DOSSIER DE PRENSA
me Gotzone Butron • Kike Infa
“Itsasondoaren kontuak”. “Cosas del fondo del mar”.
on Butr e n o e z Got Infam e k i K
Gotzone Butron Kike Infame
ipuina
CartelSardinerak.indd 1
Cartel para la Feria libro Santurtzi. 23 mayo 2021.
5
14/05/21 15:29
Sesión firmas Feria libro Santurtzi. 23 mayo 2021.
Teleberri. 26 mayo 2021. https://www.eitb.eus/es/cultura/literatura/videos/detalle/8079473/el-album-ilustrado-sardinerak-recupera-figura-de-vendedoras-de-pescado/?fbclid=IwAR1JViHO5nPBl wE8ZmJERHgW9F0QtLbJfWcsj8GY0kXdrigTN-0wSO3qRo8
Gaur egun. 26 mayo 2021. https://bizkaia.hitza.eus/2021/01/08/sormena-ez-da-soilik-arkatza-hartzea-arkatz-horretatik-bizitzea-da/
El Correo 27 mayo 2021 https://www.elcorreo.com/culturas/libros/suenos-joxepa-pequena-20210526133841-nt. html
Deia 27 mayo 2021 https://www.deia.eus/cultura/2021/05/26/haurrei-zuzendutako-sardinerak-liburu-ilustratuta/1123541.html
Naiz. 26 mayo 2021. https://www.naiz.eus/es/info/noticia/20210526/sardina-saltzaileen-jarduna-goraipatzen-duen-liburu-ilustratua-argitaratu-dute
Radio Nervión. 26 mayo 2021. https://www.radionervion.com/2021/05/26/la-diputacion-foral-de-bizkaia-presenta-ellibro-sardinerak/
HIRUKA kooperatiba elkartea
4 Puntua eta kontrapuntua
172. zenbakia
5 Erretratua
2021eko ekaina
Helbidea: Martikoena, 16, 2.a · 48992 GETXO
6
e-posta: hiruka@hiruka.eus Posta-kutxa: 171 Telefonoa: 944 911 337 Publizitatea: Maria Gorostiola
6 Helduentzako Hezkuntza Ikastetxea, barru-barrutik 14 Euskarari, atara kontuk! 15 Naturaren behatokitik 16 Larrubizi 17 Zientzia etxeko atarian
Erredakzioa: Iker Rincon Moreno, Hodei Torres, Ander Zarraga Diseinua: Artefakto Administrazioa: Ziortza Merino
Helduentzako Hezkuntza: atzekoz aurrerako eskola
18
Zenbaki honetako kolaboratzaileak: Julen Nafarrate, Karlos Aretxabaleta Txapel, Joanes Atxa, Eduardo San Andres, Xabier Buenetxea, Jokin de Pedro eta Joseba Santxo. Filmazioa eta Inprimategia: Gertu Inprimategia Lege-gordailua: BI-2022-2014 ISSN: 2386-98-95 Ale-kopurua: 5.000 CC-BY-SA
18 Hirudika: Ibilaldiak utzitakoak...
Erakunde laguntzaileak
24 Mundukatuak 25 Lehen/orain eta Uribitakora 26 Xabier Madariaga kazetariagaz solasaldia 30 «Niretzat, hau artelan bat da» 31 «Gizon baten izenordain baten atzean ezkutatzeari utzi nahiko nioke» 32 Zinez diot eta Irakurrian
Xabier Madariaga Kazetaria
«ez gaitzala inpartzialtasunak itsutu» hirukalagunen txokoa
Sari ederrak eskura! Lehiaketa Non dago?
26 «gizarte hobeago bat egiteko baliagarria al da kazetaritza?»
30
35 Easygas eskubaloi taldea, mailaz igotzeko zain 37 Usategi 38 Argazkilariaren txokoa 40 Hirukira Olgetan: umeentzako denbora-pasak
30
gotzone butronek liburu berria kaleratu du Kike infamegaz: Sardinerak
hiruka
2021eko ekaina
Gotzone Butron Sardinerak liburuaren idazlea
«Niretzako hau artelan bat da; ipuin ilustratuak ez dira umeentzako bakarrik» ander zarraga
J
oxepa sardina-saltzaile gaztearen abenturak biltzen dituen Sardinerak ipuin ilustratua argitaratu dute Gotzone Butron idazle eta bibliotekari urduliztarrak eta Kike Infame ilustratzaile bilbotarrak. Aldundiaren Ipuinak saileko bosgarren liburua da, Bizkaiko pertsonaia eta lanbide tradizionalak ezagutzera emateko liburu ilustratu hirueleduna, hain zuzen ere. Butronegaz egon gara liburuaz eta bere ibilbideaz gehiago jakiteko.
