq ,eì‚'

tlai;a rdcOdksh fj; jir kjhlg miq lrk ,o bka§h w.%dud;H ixpdrh u.ska ;SrKd;aul iïnkaO;djhla Tma kexjqKq w;r wd¾Ól yd Wml%ñl .uH;djhka kejqï úh' fuh kdhlhka fofokdf.au nyqúO taldnoaO m%ldY yd l:d ;=<ska fmkS .sfhah' m%;sixialrKh l< tlai;a cd;skaf.a wdrlaIl uKav,fha iaÓr wiqkla i|yd bkaÈhdfõ wfmalaIl;ajh fjkqfjka yd kHIaál iemhqïlrejka lKavdhu we;=¿ f,dj m%Odk;u kHIaÀl ks¾hd; lsÍu l,dmj, idudðl;ajh .ekSu fjkqfjka ì%;dkHh ish iyh ,ndfokq we;' ;u kejqï jQ yjq,aldÍ;ajfha kj wÈhrla i,l=Kq lrñka bkaÈhdj yd ì%;dkHh isú,a kHIaál iyfhda.s;d .súiqu w;aika l< w;r tu.ska jir .Kkdjl idlÉPd uqÿka muqKqjd .kq ,eì‚' fuu .súiqu u.ska kHIaál m¾fhaIK yd wdrlaIdj ms<sn| lafIa;% ;=< jvd jeä iyfhda.s;djhla il%sh flfrkq we;' —isú,a kHIaál .súiqï iïnkaOj tlÕ;djhlg meñŒu wmf.a wkHfdkH úYajdifha yd ld,.=K úm¾hdij,g tfrysj igka lsÍfï wêIaGdkhkaf.a ixfla;hlao fõ'˜ fudaä uy;d m%ldY lf<ah' bka§h tlai;a rdcOdks iïnkaO;d Wiia lsÍug yd mßj¾;kh lsÍug .kakd ,o ;SrKhka w.%dud;H uÜgfï iuq¿ meje;aùu yd ihsn¾ wdrlaIdj" ;%ia;jdohg tfrys ùu yd iuqø wdrlaIdjo we;=¿j wdrlaIdj iïnkaO iyfhda.S;djh ;r lrk kj wdrlaIl yd cd;Hka;r wdrlaIK yjq,aldÍ;ajhla ;yjqre lr.ekSug .kakd ,o mshjr u.ska jvd;a biau;= jk nj oelau m%ldYh u.ska ;yjqre fõ' fï ikao¾Nh ;=<§ ;%ia;jdohg tfrys taldnoaO m%ldYh Yla;su;a jQ w;r cd;Hka;r ;%ia;jdoh ms<sn| úia;D; iïuq;sh ms<sn|j blauka wjika ;SrKhlg t<öfï ì%;dkH W;aidyh i,l=Kq lrk ,§' tu.ska 2008 fkdjeïn¾ ui uqïndhsys§ t,a,jQ m%ydrfha wmrdOlrejka kS;sh yuqjg f.k tk njo wmrdOlrejkag okajk ,§' —whstiawhst,a" w,a lhSvd" ,dIl¾ -b- ghSnd" ysiaí W,a uqcys§ka" yldkSia jeks lKavdhï yd ta wdY%s; lKavdhïo

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

9

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldÍ;ajh

w.%dud;H fudaä ue;s;=ud ,kavkfha fojk t,sin;a /ðk uqK .eiS

bkaÈhd o¾Yk

n

10

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


we;=¿ ;%ia;jd§ cd, fj; we;s ish¿ uQ,Huhh yd Wml%ñl iyfhda. úkdY lsÍug Tjqka lghq;= lrkq we;˜ hkqfjka ksfõokfha i|yka fõ'

jHdmdr rdfcHdamdh

yd uqïndhsj, jHjidhl;aj ;r flfrk mshjrla fjkq we;' fid,sy,aj, we;s c.=j¾ ,Ekaâ frdaj¾ ^fÊt,awd¾& wx.kh fj; fudaä uy;d l< ixpdrh u.ska kj wd¾Ól Yla;s m%Njhla ixfla;d;aul jkafka" th tlai;a rdcOdksh ;=< bka§h iud.ula úiska lrk ,o úYd,;u wdfhdackh ùu yd tlai;a rdcOdksfha úYd,;u mqoa.,sl wxYfha fiajHhd ùu fya;=fjks' jd‚cuh .súiqï ;=< iag¾,sx mjqï ì,shk 3'2 l jákdlï iys; msßisÿ n,Yla;s meflach yd taldnoaO m¾fhaIK jevigyk wvq ldnka j¾Okhla fj; ixl%uKh ùfï fm<Uùu i|yd iyh ùfï ì%;dkH N=ñldj biau;= lrhs'

fï ksid w.%dud;H fudaäf.a ixpdrh bkaÈhdkq tlai;a rcOdks iïnkaO;d wÈhr 2'0 fj; msúiqula iksgqyka lrk w;r tu.ska im%d‚l jQ wd¾Ól in|;d jvd W;a;=x. jQ Wml%ñl yd f.da,Sh iïnkaO;d yd uqyqfjkq we;' jHdmdr fõÈldj ;=< fjdvdf*dakays iag¾,sx mjqï ì,shk 1'3l wdfhdackho we;=¿j iag¾,sx mjqï ì,shk 9'2 la olajd jk mqoa.,sl wxYfha wdfhdack m%udKhla ,nd.kakd ,§' fuu.ska rlaIK ixialD;sl iïnkaO;djh fiajh" uQ,H" fi!LHdrlaIK yd n,Yla;s ixialD;sh" jHxck yd pdhs hkd§ lafIa;% we;=¿j nyqúO wxYhka ;=< w.%dud;H fudaäf.a ixpdrh bkaÈhd - t'rd' ì%;dkH iud.ïj, odhl;ajh yjq,aldß;ajh ms<sn| ó,Õ jeäjkq we;' fjdvdf*daka mshjr úoyd olajk w;r fuu bkaÈhdj ;=< u.ska lrkq ,nk iag¾,sx mjqï iïnkaO;djh-f,dj m%Odk;u úYd,;u Ô ì,shk 1'3l wdfhdackh b;d yjq,ldß;ajhla njg m;afõ' 20 wdfhdaclhd jeo.;a jkafka tu.ska ì%;dkH Wml%ñl yd wd¾Ól lafIa;% jkafka tlai;a jHdmdßl m%N+ me,eka;sh ;=< ;=< m%;sM, oelSug hï l,la rdcOdksh jk bkaÈhdfõ l;dkaorh fjkia .; jkq we;s w;r kj woyia w;r tys iuqÉÑ; lsÍug wjia:dj ,efnk neúks' yd ks¾udKYS,s;ajh iu. wdfhdackh wdfhdack u.ska cd, mq¿,a iïnkaO;djh Tma kxjkq iag¾,ska mjqï lsÍu" W;afYa‚.; lsÍu" kj we;af;a mqoa., in|;d yd ì,shk 22 ls ;dlaIKh yd o;a; uOHia:dk ixialD;sl in|;d u.sks' ia:dms; lsÍu isÿfjkq we;' ì%;dkH ;=< isák ñ,shk bkaÈhdfõ úYd,;u Ô - 20 wdfhdaclhd 1'7 l Yla;su;a bka§h m%cdj fï i|yd jkqfha tlai;a rdcOdksh jk w;r iag¾,sx md,ula jkq we;' fjïí,s l%Svdx.kh ;=< mjqï ì,shk 22la jk th bkaÈhdj ;=< meje;ajQ wdl¾YŒh mQcd W;aijhg meñ‚ hqfrdamd ix.ufha taldnoaO wdfhdackhg;a ì%;dkH w.%dud;Hjrhd wkdjels olajd jvd jeäh' bkaÈhdj ;=< f;jk úYd,;u isáfha ì%;dkH - bkaÈhdkqfjla ì%;dkHfha Rcq úfoaY wdfhdack uQ,dY%h jkqfha tlai;a w.%dud;H jk Èkh jeä wE;l fkdjk rdcOdksh jk w;r tlai;a rdcOdksh ;=< njhs' bka§h kdhlhdg ijka §ug yd f;jk úYd,;u Rcq úfoaY wdfhdackhkaf.a cd;Ska oajfhys ixialD;sl in|;dj ieuÍug uQ,dY%h jkafka bkaÈhdjhs' ÿïßh ud¾. meñ‚ 60"000 la muK jQ bkaÈhdkqfjda th há;, myiqlï i|yd ,kavka fldgia bms,S hk m%S;sfhka wid isáfhdah' ì%;dkH fjf<|fmd, ;=< oelaùug remsh,a ne÷ïlr md¾,sfïka;=j ;=< fudaä uy;d l< l;dfõÈ ksl=;a lsÍug .kakd ,o ;SrKh ,kavka bka§h yd ì%;dkH ck;djf.a msìfoñka

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

11

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldÍ;ajh

jfï( ,kavkfha fjïí,s l%Svdx.kfha§ w.%dud;H fudaä uy;d bka§h m%cdj wu;ñka¦ my<( w.%dud;Hjrhd fif,ys,ays c.=j¾ ,ekaâ frdaj¾ ^fÊwd¾t,a& ksIamdok tallh krUhs

bkaÈhd o¾Yk

n

12

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


by< isg Trf,daiq uqyqKf;a Èidjg( ,kavkfha fjïí,s l%Svdx.kfha§ fudaä uy;d ms<s.ekSug me;s ixialD;sl jevigyk¦ bka§h w.%dud;H jrhd fjïí,s l%Svd.kfha§ bka§hhka iu.¦ t'rd' ;=< bka§h ldka;djka ^whst,ahQ& lKavdhula úiska fudaäs uy;dg talsh;ajh yd nyqúO;dj ms<sn| m‚jqvh /.;a j¾Kj;a fl%dia í,ekalÜgqjla ms<s.kajñka

tk ixialD;sl in|;djh ms<sn|j i|yka uy;aud .dkaêf.a ms<srejg w.%dud;H fudaä lr isáfhah' ;jÿrg;a Tjqka ì%;dkHhkao mqfcdamydr oelaùu yd wdpd¾h Nsïrdfjda bkaÈhdkqjkao nj lsu wiSre jk ,laIK wïfíoald¾ iaudrlh újD; lsÍu ;=<ska fndfyduhla ;sfhkjd' bkaÈhdfõ foYmd,k yd iudc WodyrKhla f,i c.=j¾ fyda úuqla;sh ms<sn| .uk ;=< ì%;dkH iafldÜ,kaâ hdâ" nDlafndkaâ iïnkaO;djh biau;= flf¾' bka§h tlai;a f;a fyda uf.a ñ;=re keiS.sh fjïí,s l%Svdx.kfhaÈ rdcOdks .=,dï kka idñjrhdf.a jHxckh fudaä uy;d l< l;dj ;=< iïnkaO;d oelaúh yelshs"— fudaä mejiSh' fÊïiafndkaâ" nDDlafndkaâ Yla;su;a fjñka 2017 jif¾È bkaÈhdj yd yd rems fndkaâ hkdÈ jQ forg kj Èidjlg ì%;dkHh w;r we;s .eUqre w;r iïnkaO;d j¾Okh lrk .uka lrhs ixialD;sl ne¢ï yd bkaÈhdfõ iqúfYaI jQ ixialD;sl yd jHdmdr 70 fjks ixj;airh ieuÍug iïnkaO;d ms<sn|j fufkys t'rd'- bka§h ixialD;sl jirla ixúOdkh lf<ah' forg w;r yqjudre flreKq jákdlï lrk njg w.%dud;Hjreka fookd m%ldY ;=< mj;sk nyqúO jQ in|;djh yd ke.S tk lsÍuo jeo.;a lreKla úh' ì%;dkH wNs,dIhka wkd.; f.da,Sh lekajih ;=< md¾,sfïka;=jg msg;ska w¨‍;ska ;kd we;s ukrï jQ rEm f.dvkxjkq we;'

uksIapdkaoahkqbkaÈhdj ,shhscd,fha ^www.indiawrites.org& cd;Hka;rlghq;=, ke.Stkn,fõ. Ydbka§hl;dj u; flakaøjQúoHq;aiÕrdfõm%Odkixialdrljrhdh

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

13

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldß;ajh

bkaÿ-wm%sld ne£ï j, kj bÈß

j<¨‍ is;shï.; lrñka bkaÿ - wm%sldkq ixio iïfï,kfha f;jeks ixialrKh wm%sldkq uydoaùmh iu. bkaÈhdfõ ixj¾Ok yjq,aldß;ajfha igyka jQ j¾Okh ÿgqjdh joka | udksIa pdkaoa

ì,shk follg jeä ck;djlf.a yjq,aldß;ajfhka hq;a b;sydi iy tlg ne£ we;s isysk iaurKh lrñka" bkaÿ wm%sldkq ixio iuq¿fõ ;=kajeks ixialrKh —weoys,af,a Y=oaO ix.dhkd— iy is;a jiÕ lrk nyqudOH ld¾hidOkh iu.ska f,dalfha ke.S tk O%ej folla w;r iïnkaO;dj,g kj Ôjhla foñka kj È,a,sfha § wdrïN úh' yjq,aldß;aj wkd.;hl —tla .eiaula" tla ßoauhla iy tla oelaula— f,i ixlaIsma; lrñka" nyq úO YlH;d iu. WfoHda.hla we;s lrñka fla,fnda.a wm%sldkq .S;h iu. tlg uqiq flreKq ffjÈl iÊCOdhkd flre‚' úúO wxYj,ska ;=kajk ixio iuq¿j wkkH jk w;r th m<uq j;djg ish¨‍u rgj,a 54 f¾ kdhlhka iy ksfhdað;hka bkaÈhdfõ § tl ;eklg f.fk tk ,§' Tlaf;dan¾ 26-29 iuq¿j" rdcH$wdKavq kdhlhka 41 fofkl=f.ka ieÿï .ks;a§" bkaÈhdkq j¾Ok l;dka;rh wm%sldkq 2063 kHdhm;%h iu. ikays¢hd lrñka wfkHdkH mqk¾Ôjkfha —.;sl iy mßj¾;kSh kHdhm;%h— la wkdjrKh ú‚' w.%dud;H fudaä ue;s;=ud iuq¿jg imeñ‚ wm%sldkq kdhlhska ish¨‍ fok iu.u mdfya oaùmd¾Yaúl yuqùïj, kshef,kq ;=kajk ixio

bkaÈhd o¾Yk

n

14

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


iuq¿j w;r § oel .kakg ,enq‚' oekqï md,ula lsÍug bkaÈhdfõ iy wm%sldfõ fmdÿ .uk f.dv ke.Su iy ck;d ck;d iïnkaO;dj Èß il%ShlrKh lrk yjq,a lr .kakd woyia .ekaùu b,lal lr .;a jeo.;a uQ,drïN /ila j, Yla;su;a wkqjdohla iy {d;s;aj isysk Bg fmrd;=j t<sng w;r tajd ixialdrlf.a wjOdrKh lf<ah' —wo udkjhdf.a ;=fkka ixioh iy wOHdmkfõ§kaf.a ixioh ;=<ska foll isysk tla mshiaila hgg tlaù we;' wo ms<sìUq úh' wm%sldj iu. fuu ;shqKq we;=<; ì,shk 1'25 la jk bkaÈhdkqjkaf.a yo .eiau uKav, kshe,Su" t<öug kshñ; ld,fha§ h<s iy ì,shk 1'25 la jk wm%sldkqjkaf.a yo .eiau ke.S isák uydoaùmh iu. m%Odk tlu ßoauhla njg m;aj we;"—Tyq iy iudk yjq,alrejl= ùfï kdhlhka wu;d mejiSh' —wm bkaÈhdkq wNs,dIh ix{d lrñka" iuDoaêu;a" taldnoaê; iy tlai;a Tlaf;dan¾ 26-29 wd¾Ól" ixj¾Ok iy Wmdh ud¾.sl wm%sldjla ms<sn| Tnf.a oelau iuq¿j wfkHdkH hk wxY we;=¿j" uQ,sl lafIa;%j, fjkqfjka wmf.a iyfhda.fha mqk¾Ôjkfha bkaÿ wm%sld yjq,aldß;ajh uÜgu by<g kxjkq we;"— Tyq —.;sl iy W;afY%a‚.; lsÍug jk bkaÈhdkq wjOdrKh lf<ah' mßj¾;kSh rcfha wjfndaOd;aul ie,iqu kHdhm;%h— la wjOdrKh lrk ,§' jeäÈhqKq l< ixj¾Ok wkdjrKh l<dh

yjq,aldß;ajh

wka;¾iïnkaê; isysk iuq¿j mQ¾K;ajhg m;ajk wjia:dfõ Tyqf.a l;dfõ§" w.%dud;H fudaä ue;s;=ud tlsfkldf.a j¾Ok l;dka;rfha yjq,alrejka fjñka úldYkh jk f.da,Sh ks¾udKlrKh m%;sú,di.; lsÍug iy kj wjia:d ks¾udKh

iuq¿j" Odß;d f.dvke.Su" wdOdr uQ,Hh iy udkj iïm;a ixj¾Okh hk ;%s;ajh jgd uqLH lrk" uydoaùmh iu. bkaÈhdkq ijx¾Ok yjq,aldß;ajfha igyka jQ jeäÈhqKq ùula ÿgqjdh' w.%dud;H fudaä ue;s;=ud" fvd,¾ ñ,shk 100 l bkaÿ wm%sldkq ixj¾Ok wruqo,

bkaÈhd ckm;s wdpd¾h m%kdma uqL¾ð ksfhdað; lKavdhfï kdhlhka iy wm%sldkq cd;Skaf.a l,;%hka iu. kj È,a,sfha 3 jk bkaÿ wm%sld ixio iuq¿fõ §

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

15

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldß;ajh

iy fvd,¾ ñ,shk 10 l bkaÿ wm%sldkq fi!LH wruqo,la we;=¿ fvd,¾ ñ,shk 600 l m%odk iyfhda.hg w;sf¾lj" fvd,¾ ì,shk 10 l Kh iykdOdrhla wm%sldj fj; ksfõokh lf<ah' t<fUk mia j¾Ifha§ ^2020 olajd& l%shd;aul lsÍug kshñ; jHdmD;s i|yd uq¿ uQ,H m%;s{dj miq.sh iuq¿ jdr fol mqrd bkaÈhdj úiska m%odkh lrk ,o Kh iykdOdr m%udKhHka fo.=Khlg;a jvd jeäh' uQ,H m%odkfha úi¾ck úia;rh Kh iykdOdrh bkaÿ wm%sldkq ixj¾Ok wruqof,ka iy m<uq jrg lem lrk ,o fi!LH wruqof,ka fjka lrk kj wÉpq wdlD;shla fhdackd lrk w;r wm%sldj ;=< fmdÿ fi!LH há;, myiqlï wdOdrlrKh i|yd jk iSud i,l=Kq lrkq ,nhs' fvd,¾ ñ,shk 100 l uqo,la mqyqKq wdh;k msysgqùu iy bkaÿ wm%sldkq ixj¾Ok iyfhda.s;dfõ m%o¾YkSh jHdmD;s i|yd Ndú; flfrkq we;s w;r wm%sldkq ix.uh iu. tk jif¾§

uqÿfka( ;=kajk bkaÿ wm%sld ixio iuq¿fõ wud;H uÜgfï yuqfõ§¦ by<( iudrïNl ieish

bkaÈhd o¾Yk

n

16

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


Èh;a lsÍug kshñ; l%shdldÍ ie,iqula wkqj wjidkhla flfrkq we;'

;reK md,u f.dvke.Su iuq¿j" wm%sldfõ iy bkaÈhdfõ jvd;au msú;=re iïm; ixj¾Okh lsÍu i|yd kj udj;a újD; l<dh - fkd;ld yeßh fkdyels ;reK ck.yKh" wjqreÿ 23-35 w;r jhia ldKavhg we;=<;a jk .yKfhka ishhg 60 lg jeä m%udKh' w.%dud;H fudaä ue;s;=ud" wm%sldfõ ckúldY fnÿu ;=,kh lsÍfï § thg iyh ms‚i bkaÈhdfõ miqfkdnisk lemùu wjOdrKh lf<ah' fuh t<fUk mia j¾Ifha§ wm%sldkqjka i|yd YSIH;aj 50000 lg jeä .KKlska fo.=K lsÍug jeäfhka ms<sìUq lrk ,§' tfukau" bkaÈhdj" iuia; wm%sldkq B- cd,h" j¾;udkfha wm%sldkq rgj,a 48 la iukaú; jk ¥r-ffjoH iy ¥r-wOHdmk ioyd jk äðg,a iïnkaOk jHdmD;sh ks¾jpkh lrk moh" úoeySug o ;SrKh l<dh'

wd¾Ól ne£ï( oKav tieùu ;=kajk ixio iuq¿j" l,dmSh iy f.da,Sh iemhqï odu" há;, myiqlï ixj¾Okh iy l,dmSh taldnoaO;djh úIhfhys wm%sldfõ

