Werken aan de Next IQonomy meerjarenstrategie 2016-2018
INHOUDSOPGAVE
1. Missie en doelstellingen
2. Opereren in een snel veranderende wereld
3. Uitgangspositie Zuid-Holland goed, prestaties matig
4. Keuzes uit kracht
5. De kernactiviteiten van InnovationQuarter
6. Conclusies / ambities
COLOFON Ontwerp Walvis & Mosmans Drukker Drukkerij Van de Sande
1. Missie en doelstellingen Waar staan we voor InnovationQuarter is opgericht om het innovatieve
het innovatieve MKB te versterken, het gericht
vermogen van Zuid-Holland te ontsluiten en op
aantrekken van buitenlandse bedrijven en het
deze wijze de concurrentiekracht van de regio
investeren in vernieuwende ondernemers kan Zuid-
duurzaam te versterken. Dit doen we door de
Holland haar prestaties sterk verbeteren.
maatschappelijke vraagstukken op het gebied van voeding, gezondheid, veiligheid en energie
Vanuit die opdracht is InnovationQuarter als
te vertalen in businesskansen voor vandaag en
regionale ontwikkelingsmaatschappij sinds 1
morgen. Dit betekent goed oog hebben en houden
januari 2014 actief. In de Nederlandse context
voor markt- en technologische ontwikkelingen
een uniek initiatief door de samenwerking van de
en de impact hiervan voor regionale clusters en
Rijksoverheid, de provincie, alle grote steden in
ondernemers kunnen inschatten. Het betekent
Zuid-Holland, de universiteiten en de universitair
bovenal de ruimte hebben en pakken om flexibel
medische centra.
in te spelen op steeds wisselende kansen. Immers, verandering is de enige constante.
De opgave voor de regio om van achterblijvende economische prestaties te komen tot een positie
De uitgangspositie van Zuid-Holland is goed.
als innovatieve topregio is groot. Ook de vraag
Naast het feit dat Zuid-Holland een zeer sterke
naar inzet van InnovationQuarter op haar drie
kennisinfrastructuur heeft, bruist de regio van
kerntaken Business Development, Foreign
de innovatieve bedrijven, variërend van klein tot
Investments en Capital is groot en nog steeds
groot, soms prominent aanwezig, soms verborgen
groeiende. Wil de regio de omslag maken naar
parels, vaak wereldspelers in een bepaalde
een daadwerkelijke koploperspositie dan vergt
niche. Nieuwe producten en diensten worden
dat verdere investeringen in samenwerking,
hier bedacht, gemaakt, getest en van hieruit
krachtenbundeling en idealiter ook in het vergroten
wereldwijd geëxporteerd. Zuid-Holland is als
van de (financiële) slagkracht van onze organisatie.
grootste en meest verstedelijkte economie van het land ‘a real life testing ground’:
Waar gaan we voor?
dé proeftuin voor wereldwijde metropoolgebieden,
Het ontsluiten van het innovatieve vermogen van
die voor maatschappelijke uitdagingen staan op
de regio kent zijn vertaling in een veelheid aan
het gebied van gezondheid, voeding, veiligheid
activiteiten.
en klimaat.
▶▶ Vanuit Business Development smeden we nieuwe samenwerkingsverbanden tussen
En toch blijven de economische prestaties zowel
innovatieve ondernemers (en waar nodig met
in nationaal als Europees perspectief achter. Door
kennisinstellingen en overheden). We stappen
nauwere samenwerking tussen kennisinstellingen
in de vroege fase van projectontwikkeling in
en bedrijven, meer kruisbestuiving tussen de sterke
als neutrale maar betrokken aanjager, om via
regionale clusters, gerichte inzet om
pilotprojecten ondernemers te brengen naar
3
een business consortium waarin zij hun nieuwe
Doelstellingen (2016-2018)
business verder zullen gaan ontwikkelen.
Als kwantitatieve doelstellingen voor de periode
▶▶ Vanuit Foreign Investments speuren
2016-2018 gaan we uit van de realisatie van een
we wereldwijd naar bedrijven die zich in
additioneel geïnvesteerd privaat vermogen van
Zuid-Holland willen vestigen, zetten we
ca. € 300 mln. en de creatie van ca. 1000 nieuwe
internationaal de regio veel steviger op de
hoogwaardige arbeidsplaatsen. De doorvertaling
kaart en investeren we substantieel in het
van deze doelstellingen naar kritische
onderhouden van relaties met al in Zuid-Holland
prestatiefactoren (kpi’s) voor de drie kerntaken
gevestigde internationale bedrijven.
vindt jaarlijks plaats in onze jaarplannen.
▶▶ Vanuit Capital helpen we vernieuwende en snelgroeiende bedrijven aan financiering, onder
De opgave voor InnovationQuarter is echter
meer door zelf risicodragend in deze bedrijven te
groter dan sec het creëren van nieuwe banen en
investeren. En zetten we in op het vergroten van
het realiseren van nieuwe investeringen alleen.
het aanwezige investeringskapitaal in de regio.
Met bedrijven, kennisinstellingen, cluster- en deltaorganisaties, incubators, financiers,
Een activiteit die ten dienste staat van al onze
topsectoren en overheden zorgen we er voor
activiteiten, maar vooral ten dienste van de
dat een bruisend ecosysteem ontstaat. Waarin
regio is het creëren van ‘reuring’. Door actief
hoogwaardige kennis ontwikkeld én toegepast
te communiceren over al het moois dat Zuid-
wordt; waar partijen elkaar snel en goed weten te
Holland te bieden heeft op het gebied van
vinden over bestuurlijke grenzen en grenzen van
innovatie, door bij te dragen aan uiteenlopende
clusters heen; waar we oplossingen vinden voor
evenementen en bijeenkomsten en door het op
maatschappelijke uitdagingen; waar bedrijven,
een hoger pijl brengen van de business intelligence
investeerders en talent naar toe willen komen; en
over onze regio. Dit is een pijler onder al onze
waar serieus werk wordt gemaakt van de transitie
activiteiten, omdat het bedrijven helpt elkaar te
naar de next economy door het verzilveren van
vinden, buitenlandse bedrijven trekt en andere
de kansen die de digitale en circulaire economie
investeerders wijst op kansen in de regio.
bieden.
Om de armslag van onze organisatie te vergroten
Leeswijzer
zetten we onze kerntaken integraal in. We
InnovationQuarter is van start gegaan op 1 januari
faciliteren ondernemers met de kennis, expertise
2014. Deze meerjarenstrategie benutten wij om –
en netwerken die binnen de totale organisatie
op basis van onze ervaringen van de eerste twee
aanwezig zijn en gaan daarin ook onze eigenlijke
jaar en gesprekken met partners en stakeholders
kerntaken voorbij. Zo kunnen we – los van
- aan te geven waar InnovationQuarter voor staat
projecten die we doen - ondernemers bijvoorbeeld
en gaat, wat wij zien aan relevante ontwikkelingen
snel koppelen aan een netwerk van potentiële
voor onze opdracht, hoe wij onze rol vormgeven en
klanten, kennisinstellingen en investeerders.
welke kansen en uitdagingen wij de komende jaren
We zijn zo méér dan een verbinder en aanjager,
zien.
méér dan een acquisitieorganisatie, méér dan een investeerder.
