jaarplan
2020
INHOUDSOPGAVE
1. Samenvatting
5. Internationaliseren 5.1
Foreign Investments
2. Relevante ontwikkelingen
5.1.1 Opdracht & impact
2.1
Doorontwikkeling Meerjarenplan
5.1.2 Prestaties
2019-2022
5.1.3 Strategische pijlers en activiteiten
Regionale en landelijke economische
5.2 Internationalisering
ontwikkelingen
5.2.1 Opdracht & impact
2.2
5.2.2 Prestaties
3. Speerpunten en activiteiten teams en sectoren
5.2.3 Activiteiten 5.3
Box 2: Internationaliseren / Observaties 2019
3.1
Ecosystemen en clusters
3.2
Duurzaam & schoon
3.3
Slim & veilig
6. Investeren
3.4
Gezond & groen
6.1
Opdracht & impact
6.2 Prestaties
4. Innoveren
6.3
Activiteiten InnovationQuarter Investeren
4.1
6.4
Box 3: Investeren / Observaties 2019
Business Development
4.1.1 Opdracht & impact 4.1.2 Prestaties 4.1.3 Activiteiten 4.2
Zuid-Hollands Investeringsplatform
4.3
Box 1: Innoveren / Observaties 2019
7. Secretariaat Economic Board Zuid-Holland 8. Organisatie en Communicatie 9. Begroting
1. Samenvatting InnovationQuarter is sinds 2014 actief als regionale 1
plaatsvonden en is Zuid-Holland inmiddels de 13e
ontwikkelingsmaatschappij voor Zuid-Holland.
(van de 268) meest concurrerende regio van de EU
Wij zijn opgericht om de economische structuur
volgens de regional competitiveness index.
van de regio duurzaam te versterken en het innovatief vermogen van Zuid-Holland te ontsluiten.
Veel van de innovatieve ondernemers voor en met wie we werken zijn dagelijks bezig met oplossingen
Samen met bedrijven, kennisinstellingen, cluster-
voor maatschappelijke vraagstukken op het gebied
en deltaorganisaties, incubators, financiers en
van voeding, klimaat, gezondheid, veiligheid en
investeerders, topsectoren en overheden werken
energie. Deze maatschappelijke impact gaat onzes
we aan sterke ecosystemen en clusters in onze
inziens hand in hand met direct economische en
regio. En met het nodige succes! De afgelopen zes
strategische economische impact. Aan de hand
jaar is de publiek/publieke, privaat/publieke en
van een inhoudelijk afwegingskader streven we
privaat/private samenwerking in de regio sterk
ernaar dat projecten en investeringen waar we aan
toegenomen. Over de grenzen heen. Van sectoren,
werken zoveel mogelijk bijdragen aan alle drie de
van gemeenten, tussen kennisinstellingen, maar
vormen van impact. Op deze wijze weten we een
ook letterlijk door onze regio en zijn mooie bedrijven
nog sterkere bijdrage te leveren aan de transitie
internationaal veel sterker te positioneren.
naar de Next Economy.
Mede dankzij deze samenwerking hebben we
Eind 2018 hebben onze aandeelhouders
afgelopen zes jaar mooie resultaten weten te
ingestemd met het nieuwe InnovationQuarter
boeken. Dankzij onze activiteiten zijn over de
Meerjarenplan 2019-2022 “Meer ImpaQt voor
periode 2014-2019 meer dan 3.200 fte aan banen
Zuid-Holland”. Conform dit meerjarenplan richt
gecreëerd en is er meer dan € 400 mln. additioneel
InnovationQuarter haar activiteiten op de sectoren
in de regio geïnvesteerd. Deze direct economische
Energie, Circulair, Maritiem en Haven, Aero-Space,
impact in gecreëerde banen en uitgelokte
Hightech, Digital Technology, Cybersecurity, Life
investeringen is van groot belang gezien de
Sciences & Health en Horticulture.
economische uitgangspositie van Zuid-Holland. In het verlengde van de ambities uit ons meer Zeker zo belangrijk is de strategische economische
jarenplan zetten wij in op het behalen van de
impact, die zichtbaar wordt in onze inspanningen
volgende direct economische doelstellingen in 2020:
samen met partners om ecosystemen en clusters in onze regio te versterken en de (internationale) aantrekkingskracht van onze regio te verbeteren. Zo is het regionale aandeel in het aantal buitenlandse bedrijven dat voor Nederland kiest sterk gestegen sinds 2014, vinden investeerders steeds beter hun weg naar Zuid-Holland wat blijkt uit het feit dat in 2018 voor het eerst de meeste venture capital deals van Nederland in onze regio
1
InnovationQuarter heeft als aandeelhouders het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, de Provincie Zuid-Holland, Rotterdam, Den Haag (incl. HEID), Delft, Leiden, Westland, Drechtsteden, ErasmusMC, TUDelft, Universiteit Leiden en LUMC. Naast deze partijen ontvangen we jaarlijks een exploitatiebijdrage van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag, Erasmus Universiteit en de gemeente Zoetermeer.
3
Doelstellingen 2020
INNOVEREN
INTERNATIONALISEREN
INVESTEREN 2
40
40
26
Aantal bedrijven geland
Nieuwe investeringen
Aantal business cases en innovatieprojecten
20 Uitgelokte investeringen (mln.)
80
Investeringsvolume (mln.)
120
Aantal Investor Relationship-bezoeken
600
Aantal arbeidsplaatsen
28 Uitgelokte investeringen (mln.)
17
IQ
Verstrekte financieringen (mln.)
2 Dit zijn de doelstellingen van IQCapital en de fondsen in beheer UNIIQ en ENERGIIQ.
12
10
4
Nieuwe investeringen
Nieuwe investeringen
Nieuwe investeringen
17
5
6
Uitgelokte investeringen (mln.)
Uitgelokte investeringen (mln.)
Uitgelokte investeringen (mln.)
9
2
6
Verstrekte financieringen (mln.)
Verstrekte financieringen (mln.)
Verstrekte financieringen (mln.)
5
Innoveren: het aanjagen van 40 business cases
dat ze méér is dan een aanjager en verbinder,
en innovatieprojecten en het realiseren van € 20
méér dan een acquisitieorganisatie en méér dan
mln. aan gemeten uitgelokte private en publieke
een investeerder. Door de integrale inzet van
investeringen.
onze kennis, kunde en netwerken versterken we onze sterke sectoren en clusters. Door de
Internationaliseren
geïntensiveerde inzet en focus op energie, circulair
▶▶ Foreign Investments: het laten landen in
en digitalisering dragen we bij aan de transitie naar
Zuid- Holland van 40 (buitenlandse) bedrijven
de Next Economy.
met een investeringsvolume van € 80 mln. en de realisatie van 600 nieuwe directe
Het ‘meer’ zit in het leggen van verbindingen tussen
arbeidsplaatsen. In het kader van het Investor
individuele ondernemers of initiatieven onderling
Relations programma zullen we 120 bezoeken
en tussen ondernemers, kennisinstellingen en
afleggen aan reeds in de regio gevestigde
overheden. Ons netwerk van meer dan 8.000
internationale bedrijven.
ondernemers en meer dan 500 investeerders,
▶▶ Internationalisering:
onze verbinding met de universiteiten,
kennisinstellingen en alle relevante overheden
• Opzetten, uitvoeren en inbedden van ten minste 5 bestaande en nieuwe hub-to-hub
regionaal en nationaal en ons uitgebreide
samenwerkingen;
internationale netwerk zijn hierbij van grote
• Organiseren van minimaal 6 eigen missies
• Ondersteunen van 10 missies en andere
waarde.
met ten minste 60 bedrijven; en Het ‘meer’ zit ook in de bijdragen die wij zelf en
activiteiten van partners binnen en buiten
via de Economic Board Zuid-Holland leveren aan
de regio.
de economische business intelligence van en voor de regio, aan regionale beleidsagenda’s en aan
Investeren: De realisatie van 26 investeringen
Europese en nationale beleidsbeïnvloeding. En
met een totaal geïnvesteerd vermogen van € 45
het ‘meer’ zit niet in de laatste plaats in de wijze
mln. (inclusief uitgelokte private investeringen)
waarop we de innovatieve kracht van onze regio
vanuit IQCapital en de fondsen in beheer UNIIQ en
nationaal en internationaal op de kaart zetten.
ENERGIIQ.
Door communicatie, events en het creëren van reuring.
Onze activiteiten moeten in 2020 leiden tot een additioneel geïnvesteerd privaat
Bij dit alles is van groot belang dat
vermogen van naar schatting € 145 mln.
InnovationQuarter sinds 2015 het secretariaat
en de creatie van ruim 600 hoogwaardige
voert van de Economic Board Zuid-Holland.
arbeidsplaatsen in de regio. Daarmee is er
Dat draagt bij aan synergie tussen enerzijds
in lijn van ons Meerjarenplan sprake van
de netwerk-, denk- en lobbykracht van de
continuïteit van onze kritische prestatie
Board en anderzijds de executiekracht van
indicatoren (kpi’s) ten opzichte van 2019.
InnovationQuarter. Deze synergie versterkt op haar beurt de economische slagkracht van de regio.
Het duurzaam versterken van de economische
In dit verband is van belang dat komende periode
structuur van de regio en het ontsluiten van het
een besluit zal worden genomen over de uitvoering
innovatiepotentieel vraagt van InnovationQuarter
van het Human Capital akkoord.
Leeswijzer Hoofdstuk 2 start met een korte reflectie op de uitrol van ons Meerjarenplan 2019-2022 en gaat vervolgens in op enkele externe ontwikkelingen die relevant zijn voor onze organisatie. In hoofdstuk 3 worden de inhoudelijke focus en integrale activiteiten binnen de negen sectoren, waarop InnovationQuarter ook in 2020 inzet, beschreven. In de hoofdstukken 4 tot en met 6 worden de opdrachten, prestaties en activiteiten van respectievelijk Innoveren (Business Development, Zuid-Hollands Investeringsplatform), Internationaliseren (Foreign Investments, Internationalisering) en Investeren (IQ Capital, UNIIQ, ENERGIIQ) voor 2020 neergezet. De strategische doorontwikkeling van de Economic Board Zuid-Holland, waarvan het secretariaat bij InnovationQuarter is ingebed, komt aan de orde in hoofdstuk 7. Na een beknopte toelichting op onze organisatie en communicatieactiviteiten in hoofdstuk 8, eindigt dit Jaarplan met onze begroting voor 2020 (hoofdstuk 9). 7
2. Relevante ontwikkelingen 2.1 Doorontwikkeling Meerjarenplan 2019-2022
waar capaciteit beschikbaar wordt gesteld
2.1.1 Impactkader
maken om sectoren te analyseren en clusters te
Zoals in het Meerjarenplan 2019-2022
ondersteunen in hun kansrijkheid van versterking
aangekondigd werkt InnovationQuarter aan een
van competitiviteit en groei. Op het persoonlijk
strategisch impact- en afwegingskader. Dit
vlak waar medewerkers van InnovationQuarter
biedt de mogelijkheid om komende jaren nog
zich met grote inhoudelijke betrokkenheid inzetten
scherper te sturen op drie vormen van impact
op dossiers waarop zij ook graag progressie zien en
(direct economische, strategisch economische
ook zelf verschil willen maken.
en soms lastige keuzen worden gevraagd te
en maatschappelijke impact) en daarover te communiceren naar stakeholders en partners.
Kortom, het primaire doel van een strategisch impact- en afwegingskader is het maken van
Een aangescherpt strategisch impact- en
beter beargumenteerde keuzes ten aanzien van
afwegingskader sluit naadloos aan bij zowel de
de inzet van InnovationQuarter. Het gaat dus om
ontwikkelingen in de externe omgeving als bij de
de strategische inzet van mensen en middelen
verdere professionalisering die InnovationQuarter
op een wijze die duurzaam verschil maakt,
als regionale ontwikkelingsmaatschappij voor Zuid-
structuurversterkend is en aansluit bij de huidige
Holland doormaakt. Bedrijven en organisaties,
en toekomstige sterktes van de regio. Belangrijkste
overheden en individuen leggen bij het uitvoeren
nevendoelen daarbij zijn het bevorderen van
van hun activiteiten en het maken van beslissingen
integraliteit tussen de teams en het stimuleren
steeds meer nadruk op het duurzame en
van kennisopbouw omtrent ‘het ontwikkelen
blijvende effect wat ze brengen voor economie en
van innovatieclusters en -ecosystemen’
maatschappij. Dit raakt InnovationQuarter op tal
(ecosystem development) als kerndiscipline van
van manieren. Als professionele organisatie die
InnovationQuarter.
zich wil inzetten voor een toekomstbestendige ontwikkeling van Zuid-Holland. Binnen teams
License to operate
License to grow
License to influence
Keuze voor clusters
DIRECT ECONOMISCHE IMPACT
STRATEGISCH ECONOMISCHE IMPACT
MAATSCHAPPELIJKE IMPACT
Aanscherping KPI's
Keuze voor interventies
Afwegen gebruik SDG's
a. Direct-economische impact
Door gerichte interventies op deze en andere
De Kritieke Prestatie Indicatoren (KPI’s) op het
elementen kunnen ecosystemen worden versterkt.
gebied van arbeidsplaatsen en geïnvesteerd vermogen blijven een belangrijk instrument
Overigens ligt het voortouw voor deze interventies
voor resultaatgerichtheid en verantwoording
niet altijd bij InnovationQuarter zelf (zoals
van door ons geleverde inzet. Het in beeld
bijvoorbeeld talentontwikkeling). Wel kunnen we
houden van deze KPI’s zorgt voor algemene
op thema’s die niet direct binnen onze invloedssfeer
bekendheid en voortdurende acceptatie voor de
vallen samen met de Economic Board Zuid-Holland
functie en activiteiten van InnovationQuarter
een belangrijke agenderende functie vervullen.
voor de economie van Zuid-Holland bij haar
InnovationQuarter zal deze manier van werken
aandeelhouders en bij het bredere publiek.
verder uitwerken en in 2020 stappen zetten om die in de praktijk te brengen. Dit vraagt om
Direct-economische impact blijft per kerntaak
een nog grotere verbintenis (betrokkenheid en
geoperationaliseerd in de vorm van cijfermatige
interactie) met de omgeving en acceptatie van
KPI’s. Er zal meer aandacht zijn voor het door de
stakeholders dat InnovationQuarter met deels
tijd monitoren van deze indicatoren, door waar
nieuwe oplossingen en interventies komt in het
mogelijk bedrijven en projectuitkomsten ten
belang van een toekomstbestendige economische
minste 3 jaar te blijven volgen.
ontwikkeling van Zuid-Holland.
b. Strategisch-economische impact
c. Maatschappelijke impact
Strategisch-economische impact wordt zichtbaar
Onder maatschappelijk impact verstaan we de
in onze inspanningen samen met partners om
positieve bijdrage die via onze activiteiten wordt
ecosystemen en clusters in onze regio te versterken
geleverd aan het oplossen van maatschappelijke
en de (internationale) aantrekkingskracht van onze
vraagstukken op het gebied van onder meer
regio te verbeteren. Dit is voor InnovationQuarter
voeding, gezondheid, energie en veiligheid.
het meest belangrijke impactniveau, omdat het de centrale doelstelling van InnovationQuarter
Maatschappelijke impact is een belangrijke
operationaliseert. Operationalisatie van dit
drijfveer voor activiteiten van InnovationQuarter,
impactniveau krijgt in 2020 extra aandacht.
of het nu om innoveren, investeren of internationaliseren gaat. De manier waarop dit
Ecosystemen en clusters zijn complexe systemen.
plaatsvindt verschilt per team en activiteit. Er
Elementen die van belang zijn voor een goed
wordt door InnovationQuarter tot nog toe geen
functionerend ecosysteem -en daarmee
gemeenschappelijk begrippenkader of raamwerk
handelingsperspectief bieden om het ecosysteem
gehanteerd, terwijl dat wel zou kunnen helpen.
te versterken- zijn bijvoorbeeld de toegang
InnovationQuarter zal daarom verkennen op
tot kapitaal voor ondernemers met (door)
welke wijze zij met haar strategisch impact- en
groeiambitie, netwerken en kennisuitwisseling
afwegingskader kan aansluiten bij de 17 duurzame
tussen partijen uit het ecosysteem, collectieve actie
ontwikkelingsdoelstellingen (Sustainable
en de mate waarin er toegang is tot voldoende
Development Goal - SDG’s) die zijn geformuleerd
talent. Daarnaast zijn onder andere de juiste
door de Verenigde Naties en voor bedrijven en
infrastructuur, cultuur en formele instituties rand
organisaties een belangrijk uitgangspunt vormen
voorwaardelijk aan het succes van een ecosysteem.
voor hun toekomstig handelen. Zo hebben
9
ondermeer alle hogescholen in Nederland deze
De afgelopen periode is gewerkt aan integrale
duurzame ontwikkelingsdoelen onderschreven.
strategieën per sector die voor InnovationQuarter
Bovendien zijn er steeds meer goede voorbeelden
fungeren als strategisch intern afwegingskader.
van bedrijven en sectoren die de algemene SDG’s
Het betreft interne documenten met input van en
omzetten voor hun specifiek en toepasbare
gedragen door externe stakeholders en specifieke
doelstellingen.
betrokkenheid vanuit de Economic Board ZuidHolland. Hierdoor is de inhoudelijke focus van
InnovationQuarter zal de Sustainable Development
InnovationQuarter verder aangescherpt en de
Goals (SDG’s) niet gebruiken als doel op zich, maar
integrale samenwerking versterkt. Ecosysteem- en
als instrument om de economische structuur van
clusterversterking en transitieopgaven zijn daarbij
Zuid-Holland duurzaam te ontwikkelen.
meer leidend geworden vanuit de verschillende sectoren waarin InnovationQuarter werkt.
