jaarplan
2017
INHOUDSOPGAVE
Inleiding 1. Organisatie in ontwikkeling 1.1 Meerjarenstrategie 1.2 Regionaal Investeringsprogramma ‘Investeren in vernieuwen’ 1.3 Roadmap Next Economy 1.4 Economische Programmaraad Zuidvleugel 1.5 Regiobranding 1.6 Evaluatie ROM’s 1.7 Startup Delta 2.0 / Regionaal ecosysteem voor startups en scale-ups 1.8 Energieagenda Provincie Zuid-Holland en Energie-Innovatiefonds
2. Business Development 2.1 Opdracht 2.2 Prestaties 2.3 Activiteiten
3. Foreign Investments 3.1 Opdracht 3.2 Prestaties 3.3 Activiteiten
4. Capital 4.1 Opdracht 4.2 Prestaties 4.3 Activiteiten
5. Internationalisering 6. Organisatie en Communicatie 7. Begroting 7.1 Inleiding 7.2 Financiële Begroting 2017 InnovationQuarter 7.3 Toelichting op de Begroting 2017 Participatiebedrijf 7.4 Toelichting op de Begroting 2017 Ontwikkelingsbedrijf
Inleiding Sinds 1 januari 2014 werkt InnovationQuarter aan een economisch sterkere regio, stimuleren we innovatie en ondernemerschap, zorgen we dat ondernemingen die willen (door) groeien daar financiering voor vinden, zorgen we voor meer samenwerking tussen ondernemers en waar nodig kennisinstellingen, verbinden we spelers in het innovatie ecosysteem en zetten we de regio nationaal en internationaal op de kaart als innovatieve hotspot. Dit doen we met veel plezier en passie, omdat we iedere dag geïnspireerd worden door de vele innovatieve ondernemers die onze regio rijk is, maar óók omdat we gedreven worden door het besef dat onze regio beter moet en kán presteren.
en dat wordt geïnvesteerd in vernieuwende en snelgroeiende bedrijven. InnovationQuarter werkt aan deze zaken vanuit haar drie kerntaken Business Development, Foreign Investments en Capital. Onze missie vertaalt zich binnen deze kerntaken in een veelheid aan activiteiten. ▶▶ Vanuit Business Development smeden we nieuwe samenwerkingsverbanden tussen innovatieve ondernemers (en waar nodig met kennisinstellingen en overheden). We stappen in de vroege fase van projectontwikkeling in als neutrale maar betrokken aanjager, om via pilotprojecten ondernemers te brengen naar een business consortium waarin zij hun nieuwe business verder zullen gaan ontwikkelen. ▶▶ Vanuit Foreign Investments speuren we wereldwijd naar bedrijven die ons regionale ecosysteem kunnen versterken en die zich in Zuid-Holland willen vestigen, zetten we de
De missie van InnovationQuarter is om ‘het
regio internationaal steviger op de kaart en
innovatieve vermogen van Zuid-Holland te
investeren we substantieel in het onderhouden
ontsluiten’. Deze missie sluit aan op het gegeven
van relaties met al in Zuid-Holland gevestigde
dat de uitgangspositie van Zuid-Holland goed is, maar dat de economische prestaties achterblijven,
internationale bedrijven. ▶▶ Vanuit Capital helpen we vernieuwende en
zowel in nationaal als Europees perspectief.
snelgroeiende bedrijven aan financiering, onder
Door de zeer sterke kennisinfrastructuur, de
meer door zelf risicodragend in deze bedrijven te
diversiteit aan traditionele en nieuwe sectoren,
investeren. Ook zetten we in op het vergroten van
de hoeveelheid aan innovatieve bedrijven heeft
het beschikbare investeringskapitaal in de regio.
deze regio ‘all that it takes’. Om de economische prestaties te verbeteren en de concurrentiekracht
Ons intensieve netwerk met meer dan 5000
duurzaam te versterken is het onder meer
ondernemers in de regio en meer dan 500
noodzakelijk dat bedrijven en kennisinstellingen
investeerders, gecombineerd met ons uitgebreide
nauwer samenwerken, dat meer kruisbestuiving
internationale netwerk, vormt de basis van ons werk.
plaatsvindt tussen sectoren en clusters, dat het innovatieve MKB wordt versterkt, dat innovatieve buitenlandse bedrijven worden aangetrokken
3
In 2017 zetten wij in op het behalen van de
we op basis van de hierboven gestelde targets op
volgende doelstellingen binnen onze
afgerekend worden. Dat ‘meer’ zit voornamelijk in
kerntaken:
de integrale werkwijze tussen onze kerntaken en het zorgen voor ‘reuring’: het op de kaart zetten
Business Development: target is het aanjagen
van de innovatieve kracht van onze regio. Maar
van 40 business cases en innovatieprojecten en het
we pakken binnen onze kerntaken ook letterlijk
realiseren van € 17,5 mln. aan gemeten uitgelokte
meer activiteiten op dan we in onze targets hebben
private en publieke investeringen.
gedefinieerd. Deze activiteiten benoemen we ook in dit jaarplan.
Foreign Investments: target is het laten landen
Om de integraliteit van onze kerntaken te
in Zuid-Holland van 30 bedrijven met een investe-
benadrukken introduceren we in 2017 integrale
ringsvolume van € 90 mln.
targets: in 2017 zullen de afdelingen Business Development, Foreign Investments en Capital
Capital: target is de realisatie van 20 investeringen
in totaal 100 leads aan elkaar overdragen. Het
met een totaal geïnvesteerd vermogen van € 40 -
gaat hierbij om het warm overdragen van een
60 mln. (inclusief privaat aangetrokken kapitaal).
(buitenlands) contact, waaraan concrete opvolging kan worden gegeven door een andere kerntaak.
Onze activiteiten moeten in 2017 leiden tot een additioneel geïnvesteerd privaat vermogen van
Leeswijzer
naar schatting € 150 - 170 mln. en de creatie van
Dit jaarplan gaat allereerst in op relevante
400+ hoogwaardige arbeidsplaatsen in de regio.
ontwikkelingen in onze omgeving, waarbij we ook aangeven wat de impact daarvan is op
Ontwikkeling organisatie
InnovationQuarter. We gaan daarbij ook in op
De opgave voor InnovationQuarter is groter dan
de uitrol van onze Meerjarenstrategie, die eind
het sec realiseren van projecten, nieuwe banen of
2015 is vastgesteld door onze aandeelhouders.
investeringen. Met bedrijven, kennisinstellingen,
Vervolgens wordt per kerntaak aangegeven wat de
cluster- en deltaorganisaties, incubators,
doelstellingen zijn voor 2017 en welke activiteiten
financiers, topsectoren en overheden zorgen we
daarvoor worden uitgevoerd. Het gaat dan zowel
er voor dat een bruisend ecosysteem ontstaat.
om activiteiten die direct aansluiten bij de targets,
Waarin hoogwaardige kennis ontwikkeld en
als om additionele activiteiten. Hiernaast wordt
toegepast wordt. Waar partijen elkaar snel en goed
een apart hoofdstuk besteed aan het thema
weten te vinden over bestuurlijke en sectorale
Internationalisering.
grenzen heen. Waar we oplossingen vinden voor maatschappelijke uitdagingen. Waar serieus
Ik wens u veel leesplezier en zie uit naar de
werk wordt gemaakt van de transitie naar de next
samenwerking in 2017!
economy, door het verzilveren van de kansen die de digitale en circulaire economie biedt.
Rinke Zonneveld Directeur InnovationQuarter
Deze opgave vraagt van InnovationQuarter dat ze méér is dan een verbinder, méér dan een acquisitieorganisatie en méér dan een investeerder. We doen dan ook meer dan waar
1. Organisatie in ontwikkeling Dit hoofdstuk start met een update van de uitrol van onze Meerjarenstrategie 20162018, die eind 2015 is vastgesteld door onze aandeelhouders. Vervolgens beschrijven we de belangrijkste ontwikkelingen in onze omgeving, die van invloed zijn (of die in 2017 impact zullen hebben) op InnovationQuarter. We beschrijven eerst de ontwikkeling om vervolgens aan te geven wat deze voor InnovationQuarter betekent of gaat betekenen.
zo kunnen we ten volle het in Zuid-Holland aanwezige innovatiepotentieel benutten.” ▶▶ De extra activiteiten die wij zowel binnen als buiten onze kerntaken noodzakelijk achten en waarvoor vergroting van de (financiële) slagkracht van InnovationQuarter nodig is.
Stand van zaken De Provincie Zuid-Holland heeft op basis van de Meerjarenstrategie besloten de exploitatiebijdrage aan InnovationQuarter te verhogen1. Hierdoor kunnen wij in 2017 onder andere vorm en inhoud
1.1 Meerjarenstrategie
geven aan het versterken van strategische
Onze Meerjarenstrategie 2016-2018 vormt het
acquisitie in het High Tech domein, aan business
inhoudelijke kader waarbinnen wij opereren en
development in de domeinen Cleantech/Biobased
waarvan dit jaarplan de operationele invulling
en Horticulture, aan het via een programmatische
is voor 2017. De Meerjarenstrategie omvat een
aanpak gerichter samenwerken met andere
beschrijving van:
dienstverlenende partijen in de regio en aan het
▶▶ Hoe wij onze taken invullen: “Wij leggen de
thema Internationalisering. De Metropoolregio
lat hoog bij het vervullen van onze opdracht.
Rotterdam-Den Haag (MRDH) heeft besloten om
Dit betekent dat we zeer veel activiteiten
op jaarbasis (financiële) afspraken te maken over
ondernemen binnen onze kerntaken, maar
inzet van InnovationQuarter op activiteiten die
ook activiteiten die dicht tegen onze eigenlijke
aansluiten bij de agenda van de MRDH. Hierdoor
kerntaken aanliggen. We lopen graag 'the
kunnen wij in 2017 additionele capaciteit inzetten
extra mile' om ondernemers zo goed mogelijk
op business development rondom verschillende
te helpen en Zuid-Holland stevig op de kaart te
fieldlabs. De additionele bijdragen van Provincie
zetten.”
Zuid-Holland en MRDH stellen ons tot slot in
▶▶ Op welke inhoudelijke thema’s wij ons
staat om de regiobranding uit te rollen en te
richten: “Maatschappelijke vraagstukken en
implementeren en om de Investor Relations te
technologische ontwikkelingen vragen om
intensiveren.
cross-industry antwoorden. InnovationQuarter
Wij zouden graag onze business development
richt zich dan ook zoveel mogelijk op crossovers
capaciteit op Life Sciences & Health uitbreiden.
tussen sectoren. Daarbij richten we ons op de bij
Hierover zijn wij met de gemeente Leiden en de
onze start gedefinieerde speerpunten – en meer
Universiteit Leiden in gesprek.
specifiek de krachtige niches daarbinnen – maar ook op de vele kansen die zich (via crossovers) buiten deze speerpunten voordoen. Alleen
1 Betreft een verhoging van de exploitatiesubsidie van € 1 mln. met € 200.000 voor boekjaar 2016 en met € 500.000 per 1 januari 2017.
5
1.2 Regionaal Investeringsprogramma ‘Investeren in vernieuwen’
worden genoemd. De MRDH heeft besloten
Op 6 juli 2016 hebben Commissaris van de Koning
InnovationQuarter te financieren gericht op de
Jaap Smit en de burgemeesters van Rotterdam en
succesvolle doorontwikkeling van de fieldlabs.4
in 2017 additionele business development bij
Den Haag het Investeringsprogramma ‘Investeren in Vernieuwing’ aangeboden aan minister-
Ook het thema vernieuwen energie neemt een pro-
president Rutte. Het Investeringsprogramma is een
minente plaats in binnen onze activiteiten. Via ver-
initiatief van de MRDH, provincie Zuid-Holland, de
schillende business development projecten gericht
Economische Programmaraad Zuidvleugel (EPZ)
op hergebruik van grondstoffen en het duurzaam
en de Dordtse en Leidse regio’s en heeft als doel
benutten van natuurlijke hulpbronnen leveren we
de economie in het stedelijk gebied van Zuid-
een bijdrage een de circulaire economie. Ook wer-
Holland te vernieuwen en te verduurzamen. Het
ken we samen met overheden en bedrijven aan een
Investeringsprogramma kent vier inhoudelijke
“Smart Multi Commodity Grid”, een efficiënt fysiek
sporen: vernieuwen economie, vernieuwen
netwerk en (digitaal) platform dat het mogelijk
energie, vernieuwen verbindingen en vernieuwen
maakt om diverse regionale en lokale duurzame
stad en ommeland. Onder deze vier sporen zijn
energiebronnen zoals rest- en aardwarmte, wind-
25 prioritaire thema’s vastgesteld, waaronder
en zonne-energie en biogas te ontsluiten en te
vervolgens 150 concrete projecten zijn benoemd.2
verbinden en zo de duurzame energievoorziening faciliteert.
De totstandkoming van één ongedeelde regionale Investeringsagenda is van groot belang voor onze regio. Eén van de oorzaken van het achterblijven van de economische prestaties van onze regio is immers de bestuurlijke versnippering en het gebrek aan een eenduidige en gedeelde economische visie en strategie. Volgens de OESO kan inzet op
2 Alle projecten zijn terug te vinden op de Investeringskaart (www.investeringsprogramma.nl). 3 OECD Territorial Reviews, ‘The Metropolitan Region of Rotterdam – The Hague, Netherlands’, 2016. Deze studie is een belangrijke inhoudelijke drijver voor het investeringsprogramma ‘Investeren in Vernieuwing’. 4 Besluit van de Bestuurscommissie Economisch Vestigingsklimaat van de MRDH d.d. 22 september 2016.
versterking van de samenhang in de regio leiden tot 2 - 4% structurele groei op jaarbasis. 3
1.3 Activiteiten De inhoudelijke voeding van de sporen nieuwe
Impact
economie en nieuwe energie vindt voor een
Direct gerelateerd aan en richtinggevend voor
belangrijk deel plaats vanuit het traject Roadmap
de werkzaamheden van InnovationQuarter zijn
Next Economy. De Roadmap richt zich op de voor
de sporen vernieuwen economie en vernieuwen
de regio noodzakelijke investeringsprojecten om
energie. De Investeringsagenda noemt fieldlabs,
versneld in te spelen op de nieuwe economie.
campussen en innovation districts als locaties waar
De Roadmap, die in het vierde kwartaal van
bedrijven en instellingen op creatieve en open wijze
2016 zal worden afgerond, benoemt een aantal
met elkaar kunnen samenwerken: cruciaal in en
transitiepaden waarlangs de transitie van de
voor de nieuwe economie. InnovationQuarter is
economie zich zal afspelen:
vanuit de aard van haar kerntaken nauw betrokken
▶▶ Digital Gateway to Europe: naar nul marginale
bij de totstandkoming of doorontwikkeling van dit
kosten;
type locaties, waaronder het grootste deel van de
▶▶ Smart Energy Delta: naar nul koolstof;
fieldlabs die in het kader van de Investeringsagenda
▶▶ Circular Economy: naar nul afval;
▶▶ Entrepreneurial Region: naar nieuwe productiviteit;
helix onder voorzitterschap van Ab van der Touw (CEO Siemens Nederland). De EPZ fungeert als de
▶▶ Next Society: naar een inclusieve maatschappij.
economic board van de regio en is opgericht in
▶▶ De projecten die volgen uit de
2014. Medio 2016 heeft de EPZ een nieuwe koers
transitiepaden zullen worden opgenomen
vastgesteld. Kern is dat de EPZ geen zelfstandige
in het eerdergenoemde regionale
actieagenda meer hanteert, maar dat zij zich door
Investeringsprogramma.
inzet van haar netwerk en bestuurskracht richt op het verder brengen van strategische initiatieven
Impact
die de ambitie van de regio realiseren: een ‘real life
In de Meerjarenstrategie hebben wij aangegeven
testing ground’ zijn op het gebied van voeding,
dat de ontwikkeling van de Roadmap Next
gezondheid, maritieme- en logistieke vraagstuk-
Economy ook voor InnovationQuarter een
ken, watermanagement en veiligheid. De EPZ volgt
belangrijk handelingsperspectief kan gaan
hierbij de lijnen van het regionale Investeringspro-
bieden. Gedurende de totstandkoming ervan is
gramma.
de grote mate van synergie zichtbaar geworden tussen de Roadmap en de activiteiten van
Impact
InnovationQuarter. Vanuit ons strategisch
Per 1 september 2016 voert InnovationQuarter het
meerjarenperspectief werken wij via onze
secretariaat van EPZ uit in opdracht van het Da-
projecten en investeringen reeds aan de in de
gelijks Bestuur van de EPZ (waar het secretariaat
Roadmap genoemde transities (de transitie
voorheen alleen gehuisvest werd binnen Innova-
naar een inclusieve maatschappij daargelaten).
tionQuarter). De wijziging in ‘ophanging’ van het
Deze zijn immers niet alleen relevant voor de
secretariaat hangt samen met de nieuwe koers van
toekomstbestendigheid van onze sectoren en
de EPZ. De strategische initiatieven waarover hier-
clusters, maar ook om kansen te grijpen: de next
boven is gesproken zullen in belangrijke mate van-
economy als hefboom voor de totstandkoming van
uit het bedrijfsleven komen. De ophanging van het
innovaties!
secretariaat van de EPZ binnen InnovationQuarter zorgt voor de nodige synergie waar het gaat om
Vanuit dit perspectief hebben wij in 2016 stevig
interactie met het bedrijfsleven, het verbinden van
geïnvesteerd in het Roadmap Next Economy
in EPZ besproken strategische issues aan uitvoering
– traject door onze kennis, netwerken en
en zicht houden op projecten die worden uitge-
project(idee)en in te brengen. InnovationQuarter
voerd binnen de Investeringsagenda.
is straks een logische partner voor een belangrijk deel van de uitvoering van de Roadmap, voor zover
1.5 Regiobranding
het haar kerntaken raakt. In de loop van 2017 zal in
Bij oprichting heeft InnovationQuarter van haar
overleg met onze aandeelhouders bezien moeten
aandeelhouders de opdracht gekregen om de
worden hoe de Roadmap Next Economy doorwerkt
branding van de regio te verzorgen. De MRDH
in de kaders voor en gewenste capaciteitsinzet van
kreeg bij oprichting een gelijkluidende opdracht.