5
2. Opereren in een snel veranderende wereld Veranderingen zijn van alle tijden. Globalisering en
daarmee een groeimarkt voor het bedrijfsleven.
digitalisering – de twee dominante ontwikkelingen
Naast maatschappelijke vraagstukken is techno-
die leiden tot een wereldmarkt met steeds minder
logische ontwikkeling een belangrijke driver voor
grenzen en een samenleving die steeds meer
transitie. In alle speerpuntsectoren in Zuid-Holland
op netwerken is georiënteerd - zorgen er echter
speelt Smart Industry een belangrijke rol. Bedrijven
voor dat veranderingen steeds ingrijpender zijn.
vervlechten meer en meer productie en digitali-
Concurrenten én businesskansen spelen niet
sering, onder meer via robotisering, Big Data en
meer op regionale maar op internationale schaal.
cloud computing. Smart Industry is daarmee in
Digitalisering versnelt de verandering. Zo komen
toenemende mate de verbinding tussen verschil-
nieuwe technologieën, materialen en producten
lende initiatieven in de regio die gericht zijn op de
steeds sneller beschikbaar. Voor bestaande markten
transitie van de industrie naar de next economy.
werkt dit disruptief. Maatwerk, waarbij een bedrijf snel en precies op de wens van de klant inspringt,
Maatschappelijke opgaven
biedt bijvoorbeeld kansen, maar maakt ook het
Het vinden van innovatieve oplossingen voor
verdienmodel lastiger. Genoemde ontwikkelingen
maatschappelijke vraagstukken op een manier
gaan dus gepaard met onzekerheden en laten zich
die de economische concurrentiekracht van Zuid-
vertalen in kansen én bedreigingen.
Holland versterkt, staat centraal in het werk van InnovationQuarter. Om richtinggevend te zijn, is
Hiernaast spelen op mondiaal niveau een
het van belang om de maatschappelijke opgaven
aantal vraagstukken die vragen om nieuwe
verder te concretiseren én te verbinden met die
manieren van werken en denken. Het gaat
domeinen waarin Zuid-Holland onderscheidend
hier om maatschappelijke uitdagingen zoals
is of kan worden. Het onderscheidende kenmerk
klimaatverandering, de verouderende bevolking,
van Zuid-Holland daarbij is dat de regio als de
veiligheid en energiezekerheid. Deze vraagstukken
grootste en meest verstedelijkte economie van
zijn in de afgelopen jaren in sterke mate de
het land ‘a real life testing ground’ is: dé proeftuin
onderzoeksagenda van kennisinstellingen gaan
voor wereldwijde metropoolgebieden, die voor
bepalen. De oplossingen moeten in belangrijke
maatschappelijke uitdagingen gesteld staan op het
mate echter ook komen van bedrijven. Zij vormen
gebied van gezondheid, voeding, veiligheid
samen met kennisinstellingen de noodzakelijke
en klimaat.
motor van vernieuwing. Samenwerking en over grenzen kijken zijn daarbij essentieel: de
Onder meer de Agenda voor Nederland1 geeft,
uitdagingen zijn dermate complex dat oplossingen
zonder uitputtend te willen zijn, een verdere
cross-sectoraal tot stand moeten komen.
verdieping van een aantal maatschappelijke
Maatschappelijke uitdagingen vormen in die zin
vraagstukken. Inzet van InnovationQuarter is
een belangrijke katalysator voor innovaties én
om – uiteraard op het schaalniveau van de regio –
deze maatschappelijke opgaven door te vertalen in
zijn het veel beter voorspellen van energieproductie
businesskansen voor vandaag en morgen.
en -consumptie, de integratie van verschillende sectoren en het maken van slimme combinaties
1 Agenda voor Nederland, Inspired by technology (mei 2015), TU Delft, TU Eindhoven, Universiteit Twente, TNO, Universiteit Wageningen, STW
Decentrale duurzame energiesystemen en -opslag
van technologieën waarbij de gebruiker meer centraal komt te staan.
Materiaalschaarste, hergebruik en nieuwe materialen De groei van de wereldbevolking en de welvaart
Om minder afhankelijk te worden van fossiele
leidt tot een stijgende behoefte aan primaire
brandstoffen, zijn decentrale bronnen als
grondstoffen. De uiteindelijke oplossing voor
wind, zon, biomassa en waterkracht én de
dit probleem is een circulaire economie, waarin
inpassing daarvan in het huidige energiesysteem
de wereld kan beschikken over voldoende
noodzakelijk. Nieuwe manieren van energieopslag
voedsel, energie en materialen zonder het
en decentrale sturing waarbij vraag en aanbod
milieu onomkeerbaar aan te tasten en de
lokaal in evenwicht gebracht zullen worden,
grondstoffenvoorraden uit te putten.
zorgen voor een ingrijpende aanpassing van het sturingsmodel. Smart grids (slimme netwerken) en
Om minder afhankelijk te worden van primaire
ICT spelen daarbij een belangrijke rol, waarbij ICT
grondstoffen, is het substantieel vergroten van
ook een bijdrage levert aan de energiezuinigheid.
hergebruik en recycling noodzakelijk, evenals het
Juist vanwege de hoge ICT-component én het
gebruik maken van alternatieve grondstoffen, zoals
betrouwbaar moeten zijn van systemen, liggen
hernieuwbare grondstoffen met een plantaardige
er onder meer crossovers met Safety & Security.
oorsprong.
Nederland en daarbinnen Zuid-Holland heeft
7
op het gebied van smart grids, ICT, als ook een
Nederland en daarbinnen Zuid-Holland heeft een
innovatieve bouw- en tuinbouwsector, alles in huis
goede uitgangspositie voor deze transitie. De
om een Europese proeftuin voor energietransitie
Rotterdamse haven is een belangrijk knooppunt
in energie-intensieve stedelijke regio’s te
voor de aanvoer en verwerking van biomassa
zijn. Systeemintegratie is daarbij een van de
en heeft tevens een sterk chemiecluster voor
sleutelwoorden.
zowel basischemicaliën als specialiteiten. Verder heeft Nederland een goede infrastructuur voor
Businesskansen liggen onder meer bij het
de inzameling van papier, glas, metalen, plastics
ontwikkelen van nieuwe lokale opslagsystemen
en hout. Waste2Chemicals en Redefinery zijn
en het omzetten en opslaan van elektriciteit in
voorbeelden van concrete projecten.
batterijen, moleculen of warmte/koude. Ook toepassingen als energieproducerende woningen
Minimalisatie van gebruik van materialen en
of de auto als opwekker van energie op het
het zodanig ontwerpen van producten dat al
moment dat de auto niet als voertuig in gebruik is,
op voorhand rekening gehouden wordt met
zijn voorbeelden van innovatieve oplossingen. In
hergebruik van onderdelen en materialen, zijn
Zuid-Holland is The Green Village inmiddels een van
belangrijke innovatiethema’s.
die proeftuinen in ontwikkeling. Belangrijke innovatieopgaven voor de toekomst
Voor de ontwikkeling naar een circulaire economie,
algoritmen, ICT, Big Data en mens-machine
zijn ook nieuwe verdienmodellen noodzakelijk,
interactie hand in hand gaat met diepgaande
zeker als de producent eigenaar blijft van de
kennis van gedrag van mensen in nieuwe
materialen (en daarmee een extra prikkel heeft
vervoersconcepten.
materialen zo efficiënt mogelijk in te zetten).
Zuid-Holland is binnen Nederland een goede
Nederland als circulaire hotspot van Europa is
testlocatie voor nieuwe concepten. Onder meer
in 2016 een van de belangrijkste thema’s van het
de innovatieagenda van de Metropoolregio
Nederlands EU-voorzitterschap. Samen met
Rotterdam-Den Haag (MRDH) biedt
Circle Economy en het Circularity Center werkt
aanknopingspunten voor Smart Mobility.
InnovationQuarter aan projecten die samen met ondernemers worden opgepakt.