Een impactkader draagt eraan bij dat InnovationQuarter integraal werkt aan de
2.1.3 Organisatie & financiering
toekomst van Zuid-Holland. Belangrijke
Sinds de start ruim 5 jaar geleden is
randvoorwaarden zijn dat het niet tot
InnovationQuarter meer dan verdrievoudigd
onnodige administratieve werkzaamheden
qua aantal werkzame personen. Nieuwe
leidt, aansluit bij het doe-karakter van een
fondsen als UNIIQ en ENERGIIQ zagen het
ontwikkelingsmaatschappij en bijdraagt aan
levenslicht en met het secretariaat van de
het transparant en meetbaar maken van haar
Economic Board Zuid-Holland, de Roadmap
inspanningen.
Next Economy, Internationalisering en het ZuidHollands Investeringsplatform werden nieuwe
2.1.2 Sectorstrategieën
activiteiten toegevoegd. Ook de bestaande
Zoals beschreven in ons Meerjarenplan
kerntaken groeiden qua omvang, mede door
'ImpaQt voor Zuid-Holland 2019-2022' gaat
grote aanvullende opdrachten. Belangrijk hierbij
InnovationQuarter haar activiteiten komende
is de sterke verbreding van de sectorale scope van
jaren richten op een negental sectoren (zowel
InnovationQuarter. Daar waar we initieel mee
horizontals en/of verticals) die zijn gedefinieerd
kregen ons te richten op CleanTech, Life Sciences,
op het snijvlak van technologie, maatschappelijke
Horticulture en Security is de sectorale focus in
opgaven en de sterktes van Zuid-Holland, en die
nauwe afstemming met onze aandeelhouders
kansen bieden voor toekomstige bedrijvigheid in
verbreed en meer toegesneden op de economische
de regio.
kracht en dynamiek in de regio.
Het gaat concreet om de volgende sectoren:
Tegelijkertijd is de afgelopen jaren de organisatie-
▶▶ Duurzaam & schoon -- Energie, Circulair;
inrichting van InnovationQuarter nauwelijks
▶▶ Slim & veilig -- Maritiem & Haven, High Tech
aangepast aan deze groei en uitbreiding
Systemen & Materialen, Aerospace, Digital
van ons takenpakket. Daarom hebben we
Technology, Cybersecurity;
afgelopen periode gebruikt om met een aantal
▶▶ Gezond & groen -- Life Sciences & Health, Horticulture.
organisatieaanpassingen de uitvoering van taken door InnovationQuarter nog beter te maken. Op deze wijze is InnovationQuarter ook zelf “fit for the future”.
Door de jaren heen is InnovationQuarter
Focus op energietransitie zien we ook terug bij
verschillende aanvullende opdrachten
diverse andere aandeelhouders. Gezien het relatief
gaan uitvoeren, allen met separate
hoge aandeel van onze regio in de landelijke CO2-
financieringsafspraken. Voor een deel gaat dit om
uitstoot is de urgentie in Zuid-Holland hoog. Met
aanvullende opdrachten met een semipermanent
name in Rotterdam worden momenteel stevige
karakter, zoals het secretariaat van de Economic
budgetten hiervoor vrijgemaakt. Verwachting is
Board Zuid-Holland en werkzaamheden in
dat ook een deel van de toekomstige inkomsten
het kader van de Roadmap Next Economy. De
uit de verkoop van Eneco benut zal gaan worden
financiering van InnovationQuarter is daarmee
voor de energietransitie. In het verlengde van
complex geworden. Daarom hebben we de
het advies van de Europese Investeringsbank (juli
afgelopen periode overleg gevoerd met individuele
2018) constateren we vanuit InnovationQuarter
aandeelhouders over een vereenvoudiging van
dat het momenteel in de regio ontbreekt aan
de financieringsstructuur en afgesproken dat
(project)financieringsmiddelen voor grootschalige
vanaf 2020 de bijdragen voor de uitvoering van
transitieprojecten op het gebied van energie,
de Roadmap Next Economy, het secretariaat
circulair en digitale infrastructuur. Het ontbreken
van de Economic Board Zuid-Holland en het
van dit soort type middelen voor bedrijven en
Zuid-Hollands Investeringsplatform (na evaluatie
projecten gericht op deze transities verzwakt onze
ultimo 2020) aan de jaarlijkse exploitatiebijdrage
concurrentie- en aantrekkingskracht ten opzichte
van InnovationQuarter worden toegevoegd. Dit
van andere regio’s in binnen- en buitenland. Vanuit
leidt tot vereenvoudiging van onze financiering en
haar inhoudelijke kennis en uitvoeringskracht
minder administratieve lasten bij onze financiers.
werkt InnovationQuarter graag mee aan mogelijke oplossingen en realisatie.
2.2 Regionale en landelijke economische ontwikkelingen
Een andere ontwikkeling die mogelijk gevolgen
2.2.1 Regio in beweging
zal hebben voor onze organisatie in 2020 is
“Elke dag beter”. Dat is het motto van het in
het onderzoek door Monitor Deloitte naar
augustus 2019 aangetreden nieuwe College
het acquisitielandschap in Den Haag. Op
van Gedeputeerden voor de Provincie Zuid-
basis van dit onderzoek zal de gemeente Den
Holland. In het collegeakkoord ligt de focus
Haag een besluit nemen over de toekomstige
op duurzaam, digitaal en circulair. De thema’s
verantwoordelijkheidsverdeling tussen The Hague
waarop InnovationQuarter in het verlengde van
& Partners en InnovationQuarter.
de Roadmap Next Economy haar inspanningen de afgelopen twee jaar sterk heeft geïntensiveerd. In
InnovationQuarter zal eventuele verzoeken voor
het collegeakkoord wordt ook expliciet aandacht
bijdrage aan uitvoering van genoemde activiteiten
besteed aan het Human Capital Akkoord Zuid-
vanuit haar professionele expertise beoordelen, en
Holland, wat afgelopen jaar onder auspiciën van
in samenspraak met de Raad van Commissarissen
de Economic Board Zuid-Holland is ontwikkeld.
(en waar van toepassing andere aandeelhouders
Komende periode zal een besluit moeten worden
en Ondernemingsraad) hierover een besluit nemen.
genomen over hoe en waar de uitvoering wordt belegd. Het (gedeeltelijk) onderbrengen bij
2.2.2 Missiegedreven innovatiebeleid
InnovationQuarter behoort tot de mogelijkheden.
In juli 2018 hebben de minister en staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat het
11
missiegedreven innovatiebeleid gelanceerd.
De oprichting van Invest-NL biedt kansen voor
Hiermee zet Nederland in op het vinden van
InnovationQuarter en de andere ROM’s. Het Rijk
vermarktbare oplossingen voor wereldwijde
en de provincies hebben aangegeven dat de ROM’s
maatschappelijke uitdagingen, zoals duurzaam
zich zullen ontwikkelen tot de regionale evenknie
geproduceerd voedsel, de energietransitie en
van Invest-NL op het gebied van financiering en
veiligheid (o.a. cybersecurity). Daarnaast is er een
ontwikkeling. Invest-NL investeert vanaf
sterke focus op sleuteltechnologieën zoals artificial
€ 5 mln. of meer, terwijl InnovationQuarter tot
intelligence en quantumtechnologie. In dit kader
€ 5 mln. investeert. Daarmee zijn de organisaties
zijn de afgelopen periode zogenaamde Kennis- en
complementair aan elkaar.
Innovatieagenda’s opgesteld. De gezamenlijke regionale ontwikkelingsmaatschappijen hebben
Invest-NL en de ROM’s hebben afgesproken dat ze
hier een stevige bijdrage aan geleverd. In een
nauw gaan samenwerken langs een viertal lijnen:
gezamenlijk af te sluiten convenant tussen
excellente informatie-uitwisseling, pooling van
Rijk, regio’s, en ontwikkelingsmaatschappijen
expertise, cofinanciering, en ketenfinanciering.
zal de verdere inzet van de regionale ontwikkelingsmaatschappijen worden vastgelegd.
Verder heeft het kabinet aangekondigd de
De ROM’s hebben aangegeven in 2020 gezamenlijk
mogelijkheid te onderzoeken een nationaal
te komen tot een aantal inhoudelijke proposities,
“investeringsfonds” (Hoekstra-middelen)
waarin sprake is van een geïntegreerde aanpak
op te richten die de economie op de lange
rondom onderzoek en valorisatie.
termijn duurzaam moeten versterken. Zo’n
Hierop vooruitlopend hebben de provincie en de
investeringsfonds biedt kansen voor de Zuid-
Economic Board Zuid-Holland een gezamenlijke
Hollandse economie, bijvoorbeeld in de vorm van
visie op missiegedreven innovatiebeleid
directe investeringen in de innovatieve sectoren
gepresenteerd aan staatssecretaris Mona Keijzer.
(zoals kwantum), fysieke en digitale infrastructuur, en talentontwikkeling. Aan de basis van dit fonds
2.2.3 Start Invest-NL, nationaal
ligt een nader door het ministerie van Economische
investeringsfonds, Techleap.nl
Zaken en Klimaat op te stellen groeiagenda. De
Begin 2020 gaat Invest-NL, onder leiding van
Economic Board Zuid-Holland zal het kabinet
voormalig minister van Financiën Wouter Bos,
gevraagd en ongevraagd voeden met ideeën voor
officieel van start. Invest-NL gaat zich richten op
deze agenda en dit fonds.
financiering op het gebied van grote (energie) transitieopgaven en de doorgroei van scale-ups. De
Daarnaast stimuleert het ministerie van
achtergrond is dat private partijen terughoudend
Economische Zaken en Klimaat via TechLeap.
zijn bij dit type projecten en bedrijven vanwege
nl, geleid door prins Constantijn en opvolger van
het onaantrekkelijke (gepercipieerde) risicoprofiel,
StartupDelta, de doorbraak van snelgroeiende
lange terugverdientijden of ontbrekende
bedrijven. Als InnovationQuarter zijn we als
ontwikkelcapaciteit (opwerken van business
regiopartner voor en vanuit Zuid-Holland
cases). De rol van Invest-NL is om dit marktfalen op
betrokken bij de verdere doorontwikkeling van
te lossen en privaat kapitaal te activeren.
Techleap.nl.
3. Speerpunten en activiteiten teams en sectoren 3.1 Ecosystemen en clusters
ecosysteem voor Zuid-Holland heeft onze aandacht
Het duurzaam versterken van de economische
en samen met partners werken we aan een
structuur van de regio en het ontsluiten van
gezamenlijk plan en actieprogramma.
het innovatiepotentieel vraagt om een nog meer integrale inzet van onze kennis, kunde en
Daarnaast gaan we meewerken aan de optimale
netwerken. Hiermee versterken en vernieuwen
ontwikkeling van het Deltagrid, onder andere
we onze sterke sectoren en clusters. Door de
door grootschalige batterijopslag, en zetten we
geïntensiveerde inzet en focus op energie, circulair
Zuid-Holland op de kaart als proeftuin voor ‘slim’
en digitalisering dragen we samen met andere
elektrisch transport verbonden aan het Deltagrid.
partijen in de regio bij aan de transitie naar de Next
Tevens stimuleren we diverse warmteopslag
Economy.
pilots in de industrie, gebouwde omgeving en de Greenport.
Conform het meerjarenplan richt InnovationQuarter haar activiteiten op de sectoren
De ontwikkeling van een klimaatneutrale
Energie, Circulair, Maritiem en Haven, Aerospace,
industrie staat tevens centraal. Daarom
Hightech, Digital Technology, Cybersecurity, Life
ontwikkelen we samen met partners het Fieldlab
Sciences & Health en Horticulture.
Industriële Elektrificatie. Ook stimuleren we een aantal initiatieven die de ontwikkeling van
3.2 Duurzaam & schoon
groene brandstoffen (op basis van biobased,
3.2.1 Energie
synthetisch en de chemische conversie van afval),
InnovationQuarter wil bijdragen aan een
waardeketens voor zwaar transport en luchtvaart
emissievrije en concurrerende Next Economy.
versnellen.
Deze energietransitie kenmerkt zich door grote investeringen in duurzame opwek en infrastructuur
De investeringsmogelijkheden in
vrij van fossiele grondstoffen en emissies. Dat
energieopwekking en -besparing vanuit het
vereist grote investeringen van zowel publieke
energie-innovatiefonds ENERGIIQ, dat we sinds
partijen en bedrijven. Tegelijkertijd is er veel
2017 beheren, kent voldoende belangstelling van
behoefte aan innovatie, opschaling en coördinatie
ondernemers. De marktproposities zijn divers.
van sleuteltechnologieën, met name rondom
Onder andere monitoring software ten behoeve
energieopslag en industrie. InnovationQuarter
van vermindering van energiegebruik in de
stelt daarom de industriële transitie en opslag
gebouwde omgeving, hergebruik van warmte
van energie centraal met de activiteiten binnen
in de industrie en de gebouwde omgeving,
Innoveren, Investeren en Internationaliseren.
energiebesparende sensoren, apparaten en tools voor grootschalige uitrol van photovoltaic
In 2020 zet InnovationQuarter in op een aantal
zonnepanelen en laadinfrastructuur voor divers
relevante ontwikkelingen die bijdragen aan
elektrisch vervoer & transport.
energieopslag. De ontwikkeling van het waterstof
13
3.2.2 Circulair
Pact naar Act (P>Act). Daarin kunnen ketens van
We richten ons vanuit zowel Energie als Circulair op
bedrijven, kennisinstellingen en regionale fieldlabs
de strategisch economische kansen waar versnelling
passende financiering krijgen voor hun business
nodig is, door nieuwe economische clusters en
cases. Tevens gaan we de ontwikkeling van een
circulaire waardeketens te bouwen en bij te dragen
duurzaam betoncluster in Zuid-Holland verkennen,
aan sterke innovatie ecosystemen. Voor onze regio
waaronder het vastleggen van CO2 in beton.
gaat het zowel om de verduurzaming van bestaande clusters, in sommige gevallen nog sterk afhankelijk
3.3 Slim & veilig
van fossiele brandstoffen, als het realiseren van
3.3.1 Maritiem & Haven
nieuwe clusters en waardeketens op basis van
Maritiem & Haven zijn voor Zuid-Holland
duurzame moleculen en elektronen.
kenmerkende sectoren. Het overgrote deel van de Nederlandse activiteiten van deze sectoren
Evenals Energie zijn de horizontale transitie-
vindt plaats in ónze regio. Tevens zijn het haven
opgaven van Circulair relevant voor alle sectoren
industrieel complex en het maritieme cluster
van de Zuid-Hollandse economie. De transities zijn
van groot belang voor het Zuid-Hollandse
in het bijzonder relevant voor ons havenindustrieel
vestigingsklimaat en de transitie naar een nieuwe
complex, de stadskernen en de Greenport. Deze
economie.
clusters zijn in toenemende mate verbonden aan elkaar door de benodigde infrastructuur voor
Veel bedrijven in de Rotterdamse haven zijn actief
energie en grondstoffen.
bezig met de realisatie van offshore wind als belangrijke toekomstige duurzame energiebron.
In 2020 richt InnovationQuarter zich op het
Vanuit InnovationQuarter realiseren we
bouwen van industriële ecosystemen; de
relevante consortia met onderzoeksinstellingen
bouwstenen in de transitie naar een circulaire
en bedrijfsleven die offshore wind productie
economie. Middels routekaarten, programma’s
versnellen, waaronder de testlocatie op de
en projecten werken we aan de verduurzaming
Maasvlakte 2.
van de industrie, zoals waste-to-value, valorisatie van CO2 en biobased chemie. Daarom werkt
Voor de scheepvaart van de toekomst zijn
InnovationQuarter vanaf najaar 2019 samen met
alternatieven brandstoffen essentieel. Met
DSM, gemeente Delft, TU Delft en de provincie
de ambitie om richting zero-emissie te gaan,
Zuid-Holland versneld aan de ontwikkeling van
zetten we in op het realiseren van alternatieve
Biotech Campus Delft tot een hub voor open
brandstoffen voor schepen zoals waterstof of
innovatie in de industriële biotechnologie. Wij
elektriciteit (waaronder walstroom). Daarnaast
ondersteunen kansrijke biotechnologie bedrijven
verkennen we de benodigde infrastructuur die er
die zich willen vestigen op de Biotech Campus
nodig is wanneer grootschalig door de industrie
Delft, zodat de Campus haar belangrijke rol als
gebruikt wordt gemaakt van deze brandstoffen.
broedplaats voor de ontwikkeling en toepassing van duurzame voeding, chemie en brandstoffen
Ook onderzoeken we vanuit InnovationQuarter
volop kan ontwikkelen.
de mogelijkheden om digitalisering van het
Maar we bouwen ook samen met andere regionale
haven industrieel complex en het maritieme
ontwikkelingsmaatschappijen aan nieuwe
cluster aan te jagen, onder andere door de inzet
circulaire kunststofketens met het programma Van
op autonoom varen en het intelligenter maken
van productieketens. Dit gebeurt onder andere
In 2020 gaat het succesvolle programma Smart
via het programma Smart Manufacturing:
Manufacturing: Industriële Toepassing in Zuid-
Industriële Toepassing in Zuid-Holland (SMITZH).