InnovationQuarter.
InnovationQuarter en MRDH hebben daarop de krachten gebundeld en hebben in 2015 gezamenlijk
1.4 Economische Programmaraad Zuidvleugel
een storyline ontwikkeld voor de branding van de
De EPZ is een netwerk van bestuurders uit de triple
proeftuin is voor wereldwijde metropoolgebieden,
regio. Kern van de storyline is dat onze regio dé
7
‘a real life testing ground’. Innovaties om een sterk
De evaluatie laat een positief beeld zien van het
verstedelijkte delta leefbaar te houden worden
functioneren van de ROM’s, zoals blijkt uit zowel de
hier bedacht, gemaakt, getest en verkocht.
onderzochte resultaten, de afgenomen interviews
Hier wordt in cross-sectoraal verband gewerkt
als de uitgezette enquête onder ondernemers. De
aan mondiale uitdagingen op het gebied van
ROM’s doen er volgens de evaluator toe binnen het
voeding, gezondheid, maritieme- en logistieke
regionaal economisch systeem en als verbindende
vraagstukken, energie, watermanagement en
schakel naar het nationale innovatiebeleid. “Als
veiligheid.
er nog geen ROM’s zouden zijn, dan zouden ze onmiddellijk uitgevonden moeten worden”.5
Bij de uitwerking van de storyline is nadrukkelijk de verbinding gezocht met de EPZ. De EPZ heeft
Op basis van de evaluatie heeft de Minister van
de storyline omarmd, waarmee we beschikken
Economische Zaken besloten de subsidierelatie
over een breed gedragen samenhangend verhaal
met de ROM’s te continueren. Dit bevestigt de
over de economische kracht van de regio, bedoeld
sterke herwaardering voor de kracht van de regio
om de regio als geheel (inter)nationaal profiel te
en een erkenning van het feit dat een succesvol
geven en om de marketing van individuele merken
topsectorenbeleid niet zonder goede aansluiting
te versterken (nadrukkelijk dus niet om deze te
met het innovatief MKB, met innovatieve clusters
vervangen). Dit sluit goed aan bij de beweging die
en met hubs van economische vernieuwing kan.
met de Investeringsagenda is ingezet: opereren
En deze hebben allemaal hun wortels in de regio én
vanuit één agenda en met een eenduidig verhaal.
een sterke verbinding met de ROM’s waarbij iedere ROM vanuit zijn eigen sterke topsector(en) ook de
Impact
verbinding slaat met de andere regio’s. Ook hebben
InnovationQuarter werkt in opdracht van de
de ROM’s in gesprek met de Minister aangegeven
MRDH en de provincie Zuid-Holland aan de
op welke onderwerpen (internationalisering,
uitrol van de regiobranding. We ontwikkelen
activeren innovatievolgend MKB, grootschalige
een professionele toolkit, waarmee we
icoontrajecten, koppeling aan Nederlands
partners in de regio handvatten bieden om de
InvesteringsAgentschap) zij een nog grotere impact
storyline van de regio toe te passen in de eigen
kunnen hebben voor de nationale én regionale
marketingactiviteiten. De toolkit zal onder meer
economie.
mooie voorbeelden van crossovers bevatten, een beeldenbank en facts en figures over de regio. De toolkit is naar verwachting in het eerste kwartaal
5 ‘Evaluatie van de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s)’, Ecorys (2-5-2016), p. 107.
van 2017 gereed. We verzorgen tevens de centrale regie op de toepassing en doorvertaling van de
Impact
regiobranding door individuele merken. In 2016 is
De ROM’s hebben een gezamenlijke reactie op
een netwerk van ‘medemerkers’ gevormd, dat in
de conclusies van het evaluatierapport en de
2017 zal worden uitgebreid en verstevigd.
aanbevelingen daarin geschreven. Onderdeel van die reactie is dat de ROM’s graag de handschoen
1.6 Evaluatie ROM’s
oppakken waar het gaat om meer gezamenlijk
Op 2 mei 2016 is de evaluatie van de Regionale
optrekken zowel in de kerntaken - goede
Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s) door het
voorbeelden in 2016 zijn onze gezamenlijke
Ministerie van Economische Zaken gepubliceerd.
investering met de BOM in Airborne en het
business development project Smart Base
innovatie ecosysteem als geheel, door een aantal
waarin Defensie en de ROM’s samen de slimme
gerichte interventies.
basis van de toekomst vormgeven - als in de verantwoording van en communicatie over
6 Op het InnovationQuarter jaarevent op 20 juni 2016.
resultaten. Ook zullen wij als gezamenlijke ROM’s een klanttevredenheidsmeting gaan uitvoeren.
1.8 Energieagenda Provincie Zuid-Holland en Energie-Innovatiefonds
In 2017 staat de evaluatie van InnovationQuarter
Medio 2016 hebben Gedeputeerde Staten de
gepland, conform afspraak bij oprichting.
concept energieagenda van Zuid-Holland “Watt anders” vastgesteld. De provincie neemt met deze
1.7 Startup Delta 2.0 / Regionaal ecosysteem voor startups en scaleups
energieagenda haar verantwoordelijkheid om
StartupDelta is het platform van en voor
gebied van duurzame energie invulling te geven.
de startupcommunity. StartupDelta wil de
Onderdeel van de energieagenda is het voornemen
belangrijkste start- en scale-up initiatieven in
een revolverend Energie-innovatiefonds op te
Nederland tot een sterk netwerk en onderliggend
zetten. Dit fonds richt zich op het ontwikkeling van
ecosysteem vormen en Nederland zo het beste
nieuwe technologieën die (op termijn) bijdragen
land in Europa maken om een bedrijf te starten, te
aan de verduurzaming van energie. Gedeputeerde
groeien en te internationaliseren. Na het afscheid
Staten willen hiertoe € 35 mln. beschikbaar stellen.
van Neelie Kroes6 is zij opgevolgd als Startup Envoy
De energieagenda en de investeringsstrategie voor
door Prins Constantijn van Oranje. Zuid-Holland
het Energie-Innovatiefonds zijn medio oktober
kent een sterk ecosysteem voor startups, met
besproken en goedgekeurd in Provinciale Staten.
innovatiehubs als Yes!Delft, ECE, CIC/Venture Café,
In 2016 wordt tevens een besluit verwacht over het
HSD, Leiden Biosciencepark/Hubspot en ESA/BIC.
beheer van het Energie-innovatiefonds.
Impact
Impact
InnovationQuarter is, namens de Zuid-Hollandse
Voor InnovationQuarter is het cruciaal dat de
innovatiehubs, één van de founding partners
provinciale energieagenda, het transitiepad
en financiers van StartupDelta. Mede in dit licht
Smart Energy Delta in de Roadmap Next Economy
hebben we afgelopen jaren geïnvesteerd in
en de visie op energietransitie van de TUDelft
het verbeteren van de verbindingen tussen de
zoveel als mogelijk hetzelfde vertrekpunt hebben,
innovatiehubs in de regio. Voorbeelden van een
gedeelde ambities kennen en in samenhang
steeds betere samenwerking zijn de voor Startup
worden uitgevoerd. InnovationQuarter neemt deel
Delta georganiseerde tour langs de verschillende
aan de door de provincie samengestelde Energy
innovatiehubs in Zuid-Holland (begin 2015), de
Innovation Board, die daarbij een belangrijke
gezamenlijke inzet die vanuit de regio is gepleegd
verbindende en richtinggevende kan rol spelen.
om een succes te maken van Startup Fest (medio 2016) en de ontwikkeling van een programma door InnovationQuarter, YES!Delft, Erasmus Center for Entrepreneurship (ECE) en Venture Café. Dit programma met als werktitel ‘Road to Capital’ richt zich op het verbeteren van de werking van het
de nationale en internationale ambities op het
9
InnovationQuarter werkt samen met relevante
Wij zouden graag bereid zijn het provinciale
kennisinstellingen en ondernemingen reeds
Energie-Innovatiefonds in beheer te nemen, dit
aan een aantal toonaangevende energie-
gezien onze positie als regionale investeerder
doorbraakprojecten zoals Dutch Windwheel en The
en onze kennis van en netwerken binnen het
Green Village. Ook hebben we vanuit ons huidige
energiedomein. Mocht het fondsmanagement
investeringsfonds enkele investeringen gedaan die
bij InnovationQuarter worden belegd, dan zullen
goed aansluiten bij de provinciale ambities uit de
wij begin 2017 capaciteit vrijmaken om hiertoe de
energieagenda.
noodzakelijke voorbereidingen te treffen.
2. Business Development 2.1 Opdracht
Business Development richt zich op een breed
De hoofdopdracht van Business Development is het
scala aan bedrijven en kennisinstellingen. Het
voor en met ondernemers verkennen van nieuwe
innovatiepotentieel van Zuid-Holland bestaat
businessmogelijkheden en het realiseren ervan.
namelijk niet alleen bij de aanwezigheid van
Centraal staat een ondernemende werkwijze,
starters of innovatieve MKB-ondernemingen. Ook
waarin ondernemers én de business developers
binnen grote bedrijven en gespecialiseerde kennis-
van InnovationQuarter grenzen verleggen om
en onderzoeksinstellingen bevinden zich de kiemen
kansen te verzilveren. Naast concrete resultaten in
van nieuwe business. Het opsporen én doen
de projecten zelf, is ook de voorbeeldwerking van
ontkiemen van die kansen, is ons dagelijks werk.
projecten voor andere ondernemers cruciaal.
De focus ligt daarbij op het innovatieve MKB, maar bovenal op díe ondernemers die het aankunnen en
Maatschappelijke vraagstukken op het gebied
durven om in open innovatietrajecten sámen tot
van voeding, gezondheid, energie, veiligheid
nieuwe business te komen.
en mobiliteit raken ook Zuid-Holland. Met alle topsectoren vertegenwoordigd heeft de regio in potentie óók alle oplossingen voor die vraagstukken in huis, inclusief de ‘real life testing ground’ om hier bewezen oplossingen te exporteren naar andere regio’s. InnovationQuarter richt zich primair op de regionale speerpuntdomeinen Life Sciences &
“In de sessie over (alternatieven voor) antifouling bracht InnovationQuarter de juiste partijen bij elkaar. Met een van die partijen hebben we inmiddels een contract kunnen sluiten.”
Health, Safety & Security, Cleantech, Maritiem/
Yousef Yousef, LG Sonic
Water, Horticulture en Smart Industry, waarbinnen
De maatschappelijke opgaven zijn groot. De kansen
onder meer hightech maakindustrie op gebied van
om tot nieuwe business te komen zo mogelijk
aero, space en robotica. De grootste toegevoegde
nog groter. Bij het ontsluiten van het regionale
waarde van InnovationQuarter ligt daarbij op
innovatiepotentieel is intensieve samenwerking
het realiseren van cross industry innovation:
met clusterorganisaties, campussen, incubators,
het verbinden van innovatieve oplossingen uit
financiers, kennisinstellingen, overheden, de
verschillende sectoren. Dat komt onder meer
Kamer van Koophandel, topsectoren, Topconsortia
tot uiting in het concept Dare2Cross, in 2016
voor Kennis en Innovatie (TKI’s) en andere regionale
ontsprongen aan het succesvolle Aerospace
ontwikkelingsmaatschappijen cruciaal. Zo hebben
meets Maritime-event in de Drechtsteden, waar
de vijf Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen
verschillende sectoren bij elkaar zijn gebracht om
(ROM’s) en het ministerie van Defensie in 2016
van elkaar te leren en gezamenlijk te investeren in
het fieldlab Smart Base ontwikkeld. Belangrijkste
nieuwe business.
doelstelling is het via open innovatie vinden van nieuwe oplossingen voor de mobiele legerbasis van
11
de toekomst, met als grote vraagstukken Energie,
Ook met RVO delen wij de ondernemer als
Water, Verdediging en Logistiek. Naast de door
gemeenschappelijke doelgroep. Allereerst via
ondernemers zeer gewaardeerde toegang tot
het financieel instrumentarium van RVO, dat
Defensie, zijn er ook netwerken van ondernemers
een bron van financiering kan zijn voor zowel
aan elkaar gekoppeld over de provinciegrenzen
clusterprojecten als voor individuele ondernemers.
heen.
Verder is naast het ontwikkelen van kennis ook het beschermen van kennis voor ondernemers een
InnovationQuarter speelt in de vroege fase van
belangrijk thema. Daartoe werken we samen met
projectontwikkeling een belangrijke aanjagende
het Octrooicentrum van RVO. Daarnaast werken
rol voor de consortia, met name gericht op
we samen met het Octrooicentrum bij het scouten
business development. In de aanjaagfase wordt
van wat er aan innovatieve ideeën in de wereld al
daarnaast ook kennis ontwikkeld die voor een
via een IP is vastgelegd. Daar ligt tevens een directe
deel niet-concurrentiegevoelig is en daarmee
en verder te ontwikkelen relatie met onze nieuwe
te delen met andere ondernemers. Met de
internationaliseringsstrategie, waarin we (ook
Kamer van Koophandel verkennen we op welke
samen met de collega-ROM’s) verder verkennen
wijze deze informatie voor ondernemers goed
op welke wijze (provinciegrensoverschrijdende)
ontsloten kan worden, daarmee aansluitend
innovatieketens in het buitenland nog beter
op de digitaliseringsstrategie van de Kamer van
gepositioneerd kunnen worden.
Koophandel.