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

17

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldß;ajh

taldnoaO;djh b,lal lsÍu u.ska bkaÿ ms<sn| m%;s{d l<dh' lDIsl¾uh m%Odk b,lal wm%sldkq wd¾Ól yjq,aldß;ajfhys úIhh m:h lafIa;%hla f,i y÷kdf.k we;s neúka" úYd,kh l<dh' wm%sldkq l¾udka; l,dmfha wm%sldkq kdhlhka úiska bkaÈhdkq m%ùkhkaf.a l=i,;d ixj¾Ok tall msysgqùug bkaÈhdkq iy ;dlaIKfha úYd, ld¾h Ndrhla i|yd jHdmdr Èßu;a lsÍu u.ska n,dfmdfrd;a;= m< fjoa§" rfÜ fmdÿ fm!oa.,sl yjq,aldß;ajh wdydr l¾udka;h mqnqÿjd ,Sfï m%j¾Okh lsÍu lemùu" m%;sm;a;s úi,a mrud¾:h iu.ska wm%sldfõ bkaÈhdj" iuia; iïmdolhkag bkaÈhdfõ wd¾Ól yß; úma,jhla Èßu;a lsÍfï wm%sldkq B- cd,h" kshe,Su wm%sldj ;=< yqfolau kshe,S isáfhah' äðg,a iïnkaOk ,dN bmehSu iy kj fj<|m, jHdmD;sh wdl%uKh lsÍug jvd w.h tla ks,a úma,jh ks¾jpkh lrk lsÍu iy mqyqKqj u; b,lal bkaÈhdfõ iy wm%sldfõ iduqøSh moh" úoeySug o lsÍug wjYH lr we;s mßÈ" wdrlaIdj iy kdjql w.hhka ;SrKh l<dh úfYaIfhkau ie,lsh hq;= fõ' f.a j¾Okh jk m%uqL lreKq iuq¿j" tfukau wm%sldj ;=< ueoafoa" ;=kajk ixio iuq¿j há;, myiqlï ixj¾Okfha§ ish N+ñldfõ w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud úiska mßudKh by< kexùug jk ;u wNs,dIh —ks,aúma,jh˜ f,i ye¢kajQ ks,a wd¾Ólhl ms<sno ix{djlao l<dh' kjÈ,a,sh wm%sldj ;=< noaO ixj¾Okh i|yd ;dlaI‚l ie,iqula há;, myiqlï ixj¾Ok jev igyk lrd is;shï .; l<dh' 2015 È,a,s m%ldYkh ks,a m%d.aOk ú;eka lsÍï jeäÈhqKq lsÍug lemùu wd¾Ólh ixj¾Okh ioyd jQ úia;rd;aul

bkaÿ wm%sld ixio iuq¿fõ fcHIag ks,OdÍkaf.a yuqfõ iuQy PdhdrEmhla

bkaÈhd o¾Yk

n

18

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


ie,iqula j.=.; l< w;r thg wkS;sl iy Wmdh ud¾.sl yjq,aldß;ajh kshdukfhka f;dr u;aiH ovhug tfrysj W;afY%a‚.; lsÍu igka lsÍu" iduqøsl iïm;a l<ukdlrKh" ;=kajk ixio iuq¿fõ m%Odk ,o hq;a;" iduqøSh fkdjk iïm;a .fõIKh" c,úoHd bkaÈhdkq ks,OdÍka lshk mßÈ" ;%ia;jdoh" iólaIK meje;aùu" mßir ixpdrl l¾udka;h fld,a,lEu" ud¾..; wdrlaIdj" m%j¾Okh lsÍu" mqk¾ckkSh foaY.=‚l fjkialï" ;sridr n,Yla;s ixj¾Okh" kùk fmr ixj¾Okh" f,dal fj<o ;=kajk ixio oekqï§fï fuj,ï ud¾.fhka ixúOdk flafj,aflÍï" iy iuq¿j ks,a wdmod wjodkï wju lsÍu" ¥IK tlai;a cd;Skaf.a wdrlaIl wd¾Ólhl noaO md,kh iy wfkl=;a fjr< yd uKav, m%;sixialrK we;=¿" ixj¾Okh iduqøSh wOHhk we;=<;a úh' — yria lemqï m%Yakj, mka;shla i|yd ;dlaI‚l wmf.a iuDoaêfha jeo.;a wkd.; u; wdrlaIdldÍ iyfhda.s;dj ie,iqula is;shï Odjlhla jkq we;s ks,a wd¾Ólfha ioyd jvd;a wjfndaOd;aul .; l<dh ;sridr ixj¾Okh ioyd wm rduqjHqyhla i|yd fmrg iyfhda.s;d.; jkq we;' ug kï" hdula úh' uydoaùmh ;=< wm msßiqÿ ixj¾Okhl udj; fndfldayrdï" fu.arí ;=< w,a lhsvd iy w,a Tiafia .uka lrñka isá neúka" wmf.a ks,a iydí jeks ikakoaO lKavdhïj, ke.sàfï wyi iy ks,a c, ;,h kej; Èkd .ekSfï miqnEug tfrysj" bkaÈhdj iy wm%sldj fuu úYd,;u ks,a úma,jhl fldgihs"— fudaä lKavdhïj, l%shdldrlï ms<snoj j¾Okh jQ ue;s;=ud mejiSh' nqoaêuh yjq,aldß;ajh ud¾.fhka m%;s ;%ia;jd§

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

19

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldß;ajh

iyfhda.s;dj by< kexùug mshjr .;af;dah' bkaÈhdj wka;¾cd;sl ;%ia;jdoh ms<sno wjfndaOd;aul iïuq;sh tlai;a cd;Ska úiska ms<s.ekSu wfmalaId l< w;r fndfyda wm%sldkq kdhlhka Bg tlÕ fjñka iyh m< lf<ah' bÈßh foi n,ñka" tlai;a cd;Skaf.a wdrlaIl uKav,fha úoeySu fõ.j;a lsÍu ms<sn|j bkaÈhdfõ iy wm%sldfõ talu;sl;ajh wjOdrKh l< w;r m%;sixialD; tlai;a cd;Skaf.a wdrlaIl uKav,hla ;=< ks;H wiqka i|yd bkaÈhdj iy wm%sldj tlsfkldg iyfhda.h m< lrñka isà' —wms tlai;a cd;Skaf.a uyd uKav,fha 69$560 ;SrKh läkï l%shd;aul lsÍula i|yd wjOdrKh lr w;r tneúka tlai;a cd;Skaf.a —wdrlaIl uKav, m%;sixialrK kHdhm;%h— u; mq¿,a m%;sM, w;alr .eku i|y ;SrKd;aul ;,a¨‍jla iemhSug bka mq¿jk— È,a,s m%ldYkh mjihs'

bÈß .uka u.( tia - 3 uka;%h ;=kajk ixio iuq¿j" tuksid" ;=ka —tia— uka;%h ( l=i,;dj" mßudKh iy fõ.h¦ u; jeä ,l=Kq ;nd we;' fõ.h u; b,lal lsÍu uyd m%ldYk iy ia:djr ld,h u; ne¢ l%shdud¾.h tlÕ jQ jHdmD;s l%shd;aul lsÍu ¨‍yqne£ug talnoaO wëlaIK hdka;%Khla ilia lsÍu u.ska iy woyia iy l%shdud¾. w;r ysoeila fkdue;s nj ;yjqre lsÍu u.ska ms<sìUq flß‚' iudf,dapk hdka;%Kfha wdlD;s B<Õ jif¾ úu¾Yk yuqfõ § mQ¾K;ajhg m;a flfrkq we;s w;r thska ;=kajk ixio iuq¿fõ kHdhm;%h l%shd;ul lsÍug l%shdldÍ ie,eiau wjidkhla lrkq we;' iuq¿j bkaÿ wm%sld yjq,aldß;ajfha l=¿Kq ;=k - fj<|du" ;dlaIKh iy mqyqKqj ke; n,d;aul lsÍu;a Èß .ekaùu;a l<

bkaÈhd o¾Yk

n

20

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


úúO ixialD;sl jev igyka ;=kajk ixio iuq¿j wkqiaurŒh w;aoelSula njg m;a lf<ah

w;r 21 jk ishjfia u,aM, oeóu flf¾ uOH.; jk ol=Kq ol=Kq idu.%Shfha wÉpq wdlD;sh kej; m%dKj;a lr we;' —wm%sldkq bkaÿ idu.%Sh úldYkh ù we;af;a wêrdcHjdoh iy cd;s u; fjkialï lsÍu uq,skqmqgd oeóu iy N+foaYmd,ksl" ixialD;sl" wOHdmksl" ;dlaI‚l iy wd¾Ól ixrpl we;=<;a iy idl,Hjd§ jk ol=Kq ol=Kq iyfhda.s;dfõ uQ¾;sh njg m;aùu u;h"— ol=Kq wm%sldkq ckdêm;s fÊlí iQud ue;s;=ud mejiSh' ;=kajk ixio iuq¿j l,dm foflys ;reK iy ks¾udKd;aul m%cdj iu. nef`oKq we;s ;fjda;amdokh" jHjidhsl ixialD;shla m%j¾Okh iy äðg,a wd¾Ólh ioyd kj ie,iqï o wNsckkh lrk ,§' oßø;dj" widlaIdr;dj iy l=i.skakg tfrysj igka lsÍfï isg m%cd;dka;%sl f.da,Sh .Dyks¾udKhla ú,di lsÍu olajd iy yß; iy ;sridr ixj¾Okh m%j¾Okh lsÍu olajd" bÈß ud¾.h wNsfhda. ueÈka jeà ;sfnkq we;s w;r tajdfha iuqÉÑ; {dkh iu. jev lsÍfuka" bkaÈhdj iy wm%sldj Èkqu ,nkq we;sjd muKla fkdj udkj úuqla;sfha iy iduQysl n,.ekaùfï kj mßÉfþohla kj ,shú,a,l igyka lrkq we;s o fõ' —wo" wms tlaj .uka lsÍug m%;s{d lrkafkuq" wmf.a mshjr ßoauhl ;nd wmf.a y~ tluq;=fjys ;nd lrkq we;' fuh kj .ukla fyda kj mgka .ekaula fkdfõ' kuq;a fuh úYsIag wkd.;hl ft;sydisl iïnkaO;djhla ioyd jk kj fmdfrdkaÿjla fõ"— fudaä ue;s;=ud mejiSh'

udksIa pdkaoa bkaÈhdj ,shhs cd,fha m%Odk ixialdrl jrhdh” www.indiawrites.org” bkaÈhdkq l;dj iy wka;¾cd;sl lghq;= b,lal lr.;a oajdrhla iy B-c¾k,hla fõ

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

21

n

Like MEA INDIA

Follow @MEAINDIA

Channel MEA INDIA

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


Wmydrh

wdpd¾h NSïrdfjda wïfíoald¾f.a

Ôú;h iy hq. hq. l;d

iudc m%;sixialdrljrfhl=" udkj whs;sjdislï ms<sn| lD;yia;fhl= iy mSä; ck;djf.a ñÿïlrefjl= jQ" wdpd¾h wïfíoald¾ ;u Ôú; ld,h kùk bkaÈhdfõ iudc iú[a[dKh wjÈ lsÍug lemlf<ah joka | kf¾kaø cdOõ

bkaÈhd o¾Yk

n

22

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


Ndr;a r;ak wdpd¾h NSïrdfjda rdïÔ wïfíoald¾" Tyqf.a wkq.dñlhka úiska úiska ndndiySí wïfíoald¾ f,i f.!rjfhka y÷kajkq ,nhs" ksiel jYfhkau bkaÈhd ud;djf.a jvd;au úÑ;% pß;j;a mq;=ka w;ßka flfkls' Tyq 1920 uq,a yßfha§ iudc foaYmd,ksl lr<sh lrd msúfik w;r ì%;dkH md,kfha wjidk oYlj, bkaÈhdfõ iudc" ixialD;sl" wd¾Ól iy foaYmd,ksl mßj¾;kh flf¾ ;SrKd;aul N+ñldjla bgq lf<ah' 1947 § bkaÈhdj ì%;dkH md,kfhka ksoyi ,enQ miqj" ksoyia bkaÈhdj fjkqjka wdKavql%u jHjia:dj ks¾udKh lsÍfï j.lSu wïfíoald¾ yg mejß‚' wïfíoald¾ ;udf.a Ôú; ld,h kùk bkaÈhdfõ iudc iú[a[dKh wjÈ lsÍfï ld¾hh fjkqfjka lem l<" úYsIag iudc m%;sixialdrljrfhls" udkj whs;sjdislï ms<sno ks¾NS; Y+rfhls" mSä; ck;djf.a ñÿïlrefjls' wïfíoald¾f.a Ôú;h ùr l;dka;rhls( l=,ySk fld,af,l= f,i bmso" <udúfha isg

;reK úh olajd .uka uf.a yeu mshjrl§u .¾ydjg md;%j" f,dal uÜgfï úYajúoHd, .Kklska Wiiau iu jvd;au lS¾;sOr Wmdê w;alr .ekSug uq¿ukskau wkdjiaÓl wmQ¾j lrd .uka l< wfhls( ta Wmdê w;r¦ weußld tlai;a ckmofha fld<ïìhd iriúfhka ,;a Ydia;%m;s iy wdpd¾h Wmdê" ,kavka wd¾Ól úoHd úoHd,fhka úoHd wdpd¾h Wmdêh iy ,kavka iriúfhka kS;sfõ§ Wmdêh" o fõ' Tyq fmr<d bkaÈhdjg meñK" ;u Ôú;h" l=, fNaofhka Èfjk merks ms<sfj, úkdY lsÍug" whqla;sh

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

23

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


Wmydrh

wo bkaÈhdkqjd fjkia Ñka;kjdo follska md,kh fõ' tajdfha foaYmd,k úoHd Ñka;kh wdKavql%u jHjia:dfõ mQ¾úldfõ ilid bÈßm;a lr we;s mßÈ Ôú;fha ksoyi" iudkd;au;dj iy ifydaor;ajh m%;s{d lrhs' Tjqkaf.a wd.u ;=< ldjoaod we;s tajdfha iudc Ñka;kh Tjqkaj m%;slafIam lrhs' wdpd¾h NSïrdfjda wïfíoald¾

iy udkj whs;sjdislï m%;slafIam lsÍu W¨‍mamd .e,jqïlrejd f,iska jkaokd lrk ùrhdg olajkakg" lem lf<ah' mjq,a miqìfuka fyda kuialdrh msßkeóug lghq;= lrhs' 2012 foaYmd,k mrïmrdjlska iyhla fkd,en" kuq;a wf.daia;=fõ §" rEmjdyskS kd,sld lsysmhla ;u wNsm%dhdkqidÍ ksrfmalaI wêIaGdkh iy u.ska uQ,drïN lrk ,o úoHq;a ukdm úuiSul§ ÿn,lï lvd fy, oDV jev" Wmß ffO¾hh iy —.dkaêg miqj úYsIag;u bkaÈhdkqjd— f,i mrd¾:ldó lemlsÍu u.ska" Tyq ;s;a; foaYmd,k fkd;ld y< fkdyels jeä ukdm ixLHdjlska úreoaOjd§;ajh wNsnjd" l=, úfYaISlrKfha iïudkhg md;% lsÍu o mqÿuhg lreKla fkdfõ' úkdYuqLh kid" ksoyia bkaÈhdfõ wdKavql%u fï idOl wNsuj q wdf,dalfhka" wïfíoald¾ jHjia:dfõ m%Odk ks¾udmlhd ùug mdr l=,ySkhkaf.a fyda od,s;j a rekaf.a kdhlfhl= f,i lmd .;af;ah' Tyq bka wk;=rej bkaÈhdfjys ú.%y lsÍu nrm;, widOdrKhla jk w;r th jvd;a iudkd;au iudchla ia:dmkh lsÍug ksn|ju;a j.lsjhq;= md¾Yajhka w;sk; q a isÿ fõ' ixialrK l%shdud¾.j, wdrlaIdj f.dv ke.Su wïfíoald¾ ir,ju l=,ySkhkaf.a kdhlfhl= i|yd bÈßhg .sh w;r ñ,shk .Kkla mSä; fkdfõ" bkaÈhdfõ mSä; ck;djf.a kdhlfhl= ck;dj fj; iudc hqla;sh odhdo muKla jkjd mjd fkdfõ' Tyq lsÍug yelshdj Wmhd f.k" cd;sl kdhlfhl= úh" Tyqf.a wdpd¾h tkhska iudc iudkd;au;djfha mdKaä;ajh" Tyqf.a nyqck jHdmdr wïfíoald¾ iy ;d¾lSlrKjd§ kj hq.hla iy rch iy msg; ìïj, Tyqf.a mQkd .súiqfuka lrd bkaÈhdjg ¥; ld¾hhla N+ñldj meyeÈ,sju Tyq úYajikSh l=,ySkhka ioyd bgq lrkakg jrï ,eîh' fï ms<f s j,l iajfoaYdkqrd.sfhl= jQ nj wdik úYd, l%shdj,sfha§" bka§h ckrcfha fmkajd fohs' .Kkla ;yjqre ks¾NS; ;Srlfhl= f,i muKla Tyqf.a jvd;au wjia:d nyq, lrk ,§ fkdj kuq;a kùk bkaÈhdfõ yDo Ôú; ld,h ;=<" bkaÈhdkq idlaIsfha uq,a fufhyqïlrefjl= wdKavql%u jHjia:dfõ m%Odk f,i o ke.S isáñka bÈß fm<g meñ‚fhah' ks¾udml kS;s rplhd jkjd yefrkakg" rgmqrd we;s wdpdrh wïfíoald¾f.a ms<srE" úoHd¾Ófhl=" wOHdmk{fhl=" udOH fõÈfhl= ks,a we÷ï lÜg,hlska iy r;= .eg máhlska f,i" ;=,kd;aul wd.ñl miqìu ms<sn| ksrka;rfhka ieris" we;a; jYfhkau" bkaÈhdfõ wêldßjrfhl= f,i" m%;sm;a;s iïmdoljrfhl= wdKavql%u jHjia:dj ksfhdackh lrk" fmd;la iy mßmd,ljrfhl= f,i" iy md¾,sfïka;= w; hg r|jd isák ;rndre ñksiflq f,i yqjd iNslfhl= f,i lemS fmfkk odhl;aj oelaùh' olajhs' tjeks ms<srE" bkaÈhdfõ iEu ;eklu" rdcH ks,Odßfhl= iy nyqck kdhlfhl= ùu .ïudk fyda k.rj," fmdÿfõ ukaikaê wi, fkdi,ld yer" wïfíoald¾ yeuúgu m%;sj¾;kSh oelsh yelsh' iEu j¾Ihl§u" foieïn¾ 6 Ñka;lfhl= f,i iy mKaä; úoHd¾Ófhl= jk ^wïfíoald¾f.a Èjx.;h ieureu& Èk" f,i isákq olakg ,enq‚' tyq w;sYh M,odhS wïfíoald¾jd§ka ñ,shk follg wdikak f,aLlfhl= o úh' iuyr úg fjk;a lsishï ;rula uqïndhs ys ffp;H N+ñ ys /iaj Tjqkaf.a ck kdhlfhl= Tyq l< ;rug ljr f,ilska

bkaÈhd o¾Yk

n

24

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


.+.,a fijqï m%jk;d wdpd¾h wïfíoald¾f.a wld,sl jeo.;alu iy ckm%shNdjh ms<sìUq lrk w;r uy;aud .dkaê iy cjy¾,d,a fkare fofokg miqj jvd;au fijqug md;% ft;sydisl bkaÈhdkq fm!reI;ajh nj fmkajd fohs' bkaÈhdj ;=< fijqï ukdmh iïnkaO ldrKfha §" ndndiySí ms<sn| úuiqï i|yd wdkaød m%foaYa" W;a;¾ m%foaYa" uydrdIag%" È,a,s" mqvqfpß" .=crd;a" W;a;¾ldkaoa" yßhdkd" rdcia:dka iy l¾Kdgl fj;ska tk fijqï ukdm ie,lsh hq;= ;rñka jeä jkakg ù we;

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

25

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


Wmydrh

wdpd¾h wïfíoald¾ i;=j lshùu iy f,aLkh fjkqfjka reÑhla úh' Tyq foaYmd,k úoHdfõ isg nqÿoyu olajd;a" l=, l%ufha isg ,sx.sl úfYaIKh olajd;a mrdihla .kakd meyeÈ,s lsÍu iqlr fkdjk ud¾;Dld .Kkdjla iu. ne¢ fmd;a .kkdjla rpkd lr we;' Tyqf.a m%Odk f,aLk we;eula l=,ySkhka iy wiamDYH;d ks¾Kdhlh" nqÿka jykafia iy ld,a udlaia" Y=ø jQfha ljqrekao@" yskaÿ o¾Ykh iy ;j;a fndfyda oE ms<sn| rpkd fõ' Tyq" Tyqf.a kj;u fmdf;a jev lrñka isáh§ 1956 foieïn¾ 6 jk od ñh .sfhah" th Tyqf.a ur‚ka miq m%ldYkh flreK w;r nqÿrcdKka jykafia iy Wkajykafia f.a O¾uh ms<sn|j ,sheù ;sìK'

bkaÈhd o¾Yk

n

26

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


wd.u m%Odk jYfhkau uQ,O¾óh ldrKhla muKla úh hq;=h' th Í;s ms<sn| ldrKhla úh fkdyelsh' th Í;s njg fmrf<ñka msßfyk fydfydf;a §" ienE wd.ñl l%shdjl idrhla jk j.lSu urd ouk neúka th wd.u f,i mej;Su wjidkh olS' wdpd¾h NSïrdfjda wïfíoald¾

j;a wdikak jk úi,a ixLHdjl rpkd lr iy wjidk jYfhka wd.u ms<sn| - ue.akï ke;sjd úh yelsh' ksrfmalaI mßudj mQ¾K ´mqia - nqÿka jykafia iy Wkajykafiaf.a ld,Sk úoHd¾Ófhl= flfrys mjd uú;h we;s O¾uh" lD;s fï .Khg wh;a fõ' lrhs( iïmQ¾K l< iy m%ldYs; fmd;a iy tfukau wïfíoald¾ foaYk úYd, .Kkla ;ks úIhh fmd;a 22 la iy úúO wÈhrj, lr we; - foaYk 537 la" ixlaIsma;fhka" mq¿,a wiïmQ¾Kj w;ayer ouk ,o fmd;a 10 la" úIhh mrdihl iy úúO l,dmSh" cd;sl iy m¾fhaIK m;%sld 10 la" úúO foi;s mqj;am;aj, wka;¾cd;sl ixioj, lr we;' úIhh w;r" urd;s niska l< ,sms yereKq fldg ,sms iy tu foaYk" iudc" wd¾Ól iy wd.ñl m%Yak fmd;a iudf,dapk rdYshla ta w;r fjhs' w,,d tajd kS;shg iy wdKavql%u jHjia:djg wïfíoald¾f.a lD;sj, mrdih o w;sYhska iïnkaO jk wdldrh" foaYmd,k úoHd;aul úiañ;h' foaYmdk úoHdj ms<sn|( me;a; yer" fõ' ixioj,g mdlsia;dkh fyda bkaÈhdj fn§u we;=<;a jkafka" fndïfí m<d;a ^1940&" .dkaê iy fldka.%ih jHjia:dodhl iNdj" ^iy miqj& uOHu rch l=,ySkhkag lf<a fudkjdo fndïfí jHjia:dodhl m¾Ioh" wdpd¾h ^1945& jeks Ydia;%Sh ksnkaOk¦ m%;srdchdf.a úOdhl iNdfõ wïfíoald¾f.a iuQykhg tfrysj ksoyi ^1939&" lïlre lghq;= idudðlfhl= WmkaÈkh rdkdfoa" .dkaê iy ðkakd ^1943&" f,i N+ñldfõ § ,kavka kqjr cd;sl nkaOq;aj m%dka; iy iq¿;rh ^1947&" iy ì%;dkH rch úiska i;alr Ndõ$iïrdia; NdIduh m%dka; ms<sn| is;=ú,s lrk ,o jg fïi iïfï,k" Èjdia f,i ^1955& jeks iïNdjH lD;s we;=¿ uOHu jHjia:dodhl m¾Ioh ieuÍug ie,iqï fmd;a iy úIhhsl fmd;a 11 la¦ ^ksoyia bkaÈhdfõ m<uq kS;s lrñka isà wd¾Ól úoHdj ms<sn| ux kshdul wud;Hjrhd f,i&" Ydia;%Sh ksnkaOk folla wdKavql%u jHjia:d ì%;dkH bkaÈhdj ;=< m<d;a uq,Hh úldYkh m¾Ioh ^iNdm;s" bka§h wdKavql%u ^1917& iy remshf,a .eg¨‍j( tys iïNjh iy jHjia:d flgqïm;alrK lñgqj& úi÷u ^1925&¦ iudc úoHdj ms<sn| - l=, l=uh iy md¾,sfïka;=j ^rdcH iNdfõ >d;kh lsÍu ^1936& kï wld,sl odhl;ajh úmlaI uka;%Sjrfhl= f,i& iy bkaÈhdfõ l=,( tajdfha Wmam;a;sh" fõ' w;sf¾lSj" wïfíoald¾ Tyq hdka;%Kh iy ixj¾Okh ^1918& ms<sn| jeo.;a úiska wkq.%yh oelajQ iudc yd rpkhla¦ udkj iudc úoHdj ms<sn| - mq¾j foaYmd,ksl jHdmdrfha jvd;au l%shdldÍ Ydia;%Sh ksnkaOk folla - Y=ø jQfha lemS fmkqKq kdhlhd f,i ljqrekao ^1946& iy l=,ySkhka( Tjqka ljqreka úYd, ixLHdjla m%isoaO foaYk ùo iy Tjqka wiamDYHhka jQfha ukao ^1948& mj;ajd we;'

