20 Txingudiko paduren albistegia

Page 1

Número

20

Zenbakia

PLAIAUNDI ALBISTEGIA

Urtarrila / Otsaila - 2006 - Enero / Febrero TXINGUDI EKOETXEA Pierre Loti ibilbidea, z/g 20304 IRUN (Gipuzkoa) Tlf./Fax: 943 619 389 E-mail: ekogarapen@terra.es

www.euskadi.net/txingudi

L.G./D.L.: 21 014 SS/02 Ale kopurua / Nº de ejemplares: 1.200

APUESTA POR UNA REGENERACIÓN DE O XINBIRIBIL COMO P ARQUE URBANO COMPATIBLE CON SU PRO TECCIÓN El pasado 23 de diciembre de 2005 la Viceconsejería de Medio Ambiente del Gobierno Vasco resolvió con carácter desfavorable la Declaración de Impacto Ambiental referida al proyecto de urbanización de Oxinbiribil presentado por el Ayuntamiento de Irun, en el que se contempla, además de la naturalización de parte de la parcela, la construcción de un canal de aguas bravas. Según este documento, este proyecto contraviene las determinaciones, objetivos y régimen de usos previstos en el Plan Especial de Protección y Ordenación de los Recursos Naturales del Área de Txingudi ya que vulnera lo establecido en dicho Plan para la Zona de protección común y concluye que la localización del canal de aguas bravas en Oxinbiribil presenta impactos ambientales de carácter crítico . El Plan Especial de Txingudi, aprobado en 1994 por el Gobierno Vasco con el acuerdo del Ayuntamiento de Irun y la Diputación Foral de Gipuzkoa, tiene como objetivo principal proteger el paisaje, fauna y flora, manteniendo y potenciando la estructura y dinámica de los ecosistemas reconocidos en torno a las marismas de Txingudi . La zona de Oxinbiribil incluida en este plan, está considerada de Protección Especial para el borde (10.083m2) más cercano a las Islas del Bidasoa y de Protección Común para el resto (92.916m2). En la zona de Protección Común de Oxinbiribil, a pesar su aptitud para regenerarse como espacio marismeño y visto el déficit de zonas verdes de Irun, el Plan Especial admite su utilización como parque periurbano dirigido al uso recreativo, de ocio y esparcimiento general, manteniendo su función como zona de amortiguación de impactos entre la marisma (área de Protección Integral de las Islas del Bidasoa) y el medio urbano. El principal impacto señalado en el informe es el uso recreativo de carácter intensivo que se propone para la instalación en la que se prevé una gran afluencia de público (hasta 500.000 visitantes-día/año) . Según el documento, esto impediría que Oxinbiribil cumpliera su función como espacio de amortiguación entre el núcleo urbano y las Islas del Bidasoa, ya que supondría la concentración de un número muy elevado de público cerca del área de Protección Integral, en vez de propiciar un uso extensivo del espacio que reduzca progresivamente el impacto de la ciudad. También se considera un impacto negativo la construcción de una colina artificial, necesaria para el funcionamiento de la instalación de aguas bravas, ya que supondría la modificación de la configuración natural de la zona. El Departamento de Medio Ambiente y Ordenación del Territorio del Gobierno Vasco apuesta por la restauración de Oxinbiribil como parque de uso público que aproveche al máximo los recursos naturales del lugar. En cuanto al canal de aguas bravas, se han propuesto otras alternativas dentro del mismo municipio de Irun y fuera de los espacios protegidos de la zona.