Box 1: Business Development / Terugblik 2016 ▶▶ We hebben intensief gewerkt aan het opzetten en uitrollen van verschillende fieldlabs, als lanceerplatforms van concrete projecten die gebaseerd zijn op de sterkten van Zuid-Holland. Voorbeelden zijn Smart Maintenance of Ships (SMASH), Freshteq.nl, Additive Manufacturing (nu Ramlab), Joint Industry Project Aero Space (JIPAS), Big Data Innovation Hub, Smart Safe & Resilient Mainport, Dutch Windwheel en Automatisch vervoer op de last mile (AVLM). En met Medical Delta werken we op dit moment aan een EFRO-aanvraag voor zes living labs met als thema ‘veilig en snel naar huis’. Onze inzet ten aanzien van fieldlabs is tweeledig: zorgen dat ondernemers nieuwe business kunnen ontwikkelen én zorgen dat Zuid-Holland een onderling verbonden fieldlab-infrastructuur realiseert. ▶▶ We hebben input geleverd voor de Roadmap Next Economy voor de transitiepaden Entrepreneurial Region, Digital Gateway to Europe, Smart Energy Delta en Circular Economy. Onze focus ligt op het identificeren van kansen voor ondernemers in de Next Economy. ▶▶ We hebben conform afspraak ingezet op complexere samenwerkingsverbanden van ondernemers en ook kennisinstellingen, met grotere focus op de aanjaag- en realisatiefase. De gestelde targets zijn behaald. ▶▶ Evenals in 2015 zijn de initiatieven die in 2016 zijn ondernomen divers van aard. Enkele voorbeelden: ▶▶ We hebben het nieuwe programma Maritime Delta 2017-2018 ontwikkeld. Net als
het lopende programma een paraplu voor veel nieuwe innovatieve projecten. In het nieuwe programmakomt de nadruk te liggen op het versnellen van initiatieven via een kwartiermaker-fase naar realisatie; ▶▶ Het door InnovationQuarter en Drechtsteden opgezette MKB Katalysatorfonds bleek een succes. Allereerst als laagdrempelig fonds voor ondernemers in onder meer de maakindustrie. Maar ook omdat ons speerpunt, de adviescommissie van ondernemers ‘als katalysator’ voor bedrijvigheid, goed blijkt te werken. ▶▶ Matchmaking is voor onze doelgroep een waardevol onderdeel van onze dienstverlening. Door ons grote netwerk bij ondernemers én onze integrale werkwijze (met Foreign Investments en Capital) hebben we veel matches kunnen maken, waar aantoonbaar nieuwe business uit voortgevloeid is. ▶▶ Met de Zuid-Hollandse Aero and Space industrie hebben we de regionale Aero Space Agenda ontwikkeld, met daarin onder meer 10 concrete innovatieprojecten. ▶▶ Het project CardioMRI in het Hagaziekenhuis gaat ervoor zorgen dat artsen meteen feedback krijgen op de effectiviteit van hun ingreep, door MRI-technologie te optimaliseren om in te zetten bij ingrepen aan het hart. InnovationQuarter was de aanjager van het consortium dat verder nog bestond uit medtech-bedrijven en zorgverzekeraars; ▶▶ Met het consortium Vers+ (op het snijvlak van Horticulture en Life Sciences & Health) zijn we met een cluster van innovatieve tuinbouwondernemers nieuwe business aan het realiseren. Binnen het brede domein Cleantech werken we aan projecten op gebied van Zero Emissie Openbaar Vervoer, Smart Multi Commodity Grid, Virtual Power Plant en het innovatieprogramma van de Dutch Windwheel. Waar mogelijk verbinden we deze projecten aan regionale agenda’s (zoals RNE-roadmap) en proeflocaties (zoals onder meer The Green Village); ▶▶ Het door ons aangejaagde Interreg project 3D FPP (gericht op het ontwikkelen van een geoptimaliseerd en geintegreerd nabewerkingssysteem voor metaal 3D printen) is gehonoreerd. Bij dit project zijn vijf leadpartners uit Zuid-Holland betrokken en twee uit het Verenigd Koninkrijk. Tevens zijn meer dan 20 observerpartners uit diverse landen aangesloten; ▶▶ InnovationQuarter heeft in 2016 de provincie Zuid-Holland ondersteund in de uitvoering van de MKB Innovatieregeling Topsectoren (MIT) Zuid-Holland. Voor de innovatieadviesen de haalbaarheidsonderzoeken regeling hebben we de adviezen gegeven; de MIT R&D Samenwerkingsprojecten hebben we deels mede ontwikkeld.
2.2 Prestaties
Business Development de volgende prestaties
Het verkennen van nieuwe business mogelijkheden
geleverd:
én het realiseren ervan, staat centraal in de activiteiten van Business Development. Daarbij
1. Het aanjagen van 40 business cases en
focussen we op zowel de business van vandaag
innovatieprojecten
als de kansen van morgen. In 2017 worden vanuit
Het onderscheid tussen business cases en
13
innovatieprojecten wordt uitsluitend bepaald
die ondernemers in onze dienstverlening
door de herkomst van de financiering. Voor
waarderen. Vanuit het grote netwerk
innovatieprojecten geldt dat de financiering zowel
van InnovationQuarter én haar integrale
uit publieke als private middelen kan komen.
werkwijze (inclusief Foreign Investments en
Een business case voor een consortium wordt
Capital), zijn we vaak en snel in staat om deze
uitsluitend met private middelen gefinancierd.
ondernemers verder te helpen. Matchmaking is daarbij een niet te onderschatten activiteit,
2. Het realiseren van € 17,5 miljoen aan
die al regelmatig tot nieuwe business voor de
gemeten uitgelokte private en publieke
betreffende ondernemer heeft geleid. Vanwege
investeringen
de focus op samenwerkingsverbanden zal het
Uitgelokte private en publieke investeringen
zwaartepunt niet op individuele matchmaking
staan centraal in deze outputindicator. Belangrijk
liggen, maar zullen we wel actief blijven
daarbij is dat deze investeringen gemeten worden,
monitoren hoeveel succesvolle matches er
onder meer op een door bedrijven onderschreven
gemaakt zijn. In 2016 zijn tientallen matches
business case dan wel een subsidiebeschikking.
gemaakt, waarvan een deel ook geleid heeft tot
In het projectplan dat de basis is voor de business
nieuwe business.
case of het innovatieproject worden de beoogde en gerealiseerde investeringen opgenomen als
▶▶ Bijdragen aan strategische
ook de gekapitaliseerde uren. InnovationQuarter
(beleids-) agenda’s
stapt in de vroege fase van projectontwikkeling in;
Hoewel de focus ligt op business development,
de verwachting is dat succesvolle projecten een
leveren we waar nodig ook input voor
multiplier op de initiële uitgelokte investering gaan
strategische agenda’s, zoals in 2016 bijvoorbeeld
realiseren.
voor de Roadmap Next Economy.
Hiernaast zullen 30 verkenningen uitgevoerd
▶▶ Business Development ter versterking van
worden op de maatschappelijke thema’s
Foreign Investments en Capital
zoals opgenomen in de meerjarenstrategie.
Naast het leggen van relaties ten behoeve
Verkennen van nieuwe innovatiethema’s speelt
van de eigen projecten, zal vanuit Business
een belangrijke rol in de ontwikkeling van het
Development ook actief worden bijgedragen
projectportfolio voor 2017 en verder.
aan het Investor Relations programma van Foreign Investments, dat tot doel heeft om
Naast de hierboven genoemde afrekenbare
in Zuid-Holland gevestigde buitenlandse
targets levert Business Development de volgende
bedrijven actief te volgen op mogelijkheden
prestaties in 2016:
voor onder meer uitbreidingsinvesteringen.
▶▶ Realisatie van individuele matchmaking
Ook ten behoeve van de kerntaak Capital
tussen ondernemers onderling en tussen
zal vanuit Business Development capaciteit
ondernemers en kennisinstellingen
worden ingezet. Uit ons netwerk komen
Het zwaartepunt van Business Development
leads voor Capital inclusief het nieuwe fonds
ligt op het realiseren van nieuwe business
UNIIQ; verder hebben onze participaties baat
voor en met ondernemers en daarbinnen op
bij introductie in het netwerk van klanten en
het smeden van samenwerkingsverbanden.
samenwerkingspartners.
Daarnaast is matchmaking een van de aspecten
▶▶ De samenwerking met de netwerkorganisaties
Business Development zet in 2017 ca. 15 fte in, waarvan een deel van de kosten wordt gedragen
(zoals Medical Delta, Clean Tech Delta, The
door externe programma- en projectfinanciering.
Hague Security Delta, Maritime Delta en
Daarbij heeft het Business Development team
Holland Instrumentation) wordt in 2017
in 2017 een aanjaagbudget van € 175.000. Dit
doorgezet, zowel op het gebied van signaleren
budget wordt benut voor projectontwikkeling, het
als ook het verkennen van de thema’s van de
inzetten van specifieke externe expertise en voor
nabije en iets verder weg liggende toekomst. ▶▶ Activiteiten die in dit kader ondernomen
het organiseren van bijeenkomsten.
worden, zijn onder meer gezamenlijke
2.3 Activiteiten
bijeenkomsten die ingaan op technologische
Om de genoemde resultaten te bereiken, pakt
ontwikkelingen én businesskansen. Daarnaast
Business Development in 2017 de volgende
blijven we inzetten op eigen bijeenkomsten,
activiteiten op, gekoppeld aan de fases signaleren –
onder meer via ontwikkelbijeenkomsten waarin
verkennen – aanjagen – realiseren:
het thema Dare2Cross centraal staat.
A. Het signaleren van nieuwe innovatieve ontwikkelingen en businesskansen kennisinstellingen, zowel nationaal als
B. Het verkennen van de economische potentie van het thema en het onderzoeken van de haalbaarheid om een cluster/ samenwerkingsverband te ontwikkelen
internationaal, als ook uit eigen kennis en
Belangrijke elementen in de verkenningsfase van
ervaring komen vrijwel dagelijks signalen over
een thema zijn:
nieuwe innovatieve ontwikkelingen. Waar die
▶▶ Sluit de ontwikkeling aan bij een
▶▶ Uit het netwerk van ondernemers en
signalen raken aan een (potentiële) sterkte van de provincie Zuid-Holland en de daar gevestigde
innovatiespeerpunt van Zuid-Holland? ▶▶ Heeft Zuid-Holland een positie om het thema te
bedrijven en kennisinstellingen, zullen die signalen actief verder worden verkend.
kunnen ontwikkelen en op te kunnen schalen? ▶▶ Zijn er in Zuid-Holland bedrijven en ook
Signaleren
Verkennen
Aanjagen
Realiseren
• Op zoek naar
• Uitwerken business cases
• Bedrijven inspireren en
• Bedrijven en kennisinstel-
innovatieontwikelingen
meenemen in potentie
lingen verbinden om inno-
• Borgen financiëring
binnen en tussen sectoren
(technologische)
vaties te laten ontstaan
• Realiseren dat trekker
ontwikkelingen
• Consortiumvorming resul-
uit bedrijfsleven het
• In kaart brengen potentiële behoeften markt
• Verkennen economische potentie thema’s • Verkennen draagvlak en doorzettingsmacht ondernemers • Organiseren speelveld om gezamelijk innovaties te ontwikkelen
Figuur 1: Funnel Business Development.
terend in een projectplan • Smeden en formaliserensamenwerkingsverbanden • Ondersteunen bij invullen financiëringsmogelijkheden (privaat en/of publiek)
consortium verder leidt naar daadwerkelijke realisatie van de nieuwe business
15
kennisinstellingen die open staan voor het verder aanjagen van het thema in een samenwerkingsverband? ▶▶ Is er financiële ruimte bij ondernemers (en
C. Het aanjagen van samenwerkingsverbanden gericht op nieuwe business ▶▶ Op basis van een go in de verkenningsfase
eventueel overheden) om te kunnen investeren
wordt een aanjaagproject gestart, met als
in het thema?
belangrijkste resultaat het vormen van een
▶▶ Is er een perspectief op het creëren van (hoogwaardige) arbeidsplaatsen en additionele investeringen in de economie van Zuid-Holland? ▶▶ Het resultaat van een verkenning is een beknopt
consortium van ondernemers, waar nodig aangevuld met kennisinstellingen, die gezamenlijk een businesspropositie uitwerken. ▶▶ In het werk van InnovationQuarter is het leggen
document met daarin de antwoorden op
en onderhouden van relaties een cruciale
bovenstaande vragen, inclusief een
voorwaarde voor succes. Zonder relatie geen
go/no-go- besluit om al dan niet een business
vertrouwen, zonder vertrouwen geen inzicht
case te gaan ontwikkelen. In totaal zullen
in wat de ondernemer écht nodig heeft,
minstens 30 verkenningen worden uitgevoerd,
zonder inzicht geen toegevoegde waarde van
waarbij we zorgen voor een spreiding over
InnovationQuarter. De belangrijkste rol van
de speerpuntsectoren én een vrije ruimte om
een business developer in de aanjaagfase is
de speerpuntsectoren voor de toekomst te
het ontwikkelen van hechte relaties tussen
verkennen.
de beoogde partners in het consortium, het aansturen op de ontwikkeling van
Box 2: Samenwerking met gemeenten ▶▶ Veel van onze resultaten bereiken we in nauwe samenwerking met gemeenten. Het gaat dan bijvoorbeeld om het in samenwerking met gemeentelijke accountmanagers afleggen of voorbereiden van bezoeken aan buitenlandse ondernemingen die in hun gemeente zijn gevestigd. Ook het aantrekken van een buitenlands bedrijf gebeurt vaak in samenwerking met gemeenten: de inzet kan dan variëren van de ontvangst door een wethouder of bezoek van een wethouder aan het betreffende bedrijf tot de betrokkenheid bij fact finding trips (de rondleiding en introductie in de regio van buitenlandse bedrijven die mogelijk geïnteresseerd zijn in vestiging in Zuid-Holland). Ook op het vlak van Business Development werken we veel samen. Zo is de totstandkoming van de fieldlabs en de fieldlabstructuur een resultaat van nauwe samenwerking met onder andere de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag (en de 23 achterliggende gemeenten) en de provincie Zuid-Holland. ▶▶ Daar waar gemeenten een specifieke sectorale focus hebben, er fysieke hotspots of clusterorganisaties actief zijn, is de samenwerking als vanzelf zeer intensief en vindt die over de volle breedte van onze kerntaken plaats. Voorbeelden zijn onze samenwerking met Den Haag rondom The Hague Security Delta, met Leiden rondom Leiden BioScience Park, met de Drechtsteden en Deal! rondom Maritime Delta, met Rotterdam rondom RDM en CIC/Venture Café.
mogelijkheden van financiering (zowel
D. Het realiseren van nieuwe business door samenwerkingsverbanden
via eigen investeringen van ondernemers,
In de realisatiefase gaan ondernemers nieuwe
subsidies als overige bronnen). Het is een
business realiseren. Er ligt dan een businessplan
vanzelfsprekendheid dat we, wanneer de
inclusief begroting en financiële dekking en
inhoud van een project daar om vraagt,
afspraken over het (te ontwikkelen) intellectuele
ook ondernemers uit andere regio’s bij onze
eigendom. Verder is er een ondernemer die namens
consortia betrekken. Dit doen we in nauw
het consortium de kar gaat trekken. In de praktijk
overleg met de collega ROM’s.
zien we dat onze rol nog een stukje door kan lopen
een projectplan, het verkennen van de
▶▶ Vanuit het consortium zal altijd een ondernemer
in deze fase. We blijven hier uiteraard scherp;
trekker moeten zijn, om later in de realisatiefase
te ver doorschieten in de realisatiefase brengt
ook het stokje over te kunnen pakken van
ons in ongewenste concurrentie met de private
InnovationQuarter. Onze aanjaagrol vertaalt
sector. Daarnaast moet een sterk consortium van
zich in scherpte op zowel het in ontwikkeling
ondernemers niet afhankelijk (willen) zijn van
zijnde projectplan als op de bijdrage van
InnovationQuarter. Onze rol in deze fase is dan
individuele leden in het consortium. Juist in deze
ook die van onafhankelijke buitenboordmotor die
fase is de rol van een onafhankelijke partij, die
indien nodig via een aantal gerichte interventies
geen ander belang heeft dan het versterken van
het consortium verder op weg helpt.
de Zuid-Hollandse economie, cruciaal. De focus blijft vanuit Business Development op
“Bij een bijeenkomst van InnovationQuarter over het thema energieopslag ben ik in contact gebracht met het TNO/ECN consortium Voltachem. We zijn nu deelnemer van de community en kartrekker van een te initiëren project m.b.t. waterstofproductie op zee uit windenergie. Tevens werken we binnen het Voltachem consortium aan een tweede projectvoorstel in het kader van Power-to-Chemicals.”
bovenstaande activiteiten (a t/m d) liggen. Zoals
Sander Ten Hoopen, directeur Hydro Energy
Zuid-Holland uitgevoerd. In 2016 hebben we
aangegeven pakken we ook extra activiteiten op. Hierbij maken we onderscheid tussen activiteiten die we vanuit de bestaande capaciteit oppakken (kleinschalige activiteiten die vrij eenvoudig in de marge van bestaande activiteiten en bestaande capaciteit kunnen worden opgepakt) en activiteiten die vanwege hun karakter – additioneel op kerntaken - en omvang in een aanvullende opdracht moeten worden vormgegeven. Hiertoe voeren we soms overigens eerst een kleinschalige pilot uit. In 2016 hebben we als additionele activiteit de advisering in het kader van de MKB Innovatieregeling voor de Topsectoren (MIT) ca. 90 projecten beoordeeld, verdeeld over de verschillende topsectoren. Vanuit de doelstelling om goed zicht te hebben op de innovatieprojecten in Zuid-Holland, zullen we met de provincie ZuidHolland verkennen op welke wijze we in 2017
17
invulling geven aan deze additionele opdracht.
wederom het programmamanagement van
Verder werken we mee aan programma’s die
Maritime Delta uit, dat tot eind 2018 loopt. Het
door of samen met anderen worden uitgevoerd.
programmamanagement is additioneel op onze
Zo wordt ook in 2017 capaciteit ingezet voor
kerntaken, business developmenttrajecten
het vervolg op het Valorisatieprogramma
die onder de vlag van Maritime Delta worden
Deltatechnologie en Water. Verder voeren we
uitgevoerd behoren tot onze kernactiviteiten.