Like INDIAN DIPLOMACY

Follow @INDIANDIPLOMACY

Channel INDIAN DIPLOMACY

kf¾kaø cdOõf.a - wïfíoald¾" w;s úfYaI wd¾Ól úoHd{hd" fmdf;ka .;a Wmqgd .ekSuls

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

27

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


Wmydrh

úYaf,aIKd;aul

ie,iqïlre

meyeÈ,s iy ia:djr wd¾Ól o¾Ykjdohlska meje; tk wd¾Ól úoHd{fhl= f,i wdpd¾h NSïrdfjda wïfíoald¾f.a odhl;ajh joka | kf¾kaø cdOõ

wdpd¾h NSïrdfjda wïfíoald¾f.a bka§h Tyqf.a mßY%u ksid Tyq lïlre kdhlfhl= wd¾Óluh woyia úúO;ajhlskao hq;= nj o f,i f.!rjhg md;% úh' wïfíoald¾f.a kdkdm%ldr jk njo ms<sn|j ielhla fkdue;' ;shqKq úYaf,aIKh l=, fíoh iy yskl=, i;HjYfhkau .;a l<" th ixl,amh jeks bkaÈhdfõ we;s udk lsysmhlska ieÈhls' Tyqf.a iudchsh jHdëkaf.a wd¾Óluh úoaj;a odhl;ajh úoyd olajk udkh ms<sn| lrk ,o ;shqKq wdpd¾h l,ays" kef.kysr bkaÈhdkq iud. úYaf,aIK Tyqj wd¾Ólh iy wïfíoald¾ fï mßmd,kh iy uq,Hhka o" iudc úoHdj iïñY%Kh lsÍu ld¾ñl Y%uh ì%;dkH bkaÈhdfõ m%dfoaYSh uq,H iïnkaOfhka iqúfYaIS ia:dkhl fjkqfjka md,kfha mßKdukh jeks foa ;nk ,o w;ru" bkaÈhdfõ wd¾Ól .;a jHdhduh rdcH uQ,Hh hg;g jefgk w;r ixj¾Ok l%fudamdh ms<sn| Tyqf.a Tyq lïlre remshf,a .eg¿j( tys uQ,drïNh iy úo.aO jQ úYaf,aIKh Tyq bka§h kdhlfhl= f,i úi¾ckh hkak uq,Huh wd¾Ólh ie,iqïlrKh yd iïnkaOfhka y÷kajkq ,eîug iy wka;¾cd;sl uq,Hh lafIa;%h úfYaI{fhl= lsÍug iu;a úh' fya;=úh hgf;a j¾.SlrKh l< yel' fldaá iy uy¾ j;ka moaO;sh wj,x.= wïfíoald¾f.a Ydia;%Sh lsÍfuys ,d Tyqf.a N+ñldj ksid jHjydßl odhl;ajfha flakaøia:dk lDIsld¾ñl wd¾Ól úoHd{fhl= f,i Tyq 1792-1858 ld,iSudj ;=< kef.kysr bkaÈhdkq iqÿiqlï ,enQ w;r" ld¾ñl Y%ñlhka fjkqfjka iud.fï mßmd,kh iy uq,Hh fjkia lï

bkaÈhd o¾Yk

n

28

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


ixj¾Okh ioyd jeh lrk uqo, mokï lrf.k rgl uQ,Hh ;SrKh l< hq;= nj wdpd¾h wïfíoald¾ úYajdi lf<ah

j, ft;sydisl iudf,dapkhla imhkakdjQ Tyq ;jÿrg;a fmkajdfokafka 1858 kef.kysr kef.kysr bkaÈhdkq iud.fï mßmd,kh iy bkaÈhdkq iud.u wj,x.= lsÍu;a iuÕ bkaÈhdkq uq,Hh kï Tyqf.a m%:u .%ka:h i;H jYfhkau Kh kue;s Bkshd nr lkaordj —^kef.kysr flakaø ù we;af;a ì%;dkHhka úiska bkaÈhdkqjka bkaÈhdkq& iud.fï l%shdmámdáh .ek y~la widOdrKhg ,la lr we;s wdldrh kexùug wfmdfydi;a oßø;djfhka úoyd oelaùuh' ñßl=Kq iajfoaYslhkaf.a msg u; wd¾Ól úoHd{fhl= fmdÿ jev ^tkï ÿïßh ud¾." megjqKq˜ njhs' wïfíoald¾ ;u f,i wdpd¾h uydud¾." we, ud¾. hkdÈh& jeks úYaf,aIKh wjika lrkafka — wïfíoald¾f.a ixj¾Ok úhoï mokï lrf.k tx.,ka;h fj; bkaÈhdfjka odhl;ajh meyeÈ,s rgl uq,Hh iïnkaOfhka úpdrh ,enqKq odhl;ajfha úYd,;ajh iy iaÓridr l< hq;= nj wïfíoald¾ úYajdi tx.,ka;fhka bkaÈhdjg ,enqKq wd¾Óluh lrhs' 1834-48 w;r;=r" kef. odhl;ajfha Y=kH Ndjh ;rïu o¾Ykjdohlska kysr bkaÈhdkq iud.u bkaÈhdj wdYap¾h ckl fõ˜ hhs mjiñks' mekkef.hs mqrdjg ish¨‍u uyck lghq;= by; i|yka lrk ,o .%ka:fha i|yd jehlr we;s uqo,g;a jvd m%ldYkh jQ msä; mka;sh flfrys uqo,la tx.,ka;fha tl k.rhla muKla jk wïfíoald¾f.a wjOdkh" ì%;dkH bkaÈhdfõ uekafpiag¾ fjkqjka jeh lr we;s nj ie,ls,a,g m%dfoaYSh uq,H md,kfha mßKdukh kï tu n÷ka lrñka Tyq ì%;dkHhka úiska bkaÈhdkqjka .%ka:fha fojk fldgfiys jvd fyd¢ka meyeÈ,s fj; lr we;s wOu ix.%y ú,dYh fmkajdfohs' ù ;sì‚' 1833 isg 1921 olajd ì%;dkH bkaÈhdfõ

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

29

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


Wmydrh

uOHdKavq uq,Huh iïnkaO;djj, mßKdukh iïnkaOfhka th È.yefrk w;r" tys iajrh" kej;;a" i;H jYfhka .;al, wruqKq ù ;sfnkafka ydksodhl nÿ ^WodyrKhla f,i" bvï" ¨‍Kq iy pdß;%& j,ska o M,odhs;djhlska f;dr iy w;sYh kdia;sldÍ úhoï ^WodyrKhla f,i wOHdmkh fyda uyck lghq;= i|yd t;rï jeh fkdlr hqfrdamShhkaf.a yuqod /lshd fjkqfjka& j,ska o fudkjg meyeÈ,s jQ fodaI iy.; *sial,a moaO;sh f.kyer mEugh' miqld,Skj" wïfíoald¾ ;u úYsIaG;u lD;sh" tkï 1800 isg 1921 ld, isudj ;=< bkaÈhdkq remshf,a mßKduh ms,sn| kshdulhd fj; ,nd § we;s wNsu;h úplaIKYS,s ft;sydisl úYaf,aIKhla f.k tk remshf,a .eg¿j kï jQ lD;sh rpkd lrk kshdukh lrk kshdulfhl=f.a wjYH;djh Tyq wjOdrKh lf<ah' Tyqg wkqj" —rka úg" Tyqf.a úYaf,aIKfha § flakaøia:dkh yqjudre iïu;h˜ tjeks lsisÿ wdrlaIKhla jQfhao ;jÿrg;a idudkH ck;dju úh' fuh ,nd fkdfok w;r" tu ksid tu.ska wkjYH bkaÈhdj i|yd uq,Huh iïu;h f;dard.ekSu f,i øjYS,;djhhla ckkh lrñka iudchSh iïnkaO Tyqf.a úo.aO jQ úYaf,aIKh ;=<ska wd¾Ól ia:djr;ajhg ndOd we;s fuh meyeÈ,s fõ' lr ÿmam;=ka fj; úYd,;u fcdaka fïkd¾â flakaia jeks ydkshla ,Õd lrfok mßÈ iqm%isoaO wd¾Ól úoHd{hka uqof,a .eg¨‍j WoaOukhg W,amkaoka §ula úh iy fjk;a wh úiska wêjoka kï fmdf;a yels h' § we;s mßÈ tjlg uqLHdOdr wïfíoald¾f.a oelau jqfha bkaÈhdjg WÑ;u úYaf,aIKfhys wïfíoald¾ f.a nyqck uq,Huh iïu;h jkafka —rka flakaøia:dkh ixp,kfha m%isoaO yqjudre iïu;h˜ njhs' Tjqkag jqfha idudkH lafIa;% wkqj" —rka yqjudre iïu;h˜ ñksidh wïfíoald¾f.a fldaá moaO;shg hgf;a ks¾udKh jk wd¾Ól tfrys jHdhduh msáir no øjYs,s;djh wd¾Ólh ;=< rka oßøhka f .ka w;s úYd, fldÜgdYhla w;Hka; wvx.= ùu fyda fkdùu ksid iïndOkh jQ wd¾Ól iQ r d lEulg ,la ùfuka j<ld fkdjk w;r" rfgys wkd.; ixj¾Okh .ka k d ,§' uy¾ j;ka j,g tfrysj Tyqf.a Wfoid tys m%;sM,hla f,i ,efnk fuyhqï id¾:l Woa f >da I Kh ms á ir ms ä; mka;sfha j, kuHYS,s;djh iqÿiq jk nj úYajdi úYd, fldÜGdihla w;;H m% f õ‚ odi flfrk ,§' wïfíoald¾ —rka yqjudre Ndjfhka uq o jd yeßfha h ' Khg fokakkaf.a iïu;h˜ ksid ,efnk kïhYS,;djh wkqu; l% s h dldrlï j,g wod< flgq ï m; wruqKq lrk kuqÿ th ñY% jQ M, we;s wdYs¾jdohla lr.ka k d ,oa f oa È<s k a o ka iy w{dkhka yg njg ;¾l lf<ah' uqo,a j¾.h ksl=;a lrk

bkaÈhd o¾Yk

n

30

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


fldÜ jrekag tfrysj Woaf>daIKhla f.k .sfhah' f,daludkH ;s,la iajrdÊ ixl,amh wjOdrKh l< w;r wïfíoald¾ th iq-rdÊ tlla lrùug igka lf<ah' th Tjqka w;r ;snq wdl,am j, fjkihs' ld¾ñl fmruqK .;a l," tjlg mej;s jD;a;Sh iñ;s jevlrk ck;djf.a whs;sjdislï fjkqfjka igka lrk njla fmkqko Tjqka iïmq¾Kfhkau ukqIHhka f,i ySkl=,fha lïlrejkaf.a whs;sjdislï bka§h wdKavql%uh f.dvke.Sug kj È,a,sfha ljqkais, mqia;ld,fha ;snQ wdKavql%u jHjia:d /iaùfï§ w.ue;s mKaä;a cjy¾,d,a fkare iïnkaOfhka WodiSk nj wïfnoald¾g jegys‚' uqLHdOdr fldñhqksiaÜ jd§ lïlre jHdmD;s j,ska —iajdêk˜ lïlre mlaIhla 1936 § wïfíoald¾ msysgqjd,sh' i;H jYfhkau .;a l," wïfíoald¾ úiska msysgqjd ,k ,o ydkslr jQ wksis l%shdl,dm j<lajd,Su h' iajdêk lïlre mlaIfha m%;sm;a;sh ;ju;a msä; mka;sh flfrys wïfíoald¾f.a bkaÈhdfõ msä; iy wd;;shg ,lajQjkaf.a ohdj fyd¢kau meyeÈ,s lr.; yelafla Tyq .eg¿ j, wkkH iy úfYaIs; m%ldYkhls' yd Bg m%:u isá f,daludkH nd,a .x.do¾ th bkamiq bkaÈhdfõ we;sjqKq fldgia 20 ;s,la jeks iuyrla cd;sl kdhlhska w;r wd¾Ól jevigyk we;=¿ È<s÷lu msgqoelSfï ixikaokd;aulj ne,Sfuks' 1903 § ì%;dkH jevigyka j,g u. fmkajkakla rch bvï ysñhka jQ fldÜ ù we;' jreka f.a whs;Ska lmamdÿ wd¾Ól úoHd{fhl= f,i lsÍfï wruq‚ka wod< mk;g f,daludkH Tyq f.a odhl;ajfha úfYaI w;=re fhdackdjla f.k taug ;s,la iajrdÊ ,la IKh jkafka l=, moaO;sh iy W;aidy lf<ah" ;s,la thg ixl,amh yS k l=, ixl,amh jeks iudcuh ;rfha úreoaO úh' ñka m%:u" wjOdrKh l< jHdê j, wd¾Óluh udkh ms<sno 1899 jif¾§ ì%;dkH rch w;r wïfíoald¾ Tyq f .a úplaIK jQ úYaf,aIKhhs' fldÜ jrekaf.a n,;, j,g th iq-rdÊ tlla wd¾Ólfha ld,h yd ne÷kq tfrysj hdu werUQ úg ;u lrùug igka uq , O¾u" WodyrKhla f,i Y%uh Èkm;d mqj;am; jQ flaiß ys lf<ah fn§ hdu" mokï lrf.k l=, wjqiajd,k iq¿ ,sms ud,djla m< moaO;sh idOdrŒlrKh lrk lrñka ì%;dkHhkag tfrysj úg" wïfíoald¾ ;u l=, moaO;sh w;=.d oeóu fldÜ jreka fj; iydh ,ndÿkafka o ;s,la .%ka:fhka W.% úfõpkhla f.k wdfõh' h' fldÜ mjq,lu Wm; ,;a ;s,la fldÜ p;=¾j¾Kh ;=< tínù we;s Y%u úldYkh jrekaf.a whs;Ska iq/lSug ì%;dkHhkag —ish leue;af;ka jk fohla fkdjk" ;u tfrysj igka l< o fldÜ jreka úiska msáir ck;dj iqrd lEu ms<sn| y~la ke.Sug ksiÕ olaI;djhka u; mokï fkdjQ˜ fohla nj o ;jo —f;dard .ekSula u; mokï jQ wjYH nj Tyq fkdis;Sh' ta yd ii|k l," fn§ula fkdjkakls' tl tlla mqoa.,hdf.a wïfíoald¾ msáirno È<skaoka uqojd .ekSug

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

31

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


Wmydrh

jfï isg ol=Kg( bkaÈhdfõ wdKavql%u jHjia:d /iaùfï m%:u ieisfha§ ke.S tk kdhlhka¦ mKaä;a cjy¾,d,a fkare bka§h wdKavql%u jHjia:dj w;aika lrñka¦ wdpd¾h rdfÊkaø m%idoa 1950 wf.daia;= 10 Èk§ bka§h wdKavql%u jHjia:dj w;aika lsÍu

wNsm%dhhkag" iajleue;a;g tys lsisÿ bvla mßÈ mqoa.,fhl=f.a Odß;djh j¾Okh lsÍu ke;' th ffojh .ek we;s u;h u; mokï iudchla f,i iy ;ks mqoa., ld¾hlaIu;djh jqjls˜ hhs wïfíoald¾ fláfhka m%ldY lr i|yd wjYH fõ' fuu uq,O¾uh" mqyqKq ,;a isáfhah' uy,a .Kkdjla ;sfnk ;rmamq uq,sl Odß;dj u; fkdj foujqmshkag iudc fm<j,a fkdue;s l=¿Klg Tyq bka§h iudc uÜgu u; mokïj l,skau l%shdldrlï mgjd jHQyh iei¢h' fuu moaO;sfha" wïfíoald¾ ,Sug W;aidy .kakd fuu l=, moaO;sh úiska ;¾l lf<a ;uka Wm; ,nk lv flfrhs˜ hkqfjks' uyf,au hful= ñh hdhq;= njo wïfnoald¾g wkqj" bkaÈhdfõ wd¾Ól j¾Ok hkakhs' wïfíoald¾ wjOdrKh wd¾Ól j¾Okh iy ixj¾Okh l%shdj,sh lr isáfha l=, moaO;sfhka woyia fj; l=, moaO;sh ndOd muqKqjd i|yd ksrka;r jkafka —lïlrejkaf.a m%fNao we;' Y%uh muKla fkdj m%d.aOk iudchShtllg tlla Wäka f.dv .id ixp,khg l=, moaO;sh wjysr wd¾Óluh rgd we;s OQrj,shla˜ jk nj o" — lrk w;r tu.ska ksIamdok j, fjkia lï YsIaG iudchg ksielfhkau Y%u l%shdj,s j, wld¾hlaIu;d fnda wjYH fõ úNdckhla wjYHh" kuq;a th lrjd,ñka wd¾Ól j¾Okh wvd, lsisÿ YsIaG iudchl Y%u úNdckh lrjhs' wd¾Ól j¾Ok l%shdj,sh lïlrejka oDV jQ l=á j,g ysr i|yd ksrka;r iudc wd¾Óluh lrk fufia widudkH Y%u úNdckh fkdjk rgd j, fjkia lï wjYH fõ' l=, moaO;sh" nj o˜ Tyq ;¾l lf<ah' wfkla w;g .;a l<" idïm%odhsl iudc l=, moaO;sh fj; wïfíoald¾f.a m%ydrh wd¾Óluh rgdj wLKavj f.k hdug Wmfoia by< hhs iïu; l=, j, wdêm;Hhg wNsfhda. fok w;r" tu ksid th wd¾Óluh ixj¾Okhg lsÍug muKla wruqKq fkdjQ w;r Bg jvd ydks odhl fõ' mq¿,a jQ wd¾Ól j¾Ok iy ixj¾Okhuh wïfíoald¾" ;u rdcHh iy iq¿;rh wre;lao mej;s‚' kï lD;sfha" bka§h wd¾Óluh ixj¾Okh wïfíoald¾ ;¾l lf<a l=, moaO;sh Y%u i|yd l%fudamdhla f.k oelaùh' —iEu ud¾. fiau m%d.aOk ixp,kh wvq lrk njhs' Tyq hlau mqoa.,sl lafIa;%h fj; jid fkdoud mejiqfõ" —;u ;ukaf.a /lshdj ;uka úiskau by<;u M,odhS;djhla fj; ,Õd úh yels f;dard .ekSug lsÍugo YlH;djh ,nd fok f,i ñksiqkaf.a wd¾Óluh Èúh ie,iqï

bkaÈhd o¾Yk

n

32

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


lsÍugo idOdrK f,i Okh fn§ hdug j<lajd,Su njhs' wd¾Ól m%cd;ka;%jdofha ie,iSu o rcfha j.lSula˜ nj fuu wruqK f,i Tyq woyia oelajQfha rdcH l%fudamdfhka oelaùh' m%;sm;a;sfha kS;suh m%;sm;a;s f,i ye¢kafjk kS;s ;rejla f,i bka§h wdKavqC%u wdKavqC%u jHjia:dj mdol lr .ksñks' jHjia:dj iïmdokh lrk w;r;=ro bka§h wd¾Ól woyia j, mßKduh iy wïfíoald¾ ;=< isá wd¾Ól úoHd{hd bkaÈhdfõ wd¾Ól .eg¿ i,ld ne,Su fj; iïmq¾Kfhkau wjÈ ù isáfhah' wïfíoald¾f.a odhl;ajhg Tyq ;rfhau m%cd;ka;%jdoh — mdol jQ wd¾Ól o¾Ykjdoh oeka wïfíoald¾ ukqIH iïnkaO;d yiqrejk fudkjg meyeÈ,s ù we;' fuu wd¾Ól uq,O¾uh˜ f,i frluodre l< o¾Yk jdoh Tyqf.au jdlHhlska o¾Ykjdoh kuqÿ" m%cd;ka;%jdofha m%Odk w,a,d .; yel( nyqck ys;dh" ksoyi" m%;sIaGd jk iudkd;au;djh" nyqck iqLdh' wïfíoald¾f.a iudkd;au;djh ksoyi iy m%cdj hkdÈfha wd¾Ól o¾Ykjdoh iudchSh" iy ifydaor;ajh uq,O¾u foaYmd,kuh whs;Ska wd.ñl iy iodpdrd;aul mdol lrf.k muKlau yd iïnkaOfhka f.k f,i i,ld ne,sh yelsh' we; mgq f,i w¾:l:kh l< hq;= fuu o¾Ykfha flakaøia:dkh ke;s nj Tyq wjOdrKh lf<ah' jkafka msä; mka;shhs' Tyqf.a m%cd;ka;%jdofha iudchSh iy o¾Ykfha yrh wruqKq lr wd¾Ól udkh .ek Tyq ;yjqre lr w;r we;af;a whs;sfhka myjQjka yg Èúhla ,nd iudchSh fyda wd¾Óluh m%cd;ka;%jdohla §ug;a" msvkhg m;ajQjka k.disgqúug;a" msä; fkdue;s l, foaYmd,kuh m%cd;ka;%jdohg mka;shg iyh ùug;a l=,h mka;sh fkdi,ld ysi tiúh fkdyels njg wk;=re weÕúh' ksoyi" iudkd;au;djh iy idOdrKh jHjia;dkql+, /iaùu wu;k w;r;=r ish,a,gu ,nd §ug;ah' m%OkH ^nqoaêh&" Ys,a wïfíoald¾" we;a; jYfhkau ;¾l lf<a ^pß;h& iy lreKd ^lreKdj& u; mokï jQ wdKavqC%uh f.dvke.Sfï Tjqkaf.a wruqK l=, fNaofhka f;dr m%cd;ka;%jd§ iudchla jqfha foaYmd,kuh m%cd;ka;%jdoh f.dvke.Su f.dvke.Su fuu o¾Ykjdofha uq,sl yrhhs' kf¾kaø cdOõf.a - wïfíoald¾, w;súfYaI wd¾Ól úoHd{hd, fmdf;ka .;a Wmqgd .ekSuls