Personalized health Stijgende zorgkosten, het toenemen van het
Mobiliteit
aantal chronische ziekten, de stijgende zorgvraag
Nederland en daarbinnen Zuid-Holland zijn zeer
en de afname van het aantal mensen dat zorg
dichtbevolkt. Toenemende verstedelijking en
kan verlenen, leiden tot een transitie waarin een
metropoolvorming, toenemende mobiliteit en
meer persoonlijke aanpak van gezondheid en het
schaarse ruimte voor uitbreiden van de fysieke
verbeteren van een gezonde levensverwachting
infrastructuur, vragen om innovatieve oplossingen
centraal staat. Met de verschuiving van het
om veiligheid en doorstroming blijvend te kunnen
behandelen van ziekten naar het bevorderen van
garanderen en emissies en brandstofverbruik terug
gezondheid, worden de raakvlakken met andere
te dringen.
disciplines als gezonde voeding, gezonde levensstijl en gedrag van mensen groter. De crossover tussen
Coöperatieve en automatische mobiliteit zijn
Life Sciences en Horticulture biedt bijvoorbeeld
daarbij belangrijke innovatiethema’s. Door
veel mogelijkheden. Niet alleen als het gaat om
automatische mobiliteit worden comfort en
gezonde voeding, maar bijvoorbeeld ook om
efficiëntie vergroot. Door coöperatieve mobiliteit
het benutten van plantaardige in plaats van
zijn voertuigen op de hoogte van elkaars
synthetische stoffen bij medicijnontwikkeling.
bewegingen en kunnen daardoor op korte afstand van elkaar rijden, waardoor een betere benutting
Technologie is daarbij een onmisbare schakel.
van de weg mogelijk is.
Sensor- en biotechnologie, informatica, mobiel internet, domotica en robotica, maar ook
Naast innovatieve oplossingen die door bedrijven
technologie om de grote hoeveelheid data te
worden ontwikkeld, spelen ook de overheden een
kunnen beheren en analyseren zijn daarvan slechts
belangrijke rol in het innovatieproces. Door wet-
enkele voorbeelden. Dat biedt veel mogelijkheden
en regelgeving (weren van zwaar vrachtverkeer
voor het ontwikkelen van nieuwe producten en
in binnensteden), stimulering (van elektrisch
diensten.
rijden) en innovatief aanbesteden bij openbaar vervoersconcessies zijn zij een bepalende factor
Nederland is met zijn zorgstelsel en nieuwe
voor vernieuwing.
inzichten in gezondheid en zorg een van de mondiale koplopers. Living labs en proeftuinen
Ook voor het thema mobiliteit geldt dat
worden in Zuid-Holland ontwikkeld en zijn voor
technologische innovatie (sensoren, intelligente
internationale bedrijven zelfs een aantrekkelijke
potentiële vestigingsfactor. Rondom de
van nieuwe ingrediënten, zoals uit algen, wieren en
UMC’s vinden tal van nieuwe ontwikkelingen
reststromen.
plaats, waarbij opschaling van kleinschalige initiatieven tot een volwaardige business een
Met Vers+ ontwikkelt InnovationQuarter een
belangrijk aandachtspunt is, onder meer via het
programma met als belangrijkste doelstelling
beschikbaar krijgen van kapitaal in de vroege fasen
het ontwikkelen van een nieuwe productgroep
van ontwikkeling.
(verse aardappelen, groente en fruit) met een aantoonbaar hogere waarde van gezonde
InnovationQuarter verkent samen met het MKB
inhoudsstoffen. Het verbinden van schakels in
en universiteiten projecten op gebied van
de keten (veredeling, productie, marketing en
predictive, preventive, personalized en
verkoop) moet leiden tot een passend assortiment
participatory health (P4) in combinatie met Big
en nieuwe afzetmarkten.
Data en daarvan afgeleide oplossingen als tissue engineering en organ-on-a-chip.
Bij voeding is verder veel inzicht nodig in het gedrag van mensen. ICT-tools, technieken waarbij
Voeding en gezondheid
consumenten zelf hun gezondheid kunnen meten
Welvaartsziekten als hart- en vaatziekten,
en gepersonaliseerde voedingsadviezen, zijn
obesitas en diabetes, een veel grotere groep
daarbij thema’s. In het verlengde daarvan ligt
ouderen en grote verschillen in de bevolking als
het in kaart brengen van de gezondheidseffecten
het gaat om gezondheid en levensverwachting,
van voedselkeuzes, op individueel niveau en per
zijn drie belangrijke uitdagingen op het gebied
bevolkingsgroep.
van gezondheid en voeding. In het verlengde van personalized health, is voeding en voedingsgedrag
Belangrijke innovatiethema’s zijn met name het
een belangrijk maatschappelijk vraagstuk.
koppelen van kennis over voeding aan gedrag, het ontwikkelen van duurzame voedselketens en
Ondanks de grote ambities om gezonde, veilige
nieuwe bronnen van voeding en ingrediënten en
en lekkere voeding op de markt te brengen,
de link met voeding en gezondheid. Daarmee is
wordt het potentieel door bedrijven nog lang niet
voeding en gezondheid bij uitstek een crossover-
volledig benut. Het onderbouwd krijgen van de
thema met Agrofood, Horticulture en Life Sciences
gezondheidsclaims speelt daarbij een rol, maar
& Health.
zeker ook het doorgronden van het voedingsgedrag van consumenten.
Duurzame productie van voedsel en grondstoffen
Nederland heeft een goede uitgangspositie,
Wereldwijd zal in 2050 naar verwachting
allereerst vanwege de kennis van gezond, veilig
60% meer voedsel nodig zijn dan in 2010,
en duurzaam voedsel. Zowel op het gebied van
terwijl er op dit moment 800 miljoen mensen
productiemethoden, logistiek voor gezond
ondervoed zijn. Voedselzekerheid is daarmee
voedsel, maar ook op het gebied van gezonde
een groot maatschappelijk vraagstuk. De
samenstelling van voedingsmiddelen en het
bevolkingstoename, maar ook de sterk groeiende
ontwikkelen van nieuwe eiwitbronnen. Nederland
consumptie van dierlijke eiwitten, zorg voor een
heeft verder een sterke positie op het ontwikkelen
grote druk op de voedselproducerende industrie.
en screenen van nieuwe bronnen van voeding en
9
Nederland heeft van oudsher een sterke positie
waarbij technologische en bestuurlijke oplossingen
in de land- en tuinbouw en is het tweede
gevonden moeten worden.
land ter wereld als het gaat om export van landbouwproducten. Zeker in Zuid-Holland is de
Nederland heeft in de wereld een uitstekende naam
tuinbouwsector een factor van betekenis. Daarmee
op gebied van waterbeheer en een sterk cluster
is de basis aanwezig om aan de groeiende vraag
van samenwerkende bedrijven, kennisinstellingen
naar voedsel te voldoen, waarbij tegelijkertijd het
en overheden. Zuid-Holland is in dat cluster één
zuiniger omgaan met grondstoffen, het sluiten
van de toonaangevende provincies. Innovatieve
van kringlopen en intensivering belangrijk zijn.
oplossingen voor (delta)metropoolregio’s worden
Grondstoffen uit de landbouw zijn tevens voor
zowel in Zuid-Holland zelf als met name ook
een deel vervanging van fossiele brandstoffen en
wereldwijd toegepast.
basismateriaal voor de chemische industrie. Ook de landbouw is dus via crossovers sterk verweven met
Het watercluster is sterk verbonden met het
andere sectoren.
landbouwcluster. Wereldwijd wordt driekwart van het oppervlaktewater gebruikt voor
Naast duurzame intensivering is ook het
irrigatie van landbouwgewassen. Slimme
ontwikkelen en exporteren van nieuwe (productie)
regelbare drainagesystemen en systemen voor
systemen een belangrijk innovatiethema. De
druppelirrigatie om het waterverbruik tegen te
land- en tuinbouwsector produceert zowel
gaan zijn slechts twee voorbeelden van innovatieve
voedsel als uitgangsmaterialen en sierproducten
toepassingen die op deze crossover bedacht zijn.