Holland (SMITZH) verder met zijn derde fase in
Een goed voorbeeld hiervan is het fieldlab
het digitaliseren van de maakindustrie. Maar we
Duurzaamheidsfabriek en de activiteiten op
willen meer doen om het hightechecosysteem
het Leerpark in Dordrecht. InnovationQuarter
inclusief toeleveranciersketens (technologische
wil de komende jaren verder bijdragen aan
bedrijven, zowel hightech, midtech, IT als
het ontwikkelen en faciliteren van gedeelde
dienstenleveranciers) als geheel up-to-speed te
testfaciliteiten voor het testen en ontwikkelen van
krijgen. Dit gebeurt in een brede actieagenda, op
nieuwe technologieën.
basis van een brede analyse van het ecosysteem en de relevante supply chains, die gezamenlijk
De uitvoering van het programma Maritime
met Holland Instrumentation, de MRDH, de
Delta, het samenwerkingsverband in het
provincie en de Economic Board Zuid-Holland
maritieme cluster tussen bedrijven, onderwijs- en
(EBZ) wordt opgezet. Onderdeel hiervan is een
kennisinstellingen en overheden, blijft in 2020 onze
sterke profilering, die recht doet aan de unieke
volle inzet vragen. Focus ligt hierbij op de energie
uitgangspositie van Zuid-Holland. In deze regio
transitie, digitalisering en talent. Met onze kennis
identificeren de hightechbedrijven zich doorgaans
en netwerken zijn we voor de havengerelateerde
eerder met hun (wereld leidende) eindmarkten die
startups en scale-ups partner van het accelerator
hier ook gevestigd zijn (de haven, het Westland,
programma PortXL en is er vanuit onze fondsen
Life Science & Health of Aerospace), dan met de
nauwe samenwerking met havengerelateerde
hightechsector.
fondsen zoals Rotterdam Port Fund. Tot slot gaan wij de cross-overs met de andere
3.3.2 High Tech Systemen & Materialen
topsectoren van Zuid-Holland verder stimuleren,
De hightechindustrie in Zuid-Holland is een drijver
in samenwerking met de collega’s uit de andere
van innovaties, niet alleen binnen de eigen sector
disciplines. We zien dat er nog veel onbenutte
maar ook voor de andere topsectoren. De sector
kansen zijn, waarin hightech de pijnpunten van
is in Zuid-Holland naar schatting verantwoordelijk
een andere sector weg kan nemen. Een mooi
voor meer dan de helft van de private R&D, een
voorbeeld hiervan is de oogstrobotchallenge die
derde van de landingen en een derde van de
in 2020 gaat plaatsvinden. De challenge heeft
investeringen vanuit InnovationQuarter.
als doel de glastuinbouw met zijn toenemende personeelsuitdagingen en kostenreducties, en
Zuid-Holland kent meer hightechbedrijven dan alle
de hightechsector die steeds geavanceerdere
andere provincies in Nederland en bovendien is
robots kan ontwikkelen, dichter naar elkaar
hightech van de topsectoren in Zuid-Holland een
toe te brengen. Hiermee zetten we het
van de grootste banengeneratoren. Tegelijkertijd
innovatievermogen van Zuid-Holland in om bij te
concluderen we dat de hightechindustrie van
dragen aan de maatschappelijke uitdaging rondom
Zuid-Holland geconfronteerd wordt met een snel
het voeden van de groeiende wereldbevolking.
veranderende omgeving en diverse remmende factoren (verzuiling, versnippering, ruimtetekort,
3.3.3 Aerospace
talenttekort), waardoor kansen niet altijd benut
Door de overzichtelijke schaal, de aanwezigheid
kunnen worden.
van veel hoogwaardige onderzoeksinstellingen
15
en toonaangevende bedrijven als Fokker en
samenwerkingsmogelijkheden en financiering
AirbusDS, vindt er binnen aerospace-sector
voor een gezamenlijk ontwikkel- en testcentrum
relatief veel clustervorming plaats in Zuid-Holland.
voor het versnellen van de implementatie van
InnovationQuarter is hier in verschillende rollen
de implementatie van hybride en elektrisch
bij betrokken. Dat gaat verder dan ondersteuning
aangedreven motoren.
in de verdere uitbouw van bestaande clusters zoals het hightechmaterialen cluster Technology
3.3.4 Digital Technology
park Ypenburg, het SAM I XL R&D centrum in
Digitalisering zorgt ieder jaar voor nieuwe
Delft en het Unmanned Valley Drones fieldlab in
doorbraken in onze samenleving en economie
Valkenburg.
en levert daarmee een belangrijke bijdrage aan en bouwsteen voor de transitie naar de
InnovationQuarter is daarnaast betrokken bij de
Next Economy. We zien ook in onze regio dat
ontwikkeling van een R&D- en educatiecluster
steeds meer bedrijvigheid wordt gedreven door
op het gebied van duurzame luchtvaart en
dataficering en de ontwikkeling van nieuwe
luchthavenprocessen op Rotterdam The
digitale technologieĂŤn. Hier zullen we een actieve
Hague Airport. Hierin werken we samen met
rol spelen, waarbij we bijzondere aandacht
ondernemers, kennisinstellingen en investeerders.
besteden aan Quantumtechnologie, Artificial
In 2020 start InnovationQuarter het fieldlab Airport
Intelligence en in mindere mate Blockchain. Verder
Technology Lab als onderdeel van het cluster in
maken we ons hard voor een optimale digitale
ontwikkeling. Tevens gaat InnovationQuarter
infrastructuur, als randvoorwaarde voor een
samen met de provincie Zuid-Holland, de gemeente
succesvolle digitale transitie van de regio.
Noordwijk en de nieuwe campusorganisatie in 2020 verder met de ontwikkeling van de Space
Nederland is ĂŠĂŠn van de voorlopers op het
Campus in Noordwijk. Dit in het kader van de
gebied van quantumtechnologie. QuTech in
ESTEC regio deal. Een expertisecentrum voor
Delft is wereldwijd uniek door haar kwaliteit,
navigatie en aardobservatie maakt hiervan
volume en combinatie van wetenschappelijk en
onderdeel uit.
toegepast onderzoek. Vanuit InnovationQuarter ondersteunen we de ontwikkeling van het
We verkennen in 2020 vanuit InnovationQuarter
zogenaamde quantumcluster in Delft. Zo werken
de mogelijkheden van de ontwikkeling van een
we mee aan het opzetten van een Fieldlab
drietal nieuwe clusters binnen de aerospace-
quantumtechnologie.
sector. Allereerst een Free Space optics cluster voor optische en opto-mechatronische space
De verwachtingen rondom Artificial Intelligence
technologie in Delft, gericht op de industrialisatie
(AI) zijn torenhoog, maar het is onzeker in
van kennis over optische satellietcommunicatie.
hoeverre de BV Nederland hiervan zal profiteren.
Tevens verkennen we met verschillende
We zijn laat met het ontwikkelen van een
partijen de mogelijkheden voor de ontwikkeling
nationale aanpak terwijl andere landen in de
van kennisclusters op het gebied van Nano
Europese Unie en daarbuiten hun leidende
satellieten en miniaturisering van instrumenten,
positie verder versterken. Zuid-Holland heeft
eveneens in Delft. Daarnaast onderzoeken
met haar onderzoeksinstellingen, bedrijfsleven
we met onder andere de TU Delft en het
en ondersteunend ecosysteem een kansrijke
Nederlands Lucht- en Ruimtevaart Centrum de
uitgangspositie. Tegelijkertijd is sprake van een
versnipperd en incompleet beeld van de kracht
economische kans om ons land te positioneren
en strategie van de regio. InnovationQuarter zal
als leverancier van veilige producten en diensten.
daarom verkennen hoe we met onze regionale
Zuid-Holland speelt hierin een centrale rol met haar
partners kunnen bouwen aan een sterk ‘AI-
kennisinstituten, overheidsorganen en een sterk
ecosysteem’ én hoe we de toepassing van deze
cluster van cybersecurity/IT-bedrijven.
digitale technologie in onze sterke regionale clusters kunnen versnellen. InnovationQuarter
Enerzijds richt InnovationQuarter zich op het
is daarnaast één van de founding members van
versterken van cyberweerbaarheid in de sectoren
de Nationale AI-coalitie die in oktober 2019 is
waarin Zuid-Holland sterk is, met bijzondere
gelanceerd gelijktijdig met de presentatie van het
aandacht voor het innovatief MKB. Daarbij is het
Strategisch Actieplan Artificiële Intelligentie door
verbeteren van samenwerking op het gebied van
het kabinet.
kennis, expertise en informatie cruciaal. Onder leiding van InnovationQuarter heeft een kopgroep
De potentie van blockchain technologie blijft
van bedrijven uit de regio in 2019 een start gemaakt
enorm. Inmiddels heeft InnovationQuarter in
met een cyberweerbaarheidscentrum voor
Zuid-Holland al geholpen bij het opzetten van
bedrijven uit de hightechindustrie. Daarnaast zijn
verschillende pilots, bijvoorbeeld in de binnenvaart.
we goed betrokken bij initiatieven in de tuinbouw
De komende tijd richten we ons op het verbinden
(zaadveredelaars en tuinders) en haven (FERM).
van verschillende initiatieven om geteste toepassingen verder te ontwikkelen en op te
Anderzijds blijven we samen met onze partners
schalen.
het cybersecuritycluster versterken in 2020. Dat doen we vanuit Internationaliseren met ons
Ontwikkelingen rondom de digitale infrastructuur
‘Programma Internationalisering Cybersecurity’ en
concentreren zich in Zuid-Holland vooral op
onze Foreign Investments acquisitieactiviteiten.
de uitrol van glasvezel, het realiseren van 5G
Cybersecuritybedrijven zijn veelal snelgroeiende
en de explosieve groei van data. Om daarop in
MKB'ers. Zij kampen met een relatief kleine
te spelen hebben we binnen Zuid-Holland het
thuismarkt en staan onder druk van een
NextDelta-programma waarbinnen een strategie is
weerbarstig internationaal speelveld. Door
ontwikkeld voor de vestiging van datacenters. Ook
sneller internationaal te schalen, versterken onze
werken we aan de initiatie en realisatie van een
leidende bedrijven hun positie, krijgen ze een
5G-corridor, als regionaal living lab waar nieuwe
bredere klantenbasis, worden ze groter én minder
5G- toepassingen door bedrijven kunnen worden
kwetsbaar. Ook zetten we ons in voor voldoende
opgeschaald.
kapitaal en investeringen. Zo blijven we betrokken bij het organiseren van Access to Capital, en zijn
3.3.5 Cybersecurity
we mede-initiatiefnemer in het Dutch Security
De Nederlandse maatschappij en economie
Technology Fund. Door de oprichting van dit fonds
zijn volledig afhankelijk geworden van digitale
volgen naar verwachting meer investeringen in
middelen. De gevolgen van aanvallen en uitval
Nederlandse cybersecuritybedrijven.
kunnen voor bedrijven én samenleving groot en zelfs ontwrichtend zijn. Toch is cybersecurity voor de BV Nederland niet alleen een risico. Het is als specifieke niche binnen Digital Technology ook een
17
3.4 Gezond & groen
zorgtechnologie. Daarbij speelt netwerk verbinden
3.4.1 Life Sciences & Health
van strategische partners die mee kunnen denken
Wat betreft (vroege) diagnostiek zet
en doen een grote rol. Verder vindt een verkenning
InnovationQuarter zich over de volle breedte
plaats hoe InnovationQuarter kan bijdragen aan de
van dit veld in en maakt in 2020 de verbinding
clusterontwikkeling rondom ErasmusMC om tot
tussen de verschillende technologieën (data,
een sterkere clustering te komen van activiteiten
medtech, ICT, cel- en weefseltechnologie,
en bedrijven waar techniek en zorg elkaar
organ-on-a-chip technologie). Specifiek gaat
versterken.
InnovationQuarter in 2020 netwerkvorming op Europees niveau opzetten om de markttoegang
Op het gebied van informatietechnologie gaat
van bedrijven die diagnostische technologie
InnovationQuarter zich in 2020 richten op
ontwikkelen te faciliteren. Daarnaast gaat
het verbinden en versnellen van verschillende
InnovationQuarter een consortium ondersteunen
initiatieven in de regio op het gebied van big data
dat een screeningsfaciliteit opzet waarmee
analyses en voorspelmodellen door middel van
metabolieten gevonden kunnen worden die in
technologieën als Artificial Intelligence. Doel is
diagnoseprocessen ingezet kunnen worden.
datagedreven zorg en gezondheid te ondersteunen. We gaan een nieuw programma met use-cases
In Zuid-Holland zijn meerdere bedrijven en
rondom AI en voorspelmodellen op de integratie
kennisinstellingen bezig om de nieuwste generatie
van kennis op het gebied van AI & big data-model
therapieën te ontwikkelen; RegMed, gentherapie
en de LSH-sector verkennen en aanjagen. Verder
en Immuno-oncologie. Het LUMC en Leiden Bio
zal InnovationQuarter het portfolio van bedrijven
Science Park hebben landelijk en internationaal
die zich richten op datagedreven zorgoplossingen
hierin een leidende rol. In deze vroege fase van
vergroten en sturen op samenhang met de rest van
ontwikkelingen wil InnovationQuarter werken
het LSH-cluster.
aan financieringsmogelijkheden van vroege- tot late fase, netwerkvorming om infrastructuur
3.4.2 Horticulture
en kennis te delen, ecosysteemontwikkeling en
InnovationQuarter werkt ook nauw samen
internationalisering van de sector. Hierbij zet
met gemeenten om innovatieve, internationale
InnovationQuarter zich ook in om het cluster
horticulture bedrijven te stimuleren om zich
in Leiden te versterken met onder andere een
te vestigen in de regio Zuid-Holland, om het
incubatorprogramma gericht op dit type bedrijven.
regionale tuinbouwcluster te versterken en haar internationale toppositie te behouden.
Om de zorg betaalbaar en organiseerbaar te
InnovationQuarter verstrekt financiering middels
houden, zal de manier waarop de zorgprocessen
haar fondsen aan zowel startups als MKB’ers in
lopen, moeten veranderen. Dit geldt zowel binnen
het cluster. Zij levert hiermee een bijdrage aan
zorgorganisaties als tussen zorgorganisaties: de
een toekomstgericht en toekomstbestendig
patiënt zal nog veel centraler komen te staan.
tuinbouwcluster, o.a. in het Westland en
In samenwerking met de MRDH, Provincie
Lansingerland. InnovationQuarter zet daarnaast
Zuid-Holland, TNO en Medical Delta gaat
in op de ontwikkeling van tuinbouwconcepten
het Programma Zorgtechnologie een eerste
die kunnen bijdragen aan het gezond voeden
uitvoeringsfase in met gerichte stimuleringsacties
van megasteden wereldwijd. De digitale
met initiatieven ter versnelling van implementatie
technologische transformatie is niet alleen een
bedreiging maar biedt ook volop mogelijkheden
Tot slot heeft Nederland alles in huis om koploper
voor de ondernemers in de tuinbouw.
te worden op het gebied van Vertical Farming.
InnovationQuarter ondersteunt ondernemers
Samen met Greenport West-Holland richten we het
om digitalisering een plek in de kas te geven, door
Vertical Farming Katapultcentrum op. Eén centrale
het bouwen van effectieve consortia rondom
plek waar we alle expertise en kennis verzamelen
technische innovatie, bijvoorbeeld de plukrobot.
en impact maken op de tuinbouw. Zo wordt
Daardoor kan voedselproductie nog slimmer en
Nederland internationaal vraagbaak voor vertical
sneller plaatsvinden en bijdragen aan de regionale
farming en behoudt het zijn wereldwijd leidende
ambitie van ‘Feeding and greening mega cities’.
positie in de tuinbouw. Met behulp van een toegekende EFRO-subsidie gaan we het fieldlab
InnovationQuarter werkt in 2020 samen met
Vertical Farming verder vorm geven.
de TU Delft en tuinbouwondernemers aan de ontwikkeling van een instituut voor agro engineering. Daarnaast zet InnovationQuarter in samenwerking met World Horti Center actief in op het scouten van relevante digitale innovaties uit andere sectoren en vertalen naar kansen voor de tuinbouw. Ook de fieldlabs van SMITZH worden actief gekoppeld aan het tuinbouwcluster. Tegelijkertijd richt de inzet van InnovationQuarter zich ook op het versterken van cyberweerbaarheid in de tuinbouw. Een kopgroep van bedrijven uit de regio heeft in 2019 een start gemaakt met een cyberweerbaarheidscentrum voor bedrijven uit de hightechindustrie. De initiatieven door voorlopers uit de tuinbouw worden hierop aangesloten door InnovationQuarter. Keuze voor gezond voedsel met veel groente en fruit wordt steeds belangrijker. Daarmee neemt ook de kennisbehoefte toe naar de inhoudsstoffen en gezondheidseffecten van versproducten. InnovationQuarter organiseert in 2020 een congres om planten die de gezondheid bevorderen verder te verwaarden. Daarnaast werkt InnovationQuarter in opdracht van de MRDH aan een innovatieprogramma ‘Voeding en Gezondheid’. Hierbij wordt de samenwerking gezocht met het horticulture bedrijfsleven, de voedingsindustrie en het healthcluster in Zuid-Holland.