Box 3: Business Development / Observaties in 2016 ▶▶ Grote kansen in de regio liggen op het versterken van cross-sectorale samenwerking. Veel koploperbedrijven zien dit ook in en zoeken ons hier actief voor op. Tegelijkertijd is de organisatiekracht, zowel regionaal als ook nationaal (topsectorenbeleid), vooral intra-sectoraal georganiseerd. Met Dare2Cross als concept willen we antwoord geven op de behoefte aan cross-sectoraal innoveren. ▶▶ In 2016 is via pilots ervaring opgedaan met internationalisering van innovatieketens, omdat markten en innovatieve hotspots vaak ook buiten Nederland liggen. Met de programmamanager Internationalisering kiezen we gericht een aantal focusthema’s en – regio’s. We werken daarin op onder meer het thema Life Sciences & Health samen met de andere ROM’s. ▶▶ Focus en massa zijn belangrijke uitgangspunten voor InnovationQuarter en de verschillende cluster- en deltaorganisaties. Daarom ook zijn we voorstander van een aantal sterke partners om ons heen. Een mooi voorbeeld in 2016 is de verdergaande samenwerking tussen Clean Tech Delta en InnovationQuarter op de thema’s Biobased en Circulaire economie. ▶▶ Met de financiering (via EFRO en met eigen middelen) van verschillende fieldlabs en in 2016 gerealiseerde capaciteit voor kwartiermakers hebben onder meer de provincie ZuidHolland, de MRDH en de Drechtsteden een belangrijke impuls gegeven. Zaak is nu om de fieldlabinfrastructuur in samenhang verder door te ontwikkelen. InnovationQuarter werkt hierin samen met provincie Zuid-Holland, MRDH en TNO. ▶▶ Ons relatienetwerk met ondernemers is goed ontwikkeld en daarom zijn we goed in staat om ondernemers te mobiliseren. In toenemende mate doen ook andere organisaties een beroep op ons netwerk. We moeten ervoor waken dat dat een te groot beslag op capaciteit gaat leggen, door met partners goede afspraken te maken over agendering. ▶▶ Veel innovatieve MKB’ers hebben behoefte aan specifieke ondersteuning bij toeleiding naar Europese subsidies (o.a. Horizon2020, Interreg). Dit is nu echt een lacune in de regio waardoor ondernemers in onze regio veel kansen en middelen mislopen. Ter illustratie: enkele ondernemers hebben via het SME-instrument van Horizon2020 gezamenlijk meer subsidie binnengehaald dan het bedrag van de eerste EFRO-call (€ 5 mln.).
3. Foreign Investments 3.1 Opdracht
Verder werken we nauw samen met de
Directe buitenlandse investeringen dragen bij
Nederlandse innovatieattachés in het buitenland,
aan de economie, technologische innovatie
met het ambassadenetwerk in Nederland en
en ontwikkeling van een regio en een land.
in het buitenland, en met specifieke regio’s die
Buitenlandse bedrijven genereren economische
interessant zijn voor Zuid-Hollandse sectoren.
groei, directe en indirecte werkgelegenheid,
Voorbeelden van zulke regio’s zijn Zuid-Duitsland,
versterken de innovatiekracht en geven
Catalonië, Ottawa, Greater Washington DC en
aansluiting op internationale netwerken en
diverse regio’s in China.
bedrijvigheid. Vanuit de opdracht en missie van InnovationQuarter is het aantrekken, behouden
Ook een goede samenwerking met de regionale
en uitbreiden van buitenlandse ondernemingen
acquisitiepartners West-Holland Foreign
en investeringen specifiek van belang voor het
Investment Agency (WFIA) en Rotterdam Partners
versterken van de regionale economie.
(met wie eind 2014 een acquisitieconvenant
De hoofdopdracht van Foreign Investments
is getekend) is van belang. Wij zullen in 2017
is dan ook het promoten van de economische
actief inzetten op de verdere verbetering
mogelijkheden van de regio in het buitenland en
en stroomlijning van deze samenwerking.
het aantrekken en behouden van innovatieve
Verder is de wisselwerking met gemeenten
bedrijven en investeringen naar en in de regio. Met
en kennisinstellingen, om geïnteresseerde
name (maar niet uitsluitend) die bedrijven, die:
buitenlandse bedrijven gemakkelijk "te laten
▶▶ Leiden tot een toename in werkgelegenheid;
landen", zeer nauw.
en/of ▶▶ Leiden tot een toename in private (R&D) investeringen; ▶▶ Sector/clusterversterkend zijn. Binnenlandse reallocatie is geen doel van InnovationQuarter, maar als bedrijven ons daar expliciet om vragen, leveren wij assistentie bij vestiging in de regio. Voor het succesvol vervullen van deze opdracht, is interne samenwerking met de teams Business Development en Capital cruciaal. We hebben daarnaast een intensieve samenwerking met de Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA) en zijn lid van het Invest-in-Holland netwerk.
“By establishing a hub in such a vibrant and growing biotech cluster like Leiden Bio Science Park, we will be able to interact more efficiently with partners,” said Judy Ashworth, MD, Head of Grünenthal’s IMU – Leiden Hub. “This hub will build networks regionally as well as internationally, connecting to Oxford and Cambridge in the UK and other European areas of relevance.”
19
Box 4: Foreign Investments / Terugblik 2016
▶▶ De leadsportfolio van Foreign Investments was in 2016 goed gevuld en kende een goede doorloop en nieuwe aanvullingen. Eind derde kwartaal zijn reeds 24 investeringscases voltooid, met een totaal investeringsvolume van ruim € 65 mln. en de creatie van meer dan 330 nieuwe arbeidsplaatsen in de komende drie jaar. ▶▶ In 2016 is het aantal zogenaamde Fact Finding Trips (FFT’s) significant gestegen. Een FFT is een “verkennend bezoek” van een in de regio geïnteresseerd buitenlands bedrijf, georganiseerd door het Foreign Investments team van InnovationQuarter. Eind derde kwartaal 2016 hebben bijna 60 van dergelijke bezoeken plaatsgevonden. ▶▶ In 2016 is ons Investor Relations programma voorgezet. Naast het feit dat gesprekken met reeds gevestigde buitenlandse ondernemingen relevant zijn als informatiebron over het vestigingsklimaat zijn zij een belangrijke bron van nieuwe leads. De bezoeken hebben in 2016 (tot half september) geleid tot vier lopende projecten en drie concrete leads naar projecten in de toekomst. ▶▶ In 2016 hebben we onze marketingcampagne “10 x 10 reasons to invest in West Holland” gelanceerd tijdens ons eerste grote current investors event – de Captains’ Conference -, dat we op 10 oktober hebben georganiseerd samen met ICP (International Community Platform). Met “10 x 10 reasons to invest” hebben we voor alle regionale speerpuntsectoren de juiste facts & figures om nog meer buitenlandse bedrijven naar onze regio te verleiden. ▶▶ Dit afgelopen jaar hebben we wederom regelmatig actief deelgenomen aan buitenlandse missies en acquisitiereizen en/of deze mede-georganiseerd. Een hoogtepunt was de missie van de Provincie Zuid-Holland naar China in september, onder leiding van de Commissaris van de Koning. Wij hebben actief deelgenomen aan deze missie en hebben diverse programmaonderdelen voor de delegatie georganiseerd. ▶▶ Ook hebben we dit jaar diverse inkomende delegaties ontvangen en daarom heen seminars en activiteiten georganiseerd. Zoals de China Holland Innovation Day voor een Chinese delegatie die voor het Startup Fest Europe naar Nederland was gekomen. En het Invest in Holland seminar voor een grote Indiase delegatie rondom het thema Cybersecurity. ▶▶ Tenslotte hebben we in 2016 het Foreign Investments team versterkt met een Senior Accountmanager Smart Industry. De vele ontwikkelingen in onze regio – zoals de oprichting en groei van RoboValley – maken het opportuun om hier een medewerker specifiek op in te zetten.
3.2 Prestaties
1. Succesvolle afronding van 30
Om de hoofdopdracht te verwezenlijken worden
investeringscases met een totale
door Foreign Investments in 2017 de volgende
investeringsomvang van € 90 mln.
prestaties geleverd:
Een investeringscase is succesvol afgerond wanneer een (buitenlandse) onderneming of kennisinstelling zich daadwerkelijk in de regio
vestigt dan wel uitbreidt en daarbij actief is
▶▶ Technology matchmaking. Het gaat hierbij
geassisteerd door InnovationQuarter. Het
om het koppelen van buitenlandse bedrijven
desbetreffende bedrijf bevestigt dit door het
(nieuw of bestaand) aan een kennisinstelling of
invullen en tekenen van een zogenaamde
innovatieconsortium in Zuid-Holland waardoor
confirmation letter.
nieuwe samenwerkingen ontstaan. Dit betreft geen kerntaak van InnovationQuarter, maar
2. Realisatie van 300 nieuwe arbeidsplaatsen
buitenlandse bedrijven doen hiertoe vaak een
Het gaat hierbij om het totale aantal additionele
beroep op ons en we zijn goed gepositioneerd
directe arbeidsplaatsen, dat volgens de
om de gevraagde ondersteuning te leveren.
onderneming binnen maximaal drie jaar na het
De genoemde samenwerking kan gaan om
moment van vestiging is gerealiseerd.
het afnemen van stagiairs, het financieren van onderzoeken of complete R&D centers.
3. Afleggen van 100 bezoeken in het kader van
Hiermee wordt voor het bedrijf een innovatie-en
het Investor Relations Programma
kenniselement toegevoegd aan de bestaande
Dit betreft het bezoeken van reeds in de regio
operatie of wordt dit onderdeel versterkt.
gevestigde buitenlandse bedrijven en bijbehorende
Alhoewel we in eerste instantie geen
follow-up met betrekking tot uitbreiding en/
prestatie indicator koppelen aan technology
of verhuizing en het vastleggen van feedback
matchmaking, houden we wel bij wanneer
over het regionale vestigingsklimaat. Via zowel
dergelijke projecten succesvol worden afgerond
de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag als de
en welke investering daarmee is gemoeid
provincie is additioneel budget verkregen om deze
(via een contract, MOU of een bevestiging
belangrijke taak te intensiveren.
van een instelling met wie het bedrijf gaat samenwerken). Omdat dit bedrijfsgevoelige
Naast genoemde afrekenbare targets levert
informatie kan zijn, zal dit echter niet in alle
Foreign Investments de volgende prestaties in 2017:
gevallen te achterhalen zijn.
▶▶ Verhogen van de bekendheid en vindbaarheid van onze regio in het buitenland, door het
Het Foreign Investment team heeft gemiddeld
maximaal uitrollen en benutten van de “10x10
een bezetting van 11 FTE en een budget van
Reasons to Invest” campagne voor de sterke
€ 225.000. Dit budget wordt benut voor
(sub)sectoren in Zuid-Holland. Deze campagne
marketing (regiobranding, promotiematerialen,
is in 2016 ontwikkeld en gelanceerd. In 2017
marktonderzoek) en acquisitieactiviteiten
zal vooral de inzet van deze campagne via
(internationale acquisitiereizen en beurzen,
onlinekanalen de aandacht krijgen, naast
organiseren netwerkbijeenkomsten, ontwikkelen
natuurlijk het “traditioneel” verspreiden van de
marketingmaterialen, inkoop lead generation en
geprinte materialen naar alle buitenlandposten,
representatiekosten).
met wie we actief samenwerken. Tevens zal begin 2017 een Engelstalige website gelanceerd worden, waarop de kansen van de regio voor de buitenlandse doelgroep te vinden zullen zijn. Op termijn is het de bedoeling dat hier ook een Chinese versie van beschikbaar komt.
21
“The Netherlands is the logistics hotspot of Europe, and The Hague is an international city located in the middle of it. We’re equidistant from Amsterdam’s Schiphol Airport and the Rotterdam The Hague airport, and very close to many potential clients in the Randstad. Our new Benelux office is walkable from public transport and also close to the highway, so our customers can easily visit us and our eVans can quickly deploy. This is the perfect setup for our company.” Manolo de la Fuente, Benelux Regional Manager at Voltia
door de integrale benadering vanuit de drie kerntaken de hiervoor benodigde kennis en netwerken heel gericht kunnen worden ontsloten. Uiteraard is samenwerking met onze regionale netwerkpartners eveneens van groot belang. In 2016 is er vooral binnen de sectoren Life Sciences & Health, Medical Technology en Safety & Security strategisch geacquireerd. In 2017 zal deze vorm meer aandacht moeten krijgen, ook binnen de andere sectoren. ▶▶ Strategische acquisitie vraagt om goede analyses van zowel de regionale sectoren als van de ontwikkelingen bij interessante buitenlandse bedrijven (wat zijn hun strategische plannen, wanneer staan investeringsbeslissingen op de rol etcetera) en om goede voorbereiding met en afstemming binnen het netwerk (welke bedrijven zijn van toegevoegde waarde voor de regio, wie heeft welke connecties et cetera); dit
3.3 Activiteiten Om de genoemde resultaten te bereiken pakt Foreign Investments in 2017 de volgende
zijn tijdsintensieve, arbeidsintensieve en vaak lange termijn trajecten. ▶▶ Proactieve acquisitie is het sectorbreed
activiteiten op, welke zijn ingedeeld in een viertal
benaderen van buitenlandse bedrijven met
strategische lijnen.
een acquisitiedoelstelling. In het kader van proactieve (en overigens ook strategische)
A. Goede balans ontwikkelen tussen het
acquisitie nemen we selectief deel aan relevante
inzetten van strategische, proactieve en
missies, (vaak sectorspecifieke) internationale
reactieve acquisitie
events, roadshows en beurzen en onderhouden
▶▶ De acquisitieactiviteiten die door
we actief contacten met NFIA- en NOST-
InnovationQuarter ondernomen worden, zijn een combinatie van strategisch, proactief en reactief (leads opvolgen die bij InnovationQuarter aangedragen worden). ▶▶ Strategische acquisitie is het acquireren van
kantoren. Proactieve acquisitie wordt ingezet op onze speerpuntsectoren. ▶▶ Reactieve acquisitie wordt voornamelijk vormgegeven door follow-up van binnenkomende leads (direct of bijvoorbeeld
díe specifieke buitenlandse bedrijven, die een
via partnerorganisaties). InnovationQuarter
aanvulling vormen op het regionale ecosysteem.
voert reactieve acquisitie uit voor de gehele
Het gaat bij deze vorm van acquisitie dus om
regio (met uitzondering van de werkgebieden
het aantrekken van hoogwaardige buitenlandse
van WFIA en Rotterdam Partners) en voor zowel
bedrijven in Zuid-Holland, die de competenties
de gedefinieerde speerpuntsectoren als andere
van de regionale topsectoren verder uitbouwen
sectoren.
en deze sectoren als geheel versterken. We kunnen juist hier het verschil maken, omdat
B. Verscherpte (sub)-sectorale keuzes &
▶▶ In 2017 zal Foreign Investments de kansen en
nauwe samenwerking met bijbehorende
mogelijkheden van Zuid-Holland verder onder
clusterorganisaties
aandacht brengen bij het relevante netwerk en
In 2017 zullen we vanuit Foreign Investments
zal het netwerk tevens “afgetast” worden voor
met name vanuit de strategische en proactieve acquisitie nog gerichter te werk gaan. Binnen
wat betreft strategische leads. ▶▶ We zullen de contacten met het NFIA-, NBSO-
onze speerpuntsectoren signaleren we enkele
en Innovatie Attaché-netwerk, ambassades en
segmenten die veel potentie hebben voor
consulaten onderhouden en verder uitbouwen.
het aantrekken van buitenlandse bedrijven
En deze partijen doelgericht informeren aan
en investeerders. Vaak zijn dit met name de
de hand van toesturen van de sectorale value
segmenten, waarvoor een aantrekkelijke, fysieke landingsplaats en/of een actieve clusterorganisatie
propositions. ▶▶ Iedere (buitenlandse) deelname aan een missie
beschikbaar is. Hieronder enkele voorbeelden van
of beurs wordt maximaal benut, door het
dergelijke concrete combinaties:
samenwerken met de NFIA/NBSO/Ambassade/
▶▶ Smart Industry => Robotica => RoboValley
Consulaat ter plaatse en het bezoeken van
▶▶ Safety & Security => Cybersecurity => the Hague
(potentiële) leads in de regio van het event.