op een efficiënte en milieuvriendelijke wijze, in
Ook met Safety & Security ligt een duidelijke link
samenwerking met zowel de energie-, de water-
waar het gaat om klimaatbestendigheid van vitale
als de hightechsector. Een ander innovatiethema
functies en netwerken als gevolg van extreme
is de integratie van plantenveredeling en
weersituaties.
gewasmanagement. Als deltametropool is Zuid-Holland bij uitstek Met het fieldlab Smart Food heeft
geschikt om innovatieve oplossingen eerst
InnovationQuarter samen met veel partners uit
in eigen huis te testen om ze vervolgens te
het bedrijfsleven en kennisinstellingen een groot
exporteren. Onder meer het Valorisatieprogramma
project ontwikkeld dat de ambitie heeft om hét
Deltatechnologie en Water (VPdelta) voorziet in
internationale centrum te zijn voor integrale,
een groot aantal proeftuintrajecten, waaronder
innovatieve oplossingen voor duurzame bedekte
Safe Delta, Urban Delta en Smart Delta.
teelt van voldoende, veilig voedsel en distributie
InnovationQuarter is een van de partners in het
ervan naar en in metropoolgebieden.
valorisatieprogramma.
Integraal waterbeheer en -veiligheid
Veiligheid
Veel gebieden in de wereld kampen met water
Voor maatschappelijke stabiliteit en economische
overlast dan wel watertekort. En met het
ontwikkeling is veiligheid een essentiële
toenemen van de bevolking en de welvaart, zal
voorwaarde. De komende jaren investeert
de behoefte aan water de komende decennia
Nederland via publieke middelen miljarden euro’s
naar verwachting met 50% stijgen. Dat leidt in
in de veiligheid van de samenleving. En ook
toenemende mate tot concurrerende claims,
bedrijven investeren in innovatieve oplossingen
die de continuïteit moeten waarborgen in vitale sectoren als energie, telecom, water, transport en de financiële infrastructuur. In de context van een dynamische samenleving waarin risico’s en dreigingen snel veranderen, is innovatie essentieel. Innovatiethema’s voor Nederland zijn samenwerken in netwerken en systemen, weerbare, vitale infrastructuur, waarneming met onbemande systemen, sociale innovatie voor veiligheid in de samenleving en handelingsgerichte informatievoorziening. Zuid-Holland is binnen het nationale veiligheidscluster The Hague Security Delta de belangrijkste geografische hotspot. Met een grote concentratie aan veiligheidsorganisaties en gespecialiseerde (cyber)securitybedrijven én de aanwezigheid van tal van vitale infrastructuren heeft Zuid-Holland op gebied van veiligheid alles in huis om oplossingen in de directe omgeving toe te passen. Een voorbeeld daarvan is het veilig en weerbaar houden van de Rotterdamse haven, met het in 2015 gestarte project Smart, Safe and Resilient Mainport.
11
3. Uitgangspositie Zuid-Holland goed, prestaties matig Of het nu gaat om innovaties op het gebied
Tuinbouw en Water is Zuid-Holland nummer 1 qua
van voedsel en voedselproductie of het slim
aantal banen. In de topsectoren Agrifood en Life
combineren van ICT en mobiliteit, er is geen
Sciences scoort de regio nummer 2.
domein denkbaar waarbij Zuid-Holland géén rol van betekenis kan spelen. Zuid-Holland heeft een
De grootste topsector in Zuid-Holland is
zeer goede uitgangspositie om in te kunnen spelen
High Tech Systemen en Materialen. De bijna
op genoemde trends en dus om internationaal
92.000 werknemers en 8.900 bedrijven in deze
concurrerend te blijven.
sector vormen een belangrijke pijler onder de concurrentiekracht van de andere topsectoren.
In de eerste plaats hebben we met de concentratie van drie topuniversiteiten, twee
De goede kennis- en economische basis verschaft
academisch medisch centra, zes hogescholen en
Zuid-Holland echter nog geen leidende positie op
kennisinstituten als TNO, ESA/ESTEC en Deltares
het gebied van economische en innovatiepresta-
een zeer stevige kennisbasis en op veel gebieden
ties. Sterker nog, op de meeste relevante rang-
wetenschappelijke topposities. Meer dan 25% van
lijsten is de regio het afgelopen decennium stevig
alle publieke R&D uitgaven in Nederland vindt
gedaald. Zuid-Holland draagt steeds minder
plaats in de regio.
bij aan het Bruto Binnenlands Product. En de werkeloosheid is hier bovengemiddeld hoog, zeker
Naast een sterk kenniscluster heeft Zuid-Holland
in de twee grootstedelijke regio’s. De regio scoort
een stevige bedrijvenbasis. Beeldbepalend voor
bovendien onvoldoende op innovatiegebied:
de regionale economie zijn van oudsher het
het aantal innoverende bedrijven en innovatieve
logistieke en petrochemische complex in de
banen is relatief laag en kennis wordt onvoldoende
Rotterdamse haven en de Greenports in Westland
omgezet in nieuwe producten en diensten.
en Oostland, sectoren ook die in transitie zijn. Daaromheen heeft zich een stevige maak-, kennis-
Halverwege 2014 verscheen een onderzoek van
en diensteneconomie ontwikkeld met groeiende
de ING waarin dit beeld nog eens glashelder werd
clusters als Life Sciences & Health, Maritime &
bevestigd: Zuid-Holland is qua innovatiepotentieel
Offshore, Cleantech, Safety & Security, ICT en
de vierde provincie in Nederland, maar is wat
zakelijke en financiële dienstverlening.
betreft daadwerkelijke innovatie landelijk hekkensluiter.2
In vrijwel alle topsectoren neemt Zuid-Holland een leidende positie in. Bijna 380.000 mensen werken
Volgens de analyse van ING “wordt er wel kennis
in Zuid-Holland in één van de topsectoren, 19% van
ontwikkeld, maar is er dus meer verzilvering
het totaal aantal banen in de topsectoren. In de
(valorisatie) van kennis nodig. […] Al met al zijn de
topsectoren Chemie, Energie, Hightech, Logistiek,
Zuid-Hollandse uitgangspunten voor innovatie vrij
goed, maar is er veel meer actie nodig om dit in
en strategie voor de regio, die als een magneet
resultaten om te zetten. Meer kruisbestuiving en
de inspanningen van zowel de overheden als
ondernemerschap kan uitkomst bieden.”
de onderscheiden cluster- en deltaorganisaties
De oorzaken van het onbenutte potentieel zijn
in het gebied richt. Uit de beschrijving van de
vaak onderzocht en komen neer op:
maatschappelijke vraagstukken komt onder meer
1.
Te weinig samenwerking tussen sectoren en in
naar voren dat een integrale, sectoroverstijgende
ketens, een onderontwikkeld publiek-privaat
blik noodzakelijk is om tot oplossingen te komen.
netwerk en te weinig verbindingen tussen
Een te sterke focus op de eigen sector leidt tot
ondernemers onderling;
een verlies aan slagkracht. Creëren van (nieuwe)
Onvoldoende zicht op wat de regio in
verbindingen en het daadwerkelijk ontsluiten van
huis heeft op het gebied van innovatieve
het innovatiepotentieel is dus een elementaire
oplossingen en state-of-the-art wetenschap;
bouwsteen voor succes.
2.
3.
4. 5. 6.
7.