1


Plaiaundiko parke Ekologikoa Parque Ecológico de Plaiaundi

www.euskadi.net/txingudi

APO LASTERKARIA (Bufo calamita) TXINGUDIN Apo lasterkaria da Txingudiko anfibio aipagarriena, badia horretan baitago Gipuzkoako populazio bakarra, Euskal Herriko kostaldeko bakanetakoa. Populazio horren zati handi bat Plaiaundin bizi da; horregatik hautatu zuten hori parkearen logotiporako. Txingudiko populazio horren garrantzia, eta horren gainbeheraren inguruko susmoak direla eta, Txingudi inguruko apo lasterkari (Bufo calamita) populazioaren egoeraren atariko azterketa izeneko ikerketa egin zuen Aranzadi Zientzia Elkarteak 2004. urtean, Eusko Jaurlaritzako Biodibertsitate Zuzendaritzak emandako diru laguntza baliatuta. Populazio horren gaur egungo egoera zehaztea eta hori babesteko neurriak proposatzea izan ziren helburu nagusiak. Harrezkero hainbat ekintza egin dituzte Plaiaundin, azterketa horretan proposatutako hainbat neurri aplikatuz. Artikulu honetan azterketa horretako hainbat datu, ekintzen lehen emaitzak eta anfibio interesgarri horri buruzko fitxa bat eskainiko dizkizuegu. Eraikuntza lanei aurre eginez Apo lasterkaria espezie autoktonoa da; horren banaketa nahiko erregularra da EAEko isurialde mediterranearrean, baina Euskal Herriko kostaldean noizean behin baino ez da ikusten. Hondarribian (Amute-Kostako laboreetan, Mendelu inguruan, Puntalean eta bertako hondartzan) eta Irunen (Plaiaundin, Oxinbiribilen, Kostorbealden) betidanik egon izanari buruzko aipamenak daude Txingudin. Espeziearen inguruko lehen aipamenetako habitatak inguru areatsuak ziren; eremu areatsuetan aipatu zuten lehen aldiz espeziea; Hondarribiko hondartzan, besteak beste. Ingurua oso urbanizatuta dagoenez eta ugaltze lekuak hondatu egin direnez, espeziea desagertu egin da azkenaldian betiko lekuetatik. Hondartzako eta Hondarribiko Puntaleko lanek, Irungo Santiago eta Dunboa auzoetako eraikuntza lanek eta aireportua eraikitzeko obrek eragin dute, esaterako, populazioaren murriztea. Hala ere, anfibio honek egokitzeko eta habitat antropikoetan (laboreak, beteguneak ) bizirik irauteko duen gaitasun handiari esker, Txingudin ugaltze lekua topa dezakeen populazioa heldu da gugana, nahiz eta hori osoa zatitua egon. Non ikus daiteke egun? 2004ko azterketa egiterakoan, Aranzadi ZEko kideek Plaiaundiko parke ekologikoan, Jaitzubiako paduretan eta Plaiaundi atzeko, Kostorbealdeko eta Oxinbirileko baratzetan aurkitu zituzten apo lasterkariaren aztarnak. Jaitzubian izan ezik, espeziearen ugaltzea antzeman zuten eremu horietan guztietan, gainera. Plaiaundin ugaltze putzuak aurkitu zituzten; Lizarregi inguruan gehienak (ikus argazkia); horietan, arrautza jartzeak, larbak eta ale eraldatu berriak (zapaburuak eta apo txikiak) aurkitu zituzten. Ugaltze guneak ere ikusi zituzten Plaiaundi atzeko eta Oxinbiribileko baratzeetan, drainatze ubideak kasu honetan. Kostorbealden kantu ugari nabaritu zituzten ugaltze garaian, ikusi ez bazituzten ere, eta esparru itxiaren barruan putzu bat bazela ere jakin zuten. Hirigintza proiektuak eta espezie inbaditzaileak, gaur egungo mehatxuak Oso inguru urbanizatua izan arren, egitasmo berriak mehatxu dira apo lasterkariaren habitat diren eremu urrientzat. Mehatxatuta daude, bereziki, Oxinbiribil, Kostorbealde eta Plaiaundiko atzea; izan ere, populazio horiek desagerraraz ditzakete inguru horietarako aurreikusitako lanek. Eraikitze lan ikaragarri horiekin lotuta, harrapatze arrisku larria dira apo lasterkariarentzat errepide eta bide sareak. Egindako azterketaren arabera, Plaiaundira doan errepidean eta Jaitzubiako padura zeharkatzen duenean izan dira harrapatze gehien.

