ARITZKARIA 2011

Ikas tolaren presentzia • Hamaika existitzen da • Zehar pentsaera • Internet erabiltzeko aholkuak gurasoendako • Sofware libre a • Euskal hiztunak nahi?

ZUZENDARITZA BATZORDEA JUNTA Ikastolaren presentzia La presencia de la ikastola

3 3

2011-12ko LANGILERIA

5

LIBURUAK

6-9

TXIOKA 0-3 URTE Hamaika existitzen da En cambio, el cien existe

10 11

HAUR HEZKUNTZA Zehar pentsaera El pensamiento lateral

12 13

LEHEN HEZKUNTZA Bizpahiru aholku gurasoentzat interneten erabileran laguntzeko Consejos para padres y madres en el uso de Internet 14 ELKARLANEAN LH4. mailakoen RAP-a

Argitaratzailea: Iñigo Aritza Ikastola Maketazioa: GUAIXE komunikazioa Testuak, itzulpenak, argazkiak eta koordinazioa: Iñigo Aritza Ikastola

Iñigo Aritza Ikastola Basomutur z/g 31800 ALTSASU ikastola@inigoaritza.com T. 948 562 951

Idazkaritza ordutegia: 8:00-13:30 / 14:30-18:00

ESKOLA 2.0 HEZKUNTZA MINISTERIOAREN KALITATEZKO ZIGILUA IKASTOLARENTZAT Hezkuntza Ministerioak 2011ko azaroaren 18an emandako ebazpenean jakinarazi du Eskola 2.0 zigilua eman diela zenbait ikastetxeri. Estatuko 16 eskolen artean, lau dira nafarrak eta horien artean bi ikastola: Bianako Eren­tzun ikastola eta IÑIGO ARITZA IKASTOLA. ESKOLA 2.0. zigiluak honakoa saritzen du: 1. Teknologia berriak erabiliz esperientzia berriak garatzea; 2. Ikasleek eta irakasleek informazioaren gizartean erabiltzen ari diren tresna berriak ezagutzea eta beren eguneroko lanean txertatzea; 3. IKTen erabileraren bidez hezkuntza kalitatea hobetzea; 4.

Ikasketa zailtasunak dituzten ikasleei IKTen bidez baliabide integratzaileak eskaintzea.

SELLO DE CALIDAD DEL MINISTERIO DE EDUCACIÓN ESCUELA 2.0 PARA LA IKASTOLA El Ministerio de Educación por Resolución de 18 de noviembre de 2011, ha concedido a Iñigo Aritza el distintivo de calidad Sello Escuela 2.0., para el reconocimiento público del compromiso de mejora de la calidad educativa mediante el uso de las Tecnologías de la Información y la Comunicación (TIC).

DERRIGORREZKO BIGARREN HEZKUNTZA Ona, ederra, merkea ... eta askea Bueno, bonito, barato... y libre ORIENTAZIOA Hezikidetza eta antzerkia Coeducación y teatro

15

16 17 18 19

EUSKARA BATZORDEA Euskal hiztunak nahi?

Baiezkoaren dinamika ¿Queremos vascoparlantes?

Dinámica positiva

20

IKASTOLAK 40. URTE

22

GOGOAN ZAITUZTEGU

23

HORRELA SARTU, HORRELA ATERA

24

ARGAZKIAK

21

25-31

ZUZENDARITZA BTZORDEA 3

Ikastolaren presentzia Artelana ederra eta ikusgarria izan arren, ezkutuan gordez gero gutxik edo inork gozatu ahalko du. Aldiz, maitasunez prestaturiko toki argi eta zabal batean ikusgai jartzen bada, jendeak, gozatzeko eta sentitzeko aukera izanen luke.

Ikastola bizia da. Ez dago ezkutuan. Ez dago itzalpean. Gure artean dago, herrian, kalean, etxean… Goza dezagun eskaintzen dituen abantailaz eta eraman dezagun gehien ikusten den tokira. Jendeak ikus dezan gure herriaren alde egiten dugun lana, partekatu dezagun gurea zuekin, zuen iritziak eta ikuspuntuak gure egunerokotasunean aberasten baikaituzte.

Aurten ere hainbat ekitaldi, jarduera eta festen bitartez Ikastola herriko tokirik hoberenean jarriko dugu!!

Mañu Navarro.

Iñigo Aritza Ikastolako Lehendakaria.

La presencia de la Ikastola Una obra de arte a pesar de ser hermosa y vistosa si no se expone en un lugar adecuado, pocos o nadie podrán disfrutarla. Si por el contrario la mostramos en un lugar querido, luminoso y abierto, la gente podrá disfrutar y sentirla más.

La Ikastola está entre nosotros/as. Disfrutemos de sus aportaciones y a su vez llevémosla a ese lugar privilegiado donde la gente pueda ver el trabajo que hacemos. Compartamos vuestras opiniones y puntos de vista ya que a su vez nos enriquecen en el día a día.

Este año también mediante diferentes actos, actividades y fiestas pondremos la Ikastola en ese lugar que le corresponde.

Mañu Navarro.

Presidente de la Ikastola Iñigo Aritza.

ZUZENDARITZA BATZORDEA LEHENDAKARIA: Mañu Navarro.

IDAZKARIA: Amaia Serrano.

LEHENDAKARIORDEA: Irene Lopez de Goikoetxea.

NIE: Xabi Flores.

EUSKARA BATZORDEA: Eneida Carreño.

GESTIO BATZORDEA: Mañu Navarro, Irene Lopez de Goikoetxea, Amaia Serrano, Eneida Carreño, Idoia Mtz. de Apellaniz.

EKONOMIA BATZORDEA: Mañu Navarro, Patxi Peral.

OSPAKIZUN BATZORDEA: Pilar Bakaikoa, Ainhoa Iparragirre, Jose Luis Ojer, Alonso Dávila.

BIZIKIDETZA BATZORDEA: Idoia Mtz. de Apellaniz, Ainhoa Iparragirre.

MANTENIMENDU BATZORDEA: Iñaki Mentxaka, Serafín Solís, Paco Galeano, Iñaki Otxoa de Eribe, Patxi Alonso, Jose Angel Vergara, Ageda Cerro, Jose Mª Igoa, Oscar Urkijo, Jose Antonio Jañez, Jorge Rubio, Abel Antón, Ane Sanchez, Inaxio Izagirre, Iñigo Azpeitia, Juan Manuel Etxeberria, Arantxa Arozena, Iragartze Selva.

KIROL BATZORDEA: Joxe Martin Lizarraga, Sara Lezea, Patxi Peral.

4 ZUZENDARITZA BATZORDEA

hitzen garrantzia

Ohituarazi gaituztenez sarri ez diogu erreparatzen, baina erabiltzen ditugun hitzek garrantzia badute; handia gainera.

Adibide merke bat jartzearren, “nazionalista” deitzen zaie (eta deitzen diegu) estaturik ez duten lurraldeetan independentzia edo autonomia handiagoa eskatzen dutenei. Aldiz, “ez nazionalista” deitzen zaie, izatez nazionalistarik handienak direnei, estatu propioa dutenei alegia. Berdintsu gertatzen da Hezkuntza arloan ere. Estatuak formula bikaina asmatu zuen aspaldi ikastetxeak sailkatzeko. Bi aukera omen daude, ez besterik, Estatuko ikastetxe guztiak sailkatzeko: batzuk “publikoak” dira, eta “pribatuak” besteak.

Berdin dio herritarren ahaleginaz sortuak diren ala sekta erlijioso baten jabetzakoak diren, hizkun­ tzaren eta kulturaren berreskurapenari laguntzeko baliagarriak diren ala eliteen seme-alabak biltzeko eta dirua irabazteko hel­ burua duten. “Pribatu” ala “publiko”, Espainiak dixit.

Tamalez jenderik gehienak sailkapen horri heldu dio informazio hoberik ezean, pribatutasuna negozioari eta elitismoari lotuz, eta publikotasuna zabaltasunari, aniztasunari edota herritartasunari. Okerrena da txuri ala beltzeko uste (ustel) horiek guraso eta irakasle euskaltzale askoren

Hiru: Ikastolak ez dira ikastetxe “pribatuak”, gurasoek sostengatutako kooperatibak baizik.