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

33

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


bï i,l=K

bkaÈhdkq wdKavql%u jHjia:dfõ mQ¾úldj

bkaÈhd o¾Yk

n

34

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


ck;dj ksid" ck;dj Wfoid iy

ck;dj úiska

bkaÈhdkq wdKavql%u jHjia:dj" f,dalfha lsishï iajdëk cd;shl Ⱦ>;uh" wef.a iudÔh" ixialDls iy wd.ñl úúO;ajh oelau fldg f.k" rg ud¾f.damfoaYkhg;a md,khg;a wjfndaOd;aul rduqjla imhhs joka | iquka;a nd;%d

widudkH úfYaIdx. rdYshla /.;a lemS fmfkk ie,fla' th - úOdhlh" jHjia:dodhlh ,shú,a,la" bkaÈhdkq wdKavql%u jHjia:dj iy wêlrKh jk m%Odk wdh;k ia:dmkh f,dalfha lsishï iajdêm;H rgl we;s È.u ,sÅ; lrhs" tajdfha n,;, ks¾jpkh lrhs" tajdfha wdKavql%u jHjia:djhs' wdKavql%u jHjia:dfõ j.lSï iSud udhsï fldg olajd wka;¾ uq,a ,shú,a, j.ka;s 395 lska fldgia 22 lska iy noaO iïnkaO;djh kshdukh lrhs' wka;¾ Wmf,aLk wglska iukaú; fõ' th 1950 ckjdß iïuq;slrKh md,kfha uQ,sl jHqyh iy rch 26 jk Èk n,d;aul jkakg meñ‚hdh" t;eka iy ck;dj w;r iïnkaO;djh msßie,iqï mgka iEu j¾Ihl§u ckrc Èkh ieufrkafka lrhs' mqrjeishkaf.a whs;sjdislï iy hq;=lï tÈkgh' ixfYdaOk 100 la fya;=fjka j.ka;s o úkHdi .; lrhs' wdKavql%u jHjia:dj ixLHdj tjl isg fï olajd 448 la cïuq yd ldYaó¾ m%dka;hg wod< olajd by< ke. we;af;ah' flfrkafka wdKavql%u jHjia:dfõ wdKavql%u jHjia:dj iïu; 370 j.ka;sh iy 1954 wdKavql%u wdKavql%u lrk ,oafoa bkaÈhdkq ck;dj jHjia:d ksfhda.h ^cïuq yd ldYaó¾ jHjia:dfõ uq,a úiska m;alr .;a m<d;a m¾Io i|yd wod< jk& u.ska m%;smdÈ; ,shú,a, j.ka;s idudðlhka ksiska ia:dmkh lrk mßÈ ksYaÑ; jH;sf¾l iy kùlrK 395 lska fldgia ,o wdKavql%u jHjia:d m¾Ioh iu.sks' th rfÜ ish¨‍ kS;sfha 22 lska iy úisks' wdpd¾h iÑkdkkaoa isxyd ud;djhs' rch úiska mkjk iEu Wmf,aLk wglska wdKavql%u jHjia:d m¾Iofha m<uq kS;shlau wdKavql%u jHjia:dj iukaú; fõ iNdm;sjrhd úh' miqj" wdpd¾h iu.ska wkql+,;dj imqrd,sh rdfÊkaø m%idoa iNdm;s ;k;=rg hq;= fõ' f;aÍ m;aúh' wdpd¾h î wd¾ wïfíoald¾" tys wdKavql%u jHjia:dfõ mQ¾úldj bkaÈhdj flgqïm;alrK lñgqfõ iNdm;sjrhd" bkaÈhdfõ iajdêm;H iudcjd§ f,daldh; m%cd;ka;%jd§ wkkH iudÔh" ixialD;sl iy wd.ñl ckrchla úh hq;= nj;a ck;dj Wfoid hqla;sh" úúO;ajfhka hq;= oelau is;ays ;nd .ksñka" ksoyi iy iudkd;au;dj wdrlaId lsÍug rgg ud¾f.damfoaYkh iy md,kh iemhSug lemúh hq;= iy mqoa.,hka w;r ifydaor;ajh wjfndaOd;aul iy .;sl rduqj imhk wdKavql%u iy Wodr;ajh iy cd;sfha tluq;= nj iy jHjia:dfõ m%Odk .Dyks¾udK Ys,amshd f,ig tdldnoaO;dj m%j¾Okh lsÍu ioyd úh hq;=

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

35

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


bï i,l=K

iqnidOk rdcHhla nj;a m%ldY lrhs' mQ¾úldfõ lrk jHjia:dodhl n, ,ehsia;= ;=kla wvx.= úfYaIs; mrud¾: ixfYdaOkh l< fkdyels fõ' uOHu rch ikaOdk ,ehsia;=fõ ioyka bkaÈhdkq wdKavql%u jHjia:dfõ uQ,sl jHqyh úIhh iïnkaOfhka jHjia:dodkh lsÍug we;s ixia:dmkh lrhs' mQ¾úldfõ wdrïNl iy wkkH idOdrK n,h ú¢hs' m%dka; rchj,g wjidkd;aul jdlH( —wm" ck;dj''' fuu m%dka; n,;, ,ehsia;=fõ úIhh iïnkaOfhka wdKavql%u jHjia:dj ms<s.ekSu" jHjia:d mekùug iïmQ¾K mekùu" iy wmgu odhdo lsÍu wêldßh ysñ fõ' fYaI n,;, lrhs— hkqfjka wjidkd;aul uOHu rch úiska l%shd;aul lrk mQ¾úldfõ jYfhka n,h /£ we;af;a ck;dj w;r iu.dó ,ehsia;=fõ ioyka úfYaIs; mrud¾: fj;u nj úfYaI fldg olajhs' úIhh iïnkaO kS;s mekùug bkaÈhdkq wdKavql%u jHjia:dfõ 1 fjks uOHu rch iy m%dka; rdcHj,g wdKavql%u j.ka;sh bkaÈhdj m%dka;j, yelshdj ;sfí' bkaÈhdj i;=j jHjia:dfõ ikaOdkhla úh hq;= nj mjik iuQmldßl ikaëh jHqyhla mj;sk uQ,sl jHqyh kuq;a" wdKavql%u jHjia:dj uOHu nj lsj yels ù ;sfí' wdKavql%u ixia:dmkh rch iy m%kd;a w;r meyeÈ,s jHjia:dfjka rch ioyd oaù lrhs n,h fn§ula lrñka ikaëh uKav, jHjia:dodhl md¾,sfïka;=j rdcHhl jHqyhla imhhs" tla tla iïmdokh lrk w;r uOHuh m%dka;h Tjqkaf.a l%shdldrlï jmißh we;=<; f,dala iNdj ^md¾,sfïka;=fõ my< uka;%S jHjia:dodkh iy mekùu ioyd n,.kajkq ,en uKav,h& iy rdcH iNd ^W;a;r uka;%S uKav,h& ;sfí' i;ajk Wmf,aLkh ;=< ikaOdkh" m%dka;h hk folska ieÿï .kS' f,dala iNdj ck;djf.ka iy iu.dó jYfhka mßmd,k úIhh ks¾jpkh Pkaofhka m;a lr .kakd idudðlhkaf.ka

bkaÈhd o¾Yk

n

36

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


iukaú; jk w;r rdcH iNdj jHjia:dodhl m¾Ioj,ska f;dard .kakd ksfhdað;hkaf. ka iukaú; fõ' ckdêm;sjrhd rdcHfhao md¾,sfïka;=fõ o kdñl m%Odkshd fõ' ieneúkau m%dfhda.slj" wud;H uKav,fha wdOdrh ,nk w.%dud;Hjrhd úOdhlfha kdhl;ajh ork w;r md,kh iïnkaOfhka j.lSu orhs' wmlaImd; wêlrKh" jHjia:dodhlfhka iy úOdhlfhka iajdëk jk w;r wdKavql%u jHjia:dfõ m%Odk úfYaIdx. w;ßka tlla fõ' fY%aIaGdêlrKh rfÜ Wmßu wêlrKh jk w;r wdKavql%u jHjia:dfõ wdrlaIlhd f,i lghq;= lrñka wjidk wNshdpk n,h ysñ wêlrKh f,i fiajh lrhs' tla tla m%dka;h i;=j tys by<u wêlrKh f,i lghq;= lrk uydêlrKhla ne.ska fõ' wêlrK iudf,dapkfha n,h hgf;a" fY%aIaGdêlrKhg fyda uydêlrKhg hï kS;shla wdKavql%u jHjia:dfõ hï m%;smdokhla yd .efgk nj fmfka kï th jHjia:dkql+, fkdjk nj fyda n,d;sl%dka; nj ;SrKh l< yelsh' fuu wêlrK iudf,apk n,h weußldkq wêlrK Wmßudêldß;ajh tla w;lg;a wfkla w;g ì%;dkH md¾,sfïka;= Wmßudêldr;ajh;a w;r uOHu ud¾.hla ixia:dmkh lrhs' wêlrKfha wmlaImd;SNdjh ;yjqre lrkq ms‚i" úOdhlfha n,mEfuka iajdh;a; jk l%shdj,shla u.ska úksYaphlrejka m;alsÍu flf¾' úksYaphlrejka bj;a l< yelafla uka;%S uKav, folskau wkqu; úh hq;= oDV fodaIdNsfhda. l%shdj,shla u.ska muKla bj;a l< yels fõ' wdKavql%u jHjia:dfjka mqrjeishka fj; uQ,sl whsjdislï fndfyda .Kkla mjrd fohs' fïjd kï ^i& iudkd;au;djfha whs;sjdislu" ^ii& ksoyi ioyd whs;sjdislu" ^iii& Wmfhdackhg tfrys ùfï whs;sjdislu" ^iv& wd.ñl ksoyfia whs;sjdislu" ^v& ixialD;sl iy wOHdmksl whs;sjdislï iy ^vi& wdKavql%u jHjia:d m%;sl¾u i|yd whs;sjdislu' fuu whs;sjdislï úksYaph l< yels w;r fuu whs;sjdislï w;ßka ljrl fyda nf,ka w,a,d .ekSula fõ kï mqoa.,fhl=g fY%aIaGdêlrKh fyda uydêlrK fj; fhduq l< yelsh' flfiafj;;a" bkaÈhdfõ uQ,sl whs;sjdislï mßmQ¾K fkdfõ' idOdrK iSudlsÍï

wdKavql%u jHjia:dj ks¾udKh lsÍu 1946 foieïn¾ 9 wdKavql%u jHjia:d m¾Ioh oekg uOHu Yd,dj f,i y÷kajk md¾,sfïka;=fõ wdKavql%u jHjia:d Yd,dfõ § m<uq jrg yuqfjhs

1946 foieïn¾ 13 mKaä;a cjy¾,d,a fkare wg jeoEreï mrud¾: fhdackdjla bÈßm;a lrhs" th wdKavql%u jHjia:djg ud¾. is;shula f,i fiajh lrhs

1947 wf.daia;= 14 uOHu rd;%S l‚iug" wdKavql%u jHia:d m¾Ioh iajdëk bkaÈhdj fjkqfjka kS;sh iE§fï j.lSu wdrïN lrhs' uQ,sl whs;sjdislï iy ikaOdk n,;, we;=¿ úúO lKavdhï wdKavql%u jHjia:dj fj; thska fhdackd fjhs

1947 wf.daia;= 29 wdKavql%u jHjia:d flgqïm;a lsÍug" wdpd¾h wïfnoald¾ iNdm;sjrhd f,i;a idudðlhka wg fofkl=f.ka ieÿï,;a lKavdhula m;a flfrhs

1947 fkdjeïn¾ 4 f,dalh oi foiska wdKavql%u jHjia:d fj;ska wd uQ,sl woyia iu. wdKavql%u jHjia:d flgqïm; ms<sfh, flf¾

1947 foieïn¾ 11 wdKavql%u jHjia:d flgqïm;alrK uKav,fha iNdm;s f,i wdpdrh rdfÊkaø m%idoa m;a lr .efka' miqj Tyq bkaÈhdfõ m<uq ckdêm;sjrhd úh

1949 fkdjeïn¾ 26 bkaÈhdkq wdKavql%u jHjia:dj wkqu; fjhs' th 1950 ckjdß 26 Èk n,d;aul fjhs

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

37

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


bï i,l=K

m%Odk ixfYdaOk

1951

1 jk ixfYdaOkfhka ksoyia whs;sh m%ldY lsÍu ms<sno idOdrK lgl,shdjla Woa§mkh jqKq w;r wêlrK úplaIKfhka kS;sh wdrlaId lrk 9 jk Wmf,aLkh iaMdkh lrhs' 2007 §" fY%aIaGdêlrKh" tu kS;s wdKavql%u jHjia:dfõ uQ,sl ms<sfj; lv lrkafka kï wk;=rej tajd my;g fy,sh yels nj ;SrKh l<dh

1960

8 jk ixfYdaOkfhka Wmf,aLk.; l=, iy Wmd,aLk.; f.da;% iy weka.af,da bkaÈhdkqjkf.a wdik fjka lsÍfï ld,h f,dala iNdj iy m%dka; iNd fjkqfjka 1970 olajd È.= lrhs' th bkamiqj iEu oYlhlgu jrla úYd,kh flf¾' 2006 §" 93 jk ixfYdaOkh rdcH iy fm!oa.,sl wOHdmksl wdh;kj, wfkl=;a miq.dó l=, ioyd i,dlh 27] la f,ig bv fohs

1956

7 jk ixfYdaOkh NdId úoHd;aul lreKq u; m%dka; kej; ixúOdkh lsÍfï ud¾.h ilia lrhs

1961

12 jk ixfYdaOkhg miqj" l,ska f.daj" oduka iy ähq mD;=.%Sis ckmo bkaÈhdfõ fldgia njg m;a fjhs' 1975 §" 35 jk ixfYdaOkh isÇï bkaÈhdkq ikaOdkfha fldgila njg m;a lrhs

1971

26 jk ixfYdaOkh l,ska l=ur m%dka; md,lhkag f.jQ wêrdc §ukd bj;a lsÍu fy,sorõ lrhs

1976

42 jk ixfYdaOkh yÈis kS;Sh u.ska ne| ;snQ uQ,sl whs;sjdislï iufha iïu; flreKq w;r uQ,sl hq;=lï lsysmhla y÷kajd ÿka w;r f,daldh; iy iudcjd§ hk jpk mQ¾úldjg y÷kajd fohs

1975

39 jk ixfYdaOkh mlaIfha n,lsÍu u; yÈis kS;sh m%ldY lsÍu ksid w.%dud;H bkaÈrd .dkaê ue;s‚hf.a md¾,sfïka;= m;aùu wj,x.= lrñka w,yndoa uydêlrKh § ;snQ ;Skaÿj n,Y=kH lrhs

1977-78

43 jk iy 44 jk ixfYdaOk mYapd;a yÈis ld,fha isú,a ksoyi kej; f.kd w;r uQ,sl whs;sjdislï f.dkafkka foam, whs;sh bj;a lrhs

1985

52 jk ixfYdaOkh jHjia:dodhlhka mlaIhlska mlaIhlg udreùu ksid iqÿiqlï fkd,eîu fmkajd fohs

1988

61 jk ixfYdaOkh Pkaoodhl iqÿiqlï jhi 21 isg 18 olajd my; fy,hs

1992

73 jk iy 74 jk ixfYdaOk mxpdh;a iy kd.ßl m<d;a md,k wdh;k j, Rcq m;aùï msßkuhs

2014

99 jk ixfYdaOkh cd;sl wêlrK m;alsÍï fldñiu msysgqjhs 2015 § fY%aIaGdêlrKh th bj; fy,hs

bkaÈhd o¾Yk

n

38

n

ckjdß-fmnrjdß 2016

2002

86 jk ixfYdaOkh jhi wjqreÿ 14 olajd wOHdmkhg we;s whs;sh iy jhi yh jk f;la uq,a <ud úh /ljrKh msßkuhs


—cd;shlg fyda ck;djlg ;u bÈß .ufka § úfõl ia:dkhla ke;suh—

—wmg fma%rKfha .eUqre iyDo;ajhla wjYH fõ" l;dfõ§ úi,a ffO¾hhla o l%shdfõ§ wjÈu;a Ndjhla o tfiauh—

wdpd¾h rdfÊkaø m%idoa 1950 ckjdß 26 Èk wdKavql%u jHjia:d ms<s.ekSfuka miqj ta iïnkaOfhka

ifrdaðkS kdhs÷" wdKavql%u jHjia:d m¾Io idudðld

mkjkq ,eìh yelsh' 1976 § flreKq 42 jk ixfYdaOkhg wkqj" uQ,sl hq;=lï wdKavql%u jHjia:djg tla flreKq w;r mqrjeishka ;u whs;sjdislï N+la;s ú¢k w;r;=r Tjqka úiska Tjqkaf.a whs;sjdislï yd hq;=lï i|yd hq;=lï idOkh l< hq;= nj;a whs;sjdislï iy hq;=lï iyiïnkaê; nj isys .kajkq ,eì‚' wdKavql%u jHjia:dfõ ;j;a kjuq úfYaIdx. hla kï" ta ;=< rdcH m%;sm;a;sh fufyhqï uQ,O¾u mßÉfPohla wka;¾.; ùuhs" th iudc iy wd¾Ól m%cd;ka;%jdoh rfÜ ia:dms; lsÍu ioyd tajd l%shd;aul lsÍug rchg fufyhqï lsÍfï iajNdjhla .ekSuhs' úksYaph l< fkdyels jqj;a" fuu uQ,O¾u rfÜ md,kfha § uQ,sl f,i ie,fla' uQ,sl N+ñldjla rÕk" ue;sjrK fldñiu ^ksoyia yd idOdrK ue;sjrK meje;sùu ioyd j.lsj hq;= fõ&" rdcH fiajd fldñiu ^m%Odk rdcH ;k;=rej,g f;dard.ekSï iïnkaOj j.lSu orhs& iy ú.Kldêm;sjrfhla ^rcfha iy tys

ksfhdað;dh;kj, .sKqï iajdêk ú.Kkh ioyd& jeks iajdêk wdh;k .Kkdjlau;a wdKavql%u jHjia:dj hgf;a ia:dmkh lr ;sfí' wdKavql%u jHjia:dfõ tla Wmdh ud¾.hla kï" th w¾: ksrEmKfhka fyda ixfYdaOkfhka hk folska ljrlska kuq;a úldYkh úh yels .;sl WmlrKhla ùuhs' mk;la f,i" wdKavql%u jHjia:djg ixfYdaOkhla wiSre ld¾hhls" th iïu; ùug" hg;a msßfihska" f,dala iNdfõ iy rdcH iNdfõ ;=fkka foll n,hla wjYH fõ' flfiafj;;a" bkaÈhdkq wdKavql%u jHjia:dj f,dalfha jvd;a ksrka;rfhkau ixfydaOkhg ,la jQ jHjia:djkaf.ka tlls" tneúka wef.a ck;djf.a j¾Okh iy ixj¾Okh fjkqfjka udj;la ioyd ke.S isákakla fkdfõ' bkaÈhdkq wdKavql%u jHjia:dfõ id¾:l;ajh" bkaÈhdj jeks nyqúO iy ixlS¾K rgla i|yd" f,dalh jgd m%ùkhka l=;=y,hg m;a lrkakg" yeÕSula we;s lrjkakg iy wkqm%dKh fokakg mgka f.k ;sfí' rplhd iud.ï iy m%;sm;a;s kS;S{jrfhls