19
4. Innoveren Sinds 1 juli jongstleden zijn binnen het
campusontwikkeling, zoals bijvoorbeeld op het
team Innoveren zowel het voormalige
Leiden Bio Science Park en op de Biotech Campus
Business Development, het Zuid-Hollands
Delft. Op het terrein van energie, circulair en
InvesteringsPlatform (ZIP) als Roadmap Next
digitalisering zijn we bezig met het ontwikkelen
Economy geïntegreerd. Om de slagkracht
van nieuwe clusters en waardeketens.
op de Next Economy-thema’s digitalisering, energietransitie en circulair te vergroten hebben
De activiteiten vanuit Innoveren zijn breed
we onze inzet hierop geïntensiveerd en werken we
maar altijd toegespitst op waar we de meeste
vanuit integrale teams op het gebied van duurzaam
strategisch economische impact kunnen
& schoon, slim & veilig en groen & gezond. Daarmee
realiseren. De inzet van onze business developers
zorgen we, samen met de link met ZIP, voor hechte
is daar gericht waar in het kader van ecosysteem-
verbindingen tussen transitiedenken en -doen en
en clusterontwikkeling de grootste huidige en
de financial engineering voor transitieprojecten.
toekomstige kansen liggen voor de Zuid-Hollandse
Tegelijkertijd zorgen EBZ-taskforces digitalisering,
economie. Hierbij houden we altijd scherp oog
energietransitie en circulair met ondernemers en
voor het creëren van nieuwe business met en voor
bestuurders voor de doorontwikkeling van de Next
ondernemers, meer private investeringen en meer
Economy-thema's.
werkgelegenheid.
4.1 Business Development
De vraag naar onze ondersteuning is groot en
4.1.1 Opdracht & impact
overschrijdt vele malen de beschikbare capaciteit.
In de activiteiten van Innoveren staat
De keuzes die we hebben gemaakt binnen de
ecosysteemontwikkeling en het aanjagen van
verschillende sectorstrategieën zijn leidend voor
samenwerkingsverbanden gericht op nieuwe
de inzet van onze mensen en middelen. Voorgaand
business centraal.
hoofdstuk 3 geeft dus meer inhoudelijk inzicht in de activiteiten en focus voor 2020.
InnovationQuarter speelt sinds haar start een verbindende en organiserende rol in de versterking
InnovationQuarter brengt als neutrale speler
van het ecosysteem en de sterke clusters in de
met veel kennis en een breed netwerk de partijen
regio. Omdat innovaties veelal ontstaan wanneer
bij elkaar, vormt het consortium, helpt bij het
over de grenzen van de eigen sector of bedrijf
ontwikkelen van het projectplan en met de
heen wordt gekeken, smeden we (cross-sectorale)
verkenning naar financieringsmogelijkheden. We
samenwerkingsverbanden tussen innovatieve
zorgen voor de levensvatbaarheid van initiatieven.
ondernemers en met kennisinstellingen en
Die initiatieven kunnen van ondernemers komen,
overheden. Het gaat hierbij onder andere
maar ontwikkelen we ook zelf. Het ultieme
om het realiseren van innovatieprojecten en
bewijs van levensvatbaarheid is dat we projecten
clusterversterkende programma’s, Europese
neerzetten waar ondernemers in willen investeren
programma’s (EFRO, Interreg, Horizon2020)
en waarvan ze, na onze aanjaagrol, zelf de kar
en open innovatiefaciliteiten, zoals fieldlabs.
gaan trekken. Juist in de aanjaagfase levert
Daarnaast zien we steeds meer inzet op
InnovationQuarter veel toegevoegde waarde
als onafhankelijke partij die geen ander belang
Gezien de brede pluriformiteit van activiteiten
heeft dan het versterken van de Zuid-Hollandse
die we verrichten vanuit Innoveren
economie.
geven bovengenoemde KPI’s slechts een beperkte weergave van onze inzet op
Naast bovengenoemde activiteiten richten we ons
ecosysteemontwikkeling en de resultaten die we
op het verkennen van innovatiethema’s van de
daarbij boeken. Ook zitten er beperkingen aan hoe
toekomst, doen we de inhoudelijke beoordeling
we resultaten (in de tijd) meten. In 2020 zullen we
voor de MIT-regeling (MKB in Topsectoren) van
serieus aandacht besteden aan het ontwikkelen
de provincie en het Rijk, werken we nauw samen
van een betere set aan prestatie-indicatoren.
met cluster- en deltaorganisaties, organiseren we cross-sectorale innovatiebijeenkomsten en dragen
4.1.3 Activiteiten
we vaak zorg voor individuele matchmaking
Verkenningen
tussen ondernemers onderling en tussen
In nauwe samenwerking met onze partners
ondernemers en kennisinstellingen. Maar bovenal
verkennen we stelselmatig nieuwe thema’s en
zijn we vaak het oliemannetje bij het opzetten van
de economische kansen voor onze regionale
samenwerkingsverbanden in de regio.
economie. Op basis van deze verkenningen komen we tot een specifieke gerichte aanpak. Zo hebben
4.1.2 Prestaties
we in 2019 veel aandacht besteed aan de kansen
In de hoofdopdracht van Innoveren staat het
voor Zuid-Holland als vestigingslocatie voor
aanjagen van consortia, gericht op nieuwe
datacenters in het kader van het project “Next
business, centraal. Dat vertaalt zich in de volgende
Delta”. Begin 2020 ronden we een groot onderzoek
prestaties voor 2020:
af naar de regio specifieke kansen op het gebied van artificial intelligence. Ook werken we samen
1. 2.
Het aanjagen van 40 business cases en
met Economic Board Zuid-Holland aan een groot
innovatieprojecten.
traject om te kijken hoe we de samenwerking
Het realiseren van € 20 mln. aan gemeten
binnen de technologische industrie in Zuid-Holland
uitgelokte private en publieke investeringen.
verder kunnen versterken.
Innoveren Prestaties
Aantal business cases en innovatieprojecten
80
40
40
160
40
20
20
80
Te realiseren
Jaarplan
Jaarplan
Meerjarenplan
2021–2022
2020
2019
2019–2022
Uitgelokte investeringen (mln.)
21
Clusterversterkende innovatieprogramma’s
Europese programma’s (EFRO, Horizon2020)
InnovationQuarter geeft samen met partners
een goede manier om tot financiering te komen
uitvoering aan diverse clusterversterkende
van consortia en innovatieprojecten die we
innovatieprogramma’s. Zo doen we het
aanjagen of voor individuele bedrijven met wie we
programma management en een belangrijk deel
samenwerken. Afgelopen jaren zijn we succesvol
van de uitvoering voor Maritime Delta, gericht op
geweest in het gehonoreerd krijgen van met name
de versterking van de maritieme maakindustrie
EFRO-aanvragen. Wij denken momenteel dan ook
tussen Hoek van Holland en Gorinchem. De focus
actief mee in de vormgeving en de inhoudelijke
binnen Maritime Delta ligt op energietransitie,
keuzes voor de komende EFRO-periode.
digitalisering en human capital. Aan de andere kant hebben we via InterregEen zeer mooi voorbeeld van een
programma’s diverse internationale
innovatieprogramma is SMITZH (Smart
clustersamenwerkingsprojecten weten op te
Manufacturing: Industriële Toepassing in Zuid-
zetten. Hiervoor worden we ook in toenemende
Holland). Met een programmaomvang van € 12
mate benaderd door internationale partners. Voor
mln. is dat het grootste programma dat vanuit
ons zijn de middelen vanuit Europese programma’s
Innoveren ooit is aangejaagd. Samen met TNO,
nooit een doel op zich maar een middel om de
TU Delft, de fieldlabs, diverse brancheorganisaties
doelen die we hebben te realiseren.
en hogescholen werken we aan concrete activiteiten om ondernemers in de maakindustrie
Open innovatiefaciliteiten
én hun toeleveranciers verder op weg te helpen
Samenwerking tussen bedrijven en met
in het implementeren van digitalisering en
kennisinstellingen komt in veel gevallen het
automatisering. Naast fieldlabs en ondernemers
beste tot zijn recht in een fysieke open innovatie
ligt er ook een duidelijke relatie met de Human
omgeving met een duidelijke inhoudelijk
Capital Agenda, die zich voor een belangrijk deel
technologische specialisatie. De afgelopen jaren
richt op de werkende beroepsbevolking in Zuid-
hebben we vele van dit soort fieldlabs mee helpen
Holland. Een van de belangrijke bouwstenen van
ontwikkelen, zoals RAMLab, RoboHouse, SAM|XL,
het programma is daarom ook mensgerichte
Unmanned Valley en het Airport Technology Lab.
technologie en Leven Lang Leren.
Onze inzet zal voor een belangrijk deel gericht blijven op de verdere ontwikkeling van deze
Ook op het gebied van energie en klimaat en
fieldlabs en van nieuwe open innovatiefaciliteiten,
op het gebied van zorgtechnologie hebben we
zoals het Fieldlab Industriële Elektrificatie.
samen met partners op het verzoek van de MRDH programma’s ontwikkeld en in uitvoering gebracht.
Campusontwikkeling
Soms haken we met onze inzet juist ook in op de
Naast open innovatiefaciliteiten concentreren
programmatische inzet van partnerorganisaties,
we ons steeds vaker op campusontwikkeling.
zoals bijvoorbeeld blijkt onze betrokkenheid bij het
Op het Leiden Bio Science Park zijn we zeer actief
InnovatiePact van GreenPort West-Holland.
in het verbinden en activeren van de aanwezige bedrijven en kennisinstellingen en het aanjagen
Europese programma’s
van nieuwe vormen van samenwerking. In
Onze inzet ten aanzien van Europese programma’s
september 2019 hebben we afspraken gemaakt
is tweeledig. Aan de ene kant zijn sommige
met DSM, TU Delft, gemeente Delft en de Provincie
Zuid-Holland over de verdere doorontwikkeling
Individuele matchmaking
van de Biotech Campus Delft en onze inzet daarbij.
Ondernemers waarderen ons grote en groeiende
Ook zetten wij ons in voor de doorontwikkeling
netwerk (inclusief dat van Investeren en
van de World Horti Center en de Greenport Horti
Internationaliseren) en geven regelmatig aan
Campus, door capaciteit in te zetten op innovatie,
juist daardoor met nieuwe partners tot nieuwe
matchmaking en projecten in samenwerking met
business te komen. Omdat de basis van ons werk
het bedrijfsleven. Met de Drechtsteden zijn we,
de relatie is die we met veel ondernemers hebben,
mede in het kader van de regiodeal, in gesprek
zal matchmaking altijd een onderdeel van ons werk
over onze rol bij het Leerpark Dordrecht. Tevens
zijn. Ook vanuit de netwerkbijeenkomsten die
gaat InnovationQuarter samen met de provincie
door onze partners georganiseerd worden, komen
Zuid-Holland, de gemeente Noordwijk en de
regelmatig leads die we verder helpen.
nieuwe campusorganisatie in 2020 verder met de ontwikkeling van de Space Campus in Noordwijk.
Organiseren van inhoudelijke bijeenkomsten
Daarnaast is InnovationQuarter betrokken bij
De eerste aanzet tot het bij elkaar brengen van
de campusontwikkeling van zowel de Erasmus
partijen op specifieke thema’s gebeurt vaak
Universiteit, als iets verder in de tijd de plannen
via het organiseren van specifieke inhoudelijke
rondom campusontwikkeling bij het ErasmusMC
bijeenkomsten. Van thematische ontbijtsessies
in Rotterdam.
met ondernemers tot idee-cafĂŠs rondom specifieke technologievelden. Op jaarbasis zijn
Clusters en waardeketens
wij medeorganisator van enkele tientallen van
Met name op het gebied van energie, circulair en
dergelijke bijeenkomsten.
digitalisering is er gezien de grote transitieopgaven de noodzaak om te komen tot de ontwikkeling van
4.2. Zuid-Hollands Investeringsplatform
geheel nieuwe clusters en waardeketens. Mede in
De Europese Investeringsbank (EIB) heeft in juli
relatie tot de Roadmap Next Economy zijn we hier
2018 de regio geadviseerd de technical assistance
de afgelopen periode met partners steeds actiever
voor transitieprojecten op orde te brengen. Het
op geworden. Voorbeelden hiervan zijn onze inzet
Zuid-Hollands Investeringsplatform is per 1 januari
ten aanzien van onder meer groene waterstof,
2019 gestart en vormt de regionale uitwerking van
duurzame luchtvaartbrandstoffen, 5G en IOT.
dit zogeheten technical assistance platform.
Identificeren en agenderen van interventies
Het Zuid-Hollands Investeringsplatform (ZIP) helpt
Om te komen tot transities en verdere
bedrijven, projecten of consortia die bijdragen
ecosysteemontwikkeling zijn soms ook
aan de transitie naar de Next Economy om tot
interventies, of zelfs systeemdoorbraken,
financiering te komen. Op basis van een analyse
nodig, zoals het stimuleren van marktvraag
van de maatschappelijke relevantie en de financiĂŤle
of het signaleren van belemmerende wet- en
haalbaarheid van de business case wordt bezien
regelgeving. Vanuit onze diepe inhoudelijke kennis
welke projecten kansrijk zijn. Het ZIP is bedoeld
en grote netwerk met bedrijven identificeren
voor initiatieven met een verdienmodel en
en agenderen we dergelijke interventies. Vaak
financieringscapaciteit, die in beginsel grotendeels
via de Economic Board Zuid-Holland, maar ook
via leningen en risicodragend vermogen te
regelmatig rechtstreeks bijvoorbeeld richting onze
financieren zijn. Het ZIP richt zich op het brede
aandeelhouders.
scala aan Europese, nationale en regionale
23
financiers en financieringsinstrumenten. In die zin
geboden. Met de daadwerkelijke start van Invest-
is het ook een voorportaal voor Invest-NL.
NL en een eventueel besluit over de financiële ondersteuning van transitieprojecten in de regio (al
Het ZIP werkt met een klein kernteam
dan niet in de vorm van een multisector fonds) zal
gepositioneerd bij InnovationQuarter en
het aantal projecten dat in aanmerking komt voor
casemanagers bij de provincie, de gemeente
ondersteuning waarschijnlijk stijgen.
Rotterdam en de gemeente Den Haag. Inmiddels wordt aan 5-10 projecten concrete ondersteuning
Box 1: Innoveren / Observaties 2019 ▶▶ Onze inzet vanuit Innoveren is steeds meer gebaseerd op een gedragen lange termijn visie met betrekking tot de ontwikkeling van desbetreffend (sub)cluster. Hierbij kijken we integraal naar de verschillende mogelijke transitieversnellers en clusterinterventies. Deze werkwijze is mede gebaseerd op de visie vanuit de Roadmap Next Economy en heeft zijn weerslag gekregen in de verschillende sectorstrategieën. ▶▶ De afgelopen jaren is er samen met MRDH, Provincie en TNO het initiatief genomen tot het opzetten van diverse innovatieprogramma’s, zoals SMITZH, Energie & Leefklimaat en Zorgtechnologie. Dit zijn potentieel krachtige instrumenten aangezien ze zorgen voor meer gebundelde inzet. ▶▶ Regio overstijgende samenwerking tussen de verschillende ontwikkelingsmaatschappijen biedt nog vele kansen in zich. Veel maatschappelijk relevante innovatiethema’s (zoals voeding, veiligheid en gezondheid) gaan over provinciegrenzen heen; door onze eigen regionale specialisatie te verbinden met die van andere regio’s ontsluiten we nieuwe netwerken en nieuwe businesskansen die we vervolgens gezamenlijk kunnen aanjagen. ▶▶ Vanwege de diepe kennis en hun grote netwerken worden business developers veel betrokken bij zowel investerings- als acquisitietrajecten binnen InnovationQuarter. Dit geeft aan wat de integrale meerwaarde is die we als organisatie kunnen bieden maar doet ook een stevig beroep op de beschikbare capaciteit. ▶▶ Onze inzet richt zich primair op de koplopers binnen het bedrijfsleven. Het is echter van cruciaal belang dat ook het innovatievolgend MKB beter ondersteund wordt bij opgaven op het gebied van onder meer digitalisering en circulariteit. MKB-NL heeft de oproep gedaan om de regionale ontwikkelingsmaatschappijen hierbij een centrale rol te geven en ook (financieel) toe te equiperen.