Ekonomia soziala esaten zaio horri hemen eta hemendik kanpora ere. Gurasook ez dugu sosik irabazten kooperatibista izanagatik. Gure ekarpena ondotik etorriko direnentzat geratzen da, geuk ere, gure aurretik egon zirenena jaso dugun bezala.

artean ere errotu direla, eta urte batzuetatik hona, badirudi Estatu espainiarraren arabera “publiko” ez diren ikastolak susmagarri bihurtu direla, Beratik Tuterara eta Altsasutik Zangotzara.

Bada, hitz egitera ausartu aurretik, jakin bezate jende horiek Ikastolek badituztela zenbait ezaugarri amankomun, Baionatik Bilbora eta Lapueblatik Lodosara: Bat: ikastolak ezinbestekoak dira euskararen berreskurapenerako. Ez nahikoak, baina ezinbestekoak bai. Ondotxo dakite hori euskara historia liburuetan ere nahi ez dutenek.

Bi: Ikastola asko eta asko Francoren diktaduraren garairik la­ tzenetan sortuak dira, euskara hilzorian zelarik, erabilera debekatua eta zigortua, inongo dirulaguntzarik gabe, familien eta herritar zenbaiten ahalegin debaldekoari esker, eta urte askoan ikastolak izan dira euskaraz ikasi ahal izateko aukera bakarra. Izan ere, Nafarroako eta Iparraldeko herri askotan hala da oraindik ere. Areago, ez zen sekula D eredu publikorik sortuko Ikastolak errealitate sendoa izan ez balira.

Lau: seme-alabak ikastolara eraman izanak kostu ahalegin ekonomiko handiagoa egitera behartzen gaitu, baina ordainetan badakigu euskaraz ederki ikasiko dutela eta euskal kultura ondo ezagutuko dutela beti, aldian-aldian boterean diren politikarien gurarietatik libre neurri handi batean, eta oro har kalitate handiko hezkuntza eta heziketa aurrerakoia jasoko dutela.

Eta bost: Ikastolak ez dira eskola publiko­aren etsai. Eskola Publikoaren etsaiak Ikastolaren etsai are amorratuagoak dira.

Ez gaitzatela engaina. Ikastolek eta D ereduko ikastetxeek bide lagun behar dute. Edonola ere, Ikastolek Estatu espainiarraren babesa ez, baina herriarena badute eta horri eutsi behar diote; izan ere, euskal gizartea zorretan dago ikastolekin.

Jon Joseba Agirre

2011/2012ko LANGILERIA 5 ZUZENDARITZA Esther Garaialde Mikel Agirre

Nekane Zubizarreta Edurne Amillano Feli Ondarra

HAUR HEZKUNTZA Astrid Arakama Bakartxo Presa Karmele Garmendia Jose Inazio Martín

DERRIGORREZKO BIGARREN HEZKUNTZA Mikel Agirre Erkuden Flores Amelia Lapuente Manu Gómez Juan Manuel Moreno Maite San Roman Ainhoa Izagirre Eñaut Etxaniz Sonia Lizarraga Feli Ondarra

LEHEN HEZKUNTZA Karmele Anso Itziar Zabala Edurne Artieda Belén Izagirre Idoia Astiz Gotzon Urrizola

LAGUNTZA / ORIENTAZIOA Isabel Salegi Artzanegi Martín Amaia Oiharbide Pili Olasagarre Oihane Arrondo

GARBITZAILEAK Tere Armendáriz Isabel Ubeda Cristina Santano Mª Carmen Vicente

TG GELA Amaia Zuriarrain

GARRAIOA Ana Teresa Apeztegia Edurne Otxoa Amaia Armendáriz

ADMINISTRAZIOA Karmele Garziandia Aitziber Etxaiz

JANTOKIA Oihana Zelaia Arrate Arguelles

TXIOKA Jone Areta Oihana Zabaleta Oihane Garmendia Maitane Agirre Beatriz Mayo Marian Fresneda Sara Zufiaurre Rakel Iriarte

6 liburuak

+2 URTE

Daporta, Mon

Piztia arraro bat Ilustratzailea: Óscar Villán Itzultzailea: Manu López Gaseni Iruñea; Pontevedra: Pamiela; Faktoria K de libros, 2010 ISBN 978-84-7681-611-0 Orrialde bakoitzean argibide bat jasotzen dugu, arrautza itxurako izaki misteriotsua zein den asmatu arte. Baina amaierarik gabeko ipuina denez, liburuari buelta eman eta ipuina berriro hasten da. Izaki misteriotsuak bere ezaugarriak galtzen doa, arrautza bihurtu arte. Tamaina txikiko liburu honek jolasteko aukera aparta ematen digu.

En cada página encontramos una pista, hasta adivinar quién es el ser misterioso con forma de huevo. Es un cuento sin final, por lo que ofrece otras posibilidades, además de ser una opción excepcional para jugar.

+4 URTE

Hutchins, Pat

Valdivia, Paloma

Loreren ibilaldia

Goikoak eta behekoak

Itzultzailea: Manu López Gaseni Pontevedra; Iruñea: Kalandraka; Pamiela, 2010 ISBN 978-84-7681-660-8 Ez da behar testurik guztiz murgil­ tzeko Rosalia oiloaren ibilbidean.

Bi plano agertzen dira narrazioan: Rosalia lasai paseatzen etxerako bidean eta, haren atzetik, azeri baten korrikaldia oiloa harrapatzeko asmoarekin.

Album ederra haurrei kontatzeko edo haiek bakarrik irakurtzeko eta gozatzeko; umeek barre egiten dute eta liluratu egiten dira amaiera zoriontsua duen abenturarekin.

Se cuentan dos historias paralelas, por un lado relata el paseo tranquilo por los alrededores del caserío de la gallina Rosalia y por el otro la persecución del zorro.

Es un bonito álbum para contarles a los niños/as o para que lo disfruten leyendo. Se reirán y se sorprenderán con el final feliz de la historia.

Itzultzailea: Manu López Gaseni Iruñea; Pontevedra: Pamiela; Kalandraka, 2010 ISBN 978-84-7681-659-2 Munduan bi biztanle mota daude, goikoak eta behekoak, goikoak behekoak bezala bizi dira baina alderantziz.

Itxuraz sinplea den ideia hau abiapuntutzat hartuta, apur bat sakonduz gero irakurketa aberatsa eskaintzen digun liburua da honako hau.

Hitz egiteko, eztabaidatzeko, hausnartzeko eta jolasteko balioko digun liburua da, azken finean, helduok eta umeak elkarrekin irakurri eta gozatu dezakegun narrazio dibertigarria eta atsegina.

En el mundo hay dos clases de habitantes, los de arriba y los de abajo. Los de arriba viven como los de abajo pero al revés. Partiendo de lo que puede ser una idea simple a medida que se profundiza se va enriqueciendo.

Es un libro que sirve tanto para el debate, la reflexión, el juego...al fin y al cabo un libro con el que disfrutaremos adultos y niños.

liburuak 7

+8 URTE

+10 URTE

Le Ray, Anik Janosch

Zein polita den Panama!

Itzultzailea: Ainhoa Irazustabarrena Barriola Iruñea ; Pontevedra : Pamiela : Kalandraka, 2010 ISBN 978-84-7681-646-2 Ibai bazter batean bizi diren hartz txiki bat eta tigre txiki bat dira ipuin eder honen protagonistak. Egun batean platano usaina duen kutxa bat agertzen da ibaian behera, Panama hitza bertan idatzita duena. Hortik aurrera, haien ametsetako lurraldea Panama izango da eta bidaian irtengo dira leku magiko hori topatzera.

Los protagonistas de este cuento son un pequeño oso y un pequeño tigre que viven en la orilla del río. Un día, río abajo, aparece una caja con la palabra “Panamá” escrita, que desprendía olor a plátano. A partir de entonces Panamá será la tierra de sus sueños y partirán al encuentro de ese mágico lugar.