Gebrek aan kapitaal en investor readiness bij ondernemers, waardoor groeidrempels
Voor het versterken van de economische kracht
ontstaan. Veel startups, maar weinig
van Zuid-Holland zijn in de afgelopen twee jaar
scale-ups;
specifiek de oprichting van de Economische
Onvoldoende verzilvering (valorisatie) van de
Programmaraad Zuidvleugel, de triple helix
publieke R&D vanuit de kennisinstellingen;
economic board van de regio, en de start in 2015
Lage graad van private investeringen in R&D
van de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag
en in implementatie van innovaties;
(MRDH) belangrijk geweest. Gezien het toenemend
Gebrekkige aansluiting vraag en aanbod op
belang van stedelijke regio’s is het waardevol
de arbeidsmarkt, waardoor bedrijven omzet
dat de gemeenten in de MRDH in samenwerking
mislopen vanwege niet vervulde vacatures,
met de provincie een visie ontwikkelen op hoe in
onder meer in het ICT-domein;
te spelen op de grote mondiale trends, en focus
Te sterke focus bij bedrijven op technologie
en masse aan te brengen in de economische
en productinnovatie, waardoor andere
ontwikkeling van de regio. De Roadmap Next
aspecten van de bedrijfsvoering, zoals sales en
Economy die in 2016 wordt ontwikkeld zal
marketing, onvoldoende aandacht krijgen.
voor de gezamenlijke ambities en specifiek ook voor InnovationQuarter een belangrijk
Deze regio heeft alles in zich om een Europese
handelingsperspectief gaan bieden.
topregio te worden, maar kan en moet veel beter presteren. Met veel nauwere samenwerking
Tenslotte, we zien dat ondanks de recente
tussen kennisinstellingen en bedrijven, meer
inspanningen in Zuid-Holland in andere regio’s
kruisbestuiving tussen de sterke clusters, gerichte
in Nederland en Europa er steviger geïnvesteerd
inzet om het innovatieve MKB te versterken, het
wordt in de versterking van de kenniseconomie.
aantrekken van innovatieve buitenlandse bedrijven
Onze regio moet dus een stevige sprint trekken om
en het investeren in perspectiefrijke bedrijven
op het niveau van concurrerende regio’s te blijven
kan Zuid-Holland haar innovatieprestaties sterk
of zelfs komen.
verbeteren. Deze constateringen sluiten één op één aan op de hoofdtaken van InnovationQuarter. Daarnaast is een belangrijk aandachtspunt het creëren van een eenduidige economische visie
2
ING Economisch Bureau, Kwartaalbericht Regio’s, Innovatiepotentieel niet in alle provincies benut, juni 2014
13
4. Keuzes vanuit kracht Bij de oprichting van InnovationQuarter
van het brede Cleantech domein, maar minder
is er bestuurlijk op ingezet de activiteiten
op smart mobility. Zuid-Holland is sterk in drugs
zoveel mogelijk te focussen op de regionale
discovery en drugs development, maar ondervindt
speerpuntsectoren CleanTech, Life Sciences
daar ook veel internationale concurrentie. Door
& Health en Safety & Security, met een latere
slimme combinaties met het tuinbouwcluster
verbreding naar Horticulture en Smart Industry. In
ligt er evenwel een unieke kans op het gebied van
de huidige netwerkeconomie bepalen crossovers
gezonde voeding. Zuid-Holland is geen koploper als
tussen sectoren evenwel in toenemende mate
het gaat om het ontwikkelen van 3D technologie,
het economische speelveld. Ook constateren wij
maar kan door toepassing van deze technologie in
na twee jaar dat de beschreven maatschappelijke
bestaande sterke sectoren (denk aan 3D printing
uitdagingen vanwege hun complexiteit vragen om
in de maritieme industrie) wél leidend zijn in 3D
kruisbestuiving tussen verschillende technologieën
gedreven innovaties.
en sectoren. Voor de werkzaamheden van InnovationQuarter
Veel (onbenut) innovatiepotentieel tussen (sub)sectoren
betekent dit dat we zowel moeten inzoomen op
Kansen voor vernieuwing liggen dus vooral
krachtige niches binnen speerpuntdomeinen als
tussen sectoren. Vanwege de gefragmenteerde
uitzoomen om vanuit een goed overzicht van
bedrijvenstructuur in Zuid-Holland is dit een
het hele economische domein in Zuid-Holland én
grote opgave voor de regio. Een opgave waar
daarbuiten nieuwe verbindingen te leggen. Met
InnovationQuarter, juist vanwege haar brede
zowel het brede palet aan sectoren waarin we
overzicht over en uitgebreide netwerken binnen
actief zijn als met de integraliteit van onze drie
verschillende domeinen, toegevoegde waarde
kerntaken, is InnovationQuarter goed geëquipeerd
heeft. Cross industry innovation – het benutten
om snel te schakelen tussen internationale
van technologieën, processen, diensten vanuit
ontwikkelingen en de vertaling daarvan naar
de ene sector in een andere sector – is dan ook
regionale kansen.
een centraal thema voor InnovationQuarter in de komende jaren. Hierboven noemden
Krachtige niches binnen speerpunt domeinen
we al het voorbeeld van gezonde voeding.
Zuid-Holland is (inter)nationaal concurrerend
securitycluster aan andere domeinen waar
op specifieke niches binnen de speerpunten; díe
veiligheidsvraagstukken een rol spelen, zoals de
kennen en daar de energie (verder) op richten,
haven. Maar de voorbeelden zijn talloos.
Een ander voorbeeld is het verbinden van het
is ons uitgangspunt. Dit leidt tot het specifieker benoemen van sterktes binnen speerpuntdo-
De grootste sector in Zuid-Holland is de hightech-
meinen. En ook sommige dingen niet doen, of
sector. Deze sector is samen met de groeisector
alleen wanneer we specifieke mogelijkheden
ICT en de creatieve industrie een belangrijke driver
zien in crossovers. Zo is Zuid-Holland sterk op het
voor de noodzakelijke transitie van de industrie.
gebied van industriële biotechnologie als onderdeel
De beweging om bedrijven in te laten spelen op
de kansen die vervlechting van productie en digi-
plaats met collega-ROM’s. In Biobased Delta
talisering (denk aan robotisering, Big Data, cloud
werken we thematisch samen in Zuidwest-
computing) biedt wordt Smart Industry genoemd.
Nederland. Op het gebied van hightech zijn
En dit thema is relevant binnen alle speerpuntsec-
alle ROM’s via hightech NL verbonden en ook
toren. Smart Industry mobiliseert schijnbaar losse
op het gebied van agrofood en horticulture
acties, verbindt (publieke) agenda’s en sluit aan
zijn er verbindingen met andere regio’s. Voor
bij de taal van ondernemers. InnovationQuarter
InnovationQuarter past dat in een verbindende
is goed gepositioneerd om deze beweging te
strategie waarbij ieder op basis van eigen
faciliteren, juist vanwege het brede overzicht en
kracht een bijdrage levert aan de economie van
netwerk. We zien in het fieldlab een middel bij
Nederland en de eigen regio. Want uiteindelijk is
uitstek om hierbij in te zetten: praktijkomgevingen
vanuit internationaal perspectief Nederland één
waar bedrijven en kennisinstellingen in een cluster
economische entiteit.
kennis opbouwen en klantgericht producten ontwikkelen en demonstreren. Niet willekeurig,
Kansen op langere termijn
maar schaalbaar en met voldoende massa en focus
De focus van InnovationQuarter ligt op het
om zo impact te genereren.