5. Internationaliseren Binnen InnovationQuarter richten we ons
van buitenlandse bedrijven naar en in de regio. Met
internationaal gezien op twee stromen, inbound
name die bedrijven, die impact hebben door:
en outbound: het aantrekken van inkomende investeringen en vestigingen van buitenlandse bedrijven (Foreign Investments) en ondersteuning
▶▶ Een toename in (in)directe werkgelegenheid op alle kennisniveaus; en/of
van uitgaande internationale activiteiten en
▶▶ Een toename in private (R&D) investeringen;
handel van in onze regio gevestigde bedrijven
▶▶ Een versterking van onze sectoren en
(Internationalisering).
ecosystemen (bijv. door onderscheidend te zijn; toegevoegde waarde aan het cluster te leveren
Alhoewel de expertise en werkzaamheden van
door het brengen van strategische (nieuwe)
beiden taken niet geheel hetzelfde zijn, is er wel
kennis of een ontbrekende schakel in de keten
sprake van kruisbestuiving en synergie. Zo werken we bijvoorbeeld internationaal veelal met hetzelfde
op te vullen); ▶▶ Hun zogenaamde flagship status; grote
ambassade- en consulatennetwerk en ook binnen
bedrijven met een goede, bekende
Nederland met dezelfde partners samen en kunnen
internationale reputatie binnen een bepaalde
we “uitgaande” bedrijven benutten als uithangbord
sector.
voor onze regio. Binnenlandse reallocatie is geen doel op zich van
5.1 Foreign Investments
InnovationQuarter, maar als bedrijven ons daar
5.1.1 Opdracht & impact
expliciet om vragen, leveren wij assistentie bij
Directe buitenlandse investeringen dragen bij aan
vestiging in de regio.
de economie, technologische innovatie en ontwikkeling van een regio en een land.
Voor het succesvol vervullen van deze opdracht, is
Buitenlandse bedrijven hebben impact door
integrale samenwerking met de teams Innoveren
het genereren van economische groei, directe
en Investeren cruciaal. We hebben daarnaast een
en indirecte werkgelegenheid, versterken
intensieve samenwerking met de Netherlands
de innovatiekracht en geven aansluiting op
Foreign Investment Agency (NFIA) in binnen- en
internationale netwerken en bedrijvigheid.
buitenland en de overige partners van het Invest in Holland netwerk. Onze inhoudelijke strategie sluit
Vanuit de opdracht en missie van
zeer goed aan bij de nationale strategie vanuit de
InnovationQuarter is het aantrekken, behouden
NFIA.
en uitbreiden van buitenlandse ondernemingen specifiek van belang voor het versterken van het
Verder werken we nauw samen met de
regionale ecosysteem en de economie.
Nederlandse posten (ambassades en consulaten) in het buitenland, met het buitenlandse
De hoofdopdracht van Foreign Investments
ambassadenetwerk in Nederland, en met
is dan ook het promoten van de economische
specifieke buitenlandse regio’s die interessant
mogelijkheden van de regio in het buitenland met
zijn voor Zuid-Hollandse sectoren. Voorbeelden
als doel het aantrekken, begeleiden en behouden
van zulke regio’s zijn Zuid-Duitsland, Toronto-
25
Ottawa, Boston Area, Greater Washington DC
en ondertekenen van een zogenaamde
area en diverse regio’s in China. Ook een goede
confirmation letter.
samenwerking en afstemming met de regionale
2.
Realisatie van 600 nieuwe arbeidsplaatsen
acquisitiepartners The Hague Business Agency
Het gaat hierbij om het totale aantal
(THBA) en Rotterdam Partners is van groot belang.
additionele directe arbeidsplaatsen, dat volgens de onderneming binnen maximaal
5.1.2 Prestaties
drie jaar na het moment van vestiging of
1.
Succesvolle afronding van 40 investeringscases met
start van de uitbreiding is gerealiseerd. Ook
een totale investeringsomvang van € 80 mln.
het behoud van arbeidsplaatsen (indien een
Een investeringscase is succesvol afgerond
bedrijf overweegt om naar een ander gebied
wanneer een (buitenlandse) onderneming zich
te verhuizen, maar uiteindelijk toch kiest om
daadwerkelijk nieuw in de regio vestigt dan
te blijven in onze regio) wordt meegerekend.
wel uitbreidt en daarbij actief is geassisteerd
Deze behouden arbeidsplaatsen worden
door InnovationQuarter. Het desbetreffende
separaat gerapporteerd.
bedrijf bevestigt dit door het invullen
Internationaliseren Prestaties – Foreign Investments
80
40
40
160
160
80
80
320
600
600
400
1.600
240
120
120
480
Te realiseren
Jaarplan
Jaarplan
Meerjarenplan
2021–2022
2020
2019
2019–2022
Aantal bedrijven geland
Investeringsvolume (mln.)
Aantal arbeidsplaatsen
Investor Relationships bezoeken
3.
Afleggen van 120 bezoeken in het kader van het
vernieuwd en zal in 2020 een nieuwe impuls
Investor Relations Programma
krijgen. Het lopende programma met Boston
Dit betreft het bezoeken en ondersteuning
(zogenaamde “BOSteRDAM Cleantech Link”)
van reeds in de regio gevestigde buitenlandse
wordt voortgezet en opgeschaald. Verder kijken
bedrijven en bijbehorende follow-up met
we naar uitbreidingsmogelijkheden voor andere
betrekking tot bijvoorbeeld uitbreiding
regio/sector combinaties.
en/of verhuizing en het vastleggen
▶▶ Technology matchmaking. Het gaat hierbij
van feedback over het nationale en
om het koppelen van buitenlandse bedrijven
regionale vestigingsklimaat. Via zowel de
(nieuw of bestaand) aan een kennisinstelling
Metropoolregio Rotterdam Den Haag als
of innovatieconsortium in Zuid-Holland
de Provincie Zuid-Holland is additioneel
waardoor nieuwe samenwerkingen ontstaan.
budget verkregen om deze belangrijke taak te
Buitenlandse bedrijven doen hiertoe vaak een
maximaliseren.
beroep op ons en we zijn goed gepositioneerd om de gevraagde ondersteuning te leveren
Naast genoemde afrekenbare targets levert
– vooral ook samen met team Innoveren. De
Foreign Investments de volgende prestaties in
genoemde technologische samenwerking
2020:
kan gaan om het afnemen van stagiairs, het
▶▶ Voortzetten van de “10 Reasons to Invest”
financieren van onderzoeken of complete
campagne voor de sterke (sub)sectoren in
R&D-centers. Hiermee wordt voor het bedrijf
onze regio, om daarmee de internationale
een innovatie- en kenniselement toegevoegd
bekendheid van sterke Zuid-Hollandse sectoren
aan de bestaande operatie of wordt dit
verder te verhogen. De campagne is in de
onderdeel versterkt. Alhoewel we in eerste
afgelopen jaren een groot succes gebleken.
instantie geen prestatie indicator koppelen aan
In 2020 zal de campagne worden voortgezet;
technology matchmaking, houden we wel bij
vooral online (via de nieuwe website) en
wanneer dergelijke projecten succesvol worden
via social media. In print versie wordt het
afgerond en welke investering daarmee is
vooral gebruikt op beurzen en voor specifieke
gemoeid.
bedrijven. Enkele “10 reasons” zullen worden geactualiseerd en bijgedrukt. Op dat moment
5.1.3 Strategische pijlers en activiteiten
wordt de huidige opmaak aangepast naar
Om de genoemde resultaten te bereiken pakt
regiobrandingstijl. Hierdoor zijn de infographics
Foreign Investments in 2020 de volgende
voor iedereen inzetbaar en versterken we de
activiteiten op, welke zijn ingedeeld in een drietal
gezamenlijke propositie.
strategische pijlers.
▶▶ Soft landing programma’s in samenwerking met buitenlandse regio’s. In 2020 gaan we
a. Werken aan optimale geomix
enkele soft landing programma’s uitvoeren
Vanwege de veranderende geopolitieke
en uitbreiden, tevens vanuit het oogpunt
ontwikkelingen en verhoudingen, zien we
van internationalisering. In ieder geval zal
verschuivingen ontstaan in de geomix van
het programma tussen Den Haag/HSD en
landen van herkomst van buitenlandse bedrijven.
State of Maryland (Greater Washington DC)
Ontwikkelingen zoals de Chinees-Amerikaanse
in de huidige vorm worden voortgezet; het
handelsoorlog, veranderend Amerikaans
programma met Ottawa is per september 2019
belastingstelsel, nieuw nationaal China beleid,
27
de (onzekerheid omtrent de) Brexit en nieuwe,
het niveau van Investor Relations gesprekken:
opkomende markten houden wij actief in de gaten
spreken we met de juiste (strategische en nieuwe)
en stemmen we onze acquisitie inspanningen
buitenlandse bedrijven in de regio en worden die
op af. Zo hebben we in 2019 een nieuwe China
gesprekken op het juiste niveau (management)
strategie ontwikkeld, die in 2020 zal worden
gevoerd. Verder organiseren we - mede vanuit
opgevolgd, verkennen we actief nieuwe markten
dit programma - ook in 2020 weer enkele
zoals Turkije en Zuid-Afrika en houden we de
netwerkevents voor onze buitenlandse bedrijven
ontwikkelingen rondom de Brexit, samen met onze
– zowel lokaal (denk aan Leiden International) als
partners, nauwlettend in de gaten.
regionaal (ons jaarlijkse IR-event in oktober, LINQ).
b. Strategisch intensiveren Investor Relations
c. Opschalen van marketing & communicatie
programma
In 2019 hebben we een stap gemaakt in het (nog)
Via het Investor Relations (IR) programma
actiever en gerichter inzetten van marketing- en
onderhouden wij contact met reeds in de regio
communicatiemiddelen richting de doelgroep van
gevestigde buitenlandse bedrijven. Enerzijds om
internationale bedrijven.
signalen op te vangen over het vestigingsklimaat.
In 2020 zullen we de marketing &
Anderzijds om vroegtijdig signalen op te kunnen
communicatieactiviteiten in het licht van Foreign
vangen over eventuele wensen over uitbreiding
Investments en over de kansen in de regio nog
of verhuizing en andere vraagstukken. Bovendien
verder opschalen:
zorgen we er via deze contacten voor dat de
▶▶ In oktober 2019 is een nieuwe, Engelstalige
buitenlandse bedrijven zijn verankerd in ons
website gelanceerd, gericht op de doelgroep van
regionaal ecosysteem en verbonden met relevante
buitenlandse bedrijven en investeerders. Deze
clusters van innovatieve bedrijven.
website is opgebouwd rondom de customer journey van deze bedrijven bij internationale
Het IR-programma zorgt (ook bij de andere Invest
expansie. De website zal in 2020 actief
in Holland partners) gemiddeld voor ruim 20 %
worden ingezet voor lead generation van en
van de succesvol afgeronde investeringscases en
informatievoorziening aan deze doelgroep.
in het algemeen verlopen deze projecten sneller
De regiobenaming, die in de website wordt
en zijn groter in omvang van nieuwe projecten.
gehanteerd is Greater Rotterdam The Hague
Het IR-programma is een expliciet onderdeel van
Area.
de opdracht van het Ministerie van EZK aan de
▶▶ In 2019 is ons eigen WeChat kanaal gelanceerd.
ROM’s. Daarnaast worden onze IR-activiteiten
WeChat is het belangrijkste Chinese social
medegefinancierd door de MRDH en de provincie
media medium en ons kanaal wordt gebruikt
Zuid-Holland. Daar dit programma substantieel
om de Chinese doelgroep (binnen specifieke
bijdraagt aan ons Foreign Investments resultaat
sectoren) te bereiken, te informeren en aan
en daar de projecten die hieruit voorkomen in het
te trekken. In 2020 zal de inzet van dit kanaal
algemeen groter zijn en sneller worden afgerond, zullen we onze inzet op IR in 2019 verhogen. We
worden uitgebreid. ▶▶ De inzet van LinkedIn door het team
zullen daarom ook in 2020 120 in plaats van 100
Internationaliseren zal worden geïntensiveerd
(zoals in de voorgaande jaren) bezoeken aan reeds
en worden ingezet om ontwikkelingen in de
gevestigde bedrijven gaan uitvoeren. Ook zullen
regio te promoten en leads te genereren.
we in 2020 verder werken aan het opschalen van
Internationaliseren Prestaties – Internationalisering
33
16
7
56
80
40
40
160
Te realiseren
Jaarplan
Jaarplan
Meerjarenplan
2021–2022
2020
2019
2019–2022
Aantal innovaties en/of handelsmissies
Totale deelname Zuid-Hollandse bedrijven
▶▶ Het organiseren van Investment Seminars
willen we Zuid-Hollandse ondernemers
zetten we ook steeds vaker in als
ondersteunen bij het internationaal opschalen
marketingmiddel. Deze seminars worden
van hun activiteiten. We richten ons daarbij onder
tijdens acquisitiereizen in het buitenland
andere op bedrijven waarmee we werken binnen
georganiseerd, samen met de buitenlandse
onze Innoveren trajecten of bedrijven die in het
partners in die regio’s.
licht van onze taken op het gebied van Investeren tot onze doelgroep behoren. Onze dienstverlening
d. Verhogen inzet business intelligence
op het thema internationalisering is daarmee niet
Tenslotte zullen we aan de “achterkant” van
generiek, maar specifiek. We creëren toegevoegde
ons acquisitieproces, de inzet en gebruik van
waarde door een sterke focus op:
business intelligence blijven verhogen. Zo hebben maken we nu ruim een jaar actief gebruik van de
1.
internationale smart database Oracle Datafox, waarin we bijna ieder buitenlands bedrijf
Kansrijke product/technologie – markt combinaties; en
2.
Hub-to-hub samenwerkingen met andere
kunnen vinden en tracken, is onze eigen data
technologie- en innovatiehotspots
(met betrekking tot de economische kansen
wereldwijd; en
en kenmerken van onze regio) steeds beter op
3.
Binnen (enkele van) onze focussectoren.
orde en zetten we dit actiever in tijdens het acquisitieproces. Dit sluit ook goed aan bij de
5.2.2 Prestaties
toenemende wensen (inzicht in de economische
We werken in 2020 binnen de nu beschikbare
kenmerken van onze regio) van de bedrijven, met
capaciteit met een focus op het verhogen van
wie we werken.
onze impact in drie sectoren: Cybersecurity, High Tech Systems & Materialen (met een directe
5.2 Internationalisering
link naar het SMITZH-programma) en Energie
5.2.1 Opdracht & impact
& Circulair, met name Renewable (offshore)
Met onze inzet op (uitgaande) internationalisering
Energy en Circulair / Biobased Economy. Voor
29
deze drie sectoren is een uitgebreid meerjarig
hiervan is het samenwerkingsprogramma
internationaliseringsprogramma met onze
momenteel loopt met een aantal partners in
partners ontwikkeld. Tevens werken we aan een dergelijke programmering voor de
Boston: de “BOSteRDAM Cleantech Link”. ▶▶ Onze uitvoeringsagenda komt tot stand op
Horticulture sector en verkennen we de wensen
basis van voortdurende monitoring van interne
en mogelijkheden voor de Life Sciences & Health
activiteiten vanuit onze kerntaken (signaleren
sector.
van vraag) en van het internationale speelveld van onze sectoren (signaleren van kansen). We
In 2020 beogen wij daarbinnen de volgende
bepalen zorgvuldig op welke kansen en vragen
activiteiten te realiseren:
we in welke mate inzetten en met wie we
▶▶ Opzetten, uitvoeren en inbedden van
daarbij samenwerken.
de bestaande en nieuwe hub-to-hub samenwerkingen: ten minste 5 in 2020; ▶▶ Organiseren van minimaal 6 eigen missies
In 2020 werken we tevens aan de volgende activiteiten:
of andersoortige buitenlandse activiteiten waaraan ten minste 60 bedrijven deelnemen; ▶▶ Ondersteunen van tien missies en andere
▶▶ Verdere inbedding en wederzijdse versterking van ons programma en dat van partners binnen
activiteiten van partners binnen en buiten de
Trade & Innovate NL en aanhaken van partners
regio ten behoeve van internationalisering
in onze eigen netwerken bij Trade & Innovate
van ten minste 40 bedrijven uit de speerpuntsectoren van InnovationQuarter.
NL. ▶▶ Verdere ontwikkeling van sectorale internationaliseringsstrategieën in
Tot slot geldt dat deze internationalisering
samenwerking met onze stakeholders in die
activiteiten ook onze acquisitie-
sectoren in de regio. Met name geldt dit voor
inspanningen versterken: de ondernemers en
Horticulture en Life Sciences & Health.
vertegenwoordigers uit onze speerpuntsectoren
▶▶ Doorontwikkeling van
die we meenemen naar het buitenland zijn de beste
communicatieactiviteiten voor
ambassadeurs voor ons nationale en regionale
internationalisering: vernieuwen en uitbreiden
vestigingsklimaat.
van informatie op de InnovationQuarter website en ontwikkeling van een
5.2.3 Activiteiten
internationaliseringsgids met overzicht van
We bouwen in 2020 verder op de basis die in
belangrijkste informatie, do’s & don’ts, en
de afgelopen jaren is gelegd. De kern van onze
ondersteunende instrumenten en organisaties
activiteiten wordt gevormd door:
waar ondernemers kunnen aankloppen. Dit zal overigens in nauwe samenwerking met Trade &
▶▶ Ontwikkelen van gerichte activiteiten voor groepen ondernemers op specifieke sectormarkt combinaties, zoals in vorige paragraaf benoemd; ▶▶ Ontwikkeling, uitrol en inbedding van strategische hub-to-hub samenwerkingsprogramma’s. Een voorbeeld
Innovate NL worden uitgevoerd.