Kérity: ipuinen etxea Jatorrizko sorkuntza grafikoa: Rébecca Dautremer Itzultzailea: Ihintza Elsenaar Argaia (Bakun S.L) Amorebieta-Etxano: Ibaizabal, 2010 ISBN 978-84-8394-297-0 Natanael gaztea eta bere familia, urtero bezala, udako oporretan Kerityra doaz, Britainiako herri batera.

Hango etxe batean Eleonore amona bizi zen hil zen egunera arte. Bertan jakingo dugu etxeaz gain Eleonorek opari berezia utzi diola herentzian Natanaeli; “debekatutako atearen” giltza, hain zuzen.

Como todos los años el joven Natanael y su familia van de vacaciones a Kerityra, un pueblo de Bretaña.

Allí vivía la abuela Eleonore quien le dejaría, además de la casa, un regalo muy especial en herencia a Natanael, en concreto la llave de la puerta prohibida.

Kinney, Jeff

Gizajo baten egunkaria Itzultzailea: Miren Arratibel Irun: Alberdania, 2010 ISBN 978-84-9868-224-3 Egun batean amak eguneroko bat idazteko eskatzen dio eta idazten duenaren bitartez bere eguneroko gertakizunak, lagunen arteko pasadizoak, institutuko gorabeherak eta bere familiako kideak ezagutuko ditugu. Greg ez da politikoki zuzena, ez da institutuko mutikorik ospe­ tsuena, ezta politena ere, baina bere bihurrikeriek eta batez ere bere ateraldi eta burutapenek irakurle gaztearen konplizitatea lortuko dute hasieratik.

Un día la madre le pide que escriba un diario y a través del mismo iremos conociendo sucesos diferentes, aventuras con los amigos, historias del instituto, familiares…Greg no es políticamente correcto, ni es el más popular del instituto, ni el más guapo, pero con sus travesuras y ocurrencias conseguirá desde el principio la complicidad del joven lector.

8 liburuak

+10 URTE

+12 URTE

Gómez Cerdá, Alfredo Meabe, Miren Agur

Mila magnolia lore Ilustratzailea: Eider Eibar Bilbo: Mensajero, 2010 ISBN 978-84-271-3104-0 “Ospitalean zaude. Buruko mina eta sukar itzela zenituen bart. Horregatik ekarri zintuen aitak. Analisiak eta erradiografiak egin dizkizute. Erizainak esan du: - Debekatuta ezertxo ere jan edo edatea.

Zenbat egun beharko ote dituzu sendatzeko?”

Horrela hasten da egunak ospitalean igaroko dituen neskatilaren kontakizun xumea.

Liburu sinplea dirudien arren, gauza asko esaten duen liburu baten aurrean gaude.

Irakurriz, pentsatzeko, hausnartzeko eta hainbat gairen inguruan hitz egiteko aukera ederra emanez.

- “Estás en el hospital. Ayer tenías dolor de cabeza y mucha fiebre. Por eso te trajo el aita. Te han hecho análisis y radiografías.

Dice la enfermera: - Prohibido comer y beber nada.

- ¿Cuántos días necesitarás para curarte?”

Así comienza la historia de la niña que pasa unos días en el hospital.

A pesar de parecer un libro sencillo nos encontramos ante un libro con mucho contenido, ofreciendo una buena oportunidad para la reflexión y para tratar diferentes temas.

Medellingo lokatza Ilustratzailea: Xan López Domínguez Itzultzailea: Aitor Arana Amorebieta-Etxano: Ibaizabal, 2010 (Paper txoriak) ISBN 978-84-8394-364-9 Kamilo eta Andres hamar urteko lagunak, Medellingo auzo txiro batean bizi dira. Kaleko umeak dira, ez doaz eskolara eta egun osoa, hala edo hala, igarotzen dute haien kasa.

Kamilok aitaren tratu txarrak jasaten ditu. Bizi diren txabola horretan lan egiten duen pertsona bakarra ama da, eta berak ere tratu txarrak jasaten ditu, Kamilok bezala. Mar liburuzaina ezagutzen dute. Elkar ezagutze hori bizitza aldatuko dien esperientzia izango da. Idazleak kontatzen duen istorioa sinplea eta ederra da.

Kamilo y Andrés son dos amigos de diez años que viven en un barrio pobre de Medellín. Son niños de la calle, no van a la escuela y pasan todo el día solos. Kamilo sufre malos tratos por parte de su padre. La madre es la única que trabaja y también recibe malos tratos como Kamilo.

Conocen a Mar, la bibliotecaria. Eso hace que sus vidas cambien. Es una historia sencilla y a la vez hermosa.

Kazabon, Antton

Isilik kantatzeko Amorebieta-Etxano: Ibaizabal, 2010 (Ekin) ISBN 84-8394-350-6 -PoesiaLiburua egileak berak egindako argazkiz osatua dago eta argazki bakoitzaren alboan poema bat azaltzen da. Irudia eta hitza dira, beraz, liburu honetako elementu nagusiak.

Gai ezberdinak uztartzen ditu idaz­ leak: natura, maitasuna, herriarekiko lotura, heriotza, garai bateko balio galduak…Baliabide poetiko ezberdinak erabiliz, gogoetarako uneak eskaintzen dizkigu, goza­ tzeko hitz jokoak, arima asetzeko soinuak.

-PoesíaEl libro está compuesto con fotos hechas por el autor y al lado de cada una de ellas hay una poesía. La imagen y la palabra son los elementos principales de este libro. El autor trata diferentes temas: naturaleza, amor, apego hacia la tierra, la muerte, los valores perdidos. Utilizando diferentes recursos poéticos ofrece espacios para la reflexión, juegos de palabras para disfrutar…

liburuak 9

+14 URTE

Mirarien garaia Itzultzailea: Usua Lasa Urkidi (Bakun S.L.) Amorebieta-Etxano: Ibaizabal, 2010 (Ameslari) ISBN 978-84-8394-318-2

Kumail haurraren ama tren baten aurkako atentatu terroristan hil zen, eta harrezkero, Gloriak du haren ardura. 7 urteko haurrak eta biek ihes egingo dute. Haien helburua Frantzia da. Baina bost urtez oinaze luze eta gogorrak jasan ondoren (lan kaltegarriak, eskean ibili beharra, gosea eta erabateko pobrezia), Kumail atxilotu egingo dute Frantziako mugan.

JULL 2011: liburu hautatuenak KATEGORIAK 1 A 2 A 3 A

EGILEA Felipe Ugalde Maria Núñez Carmen Gil

IZENBURUA Amets handi bat Kokoriko Aharrausi printzesa

1 B Josu Waliño 2 B Knister

3 B Luisa Aguilar

Hortza galdu du Jonek Kika Supersorgina eta Dani.

Dinosauro basatia Tximeleta-belarriak

1 C 2 C 3 C

Toti Martinez de Lezea Roberto Pavanelloz Castillo Suarez

Nur eta herensugearen tenplua Bat Pat. Hilerriko altxorra Ebelina Mandarina

1 D 2 D 3 D

Toti Martinez de Lezea Amaia Ormaetxea Xabier Mendiguren

Nur eta magia kanpamentua Erinias Taberna Miss Txatarra

1 E 2 E 3 E

Jasone Osoro Fernando Morillo Aitor Arana

Ezekiel Seximenduz Amodioaren gazi-gozoak

1 F 2 F 3 F

Fernande Morillo Anjel Lertxundi Uxue Alberdi

Bilbo samurai Zoaz infernura laztana Aulki jokoa

Kumail, un niño de 7 años, huye con Gloria, quién se hizo cargo de él cuando su madre falleció tras un atentado terrorista al tren en el que viajaban. Su meta es Francia, país en el que deposita su esperanza de un futuro mejor. Pero tras largas y duras penalidades durante 5 años (trabajos insalubres, mendicidad, hambre y pobreza absoluta), Kumail es detenido en la frontera francesa.