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

39

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


.fõIKh

wmQ¾j fohska

msß ìula

pdáia.d¾" bkaÈhdfõ yojf;ys" fmdfydi;a ixialD;sl Wreuhla odhdo lr foñka ;SlaIK ixpdrlhdg wkkH w;aoelSula msßkuhs joka | Iqíod p;=¾fõ§

bkaÈhd o¾Yk

n

40

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


CHHATTISGARH gd,d ys óg¾ folla Wie;s reød Ysj m%;sudj¦ uqyqK; msgqj( ,laIauk fldaú,

oek isàu hym;ah m súiSug fyd| u ld,h Tlaf;dan¾ iy fmnrjdß w;r < Õd jk wdldrh .=jkska( iajdñ úfõldkkao cd;Hka;r .=jka f;dgqm," rdhsmQ¾ m%Odk bkaÈhdkq k.r iu.ska ukdj iïnkaê;hs ÿïßfhka( m%Odk ÿïßh ia:dk folla rdhsmQ¾ iy ì,diamQ¾ - bkaÈhdfõ m%Odk ÿïßh ia:dk yd iïnkaê;hs ud¾.fhka( tkatÉ6" tkatÉ16 iy tkatÉ43 m%dka;fha m%Odk k.r ish,a, bkaÈhdfõ wfkl=;a fldgia iu. iïnkaO lrhs

gd,d kgUqka gd,d ke;akï gd,d.dfjdaka ys ukshdß kÈh bjqrenv foaõrd‚ iy fÊ;dks kgUqka ;ks ixlS¾Khl msysgd we;s w;r me;s foll ke.S isà'

ckjdß-fmnrjdß 2016

Map not to scale

wkkH ixialD;sl iy mßir úoHd;aul wkkH;d" fm!rd‚l iaudrl" ÿ¾,N jkÔj" ishque,sj leghï flreKq fldaú,a" fn!oaO wvú" m%dido" Èhwe,s" f,ka iy YsLr is;=jï ixhqla;hla /.;a ksle,e,a oiqka;, ms<sn|j pdáia.drh mqridrï lshhs' ìïlfvka ishhg 44 la jk wdjrKhlska iy 32 la f.da;%sl ck.yKhlska jeiqKq tys iajNdúl iqkaor;ajh" f,dalh oifoiska iajNdjhg wdorh lrkakjqka wdl¾IKh lrhs' iu l< fkdyels iajNdúl iqkaor;ajhlska msß cd;sl WoHdk ;=kla iy jkÔù wNh N+ñ 11 la iys;" m%dka;h bkaÈhdkq ixpdrl is;shfuys jeo.;a jkÔù .ukdka;hla f,i ia:dmkh ù we;' fumuKla fkdj" tys mqrdúoHd;aul wvú iy fldaú,a leghï iy uQ¾;s j,ska ksñ tys fmdfydi;a Wreuh r|jd f.k isà' tfukau m%dka;h m%Odk fn!oaO uOHia:dkhla njg m;a ù ;sfí'

n

41

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


.fõIKh

pdáia.drfha úúO Ys,am m%o¾Ykh lrk l,dlD;s

bkaÈhd o¾Yk

n

42

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


Ñ;%dfldafÜ Èhwe,a,

Ñ;%dfldafÜ Èhwe,a,

fudaiï ld,hg miqj tk cQ,s iy Tlaf;dan¾ w;r jdrfhah'

Ñ;%dfldafÜ wä 100 l isg lvd yef,k Èhwe,a," fudaiï ld,fha § óg¾ 150 la fNdardïÈfhda fldaú, bkaÈhdfõ muK mq¿,aj jefvk" Ñ;%dfldafÜ m%p,s; kñka pdáia.drfha kh.rdj" rfÜ Èhwe,a," bkaÈhdfõ kh.rdj" ldcqrdfydaj f,i ye¢kafjk" úYd,;u Èh rfÜ úYd,;u Èh we,a, f,i fNdardïÈfhda fldaú, ljrdO we,a, f,i y÷kajkq ,efí' f.daodjÍ kÈfha isg lsf,daóg¾ 21 la wE;ska y÷kajkq ,efí w;= .x.djla jk" bkaødj;S kÈh" fNdardïfoaõ ys msysgd we;' th il%S fuu wYaj,dvul yevh .;a kÈfha bjqrenv 11 jk ishjig Èh we,af,a uQ,dY%h jk w;r wh;a is;a jiÕ lrk Ysj foú niagd¾ Èia;%slalfha c.aod,amQ¾ ys msysgd we;' flda ú , ks i dh ckm%sh fõ' fldaú, f.dvk.d Ñ;%d fldafÜ wi, kjd;eka úl,am jkafka we;a f ;a kd.¾ wêrdcH fhys rcl< rdupkaø okaodñ iqfLdamfNda.S ksfla;k iy uvqh' Ñ;%d rcq úis k s ' fldafÜ Èhwe,a, fyd¢ka ri ú¢h yelafla

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

43

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


.fõIKh

by< isg Trf,daiq uqyqKf;a Èidjg( fNdardïÈfhda fldaú," wdY%uhl iy iqrka.a á,d ys NslaIQka

is¾mQ¾

f;ajd¾Èfhda fn!oaO wdY%uh( iqrka.a á,d( 2005-2006 ld,fha fuys leŒïj,§ fidhd f;ajd¾Èfhda kej; fmd,fjka u;= lr .;a" .eKqkq f,aLk j,g wkqj" fn!oaO wdY%uh fldaú, lrd m%md;dldr yqKq.,a f;ajd¾Èfhda fn!oaO wdY%uh f;ajd¾Èfhda kï mshfm<la Tiafia msúish yels f;ajd¾Èfhda kï fidaujdiS fidaujdiS rcqf.a w;r n%yau" úIaKq iy Ysj rcqf.a ld,h olajd od;u l< ld,h olajd hk ;%suQ¾;sh fjkqfjka lem yelsh' wdY%uh lrd msúiqï od;u l< yelsh fldg ;sfí' mxpdh;ka .Dy ud¾.fha .,ska igyka jQ nqoaO ks¾udK Ys,amfha ú,dih wkqj pß;h iy mxp;ka;%fhka .;a f.dvk.k ,o" m%Odk fldaú, l;d ksrEmKh fjhs' ,laIauk uOHfhao ;j;a y;rla fldkaj,o we;s fï fldaú,( iqrka.a á,dj 7 jk ishjfia § uydðj.=ma; úIaKq foú÷ka fjkqfjka lemjqKq" nd,d¾cqka úiska f.dv k.d we;' fldaú, l%sia;= j¾I 625-650 wdikak ld,hg

bkaÈhd o¾Yk

n

44

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


by< iy ol=fKa( is¾mQ¾ iy m%dka;fha f.da;%sl k¾;k wx.¦ wka;¾cd;sl k¾;k iy ix.S; Wf<,

is¾mQ¾ wka;¾cd;sl k¾;k iy ix.S; Wf<, is¾mQ¾ lrd msúiSu Ôú; ld,Sk ixpdrl w;aoelSula jkafka th hful= w;S;hd lrd f.khk neúks' fmdfydi;a odhdohla ysñ ft;sydisl wvúh" is¾mQ¾ hkq mqÿu Wmojk fldaú,a iy fn!oaO úydr j,ska ieÈ Y=oaO k.rhls' k.rfha ixialD;slj fmdfydi;a yd;ami 7 jk ishjfia .Dyks¾udKfha W;alDIag ksuejqula jk ,laIauk fldaúf,a oiqk yd ne¢j is¾mQ¾ cd;sl k¾;k iy ix.S; Wf<,g mßmQ¾K Ñ;%hla imhhs' fuu Wf<f,a y;rjk ixialrKh ckjdß 29 iy 31 w;r ixúOdkh lr we;' pdáia.d¾ ixpdrl uKav,h u.ska ixl,amkh lr we;s mßÈ" Wf<, l,dj iy ixialD;sh" ix.S;h iy k¾;kh hk tajdfha m<uq W;aidyl w;aoelSul ÿ¾,N tluq;=jla ìyslrhs' Wf<f,a miq.sh ixialrK ;=k mqrd" mKaä;a pdkakq,d,a ñYard" udOù uqoa.,a" m%d,doa isx ámdkshd" mKaä;a yßm%idoa fpdrdishd" mKaä;a ì¾cq uydrdÊ" rdyq,a I¾ud" Wia;doa iqcd;a ldka" f;acdkandhs" úlal= úkhdlrï" jdo,s ifydaorfhda" fmaÜ f,dlÜ" fcda¾Ê nDDlaia iy f,kdâ tfgda jeks cd;sl iy wka;¾cd;sl l,dlrefjda biõjg iyNd.s jQy'

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

45

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


.fõIKh

od;u l< yelsh' th y¾Ia.=ma; rcqf.a jekaoUqj jQ jdi;d /ðK úiska f.dv k.k ,o w;r" l=¿Kq iys; uKavmhla we;=<; ke.S isáhs'

pdïmrdka rdhsmQ¾ isg lsf,daóg¾ 60 la mu‚ka ÿr msysá" pdïmdrka .ïudkh j,a,Ndpd¾h RIsjrhdf.a Wmka ia:dkh f,i lS¾;su;a ù we;" Tyq j,a,N ksldfha wdrïNlhd fukau m%;sixialdrljrhd o úh' RIsjrhdg f.!rj ms‚i fuys w,xldr fldaú,la bÈ lrkq ,en ;sfí' fuys ;j;a wdl¾IKhla jkafka pïmflaYajr uydfoaj fldaú,hs'

l=gqïid¾ f,ka iy lhs,dYa f,k ixpdrlfhda iajNdj fi!kao¾hfha oelaula ú¢kq ms‚i nÜid¾ Èia;%slalfha ldka.¾ ksïkfha l=gqïid¾ f,ka iy lhs,dYa f,k lrd meñfK;s' f,ka we;=<; yeu úgu w÷re jk w;r mgq ud¾. ;=<ska hdu wiSre lrjhs' ysß,U iy ysßgeU ks¾udK m%o¾Ykh lrk l=gqïid¾ f,ka È.ska óg¾ 1327 la iy óg¾ 35 la fmd<j uÜgug jvd my<ska msysghs' lhs,dYa f,k l=vd l÷.eghla u; msysgk w;r l=gqïid¾ f,kaj,g iudk ,laIK orhs' 1993 § fidhd .;a" lhs,dYa f,k" óg¾ 100 la

bkaÈhd o¾Yk

n

46

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


jfï isg Trf,daiq uqyqKf;a Èidjg( l=gqïid¾ f,ka" pïmdrka ys j,a,Ndpd¾hf.a Wmka ia:dkh iy pdáia.d¾ys wNhN+ñhl wekaáf,dama

È.=h" ysß,U iy ysßgeU nyq,;ajhlg ksjiakh imhhs' fuys ksïkdoh úiañ; whqßka ix.S; rdjhla Wmojk w;r w÷re wNHka;rfha ieuúgu kdo fõ'

n¾kdjmdr jkÔù wNh N+ñh uydiduqkaoa Èia;%slalfha msysgd we;s n¾kdjmdr jkÔù wNhN+ñh l=vd kuq;a j¾. lsf,daóg¾ 245 l úysfok jeo.;a jkÔj .yKhls' fuu wNhN+ñfha m%d:ñl ixhqla;h f;alal" i,a" WK iy wr¿ j, ksj¾;k úh<s m;kYS, .yKhla fõ' jkÔùka w;rg fldáhd" w,i j,yd" yïndjd" ysj,d" y;rÕ wekaáf,dama" Èúhd" Ñkaldrd" l¿ uqjd" le,E n<,d" nqrk uqjd" b;a;Ejd" j÷rd" l=¿yrld" bß yhkd" le,E n,a,d" ;s;auqjd" f.dakd" ks,a.dhs" .jrd" uqckaála" j,a W!rd" kd.hd iy fmd<Õd we;=<;a fõ' wNh N+ñh ;=< úYd, m%udKfha mlaIs .yKhla o isák w;r iqÿ mshdm;a Wl=iaid iy fld< wejvdjd m%uqL fõ' uE;§" pdáia.d¾ ixpdrl uKav,h is¾mQ¾ Wreu md .uk iy f.da;%sh iu. .uk Èh;a l<dh' kjÈ,a,sh mokï jQ bkaÈhd k.r md .uka iu. .súiqï we;sj ixpdrl uKav,h c, l%Svd" l÷lr mdmeÈ" l|jqre fmfoia" mdmeÈ ijdß iy lerjEka ixpdr m%j¾Okh lsÍug o b,lal lrhs'

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

47

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


m%.;sh

mßmQ¾K ;=,kh

igyka lsÍu

bkaÈhdfõ wNs,dIS cd;sl ;Sß; odhl;aj foaY.=K fjkialïj,g tfrysj igka lsÍug .kakd nyq oe;s iy wjfndaOd;aul m%fõYhla ms<sìUq lrhs

bkaÈhd o¾Yk

n

48

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


foaY.=K úm¾hdi ms<sno tlai;a cd;Skaf.a rduq iïuq;sh hgf;a md¾Yaj iïfï,kh" mDÓúh wo ojfia uqyqK fok jvd;au mSvkldÍ wNsfhda.j,ska tlla jk foaY.=K úm¾hdij,g iduQysl f.da,Sh m%;spdrhla fidhkq ms‚i .kakd cd;Hka;r kdhl uQ,drïNhls' jir .Kkdjla ;siafia" bkaÈhdj fï m%h;akhg w¾:j;a odhl;ajhla lr we;' miq.sh jif¾ fkdjeïn¾ 30 iy foieïn¾ 11 meje;ajqKq md¾Yaj 21 iïfï,kfha§ o" foaY.=K úm¾hdj,g fok f,dal m%;spdrh yev .ekaùfï jvd;au l%shdldÍ N+ñldjla .kq ms‚i bkaÈhdj Yla;su;a kdhl;aj ia:dkhla .;a;dh' foi;shl läkï idlÉPd j,ska miqj" mQ¾j l¾udka; uÜgfï § f.da,S WIaK;ajh fi,aishia 2º g my< w.hlg iSud lsÍug iy Y;lfha fojeks Nd.fha§ f,dal wd¾Ólh ldnka flfrys WodiSk lrùug" cd;Ska 196 la úiska .kqfokqjl —bï i,l=K— la

f,i iqnm;k ,o .súiqu wNs,dIS cd;sl ;Sß; odhl;aj ud¾.fhka ldnka úfudapkh iSud lsÍu ms‚i w;aika lrk ,§' msßiqÿ ;dlaIKh foig rgj, m%h;ak uQ,Hkh lsÍug j¾Ihlg fvd,¾ ì,shk 100 la Tjqka m%;s{d ÿka w;r kuq;a tla tla rgla ioyd úfYaIs; j.lSula fkdjk w;ru th n,d;aul lsÍfï ud¾.hla o i|yka fkdjq‚' fuu ixo¾Nh ;=<" bkaÈhdj jeo.;a fhdackd ;=kla bÈßm;a l<dh( m<uqfjka" fmdÿ kuq;a fjkialï úfYaIKh l< j.lSï uQ,O¾uj, jeo.;alu oekgu;a wjOdrKh lrk w;r msßiqÿ bkaOk iy yß; ;dlaIK ms<sn| úi,a wjOdkh fhduq lrk ,§' fojkqj" l%ñlj fmdis, bkaOk u; wdfoaY fjñka m%;sia:dmkh jkq we;s imhd .; yels iQ¾h n,h i|yd fidaÈishg tlajk f,i iQ¾h n,h úmq, rgj,a 120 lg wdrdOkd lrñka cd;Hka;r iQ¾hn, ikaOdkh Èh;a

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

49

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


m%.;sh

mßirh" jkdka;r iy foaY.=K úm¾hdi i|yd jk rdcH wud;H" m%ldYa cjfoald¾" kjÈ,a,sfha wNs,dIS cd;sl ;Sß; odhl;aj ms<sn| iïfï,khla wu;ñka

Like INDIAN DIPLOMACY

Follow @INDIANDIPLOMACY

Channel INDIAN DIPLOMACY

l<dh' ikaOdkh m%xY ckdêm;s *%ekafldhsia m%ldYhg m;a lrk ,§" thska oKav by< ;ekl fyd,dkafâ o iyNd.s jQ wjia:dfõ w.%dud;H msysgqjd idlÉPdj, id¾:l;ajh ;yjqre lsÍfï kf¾kaø fudaä ue;s;=ud úiska Èh;a lrkakg § ;SrKd;aul jkakg úh' wNs,dIS cd;sl ;Sß; fhÿ‚' bkaÈhdj fvd,¾ ñ,shk 30 l uQ,sl odhl;ajh m%d:ñl fõÈld ;=kla u; ke.S wdfhdackhla lrk w;r rfܧ ikaOdkfha isáhs( tall m%d.aOkh u; úfudapkh wvqlsÍu" uQ,ia:dkh msysgqjkafka kuq;a iq,iqu jkafka rfÜ n,Yla;s f.dkafka iy jk wdjrKfha l%ñl fvd,¾ ñ,shk 400 l idudðl;aj uqo,a mqk¾ckkSh n,Yla;s fldgi jeä lsÍula o ta iy cd;Hka;r ksfhdað;dh;k lrd by< w;rg jefÜ' m<uq ldrKfha §" bkaÈhdj 2030 jk kexùuhs' úg ish o< foaYSh ksIamdÈ;fhka ishhg 33 isg wjidk jYfhka" bkaÈhdj ixj¾ê; rgj,g 35 olajd úfudapk >k;ajh lmd yßkakg m%;s{d fhdackd lrñka" foaY.=K ÿkakdh' fuhska úfudapkh mQ¾j uQ,Hkfha § iudkd;au;dj ioyd 2005 uÜgï lrd my<g f.fkkq n, lrkq ,enQ w;r thska fmdis, we;' fojk ldrKfha §" bkaÈhdj wNs,dIS cd;sl ;Sß; bkaOk u; mokï l¾udka; ish uq¿ n,Yla;s wjYH;dfjka odhl;aj foaY.=K jHdmdrhg iyh fok wh u;" hg;a msßfihska ishhg 40 la úm¾hdij,g oeka kej;;a mDÓúh foi wdmiq mqk¾ckkSh n,Yla;s uQ,dY% weiqßka tfrysj igka lsÍu f.jd ixj¾Okh fjñka mj;sk imqrd .ekSug we;s wNsm%dh 2030 i|yd nyq oe;s iy rgj,g Wmldr lrñka Tjqkag jk bgq lrkakg woyia l<dh' wjfndaOd;aul ,dN kuq;a ls<sá bkaOk j, ;=kajk ldrKfha §" 2030 jk m%fõYhla ms<sìuq isg msßiqÿ kuq;a w.fhka jeä úg weh ish jkdka;r wdjrKh lrhs bkaOk lrd ú;eka jeä lrkakg m%;s{d ÿka w;r ùug iyh jk f,i bka w;sf¾l ldnka vfhdlaihsâ ioykla l<dh' Tjqkg oyia .Kkla fgdka ì,shk 2'5 la wjfYdaIKh lsÍug yelshdj oßø;djfhka bj;g we§ug" ;sridr" ,nkq we;' iuia;hla f,i" wNs,dIS cd;sl ;Sß; mßir ys;ldó wdldrhlska lrkakg odhl;aj foaY.=K úm¾hdij,g tfrysj igka idyisl n,mEula jkafka kï" lsÍu i|yd nyq oe;s iy wjfndaOd;aul m%fõYhla fuhska ixj¾Okh fjñka mj;sk ms<sìuq lrhs' f,dalhg" úfYaIfhka ke.Sk tk rgj,aj,g fõ.j;a wd¾Ól j¾Ok wd¾Ól n,fõ.j,g" fõ.j;a wÈhr ixj¾Okh udjf;a bÈßhg hdug yelshdj i|yd wjYH;d ;=,kh lrk w;r wvq ldnka ;yjqre lrkq we;' wd¾Ólhla lrd mßj¾;kh ùug" Wmldr jkq we;s wNs,dIS cd;sl ;Sß; odhl;aj kj f.da,Sh l%shdj,s flf¾ w¾:j;a odhl;ajhla ys§ bkaÈhdj" miq.sh Tlaf;danrfha lsÍug bkaÈhdfõ È.= ld,Sk lemùu h<s;a § wjYH mQ¾j iuq¿ wodkhla m%;s{d l<dh'

bkaÈhd o¾Yk

n

50

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


iqúfYaIs fudaia;r ks¾udKldrshka wmf.a fudaia;r fi!kao¾h Ydia;%fha w;S;hg .uka lrk úg" fy,sorjq jkqfha bkaÈhdkq Ndj‍fha W!rej kjHlrKh ;=<ska b;d meyeÈ,s jk njh joka | YD;s fgdaud¾

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

51

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


m%.;sh

bkaÈhdj ;=< nyq,j ks¾udKd;aul woyia we;suq;a j¾;udk ldka;d fudaia;r ks¾udKlhka rfgys Wreuhka kj;u ;;a;ajhlg f.khkq ,nhs' Tjqka bkaÈhdj f.da,Sh fudaia;r is;shfuys ;enQ me/kakka fyda tu tallfha kjlhka fyda j;djl§ tys

ksy~ju isá wh jQjo" fuu wjia:dj ldka;dj yd Tjqkaf.a olaINdjh ieuÍug ld,hhs' je,,S .sh mer‚ idïm%odhsl fudia;r iqúfYaI kj;u tajd iuÕ iïñY%Kh lsÍfuka" fuu ldka;d ks¾udKlrefjda bkaÈhdj ,ndÈh yels fyd|u foa ,nd fo;s'