Box 2: Internationaliseren / Observaties 2019 Foreign Investments ▶▶ Leadsportfolio. Onze leadsportfolio voor Foreign Investments heeft in 2019 een hoogtepunt bereikt. Gedurende het jaar zijn er zo’n 325 (+) buitenlandse bedrijven/leads in portfolio. Dit is significant hoger dan in voorgaande jaren en dit zal ook een positief effect hebben op de resultaten in 2020. ▶▶ Landen van herkomst. Net als in 2018 is ook in 2019 de mix van landen van herkomst aan het veranderen. Dit wordt onder andere veroorzaakt door geopolitieke ontwikkelingen. Er komen minder bedrijven uit de VS – jarenlang het grootste land van herkomst. China staat ook in 2019 op de gedeelde eerste plaats, samen met de VS. Verder zien we een opkomst van “nieuwe” landen, zoals Canada, Zuid-Afrika, Turkije en Israël. ▶▶ Sectoren. In 2019 vinden veel landingen in de Life Sciences & Health sector plaats. Zowel op het gebied van Pharma als Medtech en vooral in Leiden en Rotterdam. Dit is onder andere te verklaren door de komst van de EMA naar Nederland, de toenemende aantrekkingskracht van vooral het Leiden Bio Science Park en het groeiende Medtech cluster in Rotterdam. ▶▶ Brexit. De onzekerheid rondom de Brexit blijft bestaan. Dit leidt tot een groeiende interesse in het vestigingsklimaat in Nederland; niet zozeer van Britse bedrijven, maar vooral van Aziatische en Noord-Amerikaanse bedrijven. Echter, de onzekerheid zorgt er ook voor, dat bedrijven hun besluitvorming over nieuwe vestigingen dan wel verhuizingen voor zich uit schuiven. Internationalisering ▶▶ Opschalen (nationale) samenwerking. In 2019 is de samenwerking op het gebied van internationalisering onder de vlag van Trade & Innovate NL verder ontwikkeld en geprofessionaliseerd. Er is een nieuwe overlegstructuur ingevoerd, er zijn nieuwe partners tot het netwerk toegetreden en er zijn diverse activiteiten succesvol georganiseerd. InnovationQuarter is een actieve (founding) partner van het Trade & Innovate NL netwerk. ▶▶ Sectorale aanpak werkt. In 2019 zijn we verder gegaan met het aanbieden van sectorale internationaliseringsprogramma’s. Dit blijkt goed te werken en de praktijk leert ons, dat des te specifieker we activiteiten en diensten aanbieden, des te meer toegevoegde waarde heeft het voor de deelnemende bedrijven. ▶▶ Arbeidsintensief. Het succes van een internationaliseringsactiviteit, zoals een buitenlandse missie of een seminar over internationaal ondernemen, zit hem mede in de geoliede organisatie van een dergelijk event. Dit blijkt veeleisend en arbeidsintensief te zijn. Vandaar ook dat we onze inzet proberen te focussen op die sectoren en doelmarkten, waar we de meeste toegevoegde waarde hebben.
31
6. Investeren 6.1 Opdracht & impact
Leiden, Erasmus MC en InnovationQuarter,
InnovationQuarter is een proactieve en betrokken
mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie,
investeerder met als doelstelling de toegang tot
de provincie Zuid-Holland en de gemeenten
kapitaal voor innovatieve Zuid-Hollandse bedrijven
Den Haag, Rotterdam en Leiden. Namens
in alle levensfasen te vergroten. InnovationQuarter
deze partners voert InnovationQuarter het
investeert in uiteenlopende sectoren, en waar mogelijk in bedrijven die een bijdrage leveren aan de Next Economy.
fondsmanagement. ▶▶ ENERGIIQ is het energie-innovatiefonds van de provincie Zuid-Holland en verstrekt kapitaal aan ondernemingen die hun bewezen energie-
Om de financieringen voor deze bedrijven te
innovatie gaan commercialiseren. Doel is om
realiseren werkt InnovationQuarter samen met
een bijdrage te leveren aan de energietransitie
vele partners binnen en buiten de regio. Door een
en de uitstoot van broeikasgassen in Zuid-
groot netwerk met private investeerders zorgen we
Holland te reduceren. ENERGIIQ verstrekt
dat ook meer privaat kapitaal zijn weg vindt naar
op maat gemaakte financiële instrumenten
onze regio en samen zorgen we voor een grotere
waaronder aandelen en leningen. De
financiële draagkracht om de innovatieve bedrijven
investeringshoogte voor ENERGIIQ ligt
in de regio te financieren.
tussen € 200.000 en maximaal € 4,3 mln., waarbij ENERGIIQ maximaal 50% van de
InnovationQuarter investeert vanuit de drie
totale investeringsbehoefte op zich neemt.
fondsen IQCapital, UNIIQ en ENERGIIQ:
InnovationQuarter voert het fondsmanagement
▶▶ IQCapital investeert in innovatieve bedrijven
namens de Provincie Zuid-Holland.
vanaf de proof-of-concept fase tot en met volwassenheid in alle speerpuntsectoren (met
De drie fondsen sluiten op elkaar aan en zorgen
uitzondering van bedrijven binnen de focus
ervoor dat InnovationQuarter door de verschillende
van ENERGIIQ). Doel is om bedrijven verder te
levensfasen een partner is voor innovatieve
helpen groeien. Dit varieert van het verstrekken
ondernemers in Zuid-Holland.
van seed capital tot aan het financieren van MBO/MBI of acquistiefinanciering. IQCapital
6.2 Prestaties
verstrekt leningen en/of aandelenkapitaal
Dit jaarplan beschrijft de doelstellingen en
met een maximum investeringsbedrag van €
activiteiten van InnovationQuarter, als beheerder
5 mln. Het uitgangspunt van IQCapital is om
van de fondsen, en de activiteiten van de fondsen
te participeren in een consortium met private
IQCapital, UNIIQ en ENERGIIQ zelf. UNIIQ en
investeerders.
ENERGIIQ stellen daarnaast een eigen jaarplan
▶▶ UNIIQ financiert innovaties in de proof-of-
vast waarin doelstellingen en activiteiten met de
concept fase in alle speerpuntsectoren. Doel is
respectievelijke partners en stakeholders worden
om innovaties sneller naar de markt te brengen.
afgesproken.
UNIIQ verstrekt converteerbare achtergestelde leningen van maximaal €300.000. UNIIQ is een
De drie fondsen sturen niet alleen op een
gezamenlijk initiatief van TU Delft, Universiteit
financiële rendementsdoelstelling, maar ook op
Investeren Prestaties
50
26
24
100
118
28
28
174
36
17
17
70
Te realiseren
Jaarplan
Jaarplan
Meerjarenplan
2021–2022
2020
2019
2019–2022
Nieuwe investeringen
Uitgelokte investeringen (mln.)
IQ Versterkte financieringen (mln.)
het realiseren van impact op de economie in Zuid-
investering en geeft de mate van leverage aan
Holland. Om onze opdracht te verwezenlijken
die we met IQCapital weten te realiseren bij
worden door de drie fondsen in 2020 de volgende
onze portfoliobedrijven. In 2020 verwachten we
prestaties beoogd:
dat de investeringen van IQCapital 1,5x zoveel private co-investeringen zullen uitlokken (€ 14,4
a. IQCapital
mln.). Ook zal in volgende financieringsronden
In 2020 verwacht InnovationQuarter vanuit
worden geïnvesteerd in onze portfoliobedrijven
IQCapital in 12 bedrijven te investeren. Dit betreft
door private investeerders (inschatting € 3 mln.),
zowel investeringen in nieuwe bedrijven als het
waarmee het totaal beschikbaar gekomen
realiseren van vervolgrondes bij portfoliobedrijven
vermogen voor onze portfoliobedrijven naar
en fonds-in-fonds investeringen.
verwachting uitkomt op circa € 27 mln. in 2020.
Uitgaande van een gemiddeld investeringsbedrag
b. UNIIQ
van € 0,8 mln. is de verwachting dat IQCapital in
In 2020 verwacht UNIIQ in 10 bedrijven te
2020 € 9,6 mln. investeert.
investeren. Ook zullen minimaal 50 ondernemers geholpen worden middels toeleiding kapitaal.
IQCapital werkt op dealbasis samen met
Verder is de verwachting dat 4 portfoliobedrijven
private co-investeerders. Zo vergroten we de
voor de eerste keer vervolgfinanciering op zullen
beschikbaarheid van kapitaal voor Zuid-Hollandse
halen. Het nieuw aangetrokken private kapitaal zal
ondernemers. Deze KPI betreft de private
naar schatting € 5 mln. bedragen.
33
Het gecommitteerd vermogen vanuit UNIIQ
6.3 Activiteiten
is met 10 investeringen € 2,5 mln. Het totale
InnovationQuarter beheert inmiddels drie fondsen,
gecommitteerde vermogen vanuit UNIIQ komt
wat aanzienlijke synergie oplevert door de wijze
hiermee sinds de start uit op naar schatting bijna
waarop de fondsen met elkaar en met de overige
€ 12 mln. in 2020.
teams van InnovationQuarter samenwerken. In 2020 worden op dit vlak de volgende activiteiten
c. ENERGIIQ
door InnovationQuarter ondernomen:
In 2020 verwacht ENERGIIQ in 4 bedrijven te investeren. Dit betreft zowel nieuwe investeringen
Reguliere activiteiten investeren
als vervolgrondes voor de bestaande portfolio.
1. Beheren van IQCapital, UNIIQ en ENERGIIQ
Op basis van een gemiddelde van € 1,5 mln. per
InnovationQuarter voert niet alleen het beheer uit
investering zal ENERGIIQ € 6 mln. toezeggen.
over het eigen fonds, IQCapital, maar doet dat ook voor de fondsen die met en op verzoek van onze
Aangezien ENERGIIQ uitsluitend investeert naast
aandeelhouders zijn opgezet: UNIIQ en ENERGIIQ.
private co-investeerders zal minimaal nog eens
InnovationQuarter zet haar team Investeren
€ 6 mln. aan privaat kapitaal beschikbaar komen
actief in voor alle fondsen. Daarnaast wordt de
voor deze ondernemingen. Het maatschappelijk
hele backoffice van alle fondsen uitgevoerd door
rendement van ENERGIIQ wordt uitgedrukt
InnovationQuarter. Hiermee leveren we niet
in de verwachte bijdrage van de investeringen
alleen een hoge kwaliteit aan dienstverlening,
aan CO2-reductie die valt toe te rekenen aan
maar behalen we ook schaalvoordelen in het
de provincie Zuid-Holland. Daarnaast weegt de
fondsmanagement, en kunnen we de beheerkosten
impact op werkgelegenheid mee.
zo laag mogelijk houden.
Voorheen rapporteerde InnovationQuarter
InnovationQuarter stuurt actief op een heldere
op de verwachte groei in werkgelegenheid bij
positionering van de drie fondsen in de markt ten
de ondernemingen waarin zij investeert. Deze
opzichte van elkaar om de dealflow voor de fondsen
indicator past echter niet bij de vaak dynamische
te optimaliseren. Daarnaast wordt actief ingezet
ontwikkelingen binnen een startup of scale-up.
op doorstroming van bedrijven tussen de fondsen,
Met ingang van 2019 is InnovationQuarter
middels het realiseren van vervolgfinanciering met
daarom gaan rapporteren over het totale aantal
private partijen. Deze doorstroom is overigens
arbeidsplaatsen bij de ondernemingen waarin
geen automatisme: ieder fonds neemt een eigen
vanuit de drie fondsen is geïnvesteerd. Dit getal is
investeringsbesluit op grond van de doelstellingen
een indicatie van de impact van onze investeringen
en professionele inschatting van het team en de
op de regionale economie. Per ultimo 2019 neemt
investeringscommissie.
InnovationQuarter dit op in de rapportages. Hier wordt geen kwantitatieve doelstelling aan
2. Versterken van het ecosysteem en clusters
gekoppeld, aangezien een daling van dit getal ook
Om de financieringsketen in onze regio te
positief kan zijn (bijvoorbeeld in het geval van een
versterken investeert InnovationQuarter niet
exit).
alleen direct via de fondsen die zij beheert, maar zoekt zij ook actief naar mogelijkheden voor nieuwe fondsen om de zwakke schakels in de keten te versterken. Dit was de drijvende kracht achter
de oprichting van UNIIQ in 2016 en ENERGIIQ
Fundright is een taskforce van 25 Nederlandse
in 2017, maar ook achter fondsinvesteringen
VC’s die onder leiding van Constantijn van
zoals bij het Rotterdam Port Fund en het Dutch
Oranje streven naar meer diversiteit binnen
Security Tech Fonds. Ook voor 2020 onderzoeken
ondernemingen. Directe aanleiding hiertoe
wij de mogelijkheden voor het opzetten van
was een onderzoek door Eva de Mol en Janneke
nieuwe fondsen, zoals het door de Europese
Niessen (IC lid IQCapital) waaruit bleek dat het
InvesteringsBank geadviseerde Multisector
aantal investeringen in vrouwelijke founders en de
Fonds (voor het financieren van grootschalige
diversiteit in fundingteams in Nederland bijzonder
transitieprojecten) als in samenwerking met de
laag is (2%).
kennisinstellingen een Pre-Seed fonds (om het gat te dichten van TRL 0 – TRL 3, pre-UNIIQ).
Diversiteit in teams leidt to betere prestaties en
Daarnaast zetten wij verder in op het uitbreiden
een betere benutting van talent, daarom hebben
van de financieringscapaciteit van de huidige
de taskforce leden zich allemaal gecommitteerd als
fondsen (UNIIQ en ENERGIIQ).
founding members en onderschrijven het diversity statement. De ondertekenaars, waaronder
3. Partnership en samenwerking met andere
IQCapital, UNIIQ en ENERGIIQ, stellen zich tot
ROM’s en Invest NL
doel dat:
De investeringstakken van de ROM’s werken op diverse terreinen met elkaar. In 2019 hebben
▶▶ Binnen 3 jaar na ondertekening van dit
we de termsheets van de ROM’s herzien
statement, hebben alle deelnemende
en gelijkgetrokken daar waar verschillen/
investeerders en de managementteams van hun
onduidelijkheden waren. Dit naar aanleiding van
portfoliobedrijven een diverse mix, inclusief 35%
de terugkoppeling vanuit Techleap.nl (voormalig
vrouwen.
Startup Delta) dat er vaak onduidelijkheid is over de voorwaarden zoals die door investeerders worden gehanteerd. Daarnaast hebben de ROM’s gezamenlijk een landelijk governance platform
▶▶ Een aanzienlijk percentage van de bedrijven waarin geïnvesteerd wordt heeft een vrouw als (co)founder. ▶▶ Er wordt door TechLeap jaarlijks een rapport
opgericht om zo de corporate governance bij
uitgebracht met statistieken t.a.v. gender
de ROM participaties te stroomlijnen en te
diversiteit bij de portfoliobedrijven en de
professionaliseren.
investeerders. ▶▶ Wij zullen actief ons statement uitdragen,
Met de komst van Invest NL is het ook van belang
onze ervaringen en aanpak delen, met als
dat de investeringstakken van de ROM’s en Invest
doel om in 2022, 100% van alle investeerders
NL nauw met elkaar samenwerken. Hiertoe is
gecommitteerd te hebben.
eind 2019 een eerste aanzet gemaakt. Zodra Invest NL officieel van start is wordt hier verder vorm aangegeven.
b. Reguliere activiteiten fondsen: IQCapital, UNIIQ en ENERGIIQ Om de eerder genoemde prestaties te kunnen
4. Stimuleren van diversiteit binnen de
leveren zetten de fondsen, evenals in 2019, in
fondsen en hun participaties: Fundright!
op het doen van investeringen, het stimuleren
In 2019 was InnovationQuarter een van de
van groei van bedrijven en het vergroten van
initiatiefnemers voor het opzetten van Fundright.
de transparantie van de aanwezige financiële
35
instrumenten voor ondernemers. Daartoe worden
2. Ondernemingen investor ready maken
de volgende activiteiten ondernomen:
Het realiseren van een investeringsronde is een complex proces. Een goede voorbereiding
1. Financiering op maat voor innovatieve
is essentieel voor de slagingskans. Naast het
ondernemingen in Zuid-Holland
commercieel en technisch valideren van het
Met het flexibele investeringsinstrumentarium
businessmodel moet de onderneming een aantal
van de drie fondsen, van lening tot versterking van
zaken goed op orde hebben om ‘investor ready’ te
het eigen vermogen, kunnen wij de ondernemers
zijn.
in onze regio een financiering op maat bieden. Wij structureren een investering op zodanige
Veel ondernemers zijn in de optiek van
wijze dat deze optimaal aansluit bij de behoefte
investeerders nog niet investor ready. Zij moeten
en levensfase van de onderneming. UNIIQ
door de ogen van financiers leren kijken naar hun
werkt met een vast instrument in de vorm van
propositie, en ook een beter overzicht krijgen van
een ondernemersvriendelijke converteerbare
alle mogelijke financieringsbronnen. Dit betekent
lening. De doelstelling van dit instrument is dat
dat in hun plannen een aantal cruciale issues
een vervolgronde maximaal wordt gefaciliteerd
rondom bijvoorbeeld markt, teamsamenstelling,
door conversie of aflossing, te beslissen door de
intellectueel eigendom en financieringsstructuur
ondernemer. IQCapital en ENERGIIQ hebben
vaak onvoldoende zijn beantwoord. De
veel vrijheid in het bepalen van de structuur
fondsen vervullen hier een waardevolle rol door
en voorwaarden van een investering. Een
ondernemers feedback te geven op hun propositie
specifiek instrument zal echter altijd binnen de
en hun netwerken in te zetten voor het vinden van
bandbreedte blijven van een gezonde risico/
een solide investeringsconsortium. Vooral UNIIQ
rendementsverhouding en voorwaarden die de
besteedt hier veel aandacht aan, zowel bij de
toets van de markt kunnen doorstaan.
bedrijven in het portfolio, als bij bedrijven die (nog) niet voor financiering door UNIIQ in aanmerking
De duur van deze trajecten hangt af van de
komen. Op jaarbasis spreken wij een 800-tal
complexiteit van de investeringsvraag en daarmee
bedrijven die op zoek zijn naar financiering voor
samenhangend de structuur. UNIIQ heeft, in
hun groei.
lijn met de vroege fase waarin de doelgroep zich bevindt, een zeer kort proces met een gemiddelde
Het ontbreekt echter nog aan een gestructureerde
doorlooptijd tussen de 2 tot 3 maanden. De
aanpak in de regio. Onze collega’s van de Brabantse
doorlooptijd wordt verkort door te werken met
Ontwikkelingsmaatschappij (BOM) hebben
standaard leningsovereenkomsten en doordat
afgelopen jaren een dergelijk gestructureerd
cofinanciering geen vereiste is. Per jaar komen
programma ontwikkelt. Inmiddels hebben enkele
gemiddeld 175 aanvragen binnen. Bij IQCapital en
tientallen ondernemers aan dit programma
ENERGIIQ neemt dit proces gemiddeld genomen
deelgenomen. Zij waarderen het programma met
6 tot 9 maanden in beslag. Per jaar bereiken ons
een 8,2, maar belangrijker is nog dat de helft van
pro-actief 300-400 financieringsaanvragen.
de ondernemers die dit programma heeft afgerond
Op basis van de ervaringen binnen IQCapital en
financiering heeft aangetrokken.