KATEG. ADINA A HH (3 - 6 urte) B LH 1-2 (6 - 8 urte) C LH 3-4 (8 - 10 urte) D LH 5-6 (10 - 12 urte) E DBH (12 - 16 urte) F Batxi. (16 - 18 urte) I Ilustratzaileak

botos 2.599 2.956 3.251 3.525 3.526 178 7.473

ILUSTRATZAILEAK 1 I Juan Luis Landa 2 I Patxi Gallego 3 I Mikel Valverde 4 I Jokin Mitxelena 5 I Felipe Ugalde

10 10 TXIOKA txioka0-3 0-3URTE urte

Hamaika existitzen da Umea mila hamaikaz dago egina, umeak hamaika adierazpide ditu, hamaika esku, hamaika pentsamendu, hamaika modu pentsatzeko, jolasteko eta hitz egiteko, hamaika, beti hamaika.

Entzuteko hamaika modu harritzeko, maitatzeko, hamaika poz kantatzeko eta ulertzeko, hamaika mundu deskubritzeko, hamaika mundu asmatzeko, hamaika mundu amets egiteko Umeak hamaika adierazpide ere baditu (hamaika, hamaika, hamaika) baina ia denak lapurtzen zaizkio.

Ikastetxeak eta kulturak burua gorputzetik banantzen diote.

Eskuak erabili gabe pentsatzeko esaten zaio, burua erabili gabe jarduteko, entzuteko eta ez hitz egiteko, poztasunik gabe ulertzeko, maitatzeko eta harritzeko Pazkotan eta Gabonetan bakarrik.

Hitz egiten zaio: Errealitateaz jabetzeko eta egina ematen zaio eta hamaikatik ia denak lapurtzen zaizkio.

Esaten zaio: jolasa eta lana, errealitatea eta fantasia, zientzia eta irudimena, zerua eta lurra, arrazoia eta ametsak elkarrekin ez doazela.

Esaten zaio, finean, hamaika ez dela existitzen baina umeak baietz dio.

11

En cambio, el cien existe El niño está hecho de cien.

El niño tiene cien lenguas cien manos cien pensamientos cien maneras de pensar de jugar y de hablar cien, siempre cien maneras de escuchar de sorprenderse, de amar cien alegrías para cantar y entender cien mundos que descubrir cien mundos que inventar cien mundos que soñar.

El niño tiene cien lenguas (y además cien, cien, y cien) pero se le roban noventa y nueve.

La escuela y la cultura le separan la cabeza del cuerpo.

Loris Malaguzzi

Le hablan: de pensar sin manos de actuar sin cabeza de escuchar y no hablar de entender sin alegria de amar y sorprenderse sólo en Pascua y en Navidad.

Le hablan: de descubrir el mundo que ya existe y de cien le roban noventa y nueve.

Le dicen que el juego y el trabajo, la realidad y la fantasía, la ciencia y la imaginación, el cielo y la tierra, la razón y el sueño, son cosas que no van juntas.

Le dicen en suma que el cien no existe.

Y el niño dice: en cambio el cien existe.

12 HAUR HEZKUNTZA

Zehar pentsaera Edward de Bonok asmatu zuen «zehar pentsaera» terminoa, ohiko pentsaeraz edo pentsaera logikoaz bestelako pentsaera mota bat deskribatzeko.

De Bonoren ustez, jende gehie­ nak arazo bat konpontzeko era bakar bat izan ohi du kontuan, eta hori, begiratu batean beste bideak begien bistakoak ez direlako.

Zehar pentsaera pentsaera sor­ tzaile eta hautemailea da, izenak berak adierazten duen eran, arazoari beste ikuspuntu batetik begiratzeko alboetara mugitzen uzten diguna da, eta hori, erabiliz geureganatzen dugun buruaren trebetasuna da Pentsaera bertikal edo logikoaren ezaugarriak analisia eta arrazoitzea dira, zehar pentsaera berriz librea eta elkarkorra da, eta konponbidera beste bide batetik iristen

uzten digu. Bi pentsaera motak garrantzitsuak dira. Zeharkakoak gure asmamena eta sormena sustatzen ditu. Bertikalak, berriz, gure logika garatzen laguntzen digu.

Gure ustez oso baliagarria da geure bizitzan, “zehar pentsaera” pixka bat ezartzea, gure arazoei ikuspuntu batzuetatik eta besteetatik begiratzea, egoera beste begi batzuekin ikustea, eta geure buruak sortutako arazoak konpontzeko era bateko eta besteko erantzunak, berriak eta asmo­ tsuak aurkitzera behartzea.

Gure ikastolan ikasle guztiekin lantzen dugu zehar pentsaera bost urtetik aurrera SORMEN programarekin.

Oso b “zeh aliagarr i a tzea r pents a da ge u a , etati gure ara era” pix re bizi­tz z a k k et a be oei ikusp a bat e n, z stee tatik untu bat ar­ zu begi ratze ­ a.

HAUR HEZKUNTZA 13

Pensamiento lateral El término pensamiento lateral fue concebido por Edward de Bono para describir un tipo de pensamiento distinto al pensamiento convencional o lógico.

Según De Bono la mayoría de la gente tiende a enfocarse en una sola forma de resolver un conflicto, sólo porque las otras vías para resolverlo no son visibles a simple vista.

Pensamiento Lateral es un tipo de pensamiento creativo y perceptivo, como su nombre lo indica, es aquel que nos permite movernos hacia los lados para mirar el problema con otra perspectiva y esta es una habilidad mental adquirida con la práctica.

El pensamiento vertical o lógico se caracteriza por el análisis y el razonamiento mientras que el pensamiento lateral es libre, asociativo y nos permite llegar a una solución desde otro ángulo. Ambos pensamientos son importantes. El lateral incentiva nuestro ingenio y creatividad. El vertical nos ayuda a desarrollar nuestra lógica.

Creemos que es muy valedero aplicar un poco del pensamiento lateral a nuestras vidas, observar nuestros problemas desde distintas direcciones, ver el panorama con otros ojos y empujarnos a encontrar diferentes, nuevas e ingeniosas respuestas para resolver los problemas que se planteen.

En nuestra ikastola el pensamiento lateral se trabaja con todas las alumnas y alumnos desde los cinco años en adelante con el programa “SORMEN”.

Es muy valede ro aplicar un p oco del pensamien to lateral a nu estras vidas, observa r nuestros pro blemas desde distinta s direcciones.

14 LEHEN HEZKUNTZA

Interneten erabileran laguntzeko aholkuak Elkarrekin erabiltzea: Saia zaitez Internet erabiltzen familiak elkarrekin egiten duen jarduera bat izan dadin. Haiekin zauden bitartean sarea modu arduratsu eta zihurrean erabiltzen irakats diezaiekezu.

Tokia eta denbora: Ezar itzazu arau garbiak etxean Internet erabiltzeko, zein unetan eta zenbat denbora. Jar ezazu ordenagailua haurren gela ez den beste gela batean.

Besterik ezeko orria: Ezar ezazu zure konfiantza osoko edukiak eta zerbitzuak eskaintzen dituen web bat, lehen orri bezala, edota haurren mundura egokitutako esteka interesgarriak aurki daitezkeen guneak.

Gogokoenak: Sor ezazu «gogokoenen» zerrenda bat, eta anima ezazu zure haurra horiek izan daitezen ikusiko dituen lehendabizikoak.

Historia: Jakin ezazu zure haurrak zein gune bisitatu dituen, saio bakoitzaren ondoren «historia» delakoan sartuz.

Iragazkiak: Bila ezazu zure seme-alabak babesten lagun zaitzaketen kontroleko mekanismo batzuk.

Eduki iraingarriak: Adieraz iezaiezu zure seme-alabei eduki iraingarriren bat duten e-mailei edota beste edozein komunikazio motari ez dietela erantzun behar, eta aholka iezaiezu deseroso sentiarazten dieten web orri bat edo chat bat berehala utzi behar dutela. Esaiezu, orobat, arriskutsua izan daitekeen jasotako edozein komunikazio mota erakutsi behar dizutela. Oso garrantzitsua da harreman irekia eta konfiantzan oinarritua izatea.

Datuak: Irakats iezaiezu zure haurrei inoiz ez dutela beraiei edota familiari buruzko informazio edota daturik eman behar online ezagututako pertsonei, sareko foro eta topaguneetan ezagututakoei bereziki.

Elkartzeak: Adieraz iezaiezu zure semealabei inoiz ez dutela online ezagututako inorekin elkartzeko planik egin behar, eta inor horrelako topaketa bat antolatzen saiatzen bada jakinarazi egin behar dizutela beti.

