Aurkibidea
Izenburua:
Nola funtzionatzen du Natura 2000k
Argitalpena:
Eusko Jaurlaritza. Lurralde Antolamendu, Abeltzaintza eta Arrantza Saila
Sustatzailea:
Biodibertsitate eta Ingurumen Parte Hartzea
Egilea:
Santiago García Fernández-Velilla
Laguntzaileak:
Alberto Jiménez Luquin Cristina Alonso Seminario
Itzulpenak:
Galemys S.L.
Diseinua: Javier Arbilla Argazkiak: Europar Batasuna. Eusko Jaurlaritza. Egileen artxiboa. Wikipedia eduki askeko irudiak (Creative commons.org /license). Hartza: Malene Thyssen; otsoa: USFish&Wildlife Service; bisoi europearra: Nicola Meyer; oreinak: Heinz Seehagel; dalmatiar pelikanoa: Dog Janson).
Impresioa: D.L.:
V %100 birziklatutako paperean inprimatua
•
Nola funtzionatzen du Natura 2000k
5
•
Nondik dator Natura 2000k funtzionatzeko beharrezkoa den dirua?
6
•
Natura 2000 markak salmentetan laguntzen du
8
•
Loch Sunarteko biztanleek, Eskozian, zaharrak berreskuratzen dituzte
12
•
Kontserbazioa erabiltzen Biosfera erreserban abeltzaintza laguntzeko Rhönen
14
•
Turismoak eta naturak ekonomia sustatu eta lanpostuak sortzen dituzte
16
•
Naturak diru-sarrerak eta lanpostuak sortzen ditu Belgikan
18
•
Paisaia zaindu, zaporea berpiztu Landschap de Liereman (Belgican)
20
•
Portugalgo Alentejoko urrezko laudatako nekazaritza
22
•
Alemania ekialdean basoa modu iraunkorrean ustiatzen
24
•
Grezia eta Katalunian hezeguneak leheneratzen
26
•
Turismoa, abeltzaintza eta natura uztartuz Irlandan
28
•
Natura 2000k Varde ibaiaren bailarako nekazariak laguntzen ditu
30
•
Ur garbi eta osasuntsuak edateko ibai bazter zabalak gozatzeko
31
•
Hortobagyiko lautada hezeak eta Hungariako bihotza berreskuratzen
32
•
Arga eta Aragoiko erreka bazterrak errekuperatzen
34
•
The Burren-eko nekazariek 300.000 € lortzen dituzte basa flora babesteagatik
36
•
Estoniako Baltikoko kostako larreetako abeltzaintza estentsiboaren berrindartzea
38
Oraindik ere ohikoa da “naturaren babesa� terminoa eta naturaerreserba, debeku zorrotzekin eta giza ekintzen galarazpen sistematikoarekin erlazionatzea. Natura 2000 Sareak daukan eta izango duen modua guztiz ezberdina da. Ez du basa-bizitzarentzat santutegirik sortu nahi, onartzen baitu gizakia naturaren zati garrantzitsua dela. Izan ere, espezie batzuen biziraupenerako garrantzitsuak eta beharrezkoak diren habitaten artean, badaude gizakiaren ekintza ezinbestekoa duten lekuak. Horietako asko dagoeneko ez dira errentagarriak. Hori dela eta, Natura 2000 basa-bizitza babesteaz gain, pertsonen bizitza kalitatea hobetzen eta bereziki biodibertsitaterako onak diren ekintza tradizionalak bermatzen saiatzen da. Ondorioz, leku batzuetan giza ekintzak espezie eta habitat arraro edo oso eskasen presentziagatik mugatuta egongo diren arren, Natura 2000 toki gehienetan giza ekintzak izango dira, beti ere bertan dauden espezie eta habitat naturalak kaltetuko ez dituztela ziurtatuz. Era horretan, Natura 2000k garapen iraunkorra bermatzen du. Bere helburua ez da ekintza ekonomikoa etetea, euskal eta europar biodibertsitatearen babesarekin batera ekintza ekonomikoa izateko modua bilatzea baizik. Helburu hori lortzeko, behar-beharrezkoa da Natura 2000 Sarean bizi eta lan egiten dutenek erabakietan parte hartzea. Europar Batasun osoan zehar daude Natura 2000 funtzionamenduaren adibide praktikoak. Liburu honetan jasotzen dira adibide horietako batzuk.
5
Horrela, Alemanian adibidez, ustiapen txikiei ematen zaizkien laguntzak hektareako 340 eurora nola handitzen diren ikusi dute. Erresuma Batuen kasuan, Eskoziako larre ez oso produktibo batean, oraindik sistema historikoa aplikatzen den kasuetan, Ingalaterran, non diru laguntzak berdinak diren nekazal eta abeltzaintza lur guztientzat, baino Natura 2000 Sarearen alde egiten duten neurriak ezartzeko mota ezberdineko diru-laguntzak daude. Baina zalantzarik gabe, nekazaritzarako laguntzak dira garrantzitsuenak. Nekazaritza eta abeltzaintzari ematen zaizkien laguntza publikoek garrantzia handia dute, izan ere, hainbat basa habitat eta espezie mantentzeko, nekazaritza eta abeltzaintza sistema tradizionalak beharrezkoak baitira.