Argazkian ikusten den Uribe Kostako txokoa zein den igartzen baduzu, beheko hiru liburuetako bat jaso ahal izango duzu; aukeratu gogokoen duzuna. Hiru emanaldietako batera joan gura baduzu, ekainaren 23a (domeka) baino lehenago bidali erantzuna, zure izen-deiturak eta harremanetarako bidea hona (zein liburu gura duzun adierazi): hiruka@hiruka.eus edo bete hiruka.eus webguneko zozketa ataleko formularioa.
Sariak
Sardinerak
Ibaizabal argitaletxearen eskutik, sei urtetik gorako umeentzako liburu sorta, esku-eskura.
Gotzone Butron urduliztarrak, Kike Infamegaz batera, sortutako liburu ilustratu polit-polita.
Ibaizabalen liburu-sorta
Zozketa eHZ festibalerako prest?
Zuzeneko musika, tailerrak... Uztailaren 2tik 4ra bitartean Irisarrin (Behe Nafarroa) kulturaz blaitzeko bonua zozkatuko dugu oraingoan. Adi! Bertara joateko, PCR negatiboa eroan beharko da. zozketan parte hartu gura baduzu, ekainaren 17a (eguena) baino lehenago bidali zure izen-deiturak eta harremanetarako bidea hona (adierazi zein otzara-mota irabazi gura duzun): hiruka@hiruka.eus edo bete zozketak ataleko formularioa.
Zelan egin HirUKalagun? Webgunean: hiruka.eus/harpidetza/laguna idatziz: hirukakoop@hiruka.eus deituz: 944 911 337 • 688 812 368
Urtean 35 euroren truke, Uribe Kostako euskarazko komunikazio-taldearen bultzatzailea eta partaidea izango zara.
Abenduaren 13ko Datu Pertsonalen Babes Legearen 15/1999 Lege Organikoaren arabera, erabiltzaileek HIRUKAri emandako datuak fitxategi automatiko batean sartuko dira, erabiltzaileagaz harremanetan ipintzeko eta HIRUKAren informazioa eta publizitatea helarazteko soilik. Erabiltzaileak datuok zuzentzeko edo kentzeko helbide honetara idatzi dezake: hiruka@hiruka.eus
Hiruka 172 Junio 2021
34 «Maila onenean jarri dugu nesken waterpoloa»
ibilaldiak euskaraz kalakalata utzi du Sopela
Nolakoa da Sardinera ipuin ilustratua? Irakurketa desberdinak izan ditzake: alde batetik, Joxepak pertsonaiak bere amarekin eta portuarekin duen harremana eta bat-batean itsasoa ezagutzeko sentitzen duen desira; gero, beste irakurketa sakonago bat izan dezake, berak egiten duen bidaiaz, eta horrek berarentzako eta bere familiarentzako zer suposatzen duen. Nolakoa izan da dokumentazio prozesua? Nire lehendabiziko abiapuntua zenbait liburu izan ziren, besteak beste, Monologos de una sardinera santurzana, eta, horretaz gain, Santurtziko Itsas Museoan ere egon nintzen, sardinasaltzaileei buruzko atal polita baitago bertan; Eulalia Abaitua argazkilariaren irudiek ere asko lagundu didate. Blog batean informazioa aurkitu nuen, eta hor Plentziako sardinera batzuk ere aurkitu ditut, gero liburuan sartu ditudanak; izan ere, sardinerak portu guztietan zeuden, eta herri batetik bestera ibiltzen ziren. Nolakoa izan da Kike infame ilustratzaileagaz lan egitea? Oso bitxia izan da, ez genuelako elkar ezagutu aurkezpenaren egunera arte. Testua egiteko eskatu zidaten, eta, gero, berari eman zioten ilustratzeko. Orduan, oso hunkigarria izan da bueltan jaso dudanean, irudiak nik pentsatu nituen modukoak direlako, benetan zoragarriak. Pentsatutako istorioa, lekuak eta pertsonaiak horrela plasmatuta ikustea oso ederra da. Nola hasi zinen idazten? 50 urteak pasata nituela hasi nintzen idazten; artean, ez nuen ezer idatzi. Hala, kontakizunak idazteari ekin nion, eta, denborarekin, horiek luzatzen joan naiz. Orain arte, beste idazle batzuekin, lortu-
gotzone Butronek eta kike infamek egin dute Sardinerak liburua. HODEI TORRES
Liburu digitalak