ENERGIIQ en de dealflow tot en met ultimo 2019 is
Op basis van deze ervaringen hebben wij in het
de conversie-ratio 2-3% van het aantal beoordeelde
vierde kwartaal van 2019 een dergelijk programma
investeringsmogelijkheden.
toegesneden op de Zuid-Hollandse leest als pilot in
onze regio laten draaien. Op basis van de evaluatie
zo goed mogelijk te begeleiden naar andere
van de pilot zullen wij besluiten of wij deze ook in
financiers. Uit de honderden gesprekken die wij
2020 gaan inzetten.
jaarlijks voeren blijkt dat de investeringswereld ondoorzichtig is voor ondernemers. Het
3. Verdere groei van portfoliobedrijven
aantrekken van kapitaal is niet de expertise van
Vanuit de fondsen bieden wij de ondernemers meer
de ondernemer. De Investment Managers hebben
dan alleen geld. Na de investering blijven wij actief
daarentegen veel ervaring en een aanzienlijk
betrokken bij het bedrijf om het te begeleiden naar
netwerk binnen deze wereld. Dit wordt actief
een volgende groeifase, samen met de kennis en
ingezet om ondernemers aan tafel te krijgen bij
het netwerk van collega’s vanuit Innoveren en
potentiele co-investeerders. Meetings worden
Internationaliseren. Dit doen we op verschillende
opgezet om ondernemers voor te stellen en om te
manieren. Zo vindt onder meer structureel intensief
sparren over proposities. Daarnaast wordt advies
overleg plaats over de voortgang op sales, operatie,
gegeven over RVO-regelingen en alternatieve
strategie en financiën. Ook helpen we het bedrijf bij
financieringsmogelijkheden. Zodra de regionale
het professionaliseren van de financiële organisatie
financieringstafel voor de provincie Zuid-Holland
en bij het opstellen van een 100-dagen-plan en
start zal InnovationQuarter daaraan deelnemen als
zetten we ervaren ondernemers in als commissaris.
een van de investeerders.
De ontwikkeling van startup naar scale-up en
c. Specifieke activiteiten fondsen in 2020
uiteindelijk gevestigde onderneming vergt in de
Naast de reguliere activiteiten zoals hierboven
meeste gevallen meerdere investeringsrondes
beschreven, worden op fonds niveau volgend jaar
met verschillende soorten financiers. Voor het
de volgende specifieke activiteiten ondernemen:
faciliteren van de groei is de beschikbaarheid van voldoende (vervolg)kapitaal essentieel. De
IQCapital
Investment Manager staat de ondernemer bij
1.
Het aantrekken van additioneel kapitaal via
in dit proces. Uiteindelijk is het realiseren van
fonds-in-fonds investeringen. Middels fonds-
vervolgfinanciering en/of verkoop van ons belang
in-fonds investeringen kunnen wij met een
het doel. Per participatie wordt tijdig een exit-plan
beperkte eigen investering toegang krijgen tot
gemaakt.
substantiële - vaak sectorspecifieke – private investeringsfondsen. Daarnaast boren wij
Bovenstaande activiteiten gelden voor de fondsen
zo additionele (sector) specifieke expertise,
IQCapital en ENERGIIQ. Voor UNIIQ geldt een
nieuwe netwerken en leadflow aan. Een
iets ander traject in de beheerfase. Dit komt door
additioneel voordeel is dat wij zo ook ons
de relatief korte tijd dat we een onderneming in
investeringsrisico kunnen spreiden door
portfolio hebben. Zodra vervolgfinanciering wordt
in fondsen te investeren die in een andere
aangetrokken zal de actieve begeleiding worden
levensfase van bedrijven investeren.
overgedragen aan de nieuwe partijen.
IQCapital heeft tot op heden in zes fondsen geïnvesteerd. Bij twee van deze
4. Het begeleiden van ondernemers naar
fondsen (Rotterdam Port Fund en Dutch
externe financiers
Security Tech Fonds) heeft IQCapital niet
Ook als vanuit de drie fondsen niet direct
alleen geïnvesteerd maar ook geholpen
geïnvesteerd wordt proberen wij de ondernemers
bij het opzetten. Ook in 2020 willen wij
37
2.
verder inzetten op het versterken van ons
de corporates, start -en scale-ups als de
ecosysteem door het investeren in fondsen
provincie leidt een vergroting van Corporate
die bijdragen aan een realisatie van onze
Venturing tot een verdere versterking van
Meerjarenstrategie voor de regio.
het innovatieve ecosysteem in onze regio. In
Verdere focus op groei-MKB. Met
2019 heeft InnovationQuarter Investeren al
het aantrekken van een senior
een start gemaakt met het verkennen van een
Investeringsmanager gericht op het
meer structurele aansluiting en ontsluiting
groei-MKB hebben we in 2019 een verdere
van deze fondsen. Met een aantal venture
focus op dit segment van de markt gelegd.
fondsen van grote bedrijven die in onze
Het betreft bedrijven met een bewezen
regio zijn gevestigd hebben we regelmatig
trackrecord waar zich een event voordoet:
contact en werken we aan het opzetten van
een opvolgingsvraagstuk, het opstarten
nieuwe fondsen. InnovationQuarter wil in
van een nieuwe productlijn, internationale
2020 nadrukkelijker een rol gaan spelen als
uitbreiding of een management buy-out.
katalysator en verbinder van innovatieve start-
Kortom: bedrijven die duurzaam willen
en scale-ups naar de (grotere) corporates.
doorgroeien en een strategisch partner zoeken
3.
die risicodragend kapitaal kan inbrengen
UNIIQ
om deze groei te realiseren. Dit heeft medio
1.
2019 geresulteerd in de investering in ORTEC
fondsuitbreiding van UNIIQ. De aanvragen
(100 mln omzet, 1000 medewerkers) om zo
vanuit de regio blijven onverminderd groot
de verder groei van ORTEC in het healthcare
en kapitaal in deze vroege fase is in de markt
segment te ondersteunen. Ook voor de rest
nog steeds zeer beperkt aanwezig. Om
van 2019 en 2020 verwachten wij hier verder
ondernemingen te kunnen blijven financieren
invulling aan te geven.
trekt UNIIQ hierin samen op met de huidige
Managementbegeleiding scale-upbedrijven. Er groeien te weinig bedrijven door naar
partners om deze financiering te realiseren. 2.
Het investeren in een vroege fase kent
de scale–upfase. Dit is niet een specifiek
vele risico’s. Bepaalde ondernemingen,
regionaal probleem. Het realiseren van
bijvoorbeeld waar hardware een belangrijk
doorgroei naar scale-up is noodzakelijk voor
onderdeel uitmaakt van de business,
verdere economische groei. Dit vergt echter
zijn lastiger te financieren. Om ook deze
inzet op kapitaal, talent en expertise. Om
investeringen mogelijk te maken zal gekeken
deze groei te stimuleren organiseert IQCapital
worden hoe we eerder met partijen samen
vier masterclasses (1 in 2019 en 3 in 2020)
kunnen samenwerken om een investering
voor scale-up bedrijven uit ons portfolio. Het
mogelijk te maken. Dit ligt zowel op privaat
theoretische deel van de masterclass wordt gegeven door het ECE, daarnaast deelt per
4.
De aandacht zal in 2020 liggen op de
als publiek vlak. 3.
Er ontstaan vele nieuwe initiatieven in
masterclass een scale-up ondernemer uit onze
de regio rondom het versterken van het
regio zijn of haar praktijkervaringen.
ondernemerschap in al zal zijn facetten. UNIIQ
Stimuleren van Corporate Venturing. Er liggen
zal ook in 2020 weer nauw samenwerken
kansen op het gebied van samenwerken
met deze initiatieven om zo samen het Zuid-
met en het activeren van corporate
Hollandse ecosysteem voor startups verder te
venture fondsen in onze regio. Zowel voor
versterken.
ENERGIIQ
de energiemarkt. Het verdient aanbeveling om
1.
Er zijn aanzienlijke investeringen gemoeid met
de gestelde investeringscriteria te evalueren
het verwezenlijken van het Klimaatakkoord
aan de hand van opgedane ervaring en
en de ambities van Zuid-Holland op het
leadflow.
gebied van de beoogde CO2 reductie. Het is de
2.
3.
Ondersteuning van portfolio bedrijven in
verwachting dat door de verdere ontwikkeling
onder andere het commercieel opschalen
van deze maatschappelijk opgave er tevens in
van het product of service door gerichte
toenemende mate een beroep op ENERGIIQ
workshops en delen van netwerken. Het
zal worden gedaan. Dit betekent dat we tijdig
overgrote deel van de leadflow bestaat
de mogelijkheden voor additioneel kapitaal
uit hightech producten of diensten ten
voor ENERGIIQ via ENERGIIQ’s aandeelhouder
behoeve van (corporate) klanten in industrie
(Provincie Zuid-Holland), regionale partners
en gebouwde omgeving. Ook staan deze
en/of via Europese fondsen voor regionale
ondernemingen aan het begin van het
ontwikkeling zullen verkennen. Tevens zal
commercieel opschalen van het product of
een vergroting van het fonds, gegeven de
dienst en onderneming. Het valt op dat de
co-investeringseis, een verdubbelaar aan
‘customer journey’ van afnemers van deze
additioneel kapitaal voor Zuid-Holland
producten en diensten veelal onbekend
betekenen.
is, zowel bij ondernemers als bij afnemers
Evaluatie van de investeringscriteria
zelf. Dit vertraagt de realisatie van business
van ENERGIIQ gegeven de verwachte
plannen en resulteert in druk op beschikbare
marktbehoefte binnen energie. Sinds
liquiditeit.
September 2017 is ENERGIIQ formeel actief in 39 Box 3: Investeren / Observaties 2019 ▶▶ De regio Zuid-Holland is in 2018 voor het eerst koploper in aantal investeringen: in 2014 nog 4e. Regionale ontwikkelingsmaatschappijen blijven een cruciale schakel in financieringslandschap: het private aandeel stijgt. ▶▶ Voor de groei van bedrijven en innovaties neemt het belang van het versterken van een ecosysteembenadering toe. ▶▶ Vanuit de TTOs binnen de universiteiten is er een gebrek aan pre-seed geld om vroegtijdig ondernemingen op gang te helpen. ▶▶ De marktimperfectie op seed – series A wordt kleiner voor software ondernemingen echter er is een groeiend tekort aan kapitaal voor vroege fase hardware bedrijven. ▶▶ Er is een tekort aan kapitaal voor assetfinanciering voor grote transitie-projecten en shared service facilities in de regio. ▶▶ Er groeien te weinig bedrijven door naar de scale–up fase, dit is wel noodzakelijk voor verdere economische groei echter dit vergt een inzet op kapitaal, talent en expertise.
7. Secretariaat Economic Board Zuid-Holland Als Zuid-Holland niest, wordt Nederland
EBZ-leden en bestuurders en ondernemers gaan
verkouden. Om onze economie gezond te laten
hiermee aan de slag in 2020.
groeien is het essentieel dat wij onze rol in maatschappelijk-economische transities serieus
Daarnaast spant de board zich in voor een excellent
nemen. Dat is waar de Economic Board Zuid-
vestigingsklimaat. We willen ervoor zorgen dat
Holland voor staat. We identificeren cruciale
Zuid-Holland een aantrekkelijke plek is om te
opgaven die de Zuid-Hollandse economie in
wonen, werken, ondernemen en onderzoek te
het hart raken en bepalen met behulp van onze
doen. Daarbij richten we ons op een goede fysieke
netwerk-, denk- en lobbykracht hoe en met wie
en digitale infrastructuur, de bereikbaarheid
we deze opgaven het meest effectief kunnen
van steden en bedrijven in de regio, een goed
oppakken. We werken hierbij voortdurend toe naar
ondernemersklimaat en als belangrijk speerpunt
vernieuwing van de economie en een excellent
een wendbare arbeidsmarkt (human capital).
vestigingsklimaat.
Het in 2019 opgestelde human capital akkoord Zuid-Holland wordt in 2020 verder uitgewerkt en
De nauwe samenwerking van EBZ en
met vaart uitgevoerd. Het besluit over verdere
InnovationQuarter is een logische, en volgt uit het
uitvoering en governance van het human capital
enerzijds bestuurlijk-strategische karakter van de
akkoord zal eind 2019/begin 2020 genomen
EBZ en de unieke slagkracht van InnovationQuarter
worden. Het (gedeeltelijk) onderbrengen bij
anderzijds. Daarin worden strategie en bestuurlijk
InnovationQuarter behoort tot de mogelijkheden.
draagvlak gekoppeld aan de uitvoering ervan
Ook zet de board zich in voor de verbetering van de
binnen regionale ecosystemen en clusters. Zo
bereikbaarheid van economische toplocaties.
zorgen de beide organisaties gezamenlijk voor van complexe transities die op een verantwoorde
Synergie InnovationQuarter en Economic Board Zuid-Holland
manier de haarvaten van de maatschappij bereikt.
Het secretariaat van de EBZ is ingebed in de
een regionaal gedragen vergezicht ten aanzien
organisatie van InnovationQuarter, wat bijdraagt Vernieuwing van de economie is daarbij essentieel.
aan synergie tussen enerzijds de netwerkkracht,
Digitalisering, energietransitie, circulaire
denkkracht en lobbykracht van de Board en
economie, voeding en gezondheid zijn grote
anderzijds de zaken waar InnovationQuarter in de
transities waarvoor vernieuwing noodzakelijk is en
praktijk aan werkt. InnovationQuarter voedt de
EBZ creëert op deze thema’s daarom draagvlak en
EBZ via het secretariaat met ‘business intelligence’,
mobiliseert capaciteit. Daarbij gaat het specifiek
kansen en knelpunten voor het innovatieve MKB
om de digitalisering van onze sterke sectoren,
in de regio en de belangrijkste economische
de transitie van een fossielgedreven industrie
clusters. In interactie met collega’s binnen de
naar CO2-neutrale, circulaire waardeketens en
organisatie, met name vanuit innoveren, kan het
de vorming van nieuwe waardeketens op het
EBZ-secretariaat strategische issues agenderen bij
snijvlak van voeding en gezondheid. Taskforces van
de board of oppakken in de public affairs, zoals dat
ook gebeurt in interactie met andere organisaties in de regio. Anderzijds is InnovationQuarter een belangrijke uitvoeringspartner voor de EBZ; indien relevant wordt voorafgaand aan agendering in de EBZ bekeken welke bijdrage en capaciteit InnovationQuarter kan leveren om besluiten van de EBZ in de praktijk vorm te geven. In 2020 krijgt de samenwerking tussen InnovationQuarter en EBZ verder vorm. De EBZ-taskforces op Energie, Digitale Economie en Circulair, en op de Actieagenda Technologische Industrie spelen daarbij een belangrijke rol. InnovationQuarter heeft een sleutelrol als het gaat om het agenderen van knelpunten en uitdagingen op deze thema’s die bestuurlijke aandacht van de EBZ vragen. Denk aan het aanbrengen van samenhang tussen verschillende initiatieven, het voorkomen van onnodige overlap en inzetten op opschaling, positionering van de regio en public affairs om systeemknelpunten weg te nemen. Verder ontwikkelt het EBZ-secretariaat zich binnen InnovationQuarter verder door als aanspreekpunt voor het leveren van inbreng in regionale en nationale beleidstrajecten. Waar nodig haalt het EBZ-secretariaat daarbij kennis op bij collega’s van InnovationQuarter. Intelligence is daarbij cruciaal. InnovationQuarter en EBZ-secretariaat professionaliseren in 2020 gezamenlijk de regionale intelligence zodat snel ingespeeld kan worden op interne en externe vragen en ontwikkelingen en er proactief thema’s geagendeerd kunnen worden.