realiseren van nieuwe business, het laten landen van buitenlandse bedrijven en het risicodragend
Kansen buiten de speerpuntdomeinen en in verbinding met andere regio’s
participeren in ondernemingen. We zien veel
Gaan we af op de marktdynamiek dan zien
kansrijk zijn, maar die nog relatief ver van de
we ook buiten de speerpuntdomeinen veel
markt af staan. Vanuit onze ambitie om ook
kansen voor economische vernieuwing en
de oplossingsrichtingen voor ‘overmorgen’ te
maatschappelijke transitie. Technologie uit de
verkennen volgen we deze ontwikkelingen,
ruimtevaart kan bijvoorbeeld worden ingezet voor
zij het op afstand. Te denken valt aan
precisielandbouw, maar kan ook worden benut
quantumcomputing, de ontwikkeling van DOC,
om via celbiologie een bijdrage te leveren aan het
het antibiotica- onderzoek in Leiden, organ-on-a-
bestrijden van resistentie via nieuwe antibiotica.
chip et cetera. Het laatste voorbeeld laat overigens
Het Space cluster, als sterke niche binnen de Zuid-
zien dat er een directe lijn loopt van baanbrekend
Hollandse hightech industrie, heeft tevens via
fundamenteel onderzoek naar concrete
aardobservatiemethodieken directe verbindingen
businesskansen, zoals we met onze investering in
met het domein Safety & Security. Vanuit de
Pluriomics hebben aangetoond.
ontwikkelingen die in de toekomst mogelijk
economische potentie van bovengenoemde thema’s hebben we ook deze kansen verkend. Voor
Het volgen van nieuwe ontwikkelingen doen we
ons is het bij de verkenning van dit soort kansen
samen met de gelieerde cluster- en deltaorganisa-
van belang dat het om gebieden gaat waarin
ties en zeker ook de kennisinstellingen.
Zuid-Holland een sterke positie heeft. Dit geldt
Waar InnovationQuarter haar zwaartepunt op
bijvoorbeeld ook voor composieten, robotica,
aanjagen en realiseren heeft, zijn deze organi-
aerospace en unmanned vehicles, maar ook
saties meer gericht op signaleren en verkennen.
voor het ICT-cluster. Het ICT-cluster is manifest
Daardoor ontstaat in Zuid-Holland een dekkend en
aanwezig in de regio, maar erg versnipperd en nog
verbonden palet van activiteiten. In de komende
weinig verbonden met de hightechsector.
jaren zal die programmatische samenwerking
Op alle speerpuntdomeinen vindt uitwisseling
verder worden uitgebouwd.
15
5. De kernactiviteiten van InnovationQuarter Een nieuwe ontwikkelingsmaatschappij in een
op basis van onze kennis en netwerken hebben
provincie die qua innovatiepotentie genoeg in huis
we desgevraagd input geleverd op belangrijke
heeft, maar sterk achterbleef op daadwerkelijke
beleidstrajecten van de provincie, de EPZ, de MRDH
prestaties. Dat is de belangrijkste verklaring voor
en diverse gemeenten en op projectplannen van
de hoge en soms ook uiteenlopende verwachtingen
gelieerde cluster- en deltaorganisaties.
waar InnovationQuarter vanaf de start mee geconfronteerd wordt. We hebben zelf vanaf de
Bewust hebben we er dan ook voor gekozen
start de lat hoog gelegd qua doelstellingen. Dit,
om het merendeel van deze activiteiten vanuit
gecombineerd met de intrinsieke motivatie en
de basisformatie op te pakken. Als pionierende
passie van onze medewerkers, heeft in de eerste
organisatie hebben we zelf willen investeren
twee jaar geleid tot een groot aantal activiteiten en
in activiteiten die, in het verlengde van onze
daarvan afgeleid ook veel concrete resultaten.
kernactiviteiten, waardevol zijn voor de economische ontwikkeling van Zuid-Holland en
Prestaties op het gebied van aangejaagde en
uitstekend passen bij onze missie.
gerealiseerde projecten op het gebied van business development, het aantal gelande buitenlandse
InnovationQuarter is door de wijze waarop ze
bedrijven en het aantal gedane investeringen in
haar taken invult méér dan een verbinder en
vernieuwende bedrijven vallen daarbij als eerste
aanjager, méér dan een acquisitieorganisatie, méér
op. Wat minder opvalt zijn de vele activiteiten die
dan een investeerder. Onze kerntaken Business
nodig zijn om deze doelstellingen te halen, evenals
Development, Foreign Investments en Capital zijn
alle activiteiten die we ondernemen omdat ze
echter leidend.
relevant zijn voor onze missie en ambitie.
Business Development Naast de direct aan de kerntaken gerelateerde
De basis van het werk van Business Development
activiteiten, heeft InnovationQuarter in 2015
bestaat uit het aanjagen en realiseren van business
bijvoorbeeld samen met de MRDH het voortouw
developmentprojecten. Aanjagen en realiseren
genomen om te komen tot een voorstel voor
worden echter voorafgegaan door signaleren en
regionale branding. Er is geïnvesteerd in de
verkennen.
regionale MKB Innovatiestimulering Topsectoren Zuid-Holland (MIT-regeling). Er wordt gewerkt aan
Uit ons netwerk van ondernemers en
het investor ready krijgen van ondernemers waar
kennisinstellingen komen vrijwel dagelijks signalen
we mogelijk in participeren, zonder dat daarover
over innovatieve ontwikkelingen. In samenwerking
zekerheid bestaat. We hebben veel aandacht
met netwerkorganisaties verkennen we deze
besteed aan de verbeterde samenwerking tussen
thema’s, waarbij twee elementen cruciaal zijn: 1)
de incubators en startup-initiatieven in onze regio.
heeft Zuid-Holland een positie om het thema te
Samen met de MRDH, EPZ en provincie hebben
kunnen ontwikkelen en op te kunnen schalen?;
we een Economische Monitor uitgebracht. En
2) zijn er bedrijven en kennisinstellingen die open
staan voor het verder aanjagen van het thema
onze scherpte en zoeken daarom ook individueel
in een samenwerkingsverband en beschikken zij
contact. Dat wordt nog versterkt door de andere
ook over (financiële) trekkracht? Een belangrijke
invulling die de nieuwe Kamer van Koophandel
rol in deze fase is vaak het helpen articuleren van
(incl. voormalig Syntens) aan zijn activiteiten
de vraag van bedrijven of het schetsen van een
geeft. Matchmaking is daarom een activiteit die
toekomstperspectief.
weliswaar een directe bijdrage levert aan het ontsluiten van het innovatieve vermogen, maar
Als een verkenning positief wordt afgesloten volgt
een aanpalende activiteit is. Die overigens niet
de aanjaagfase. In deze complexe fase is onze
zelden tot nieuwe business voor de ondernemer
belangrijkste rol om hechte relaties te ontwikkelen
leidt. Vanuit deze gesprekken komen ook
tussen de beoogde consortiumpartners, aan te
regelmatig leads voor Capital. Om ook dit deel van
sturen op de ontwikkeling van een projectplan en
onze activiteiten zichtbaar te maken, zullen we
de mogelijkheden van financiering te verkennen.
vanaf 2016 bijhouden om hoeveel ondernemers het
Vanuit het consortium zal altijd een ondernemer
gaat.
trekker moeten zijn. Onze aanjagende rol vertaalt zich in scherpte op zowel het in ontwikkeling
Een inzicht van de afgelopen twee jaar is dat we
zijnde projectplan als op de bijdrage van individuele
ons, om het innovatiepotentieel te benutten,
leden in het consortium. We vragen niet alleen van
niet moeten beperken tot het innovatieve MKB.
ondernemers dat ze grenzen verleggen; dit doen
Kiemen van nieuwe business zijn aanwezig
onze business developers ook zelf in deze trajecten.
