zaterdag 2 februari 2013 BN DeStem
spectrum | 3
toekomstmuziek meer ‘Plan is heel ambitieus, maar zeker interessant’
Claude Monique Mampaey van Deep Arctic Water met haar adviseur Stef Schreuder in een normale kas in Made. Ze wil een naar Zuid-Korea om daar een enorm landbouwgebouw op zee te laten drijven. foto Robert van den Berge/het fotoburo genter zijn dan in Europa. Het platteland kan de explosie van miljoenensteden, met hun enorme vraag naar vlees en groenten niet aan. Zuid-Korea is een klein land, dat nog dichter bevolkt is dan Nederland. In het noorden grenst het aan een niet al te vriendelijk buurland, aan de overige kanten aan zee. Mampaey: „Voor hun voedselvoorziening wil Zuid-Korea, net als China, niet afhankelijk zijn van andere landen. In
de loop van volgend jaar verwachten we er de eerste deelprojecten te kunnen starten.” En wie gaat zo’n megaproject uiteindelijk betalen? Mampaey heeft geen spaarpotje met een paar honderd miljoen euro, beaamt ze, evenmin als de mkb’ers met wie ze samenwerkt. „We zijn op zoek naar investeerders. We waren al eens bijna rond met een groep in-
vesteerders, maar zij bleken vooral gericht op de korte termijn. En ja, dan is het inderdaad goedkoper om het afval in zee te dumpen in plaats van het te recyclen. Maar dan moeten ze niet bij ons zijn. We willen lokale overheden bij het project betrekken. Uiteindelijk is het de bedoeling dat deelnemende veehouders en telers een deel van de kasconstructie huren of medeeigenaar worden.”
Biobased economie gaat uit van credo ‘afval bestaat niet’ Het plan voor de verticale zeeboerderij is gebaseerd op de principes van de ‘biobased economy’. Daarin worden de afvalstromen van de ene industrie gebruikt als grondstoffen voor de andere. Dat heeft tot doel om minder afhankelijk te worden van fossiele brandstoffen. De aardolie- en gasvoorraad is immers eindig. Van plantenresten – ofwel biomassa – zoals aardappelschillen en bietenloof valt tegenwoordig veel meer te maken dan compost en biobrandstof. Door ze te bewerken met chemische technie-
ken, kunnen er zelfs grondstoffen voor bijvoorbeeld verf, plastic en medicijnen van worden gemaakt. Dat is niet alleen nodig omdat de aardolie opraakt, maar ook omdat de wereldbevolking nog steeds groeit. De aarde heeft nu meer dan zeven miljard bewoners. Over twaalf jaar zijn dat er naar verwachting acht miljard. Allemaal magen die gevoed moeten worden. Ondertussen raakt diezelfde aarde steeds voller, vervuilder en verder uitgeput. Met stijgende grondstoffenprijzen, sociale onrust en voedseltekorten tot mogelijk
gevolg. Eind 2010 waren protesten van burgers tegen hoge voedselprijzen een van de aanleidingen voor de golf van revoluties in de Arabische wereld. Onder meer aan de Universiteit Wageningen wordt daarom onderzocht hoe gewassen en biomassa optimaal kunnen worden gebruikt en hergebruikt voor voeding, veevoer, materialen, chemicaliën, energie en brandstof. „Ons adagium is: afval bestaat niet”, zegt onderzoeker Willem Brandenburg. „Het is alleen iets waarvan we nog niet weten hoe we het kunnen toepassen.”
Een enorme multifunctionele boerderij op zee: een megalomaan plan of dé oplossing voor een serieus probleem? Willem Brandenburg, onderzoeker aan de Universiteit Wageningen en oprichter van de eerste zeeboerderij in Nederland, vindt de plannen van Claude Monique Mampaey in Azië ‘heel ambitieus, maar zeker interessant.’ Brandenburg experimenteert zelf met de kweek van zeewier en zeesla op een proefboerderij in de Oosterschelde. Dat algen bijdragen aan de oplossing voor het hongerprobleem, daar is hij van overtuigd. Als bron van koolhydraten en eiwitten gaat hun toepassing veel verder dan sushi: algen kunnen bijvoorbeeld ook prima tot vleesvervangende burgers worden verwerkt. Brandenburg waarschuwt dat het niet zo makkelijk is om binnen een kas een gesloten voedselkringloop op te tuigen. „Het idee is interessant, maar het perpetuum mobile in de voedingsindustrie is nog niet uitgevonden. Je oogst producten, dus moet je goed onderzoeken: wat stop je erin?” Ook in de technische en bedrijfseconomische uitwerking schuilen ziet hij risico’s. Dat de eerste megazeeboerderij voor de kust van een Aziatische miljoenenstad moet komen, vindt ook hij logisch. „De problemen rond voedselvoorziening zijn daar veel urgenter. Bovendien is daar geld. In Nederland hebben we de boot eigenlijk al gemist. Op het gebied van innovatie zijn we als land geen koploper meer. De echte vernieuwing komt op dit moment uit het mkb. Van jonge ondernemers als Claude Monique Mampaey, die gericht bezig zijn met de uitdagingen van de toekomst.”