INTERVIEW Op de bres voor meer aanwas technici

Techniekheld 2022 op de bres voor meer aanwas technici

Misschien wel de grootste uitdaging voor de energietransitie is schaarste aan technisch personeel. Zeker op het gebied van hoogspanningstechniek. Willen we alle plannen uitvoeren, dan moet het elektriciteitsnet sterk worden uitgebreid. Mateusz van Strien, Techniekheld van het Jaar 2022, maakt zich sterk voor goede opleidingen, maar ook voor het enthousiasmeren van kinderen voor techniek.

Wim Raaijen

Mateusz van Strien is het gezicht en geweten van het Omexom Institute, maar staat ook nog met beide benen in de praktijk. Als energiedrager wordt elektriciteit steeds belangrijker. In huishoudens gaan we steeds meer van gas af, elektrische auto’s zijn niet meer uit ons straatbeeld weg te denken en ook de industrie elektrifi ceert. Niet zonder reden. De inzet van elektriciteit levert vaak effi ciëntievoordelen op en het biedt mooie kansen om verder te verduurzamen met onder meer zonne- en windenergie. Het levert wel nieuwe uitdagingen op. Niet alleen moet er steeds meer stroom worden opgewekt en het liefst zo duurzaam mogelijk. Ook is de capaciteit van het huidige elektriciteitsnetwerk niet toereikend om de groei aan te kunnen. Dat is al merkbaar. In juni maakte netbeheerder Tennet bekend dat het elektriciteitsnetwerk in Noord-Brabant en in Limburg dusdanig vol zit, dat er geen grootverbruikers meer kunnen worden aangesloten. Elders is er ook sprake van netcongestie. ‘Hier in het noorden ontstaan ook al tekorten aan netcapaciteit’, stelt Mateusz van Strien van Omexom in Assen en Techniekheld van het Jaar 2022. ‘We zijn druk bezig met het uitbreiden van het elektriciteitsnet, denk aan extra hoogspanningskabels en substations.’ Het zou nog wel een tandje sneller kunnen als er maar voldoende goedopgeleide technici zouden zijn. ‘Er begint nu in onze sector zelfs een tekort te ontstaan aan engineers, de mensen die de nieuwe installaties moeten ontwerpen.’

Niet van de wijs

Op dat vlak heeft de coronaperiode geen goed gedaan. Je zou zeggen dat meer mensen zouden kiezen voor een baan in de techniek omdat andere sectoren dicht moesten. Van Strien zag echter weinig terug van een dergelijke beweging. Volgens hem heeft de coronacrisis eerder een negatief gevolg had voor de aanwas van nieuwe hoogspanningstechnici. ‘De opdrachtgevers waren door de geldende

‘We zijn op dit moment veel aan het bouwen, maar alle nieuwe installaties en infrastructuur moeten straks ook worden onderhouden.’

maatregelen genoodzaakt het aantal mensen op locatie terug te dringen. Vaak mocht er maar een beperkt aantal mensen aan een klus werken. Daardoor werden juist leerlingen geweigerd op locatie, waarop veel bedrijven hun leerlingen lieten gaan. Wij zijn gelukkig strategisch blijven denken en hebben geen mensen in opleiding laten gaan. We hebben vastgehouden aan onze langere termijn visie en hebben ons niet van de wijs laten brengen door een tegenslag op de kortere termijn.’

Hands-on

Al eerder had Van Strien oog voor de uitdagingen van het energiesysteem. Een paar jaar geleden kwam hij bij Omexom met het idee voor een opleidingsinstituut voor technici in de hoogspanningstechniek. ‘Ik kreeg de mogelijkheid om een realiseerbaar verbetervoorstel te bedenken en te presenteren aan het management. Ik stelde voor om een leerplek te ontwikkelen waar jongeren en zij-instromers alle aspecten van het vak hoogspanning kunnen leren, in een veilige werkomgeving. Er werd zo enthousiast op mijn plan gereageerd dat ik een go kreeg. We hebben er toen meteen voor gekozen de doelgroep uit te breiden. Ook mensen die al jaren in het vak werken, zouden de kans moeten krijgen om zich verder te verdiepen. Met als resultaat: Omexom Institute. Het is een combinatie van e-learning, virtual reality, theorie en hands-on praktijkonderwijs geworden. Voor laatstgenoemde hebben we zelfs een in-house hoogspanningsinstallatie gebouwd. Omexom Institute biedt nu verschillende opleidingen en trainingen aan. Meer dan veertig cursisten hebben inmiddels hun certificaat ontvangen.’