Jakinaraz iezaiezu agintariei: Zure haurrak edo beste edozein haur nola edo hala arriskuan egon daitezkeela uste baduzu, jakinaraz iezaiezu dagokien agintariei.

Iturria: ww.navegacion-segura.red.es/

Consejos para que padres y madres ayuden a sus hijos/as en el uso de Internet

Tiempo y lugar: Establezca reglas claras sobre el uso de Internet en su hogar, como el momento del día y cuánto tiempo y no instale el ordenador en la habitación de ellos/as.

Contenido: Indíqueles a sus hijos/as que no contesten e-mails o cualquier otro tipo de comunicación que pueda tener algún contenido ofensivo, y aconséjeles que abandonen inmediatamente una página web o chat que les haga sentir incómodos. Asimismo, dígales que deben mostrarle cualquier tipo de comunicación que hayan recibido que pueda resultar potencialmente peligrosa. Una relación abierta y basada en la confianza es extremadamente importante.

Página por defecto: Coloque como página por defecto una web que reúna contenidos y servicios que sean de su entera confianza o un sitio donde pueda encontrar enlaces de interés adaptados a ellos/as.

Datos: Enseñe a los niños/as que nunca deben divulgar ningún tipo de información o datos personal o familiar a personas que conozcan online, especialmente a las que conozcan en foros y puntos de encuentro en la red.

Favoritos: Cree una lista de “Favoritos”, animando a su hijo/a a que sean esos los primeros que visite.

Citas: Explique a sus hijos/as que nunca deben planear un encuentro con una persona que hayan conocido online, y que siempre deben avisarle cuando alguien intente realizar un encuentro de ese tipo.

Uso conjunto: Intente hacer del uso de Internet una actividad familiar. Navegue por Internet con sus hijos/as. Mientras está con ellos/as, puede enseñarles y alertarles sobre el uso responsable y seguro de la red.

Historia: Vigile qué sitios ha visitado, utilizando para ello el “Historial” después de una sesión.

Filtros: Infórmese sobre los diferentes mecanismos de control que le pueden ayudar en la protección.

Avise a las Autoridades: Si usted piensa que pueden estar de alguna manera en peligro no deje de contactar con las autoridades pertinentes. Si encuentra contenidos o actitudes perjudiciales para ellos/as, denúncielos en los puntos de contacto que hay en la red.

elkarlanean 15

LH4. mailako

RAP-a

ntzat egindako “Goienetxe anaiak “ LH 4. mailakoe zazuen jaialdian. rapa. Espero dugu gurekin kanta de 4 mailako ikasleak gara gehiegi ez dakigu behar bada baina ezin dugu esan ez dakigula zer izan zen amerikaren kolonizazioa ez ahaztu sekula tipoak uste zun parean India zula baina gero harrotu eta hasi zen indigenentzako burla menperatu zituzten esaterako aztekak.

Baina etorri ziren artoz eta cacaoz beteta, hola ditugu palomitak, txokolate tabletak!

Ez gustoko ez ditugun jantokiko menestrak!

Ez ditugu gustoko ere errietak, maisuak eta maestrak!

Nahiago ditugu jai egunak: bestak!

Edo ta jostaketak!

Ikastea egiten zaigu astuna, Baina eskolan ezagutu dugu gure herria, hizkuntza, laguna!

Familiarekin ere beti ikasten, denei esker garatuz doa gure garuna!

Baina direnean oporrak beti bidaltzen dizkigute etxekolan gogorrak!

Esandakoa, Colon, giza gorputza, aditzak, azterketak... kaka putza!

Irakasleek uste dute kolon direla eta bihurtu dute hau esklabutza!

Baina egia esan,

handitan denok nahi dugu izan mediku, informatikariak irakasleak, zurginak beraz, ikasten egin behar ditugu ahaleginak Krisiak baduelako Sakanan eragina eta gu gara etorkizuna jakina!

Ikastea egiten zaigu astuna, Baina eskolan ezagutu dugu gure herria, hizkuntza, laguna!

Familiarekin ere beti ikasten, denei esker garatuz doa gure garuna!

Baina ederra da ikasketen bidaia!

Guretzako zer den ona ikastea: ametsak egin nola bihurtu izateko alaia!

Adin hau da ongi pasatzeko garaia!

Sakanan bizi nahi dugu euskaraz, lagunekin familiarekin... ama, aita, arreba, anaia... laguntasuna da ezinbesteko ikasgaia!

Ondokoa lagunduz egi bihurtzen da nahia!

Maite dena zaintzea da behar dugun dohaia!

Maite dugu herria, hizkuntza natura, paisaia!

Batez ere aritzak direlako gure arnasa ta gu Aritzaren sustraia!

Ikastea egiten zaigu astuna, Baina eskolan ezagutu dugu gure herria, hizkuntza, laguna!

Familiarekin ere beti ikasten, denei esker garatuz doa gure garuna!

16 DBH

Ona, ederra, merkea... eta askea “Zuk sagar bat badaukazu eta nik beste bat, trukatuz gero, sagar bana izango dugu; baina zuk ideia bat badaukazu eta nik beste bat, trukatuz gero, bina ideia izango ditugu”.

Kidekotasun horren bitartez azaldu ohi du jakintza librearen funtsa Richard Stallmanek, software librearen aitzindari eta sustatzaile nagusietako batek.

Baina, zer da software librea?

Ingelesez free software doako ala aske legez uler daiteke. Bada, jende askok kontrakoa uste duen arren, free software-aren funtsa ez da doakotasuna, askatasuna baizik. Behin eskuratuta, askatasun osoz erabil, kopia, iker, alda eta bana daiteke. Software librea eskuragarri dago Interneten dohainik jaisteko, edo banaketa-prezioan ere lor daiteke. Doakotasuna ez da ezinbestekoa librea izan dadin; software librea saldu eta eros daiteke.

Lau askatasun, lau Softwarea librea dela esan daiteke lau askatasun-mota betetzen baditu: askatasunez erabili, kopiatu, moldatu eta banatu daiteke.

Software libreen abantailak 1.-Segurtasuna da lehen abantaila.

2.- Aplikazio eta plataformen laguntza-zerbitzu teknikoa ez da eteten edo mantentzen irizpide komertzialen arabera.

3.- Edozein aplikazio edo plataforma libreren inguruko dokumentazioa parrastaka aurki daiteke Interneten, eta normalean hizkuntza askotan, baita euskaraz ere.

Horrela bada, hiztun gutxiko hizkuntzen­tzat da onuragarria, bereziki, software librea, edozein entitatek edo pertsonak itzul dezakee­ lako softwarea nahi duen hizkuntzara. Hala­ ber, hizkuntza baterako baliabide libre bat sortzen den bakoitzean, mundu osoarentzat gelditzen da eskuragarri, eta teknologia berrietan hizkuntza horren presentzia hedatu egiten da eta zabaldu.

4.- Ekonomikoa. Software librearen ehuneko handiena debalde edo banaketa-prezioaren truke eskura daiteke. Eta, ordaintzen bada, neurrira egindako aplikazioa delako edo gehi­ garriak edo bestelako zerbitzuak dakartzalako, nahi beste ordenagailutan eta nahi beste alditan kopia daiteke.

5.- Garapena sustatzen du. Kodea irekia denez, edonork har dezake, hobetu edo beharretara moldatu, eta bertsio berria libre utzi.

Software librea aukera ona da herrialde txirotuak teknologia berrietara iritsi eta gizarte arlo askotan erabiltzeko, hezkuntzan bereziki.

Desabantailak 1.- Formatua. Argazki, bideo, soinu, agiri, eta abarretarako formatu estandarretan ez dago arazorik; baina arazoak izaten dira software ez-libreak erabiltzen dituen formatu ez-estandar eta itxiekin.

2.-Instalatzeko eta konfiguratzeko zailtasuna.

Ohiturak ere zailtasun dira software librearentzat. Hala ere, zorionez, sistema eragile libreak instalatzeko gero eta errazagoak dira: aipatzeko modukoa da hain ospetsu egin den Ubuntu.