«Oso erosoak dira bidaiatzeko eta, baina nik nahiago ditut betiko liburuak. Papera ez da desagertuko; uste dut elkarrekin biziko direla bakoitza bere funtzioarekin»
Omenaldia
«ipuina omenaldi txiki bat da, bai sardinerei, eta baita nire amama biei ere, baserritarrak eta saltzaileak zirelako biak»
tako accesit batzuei eta jasotako sariren bati esker argitaratu ditut idatzitako lanak. Zer kontatu ahal diguzu Abusu auzo irakurlea proiektuaz? Hamalau urte daramagu horrekin lanean, eta bere helburua da Bilboko auzo horretako eragile guztiak inplikatzea, irakurketa sustatze aldera. Urtean zehar, hezkuntza zentroek eta liburutegiek programa ezberdinak egiten ditugu, besteak beste, Kultura Astea eta Liburu Azoka. Gure helburua da irakurzaletasuna zabaltzea. Liburuzainaren lana irakurketa sustatzea ere dela uste duzu? Liburuzaina hitza ez zait gustatzen, ezta liburutegia ere; guk biblioteka deitzen diogu eta bibliotekariak gara. Aspalditik elkarguneak bihurtu dira bibliotekak, nahiz eta askok oraindik pentsatu isilik egon behar den leku zurruna dela; oso bestelakoak dira. Jendea bertan elkartzen da, eta liburutegiak gaur egun dinamizatuta daude, umeentzako eta nagusientzako hainbat ekintzekin. Beti gabiltza gauzak asmatzen eta baita liburutegiak kalera ateratzen. Gure asmoa da irakurzaletasuna gune guztietara zabaltzea.
30
hiruka
2021eko ekaina
Gotzone Butron Sardinerak liburuaren idazlea
«Niretzako hau artelan bat da; ipuin ilustratuak ez dira umeentzako bakarrik» ander zarraga
J
oxepa sardina-saltzaile gaztearen abenturak biltzen dituen Sardinerak ipuin ilustratua argitaratu dute Gotzone Butron idazle eta bibliotekari urduliztarrak eta Kike Infame ilustratzaile bilbotarrak. Aldundiaren Ipuinak saileko bosgarren liburua da, Bizkaiko pertsonaia eta lanbide tradizionalak ezagutzera emateko liburu ilustratu hirueleduna, hain zuzen ere. Butronegaz egon gara liburuaz eta bere ibilbideaz gehiago jakiteko. Nolakoa da Sardinera ipuin ilustratua? Irakurketa desberdinak izan ditzake: alde batetik, Joxepak pertsonaiak bere amarekin eta portuarekin duen harremana eta bat-batean itsasoa ezagutzeko sentitzen duen desira; gero, beste irakurketa sakonago bat izan dezake, berak egiten duen bidaiaz, eta horrek berarentzako eta bere familiarentzako zer suposatzen duen. Nolakoa izan da dokumentazio prozesua? Nire lehendabiziko abiapuntua zenbait liburu izan ziren, besteak beste, Monologos de una sardinera santurzana, eta, horretaz gain, Santurtziko Itsas Museoan ere egon nintzen, sardinasaltzaileei buruzko atal polita baitago bertan; Eulalia Abaitua argazkilariaren irudiek ere asko lagundu didate. Blog batean informazioa aurkitu nuen, eta hor Plentziako sardinera batzuk ere aurkitu ditut, gero liburuan sartu ditudanak; izan ere, sardinerak portu guztietan zeuden, eta herri batetik bestera ibiltzen ziren. Nolakoa izan da Kike infame ilustratzaileagaz lan egitea? Oso bitxia izan da, ez genuelako elkar ezagutu aurkezpenaren egunera arte. Testua egiteko eskatu zidaten, eta, gero, berari eman zioten ilustratzeko. Orduan, oso hunkigarria izan da bueltan jaso dudanean, irudiak nik pentsatu nituen modukoak direlako, benetan zoragarriak. Pentsatutako istorioa, lekuak eta pertsonaiak horrela plasmatuta ikustea oso ederra da. Nola hasi zinen idazten? 50 urteak pasata nituela hasi nintzen idazten; artean, ez nuen ezer idatzi. Hala, kontakizunak idazteari ekin nion, eta, denborarekin, horiek luzatzen joan naiz. Orain arte, beste idazle batzuekin, lortu-
Hiruka 172 Junio 2021
gotzone Butronek eta kike infamek egin dute Sardinerak liburua. HODEI TORRES
Liburu digitalak