‘Als je de kans krijgt om kleine, praktische stapjes te maken, leer je uiteindelijk meer.’

MATEUSZ VAN STRIEN CLIËNTMANAGER OMEXOM

Lespakketten

Als geestelijk vader is Van Strien naast zijn dagelijkse werk als clientmanager ook gemiddeld een dag in de week bezig met het opleidingsinstituut. Hij is het gezicht en ook geweten van het Omexom Institute. En dan helpt het dat hij ook nog met beide benen in de praktijk staat. Vanuit die positie weet hij wat er nodig is, nu en straks. ‘We zijn op dit moment veel aan het bouwen, maar alle nieuwe installaties en infrastructuur moeten straks ook worden onderhouden. Over twintig jaar ligt misschien daar wel het zwaartepunt. Daarvoor moeten we nu ook al mensen opleiden. Ik vind dat we als opleiders de koppen bij elkaar moeten steken. Waarom is er bijvoorbeeld nog geen MBO-opleiding voor onderhoud van hoogspanningstechniek?’ Veel erover praten in enorme overleggen werkt alleen maar vertragend, is zijn ervaring inmiddels. ‘We moeten nu stappen maken. Met een paar partijen in de branche proberen we in kaart te brengen wat we op dit moment al doen en waar nu en ook straks behoefte aan is.’ En het is de bedoeling om snel tot actie over

te gaan. Omexom wil daar ook graag een rol in spelen. ‘Nu al bieden we delen van lespakketten aan op HTS-en. En dat kunnen we ook doen op middelbare scholen. Een deel van het pakket kunnen ze bij ons uitvoeren.’

Opleidingen

Het verbeteren van opleidingen door ze soepel te laten aansluiten op wat er in de praktijk nodig is, is heel belangrijk. Maar misschien nog wel een grotere uitdaging ligt op het vlak van de aanwas. Hoe kan de sector ervoor zorgen dat er straks überhaupt voldoende hoogspanningstechnici zijn? Moet je eerder beginnen? Hoe worden bijvoorbeeld kinderen op de basis- en de middelbare school geïnspireerd om voor een technische loopbaan te kiezen? Juist dan moet je ze ook de keuze voor techniek bieden. Die keuzes zijn lang niet altijd vroeg in beton gegoten. Ook bij Mateusz was niet alles duidelijk van kinds af aan. ‘Eerlijk gezegd was het niet zo’n bewuste keuze. Techniek heeft me altijd aangetrokken. Omdat ik niet goed wist wat precies bij me paste, heb ik me bij een regionaal opleidingscentrum georiënteerd. Zo koos ik uiteindelijk voor de richting Monteur Bedrijfsinstallaties. Met name de praktische kant trok me erg aan. Ik leer nu eenmaal liever door iets zelf uit te vinden dan door in de theorie te duiken. Iets is pas complex als je veel tegelijkertijd moet doen. Als je de kans krijgt om kleine, praktische stapjes te maken, leer je uiteindelijk meer. Al heb ik mijn kennis in de praktijk wel aangevuld met meer theorie. Zo volgde ik nog de opleidingen Eerste Monteur Bedrijfsinstallaties en Service Technicus Elektrotechniek.’

9+

Er vroeg bij zijn, kan helpen om ook de keuzeoptie van techniek te bieden. Dus hoe krijg je kinderen zover dat ze soortgelijke trajecten als dat van Mateusz doorlopen? Hoe kun je kinderen het beste bereiken? Op de Xbox en andere spelletjescomputers bouwen kinderen al hele dorpen met Minecraft. Waarom niet een spel waarin een energiecentrale wordt gebouwd of een stad wordt aangesloten op een energienet? En hoe zit het met die experimenteerdozen uit het verleden? Mateusz gaat meteen even kijken op google. ‘Die zijn er nog steeds’, roept hij enthousiast, terwijl hij een plaatje op het scherm deelt. Een houten kistje met allerlei elektro-onderdelen om circuitjes te bouwen. ‘En alles op een 4,5 volt batterij, dus niet gevaarlijk voor kinderen. 9+ staat erbij.’ Hij kan zich voorstellen dat verschillende kinderen daar tijdens een les enthousiast van kunnen worden. Het zijn explorerende gesprekken die Mateusz van Strien steeds meer interesseren. En helemaal nu hij Techniekheld van het Jaar 2022 is. Immers, adel verplicht.

Mateusz van Strien stelde voor om een leerplek te ontwikkelen waar jongeren en zij-instromers alle aspecten van het vak hoogspanning kunnen leren, in een veilige werkomgeving. Het resultaat: Omexom Institute.