Security Delta ▶▶ Life Sciences & Health => Biomedisch => Leiden BioScience Park ▶▶ Cleantech => Biobased Industry => TU Delft Science Park en Havenbedrijf Rotterdam
▶▶ We zullen regionaal en lokaal inventariseren, kennismaken met en activeren van intermediairs: banken, makelaars, advocatenen accountantskantoren en overige relevante serviceproviders.
▶▶ Horticulture => diverse segmenten => Greenport Westland/Oostland; ABC Westland In 2017 zullen we verder op deze strategische lijn inzetten en in de acquisitieactiviteiten vooral ook samen optrekken met de desbetreffende landingsplaatsen- en clusterorganisaties.
C. Buitenlands-, binnenlands en regionaal netwerk intensief inzetten voor acquisitie Ons regionale, nationale en internationale netwerk heeft zeer veel acquisitiekracht in zich. Om dit goed te benutten, vraagt het van InnovationQuarter om scherp te maken welke informatie nodig is voor acquisitiedoeleinden. Van partners in het regionale netwerk vraagt het om meer bewustwording van de relevantie van eigen kennis en netwerken voor acquisitiedoeleinden en van de noodzaak deze slim te ontsluiten.
“The reason why we set up our centre in the Netherlands, is because Holland is a very innovative country full of ‘business passion’. We experience a lot of similarities between the Chinese and the Dutch. The Chinese government encourages companies to become more innovative and look for business opportunities abroad for innovation and internationalization. We are very happy with all the support provided by InnovationQuarter, WFIA and NFIA. With our vision, we are confident about making CHIC a success in The Hague!” Mr. Yuhua Wu, Founder of CHIC
23
1. NETWERKEN / REGIOMARKETING / EVENTS > LEAD GENERATI ON Regionale netwerken
Internationale netwerken
Regiomarketing
▶▶ Bedrijven
▶▶ NFIA (Invest in Holland netwerk)
▶▶ Regiobranding
▶▶ Overheden
▶▶ Innovatie Attaché netwerk
▶▶ IQ website/nieuwsbrief
▶▶ Netwerkorganisaties
▶▶ Consulaten & Ambassades
▶▶ 10 Reasons to Invest
▶▶ Service providers
▶▶ Collega IPA's wereldwijd
▶▶ Organisatie events & bezoeken
Lead Generation - Proactief voor de speerpuntsectoren en strategische accounts
Lead Generation - Reactief op zoek naar signalen/leads vanuit het netwerk
2.
Leads = Nieuwe projecten
€ PROJECT LIFE CYCLE / ACQUISITIEPRO CES
De Project Life Cycle beschrijft het proces dat bij ieder project wordt aangehouden, dit valt samen met het proces van de NFIA.
Figuur 2: Processchema Foreign Investments.
Na het eerste contact met een potentiële investeerder begint dit proces, dat in principe de volgende stappen doorloopt:
Intake 'letter'
Intake
Intake info request
Fact finding trip
Information supply
FFT
Confirmation letter
Decision
Establish company in NL
3. SERVICES / AFTERCARE / INVESTOR DEVELOPMENT Na de vestiging van bedrijven stopt de service niet. De verantwoordelijke Account Manager blijft contact houden en verleent indien nodig advies en ondersteuning. Deze 'aftercare' loopt geleidelijk over in het 'Investor Relations' programma. Dit houdt in dat ieder jaar zo'n 100 current investors worden bezocht. Hierbij wordt het vestigingsklimaat geëvalueerd, worden bottlenecks besproken en worden potentiële uitbreidings- en consolidatieprojecten gesignaleerd.
Projectondersteuning (o.a.)
Aftercare (o.a.)
Investor Development
▶▶ Selectie van vastgoed
▶▶ Introductie netwerken
▶▶ Evaluatie vestigingsklimaat
▶▶ Benchmarkinformatie
▶▶ Personeelszaken
▶▶ Signalering bottlenecks
▶▶ Immigratiezaken
▶▶ Uitbrengen persbericht
▶▶ Input vestigingsmonitor
▶▶ Openen bankrekening
▶▶ Introducties bij overheden
▶▶ Acquisitie nieuwe projecten
Bedrijven zacht laten landen, in de regio verankeren, knelpunten adresseren en groei bevorderen.
25
D. Investor Relations programma voortzetten
Activiteiten:
en maximaal benutten
▶▶ Verder in kaart brengen van de huidige
Het belang van huidige buitenlandse bedrijven en
buitenlandse investeerders in Zuid-Holland en
investeerders voor de regio is groot. Buitenlandse
op basis daarvan het aanvullen en opschonen
bedrijven zijn goed voor 23% van alle nieuwe investeringen in Nederland, en zelfs voor 30% van
van ons gedeelte van de NFIA database Achilles. ▶▶ Voeren van minimaal 100 IR-gesprekken en
de private R&D. Voor Zuid-Holland geldt dat hier
opvolging door IR- en accountmanagers, i.s.m.
ca. 2200 buitenlandse bedrijven zijn gevestigd,
Business developers, NFIA, gemeentelijke
waarvan naar schatting zo’n 1750 binnen de
accountmanagers en lokale partners zoals
Metropoolregio.
DEAL! en Delft Technology Partners. De keuze
Het Investor Relations (IR) programma zorgt bij
van de te bezoeken bedrijven zal plaatsvinden
collega-ROM’s en acquisitieorganisaties gemiddeld
op basis van actualiteit (b.v. we weten al dat er
voor ruim 20% van de succesvol afgeronde
iets speelt) en potentie (de grotere accounts in
investeringscases en in het algemeen verlopen deze
onze regio).
projecten sneller dan nieuwe projecten. Het betreft
▶▶ Feedback en trends vastleggen in
dan vooral uitbreiding van huidige activiteiten
jaarrapportage “Vestigingsklimaat Zuid-Holland”
of verhuizing naar een nieuwe (en grotere)
met daarin signalen rondom de kwalitatieve
vestiging, waar bijvoorbeeld een R&D-centrum
kant (Quality of Life, het verblijfsklimaat
aan toegevoegd is. Relatiebeheer van deze current
voor internationaal personeel (huisvesting,
investors is dan ook belangrijk voor de regio. Het
onderwijs, expatcenters, veiligheid, etc.) en
IR-programma is een expliciet onderdeel van de
rondom de kwantitatieve kant (infra - wegen,
opdracht van het ministerie van Economische
OV, glasvezel -, ruimtelijke vraagstukken,
Zaken aan de ROM’s. Daarnaast worden onze
ontwikkeling businessparken, aansluiting
IR-activiteiten medegefinancierd door de MRDH en
onderwijs, fiscale zaken etcetera).
de provincie Zuid-Holland.
Box 5: Foreign Investments / Observaties in 2016 ▶▶ InnovationQuarter leadsource van gelande projecten. In 2016 is het aandeel van de gelande projecten, geïnitieerd door InnovationQuarter, sterk gestegen. In 2015 bedroeg dit ongeveer een derde deel; in 2016 bedraagt het meer dan de helft. Dit betekent dat onze eigen acquisitiekracht significant is toegenomen. ▶▶ Landen van herkomst 2016. In 2016 komt wederom het merendeel van onze actieve projecten uit Noord-Amerika (39%), gevolgd door China (12%), Zuid-Korea (10%), India (9%), Israël (7%), Europa (5%) en UK/Ierland (4%). Met name onze actieve inzet op India en Israël hebben we dit jaar geïntensiveerd. De projecten vanuit Zuid-Korea zijn vooral reactief van aard. ▶▶ Toename Fact Finding Trips (FFT’s). Het gegeven dat we per eind september reeds 57 FFT’s voor buitenlandse bedrijven met daadwerkelijke interesse in de regio hebben georganiseerd, geeft aan dat we een kwalitatief hoogwaardige leadsportefeuille hebben. De verwachtingen
voor 2017 zijn daarom positief. ▶▶ Brexit. Op 23 juni 2016 werd een door het Britse parlement georganiseerd raadgevend referendum gehouden over het EU-lidmaatschap van het Verenigd Koninkrijk. Een kleine meerderheid van 51,9% koos voor uittreden, waardoor de Brexit in gang is gezet. Dat dit op korte en lange termijn van invloed zal zijn op de Nederlandse economie en met name FDI vanuit of via UK is een feit. Wat de exacte implicaties zullen zijn, zijn op dit moment echter bijzonder lastig in te schatten. ▶▶ Naar aanleiding van de Brexit hebben we een aantal acties ondernomen. Allereerst hebben we een analyse gemaakt van de projecten die we de afgelopen jaren aan het VK verloren hebben. We beraden ons per project op een strategie om opnieuw in gesprek te gaan, in nauwe samenwerking met de NFIA. Daarnaast hebben we de Britse bedrijven in onze regio geïdentificeerd. Deze hebben we beoordeeld op basis van strategische relevantie, grootte en het soort operatie dat ze in Zuid-Holland hebben en op basis van voor ons relevante sectoren. Naar aanleiding van deze analyse hebben we 38 “Brexit- targets” geïdentificeerd. Het is ons doel om eind 2016 met al deze bedrijven in contact te zijn gekomen. De bedrijven uit het VK zijn leidend in Europa en sterk afhankelijk van Europa als afzetmarkt. Het is nog te vroeg om conclusies te trekken; de Brexit maakt wel dat Nederland voor deze bedrijven een logische volgende stap zou kunnen zijn, ingegeven door wetgeving en omdat ze sterk afhankelijk zijn van het aantrekken van internationaal talent. ▶▶ Inzet Softlanding programma’s. Een nieuw instrument, dat we in 2016 hebben ingezet, is het wederzijdse Softlanding programma tussen twee regio’s. Een concrete vorm van hub-to-hub samenwerking. Een dergelijk programma biedt bedrijven uit beide regio’s de mogelijkheid om laagdrempelig en tegen weinig kosten de zakelijke kansen in de andere regio te ontdekken. Begin dit jaar heeft een dergelijk soft landing programma tussen Den Haag en Ottawa op het gebied van cybersecurity plaatsgevonden. Momenteel wordt een soft landing tussen Medical Delta en Silicon Valley op het gebied van Life Sciences opgezet. En er zijn afspraken tussen Den Haag en Maryland en Virginia hierover in de maak. De eerste bevindingen – op basis van deelnemende bedrijven - van een dergelijk programma zijn positief. Hoeveel bedrijven er uiteindelijk door een soft landing in de regio zullen blijven, moet komend jaar blijken. Onder het thema internationalisering zullen we verkennen hoe we de bestaande samenwerkingen met andere regio’s kunnen verbreden en/of verdiepen en mogelijke nieuwe samenwerkingen verkennen.
27
4. Capital 4.1 Opdracht
▶▶ Onderscheidt zich als een actieve en betrokken
De doelstelling van Capital is om als een proactieve
investeerder voor een onbepaalde tijd en met
en betrokken investeerder de toegang tot
flexibele financieringsstructuren.
kapitaal voor innovatieve MKB-bedrijven en snelle
▶▶ Is een fonds met een lange termijn en
groeiers in Zuid-Holland te vergroten. Om de
revolverend karakter waarbij het rendement
financieringen voor deze bedrijven te realiseren
wordt geherinvesteerd in Zuid Hollandse
werkt InnovationQuarter samen met vele partners
innovatieve bedrijven.
binnen en buiten de regio. Door een groot netwerk met private investeerders zorgen we dat ook meer
UNIIQ:
privaat kapitaal zijn weg vindt naar onze regio
▶▶ Is het medio 2016 opgerichte proof-of-concept
en samen zorgen we voor een grotere financiële
fonds. Dit fonds, ter grootte van €22 miljoen, is
draagkracht om de innovatieve bedrijven in de
een gezamenlijk initiatief van Erasmus MC, TU
regio te financieren.
Delft, Universiteit Leiden en InnovationQuarter, mede mogelijk gemaakt door het Europees
IQ Fonds:
Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO),
▶▶ Is een publieke, professionele investeerder, met
de provincie Zuid-Holland en de gemeenten
een ervaren team van investeringsprofessionals
Rotterdam, Den Haag en Leiden. UNIIQ
waarin alle disciplines van ondernemings–
investeert risicokapitaal in academische spin-
financiering vertegenwoordigd zijn.
offs, startups en bestaand MKB met disruptieve
▶▶ Is een investeerder in vroege fase en
technologische innovaties. Investeringen
snelgroeiende innovatieve ondernemingen
vinden plaats in de door het rijk gedefinieerde
in Zuid-Holland, zowel binnen de regionale
topsectoren en de cross-overs daartussen,
speerpuntsectoren als de landelijke topsectoren.
naast de aangewezen regionale speerpunten
▶▶ Vergroot de toegang naar en de transparantie van de kapitaalmarkt voor Zuid-Hollandse ondernemers door bedrijven te informeren en adviseren over de geschikte bedrijfsfinanciering. ▶▶ Beschikt over een groot netwerk van nationale
(Cleantech, Life Sciences & Health, Safety & Security en Horticulture). ▶▶ Heeft de ambitie om technologische innovaties sneller naar de markt te brengen en zo het innovatiepotentieel van Zuid-Holland beter
en internationale investeerders om co- en
te benutten. Investeringen worden gebruikt
vervolgfinanciering te maximaliseren. Door te
om de innovatie door te ontwikkelen en het
investeren met co-investeerders weten we de
businessconcept in de markt te valideren.
reikwijdte van ons fonds te verveelvoudigen
De investering van UNIIQ heeft als doel
(hefboom).
om bedrijven door de eerste risicovolle
▶▶ Is een partner voor ondernemers door middel
fase heen te helpen en te begeleiden naar
van financiering en actieve betrokkenheid na
vervolgfinanciering. Het UNIIQ team bestaat uit
de investering door de inzet op het gebied van
een fondsmanager, vier investment managers,
business development en internationalisatie en
een projectmedewerker.
een uitgebreid netwerk.