bij zowel starters, innovatieve MKB-ers als
Door scherpte in te brengen, soms stevige keuzes
grote bedrijven en gespecialiseerde kennis- en
te maken, grenzen te stellen. Juist in deze fase
onderzoeksinstellingen. Onze focus ligt op díe
levert InnovationQuarter toegevoegde waarde
ondernemers die het aankunnen en –durven om
als onafhankelijke partij die geen ander belang
in open innovatietrajecten sámen tot nieuwe
heeft dan het versterken van de Zuid-Hollandse
business te komen.
economie. Omdat in de realisatiefase uiteindelijk ondernemers zelf het project zullen gaan trekken,
Foreign Investments
zijn we in de aanjaagfase actief bezig met
De basis van het werk van Foreign Investments
eigenaarschap voor de realisatiefase.
is het aantrekken, behouden en uitbreiden van buitenlandse investeringen naar de regio. Een
In de realisatiefase gaan ondernemers nieuwe
belangrijke activiteit daarbij is het strategisch
business realiseren. De intensiteit van onze rol
acquireren op hoogwaardige buitenlandse
neemt in deze fase af en zal met name worden
investeringen die de kracht van de regionale
ingevuld als onafhankelijke ‘buitenboordmotor’, die
topsectoren versterken. Vanuit de positionering
indien nodig via een aantal gerichte interventies
van InnovationQuarter als economische
het consortium verder op weg helpt.
ontwikkelingsmaatschappij met maatschappelijke meerwaarde, past het goed om gericht te werven
In de afgelopen twee jaar hebben we regelmatig
voor bedrijven die innovatieve oplossingen voor de
contact gehad met individuele ondernemers.
Zuid-Hollandse vraagstukken in huis hebben.
Ten eerste omdat het leggen van een (h)echte relatie gebaseerd is op individuele gesprekken.
Uit onderzoek van het Rathenau-instituut komt
Ondernemers waarderen zowel ons initiatief als
naar voren dat de positie van Nederland als
17
kenniseconomie erodeert omdat steeds meer
Capital
Nederlandse bedrijven hun R&D investeringen in
De rol van InnovationQuarter op het gebied
het buitenland doen, terwijl buitenlandse R&D
van financiering is een brede. Wij zien ons fonds
investeringen in Nederland slechts beperkt groeien.
nadrukkelijk als een middel om ons doel te
Om die reden zullen we intensief blijven inzetten
bereiken, namelijk vernieuwende en snelgroeiende
op juist het aantrekken van innovatieve bedrijven
bedrijven aan financiering helpen.
naar de regio, en deze ook sterk te verankeren in ons ecosysteem.
We steken hierbij veel tijd in het sourcen van leads, waarbij we veel verschillende kanalen benutten
Nog meer krachtenbundeling en intensievere
om met ondernemers in contact te komen.
samenwerking met collega-acquisitieorganisaties
We organiseren pitchdagen, bezoeken events,
is hierbij een conditio sine qua non.
nemen deel aan jury’s, sectorbijeenkomsten en netwerkevents. Ook houden we het contact met
De netwerkfunctie van Foreign Investments is een
andere investeerders warm, om waar mogelijk
cruciale. Daarbij gaat het zowel om het verder
betrokken te worden bij interessante deals voor
uitbouwen van het Investor Relations programma
Zuid-Holland, maar ook om ondernemers door
gericht op hier al gevestigde buitenlandse bedrijven
te kunnen verwijzen en ze aan tafel te krijgen
als om het regionale, nationale en internationale
bij potentiele co-investeerders. Ons netwerk
netwerk van InnovationQuarter gericht en
bestaat inmiddels uit honderden co-investeerders,
intensief in te zetten voor Zuid-Holland.
nationaal en internationaal.
Het internationaal promoten van de kansen van
Omdat veel ondernemers die we ontmoeten nog
de regio gebeurt allereerst via het ontwikkelen
niet investor ready zijn, helpen we ze daarbij.
van waardeproposities voor de verschillende
Het investor ready maken van een onderneming
speerpuntsectoren. Een specifieke opdracht is
gebeurt op uiteenlopende onderwerpen zoals
daarnaast het ontwikkelen en uitrollen van een
advies over het vormgeven en rechttrekken van het
regiobranding. InnovationQuarter, provincie
businessplan, advies over afspraken en de relatie
en de MRDH maken zich samen sterk om deze
tussen aandeelhouders, zorgen dat er crediteuren
regiobranding ook echt door de regio te laten
overeenkomsten worden vastgelegd en advies over
dragen, zodat de proeftuin voor wereldwijde
opschonen van de balans.
deltametropoolgebieden de komende jaren geladen kan worden met succesvolle voorbeelden.
Wanneer we zelf van plan zijn in een onderneming te investeren, dan start een uitgebreid traject
Ook bij Foreign Investments is (technologische)
waarin wordt onderhandeld over de voorwaarden
matchmaking een waardevolle activiteit voor
waaronder we dat doen. Vaak moet daarbij
ondernemers. Net als bij Business Development
bestaande financiering worden geherstructureerd.
is hiervoor geen aparte prestatie-indicator
Vervolgens start het due diligencetraject waarin
opgenomen, maar wordt er wel actie ondernomen.
grondig wordt onderzocht of alle aannames over
Buitenlandse investeerders die via een match
de onderneming juist zijn. Omdat we er naar
samenwerking aangaan met een kennisinstelling
streven dat ons fonds als hefboom fungeert voor
of innovatiecluster, creëren immers óók nieuwe
het aantrekken van privaat kapitaal naar de regio,
banen en investeringen.
wordt gezocht naar private co-financiers. Daarbij
kijken we scherp naar de voorwaarden en het effect
gedeeld worden. Het actief communiceren over
dat deze kunnen hebben op de onderneming.
al het moois dat Zuid-Holland te bieden heeft op het gebied van innovatie, het bijdragen aan vele
Wanneer InnovationQuarter heeft geïnvesteerd in
evenementen en bijeenkomsten en het op een
een onderneming, blijven we actief betrokken. In
hoger pijl brengen van de business intelligence
de beheerfase proberen wij waarde toe te voegen
over onze regio zijn belangrijke pijlers onder al onze
aan de onderneming door inzet van onze kennis,
activiteiten.
expertise en netwerken (óók vanuit de kerntaken Business Development en Foreign Investments)
Integraliteit als meerwaarde We merken dagelijks dat onze kerntaken sterk
Door onze contacten met honderden ondernemers
complementair zijn aan elkaar. Niet alleen de
per jaar die op zoek zijn naar groei- en durfkapitaal
expertisegebieden zijn onderling aanvullend,
zijn we ons zeer bewust waar de belangrijkste
wat ons tot betere gesprekspartners van
financieringsissues zich afspelen. Juist vanuit die
ondernemingen maakt, ook de netwerken zijn
kennis en de wens om bedrijven zo snel mogelijk
complementair. Dit leidt enerzijds tot het intern
te laten opschalen hebben we samen met de
aanbrengen van leads, anderzijds kunnen we door
drie universiteiten het initiatief genomen tot de
snel te schakelen ondernemers snel verder helpen
oprichting van UNIIQ. UNIIQ is een gezamenlijk
op basis van het zeer omvangrijke netwerk van
Proof-of-Concepts fonds dat naar verwachting in
ondernemers, kennisinstellingen en financiers, dit
Q1 2016 van start zal gaan met een fondsomvang
op regionaal, nationaal en internationaal niveau.
van € 22 mln. Hiernaast is de verwachting dat ons hoofdfonds in 2016 doorgroeit naar een omvang
Door onze neutrale positie, ons brede overzicht
van € 80 mln. gecommitteerd kapitaal. Een deel
van de regio en de rol die we spelen als innovatie
van deze middelen zal benut worden voor fund-in-
aanjager spelen we regelmatig een actieve rol als
fund investeringen.
neutrale en verbindende partij in het innovatie ecosysteem. Of het nu gaat om het beter
Daar waar er specifieke ambities in de regio
laten samenwerken van incubators of om het
bestaan om middelen door middel van
gezamenlijk bepalen welke campus of proeftuin
revolverende fondsen in te zetten, zijn wij vanuit
welke focus heeft, een regisserende rol van
onze expertise sterk geëquipeerd om deze fondsen
InnovationQuarter wordt geaccepteerd en vaak
in uitvoering of beheer te nemen.
zelfs expliciet gevraagd.