ß;+ l=ud¾- iagd,ajd¾Ü rfgys w;s olaI ks¾udKlrejkaf.ka flfkl= jk" ß;+ l=ud¾ yg we;s wdfõ‚l ffY,Sh ms<sìUq lrkqfha bmer‚ bkaÈhdkq idïm%odhl Ys,amSh;ajfhys j¾;udk l,d;aul iajrEmhhs' l,d b;sydifha miqìu yd md,k Ys,amfhys wef.a nqoaêfhys iSudjka iuÕ" ß;+f.a wjfndaOh jkqfha mqrdK yd kùlrKh l< idïm%odhsl

bkaÈhd o¾Yk

n

52

n

ckjdß-fmnrjdß 2016

ks¾udK Ndú;fhka kj iïNdjH;djhla f.dvke.S we;s njh' bmer‚ foa kej; m%dKj;a lsÍu ms<sn|j weh ork ia:djrh idïm%odhsl fudaia;r l¾udka;fha yd kQ;k;ajfha ysvei id¾:lj iïnkaO ù we;s njhs' ß;+ jkdyS bkaÈhdfõ —nqála˜ ixialD;sh ;=< m%:ufhka y÷kajd Èh hq;= ldka;djhs'


iafkayd fï;dl=l+ka ú,dis;dldrsh iafkayd fï;df.a cd;Hka;r Ôjk ffY,sh yd fi!kao¾h úoHdfjys olaI nqoaêfha iajNdjh wehf.a wiuiu iuld,Sk m%h;akh iys; ks¾udK j,ska ksrEmKh fõ' iafkaydf.a wkkH úl=Kqï m%ldYkh f,dalfha b;du fyd|u yd ÿ¾,Nu WKqiqï" ieye,a¨‍ yd uDÿ frÈ Ndú; lr olaI f,i weh úiska w;ska ksujk ,o lndhj,ska iukaú; fõ' —Yla;su;a ldka;djla f,i ke.S isàu kï wd;auwúYajdih yd wNsfhda. j,ska ÿ¾uqL ùu fkdj ;udf.au wNHka;rfhka kef.k wjHdc weu;=ï úYajdi lsÍuhs"˜ hkq iafkaydf.a wp, úYajdihhs'

Ys,amd Y¾udfchmQ¾ys ieÕjqkq nqoaêh wehf.a jir 20 taldnoaO jD;a;sfhys" Ys,amd Y¾ud 12 la *dìkaÈhd iuÕ is,a,r fj<|dfuys o wgla udßflda bkaviag%Sia yd leânÍia ys t*atïiSÔ ud¾láka yso .; l<dh' kej; ta ish,a,u w;yeßfha wehf.a uQ,slu isyskh" tkï fchmQ¾ fjkqfjka" bkaÈhdfjys b;du w,xldr yd iqjodhlu NdKav" bkaÈhdkq frÈ j¾." fi!kao¾h Ydia;%h yd mj;sk Wreu f,dalhgu fy,slrk" wka;¾cd,fha ud¾..; oajdrhla fjkqfjka kshqla; ùugh' —uu i;=áka wjÈ jkqfha kjfha isg my f;la jQ wmyiq lghq;af;ka neyer ùu l< úg th ud yg ud i;a;lskau wfmalaId l< foh fidhd .ekSug Wmldr lrk ksidfjks"˜ wdrïNfha isá yjq,alrefjda ;sfokdf.ka flfkl= jk Ys,amd lSjdh'

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

53

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


m%.;sh

bkaÈhd o¾Yk

n

54

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


ksfõÈ;d idnQ ksfhda-fldjqgQ¾ ksfõÈ;d idnQ È,a,s ys tkawhst*aà ys wdÈ YsIHhl= jk rka molalï ,dNS yd f,djmqrd bkaÈhdkq fudaia;r j, l%shdYS,S ksfhdað;fhls' weh ñiag¾ bkaÈhd yd ñiag¾ j¾,aâ ixo¾Yk iuÕskao ñia bkaÈhd" ñia j¾,aâ yd ñia hqksj¾ia lKavdhïys fudaia;r wOHlaIsldjla f,io jeo.;a ld¾hNdrhla orkq ,nhs' weh úúO fudaia;r mdie,aj, WmfoaYl uKav,j, WmfoaYsldjlao fõ' fnd,sjqâys" iSka.a Bia í,Súka.ays wlafIa l=ud¾ i|yd we÷ï me<÷ï lÜg, ks¾udKh l<dh' wehf.a ikaku cd;Hka;rhg f.k hñka" ksfõÈ;d ,kavka n%hsv,a ùla" meÍisfha meIka ùla" fldßhdfõ meIka f*iaáj,a" fydxfldka.a meIka ùla yd flaka meIkn,a frâ ldmÜ ys wehf.a tl;=j m%o¾Ykh l<dh'

mdh,a cdhska - b;d mßlaIdldÍ ks¾udKldrsh ksre;aidyju bkaÈhdkq úYsIaG Ys,amS;ajh yd mdh,a cdhskaf.a ixlS¾K ks¾udK fldgia" kùk ngysr wdlD;s iuÕ ksjerÈju iïñY%Kh fõ' wef.a ikakdu o¾Ykh weh úia;r lrkqfha" — bkaÈhdkq m%dKh iys;

ngysr YÍrh˜ f,isks' ,dnd, úfha§u l,dfjka wNdIh ,enQ ^cdhskaf.a uj ix.S;{jßhl yd mshd ie,iqï ks¾udK bxðfkarefhl= fjhs&" wehf.a f,dalh jHdma; jQfha ks¾udKYS,S m%jdyhka kegqï" ix.S; yd l,dYs,am wka;¾.;jh'

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

55

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


m%.;sh

kkaÈ;d rdhsmqrdks - úYd, isysk olsñka l=vd k.rhl bmso ye§ jevqkq" kkaÈ;d rdhsmqrdks yg úYd, wfmalaId yd th j¾Okh lr.ekSug ffO¾hho we;sj oeä jQjdh' w;sYh ks¾udKYS,S isysk olskakshl jk weh wehf.a wiuiu oekSu ;=<ska idudkH we÷ï b;d jeäÈhqKq yd ixlS¾K úYsIag fudaia;r f,iska olajd bkaÈhdj kej; yerjQfhah' we£ug yels ú,dis;d ms<sn| kkaÈ;d Rcqju úYajdi lrk w;r wehf.a tl;=j tysu y÷kd .ekSuls'

wehf.a ks¾udKj, wkkH úl=Kqï m%ldYkh jkqfha iqúYd, fudaia;r ms<sn|j iúia;rd;aul m¾fhaIKhkays fh§u fõ' weh ksre;aidyju úúO ixialD;s yd hq. tl;= lr fid÷re W;af;ack we;slsÍu fukau isysk olskakka yd ksÍlaIlhdf.a kshu ;;a;ajh mSvd fkdùug fudaia;r iylre fyukaÜ iu.ska tl;=j lghq;= lrhs' ixúOdkh yd iunr;djh wehf.a fm!reI;ajfha yd ks¾udKj, mokuhs'

uï;d .=ma;d jHdmdßl riúoHd{jßh uï;d .=ma;d fudia;r l¾udka;fha y÷kajkafka —jHdmdßl riúoHd{˜ f,isks' wdrïNfha§ oYlhlg jeä l,la mqoa.,hka yd ikakdu WmfoaYkh lrñka isá frÈms<s" fudaia;r yd wNHka;r fudaia;r rpl uï;df.a iajlSh .uk wdrïN jkqfha frÈms<s ks¾udK wOHhk lrk w;r§ l< lkaðjrï fiao idß ms<sn| Ydia;%Sh ksnkaOkh iu.sks' 1984 yd 2011" w;r weh ´kEu fohla i|yd jQ jka-iafgdma-fYdma -—fïâ bka bkaÈhd˜ wdrïN lf<a úúOdx. jHdmdrh yd ¥Iudk l:d ienE njg uqÿka m;ajQ lrjñks'

bkaÈhd o¾Yk

n

56

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


ckjdß-fmnrjdß 2016

n

57

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


m%.;sh

bkaÈhdfjys kd.ÍlrK .ufkys ;j;a tla

jeo.;a ikaêia:dkhla

wurdj;S k.rh .=jfka isg" wdkaød m%foaYa ys kj w. k.rh

bkaÈhd o¾Yk

n

58

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


wurdj;S" wdkaød m%foaYa w.kqjr jk .Õ woaor kj k.rh" rfÜ m%:u ;dlaIŒlrKh jQ mßir ys;ldó k.rh njg m;afõ joka | pdkaføhS fN!ñla

w.ue;s kf¾kaø fudaä uy;d uE;l§ wurdj;sh wdkaød m%foaYa ys kj w.kqjr njg m;alrñka uq,a., ;eîfuka miqj bkaÈhdfõ k.r ;dlaIŒlrKfhys ie,eiqug kj mßÉfþohla tl;= lrñka wurdj;sh o Bg tla lf<ah' l%sIaKd .xÕdfjys bjqfrys msysgqjk" wurdj;sh pkaÈ.d¾" nqndfkaiajd¾" .dka§ k.¾ yd kdhd rdhsmQ¾ k.rj,g miqj rfgys miajk ie,iqï l< k.rh fõ' tfiau th rfgys ;dlaIŒlrKh jQ m%:u mßir ys;ldó k.rho jkq we;' ft;sydisl wurdj;S k.rh msysgd ;sfnkqfha ;=,aƾ isg lsó 15 m%udKhla wE;ska jk w;r" m%dka;fha kj w. k.rfha wmsflakaøh" úchdjdo yd .=kagQ¾ k.r w;r f.dv kef.kq we;' mqrdK yskaÿ m%jdofha" úYajdih wkqj wurdj;sh bkaø kï" foúhkaf.a rcqf.a jdiia:dkh ù mej;sks' th md,s jpkhla jk ks¾jdKhg wkql+, jk —wurŒhhkaf.a jdiia:dkh˜ kï fõ' fï k.rh fmr§ wdkaød kd.dß f,i ye¢kaúh' jir 2000 muK fmr id;djdydkd rdc jxYfha ksjiakh f,i mej;=kq"

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

59

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


m%.;sh

wurdj;sh wfYdal wêrdchdf.a rdc iufha f.dv k.k ,o ia;+m we;=¨‍j fn!oaO N+ñ Nd.hla f,i m%isoaOj mej;s‚' wurdj;sh mßj¾;kh lsÍu ms‚i" wdkaød m%foaYa rch tlsfklg Rcq flda‚l jqKq udj;a ie,iqï lsÍug cd,l ie,iqula

u; l%shd;aul fjñka isà' fuu cd,l ie,iqu bkaÿ ksïk YsIagdpdrfhys yrmamd iy fudfykaocdfrda iuh lrd fmr od;u l< yels w;r tys kef.kysr isg ngysrg yd W;=r isg ol=Kq ÈYdjkag úysfok f¾Ld Tiafia fldgia j,g fjka lrkq

bkaÈhdkq w.ue;s kf¾kaø fudaä uy;d wdkaød m%foaYa kj w. k.rh i|yd uq,a ., ;nñka

bkaÈhd o¾Yk

n

60

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


jfï isg ol=Kg ^uqyqK; msgqfjka&( wurdj;sh i|yd jk m%Odk ie,iqfuys fmroelau

,o cd,l ie,iqï j,ska hq;a Rcq udj;a tkï wurdj;S wi, msysá úYd,;u olakg ,efí' ;jo iEu fldgilau kej; kd.ßl ixlS¾Kh i|yd weia;fïka;= l=vd mdrj,a u.ska kej; fnod ;snQ whqreo .; úhou re' oi ñ,shk 6"823la i|yd isys .ekafõ' m%;sm;a;suh wkque;sh ,nd § we;' fï w;r;=r" w.kqjr l,dmSh ixj¾Ok tfiau mßir ys;ldó .=jka f;dgqm,lao wêldßh ^iSwd¾ãta&" wurdj;sh ÈhqKq lsÍug ,nd§ug ie,iqï lr we;' fuu l,dmh ie,iqï lsÍu" iudfhdackh" l%shd;aul lsÍu" ;=< fkajdisl kd.ßlhka yg jdiia:dk yd uQ,Huh lghq;= wdÈhg ilia lr we;' jk w;r" wOHdmk wdh;k" WoHdk" c, fuu ixúOdkh f.dùkaf.ka ;gdl" úfkdaoh we;s lrk wlalr 33"000 muK w;am;a ia:dk" c, ;Sr yd ;j;a lr.eksfï j.lSu mjrdf.k fndfyda foa ;sfí' úfYaI wurdj;sfhys we;af;a" tys ys,õjg wjOdkh fhdojkqfha id¾:l;ajh wdkaød ixj¾Okh l< w.kqjßka lsó 25 mÈlhkaf.a .uka m%foaYa j,g muKla bvï fok njg fmdfrdkaÿ ;Srej újD; mßir ys;ldó iSud fkdjk fjñks' Tjqkf.a bvï wjldYhlg iïnkaO jkqfha uq;a iduQyslj ysñlfuys j¾. m%udKh u;" fiajhg hdu i|yd weú§fï bkaÈhdjgu ysñlrejka fj; ìï fldgia mßirhla i,id §ug yd n,mdkq we; ,nd § we;' iS>%.dó yd w¾Ot;=<ska fudag¾ jdyk iS>%.dó udj;a ixj¾Okho Ndú; fkdlrk m%jdykhla kj w.kqjrg wka;¾.;j Èßu;a lsÍugh' ie,iqï l%shd;aul lr we;' fuu há;, wurdj;sfhys id¾:lajh wdkaød m%foaYa ie,eiau ixl,amkh lf<a cqfrdka.a j,g muKla wod< fkdjk w;r taldnoaO bkag¾keIk,a fyda,aäkaia mqoa.,sl iud.u rchla f,i bkaÈhdjg o wod< jk yd iq¾ndkd bkag¾keIk,a fldkai,agkaia w;r wdrïN lr we;s remsh,a oiñ,shk mqoa.,sl iud.u - wkd.;fha§ ux ;Sre 1 ,laIhl wdfhdack u; jk úYd, y;rla iys; m%Odk fõ.j;a ud¾.ia: m%udKfha kd.ÍlrK jevigyka hgf;a cd,hla njg jeäÈhqKq l< yels fõ.j;a ;dlaIŒlrKh jQ k.r i|yd fukau wgd,a nia r: ud¾.ia: moaO;shla taldnoaO lrñks' l%shdkaú;h i|yd jk m%;sjHqy.; lsÍu yd jd¾;d wkqj hñka" iuQydKavq rch k.r mßj¾;kh lsÍug ^tatïwd¾hQà& uq, lsó 26 l úchdjdo kd.ßl jHdmD;sh" msÍula o fõ'

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

61

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


fiahd oiqka

l,dlrefjl=f.a

fl<sìu

ÿka.d¾mQ¾ kqjr bkaÈhdfõ tla mer‚;u wLKavj msysá f.dvke.s,a,la iy tla mer‚;u mqoa.,sl m%didohla jk iqkaor;uhlg ksjyk fjhs

rdcia:dkfha ish¨‍u mQ¾j l=ur w.kqjr w;ßka .sksfldkÈ. bkaÈhdfõ ÿka.d¾mQ¾ iuyr úg wvqfjkau .fõIKhg ,la jQ ;ek jkakg bv we;' wrdjd,sia l÷lrfhka jg jQ th ishjia .Kkdjla mqrd ish wkkH;dj kv;a;= lr .ekSug l<ukdlrKh fufyhjd we;' rdÊmqgdkd ys fyd|u m%dido iuyrla iu.ska" th we;eï úg .Dyks¾udK idïm%odhhl

bkaÈhd o¾Yk

n

62

n

ckjdß-fmnrjdß 2016

wiqk ke;akï l,dlrefjl=f.a fl<sìu jkakg mq¿jk' WodhSmQ¾ ys isfidaÈhdjrekaf.a nd, YdLdj fïjd¾ kqjr md,kh lrk w;r jeäuy,a YdLdj ÿka.d¾mQ¾ md,kh l< jkakg we;' rdj,a ù¾ isx foaõ ^1278-1303& jd.doa ys md,lhd njg m;a jQ úg" j¾;udk ÿka.d¾mQ¾" nkaiajdrd Èia;%slal iy WodhSmQ¾ Èia;%slalfhys pdmamdka l,dmh


uqyqK; msgqj( cQkd uy,ays ÿria;r oiqkla¦ jfï( ì;a;s is;=jula" iajNdúl j¾K iy rka l=äka lr we;" cQkd uy,a we;<;ska

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

63

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


fiahd oiqka

is;a n|k ñhqr,a iy l=vd is;=jï cQkd uy,ays ì;a;sj,g iqkaor;ajhla tla lrhs

bkaÈhd o¾Yk

n

64

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


Map not to scale

oek isàu hym;ah m súiSug fyd|u ld,h fmnrjdß iy ud¾;= < Õd jk wldrh WodhSmQ¾ odfndla .=jka f;dgqmf,a isg ÿka.d¾mQ¾ olajd lsf,daóg¾ 79 ls, m%Odk k.r iu. ÿïßh Tiafia;a wfkl=;a k.r iu. r: hd yels ud¾. Tiafia;a ukdj iïnkaê;h

hk tajdfha nyq;r ìu Tyqf.a iys;j ldur y;rlska ieÈ fouy,a cQkd uy,a rdcOdksfhys fldgia njg m;a úh' f.dvke.s,a, bÈlsÍu 1282 § mer‚ m%didofha flfiafj;;a" wo ojfia ÿka.d¾mQ¾ wdrïN úh' fuh cQkd uy,a mer‚ iy ÿka.d¾mQ¾ msysá fmfoi Bg we;=<;a fkdú‚' m%didofha iy ÿka.d¾mQ¾ k.rfha k.rfha moku kuq;a rdj,a ù¾ isx foaõ tjlg moku úh' ta w;r" rdj,a ù¾ isx 1282 § wdrïN ÿka.d¾ kd >drdka f,i ye¢kajqKq foaõ ;u w.kqjr f,i jÜmdod¾la úh fofmi Ns,a m%Odksfhl= mrojd wLkavj mj;ajd .;af;ah' n,h wdl%uKhg hg;a lr .kakd ,§' we,a,Sfuka jirla we;=<;" Tyqf.a l,dmfha md,kh mj;ajd .ekSug wkqm%dma;sl rdj,a N+pdkaoa ^1303tys ksfhdað; md,lfhl= ia:dms; lrk ,o 1331& w.kqjr ÿka.d¾ kd >drdka fj; f.k w;r yuqod n,ldhla Bg fhoú‚' fhda.H hdug ;SrKh lrk ,Èka myiqlï ixj¾Okh kjd;eka myiqlï fkdue;s ù fya;=fjk ud,s.d ixlS¾Khla iy kj w.kqjrla i|yd ldrKfha§" l+vdrï iy ne/lal lsysmhla úia;S¾K jkakg úh'

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

65

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


fiahd oiqka

tkhska" hqoldó jxYfha nd, Wreulref.a l,dmSh wfmalaId wkqj ÿka.d¾mQ¾ ks¾udKh lrk ,§' we;eï mqoa.,hska ÿka.d¾mQ¾ hk ku fhÿfKa rdj,a ù¾ isx foaõ w;ska mrdchg m;a Ns,a m%Odks ÿka.dßhdg miqj njg woyia m< l< o" ;j;a iuyfrl= mjikafka miqj k.r w;am;a lr .;a .=ysf,d;a md,l rdj,a ÿka. d¾ isxg miqj úh yels njhs'

cQkd uy,a fkdle<e,a iqÿ cQkd uy,a ukaÈrh fïjd¾ wÈrofha idudðlhka lsñm fofkla fn§ f.dia kj rdcOdkshla ÿka.d¾mQ¾ ys fidhd .ekSfuka miqj bÈ lrk ,oaols' Odkaudgd l÷.egfha mdofuys msysgqjk ,o" th mer‚;u wLKavj meje;au /¢

bkaÈhd o¾Yk

n

66

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


uqyqK; msgqj( cQkd uy,ays isú,sï fmr l=urekaf.a úia;rd;aul l;dj,ska is;=jï lr we;¦ by<( YSIa uy,a legm;a iy ùÿre len,s j, uk nok ixfhdackhlska w,xlD;h¦ my<( cQkd uy,ays u,a ksrEms; ì;=is;=jï

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

67

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


fiahd oiqka

bkaÈhd o¾Yk

n

68

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


msg;ska n,fldgqjla hqla; lrjk" cQkd uy,a ta ;=< ksoka lr we;s ì;=is;=jï" l=vd is;=jï" ùÿre iy legm;a we;sß jev j,ska jvd;au úN+Is;hlg ksjyk imhhs¦ my< ^uqyqK; msgqj&( /ðkf.a yuqùï ldurh

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

69

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


fiahd oiqka

bkaÈhd o¾Yk

n

70

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


uqyqK; msgqj( iajdñ l%sIaKd iy rdOd ksrEms; ì;a;s Ñ;%hla¦ by<( j¾Kfhka ks¾ñ; rdclSh fmryrla

f.dvke.s,sj,ska tlla jk hqoaO j," Tjqkaf.a rcoel=ï" odõrd .,ska iy w;r bkaÈhdfõ mer‚;u iudc wjia:d" foaj;ajh" iy úN+;su;a bÈlsÍï mqoa.,sl m%dido w;ßka tlla ffoksl Ôú;fha wefok ú,dihlska cQkd fõ' odõrd .,ska bÈlrk ,o" lghq;= mjd yuqfõ mßmd,k uy,a bÈlrkq tys iÔù f,aLk.; b;sydih idu¾:h ms<sno jd¾;dlrKh ,en we; wjqreÿ 700 lg jeä .Kkla fõ' cQkd uy,a ys iEu ìulau lrd Èfjk w;r is;a wÈk úYauh cklh' legm;a iy is;=jñka iy úN+;su;a bÈlsÍï leg l,d;aulj ia:dk.; ú,dihlska ieÈfhah' uy,a y;la mqrdjg lr we;s w;r ;E.s f,i ,enqKq ks,a iy úysfok Wia fõÈldjla u; f.dvkexjqKq" iqÿ bx.%Sis fmdaisf,aka M,l m%dldr ud,s.dfjys fouy,a mdoula o fõ' wvúfha u; Tínjd we;' fld< iy ks,a m<uq m%didoh f.dvkexùu 13 jk ishjfia mdf¾jd .,ska ksuejqKq cfka," miqNd.fha§ rdj,a ù¾ isx Èfhda úiska wdl¾IŒh wdrelal= iy meyeÈ,s wdrïN lrk ,§' wjYh;d mek ke.=Kq ffY,uh l=¿Kq cQkd uy,ays iy ;;a;ajh u.ska wjir fok ,o mßÈ" w,xldrhgu tla fõ' ùÿre iy md,lhka úiska Bg w;sf¾l fldgia iy ì;a;s is;=jï fïjdß ú,dihg uQ,ia:dk tla lsÍu úh' .kakd w;r ud,s.fha úúO ldur hula hful= mqÿum;a lrjkafka kï ta" w;r úys§ ir, w;súfYaIhla jud wk.s;u ì;=is;=jï" w,xldr lavq is;=jï iy mdhs' 20 jk ishjfia ueo Nd.h úN+;su;a legm;a iy ùÿre jevj,ska ieÈ olajd ud,s.h Ndú;fha mej;sks' wNHka;rhu fõ' th mQ¾j l=ur b;sydhl bkamiqj" w¿;ajeähd rys; hq.hla oDYH jd¾;dlrKh fõ" Tjqkaf.a ovhï iy lrd th weojeá‚'