Box 6: Capital / Terugblik 20167 ▶▶ Het aantal investeringen vanuit het IQ Fonds is bijna verdubbeld ten opzichte van 2015 met negen nieuwe investeringen. Naar verwachting is dit aantal ultimo 2016 gestegen naar tien investeringen. Daarnaast hebben drie portfoliobedrijven vervolginvesteringen gekregen na het behalen van de overeengekomen milestones. ▶▶ Met ons huidig geinvesteerd vermogen ad ca. € 12 mln. hebben we nu 18 investeringen gerealiseerd waarvoor wij additioneel ca. € 80 mln. aan privaat kapitaal hebben aangetrokken (exclusief de co-financiering in het BioGeneration Capital Fund). Met onze huidige investeringen zijn ca. 240 arbeidsplaatsen gerealiseerd.8 ▶▶ De bedrijven waar wij in investeren zijn kansrijk maar vaak ook kwetsbaar gezien de fase waarin ze verkeren. Helaas betekent dit ook dat een aantal innovaties het uiteindelijk niet redt en failliet gaat, een voorbeeld hiervan was het faillissement dit jaar van een van onze portfolio bedrijven, Babybloom, producent van innovatieve couveuses. Op dit moment loopt er een actie tot doorstart van de organisatie. ▶▶ InnovationQuarter is in 2014 gestart met een gestort fondsvermogen van € 27,7 mln. De door de aandeelhouders geuite ambitie was om het fondsvermogen te laten doorgroeien naar € 100 mln. Met de additionele commitments voor het hoofdfonds van provincie, Rijk, Den Haag, Rotterdam, Leiden, Drechtsteden en Europese middelen (waarmee nu ca. 80 mln. euro beschikbaar is voor snelgroeiende innovatieve bedrijven in de regio) én met de realisatie van het nieuwe Proof-of-Concept fonds UNIIQ (omvang € 22 mln.) is deze ambitie in 2016 gerealiseerd. Hiermee hebben wij een van onze belangrijkste doelstellingen, namelijk het creëren van een financieringsketen van Proof-of-Concept tot groei voor de innovaties in onze regio, gerealiseerd. ▶▶ De start van UNIIQ betekent een uniek samenwerkingsfonds met de universiteiten in onze regio. Met dit investeringsfonds is € 22 mln. beschikbaar voor het financieren van de Proof-of-Concept fase van innovatieve start ups en academische spin-offs. Door UNIIQ zijn sinds de start medio 2016 drie investeringen gedaan. De verwachting is dat ultimo 2016 zes investeringen in portefeuille zitten. ▶▶ In juli hebben wij vanuit het IQ Fonds onze eerste Fund in Fund investering gedaan in het Life Sciences and Health fonds BioGeneration Capital Fund. Dit fonds is gericht op early stage investeringen in drug development en devices. Een van de redenen voor InnovationQuarter om hierin te investeren is om zo de vroege fase financiering voor medicijnontwikkeling en medical devices in Leiden, Delft en Rotterdam te vergroten. ▶▶ In juli van dit jaar hebben wij ook een intentieverklaring getekend met de Zuid-Hollandse zorgverlener Fundis en investeerder Noaber voor de oprichting van een bijzonder samenwerkingsverband FundiQare. Doel is om gezamenlijk te investeren in zorginnovaties die de kwaliteit van leven voor kwetsbare ouderen, chronisch zieken en/of mantelzorgers verbeteren.
₇ ₈
Weergegeven cijfers hebben betrekking op de eerste drie kwartalen van 2016. Gerealiseerde (direct en indirecte) arbeidsplaatsen binnen drie jaar na feitelijke investering.
29
▶▶ Samen met het Havenbedrijf Rotterdam, First Dutch en NIBC heeft InnovationQuarter plannen ontwikkeld voor het Rotterdam Port Fund. Dit fonds heeft een beoogde omvang van € 50 mln. InnovationQuarter heeft een investering toegezegd om hiermee innovaties rondom de Rotterdamse haven van financiering te voorzien. Daarnaast spant InnovationQuarter zich in om samen met de betrokken partners een seed fonds op te zetten vanuit het Port Fund om zo ook de start ups die actief zijn op het gebied van logistieke, maritieme en energie innovaties te financieren. ▶▶ Na de overweldigende belangstelling van vorige jaren hebben we de instroom van leads zowel in kwalitatieve als in kwantitatieve zin goed op peil gehouden. Daarbij is de spreiding over speerpunten en binnen de regio ook goed. ▶▶ Zeer positief is dat door een meer geïntegreerde interne samenwerking tussen de sectoren binnen InnovationQuarter het aantal leads vanuit Business Development en Foreign Investments en vice versa toenemen. En we door deze integrale samenwerking ook meer toegevoegde waarde weten te creëren voor onze portfolio-bedrijven. ▶▶ We zijn afgelopen jaar partner geweest van twee acceleratorprogramma’s in de regio, te weten World Startup Factory en PortXL. ▶▶ We hebben diverse evenementen georganiseerd om startups en investeerders direct met elkaar in contact te brengen, zoals Meet the VC samen met Yes!Delft, Acces to Capital samen met onder meer HSD en de Clean Tech Summit samen met onder andere CleanTechDelta en de Gemeente Rotterdam.
4.2 Prestaties
Daarbij dient additioneel 30 - 40% van het totaal
Om deze opdracht te verwezenlijken worden door
geïnvesteerd vermogen gereserveerd te worden
Capital in 2016 de volgende prestaties geleverd:
voor vervolginvesteringen. Hiermee is het totaal gecommitteerde en gereserveerde kapitaal
1. Realisatie van 20 investeringen
ultimo 2017 ca. € 35 mln. Dit is exclusief fonds- en
In 2017 verwacht InnovationQuarter Capital vanuit
beheerkosten.
het IQ Fonds aan 10 bedrijven risicokapitaal te verstrekken. Vanuit het nieuwe proof-of-concept
3. Realisatie van een totaal geïnvesteerd
fonds UNIIQ verwachten we in 2017 minimaal 10
vermogen, dat wil zeggen inclusief aangetrokken
financieringen te doen.
externe financiering, van € 40 tot 60 mln. Deze kpi betreft de mate van leverage die
2. Realisatie van een geïnvesteerd vermogen
InnovationQuarter weet te realiseren bij het
van € 8 – 13 mln. uitgaande van een gemiddelde
aangaan van participaties. Het bedrag is inclusief
investeringsomvang van € 0,8 mln.
de investering vanuit het IQ Fonds.
De verwachting is dat ultimo 2016 ca. € 15 mln. van het IQ Fonds gecommitteerd is. Op basis van
4. Genereren en opvolgen (onder andere door
de prognose van 10 additionele investeringen in
doorverwijzing) van minimaal 400 leads.
2017 zal ultimo 2017 ca. € 25 mln. zijn geïnvesteerd.
Het betreft hier het totaal aantal aanvragen voor
financiering vanuit het IQ Fonds. Circa 40% van de
gaat actief de markt op om in contact te komen met
beschikbare tijd besteedt de investeringsmanager
ondernemers. Veel verschillende kanalen worden
aan het aanjagen en opvolgen van leads. Hierin
gebruikt om met ondernemers in contact te komen.
zit ook de tijd die besteed wordt aan het actief doorverwijzen van aanvragen aan andere financiers. Voor UNIIQ verwachten we daarnaast in 2016 200 leads te ontvangen.
5. De gerealiseerde investeringen leiden tot 100-120 (directe en indirecte) additionele arbeidsplaatsen door de ondernemingen waarin InnovationQuarter investeert We monitoren dit aan de hand van het investeringsplan van de onderneming en afhankelijk van de fase waarin de onderneming zich bevindt. Deze arbeidsplaatsen worden binnen drie jaar na de feitelijke investering gerealiseerd. We zetten hiertoe binnen het Capital team ca. 11 FTE in; het team heeft een budget van € 100.000. Dit budget wordt benut voor onder andere due diligence onderzoekstrajecten (bijvoorbeeld inhuur juridische en financiële expertise), inzet van
“Voor het nieuwe fonds van BioGeneration Ventures is de fund in fund investering van InnovationQuarter niet alleen financieel van belang, maar juist ook vanwege de samenwerking met een regionale ontwikkelingsmaatschappij om mooie life sciences proposities uit Zuid-Holland in het vizier te krijgen en als bedrijf tot bloei te brengen. Hierbij profiteren wij graag van expertise en netwerk van InnovationQuarter.” Edward van Wezel, BioGeneration Ventures
stagiairs (bijvoorbeeld analisten in opleiding) en
2. Het beoordelen van ondernemingen en de
het co-organiseren van evenementen gericht op
business scan
financiering.
Alle leads worden zorgvuldig beoordeeld door de investment managers. In eerste aanleg wordt
4.3 Activiteiten
gecheckt of de lead binnen de vastgestelde
Om bovenstaande prestaties te kunnen leveren
criteria valt, zoals gevestigd of te vestigen in Zuid-
zet Capital, evenals in voorgaande jaren in op
Holland, actief binnen de regionale en landelijke
het sourcen van leads, investeren en verankeren
speerpuntsectoren, maatschappelijke en/of
van het fonds in de regio en het vergroten van
economische bijdrage en bewezen product-markt
de transparantie van de aanwezige financiële
validatie. Een aantal leads valt af na de eerste
instrumenten voor ondernemers.
screening. De leads die wel aan de criteria voldoen, worden uitgebreid bestudeerd door de investment
4.3.1 Investeringsproces
managers. Gesprekken worden gevoerd en
1. Proactieve leadsourcing
informatie wordt opgevraagd zodat de business
Het sourcen van leads vormt een belangrijk
case helder wordt. In dit proces vallen uiteraard
onderdeel van het werk van Capital, waar veel
gaandeweg leads af. Met de leads die het einde van
tijd in wordt gestoken. Hier worden de vruchten
de trechter halen wordt een investeringsvoorstel
afgeworpen om tot succesvolle deals te komen.
voorbereid en ter advies voorgelegd aan onze
Ondernemers weten Capital te vinden en Capital
investeringscommissie.
31
3. Het begeleiden van ondernemingen
4. Het investor ready maken van
naar financiers
ondernemingen
De investeringswereld is ondoorzichtig voor
Veel ondernemers die bij Capital aankloppen zijn
ondernemers. Veel voorkomende vragen zijn:
nog niet investor ready. Een aantal essentiële zaken
Welke venture capital partijen zijn er? Wat is
moet nog worden geregeld alvorens het verstandig
hun focus? Welke bedragen investeren zij? Naast
is om de markt op te gaan om kapitaal aan te
de professionele venture capital partijen zijn er
trekken. Wordt dit niet gedaan dan zal de kans van
ook zogenaamde business angels actief, welke
slagen een stuk lager liggen. Capital vervult hier
nog lastiger te vinden zijn. Het aantrekken van
een waardevolle adviserende rol voor startups.
kapitaal is niet de expertise van de ondernemer.
Het investor ready maken van een onderneming
De investeringsmanagers hebben daarentegen
gebeurt op uiteenlopende onderwerpen zoals
veel ervaring en een aanzienlijk netwerk binnen
advies over het vormgeven en rechttrekken van het
deze wereld. Het netwerk wordt actief ingezet
business plan, advies over afspraken en de relatie
om ondernemers aan tafel te krijgen bij potentiele
tussen aandeelhouders, zorgen dat er crediteuren
co-investeerders. Meetings worden opgezet om
overeenkomsten worden vastgelegd en advies over
ondernemers voor te stellen en om te sparren
het opschonen van de balans.
over proposities. Daarnaast wordt advies gegeven over RVO-regelingen en alternatieve financieringsmogelijkheden zoals crowdfunding, NPEX, NEOS en Qredits. Capital zet in op het begeleiden van bedrijven naar financiering via bestaande structuren zoals CIC, ECE, YES!Delft, ESA BIC, Hubspot en The Haguea Security Delta, als via deelname in coachingstrajecten en jury’s van tijdelijke platforms zoals I-day (in 2016 in de Drechtsteden, in 2017 in het Westland), Port Accelerator, World Start Up Factory, de Dag van de Ondernemer en de Clean Tech Summit. Dit vindt plaats in de gehele regio.
Solar Monkey levert software voor het ontwerpen en doorrekenen van zonnepaneel systemen. De financiële investering van InnovationQuarter opende voor ons veel deuren. We konden meer focus leggen op ontwikkeling, wat ervoor heeft gezorgd dat we ons product vele malen sneller en beter konden ontwikkelen. Naast de financiële steun hebben we ook een partner erbij die meedenkt over strategische beslissingen. Jan-Pieter Versluijs, Solar Monkey
Aanmelding ▶▶ ▶▶
Telefonische screening Leads overleg
Figuur 3: Processchema Capital
Pitchdag
Quickscan
▶▶
Basic research
▶▶
Go/No-go
▶▶
Overleg in team
▶▶
Teamoverleg
5. Het uitbrengen van termsheets
bekeken alsmede de onderbouwing van de
Na een positieve beoordeling van het businessplan
financiële en commerciële prognose. Veelal rust
kan er door de investeringsmanager worden
deze taak bij de investment manager, maar voor
toegewerkt naar het uitbrengen van een
specifieke onderdelen kan ook de huisjurist of
termsheet. Hierin worden de voorwaarden
een externe partij worden ingeschakeld. Naast
besproken waaronder InnovationQuarter
het interne besluitvormingsproces vindt er
financiering zou kunnen verstrekken.
ook een externe validatie plaats doordat alle
Onderdelen van de termsheet zijn o.a. de
investeringsvoorstellen worden beoordeeld
financieringsstructuur, de invulling van beheer
door een investeringscommissie van externe
en toezicht en opschortende voorwaarden
professionals; een positief advies is een voorwaarde
waaraan minimaal moet worden voldaan
om de deal te kunnen sluiten. Wanneer de
voordat een definitieve overeenkomst (lening of
investeerders en de ondernemer(s) alle terms
participatie) kan worden ondertekend. Elk van
en condities hebben uit onderhandeld, worden
de omschreven voorwaarden kan invloed hebben
de aandeelhouders- of leningsovereenkomst
op volgende investeringsrondes, de zeggenschap
en eventuele statutenwijziging opgesteld. Met
over de onderneming en/of de waardering. Voor
een officiële bekendmaking van de investering
investeerders is het uitonderhandelen van juiste
proberen wij zoveel mogelijk aandacht te laten
terms erg belangrijk, omdat dit voor hen een direct
uitgaan naar de onderneming. Dit gaat dan
verband heeft met de hoeveelheid risico die zij
ook gepaard met het overhandigen van een
lopen.
tombstone op een event en PR-uitingen op social mediakanalen en in een landelijk krant.
6. Het uitvoeren van due diligence trajecten In het begin van het proces gaat de
7. Het vergroten van geïnvesteerd vermogen
investeringsmanager grotendeels af op de
inclusief co-financiering
informatie die de onderneming aanlevert. Na het
Eén van de doelen van het participatiefonds is om
tekenen van de termsheet wordt echter grondig
op te treden als een hefboom, waarbij er naast
onderzocht of alle aannames over de onderneming
elke publieke euro ook private euro’s geïnvesteerd
juist zijn; het due diligence traject. Dit gebeurt op
worden in onze regio. Samen zorgen we voor
basis van verschillende facetten: commercieel,
een grotere financiële draagkracht om ook in de
technisch, financieel, fiscaal, juridisch en
toekomst een bijdrage te kunnen blijven leveren
organisatorisch. Er kan bijvoorbeeld worden
aan volgende groei-rondes van de onderneming.
gekeken of alle contracten juridisch steekhouden,
Verschillende vormen van financiering en
of de technologie daadwerkelijk revolutionair
financiers vragen om een uitgebreide kennis van
is, financiële gegevens uit het verleden worden
het financieel instrumentarium en een strakke
Investment Propositie
33
Due Diligence
▶▶
Termsheet
▶▶
Externe DD
▶▶
Pitch in IC
▶▶
Closing documents
Beheer ▶▶ ▶▶
Performance updates Dossieropbouw
coördinatie aan de kant van de ondernemer
technologische experts, mogelijke afnemers en
om alle terms en condities op elkaar af te
financiële experts. Op basis van het advies van het
stemmen. Ook komt het voor dat een deel van de
expertpanel wordt een besluit genomen om al dan
co-financiering afkomstig is van het management
niet over te gaan tot financiering.
zelf. Onze investeringsmanagers kijken scherp naar alle voorwaarden en het effect dat deze
4.3.2 Aanvullende activiteiten in 2017
kunnen hebben op de onderneming. Deze kennis,
De afgelopen 2,5 jaar is vanuit het IQ Fonds veel
zowel als expertise in het samenbrengen van de
tijd en energie geïnvesteerd in het opbouwen
co-investeerders, helpen de ondernemer in het tot
en positioneren van het fonds in de regio en het
stand brengen van de financiering.
opbouwen van een portefeuille. De focus lag hierbij op het verkleinen van het financieringsgat voor
8. Intensieve begeleiding op portfolio
innovaties in Zuid-Holland door eigen, directe
companies
investeringen en het begeleiden van innovatieve
InnovationQuarter biedt ondernemers meer dan
bedrijven naar andere financieringsbronnen. Nu
geld alleen want ook na de investering blijven
deze basis is gelegd staan voor 2017 de volgende
wij graag actief betrokken bij de organisatie. Zo
aanvullende activiteiten gepland: risicospreiding
worden er strakke afspraken gemaakt omtrent
en versterken van de groeipotentie van de portfolio
de invulling van de beheersfunctie waarbij
bedrijven.
een 100 dagen plan, een maandrapportage en kwartaalrapportage worden gebruikt om de
1. Risicospreiding
voortgang te toetsen en waar nodig bij te sturen.