Edonola ere, software librea erabiltzeko ez gaude behartuta sistema eragile libre bat erabiltzera. MS Windows-en edo MacOs X-en ere aplikazio libre garrantzitsuenak eta software

libre anitz dago eskuragarri; eta, gainera, gehienetan euskaraz. Hori izan daiteke software librearen munduan murgiltzen hasteko lehenengo urratsa.

Beraz, irakurle ausart hori, honaino iritsi eta zerbait ulertu baduzu behintzat, heldu gogotik software libreari zer den oso ongi ulertu ez baduzu ere. Badakizu, aspaldi jakin ere, Erromara nola irits daitekeen bidea jakin gabe.

2007/02/01 | Asurmendi Sainz, Jabier | Informatika-ingeniaria eta Bitarlan-en sor­ tzailea. Artikulu honetan oinarritua dago

DBH 17

Bueno, bonito, barato... y libre Tú tienes una manzana y yo tengo otra; si nos las intercambiamos seguiremos teniendo una manzana cada uno. Pero si tú tienes una idea y yo otra y nos las intercambiamos, cada uno tendrá dos ideas”. Richard Stallman, pionero y uno de los principales promotores del software libre, explicó con este ejemplo la esencia del conocimiento libre.

Pero, ¿qué es el software libre?

La expresión inglesa free software se puede entender como gratuito o libre. Sin embargo, en contra de la opinión mayoritaria, el fundamento del free software no es la gratuidad sino la libertad. Una vez conseguido, el ­software libre se puede utilizar, copiar, investigar, modificar y distribuir con entera libertad Las cuatro libertades Se puede afirmar que un software es libre si garantiza estas cuatro libertades: se puede utilizar, copiar, adaptar (modificar) y distribuir libremente.

Ventajas de los software libres 1.- La seguridad es la primera ventaja.

2.- El servicio de ayuda técnica de las aplicaciones y plataformas no se mantiene o interrumpe siguiendo criterios comerciales.

3.- La documentación e información sobre las aplicaciones y plataformas libres se puede encontrar en Internet en abundancia y normalmente en muchos, también en euskara.

Así pues, el software libre es extraordinariamente beneficioso para las lenguas con pocos hablantes, ya que cualquier persona o entidad puede traducir el software a cualquier idioma.

Así mismo, cada vez que se crea un medio o recurso libre para una lengua, queda a disposición de todo el mundo y, de esta manera, se propaga extraordinariamente la presencia de dicha lengua en las nuevas tecnologías.

4.- Económica. La mayor parte del porcentaje del software libre se puede conseguir gratis o por el precio de distribución.

5.- Promueve e impulsa el desarrollo. Como se trata de un código libre, cualquiera lo puede coger, mejorar o adaptarlo a sus necesidades y dejar libre la nueva versión. Por todo ello, software libre es una inmejorable oportunidad para que los pueblos y países pobres puedan acceder a las nuevas tecnologías y tener estas herramientas a su disposición para poder utilizarlas en todos los ámbitos sociales, en educación, por ejemplo.

Desventajas de los software libres 1.- El formato. No hay ningún tipo de problema en fotografías, vídeos, sonidos, documentos, etcétera de formato estándar. Sin embargo, sí que se presentan problemas con software no libres que utilizan formatos no estándar y cerrados 2.- Dificultades a la hora de instalar y de configurar. Hasta las costumbres se convierten en dificultades para los software libres. A pesar de ello y gracias a quien sea, los sistemas operativos libres son cada vez más sencillos de

instalar: merece mención especial el tan renombrado Ubuntu.

De todas maneras, de ninguna manera estamos obligados a utilizar un sistema operativo libre. Tanto en MS Windows como en MacOs X se encuentran disponibles gran cantidad de aplicaciones y software libres. Además, también en euskara. Ese puede ser el primer acicate para comenzar a sumergirse en este mundo apasionante.

Por lo tanto, osado lector, si por lo menos has conseguido llegar hasta aquí y has entendido algo, aférrate al software libre aunque no hayas logrado entender del todo en qué consiste. Ya sabes aquello de cómo se puede llegar a Roma sin conocer el camino.

18

orientazioa

Hezkidetza eta antzerkia Aurora Moneori elkarrizketa, Nafarroako Antzerki Eskolako Hezkidetza Programaren Koordinatzaileari.

Zer da Nafarroako Antzerki Eskola?

Irabazi asmorik gabeko kultura- erakunde bat da. 1985-1986 ikasturtean sortu zen Nafarroako Gobernuko Vianako Printzea Erakundeak bultzatuta, Nafarroan antzerki artea garatzeko helburu nagusiarekin. Hiru arlo hartzen ditu bere barne: 1. Prestakuntza, 2. Zabalkuntza, 3. Ikerkuntza eta Dokumentazioa.

Prestakuntza honako hauei guztiei zuzendutakoa dago: Arte Dramatikoaren ikasleei, irakasleei eta Nafarroako Antzerkiaren profesionalei; aipatzekoa da Nafarroako haurrei eskaintzen zaien arreta berezia. Eskolan Arte Dramatikoko ikasketak ez ezik, haur, gazte eta helduei zuzenduta antzerki tekniken hastapenak lantzen dira. 1991. urtean Iruñeko Udalarekin hasi ginen eskola ordutegi barruan joko dramatiko eta dramatizazio tailerrak egiten Ikastetxe Publiko eta Itunduetako ikasleekin . Gaur egun, 94 taldeekin ari gara lanean; guztira 2.300 haurrekin.

Zertan laguntzen du antzerkiak ikaslearen garapenean?

Adierazpen eta komunikazio kodeen globalizazio prozesua dela ulertzen dugu.

Adimen emozionala garatzeko lagungarria da gai moduan, eskolan ez baitago. Gure ustetan, zoriontsu izaten, nor bere burua ezagutzen, ingurua ulertzen laguntzen du.

Gainera, bizi diren mundua ezagutzek tresnak eskaintzeaz gain, hori aldarazten lagun­ tzen die. XXI. mendeko haurrek jolasteko dauzkaten hutsuneak, espazio zein denboran, betetzen laguntzen du; jolas, banakako eta taldeko jarduera da. Talde-harremanak bul­tzatzen ditu, sormena piztu… Garapen osoari laguntzen dio, kognitibo zein afektibo eta baita sensorio-motrizari ere. George Laferriérek dion bezala: hiru gune hartzen ditugu: gorputza-bihotza-burua.

Noiz eta nola sortu zen hezkidetza programa?

Altsasuko Berdintasunerako teknikaria (Idoia Goikoetxea) zenaren bidez hasi zen hezkidetza eskaintzen Iñigo Aritza Ikastolan, Zelandi Ikastetxe Publikoan eta Sagrado Corazón Ikastetxean, 2004-2005. ikasturtean.

Garai hartan 10 saio eman ziren ikasturte bakoitzeko Lehen Hezkuntzako 1. eta 2. mailetan. Aurrerago, 2006.urtean, gainerako mailetara zabaldu egin zen ( 2.,4. eta 6. mailetara) . Guztira 12 ikastalde (Iñigo Aritza Ikas-

tolako 4 eta Zelandi Ikastetxe Publikoaren 8 talde). Ordurako Corazonistas Ikastetxeak ez zuen parte hartzen.

Altsasuko Udalak aurten ere, tailerrak bul­ tzatu nahian kostu osoa bere gain hartu du.

Zergatik egiten dira tailerrak Lehen Hezkuntzako 1, 2. eta 3. zikloetan? Zein desberdintasun dago maila bakoitzaren artean?

Hezkidetzan lantzen diren edukiak berberak dira kurtso guztietarako, baina, hori bai, kurtso, eta ziklo bakoitzeko garapen momentu bakoitzari egokituz. Era berean, talde bakoitzak dituen ezaugarri eta beharretara moldatuz.

Interesgarria iruditzen zaigu tailer honen lanketa bi urtetik behin egitea, lehen egindako joko eta ariketetan berriro aritzea, baina dauden garapenetik . Gorputz osoarekin (gorputza-bihotza-burua...) landu dituztenez, joko horiek ongi gogoratzen dituzte.