2


Plaiaundiko parke Ekologikoa Parque Ecológico de Plaiaundi

www.euskadi.net/txingudi

Espezie sartuei dagokienez, bada Txingudin anfibioentzako kaltegarria den espezie bat: paduretako karramarroa (Procambarus clarkii) ikus argazkia-, jatorriz amerikarra. Arrautza eta larba harraparia da, eta ale helduei estresa eragiten diela, edo gaixotasunak kutsatzeko bide izan daitekeela uste da. Espezie hori apo lasterkariaren gune askotan atzeman dute, eta litekeena da apo lasterkari populazioari kalte egiten aritzea. Apo lasterkariaren geroa bermatzen. Ekin diezaiogun lanari! Azterketan ondorioztatu denez, larria da Txingudiko badiako apo lasterkariaren egoera, eta etorkizuneko hirigintza proiektuek kontuan hartu beharko lukete espezie hori, horren biziraupena bermatzeko. Era berean, populazioarentzako Kudeaketa Plan bat egitea ere proposatzen du azterketak, eta espezieentzat egokiak diren guneak berreskuratuko dituena. Azterketaren ondorioak aplikatuz, apo lasterkariarentzako hainbat putzu egokitu zituzten Aranzadi ZEko kideek 2005eko apirilean Lizarregi (Plaiaundi) inguruan. Sakonera txikiko putzuak dira, anfibioa ugal dadin egokiak izan daitezkeenak. Itxura desberdinekoak egin dituzte (ubidea, zirkularra,...) eta hainbat material erabili dituzte (area, lurra,...) egokienak zein diren jakiteko eta beste hainbat espazio ere berreskuratzeko helburuarekin. Putzu txiki horien eragingarritasunaren inguruko ondorioak ateratzeko goiz bada ere (horiek sortu ondoren ez zuen euririk egin, eta ezin izan zuten ura bildu), Aranzadiko kideek hainbat apo heldu ikusi dituzte horietan; bereziki, ubide itxurakoan (ikus argazkia). Itxura denez, sakonera txikia, forma luzanga eta putzu horretako substratua direla eta, horixe da egokiena anfibio hori ugal dadin. Martxotik aurrera jarraituko dute egitasmo horren jarraipena egiten, orduan hasiko baitira apoak korroka.

FITXA

Ezaugarriak: apo lasterkariaren izenak anfibio horrek alde batetik bestera joateko eta arriskutik ihes egiteko duen korritzeko moduari egiten dio erreferentzia. Horren ezaugarri dira, era berean, bizkarreko lerro horia eta begien atzeko koskor gorrixkak (glandula parotoideak). Ale heldua 6-8 cm-koa izaten da. Banaketa: espezie mediterranearra da eta Europa osoan hedatuta dago, Sobiet Batasuna izandakoaren mendebaldetik Iberiako Penintsularaino; Iberiako Penintsulan oso hedatuta dago, zerrenda atlantikoan izan ezik. Euskal Autonomia Erkidegoan, isurialde mediterranearrean aurki daiteke, eta kostako guneetan (Txingudiko Badian, besteak beste) noiz edo noiz agertzen da.

Habitatak: mota guztietako habitatetan aurki daiteke: paduretan eta itsasertzeko dunetan, basoetako soilguneetan edo laboreetan, edota goi mendietako baso eta putzuetan; gune areatsuak eta harritsuak ditu nahiago. Ugalketarako habitatak aldi baterako putzuak izaten dira, lehortzeko arriskua dutenak; izan ere, larbek eta zapaburuek ez dute lehiakiderik izaten horietan. Euria egiten duenean edo izotz aurtzen denean betetzen dira putzu horiek eta eguzkitan egoten dira; baita mendiko putzu guneak (zohikaztegiak, larre hezeak eta abar), putzuz betetako errekak eta iturri isuriak ere. Itsasertzeko paduretan eta aldi baterako aintzira endorreiko gazietan ere ugaltzen dira. Jatorri antropikoko bigarren mailako habitatetara hobekien egokitzen den anfibioa da; utzitako harrobi edo legar-hobietara, alegia. Biologia: lehorreko ohiturak ditu anuro honek eta ugaltzeko bakarrik jotzen du uretara. Gaueko ohiturak ditu, eta egunaren zatirik handiena ezponda eta soro ertzetan, harri eta enbor arte eta lur askean eta abar egiten dituen zuloetan ezkutatuta egoten da. Iluntzean, intsektuak eta zizareak harrapatzen ditu bereziki, horiek baitira bere elikaduraren oinarri. Araldian (populazioa hartzen duen gunearen latitude eta altueraren araberakoa da hori), arrek emeak erakartzeko eta haiekin estaltzeko egiten dute korroka. Ondoren, arrautza beltzaranez osatutako lokarri oso berezi batzuk jartzen dituzte emeek, arrosario-bihiak gogorarazten dituztenak. Errunaldia uretan egiten dute, zapaburuak eraldatu eta apo txiki bihurtzen diren arte. Egoera: estatuan, Espezie Mehatxatuen Katalogo Nazionalean, interes bereziko espezietzat dute; Euskal Autonomia Erkidegoan, berriz, Espezie Mehatxatuen Euskal Katalogoan, kalteberatzat .