De ‘vierde’ kerntaak: reuring Door partijen uit verschillende disciplines bij elkaar te brengen, ontstaat beweging en dynamiek, worden nieuwe kansen en mogelijkheden ontdekt, ontstaan nieuwe verbindingen en kunnen we met enthousiaste partijen snelheid maken. Zuid-Holland heeft prachtige bedrijven in huis die het waard zijn om meer en beter zichtbaar gemaakt te worden. Kennisinstellingen zijn op onderdelen absolute wereldtop en ook dat mag
19
6. Conclusies / ambities Terugkijkend op de afgelopen twee jaar
vermogen van Zuid-Holland te ontsluiten en op
constateren wij het volgende:
deze wijze de concurrentiekracht van de regio duurzaam te versterken. Wil de regio de omslag
▶▶ Maatschappelijke vraagstukken en
maken naar een daadwerkelijke koploperspositie
technologische ontwikkelingen vragen om
dan vergt dat verdere investeringen in
cross-industry antwoorden. InnovationQuarter
samenwerking, krachtenbundeling en idealiter ook
richt zich dan ook zoveel mogelijk op crossovers
in het vergroten van de (financiële) slagkracht van
tussen sectoren. Daarbij richten we ons op
onze organisatie3.
de bij onze start gedefinieerde speerpunten – en meer specifiek naar krachtige niches
Bij een verhoging van het uitvoeringsbudget kan
daarbinnen – maar ook op de vele kansen die
InnovationQuarter vanzelfsprekend meer leveren,
zich (via crossovers) buiten deze speerpunten
zowel binnen de kerntaken:
voordoen. Alleen zo kunnen we ten volle het in Zuid-Holland aanwezige innovatiepotentieel benutten. ▶▶ Wij leggen de lat hoog bij het vervullen van
▶▶ Door meer ontwikkelcapaciteit in te zetten op speerpuntsectoren als Life Sciences & Health, Horticulture en Smart Industry; op crossovers
onze opdracht. Dit betekent dat we zeer
tussen bijvoorbeeld Safety & Security, ICT en
veel activiteiten ondernemen binnen onze
High Tech; op crossovers met andere sterke
kerntaken, maar ook activiteiten die dicht tegen
sectoren in Zuid-Holland zoals aerospace en het
onze eigenlijke kerntaken aan liggen. We lopen graag the extra mile om ondernemers zo goed
havenindustrieel complex; ▶▶ Door campussen en innovatieve hotspots door
mogelijk te helpen en Zuid-Holland stevig op de
te laten groeien door de inzet van dedicated
kaart te zetten.
ontwikkelcapaciteit en gerichte inzet vanuit
▶▶ Er wordt in sterk toenemende mate een beroep op onze dienstverlening gedaan. Door bedrijven,
Foreign Investments; ▶▶ Door de strategische acquisitie van buitenlandse
door partijen in het regionale ecosysteem, door
investeerders verder te versterken, evenals
overheden.
de samenwerking met andere internationale
▶▶ Wij, en vaak ook anderen, zien kansen op
regio’s.
thema’s die duidelijk in het verlengde liggen van onze opdracht en voor de uitvoering waarvan
Als daarbuiten:
InnovationQuarter goed gepositioneerd is, maar die niet tot onze directe kerntaken behoren.
▶▶ Door internationalisering van innovatie als
Met name in 2015 hebben we er als pionierende
thema een plek te geven in de activiteiten
organisatie voor gekozen zelf (voorzichtig) te
van InnovationQuarter. Internationalisering
investeren in additionele activiteiten, middels
is een thema dat in toenemende mate als
pilots en verkenningen.
vraagstuk van ondernemers en consortia bij
InnovationQuarter is opgericht om het innovatieve
Business Development onder de aandacht
wordt gebracht. Het gaat hierbij enerzijds om
vergroten door 1) een meer programmatische
internationalisering van innovatie. Ketens
aanpak waarbij we gezamenlijk gaan
zijn zonder uitzondering internationaal van
voor realisatie van díe projecten die echt
karakter. Internationalisering als verlengde
potentie, economische meerwaarde en scale
van de business developmenttaak is dan
up-mogelijkheden hebben, passend bij de
ook een logische. Anderzijds gaat het om
economische prioriteiten van de regio; 2)
het strategischer, pro-actiever en meer
realisatie te versnellen door organisatiekracht
gebruik maken van Europese netwerken en
én instrumentarium van verschillende partijen
innovatieprogramma’s. Hierbij valt te denken
gericht in te zetten; 3) voldoende ruimte voor
aan het toeleiden van innovatieve MKB’ers
additioneel aanjaag- en realisatiebudget.
naar Europese subsidies zoals Interreg en het
▶▶ Door het equiperen van InnovationQuarter
SME-instrument van Horizon 2020.
om de samen met de MRDH ontwikkelde
▶▶ Door het versterken van de samenwerking
regiobranding verder uit te rollen en te
met sterke internationale regio’s op specifieke sectoren via wederzijdse soft
implementeren. ▶▶ Door het opzetten van investor
landing spots. Dat wil zeggen een dedicated
readinessprogramma’s (samen met incubators)
introductieprogramma, inclusief tijdelijk fysieke
voor innovatieve starters, opdat ze eerder aan
werkomgeving, voor buitenlandse bedrijven
financiering komen.
in onze regio, en voor bedrijven uit onze regio
▶▶ Door het creëren van meer reuring rondom Zuid-
in het buitenland. Het langs deze weg heel
Holland als innovatieve topregio, door het nóg
gericht scouten en in de regio introduceren van
meer in de (publicitaire) etalage zetten van onze
interessante bedrijven zien we als interessant
sterktes en successen als regio.
middel om internationale hub-to-hub samenwerking te versterken en als strategische
Wij gaan graag met onze aandeelhouders en
acquisitietool gericht op zowel buitenlandse
financiers in gesprek over wat er nodig is om van
bedrijven als investeerders.
Zuid-Holland daadwerkelijk weer een koploper
▶▶ Door het ontwikkelen van een meer
te maken. Kansen zijn er in Zuid-Holland volop!
programmatische manier van werken
InnovationQuarter heeft de ambitie, de expertise
in de funnel signaleren – verkennen –
en netwerken om ze te helpen verzilveren.
aanjagen - realiseren, samen met relevante netwerkorganisaties in de regio. De netwerkorganisaties zijn divers van aard en opzet. Toch is in de onderlinge samenwerking een rode draad aan te wijzen, namelijk dat de kracht van netwerkorganisaties ligt in de fase van signaleren en verkennen en die van InnovationQuarter in aanjagen en realiseren. De samenwerking tussen deze organisaties in de business developmentfunnel verloopt goed maar de projecten met echte impact komen niet vanzelf bovendrijven. Wij zijn er van overtuigd dat we de kwaliteit van de funnel verder kunnen
3
I Collega-ROM’s hebben een substantieel hoger operationeel budget. Waar InnovationQuarter – opererend in de grootste economie van Nederland, maar ook met één van de grootste innovatie-opgaven - een uitvoeringsbudget heeft van ruim € 3,7 mln. (voor de kerntaken Business Development en Foreign Investments) is dat voor de BOM jaarlijks € 6,8 mln. en voor Oost NV € 7,5mln.
21