6
10 aldiz gutxiago kobratzen da. Diru sarrera txikienak dituzten ustiapenei egin die mesede handiena aldaketak, esaterako, behi eta ardi haragitarako ganadutegi estentsiboei, eta hauek dira biodibertsitatearentzat mesedegarrienak. Hauei ematen zaizkien laguntzei esker, diru sarrerak ia %20 handitzea ahalbidetu da. Errumanian, sega belardiak mantentzeko laguntzak jaso dituzten abeltzainei 182 € eman zaizkie, beste 50 € zonalde kaltetuenetan ego-
Garai baten laguntza hauek ekoizpenaren arabera kalkulatu izan dira. Nekazariak
nez gero, eta beste 75 € ordainketa bakarrarenak. Guztira, 300 €
zenbat eta gehiago ekoiztu, jasoko zuen laguntza handiagoa izango zen. Baina
baino gehiago, Euskadin jasotzen dena baino askoz gehiago.
produktu guztiek ez zuten laguntza berdina jasotzen. Zerealek, esaterako, artalde-
Abeltzainek ingurumenaren alde egindako esfortzua konpentsatzeko,
ek baino laguntza handiagoak jasotzen zituzten. Ondorioz, laguntzak ustiategi
laguntzen zati bat baliabide naturalen erabilera optimoa ahalbidetzen
handietan biltzen ziren, biodibertsitatearentzat familia ustiapenak (txikiak) onura-
duten praktikak finantzatzera bideratuko da: laborantzak dibertsifikatze-
garriagoak badira ere.
ra, larre iraunkorrak mantentzera eta erreserba ekologikoak kontser-
Orain arte, azken urteetan nekazariek izandako diru sarreren arabera kalkulatzen
batzera, batez ere Natura 2000 sarean.
ziren laguntzak Espainian, honek ere ustiategi handiak faboratuz. Jasotzen ziren
Gainera, landa garapenerako politikak abeltzaintza eta elikadura
laguntzak 20 eurotik 2000 eurora bitartekoak ziren hektareako, laborantza mota
ekimenak ere bultzatzen ditu. Ekosistemen kontserbazioa eta errekupe-
eta ekoizpen historikoaren arabera.
razioa da lehentasunetako bat.
Laguntza berriekin ordainketa sistema aldatu nahi da, ingurumenarentzat onurak
Gure lurraldearen aberastasun naturala kontserbatzeko, Natura 2000
kontuan hartuz. Modu horretara, elikagai ekoizpenarekin, ingurumenaren babesa-
barnean dauden ustiapenei bereziki laguntzea aurreikusten da, landa
rekin eta biodibertsitatearen kontserbazioarekin konprometitzeagatik gizarteak
garapenerako ematea aurreikusten diren laguntzei gehigarria eskainiz.
nekazari eta abeltzainei egiten dien ordainketa gisa funtzionatuko dute diru
Honek guztiak lanpostuak eta ekonomia sustatzeko balio dezake, eta
laguntza horiek.
baita Natura 2000ko espazioetan bertako garapena sustatzeko ere.
Sistema honekin laguntza desorekatuak zuzendu ahal izango dira, eta justuagoa
Gainera, mikroenpresen proiektuak sustatzeko laguntzak ere badaude.
izango da. Azken urteetan hau bera aplikatu den herrialdeetan, familia ustiapen
Honen harira, Natura 2000 Sareak Europar Batasunean 12 milioi
estentsiboei ematen zaizkien laguntzak nabarmen handitu dira. Ustiapen hauek
lanpostu zuzen edo zeharkako sortzen edo mantentzen lagundu du.
ekonomikoki hain lehiakorrak ez badira ere, bere ezaugarriak onuragarriak dira bio-
Geroz eta gehiago, ondare naturala babestera bideratuta dauden
dibertsitatearentzat. Horrelako ustiapenak dira nagusi Euskal Herrian. Bestalde,
laguntza berriekin, benetan onura publikoa dakartzatenei eta euskal
ustiapeneko eta urteko 150.000 eurotik aurrerako diru laguntzak gutxitzea propo-
abeltzaintza eta nekazaritza mantentzen dutenei gizarteak diru publiko-
satu da, eta 300.000 eurotik gorakoak ez izatea. Baina ustiapenek sortzen dituzten
arekin saritzen die. Horrela, “biodibertsitate” hitza familiar bilakatuko
lanpostu kopurua ere kontuan hartuko da. Modu honetara, diru laguntzak era ore-
da eta positiboki ikusiko da abeltzain eta nekazarien artean, eta baita
katuagoan banatu ahal izango dira nekazari eta abeltzainen artean.
baso jabeen artean ere.
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40