«Oso erosoak dira bidaiatzeko eta, baina nik nahiago ditut betiko liburuak. Papera ez da desagertuko; uste dut elkarrekin biziko direla bakoitza bere funtzioarekin»
Omenaldia
«ipuina omenaldi txiki bat da, bai sardinerei, eta baita nire amama biei ere, baserritarrak eta saltzaileak zirelako biak»
tako accesit batzuei eta jasotako sariren bati esker argitaratu ditut idatzitako lanak. Zer kontatu ahal diguzu Abusu auzo irakurlea proiektuaz? Hamalau urte daramagu horrekin lanean, eta bere helburua da Bilboko auzo horretako eragile guztiak inplikatzea, irakurketa sustatze aldera. Urtean zehar, hezkuntza zentroek eta liburutegiek programa ezberdinak egiten ditugu, besteak beste, Kultura Astea eta Liburu Azoka. Gure helburua da irakurzaletasuna zabaltzea. Liburuzainaren lana irakurketa sustatzea ere dela uste duzu? Liburuzaina hitza ez zait gustatzen, ezta liburutegia ere; guk biblioteka deitzen diogu eta bibliotekariak gara. Aspalditik elkarguneak bihurtu dira bibliotekak, nahiz eta askok oraindik pentsatu isilik egon behar den leku zurruna dela; oso bestelakoak dira. Jendea bertan elkartzen da, eta liburutegiak gaur egun dinamizatuta daude, umeentzako eta nagusientzako hainbat ekintzekin. Beti gabiltza gauzak asmatzen eta baita liburutegiak kalera ateratzen. Gure asmoa da irakurzaletasuna gune guztietara zabaltzea.
Domingo 06.06.21 EL CORREO
acaban convertidas, por tercer año consecutivo, en un libro. ‘Mira que eres cuentista’ es el último que han publicado y que esperan poder presentar oficialmente hacia el mes de octubre, cuando dé comienzo una nueva edición del taller. Antes de este le preceden ‘Ese libro viene a cuento’ (2020) y ‘Borrón y cuento nuevo’ (2019). Como novedad, desvela que en esta ocasión «al final del libro hay un apartado con falsas citas célebres de personajes reales y de ficción». ‘He dormido a pierna suelta’, (pirata John Silver) o ‘Me he vuelto muy huidiza’ (la verdad), son dos buenas muestras de ello. Porque aquí no solo juntan letras y dan sentido a los trabajados relatos, máxima expresión de estas clases, sino que ríen, leen, comentan y comparten buenos ratos en grupo.
Audios literarios
Tal es así que el pasado año no hubo pandemia ni restricciones que hicieran peligrar el curso. Derrochadores como son en imaginación, vieron en la tecnología la solución. A falta de poder reunirse en las aulas de la biblioteca local para desarrollar las clases, «en el confinamiento se hicieron con audios», revela la periodista, «les sirvió para airearse y funcionó muy bien». Tiempo después, cuando pudieron volver a verse las caras, mantuvieron el contacto con quienes no podían desplazarse gracias a plataformas como Skype. «Estar piel con piel siempre es más cercano e interesante, pero hemos sabido sacarlo adelante», remarca.
ARRIGORRIAGA
Gotzone Butrón escribe el texto del cuento infantil ‘Sardinerak’ L. C.
LAS CLAVES SESIONES POR WHATSAPP
«En el confinamiento se hicieron con audios, les sirvió para airearse y funcionó muy bien» LA NOVEDAD
«Al final del libro hay un apartado con falsas citas célebres de personajes reales y de ficción» Los 14 integrantes del grupo se han despedido –a su pesar– de esta edición, en la que han trabajado los distintos puntos de vista del narrador, visto algunas figuras literarias y repasado ciertas normas ortográficas. Y, lo que es más importante, han trasladado con éxito al papel historias de todo tipo y dificultad, con temáticas o desde perspectivas que nunca antes habían pensado posible abordar y que ahora pueden contemplar impresas.