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

71

n

Like MEA INDIA

Follow @MEAINDIA

Channel MEA INDIA

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


l,dj

rcjdif,a isg ú,dis;d l+vdrï olajd ishjia .Kkla Tiafia" ldYaór W;=re i¿ rcjrekaf.a m%idoh;a fmdÿ ck;djf.a ukdmh;a tlfia yiq lr .;s joka | ,laIaó m%Nd,d

by<( úhukalre lS¾;su;a W;=re i¿j ksujhs¦ ol=fKa iy uqyqK; msgqfõ( .nvdjl m%o¾Ykh flfrk ldYaór W;=re i¿ yd ldka;d W;=re i¿

bkaÈhd o¾Yk

n

72

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


ldYaór W;=re i¿ ^fIda,a& tajdfha lÈu úhuk iy tïfn%dhsvß wvx.=j ksid f.da,Sh lS¾;shla Èkd we;' ÿ¾,N uDÿ f,dau úfYaIhlska w;ska úhk mrïmrd .Kkdjl mßmQ¾K;ajh ,enQ l,dlrejka w;ska flfrk tïfn%dhsvß j,ska yev jQ fuu W;=re i¿ mqoa., ;srfï ixfla;hla f,i ie,fla' fIda,a kï jpkh m¾ishdkq Id,a fhÿfuka ì£ wdjla jk w;r fIda,h Wrysia yryd kud m<¢kq ,efí' wland¾ wêrdchd úiska úYd, wkq.%yhla iemhSu;a iuÕu 16 jk Y; j¾Ifha fuda.,a ;=< ldYaór W;=re i¿ ksIamdokh wdrïN úh' i;H jYfhkau" Tyq fuu weÕ¨‍u úhufkka" idhï fmùfuka" ks¾udK ie,iqïlrKfhka fukau t;Sfuka mjd fjkilg m;a njg lreKq i|yka fõ' Tyqf.a jdif,a §" Wiia ;;a;ajfha W;=re i¿ m%idohg m;a rdcH ;dka;%slhkag yd jdi, ks,hkag ;Hd. lrk ,o nj fmfka' 18 jk ishjfia w. Nd.fha §" kef.kysr bkaÈhd iud.ug fiajh l< hqfrdamShhka ud¾. fhka Tjqkaf.a we÷ï w,audß lrd ldYaór W;=re i¿j ;u .uka u. lmd .;a;dh' fIda,h" ÿria;r ìul tys widudkH iïNjfha mgka Wiia ú,dis;d ksIamdokhla njg m;a jQjd muKla fkdj tys iSud;sl%dka; ñ, ksid mqoa., ;sru fmkajk ixfla;hla njgo m;aúh' 19 jk ishjfia wjidkh foig jkakg" ldYaór W;=re i¿j hqfrdamSh ks¾udK ie,iqïj,ska jvd;a meyeÈ,s n,mEula fmkajkakg mgka .;s'

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

73

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


l,dj

by<( ksufjñka mj;sk ldYaór W;=re i¿¦ ol=fKa( ldka;djla nyqj¾K ldYaór W;=re i¿jla me<|

ldYaórfhka tk fyd|u ;;a;ajfha W;=re i¿ le,Eno wdishdkq l÷lr t¿ úfYaIhlf. ka .kakd f,dau" kñka mdYaókd" j,ska idokq ,efí' fuu l,dmfha isisrfha W.%lug tfrys iajNdúl wdrlaIKhla f,i fuu f,dau jeiau jefõ' ldYaór W;=re i¿ i|yd Ndú; flfrk uDÿ wk.s f,dau jeiau f.dfrdaiq" ndysr lndh" i;df.a WoÍh fmfoiska tfy;a w;Hka; ie,ls,a,lska /ia lr .kq ,nk w;r th flfrkafka fï i;a;ajhd m÷re m¾j; wdÈfhys ;u f,dau msßue§u ksid bj;a jk fldgiska kuq;a fuu iajNdúl —yej ye,Su— .sïydk ld,h ,xj;au nyq,j isÿ jkakls' fuu W;=re i¿j, ishqï nj wiSre ld¾hhl iy l=i,;djl fhdaO kshe,Sul m%;sM,hls' lÈu f,dau tl;=j ksiaidrKh lr.kq ,nkafka uq¿ nßka ;=fkka tlla muK jk we;=<; f,dau iy flaY bj;a lsÍfuka miqjh' ldka;djka úiska f,dau tl;=fjka f.k kQ,a njg lák w;r mqreIhka w;ahka;%h l%shdlrjñka kQf,ka i¿jla úhfjk ;=re úhufkys fhfohs' idhï fkd.e,a jQ i¿ iajNdúl j¾Kl fhdod .ksñka j¾Kj;a fldg Èÿ,k iajNdjhlg .kS' tïfn%dhsvß rgd /.;a W;=re i¿ wï,sld¾ ke;akï wï,s kñka ye¢kafjk w;r Bg ld,h

bkaÈhd o¾Yk

n

74

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


jfï( ldYaór mdYaókd W;=re i¿ úhukg .kakd b¢lgq¦ my<( ixlS¾K kQ,a jev iys; tur,aâ j¾K mdYaókd W;=re i¿jla

fukau l=i,;dj o wjYH lrhs' tal j¾K ir, tla fldg uikq ,efí' bkamiqj" th tïfn%dhsvß mdYaókd W;=re i¿jl" ks¾udK ie,iqï uqLH iuÕska jvd;a meyeÈ,s rejla § t,soelafõ' ,laIK iajNdúl fld< fyda u,a j,ska wdNdIh flfiafj;;a" fï j¾. fol w;r fjkila olakg ,nd we;' ks¾udK ie,iqï msg; rduq ;jÿrg;a fiao ,efí' wKav jev iys; hka;% W;=re i¿jla fjka fyda f,dau kQ,ska Woa§mkh flf¾' ks¾udK ie,iqï fjka mgq ;Sre j,ska ks¾udKh flfrk w;r wKav ixlS¾K;d wkqj" fjkia ú,dis;dj, tïfn%dhsvß jev iys; tïfn%dhsvß W;=re i¿jla wúêu;a yev rgd Ndú; flf¾' wdß ú,dis;dj ksrka;rfhkau iys; len,s .Kkdjla tlg tla fldg ks¾udKh mdfya >k b¢lgq Ndú;fhka úYd, flfrk neúka" tl tlla W;=re i¿fõ iy jvd;a idïm%odhsl ldYaór ie,iqï mQ¾j úoeyqï j¾Kh ;=,kh lrhs' wKav jev ks¾udKh lsÍug fhdod .efkk w;r jir lsysmhlg by;" ldYaó¾ l,dj ldYaór fidiaks ú,dis;dj ixlS¾K tfy;a ikakduh m%j¾Okh lsÍu i|yd W;=re i¿ j, lÈu ie,iqï isyska b¢lgq Ndú;fhka ú,dis;d oelaula f.kd l+vdrul jvd;au jeo.;a ìys lsÍug fhda.H fõ' ,kavkfha § ldYaór W;=re i¿ me<¢ ,laIKj,ska wKav jev l,dj ldYaór W;=re ì%;dkH iy wdishdkq ksrEmsldjka tlla fõç i¿ j, jvd;au jeo.;a ,laIKj,ska fofofkl= .uka lrkq olakg ,eì‚' tlla jk w;r §¾> ;Sre we;sj hka;% bkaÈhdkq ie,iqïlrejka .Kkdjla yryd úhfõ' fï ;Sre wÕ,a 12-18 olajd ;u fm!oa.,sl ks¾udK tl;= ;=< È.= jk w;r m<, wÕ,a tlla fyda folla fõ' ldYaór W;=re i¿ m%o¾Ykh lrhs' fuu jif¾ uq, m%d:ñl hka;% ;=< ks¾udKh jk" fuu ie,iqï ;Sre yßfha" fyauka;a iy kkaÈ;d ks¾udK ie,iqï hqj<" wk;=rej wjYH È.g wkqj lmd .efkk w;r ueiau iamd[a[ weußldkq lïì,s tl;=jla bÈßm;a l< uq¿ukskau fkdfmkfk ;rug ishqïj ta len,s w;r ck ks¾udK uqøKhlska fyì fmdfrdakhla tlafldg w;ska uikq ,efí' len,s fjka fjkaj jeks ta W;=re i¿j" firdmh" weuika bkaÈhd úhjkq úh yels w;r" úúO ;rfï úúO yevfhka ú,dis;d i;sfha § bÈßm;a jQ ldYaór wNdIh iys; lmd wk;=rej fjkia úp,khka ksuejqï jk mßÈ Èÿ,k j¾K tluq;=jla úh'

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

75

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


l,dj

úiañ;h ks¾udKh lsÍu"

ldKavfhka ldKavh

bkaÈhdj f,dalfha úYd,;u uqøs; frÈ ldKav jYfhka ksIamdokh iy wmkhkh lrk rgj,a w;ßka tlls joka |

jdks u,sla

jDlaI j, isg i;a;ajhska olajd cd;Hka;r f.dvke.s,s olajd fï ish,a, bkaÈhdkq w;ska ksujk ldKav uqøK ks¾udK ie,iqï ;=< udj;la fidhd .kS

bkaÈhdkq ldKav uqøKh ms<sn| m<uq i|yk 12 jk ishji lrd f.k hd yelsh' ld,h Tiafia" rfÜ ol=Kq" ngysr iy kef.kysr fjr<nv fmfoia Wiia ;;a;ajfha w;ska l< ldKav uqøs; frÈ i|yd m%p,s; jkakg jQ w;r jeä l,la fkdhd bkaÈhdkqjka f.da,Sh uÜgfï ldKav uqøs; frÈ i|yd úYd,;u ksIamdolhka iy

bkaÈhd o¾Yk

n

76

n

ckjdß-fmnrjdß 2016

wmkhklrejka njg m;aúh' bkaÈhdj ;=< fuu l,dj msì§ug fya;=j jQfha th rdcH uÜgñka ms<s.ekSug ,laùuhs' bkaÈhdj ;=<" j¾. ;=kl ldKav uqøKh È.= ld,hla ;siafia Ndú; ù we;' m<uqjekak froao ^fiao fyda lmq& úrxckh iy wk;=rej idhïfmùu lrk Rcq uqøKhhs' bkslaì;sj" m<uqj


msg; rduqj ioyd jk wÉpqjla iy miqj fhdod k.r .Kkdjlau ksr; úh' fidaod.sß uqøK .kakd j¾K msrjqï wÉpq Ndú; lrñka uqøKh hkqfjka y÷kajk ueá m%;sfrdaOl ;dlaIKh flf¾' fojekak idhïj,ska wdrlaId l< hq;= Ndú; lrñka ixlS¾K w,a,s iy uqøs; frÈms<s fmfoia ueá iy ,dgq ñY%Khlska wdjrKh lrk ks¾udKh lsÍu fjkqfjka m%dka;fha mdhs;dmQ¾ m%;sfrdaO uqøKhhs' th bka wk;=rej idhïj,ska ys mjq,a lS¾;su;a ù we;' wÊrdla" tkï cHdñ;sl fmdÕjk w;r wdrlaIs; fmfoiaj, bß;e,Sï rgd /.;a ldKav uqøs; frÈms<s i|yd ;j;a w;ßka ldjÈk idhñka Bg ,efnk /<s;s fmkqu .ïudkhla" tkï Oduoald lS¾;su;ah' l=É iuÕska ksIamdokh flfrhs' jeä l,dmfha" ckm%sh rgdj,g i;=ka" ks¾udK ie,iqï lsÍug fuh wkq. l=re,a,ka yd k¾;kfha fhfok w;ska ksIamdÈ; ukh flf¾' f;jekak úi¾ck .eyeKq <uqka we;=<;ah' m%dka;fha ldKav uqøK uqøKh jk w;r tys § uq,ska froao wfkl=;a ckm%sh w;ska ksujk frÈ i|yd uq¿ukskau idhï fmdjhs" wk;=rej ldKav frÈ uOHia:dk jkafka jvd;au lemS ie,iqfuys wfkl=;a j¾K j,ska Njk.¾" cïkd.¾" fmdankaod¾" fmfkk Èiaúh hq;= fmfoia u;= lr .ekSu fc;amQ¾ iy rdÊfldÜ h' uOHia:dk i|yd ridhkhla Ndú;fhka idhï rdcia:dkfha" w;ska ksujk jkafka .=crdgh bj;a flfrhs' fuu fmfoia kej; ldKav uqøKh ;ukagu wdfõ‚l yd rdcia:dkhhs moï lsÍula flfrk w;r túg ;dlaIK" ks¾udK ie,iqï iy kej; j¾K .ekaúh yelsh' j¾K moaO;s ms<sn|j mqridrï w;ska ksIamdÈ; ldKav uqøK frÈ lshk fjkia l,dm yd ne÷Kq tla i|yd jvd;au lemS fmfkk uOHia:dk jkafka uqÿkskau ms,s.eKqkq frÈms<s Ys,amhls' ika.dk¾ .=crdgh yd rdcia:dkhhs' i;H jYfhkau" 17 uqøs; lmq we| we;sß,s" nquq;=reKq" iy idß i|yd jk ishji lrd È. w;S;hla isys l< yels idhï m%p,s; jk w;r tys§ uq,ska msg; rduq uqøKh .e,a jQ iy uqøs; le,sfldaia ^u,a ks¾udK ie,iqï lsÍu;a wk;=rej j¾K msrùu;a flfrk fihl=;a kej; kej;;a oelsh yels ;Èka úhuk l< nd.are tys ksujk odnq iy iHdys fn.d¾ uqøK lmq frÈ& wmkhkh wdrïN lsÍfuys .=crdgfha i|yd m%p,s; jk w;r tys,d odnqj, w÷re

wE; jfï( u,a rgd iys; Wvqlh jeiaula iy idhla ye| isák ksrEmsldjla¦ jfï( w;ska ksujk ,o ldKav uqøs; ldka;d idGlhla¦ my<( nyqj¾K w;a ldKav uqøKhla wvx.= l=,sÉpï jeiaula

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

77

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


l,dj

by< isg Trf,daiq uqyqKf;a Èidjg( w;a ldKav uqøKh i|yd Ndú; flfrk oej wÉpq l=Üáhla¦ w;a ldKav uqøK l,dlrefjl= uef,aishdfõ lajd,d,ïmQ¾ ys 2011 bkag%dâ wka;¾cd;sl fj<| uef,aishdj m%¾Ykfha §¦ frÈ lene,a,la u; rgdjla uqøKh lrk ldka;djla

ÿUqre ly meyehla fyda l%Sï meyehla l¿ iuÕ ixfhdackhla bÈßm;a lrk úg iHdys fn.d¾ j, fldgia ,dgq wdf,amhlska iÕjd uqøKh flfrk ixfhdackhla bÈßm;a lrk fihl=;a fmfka' fndfyduhla bkaÈhdkq Ys,am fukau" w;ska ksujk ldKav uqøKh mrïmrdjlska B<Õ mrïmrdj fj;g Wreu lr foa' ñá" úÈk iy l=vd kshka we;=<;a fuj,ï lÜg,hlska f;alal l=Üáhl ixlS¾K rgd fyda ks¾udK ie,iqï leghï lrk w;r Bg oejuh w,a¨‍jla o iú flf¾' fuu wÉpq l=Üá ;rñka úúO fõ' kuq;a fuu oejuh wÉpq l=Üá Ndú; lsÍug fmrd;=j" uqøK l%shdj,sfha úh<s ;;a;ajj,g ksrdjrkh jk úg oejh msmsÍ fkdhk njg ;yjqre lr .ekSug wn f;f,ys nyd i;shla muK fmdÕjd .kq ,efí' ldKav uqøK l%shdj,sh ld,h mßfNdackh lrk tlla jk w;r Bg l=i,;dj iy lKavdhï jev wjYH lrhs' ldKav uqøK frÈ l,dfõ m%Odk fuj,ï ;=k oejuh wÉpq l=Üá" wuq frÈ iy idhï j¾. fõ' w;;a wei;a iïnkaëlrKh flfrk

bkaÈhd o¾Yk

n

78

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


ixlS¾K w;a ldKav uqøKhla

úiañ;hla iuÕska" m<uq ldKavh froafoa ye¢kafjk frÈms<s jevlrejka mkacdnfha u,a my< jï fldkg tfl,s lrkq ,efí' ;shqKq iy cHdñ;sl ks¾udK ie,iqï lrk w;r wdkaød ;Ügqjlska froao u;g odnq ^uekúka y,d Èh uqiq m%foaYa ishque<s ld,dïldß ^yia; is;=jï iy l< l¿ ueá" .ia ,dgq" iy ;sßÕ=‍ msá tla fldg ldKav uqøKfha ixfhdackhls& is;=jï ks¾udKh ñY%Kh lsÍfuka idok fi!uH wdf,amhla& uqod lsÍug ldKav uqøK úêl%uh fhdod .ekSfï yef¾' fuu l%shdj,shu froafoa È.g iy m<,g ksjiakh fõ' ngysr fnx.d,fha fiardïmQ¾ úysfok mßÈ wLKavj flf¾' Èia;%slalfha w;ska ksujk me,a,ï we;s ùfuka ks¾udK ldKav uqøK l,dlrejka me,a,ï we;s ùfuka ie,iqu j<lajd .kq ms‚i" iuld,Sk iy idïm%odhsl ks¾udK ie,iqu uqøKh l< ú.i odnqj u; isyska ks¾udK ie,iqï nqyqá iy j<lajd .kq ms‚i" ,S l=vq úisÍula lrkq ,efí' bka Èÿ,k whqßka ks¾udKh lrhs' uqøKh l< ú.i wk;=rej uqøs; fldgi ;jÿrg;a f.da,Sh krUkakka jeäjk odnqj u; isyska ,S l=vq flrk idhï fmùïj,ska úlD;s fõ.hlska mßir iú[a[dKl úisÍula lrkq ,efí fkdjkq ms‚i uqød ;eîula fjñka isák hq.hl" fuu flf¾' ,S l=vq úiqrejd.;a jydu" hq. hq. mqrd;k l,d Ys,amh" froao bj;g f.k úh<Su i|yd mßir ñ;=re jdisodhl;aj ysre t<sfha ;efnhs' j,ska ix;Dma; ù ;sfnk kuq;a mßmQ¾K .=crdgh iy rdcia:dkh yereKq fldg" ks¾udK ie,iqï iy ks¾udKd;aul ksmehqï l,d Ys,amh mkacdí" ngysr fnx.d,h" wdkaød ìys lsÍu i|yd iajNdúl iy t<j¿ uQ,dY% m%foaYa" W;a;¾ m%foaYa" uydrdIag% iy uOH j,ska .;a idhïj¾. Ndú;h ksid f,daljHdma; m%foaYa m%dka;j, o ke.S wdfõh' Ñïnd kñka ckm%sh;djla Èkd f.k we;'

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

79

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


bjqï msyqï

iqck;djfha

wiajekakla

ul¾ ixl%dka;s" ix.ï hq.h olajd wE;g od;u l< yels fm!rd‚l wiajkq ux.,Hhls" §jd,s iuÕska tys uia;lhg <Õdjk bkaÈhdkq W;aij iufha mgka .ekau fyd¢ka w¾: .kajkq úh yelsh joka | uOq,sld odYa

bkaÈhdkq W;aij ms<sn| uk ne| .kakd me;slv kï" ieurefï § oelsh yels iqúi,a mßudKh" tajdfha iïNjh foajl;d mqrdK iy mqrdjD;a; ;=< .s,S we;s nj fndfyda wh fidhd .kakd úg mjd" tajd tl tlla hymeje;au iy iajNdjh flfrys fnfyúka msß is;sú,s iuÕska ixrlaIKh ù we;s njhs' WodyrKhla f,ig ul¾ ixl%dka;s .kak' bkaÈhdj mqrd fjkia fjkia kï j,ska okakd - ;ñ,akdvqfõ fmdka.,a" mkacdnfha f,daß" weiEufha ud.a îyq" ìydrfha ixl%dka;a iy ngysr fnx.d,fha mjqIa - jk úYd,;u wiajkq ux.,Hh msgqmi mqrdjD;a;h iy úoHdj iudk fõ'

bkaÈhd o¾Yk

n

80

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


.cdlake;akï ;, wegyl=re

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

81

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


bjqï msyqï

ol=fKa isg Trf,daiq uqyqKf;a Èidjg( fmaks¦ mdáIdmagd msf;a¦ wdkaød m%foaYa j, ksmefhk iya msá rileú,a,la