▶▶ De vroege fase innovatieve bedrijven waarin
Uiteraard doen wij dit niet alleen want ook het
wij investeren leveren een grote bijdrage in
netwerk en de kennis van collega’s vanuit de
maatschappelijk rendement maar tegelijkertijd
andere teams wordt ingeschakeld om te zorgen dat
een grote uitdaging in het realiseren van
de onderneming een vliegende start kan maken.
financieel rendement. Dit betekent dat we ons in 2017 naast onze reguliere activiteiten zoals
Het investeringsproces van UNIIQ ziet er vanwege
in paragraaf 4.3.1 beschreven, ook meer gaan
de aard van het fonds anders uit, met name de
richten op minder risicovolle investeringen
stappen 5 t/m 8 zijn niet, in mindere mate, of in
om een gezonde balans in de portefeuille van
een andere vorm van toepassing bij UNIIQ. UNIIQ
risico en rendement te realiseren. Dit kan door
verstrekt volledig gestandaardiseerde leningen
middel van investeringen in latere fasen maar
tegen een vast rentepercentage. De ondernemer
ook door Fund in Fund investeringen in latere
kan aan het einde van de looptijd de lening in
fase fondsen, Voor 2017 zal dit vermoedelijk
termijnen terugbetalen, of ervoor kiezen de lening
een periode van zaaien betekenen waarvan we
te converteren bij een nieuwe gekwalificeerde
eind 2017 / begin 2018 de vruchten van hopen te
investeringsronde. In het geval de lening wordt
plukken.
omgezet in aandelenkapitaal (conversie) wordt
▶▶ Om de ‘instandhoudingsdoelstelling’ van
een korting van 25% op de nieuw uitgegeven
het IQ Fonds te kunnen realiseren dienen de
aandelenprijs gehanteerd. UNIIQ maakt gebruik
beheerkosten en de inflatie te worden ‘verdiend’
van een expertpanel om advies te verkrijgen over
en zullen op portefeuilleniveau positieve
voorgenomen investeringen. In het expertpanel,
rendementen gerealiseerd moeten worden.
dat per casus wordt samengesteld, zitten
Gezien het feit dat het IQ Fonds zich richt
op vroege fase financieren, is het realiseren
meer, sterker nog, er is in sommige gevallen
van dergelijke positieve rendementen een
een kostenpost bij gekomen. Dit drukt het
proces van lange(re) adem. Dit is terug te zien in de diversiteit qua looptijden alsook de
rendementsperspectief. ▶▶ Voor een pro-actievere leadgeneratie
volatiliteit van de waardeontwikkelingen van de
willen we in 2017 inzetten op een aantal
investeringsportefeuille. Gezien de levensfase
maatschappelijke trends die relevant zijn
van onze doelgroep en van ons fonds zal de
voor toekomstige groeimarkten. Samen met
komende jaren nog een discrepantie te zien zijn
Business Development werkt Capital aan het in
tussen positieve rendementen en de kosten.
kaart brengen van deze trends en de positie van
▶▶ Een deel van dit risico proberen we te
Zuid-Holland daarbinnen. De eerste proeve van
spreiden door middel van investeringen in
deze aanpak hebben we in 2016 uitgezet met
de zogeheten vrije ruimte die wij conform
eHealth.
onze aandeelhoudersinstructie hebben. Het betreft hier bijvoorbeeld investeringen
2. Versterken van de groeipotentie van de
in volwassen bedrijven ter financiering van
portfolio bedrijven
een uitkoop (MBO) of inkoop (MBI) door
▶▶ De huidige portefeuille van het IQ Fonds bestaat
nieuw management of groeifinanciering voor
uit 16 bedrijven. Het betreft investeringen in
overnames. De afgelopen jaren hebben we
innovatieve bedrijven, startup en scale-up,
een aantal investeringsmogelijkheden in dit
die voor de beoogde groei financiering nodig
segment bekeken maar deze zijn niet talrijk en
hebben. Samen met co-investeerders is in
er is sprake van een overcapaciteit van privaat
de afgelopen periode meer dan € 80 mln.
kapitaal in dit segment. We werken in het vierde
geïnvesteerd in deze regionale bedrijven.
kwartaal van 2016 aan een investerings- en
Financiering is noodzakelijk voor de groei
positioneringsstrategie om onze toegevoegde
van deze bedrijven, maar de begeleiding in
waarde in dit segment zichtbaar te maken. In
het realiseren van deze groei is minstens zo
2017 zullen we deze strategie gaan uitrollen
belangrijk.
en hopen daarmee eind 2017, begin 2018 de
▶▶ De grootste belemmeringen in de groei bij de
eerste investering te kunnen realiseren. Deze
portfolio bedrijven zijn de vaststelling van de
investeringen gaan niet leiden tot korte termijn
juiste product/markt fit en de conversie van
rendement maar wel tot een betere risico/
leads naar sales. Vooral bij de startups, maar
rendementsbalans.
ook bij een aantal van de scale-ups merken we
▶▶ Ook Fund in Fund investeringen in fondsen
dat er behoefte is aan meer ondersteuning op
gericht op een latere fase in de levenscyclus
dit gebied. In 2016 zijn we bij twee portfolio
zijn een mogelijkheid tot meer balans in de
bedrijven een pilot gestart waarbij 1) aan de
portefeuille.
hand van een quickscan het verschil tussen
▶▶ Een ontwikkeling die niet bijdraagt aan de
de huidige en gewenste situatie in kaart is
rendementsontwikkeling van ons fonds is het
gebracht en 2) een aanpak (“Salesguide”) is
vervallen van de rentebaten op liquide middelen.
opgesteld waarin het speelveld, de strategie,
In het verleden konden de fondskosten (deels)
organisatie en het campagneplan zijn
gedekt worden door de rente-inkomsten
uitgewerkt en afgestemd. Doel is om binnen
op de overtollige liquiditeiten van de ROM.
1-3 maanden de salesactiviteiten goed gericht
Met de huidige rentestand lukt dat niet
en de salesconversies gevalideerd en op het
35
gewenste niveau te hebben. In 2017 willen we
leiderschapsstijl past het best, wat is de
deze methode voor alle portfolio bedrijven (voor
natuurlijke bijdrage in een directieteam en hoe
zover wij een aandelenbelang hebben) inzetten.
ziet het teamprofiel eruit. Aan de hand van
▶▶ Eind 2016 start InnovationQuarter met
de resultaten van de pilot willen we deze tool
een management development pilot bij
inzetten tijdens het investeringsproces van
vier portfolio bedrijven aan de hand van de
nieuwe bedrijven als bij de bestaande portfolio
ODIN competence tool. Aan de hand van dit
bedrijven.
assessment wordt een ondernemers dashboard gecreëerd. Het ondernemers-dashboard gaat in op onderdelen als: in welke ondernemingsfase is een ondernemer het sterkst, welke
Box 7: Capital / Observaties in 2016 ▶▶ Het jaarlijkse onderzoek van de Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen (NVP) bevestigt in 2016 opnieuw het belang van ROM’s voor het financieren van jonge bedrijven. In 2015 waren ROM’s verantwoordelijk voor 58% van het totaal aantal venture capital investeringen in Nederland. In 2014 was dit nog 53%. Meer dan 70% van het totaal aantal investeringen in 2015 door ROM’s betreft startupfinanciering. Daarnaast werd er geïnvesteerd in seed, later stage venture capital en groeikapitaal. ▶▶ Daarnaast toont het onderzoek van de NVP de sterke stijging in 2015 aan van het aantal venture capital investeringen in Zuid-Holland. Zowel procentueel als absoluut was de stijging van het aantal investeringen in onze regio het grootst vergeleken met de andere regio’s. Daarmee was 2015 een succesvol jaar voor het investeringsklimaat in Zuid-Holland. ▶▶ Er is sprake van een toename in kapitaal in zowel de seed fase als de early stage venture capital. De toename in de seedfase is het gevolg van de grotere ronden van de RVO Seedfondsregeling en een toename in het aantal informals en crowdfunding platforms. De toename van beschikbaar kapitaal leidt tot hogere waarderingen en structuren die meer founder friendly zijn. Voor Capital stijgt het aantal near hits (bijna-investeringen) hierdoor. ▶▶ Om een betere rendements- en risicospreiding te realiseren zien we toename in het aantal Fund in Fund investeringen door ROM’s. ▶▶ Een zeer fors deel van de tijd van onze investeringsmanagers gaat nog steeds naar toeleiding naar kapitaal en investor readiness. ▶▶ Voorts zien we, net als in 2015, een stevige groei in het aantal startup initiatieven en acceleratorprogramma’s, vaak met lokale publieke funding. Opschaling, regionale coördinatie en waar mogelijk gedeeld curriculum blijven wat ons betreft hierbij van groot belang.
5. Internationalisering Inleiding
onmisbare schakel. InnovationQuarter is voor de
In onze meerjarenstrategie is aangegeven dat
bedrijven waarmee zij werkt in toenemende mate
wij het thema internationalisering graag een
een natuurlijk aanspreekpunt óók op het gebied van
plek willen geven in onze activiteiten. De reden:
internationalisering.
internationalisering is een logisch, zelfs onmisbaar onderdeel van de waardeketen van de innovatieve
Door de additionele bijdrage van de provincie Zuid-
bedrijven waar InnovationQuarter zich op richt. Om
Holland hebben wij het thema reeds medio 2016
in deze tijd succes te hebben, nieuwe producten te
kunnen oppakken. In dit hoofdstuk wordt toegelicht
ontwikkelen en te groeien, is het buitenland een
hoe wij hieraan vorm en inhoud geven.
Box 8: Bovenregionale samenwerking ▶▶ Ook andere regio’s en collega ROM's besteden in toenemende mate aandacht aan Internationalisering. Er is behoefte om deze regionale initiatieven landelijk meer met elkaar te verbinden. Samen met de collega’s van de BOM, Oost NV, Amsterdam in Business en RVO verkent InnovationQuarter de mogelijkheden voor nadere samenwerking. ▶▶ Voorbeelden van gezamenlijk optrekken zijn de ondernemersreizen van collega-ROM Oost NV naar de Medica en ConhIT in Düsseldorf en Berlijn, die InnovationQuarter gericht onder de aandacht bracht bij ondernemers voor wie de reis relevant was en waarvoor InnovationQuarter ook de intakes verrichtte. ▶▶ In dit kader willen wij komend jaar een vanuit de triple helix gedragen en sterk thematisch ingestoken missie naar enkele belangrijke Zuid-Duitse steden organiseren. We werken hierbij samen met de EPZ. Ook wordt actief naar samenwerking gezocht met onze collega ‘techregio’s’: Brabant, Gelderland en Overijssel, de werkgebieden van respectievelijk de BOM en Oost NV.
InnovationQuarter en Internationalisering
2.
een aantal regio-regio samenwerkingen met andere technologie hotspots wereldwijd.
Rol en toegevoegde waarde
We willen onderscheidend zijn door in het
Internationalisering is een integraal thema: we
verlengde van onze kerntaken maatwerk
zien het als verlengstuk van Business Development
te leveren voor clusters van innovatieve
en Capital en leggen een koppeling met de
ondernemers. Onze dienstverlening op
buitenlandnetwerken en activiteiten van Foreign
het thema Internationalisering is daarmee
Investments. We creëren toegevoegde waarde op
niet generiek, maar specifiek: gericht op
het thema Internationalisering door een sterke
bedrijven waarmee we werken binnen onze
focus op:
business development trajecten of bedrijven
1.
een select aantal kansrijke combinaties van
die in het licht van onze taken op het
product/technologie en markt en
gebied van financiering tot onze doelgroep
37
behoren. Daarbij geldt dat onze activiteiten
hub-to-hub samenwerkingsprogramma’s met
complementair zijn aan die van bestaande
buitenlandse regio’s9;
organisaties als de Kamer van Koophandel of RVO en dat we graag samenwerken met partijen die net als wij een belang hebben in de internationalisering van Zuid-Hollandse (clusters van) bedrijven.
▶▶ Organiseren van minimaal vier eigen missies waarbij bedrijven meegenomen worden naar het buitenland; ▶▶ Ondersteunen van tien missies van partners binnen- en buiten de regio ten behoeve van internationalisering van bedrijven uit de
Aanpak Binnen het Internationaliseringsprogramma
speerpuntsectoren van InnovationQuarter; ▶▶ Versterking van de ‘internationalisation
werken we vijf uitvoeringslijnen uit:
readiness’ van bedrijven door het verspreiden
1.
Ontwikkeling van internationaliserings–
van relevante informatie en kennis over
programma’s voor speerpunten (of niches
internationalisering. We koppelen dit aan
daarbinnen) met keuzes voor een beperkt
de missies en andere activiteiten binnen de
aantal marktsectorcombinaties.
deelprogramma’s voor de speerpuntclusters;
2. Ontwikkeling, uitrol en inbedding van
▶▶ Werken aan het opbouwen en ontsluiten van een
een aantal strategische hub-to-hub
relevant netwerk van partners in het werkveld.
samenwerkingsprogramma’s met daarbinnen
Aangezien middelen en uitvoeringscapaciteit
“Soft Landing programma’s”.
voor het thema Internationalisering beperkt
3. Voorbereiden van specifieke groepen
zijn, zetten we in op een select aantal landen
ondernemers op de stap naar internationale
en sectoren. Daartoe maken we een interne
markten, zoveel mogelijk gekoppeld
en externe inventarisatie van reeds lopende
aan de andere activiteiten binnen de
activiteiten en mogelijke kansen. Zo komen
internationaliseringsprogramma’s.
we tot een uitvoeringsagenda die voor het
4. In 2017 houden we bij of we startups
komende jaar een groot deel van onze activiteiten
en scale-ups voldoende met onze
binnen de focussectoren beschrijft. Daarnaast
internationaliseringsactiviteiten bedienen.
ontwikkelen we een afwegingskader waarmee
Indien nodig ontwikkelen we voor deze
we bepalen in welke mate we inzetten op nieuwe
doelgroepen specifieke programma’s.
internationaliseringskansen die zich voordoen.
5. Met de collega’s van Capital zorgen we ervoor dat onze portfoliobedrijven waar mogelijk
Inzet
en gewenst ‘meedraaien’ in de activiteiten
Inzet op Internationalisering is 1 FTE vanuit
van bovenstaande programmalijnen. Indien
Strategie en Staf en – gezien de integraliteit van het
nodig ontwikkelen we gericht instrumenten
thema – ongeveer 1 FTE per team vanuit Business
om deze bedrijven te helpen ook over de grens
Development en Foreign Investments.
succesvol te worden.
Op basis van de ervaringen die we in het eerste jaar opdoen wordt een set meetbare KPI’s ontwikkeld, die
Activiteiten
we verwerken in de jaarplannen vanaf 2018 en verder.
Binnen bovengenoemde programmalijnen werken we in 2017 aan de volgende activiteiten: ▶▶ Opzetten, uitvoeren en inbedden van drie hub-to-hub samenwerkingen; ▶▶ Verkennen van twee nieuwe strategische
9 Op moment van schrijven zijn we reeds actief in twee internationale samenwerkingsprogramma’s. De verkenning van twee nieuwe samenwerkingen moet dus uiteindelijk resulteren in het daadwerkelijk opzetten van ten minste één nieuw programma.