Van por toda la orilla, a cuestas con su preciada mercancía, pero a diferencia de la popular canción, las sardineras santurtziarras no solo llegarán hasta Bilbao a partir de ahora, sino a toda la geografía vasca. Su dedicación y entrega se han transformado en un homenaje ilustrado gracias a la labor de Gotzone Butrón, artífice de las líneas impresas en ‘Sardinerak’, y de los trazos y pinceladas del artista Kike Infame. En el caso de Butrón, responsable de la biblioteca municipal de Abusu y organizadora de diferentes propuestas lectoras en el barrio, ha colaborado en la publicación de diversas obras y creado tanto relatos como microrrelatos, pero reconoce que nunca antes había escrito un cuento infantil. «Leerlos sí», ríe, «leo muchísimos», tantos como los que elige y adquiere para las instalaciones del centro cultural. Este en concreto, publicado por la Diputación dentro de su colección ‘Ipuinak’, cuenta las aventuras de Joxepa, una niña soñadora que vive con su madre en Santurtzi. Siempre cerca del puerto, le gusta rodearse de las sardineras, observar con dete-
nimiento los secretos del mar y fantasear con su fondo marino. Con las historias de su abuelo en la cabeza y las conversaciones que entabla con las propias sardinas, la curiosidad le llevará a ir un paso más allá. «Es un contraste entre el trabajo duro de las sardineras y este otro viaje de la niña en busca de su camino», cuenta la autora y desvela que hay más de una interpretación válida con final abierto. Un cruce de realidad y ficción con la magia de esta pequeña de pelo azul y el pasado más reciente de las mujeres que se retratan en ‘Sardinerak’. Un proyecto con gran labor documental en el que Butrón confiesa haber invertido
El libro, ilustrado por Kike Infame, es el quinto que publica la Diputación en su colección ‘Ipuinak’
ACTUALIDAD
no poco tiempo. «He ido a ver el Museo del Mar de Santurtzi y el emblemático ‘Agurtxa’ –uno de los últimos barcos de pesca tradicional que se conservan–, he visto muchas fotos antiguas de Eulalia Abaitua, documentales, he ido al barrio de Mamariga...», relata.
«Pequeña obra de arte»
Con todo ello dio forma a un texto que se dirige a todos los públicos, en especial a las niñas y niños a partir de 8 años. Completan la obra las coloridas ilustraciones de Kike Infame, cuyo recorrido para dar con los mejores trazos fue bien similar al de su compañera, con inspiración incluida en artistas vascos de la talla de Zuloaga o Arrue. «La historia surgió por un lado y las ilustraciones por otro, él ha hecho su interpretación, con la que estoy totalmente de acuerdo y que, más que sorprenderme, me ha emocionado», subraya ella. Con el objetivo de dar a conocer «personajes populares y oficios tradicionales de Bizkaia», ‘Sardinerak’ se convierte, como describe la autora, en una «pequeña obra de arte» al igual que otros tantos álbumes ilustrados cada vez más presentes en las estanterías, no solo infantiles, sino también para el disfrute de lectores sin límite de edad.
La directora general de Cultura de la entidad, Begoña de Ibarra, (izquierda), junto al ilustrador y la autora de ‘Sardinerak’. Aquí, una de las ilustraciones. D. F. B.
El Correo Arrigorriaga 6 junio 2021
3
Plentzia Telebista. 14 junio 2021. https://www.youtube.com/watch?v=ka7JJSFZO4Q
BILBOKO LIBURU AZOKA FERIA DEL LIBRO DE BILBAO
11
OSTIRALA VIERNES
11:00
AURKEZPENA PRESENTACIÓN
Cartel para la Feria libro Bilbao. 11 junio 2021.
El Correo Margen izquierda 20 junio 2021
Pompas de papel. Eitb. 23 junio 2021. https://euskalpmdeus-vh.akamaihd.net/multimedia/audios/2021/06/21/2790600/20210621_01141206_0013792733_002_001_POMPAS_DE_ PA.mp3?fbclid=IwAR3vFPf1GDvaFj5VZYCffzU_ZGbmeIofcTPkk6hZ01uQSa0aCOsyFOtmwCM (a partir del minuto 49)
Cartel para la presentación en Plentzia. 25 junio 2021.