Lehenengo zikloko taldeetan, hasiera batean, arreta berezia eskaintzen diogu nor bere buruaren zainketa eta autoestimuaren lanketari eta, poliki poliki, beste edukiak sartzen ditugu. Aldi berean, beraien ingurune hurbilarekin erlazioak egiteko bideak jarriz: familia, gelakideak, lagunak, jolasak...

Bigarren zikloko taldeetan, berriz, beraien gorputzaren ezagutzari eta dituzten behar psikologikoei erantzuten saiatzen gara. Emozioetan eta gorputzean izango dituzten aldaketetan sakonduz.

Azken zikloko kurtsoetan, behin eta berriz,

beraien identitatearekiko alderdi ezberdinei eta nerabezarora begira emango dituzten aldaketei erreparatzen diegu, gai hauetaz hitz egiteko askatasun osoa izan dezaten saiatuz;Izan ere, informazio asko dute, baina ez modu egokian barneratua.

Nola lantzen da programa familiekin?

Agerikoa da familia ikasleen munduan dagoen ardatik nagusienetakoa dela. Beraz, familia, gure lanerako oinarrizko materiala da istorio asko sortzerakoan, inprobisazioetan, ikasle bakoitza oinarri duten sorkun­ tzetan… Ardatz afektibo eta soziala da eta honen bitartez beraien bizitza, itxaropen, identitate, arau eta baloreak eraikitzen dituz­ te. Ondorioz, jarduera askotan familiekin edo bizikidetza taldeekin zeharkako modu batean lan egiten dugu atzeraelikadura efektua sortuz. Ekintza zehatzetan ikasleei fitxak, inkesta, ikerketa txikien analisiak, gai zeha­ tzei buruzko hausnarketak egitea eskatzen dizkiegu gai zeha­tzen inguruko hausnarketak egiteko edo eta azterketak burutzeko asmoz: Etxean egiteko lanak lanbideak… esate baterako. Tailer hauek ematen diren ikastetxeetan, familiekin urtean behin elkar­ tzen saiatzen gara, baina ikas-egitura dela eta ulergarria egiten zaigu tailer hauetarako eskainitako une zehatzetan parte hartzea ez dela erraza, eta gurasoekin komunikatzea ahalbidetzen digun ideiaren bat bilatzea gustatuko litzaiguke hauekin tailerretako esperientziak konpartitzeko asmoz.

ORIENTAZIOA 19

Coeducación y teatro Entrevista a Aurora Moneo, Coordinadora del Programa de Coeducación de la Escuela Navarra de Teatro. ¿Qué es la Escuela Navarra de Teatro?

Es un centro (Asociación cultural sin ánimo de lucro) que se crea en el año académico de 1985-1986 por iniciativa de la Institución Príncipe de Viana, con el objetivo prioritario de desarrollar el arte teatral en nuestra comunidad. Abarca tres áreas: la formación, la producción y difusión y la investigación y documentación.

Dentro de la formación englobamos a estudiantes de Arte Dramático, profesorado y profesionales del Teatro Navarra, y un punto importante es la atención específica a los niños y niñas de la comunidad.

En la propia escuela, además de los estudios de Arte Dramático, se imparten talleres de Iniciación a las Técnicas teatrales a niños y niñas, jóvenes y adultos.

Desde el año 1991 con el Ayuntamiento de Pamplona comenzamos a realizar talleres de Juego Dramático y Dramatización con niños y niñas de los Colegios Públicos y Concertados de Pamplona dentro del horario escolar.

Actualmente, estamos trabajando con 94 grupos con un total de 2.300 niños y niñas. ¿Qué aporta el teatro al desarrollo del alumnado?

La expresión dramática la entendemos como un proceso de globalización de códigos expresivos y comunicativos. Favorece el desarrollo de la inteligencia emocional, ausente en materia educativa.

Creemos que trae felicidad, que les ayuda a conocerse mejor, a comprender el entorno social y cultural, a mirar el mundo que les rodea para poder transformarlo.

La expresión dramática contribuye a paliar la falta de espacios y tiempos para el juego que padecen los niños y niñas del siglo XXI, es una actividad lúdica, individual y colectiva. Estimula las relaciones grupales, la creatividad, etc.

Permite un desarrollo integral tanto del dominio cognoscitivo como el afectivo y sensoriomotriz. En palabras del maestro George Laferrière, abarcamos tres focos: Cuerpo-Corazón-Cerebro. ¿Cuándo y cómo surge el programa de coeducación?

A Alsasua llegó a través de la entonces técnica de igualdad Idoia Goikoetxea en el curso 2004-2005 con los centros de C.P. Zelandi, Ikastola Iñigo Aritza y Corazonistas.

Entonces se dieron 10 sesiones por curso a 1º y 2º de primaria Más adelante en 2006 se amplía la participación de otros cursos, intentando estructurar a 2º-4º y 6º con 12 grupos de niños y niñas en total. (Zelandi 8 grupos y 4 en Ikastola, para entonces ya no participaban Corazonistas).

Este año 2011-12 el ayuntamiento de Alsasua ha apostado de nuevo por realizar estos talleres y van íntegramente a su cargo . ¿Por qué se realizan los talleres en los 2º-4º y 6º de educación primaria? ¿Hay diferencias entre los distintos cursos?

-Los contenidos de Coeducación a trabajar son en todos los cursos los mismos, si bien se adaptan al momento evolutivo de cada curso y ciclo en general y al desarrollo, las necesidades e intereses de cada grupo en particular.

Nos parece muy interesante que este taller lo trabajen cada dos cursos, vuelvan a transitar y experimentar los distintos juegos y ejercicios desde sus grados de maduración. Tienen muy buena memoria con los juegos puesto que han participado con todo su organismo (cuerpo-corazón-cabeza o cerebro)…

En los grupos de primer ciclo dedicamos especial atención a los contenidos de autocuidado y autoestima al principio para ir paulatinamente con el resto de contenidos y que los relacionen con su entorno más cercano: familia, resto de la clase, amistades, juegos, juguetes, etc.

En los grupos de segundo ciclo atendemos más su realidad fisiológica y sus necesidades psicológicas, profundizando más en las emociones y en los cambios que se irán produciendo en su cuerpo.

En los cursos de último ciclo de primaria insistimos más en todos los aspectos de su identidad, cambios de la pubertad, procurando que se sientan con libertad para hablar de estos temas, ya que generalmente tienen mucha información pero muy mal procesada. ¿Cómo se trabaja el programa con las familias?

Es evidente que las familias son un eje fundamental en el mundo del alumnado, por lo tanto son nuestro material básico de trabajo, las construcciones de muchas de las historias, improvisaciones, creaciones se sustentan en las diferentes experiencias vitales de cada estudiante… Es el eje afectivo, social y a partir del cual están conformando su vida, expectativas, identidad, normas, valores , etc..

Por lo tanto en muchas de las actividades trabajamos indirectamente con las familias o núcleos de convivencia y se produce un efecto de retroalimentación.

En actividades concretas solicitamos al alumnado fichas, encuestas, pequeñas investigaciones para analizar, reflexionar sobre asuntos concretos: tareas del hogar, oficios, etc…

Procuramos realizar al menos un encuentro anual con las familias en todos los centros donde impartimos estos talleres, aunque entendemos que por la estructura escolar no resulta fácil la participación de estos encuentros exclusivos para el taller, y es un tema que nos gustaría encontrar alguna brillante idea para comunicarnos y compartir con madres y padres la experiencia del taller.

20 EUSKARA BATZORDEA

Euskal hiztunak nahi? baiezkoaren dinamika Azken belaunaldi hauetan euskara ezagutzen dutenen kopurua asko hazi da denon lanari esker.

Orain indarra euskararen erabileran jarri beharra dago. Hori lortzeko estrategia desberdinak erabili izan dira orain arte, arrakasta handiegirik gabe eta fustrazio gehiegi eraginez irakasleen artean bereziki. Gaur egun, ordea, Baiezko Dinamika deiturikoa da adituek proposatzen dutena.