3


Plaiaundiko parke Ekologikoa Parque Ecológico de Plaiaundi

www.euskadi.net/txingudi

BERRIAK - NOTICIAS BALANCE POSITIVO DE LA SEMANA DE LOS HUMEDALES EN TXINGUDI Tras la celebración de las diversas actividades organizadas durante la semana del 31 de enero al 4 de febrero, desde la organización (Plaiaundi y Abbadia) se valoran muy positivamente los resultados obtenidos, tanto por la importante repercusión en diversos medios de comunicación como por la elevada participación del público.

MODIFICACIÓN DE LA NUEVA N-121-A PARA EVITAR EL IMPACTO SOBRE LAS TERRAZAS DEL BIDASOA Las terrazas fluviales de Alunda, Lastaola e Intxaurreta (Irun) se integran dentro de los LICs (Lugares de Importancia Comunitaria Red Natura 2000) de Txingudi-Bidasoa y Aiako Harria. El proyecto del nuevo trazado de la carretera N-121-A previsto inicialmente, afectaba directamente sobre estas terrazas. En el caso de Alunda, suponía la construcción de un nuevo trazado y un enlace sobre terrenos de esta vega. En Lastaola, se preveía la ampliación de la carretera existente hacia la terraza y un enlace también sobre la misma. En el caso de Intxaurreta (ver foto), el nuevo trazado discurría por el centro de la terraza ocupando gran parte de la misma.

Rascón (Rallus acuaticus) Durante la visita guiada por Jaitzubia llamó la atención la presencia de hasta cuatro ejemplares de rascón, una especie muy huidiza y difícil de ver.

En la fase de consultas previas de este proyecto, desde la Dirección de Biodiversidad del Gobierno Vasco y otros agentes se aportaron sugerencias destacando el impacto sobre los espacios protegidos.

Diversos medios de prensa, radio y televisión se interesaron, no solo por las actividades organizadas durante la semana, sino también por la importancia de las marismas del estuario del Bidasoa y los valores de conservación de los humedales, siendo Txingudi un ejemplo de restauración extensible a otros estuarios. Gracias a la organización conjunta a ambos lados del Bidasoa, se ha podido transmitir la idea de Txingudi como un único espacio natural protegido, ya que la naturaleza no c o n o c e f r o n t e r a s y, especialmente las aves, utilizan el conjunto del estuario para su supervivencia.

Estas cuestiones se han tenido en cuenta, y el Estudio Informativo de Alternativas y el Anteproyecto de Ensanche y Mejora de la carretera N-121-A (Behobia-Endarlatsa) recogen modificaciones respecto al trazado inicial, evitando la incidencia en las citadas terrazas.

DÍA DEL BOSQUE EN JAITZUBIA

En cuanto a la Uno de los grabados más conocidos de Irun, proyectado durante la participación del público, conferencia de Aitor Puche, muestra cerca de 150 personas como antiguamente se circulaba en participaron en las charlas gabarra por la calle Santiago (al fondo y salidas de campo la iglesia del Juncal). o rg a n i z a d a s . F u e r o n especialmente numerosas las visitas guiadas a las marismas de Jaitzubia, de cerca de dos horas de duración en las que los participantes pudieron conocer de primera mano los diversos ecosistemas y aves de este entorno.

El próximo 18 de marzo la asociación conservacionista WWF/Adena Gipuzkoa va a realizar una plantación con voluntarios en la marisma de Jaitzubia para celebrar el Día del Bosque (21 marzo). La actividad se desarrollará a lo largo del sendero que discurre por detrás del centro Uliazpi a partir de las 10 de la mañana, y se utilizarán para ello varias especies de árboles y arbustos autóctonos (roble, aliso, arce, fresno, espino, cornejo, laurel,...). Todo el que esté interesado en participar puede llamar al 645712534 o mandar un correo electrónico a ggipuzkoawwf@hotmail.com

NOVEDADES EN www.euskadi.net/txingudi Recientemente se ha incluido en la página web de las marismas de Txingudi un apartado sobre Jaitzubia, que incluye información sobre la obra de restauración, primeros resultados y un plano de la zona. Además, se ha actualizado el apartado de Educación Ambiental y el de los boletines Plaiaundi Albistegia, en el que se pueden descargar todos los números publicados hasta la fecha. Por otra parte, ya se han solucionado los problemas de acceso desde la dirección www.euskadi.net/txingudi.

4


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.