6. Organisatie en Communicatie Organisatieontwikkeling
In september 2016 heeft InnovationQuarter
InnovationQuarter heeft in 2016 een flinke groei
een additioneel kantoor geopend in Rotterdam
doorgemaakt (gemiddeld aantal fte’s 2015; 35,3
(Cambridge Innovation Center).
en per 30 september 2016 42,2). Deze groei hangt samen met zowel capaciteitsuitbreidingen
Medewerkerstevredenheidsonderzoek
binnen de drie kerntaken, als met het oppakken
Medio 2016 is wederom een
van nieuwe thema’s als Internationalisering en
Medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO)
Regiobranding. Voor 2017 voorzien we ook groei,
uitgevoerd. Evenals in 2015 had het onderzoek
deze zal naar verwachting ten opzichte van 2015 en
een hoge respons en een hoge gemiddelde
2016 echter wel afvlakken.
score (7,84 ten opzichte van 7,5 in 2015) over alle vragen. Evenals vorig jaar zijn de scores voor
De groei van de organisatie brengt vanzelfsprekend
arbeidstevredenheid, organisatie en externe
een nieuwe dynamiek met zich mee. Vanuit
communicatie de hoogst scorende onderdelen.
sturingsperspectief is met name het behoud van de
De laagste scorende zijn werkomstandigheden/
integrale manier van werken een aandachtspunt.
werkdruk en arbeidsvoorwaarden. Het MTO
Juist daarin zien wij immers het onderscheidende
is besproken met het hele team tijdens een
karakter van InnovationQuarter. Dit betekent
personeelsbijeenkomst en vormt een belangrijke
dat kennisdeling een prominente plaats inneemt
leidraad voor verdere gesprekken over de
binnen onze organisatie. Niet alleen tussen
doorontwikkeling van onze (interne) organisatie.
collega’s en teams, maar ook kennisdeling over waar onze organisatie voor gaat en staat.
In 2017 zullen we ook een extern klanttevredenheidsonderzoek laten uitvoeren.
Juist bij een sterk groeiende organisatie is het van groot belang dat de kwaliteit van de backoffice
Externe Communicatie
(finance, planning & control, HRM, communicatie
InnovationQuarter heeft als nadrukkelijke ambitie
en ondersteuning) op het allerhoogste
om de innovatieve kracht van onze regio veel
professionele niveau is. Zoals onder meer blijkt uit
beter op de (inter)nationale kaart te zetten. Het
de rapportages van de accountant is hier zeer zeker
directe bereik van onze maandelijkse nieuwsbrief
sprake van.
is meer dan 6.500 ontvangers. Nagenoeg dagelijks berichten we daarnaast via social media
Ook blijven we continu investeren in het verbeteren
over eigen activiteiten en resultaten, relevant
van onze ICT- en managementinformatiesystemen.
nieuws van partners en bedrijven en belangrijke
Belangrijke nieuwe releases en updates zullen eind
ontwikkelingen in de regio. Eind september
2016, begin 2017 plaatsvinden.
2016 hadden we bijna 4.600 volgers op Twitter. Daarmee hebben we het hoogste bereik van alle ROM’s en acquisitieorganisaties van Nederland.
39
Begin 2017 zullen we een vernieuwde website
verschillende (sociale) media. Ons jaarevent in de
lanceren, inclusief een Engelstalig gedeelte.
TheaterHangaar in Katwijk bood tot slot ook in 2016 weer een mooi – dit keer draaiend - podium
De persaandacht rondom met name investeringen
om de innovatiekracht van de regio in de spotlights
blijft goed, zo bericht het Financieel Dagblad
te zetten voor ruim 1.000 van onze relaties.
over vrijwel iedere investering. Ook de lancering van UNIIQ kon rekenen op veel aandacht van
7. Begroting 7.1 Inleiding
Belastingen
De activiteiten van InnovationQuarter kunnen
De participatie- en ontwikkelingsactiviteiten zijn in
worden onderverdeeld in een tweetal hoofdbe-
principe geen diensten die door de belastingdienst
drijven met twee separate financieringsstromen.
worden aangemerkt als diensten verricht door
De kosten van het Ontwikkelingsbedrijf worden
een ondernemer, derhalve is de betaalde btw niet
gefinancierd door de exploitatiebijdragen van onze
aftrekbaar en zijn de gerapporteerde bedragen
participanten.
inclusief btw.
Het gestort aandelenkapitaal is beschikbaar voor het doen van investeringen en dekking van de
Door de invoering van het ‘wetsvoorstel
kosten van het Participatiebedrijf.
modernisering vennootschapsbelasting
Gelet op het nog korte bestaan van Innovation-
overheidsondernemingen’ is
Quarter, wordt het boekjaar 2017 en de komende
InnovationQuarter vanaf 1 januari 2016
twee tot vier jaar nog beschouwd als onderdeel van
vennootschapsbelastingplichtig. Gezien het
de opbouwfase van InnovationQuarter waarin het
totaal geprognosticeerde resultaat over 2017
vanzelfsprekend is dat er nog een negatief resultaat
(negatief voor Participatiemaatschappij en nihil
wordt geboekt op de participatieactiviteiten. Het
voor Regionale Ontwikkelingsmaatschappij) is
Participatiebedrijf dekt, na de aanloopfase, haar
geen rekening gehouden met deze belasting in de
kosten door gerealiseerd rendement op de partici-
begroting over 2017.
paties, leningen en andere participatieactiviteiten. Bij het presenteren van de begroting 2017 is voor de volledigheid de realisatie 2015 en de begroting 2016 als vergelijking opgenomen.
41
7.2 Financiële Begroting 2017 InnovationQuarter Financiële kerngegevens (in duizenden euro’s)
Begroting 2017
Begroting 2016
2015
PARTICIPATIEBEDRIJF Opbrengst verkoop participaties
-
-
-
Af: Aanschafwaarde verkochte Participaties
-
-
-
Liquidatie / faillissementen
-
-
-
-
-
-
Transactieresultaat
-
-
-
Afboeking openstaande leningen
-
-
-
-
-
Dotaties aan voorzieningen Vrijval a.g.v. afboeking i.v.m. verkoop, liquidatie, etc.
-
-
-
-
Mutaties voorzieningen
Ontvangen dividend Ontvangen rente leningen u/g Rente liquide middelen Overige vergoedingen
-
-
-
-
-
468
499
247
-
122
225
449
-
3
Overige opbrengsten
917
621
475
Opbrengsten P-bedrijf
Personeelskosten
1.471
1.013
916
Directe kosten
166
164
111
Algemene kosten
276
341
183
Kosten P-bedrijf
1.913
1.518
1.210
Resultaat P-bedrijf
(997)
(897)
(735)
FinanciÍle kerngegevens (in duizenden euro’s)
Begroting 2017
Begroting 2016
2015
ONTWIKKELINGSBEDRIJF Exploitatiebijdragen
4.491
3.739
-
-
Overige opbrengsten
4.491
Personeelskosten
3.739
3.257
2.721
Directe kosten
575
600
Algemene kosten
659
416
Kosten O-bedrijf Resultaat O-bedrijf
3.639
3.639
2.391
494 536
4.490
3.737
3.420
1
2
219
931
806
423
OVERIGE ACTIVITEITEN Opbrengsten
Personeelskosten Directe kosten Algemene kosten Kosten Overige activiteiten Resultaat Overige activiteiten
TOTAAL RESULTAAT INNOVATIONQUARTER
861
291
369
70
515
30
-
-
-
931
806
399
-
-
24
(996)
(895)
(492)
De overige activiteiten betreffen onder andere het fondsmanagement en shared services van UNIIQactiviteiten en de additionele ontwikkelingsactiviteiten.
7.3 Toelichting op de Begroting 2017 Participatiebedrijf
van een participatie van vijf tot acht jaar wordt
1. Opbrengsten Participatiebedrijf
geprognosticeerd. Eens per jaar wordt de gehele
Gedurende de aanloopfase van InnovationQuarter
portefeuille integraal gewaardeerd om vast te
en gezien de gemiddeld verwachte looptijd
stellen of een voorziening voorzichtigheidshalve
over 2017 geen verkoopopbrengst Participaties
43
moet worden gevormd op de waarde van de
van de verwachte bezetting van Capital (gemiddeld
portefeuille, dit wordt gedaan op basis van concrete
11,3 fte over 2017) en de toegerekende loon- en
aanwijzingen en de inschatting van de situatie. In de
salariskosten van de Directie, Strategie & Staf.
begroting wordt hiervoor geen bedrag opgenomen. De geprognosticeerde Directe kosten over 2017 ad De geprognosticeerde Opbrengsten
€ 167.000 bestaan onder andere uit de vergoedingen
Participatiebedrijf over 2017 ad € 917.000 kunnen
Investeringscommissie en de overige kosten direct
als volgt uitgesplitst worden:
gerelateerd aan Capital/ Participatiebedrijf.
▶▶ Rentebaten van € 468.000 over de huidige en
De geprognosticeerde Algemene kosten ad
nog uit te zetten leningen bij participaties en
€ 276.000 over 2017 betreffen de toegerekende
ondernemingen; en
algemene kosten InnovationQuarter aan het
▶▶ Rentebaten van nihil over de beschikbare liquide
Participatiebedrijf.
middelen; er wordt geen rente vergoed op de saldi op de spaarrekeningen en deposito’s
3. Resultaat Participatiebedrijf
en de verwachting is dat deze situatie wijzigt
Op basis van geprognosticeerde opbrengsten
de komende periode. In de begroting is géén
en kosten van Participatiebedrijf wordt in het
rekening gehouden met eventuele negatieve
aanloopjaar 2017 nog een negatief resultaat
rente op spaarrekeningen en deposito’s;
verwacht ad € 997.000.
▶▶ EFRO-beheersvergoeding van € 449.000
2. Kosten Participatiebedrijf
7.4 Toelichting op de Begroting 2017 Ontwikkelingsbedrijf
De geprognosticeerde Personeelskosten ad
1. Opbrengsten Ontwikkelingsbedrijf
€ 1.471.000 over 2017 betreffen de loon- en
In de Begroting 2017 is opgenomen dat in totaal
salariskosten, inclusief pensioen- en sociale lasten
€ 4.491.000 aan bijdragen ontvangen zal worden
De onderverdeling in de begroting 2017 van de Exploitatiebijdragen is als volgt: Exploitatiebijdragen (in duizenden euro’s)
Begroting
Begroting
Realisatie
2017
2016
2015
Ministerie van Economische Zaken
1.006
1.004
1.004
Provincie Zuid-Holland
1.500
1.000
1.000
Gemeente Rotterdam
500
500
500
Gemeente Den Haag
400
400
400
285
285
285
Gemeente Delft Gemeente Leiden
100
100
100
Gemeente Westland
100
100
100
Drechtsteden
100
100
100
Gemeente Zoetermeer
100
100
-
Technische Universiteit Delft
150
150
150
MRDH Opbrengsten
250
-
-
4.491
3.739
3.639
van onze Participanten. Dit is circa € 700.000
€ 50.000).
meer dan was begroot in 2016. Dit wordt verklaard
De bijdragen van de participanten
door de additionele bijdrage van Provincie Zuid-
dienen ter dekking van de kosten van de
Holland van € 200.000 in 2016 en in 2017 de
Ontwikkelingsactiviteiten, uitgesplitst in de
additionele bijdrage van € 500.000 ten opzichte
hoofdfuncties Business Development en Foreign
van de begroting 2016. Daarnaast wordt een
Investments.
MRDH-bijdrage aangevraagd voor 2017 van in totaal € 350.000. Hiervan is € 150.000 Investor
2. Personeelskosten
Relationship gerelateerd (Overige activiteiten),
Een significant onderdeel van de Personeelskosten
deze bijdrage wordt verdeeld tussen Rotterdam
zijn de lonen en salarissen, inclusief pensioen
Partners, WFIA en InnovationQuarter (elk
en sociale lasten. Het is de verwachting dat
De personeelsomvang is als volgt te verdelen over de verschillende activiteiten:
FTE en (aantal werknemers)
Begroting
Begroting
Realisatie
2017
2016
2015
Directie / Staf & Strategie
11,6 (13)
11,6 (13)
10,6 (13)
Business Development
15,6 (17)
14,0 (15)
9,9 (12)
Foreign Investments
11,5 (12)
8,7 (9)
7,9 (9)
11,3 (12)
9,4 (10)
6,1 (8)
Capital Aanvullende opdrachten
10
Totaal 10
3,7 (4)
2,8 (3)
0,8 (1)
53,7 (58)
46,5 (50)
35,3 (43)
45
O.a. Secretariaat Economische Programmaraad, UNIIQ.
over 2017 gemiddeld 53,7 fte werkzaam zijn bij
De Algemene kosten zijn voor het grootste deel
InnovationQuarter (58 personeelsleden) ten
gebaseerd op reeds afgesloten contracten en
behoeve van de uitvoering van alle activiteiten.
daarnaast op calculatorische veronderstellingen/
Alle personeelsleden zijn in dienst van Regionale
inschattingen en ervaringen. Voor zover deze
Ontwikkelingsmaatschappij InnovationQuarter BV.
informatie niet beschikbaar is voor bepaalde
Onderdeel van de post personeelskosten is, naast
categorieën zijn bedragen opgenomen die
de salariskosten, de inhuur van onder andere
taakstellend zijn voor de organisatie. Een
kwartiermakers, de RvC vergoeding, opleidingen
deel van de kosten wordt toebedeeld aan het
en trainingen. De overige Personeelskosten zijn
Participatiebedrijf (op basis van fte’s).
gebaseerd op contracten, inschattingen of zijn taakstellend opgenomen in de begroting 2017.
De afschrijvingen nemen af ten opzichte van voorgaande periode omdat de ICT-apparatuur
3. Directe en Algemene kosten
aangeschaft bij start InnovationQuarter volledig is
De Directe kosten zijn de taakstellende bedragen
afgeschreven (3 jaar). De post huisvesting neemt
voor de out-of-pocket kosten gerelateerd aan de
toe door onder andere omdat een kantoor wordt
activiteiten van Business Development en Foreign
gehuurd in het Groothandelsgebouw in Rotterdam.
Investments.
De automatiseringskosten nemen toe door de
groei van de organisatie. De Organisatiebrede
verschuiving van Directe kosten (per taak) naar
communicatiekosten nemen toe ten opzichte
Algemene kosten. De onderverdeling van de
van voorgaande jaren, dit is voornamelijk een
Algemene kosten is als volgt:
Algemene kosten (in duizenden euro’s)
Begroting
Begroting
Realisatie
2017
2016
2015
Afschrijvingen
134
172
146
Huisvesting
202
148
147
Automatisering en Telecommunicatie
212
165
136
Organisatiebrede communicatie
190
105
116
60
65
48
Verzekeringen
63
58
50
Overige bedrijfskosten
74
44
76
Accountantskosten en overige fiscale en juridische werkzaamheden
Subtotaal Toerekening aan Participatiebedrijf Totaal
935
757
719
(276)
(341)
(183)
659
416
536
4. Overige Activiteiten
5. Totaal Resultaat
Onder de post Overige activiteiten zijn de
Het resultaat van het Participatiebedrijf
opbrengsten en kosten opgenomen van de
ad € 997.000 (verlies), onderdeel van het
aanvullende opdrachten waarvan wij eind 2016
totaalresultaat, betreft de uitkomst van de
voorzien dat die in 2017 voor één of meerdere
begroting 2017.
stakeholders door ons zullen worden uitgevoerd. Aanvullende opdrachten worden kostendekkend
De exploitatiebijdragen dienen de kosten te
uitgevoerd door InnovationQuarter. In de prognose
dekken van het Ontwikkelingsbedrijf (Business
2017 zijn ondermeer de volgende opdrachten
Development en Foreign Investments),
meegenomen:
het uiteindelijke saldo is onderdeel van het
▶▶ Fondsmanagement en Shared Services (UNIIQ);
totaalresultaat en komt uit op € 1.000 in de
▶▶ Fieldlab/ Kwartiermaker projecten;
begroting 2017.
▶▶ Economische Programmaraad Zuidvleugel (EPZ); ▶▶ Project Maritime Delta 2017 en andere Business Development gerelateerde aanvullende activiteiten. Het totaalresultaat bestaat uit een resultaat van het Participatiebedrijf, Ontwikkelingsbedrijf en Overige activiteiten: Resultaat (in duizenden euro's) Participatiebedrijf
Begroting
Begroting
Realisatie
2017
2016
2015
(997)
(897)
(735)
Ontwikkelingsbedrijf
1
2
219
Overige activiteiten
-
-
24
(996)
(895)
(492)
Totaal
47
COLOFON
Jaarplan InnovationQuarter Ontwerp Walvis & Mosmans Druk Drukkerij van de Sande
www.innovationquarter.nl
© InnovationQuarter / IQ122016/NL