Baiezkoaren eta Ezezkoaren dinamika. Zer esan nahi da Baiezko Dinamikarekin? Baiezko Dinamikak positiboki lan egitea eskatzen du. Nola lortzen da hori, ordea? Guraso, heldu, eta hezitzaileen aldetik jarrera positiboak erakutsiz, mezu positiboak igorriz, hutsei baino lorpenei begiratuz eta emaitzei baino prozesuei garrantzia emanez.

Ezezkoaren dinamikak, berriz, ezaugarri negatiboei begiratzea eskatzen du: etsipenetik eta frustraziotik lan egitea eta garrantzi gehiena lortzen den horri, arrakastari ematea.

EZEZKOAREN DINAMIKA • Egin euskaraz!

• Gaztenaliaz ez egin.

• Ez al dakizu hemen euskaraz hitz egin behar dela?

• Euskaraz egin bestela galdu egingo baita.

BAIEZKOAREN DINAMIKA • Gaztelaniaz egitea ez da txarra, ez dago debekatuta.

• Halakoen aurrean beraien elkarrizketan sartu euskaraz eginez, euskaraz agurtu.

• Euskaraz hitz egiten dutenei zoriondu, irribarre atsegina bota...

Hau da, euskara modu zuzenean, aginduz edo eta Ezezko Dinamika horretatik bultzatu beharrean, zeharkako mezu eta baikortasunaren bidetik indartzen ahalegindu beharko ginateke. Honen arira, euskarazko une, gune

eta produktu erakargarriak dira seme-alabei eskaini beharrekoak.

Gustuko dituzten edukiak, istorioak, esperientziak, bizipenak...eskaini behar zaizkie. Hots, egin dezagun euskara gozogarri, erakargarri eta gustagarri.

Gurasoen jokabide egokiak zein izan daitezke? Guraso euskaldunek euskara transmiti­ tzeaz gain, euskararekiko jarrera eta jokabide egokiak transmititu beharko lituzkete. Beraien seme-alabek gaztelerako joera hartzen badute ere, gurasoek euskaraz hitz egiten jarraitu beharko lukete, euskarari eutsi koherentzia erakutsi eta irakatsiz.

Guraso erdaldunen kasuan, berriz, ezin da euskara gehiegi transmititu, baina bai euskararekiko jarrera positiboak erakutsi eta aktiboak izan: euskaraz egiten diren emanaldi ezberdinetara joan (ipuin kontalariak, antzerkiak, zinema...), agurrak eta esaldi jakin batzuk erabili, seme-alaben euskararen aldeko ahalegina beti baloratu, euskaraz hitz egitera bultzatu...

Beraz, “zer ikusi hura ikasi”. Euskaraz bizitzea merezi duela erakustean dago gakoa euskaraz bizi behar dela esatean baino. Berandu gabe ekin!!!

ITURRIA: EBETETIK MOLDATUA

EUSKARA BATZORDEA 21

¿Queremos vascoparlantes? dinámica positiva En estas últimas generaciones el número de personas que saben euskara ha aumentado considerablemente, gracias al esfuerzo de todos-as. Es el momento de hacer hincapié en el uso del euskera. Para ello, hasta ahora, se han utilizado diversas estrategias sin demasiado éxito. Muchas veces, esto ha generado frustración, sobre todo entre el profesorado. Hoy en día , sin embargo, es la llamada estrategia “Dinámica Positiva” la que proponen los entendidos como recurso para reforzar la utilización del euskera.

Dinámica Positiva y Dinámica Negativa. ¿Qué queremos decir con Dinámica Positiva? La Dinámica Positiva supone trabajar desde un punto de vista positivo. ¿Cómo se consigue eso? Reforzando las actitudes adecuadas, fijándonos más en los logros que en los fracasos y dando más importancia al proceso que a los resultados.

La Dinámica Negativa, sin embargo, exige fijarse en lo que no se logra, no se tiene, no se puede, originando frustración y fracaso. En este caso se hace hincapié en los resultados sin valorar el interés, esfuerzo, actitud...

DINÁMICA NEGATIVA

DINÁMICA POSITIVA • Te ayudaré para que hables en euskara.

• Habla en euskara!

• No hables en castellano!

• ¿No sabes que aquí hay que hablar en euskara?

• Habla en euskara, sino se perderá!

• No es malo hablar en castellano, no está prohibido.

• Si eres euskaldun te diriges a ellos/as diciéndoles algo, o les saludas, en euskara por supuesto. Si no eres euskaldún cuando te encuentres con algunos que están hablando en euskara puedes felicitarles, dirigirles una sonrisa... de alguna manera valorarlo.

Por lo tanto, en vez de utilizar mensajes desde una Dinámica Negativa, tendríamos que centrarnos en estrategias sutiles y positivas.

A su vez, ofrecerles momentos, lugares y productos atractivos donde nuestras criaturas y jóvenes puedan utilizar el euskara. Hagamos pues, que nuestra lengua sea un medio para disfrutar, aprender, jugar y comunicarnos.

Qué comportamientos de los padres pueden ser adecuados? Los padres euskaldunes además del idioma debieran transmitir actitudes y comportamientos adecuados hacia el euskara. Si sus hijos/as les hablan en castellano de ninguna manera deben dejar llevarse y contestarles en dicho idioma, es de suma importancia mantenerse firme.

Los padres castellano parlantes, en cambio, no pueden apenas transmitir el idioma, pero si actitudes positivas con respecto al euskara y pueden ser activos llevándoles actividades que se organizan en euskara (teatro, contacuentos, películas ), saludar en euskara, utilizar frases ya hechas, valorándoles su esfuerzo y animándoles a hablar en euskera en todas aquellas situaciones en que sea posible.

En castellano hay un refrán que dice: “Lo que se ve se aprende”, demostrémosles, pues, que vivir en euskara merece la pena, en vez de repetírselo. Cuanto antes mejor, ánimo!!

ITURRIA: EBETETIK MOLDATUA

22 IKASTOLAK 40 URTE

a Ikastolak tz ri A o ig I単 o k su Altsa urtengo irailean. a u it d in g e e rt u 40 !!!

Zorionak guztioi

gogoan zaituztegu 23

Ustekabean joan zaizkigu Garazi eta Naiara, agur esateko betarik eman gabe ere, baina beraien bizipoza eta zabaltasuna ez dauzkagu ahazteko, gurekin dira betiko.

Besarkadarik beroena beraien senide eta lagunei.

Ez adiorik Garazi eta Naiara

Non geratzen den denbora (Mikel Urdangarin)

Gure baitango lurraldeetan non geratzen den denbora non ez dagoen arnas biderik non ez goazen inora non oihukatzen hurbiltzen garen erraldoiaren ondora igo nazazu nire mendira zure gailurretik gora.

Egunez zu bizitzera arimak zenbatzera urrun nabigatzera elur gazietan.

Igo nazazu nire mendira aurki dezadan bidea askatu nadin zure loturaz behar dezadan airea ez nadin izan jainko lurtiarra bai ezinen bidaidea igo nazazu nire mendira zu ez baitzara nirea.

Egunez zu bizitzera azken mugen ertzera lainoen agurtzera elur gazietan.

Donde el tiempo se detiene

(Mikel Urdangarin)

En los parajes de nuestro interior, donde el tiempo se para, donde el aire no nos alcanza, donde no vamos a ninguna parte… donde gritando nos acercamos hasta el gigante.

Llévame hasta mi montaña subiendo desde tu cumbre, a disfrutar de día, a contar las almas, a navegar lejos entre las nieves saladas…

Súbeme hasta mi montaña para que encuentre el camino, para liberarme de tus cadenas, para que el aire me haga falta,

para no ser un dios terrestre, y sí compañero de viaje de los imposibles.

Súbeme a mi montaña, ya que tú no me perteneces… a disfrutarte de día hasta las últimas fronteras y a saludar a las nubes entre las nieves saladas…

24 horrela sartu, horrela atera

Gure ikasleak 1998/2012 horrela sartu, horrela atera

ARGAZKIAK 25

ospakizunak

26 ARGAZKIAK

euskal kultura

argazkiak 27

28 ARGAZKIAK

euskal kultura

proiektuak

spot-a

argazkiak 29

30 ARGAZKIAK

txangoak

eskolaz kanpokoak

argazkiak 31

Larrosa, fruitu eta bulboen garaia heldu da