- th wÈhr ks¾jpkh lrhs' fm!rd‚l ffjÈl idys;Hh úYajdi lrkafka kï" ix.ï hq.fha uq,a wjÈfha mgka .eKqkq W;aijh msgqmi we;s woyi" yqfolau kj lDIsld¾ñl jdrhla ^ld,h Tiafia yskaÿ kj j¾Ih njg m;a úh& wdrïN ùu ieuÍu muKla fkdj kuq;a mer‚ wdydr whs;u fyd¢ka mßfNdackh lr w¿;a f;d. i|yd fï ld,mßÉfPoh ;=< §" iQ¾hhd - ffjÈl bv wjldY ie,iS we;s nj ;yjqre lsÍug wOHhkfha § n,Yla;sh iy mDÓúh u; Ôjh o fõ' t<suyka .sksue, W;aijfha taldnoaO ms<sn| tlu jeo.;a uQ,dY%h f,i fldgila ùug ldrKh fuh ie,l=ï ,nhs - ish ys;=jlaldr fõ' ck;djg mer‚ fohska wE;a mq;=" Idks fj; Èk lsysmhlg ùug bv i,ik k.r uOHfha mer‚ fohg msúfik njla mejfia' fuu .sksue, ;ju;a rgmqrd ul¾ bÈßhg hdug iQ¾h p,kh foaY.=K fjkilska ixl%dka;s idïm%odhfha taldnoaO bv§u ;ju;a m%;sM,h jk w;r ksn|j mdfya fldgila fõ' ul¾ ixl%dka;s È.= iy WKqiqï Èjd l,hlska o fuh - f.dúfhl=f.a m%Odk ieurefuys wvqfjka iS;, rd;%S ld,hlska ksIamdok - iy,a" ;sßÕ=‍" ;," fldgila ù o i,l=Kq fjhs( .sïydkh <Õd yl=re" fmd,a" Wla" lsß wdÈh ;sfí ùfï ix{djla iy wiajkq - m%dka; yryd idïm%odhsl fk,Sfï mgka .ekau wdrïN ixl%dka;s ieuÍfï § Ndú; jk njg ix{djla o fõ' flfiafj;;a" lrk wdldrh meyeÈ,s lrk w;r tla pl%h iïmQ¾K ùug o wiajkq fk,Su jH;sf¾lhla o fõ( tkï weiEuhhs¦ tys mgka .ekSug o hï ld,hla .; fõ' ul¾ idïm%odhsl ud.a îyq wdydrhg W!reuia" ixl%dka;s - Èk folla y;rla mqrd ieuf¾ ud¿ iy fldaßid .dfydaß ^WK fudfghshka

bkaÈhd o¾Yk

n

82

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


iu. msisk ,o W!reuia&" mdfgdÜ Èhd udia ^flfi,a fld<fha T;d yqud,fhka ;eïnQ ud¿&" c¨‍la Èhd l=l=rd uekaflda ^weiEï ú,dis;dfõ ñßia fh¥ l=l=¿ uia& iy ldð f,auq ^weiEï f,uka& jeks l=l=¿ uia §is we;=<;a fõ' kuq;a iEu l,dmhla u ksoyfia N=la;s ú£ug yels fjkia fukqjla msßkuhs' uydrdIag%fha § jeksj" ul¾ ixl%dka;s iksgqyka lrk wdydr fõ," kejqï .sf;,a" fNda.sÖ Ndð iy nÊßÖ NdlaÍ iuÕ fiajd lrk á,a ,âvQ iy .=,dÑ fmda,s ^jdrfha kejqï yl=re" lrl< OdkH msá" ;, weg msá iy lrouqx.= jeks iqj|ldrl l=¿nvq j,ska msrjqï ,nk ;=kS lefvk iq¿ pmd;s& j,ska iukaú; jkq we;' Ô¾Khg myiq kuq;a rifhka wkQk" fuu wdydrh ir, niska mji;fyd;a m%Œ; jk w;r lf,.=Kh fjkia jk w;=r;a hful= fi!LH iïmkakj ;nd .ekSug fhda.H fõ' yl=re mßmQ¾K me‚ir ldrlhla jkjdg wu;rj" Ô¾Kl moaO;sh .sïydkhg iy tys n,mEïj,g iQodkï lrk mßmQ¾K iQmfõ§h úIydrlhla f,i ieuÍfuys

jfï isg Trf,daiq uqyqKf;a Èidjg úreoaO Èidjg( ;, weg" yl=re iy .cdla ieureu i|yd¦ á,a fla ,âvq

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

83

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


bjqï msyqï

w;HjYH fldgila ks¾udKh lrk á,a ^;, weg& iy .+¾ ^yl=re& j, iquOqr ixfhdackh wdhQ¾fõofhys wdYxikhg ,la fjhs' ngysr fnx.d,fha §" mjqIa kñka ul¾ ixl%dka;s ieufrk ;ekla we;akï" merŒ m%sh;uhka jk ¥oa mQ,s ^iq.kaO lsfrys nyd Æ ;=kS iy,a mEkaflala&" mQ,s msf;a" f.dal=,a msf;a" máIdma;d msf;a iy ;j;a foa jeks we;=¿ w;=remi ri lsÍug flcQ¾ .+¾ ^rgb¢ yl=re& nyq,j Ndú; flf¾' ieurefuys wx.hla f,i iQ¾h foúhka Wfoid flfrk m%idoï mQcdfjys á,a iy .+¾ ieuúgu tlaj isák wuqøjH folls' th l¾Kdglfha § ñ;%;ajfha pdß;%hla f,i fnod fok á,a ^;, weg&" Y¾lrd ^yl=re&" úh<s fmd,a iy rg lcq j, fmdfydi;a ñY%Khla jk t,a¨‍ fn,a,d fyda ìydrfha" cd¾ldkaoa iy W;a;¾ m%foaYa ys úfYaI kejqïj fk,d .;a iy,la" Wla me‚" yl=re" .d .;a fmd,a" flfi,a" úh<s m,;=re iy lsß uqiq fldg ido ukdj okakd ulr fpda,d jkakg bv yßkak' uo .skafka fiñka msisk" l=¿ nvq wvqfjka fhdok" W;a;¾ m%foaYa ys wdydrhla jk

rdcia:dks f.aj¾

bkaÈhd o¾Yk

n

84

n

ckjdß-fmnrjdß 2016

ul¾ ixl%dka;sh ms<sn| o;a; ●●

●● ●●

●●

ul¾ ixl%dka;s Èk" iQ¾hhd lemaßfldaka fyj;a ulr rdYshg we;=,a fõ' fuÈk Èjd rd;%S ld, iudk jk nj úYajdi flfrk w;r W;aij úIqjh Èkg fhfoa f.%.ßhka Èk o¾Ykhg wkqj" fuh iEu j¾Ihlu tu Èkfha fhfok W;aij lsysmh w;ßka tlla mu‚ W;a;¾ m%foaYa iy flar<fha § ul¾ ixl%dka;sh idudkHfhka l=ïN fï,dj wdrïNh igyka lrk w;r fuu iqn Èkh wjika lrkafka Yíßud,d fjks uydrdIag%h ;=<" fuu Èkfha § y,aÈ l=ïl=ï i|yd újdyl ldka;djkag ksfji wdrdOkh flf¾


fldaßid .dfydaß

lsÉä" tys fmdfydi;a kuq;a ir, rih ksid nj fmfkkq we;' fuys §" wßfia¨‍" iy,a msá ksrka;rfhkau b,a¨‍ug md;% fõ' tys wkkH iy yl=re úfYaIh iy wfkl=;a iy,a iy lsß rih th msiSug .kakd moï l< yÜáhg iy w;=remi idudkH foa jk w;r pla,sia iy á,a Ndú; lrk iy,g" tkï ks;ru mdfya m<uq pla,sia o ta f.dv jefÜ' lemSfuka f.k len,s lr .kakd iy,g" lv flfiafj;;a" ixl%dka;sh ;=< l=¾l=ud iy,g" wdfrdamKh flf¾' rdcia:dkfha §" hkqfjka ye¢kafjk msms iy,a wksjd¾h fõ' W;aijh wdydr rildókaf.a ;=ka th mkacdnh" flar<h" .=crdgh" Èk lghq;a;la njg m;a flfrk W;a;¾ m% foaYa iy ngysr fnx.d,h ;ek" W;aijfha wdrïNh ks;ru ;=< f,daß ld,fha § wuq;a;kag W;aijfha ;sìh mdfya ;SrKh lrkq ,nkafka msßkefuk lg.eiauj, fldgila hq;=u fohla fj<|mf,a y;= msfmkakdla jk w;r" l=¾l=ud ,âvq ^ri l< kï l=¾l=ud jeks u;=jk frÈms<s" wdNrK msms iy,a fnda,& Èj ke;akï msms iy WmfhdacH NdKav wf,ú mskùug jvd;a jà' iy,ah l=á iuÕsks' ixl%dka;s Èkfha §" á,a .+¾ hkq ;=kajk f.aj¾" fmaks" .cdla" á,a-mdÜá" l=f,da;=ka.d fpda, mefldafâ iy lS¾ jeks wdydr rcqf.a uq¿;ekaf. ieliSug úYd, ldvdys n÷ka ñ,§ .efka' bkaø hska bmso .sksue, iy k¾;k foúhkaf.a fldam úhrefjka ;u ;ï jeishkag ne,Sug meñ‚ ckldhg msßkeuqKq /ljrKh ie,iSug iajdñ l%sIaKd f.daj¾Oka nj;a" l=¾l=ud ,âvq iaj¾. m¾j;h Tijk úg" Tyqf.a m%sh;u WoEik kdrdhk iqyqkauqka kï wdfydï wdydrh f.aj¾ jQ njg mqrdjD;a; .;ù we;' rcq úiska ux.,H l=áhg meñ‚ hfula ul¾ ixl%dka;s iïNjh ,enQfõ ckldhg msßkuk ,o rdclSh hhs mejfik ol=Kg ne,au fy,kafka kï kfjda;amdkohla nj;a mqrdjD;a; ux.,Hh jvd;a hym;a iy iy,a mokï tlla j, i|yka fõ'

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

85

n

Like INDIAN DIPLOMACY

Follow @INDIANDIPLOMACY

Channel INDIAN DIPLOMACY

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


bjqï msyqï

YS; R;=jg

fjkila

iS;, udi w;f¾ fuu b;d m%Œ; wdydrmdk ri ú¢kak

id¾fidka ldid.a ^wn fld< iuÕska ksú;s& ms<sfh, lsÍfï ld,h úkdä 30 msiSfï ld,h meh tlhs ms<s.ekaùu 4 fofkl=g wjYH øjH wn fld< ls.%E 1 ^id¾fidka ldid.a&" ksú;s .%Eï 500" c,h fldamam 1" wuq ñßia 3" rig wjYH mßÈ ¨‍Kq" .sf;,a fïi ye¢ 5" lmd .;a f,dl= ÆKq 1" ;,d.;a iqÿ ÆKq ìla 08" lmd.;a bÕ=‍re wÕ,a 2 l lene,a,la" ulals ld wdgd msá fïi ye¢ 4 ^f.dfrdaiqjg l=vqlr.;a bßÕ=‍ uo&" ieriSug ng¾ fïi ye¢ 1 idok l%uh wn fld< uy; jQ uDÿ kdrá iys; úh hq;=h' tajd fidaod .kak' kdrá by<ska uola lvd È.g my,g we§fuka fmd;= .id .kak' fl¢ rys; m%Óm,h ;yjqre lr .ekSug fld< isyskaj lmd .kak' ksú;s fidaodf.k isyskaj lmd.kak' mSvk W÷kg c,h oud kgjd .kak' wn fld< " ksú;s yd wuq ñßia tl;= lr.kak' m%udKh úYd, nj fmkqko fldgia j,g fjka lr.ksñka th yelsf<k úg wks;a fldgi tl;= lrkak' ish¿u fld< Ndckhg oeuQ úg" ¨‍Kq yd wjYH kï c,h uola tl;= lrkak' mSvkh ,nd§ ^m,uq k,dy~& uo ;dmfhka úkdä 30 muK msi .kak'

bkaÈhd o¾Yk

n

86

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


mshk bj;alr jeämqr c,h jdIam jk f;la msi .kak' isis,a ùug yer ñY%K hka;%hg udre lrkak' f.dfrdaiqjg fhdohla f,i fmdä lr .kak' fhdohla f,i fmdä lr.;a id.a kej; yÜáhg oud uo .skafka msi.kak' fjk;a yÜáhlg .sf;,a oud" ÆKq ,d ÿUqre jkf;la neo .kak' iqÿ ÆKq yd bÕ=‍re tl;=lr rkajka ÿUqre jkf;la neo.kak' id.a j;alr úkdä 10 muK"fkdkj;ajd ye¢ .dñka msiSkak' ulals ld msá jrlg fïi ye¢ 1 id.a u; bi" iEu tl;=jlgu miq fyd¢ka ye¢ .dkak' ;dmh wvqlr id.a tl ,d ly yd >kjk f;la ;j;a úkdä 10 msiskak' th ix.%y lsÍfï §ishlg udre lrkak' thg ng¾ iaj,amhla oud ulals lS frdá iuÕska WKqiqïju ms<s.kajkak'

ulals lS frdá ms<sfh, lsÍfï ld,h úkdä 10 msiSfï ld,h úkdä 30 ms<s.ekaùu 4 fofkl=g wjYH øjH ulals ld msá fldamam 2" ¨‍Kq fïi yekaola" fmrka.d.;a iqÿ rdnq 1" lerï weg ^wcjdhska& fïi ye¢ 1/2 " wjYH muK c,h" f;,a fïi ye¢ 4" ng¾ fïi ye¢ 3 idok l%uh ulals ld msá n÷klg oukak' ¨‍Kq" rdnq yd lerï weg tl;= lr ñY% lrkak' uÈka uo c,h tl;= lr msá .=,shla ieÈug wkkak' msá .=,sh n÷ka j,g fnokak' f;;a w;ska uDÿ moula ,efnk ;=re w;=,a,kak' frdá leãu je,elaùu i|yd wjYH kï mukla c,h jvd;a biskak' wkd.;a msá .=,sh f;;a ma,diaála m;alvlg oukak' wÕ,lska wfgka tll >klug rjqï frdáhla fia ;,d.kak' msá .=,sh we,Su je,elaùug weÕs,s c,fha Tnd f;ud .kak' frdá ;eáh ^gdjd& r;alr" ma,diaála m;alv ;eáhg ,xlr m%‍fõiñka ;eáhg udrelrkak' me;a;la msÉfpk ;=re uo .skafka msi.kak' uola f;,a ;jrd wks;a me;a;o msi.kak' WKq frdá j, ng¾ ;jrkak' blaukska ix.%y lrkak' wkq.%yh ( úfYaIs; rihka( w;=re lEu" Wiia f;a j¾." uoHidr uqiqjQ mdk" bÈßm;a lf<a kjÈ,a,sfhys" úfoaY lghq;= ^wud;HxYfha& fiajdjks;d ix.ufha bjqï msyqï fmd;a fmf,ys fldgila weiqßks

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

87

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


ixjdoh

bkaÈhd o¾Yk

n

88

n

ckjdß-fmnrjdß 2016


ksoyi iy iudkd;au;dj msreKq f,djlg jvd wka lsisjla

úOdkd;aul fkdfõ

úúO;ajhlska hq;a ffY,S fjkqfjka jeä jqKq reÑhla ork bkaÈhdkq iskud rislhkaf.a kerUqï jrK j, fjkia ùu úoHd nd,ka úiska iïudkkh lrhs joka | wd¾;S lmQ¾ isx

úoHd nd,ka N+ñld ks¾jpkh lrkjdg jvd jQ rdhsud" wef.a ñ‚msßh th l< hq;=hhs lshd"— tajd m%;sks¾jpkh lsÍfuys jvd;au i;=gq fjhs' weh mjihs' oYlhlg fmr mßkS;d ys wef.a rx.dj;rKfha flfiafj;;a" úoHd rx.Ys,amskS .S;d nd,s pß;h isg t;rï id¾:l fkdjQ fndî ceiQia olajd" fjkqfjka urd;s iskud mghl" tala w,afí,d mgfha weh th lf<a úiañ; ix.;sl;ajhlsks' rx. úfYaI fmkS isàula i|yd rÕmEug tlÕ ù we;' Ys,amsfhl=f.a Wmß id¾:l;ajh kï tu N+ñlj fï wmodk iskud mgh" miq.sh jif¾ k¿ Nd.jka i|yd fjk wfhl= wdfoaY lr n,kakg odod" fï k¿-wOHlaI jrhdf.a miq Ôú; ld,fha rislhkag fkdyelsùuhs' úoHd uqyqK mE wiSre;d úfYaIfhka .S;d nd,s rx.kh l< ish¨‍u pß; ;=< rÕmE 1951-ñhqisl,a w,afí,d ks¾udKh ߧ ;srh u; wehf.a wêldrh tajdfha uqød lsÍfï § uqyqK mE foaj,a wkqf¾LKh úoHdf.a rej fldg ;nd we;' újdyfhka miqj" lr olajhs' —th úfYaI fmkS isàula ksuejqï ish,a, úoHd ;ud fj; wd mejreï wdmiq i|yd jqj;a nqnq<k pß;hla rÕmEug ;=< wehf.a yrjd hejQ w;r ókd l=udß iy ,eîu f.!rjhla"— weh mjihs' wêldßh uqød iqÑ;%d fika hk ks<shkaf.a" ysgmq bkaÈhdkq iskudj iuÕ hkakka ;=< .; fldg ;sfí bka§h w.%dud;H bkaÈrd .dkaê" úúO;ajhlska hq;= ffY,S i|yd jeäjk iqmsß fmd,sia ;rej lsrdka fíä" reÑhla iys;j kerUqï jrKj, .dhsld tï tia iqínq,laIaó" iy fjkila isÿ ù we;ehs wehg yefÕa' — ysgmq mdlsia;dk w.%dud;H fnkdiS¾ nQf;da jeks rÕy,aj, iy p,k Ñ;% i|yd jQ uqïndhs welvñh wmodk iskud mg 10 la ;rï .Kklska iSud jeks Wf<,j,§;a ;j ;j;a wvq whjeh Ñ;%mg jkakg fhduq jQjdh' —uu iqÑ;%d fika wmodk oeka oeka uqodyefrhs" taksid foaj,a oeka hym;g mskud mgfha ;sr rpkhg we¨‍ï l<;a ug yefrñka ;sfí"— úoHd ksÍlaIKh lrkakSh' —uqïndhs yeÕKd ug wef.a pß;hg .e,fmk YdÍßl welvñ Wf<, úiauh cklhs' ud l,ska welvñfha iduHhla keye lsh,d' ug yeÕ=‍Kd weh jf.au jevj,g f.dia ;sfnk kuq;a fï ixialrKh

ckjdß-fmnrjdß 2016

n

89

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


ixjdoh

jfï( bka§h ckdêm;s wdpd¾h m%kdí uqL¾ð úoHd nd,ka fj; moau Y%S iïudkh msßkuñka¦ ol=fKa( úoHd fnd,sjqvfha úúO pß; /il

Like MEA INDIA

Follow @MEAINDIA

Channel MEA INDIA

úfYaI tlla jqKd fudlo bkaÈhdkq fodrgqj f;dard .;a;dh' weh 2015 § iskud l¾udka;hg iudrïNl wjia:dfõ l¾udka;h ;=< m%Odk oYlhla iïmQ¾K l< ksid tu jir úoHdg fmf<a mqoa.,hka iuÕ uKav,h ;=< isàu úfYaI ie,lsh hq;= tlla úh' f.da,Sh fõÈldjla jQ ksid' cQßfha idudðldjla úÈyg" l=i,;d oel u; bkaÈhdkq iskudj ms<sn|j Èßu;a lsÍfuys ud mqÿu jqKd' ta jf.au" Ñ;%mg f;aÍu úiauh weh bÈßhg;a ksr; jk njg mjihs' wef.a ckl fohla jqKd' ud mqÿum;a ld,hla f.õjd"— ia;%S;ajfhka jevu hula lrñka" úoHd" rx.k úoHd mjihs' Ys,amskshl f,iska muKla fkdj mqoa.,fhl= lydks ys wehf.a wkqfõokSh f,iska o" ,sx. iudkd;au;dj pß;fha fõjd" ke;akï o v¾á m%j¾Okh lsÍug jev lr we;' mslap¾ ys is,ala iañ;d f,iska tl È.gu wd y;rjk wjqreoafoa;a" weh 2015 id¾:l;ajh Wfoid idyisl 2012 § wdrïN jqKq fu,afnda¾ka § iskud msmdih fmkajoa§ fõjd" tfia;a bkaÈhdkq iskud Wf<f,a uqyqK l¾udka;hg ke;akï md ys iajdëk ;ksjQ uj jYfhka úoHd oel .kakg yels oYlhla jQ úg fõjd" úoHd úh' fuu jir" úoHd fhdackd iïmQ¾K l< yeuúgu weh úYajdi l< mßÈ —iudkd;au;dj— f;audj ksid tu jir l< foa fjkqfjka lrf.k ;sfí' —iudkd;au;dj .ek úoHdg ie,lsh ke.S isáhd - iudc ud yg yef`.kafka w;sYh WfoHda. hq;= tlla úh w.hhka fukau ,sx. hlska''' wo oji jk úg" ksoyia iy wiudk;dj ys;du;du iudkd;au f,djlg jeä wka hula lvd ì| ouñka lghq;= l<dh' úOdkd;aul fkdfõ' ud úYajdi lrkjd l,dj uE;l§ m%isoaO W;aijhl §" —fuu iy iskudj folgu Ñ;a; ieliqï iy wdl,am f.!rjh cd;sfhka msßkeuqKq tlla" fjkia lsÍug;a ;;a;aj .; lsÍug WmldÍ ta ñi rcfhka fok ,oaola fkdfõ"— ùug;a yelshdj ;sfnkjd lshd' wmj ks¾jpkh hkqfjka mjiñka" wef.a cd;sl lrk úúO;ajh iurñka iy je<| .ksñka" uE; iïudkh wdmiq Ndr§u m%;slafIam ld,fha § úiauh msß iskud mg oelSfuka ud lrñka r<g tfrysj msyskkakg wêl m%S;shg m;ajqKd"— weh mjihs'

bkaÈhd o¾Yk

n

90

n

ckjdß-fmnrjdß 2016



CONSULAR GRIEVANCES MONITORING SYSTEM

02 Step

Click on “Activation” link sent in email (or OTP sent in SMS to Indian Mobile Holders) to activate the account.

03 Step

Log in to the Consular Grievances Monitoring System (MADAD).

Click on “Register Grievances” link to fill details of your grievances.

01 Step

05 Step

Click on “Register (New User)” and fill required details

Click on “Track Grievances Status” link to View latest status and processing done on your grievance.

MADAD Because You Are Us

mymea.in/madad SINHALA

04 Step


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.