41
8. Organisatie en Communicatie 8.1 Organisatieontwikkeling
▶▶ De financiering van InnovationQuarter vindt
Onze organisatie heeft vanaf de start in 2014
plaats in de vorm van subsidies, waarbij
op meerdere fronten een flinke ontwikkeling
geen individuele resultaatafspraken worden
doorgemaakt, niet in het laatst waar het gaat om personele groei. Organisatiegroei is geen doel
gemaakt; ▶▶ De subsidies dienen in principe meerjarig te
op zich, maar een logisch gevolg van het grote
zijn. Dit biedt helderheid en structuur en maakt
beroep dat bedrijven op onze dienstverlening
InnovationQuarter minder kwetsbaar voor
doen en de besluiten van onze aandeelhouders
tussentijdse en/of onverwachte budgettaire
en financiers om onze basisfinanciering te
schommelingen;
verhogen, dan wel additionele taken bij ons neer
▶▶ De subsidie wordt in jaarlijkse tranches verstrekt
te leggen. Nieuwe fondsen als UNIIQ en ENERGIIQ
op aanvraag, o.b.v. het jaarplan waarin de
zagen het levenslicht, met het secretariaat van
te realiseren doelen staan beschreven. Het
de Economic Board Zuid-Holland, Roadmap
jaarplan wordt met de collectieve financiers
Next Economy, Internationalisering en ZuidHollands Investeringsplatform werden nieuwe activiteiten toegevoegd en ook de bestaande
afgestemd; ▶▶ Er is sprake van één verantwoordingssystematiek.
kerntaken groeiden qua omvang, mede door grote aanvullende opdrachten.
Ondanks de sterke groei is vergeleken met de andere ROM’s de exploitatiebijdrage die
In 2019 hebben we gezamenlijk met onze financiers
InnovationQuarter ontvangt van haar financiers
afgesproken dat we de aanvullende opdrachten
nog steeds bescheiden, zeker ook bezien de
die een permanent karakter hebben gekregen,
uitdagingen die de regionale economie kent.
zoals EBZ-secretariaat en Roadmap Next Economy opnemen in de reguliere activiteiten
De financieringsstructuur zal dan ook in 2020
van InnovationQuarter en daarmee onderdeel uit
en verder een aandachtspunt van ons en onze
laten maken van de reguliere exploitatiebijdragen
financiers blijven waarbij we gezamenlijk tot goede
InnovationQuarter.
uitkomsten moeten komen voor ons en onze regio. InnovationQuarter is in 2019 verder gegroeid en zal
Hiermee is invulling gegeven aan het voornemen van 2018 om de financieringsstructuur in gezamenlijkheid opnieuw vorm te geven in 2019 op basis van de volgende uitgangspunten: ▶▶ InnovationQuarter is een regionale ontwikkelingsmaatschappij die vraagt om een gedeelde verantwoordelijkheid van publieke partners (overheden en kennisinstellingen), die de individuele belangen overstijgt;
naar verwachting ook in 2020 nog groeien: Jaar
FTE
#
2014
24,2
28
2015
35,3
43
2016
45,3
57
2017
55,8
63
2018
61,6
69
2019 – verwachting
67,2
76
2020 – begroting
73,8
81
De groei van de organisatie brengt vanzelfsprekend
van de organisatie, zoals onder andere blijkt uit
een nieuwe dynamiek met zich mee. Vanuit
het medewerkerstevredenheidsonderzoek 2018
sturingsperspectief is met name het behoud van de
(MTO). Kleinere functionele eenheden (teams)
integrale manier van werken een aandachtspunt.
onder leiding van teamleads moeten ertoe leiden
Juist daarin zien wij immers het onderscheidende
dat we meer kunnen investeren in diepgang,
karakter van InnovationQuarter. Dit betekent
kennisindeling en kwaliteit, door de grotere
dat kennisdeling een prominente plaats inneemt
inhoudelijke samenhang. Hiermee ontstaat ook
binnen onze organisatie. Juist bij een sterk
meer aandacht voor de dagelijkse operatie, lopende
groeiende organisatie is het van groot belang
projecten en voor persoonlijke ontwikkeling.
dat de kwaliteit van de backoffice (strategie en business intelligence, finance, planning & control,
Ook in 2019 is een medewerkerstevredenheidsÂ
HRM, communicatie en events) op het allerhoogste
onderzoek (MTO) uitgevoerd met wederom een
professionele niveau is. Ook blijven we continu
hoge respons (93%) en een hoge gemiddelde score
investeren in het verbeteren van onze kennisdeling
(7,5). Daarmee is er sprake van een lichte daling
en business intelligence.
van de gemiddelde score ten opzichte van 2018 (7,6). Aandachtspunten vanuit MTO zijn voor de
We willen graag een organisatie zijn en blijven
komende periode verbetering van de scores op
waar het behalen van mooie resultaten voor de
het onderwerp Organisatie (o.a. missie, visie,
economie van Zuid-Holland hand in hand gaat met
doelstelling en trots op de organisatie), Interne
het zijn van een goede werkgever die ruimte biedt
communicatie & Management en Werkdruk &
aan ondernemerschap, samenwerking, initiatief en
Arbeidsvoorwaarden. De scores zijn nog relatief
betrokkenheid. En die bovendien zo is ingericht dat
hoog op deze onderwerpen (ruim voldoende), maar
persoonlijke ontwikkeling, het benutten van talent
er is een zichtbare daling ten opzichte van eerdere
en het nemen van verantwoordelijkheid zo veel
jaren. Het MTO is grondig doorgesproken binnen
mogelijk wordt gefaciliteerd.
de organisatie en afzonderlijke team tijdens een personeelsbijeenkomst en vormt een belangrijke
InnovationQuarter is een organisatie van
leidraad voor verdere doorontwikkeling van onze
professionals. Onze belangrijkste interne opgave
organisatie.
is om deze professionals in staat te stellen om maximaal waarde te kunnen toevoegen in hun
8.2 Duurzaamheid
rol. Een scherper afwegingskader en, binnen die
Als regionale ontwikkelingsmaatschappij
scherpere kaders, meer autonomie is een breed
voor Zuid-Holland heeft InnovationQuarter
gedeelde wens van het grootste deel van de
duurzaamheid hoog in het vaandel. Het is
organisatie.
evident dat er bijzonder veel potentieel ligt voor InnovationQuarter om invloed uit te oefenen
Per 1 juli 2019 hebben we een aangepaste structuur
op de uitstoot zowel binnen Zuid-Holland als
geĂŻmplementeerd. De verdeling van taken,
internationaal via producten en innovaties van
bevoegdheden en verantwoordelijkheden hebben
Zuid-Hollandse bedrijven. Dit doen we onder
we zo gekozen dat er lager in de organisatie
andere via onze inzet op energietransitie en de
meer autonomie, verantwoordelijkheid en
transitie naar een circulaire economie.
professionele ruimte ontstaat. Dit sluit aan bij een breed gedeelde wens van het grootste deel
43
Als organisatie hebben we de ambitie geformuleerd
over de activiteiten verschuift steeds meer van
om in 2021 CO2-neutraal te zijn wat interne
enkel banen en rendement naar impact op
processen betreft. Om dit doel te bereiken is de
strategische en maatschappelijk niveau. Er wordt
lijn: reduceren waar mogelijk, compenseren waar
gewerkt aan een strategisch helder verhaal voor
nodig. Veruit de grootste bron van CO2-uitstoot
zowel de interne als externe doelgroep waar
– meer dan 90% – is mobiliteit van medewerkers.
InnovationQuarter voor staat en zich voor inzet.
Zowel zakelijk als woon-werk, zowel autogebruik
Naast de communicatie over het ‘harde’ nieuws
als internationaal vliegen.
wordt er door middel van storytelling meer gecommuniceerd over het achterliggende verhaal
8.3 Ondernemingsraad
over de regio en het werk van InnovationQuarter.
De Ondernemingsraad (OR) heeft zich ten doel gesteld om vanuit een positieve grondhouding
In 2019 is een nieuwe Engelstalige website
met het management mee te denken over de
gelanceerd gericht op buitenlandse bedrijven, ter
toekomstige ontwikkelingen van de organisatie.
ondersteuning van de acquisitiewerkzaamheden.
Ook in 2020 zal de OR dit constructieve
De website is een marketingmiddel dat ingezet gaat
gesprek met de directie voortzetten. Daarnaast
worden in de internationale communicatiestrategie
zal extra aandacht zijn voor het betrekken
en wordt verder doorontwikkeld door middel
van alle medewerkers om zoals een goede
van een contentstrategie. De nieuwe website is
vertegenwoordiging te kunnen fungeren in de
ontworpen gebruikmakend van de stijl en tools van
gesprekken met de directie. Hiervoor zal de OR
de regiobranding toolkit. Deze toolkit wordt blijvend
onder andere interviews houden met personen
up-to-date gehouden en partijen uit de regio
vanuit de verschillende afdelingen.
worden, mede door deze website, geïnspireerd om gebruik te maken van de regiobranding.
De OR zal zich in 2020 onder andere met de volgende onderwerpen bezighouden:
De zeven ROM's (BOM, LIOF, OostNL, NOM, Impuls,
▶▶
Monitoren en evalueren
Horizon en InnovationQuarter) gaan steeds nauwer
organisatieontwikkeling
samenwerken op een gezamenlijke positionering
▶▶
Huisvesting
en branding van de ROM activiteiten. De ROMs
▶▶
Opvolging vanuit MTO
schakelen onderzoeksbureau Motivaction in voor
▶▶
Secundaire arbeidsvoorwaarden
een gezamenlijk klanttevredenheidsonderzoek. Dit onderzoek verschaft inzicht in de bekendheid
In september 2020 staan ook de OR verkiezingen
met en het imago van de ROMs en er wordt een
op het programma. De wens is om de
gemeenschappelijke benchmark ontwikkelt die de
samenstelling van de OR een afspiegeling te laten
ROMs in staat stelt om vergelijkingen te maken
zijn van de hele organisatie en haar afdelingen.
en gezamenlijk op te trekken. Daarnaast wordt een gezamenlijke ROM-website ontwikkeld,
8.4 Externe Communicatie
waarbij InnovationQuarter de lead neemt in de
Onder de doorontwikkeling van ons Meerjarenplan
ontwikkeling, met algemene informatie over
2019-2022 valt verdere uitwerking en realisatie
de ROMs. Om zo de opdracht, activiteiten en
van de communicatiestrategie. Dat raakt ook
resultaten zichtbaarder voor het voetlicht te
communicatie over en met het impactkader. De
brengen bij de relevante (nationale) stakeholders en
wijze waarop verantwoording wordt gegeven
relaties.
9. Begroting 9.1 Inleiding
Investeringsplatform) vanaf 2020 worden
De kernactiviteiten van InnovationQuarter worden
toegevoegd aan de reguliere exploitatiebijdrage.
onderverdeeld in de Ontwikkelingsactiviteiten InnovationQuarter en Participatieactiviteiten
Hierdoor stijgt in onderstaand overzicht de post
InnovationQuarter ieder met een separate
Ontwikkelingsbedrijf en daalt de post aanvullende
financieringsstromen.
activiteiten met nagenoeg hetzelfde bedrag.
▶▶
De kosten van het Ontwikkelingsbedrijf exploitatiebijdragen van onze participanten.
9.2 Toelichting Begroting Ontwikkelingsbedrijf InnovationQuarter
Het participatiebedrijf wordt gefinancierd
Bij de start van InnovationQuarter in 2014
door het aandelenkapitaal van onze
kenden we een relatief smalle basis en focus. Qua
aandeelhouders en (toekomstig) rendement
aandachtgebieden was ons meegegeven dat we
investeringsportefeuille.
ons zouden richten op Cleantech, Life Sciences,
worden gefinancierd door de jaarlijkse ▶▶
Horticulture en Security. Al spoedig bleek dat deze Naast deze kernactiviteiten voeren we ook
bestuurlijke kijk op de regionale economie slechts
aanvullende activiteiten uit namens of ten behoeve
beperkt de economische realiteit en dynamiek
van onze participanten en aandeelhouders. Deze
weerspiegelde.
(fonds-)beheer en andere aanvullende activiteiten
Gaandeweg zijn we op meerdere clusters en
worden additioneel gefinancierd en zijn alle
sectoren actief geworden, zoals onder meer
minimaal kostendekkend.
Hightech, Maritime, Digital Technology en Aerospace. Onze scope is in die zin zeer verbreed en
Afgelopen jaar hebben we met onze financiers
daarmee alleen maar relevanter geworden.
afspraken gemaakt dat de middelen voor een aantal additionele opdrachten die een semi-
Daarnaast zijn we diverse aanvullende activiteiten
permanent hebben (secretariaat Economic
gaan ontplooien. De exploitatiebijdragen zijn de
Board Zuid-Holland, Roadmap Next Economy
afgelopen jaren niet lineair meegestegen met
en na evaluatie 2020 het Zuid-Hollands
bovenstaande scope uitbreiding en niet met de
Financiële kerngegevens (in duizenden euro’s) Ontwikkelingsbedrijf Participatiebedrijf
Begroting 2020
Begroting 2019
6.095
4.642
1.037
847
Aanvullende activiteiten
2.489
3.924
Opbrengsten
9.612
9.413
(136)
-
(1.412)
(1.233)
-
-
Totaal resultaat
(1.548)
(1.233)
Stand eigen vermogen
53.102
54.650
Ontwikkelingsbedrijf Participatiebedrijf Aanvullende activiteiten
45
autonome groei van de kosten als gevolg van onder
De begroting 2020 laat derhalve een overbesteding
andere inflatie en loonontwikkeling. Door de groei
zien van de begrote exploitatiebijdragen 2020. Dit
van de organisatie hebben we deze kostenstijging
verlies zal ten laste worden gebracht van de post
door het efficiënter inzetten van onze resources
nog te besteden exploitatiebijdragen3.
kunnen accommoderen. Het jaar 2020 en verder is er een omslagpunt. De huidige activiteiten die ten
Om te komen tot een gezonde en sluitende
laste komen van de exploitatiebijdragen kunnen
begroting voor 2021 en verder willen we graag
we vanaf komend jaar niet meer kostendekkend
komende periode met onze aandeelhouders en
voortzetten.
financiers in gesprek.
Financiële kerngegevens (in duizenden euro’s)
Begroting 2020
Exploitatiebijdragen
Personeelskosten Algemene kosten Bedrijfskosten
Begroting 2019
6.095
4.642
4.297
3.578
782
494
1.152
570
Kosten O-bedrijf
6.231
4.642
Resultaat O-bedrijf
(136)
-
Vanwege de verschuiving tussen aanvullende activiteiten en reguliere exploitatiebijdragen treedt er een verandering op in de onderverdeling van de Exploitatiebijdragen in de begroting:
Exploitatiebijdragen (in duizenden euro’s) Ministerie van Economische Zaken en Klimaat
Begroting 2020
Begroting 2019
1.040
1.040
Provincie Zuid-Holland
2.222
1.500
Gemeente Rotterdam
660
500
Gemeente Den Haag
560
400
Gemeente Delft
200
200
Gemeente Leiden
155
152
100
100
185
100
Gemeente Zoetermeer
100
100
Technische Universiteit Delft
150
150
50
50
Erasmus Universiteit Rotterdam
100
100
MRDH
573
250
Gemeente Westland Drechtsteden
Universiteit Leiden
Exploitatiebijdragen
6.095
4.642
3 De huidige afspraken met onze Participanten over de op te bouwen maximale hoogte van de middelen die worden verantwoord als nog te besteden exploitatiebijdragen met de Participanten zijn dat: het bedrag nog te besteden exploitatiebijdragen is gemaximeerd tot 10% van de toegezegde exploitatiebijdrage van desbetreffend boekjaar. Ultimo 2018 was de stand € 493.000 (saldo 2019 nog niet bekend).
InnovationQuarter heeft één loonlijst, gecentraliseerde corporate governance structuur (RvC, directie), staffuncties (strategie en business intelligence, operations en communicatie & events) en faciliteiten. Deze kosten worden gealloceerd over de verschillende activiteiten: Ontwikkelings-, Participatie- en aanvullende (fondsbeheer- en ontwikkelings-) activiteiten. De personeelskosten maken een belangrijk onderdeel uit (circa 70%) van de totaal kosten van al de activiteiten over 2020. InnovationQuarter heeft één loonlijst, in de begroting 2020 wordt uitgegaan van een bezetting van 73,8 FTE (Begroting 2019: 71,6 FTE). De personeelskosten worden gealloceerd aan verschillende activiteiten: Ontwikkelings-, Participatie- en aanvullende (fondsbeheer- en ontwikkelings-) activiteiten: Personeelskosten (in duizenden euro’s) Loon- en overige personeelskosten
Begroting 2020
Begroting 2019
7.833
7.363
Kosten Externen (Inhuur, RvC, Stage)
106
132
Werving & Selectie en HR adviezen
103
52 8.042
7.547
Allocatie : Participatieactiviteiten
(1.787)
(1.541)
Overige aanvullende activiteiten
(1.958)
(2.428)
Allocatie personeelskosten Ontwikkelingsactiviteiten
(3.745)
(3.969)
4.297
3.578
InnovationQuarter heeft naast één loonlijst ook centraal de staffuncties en faciliteiten ondergebracht. De hieraan gerelateerde algemene kosten worden gealloceerd aan de verschillende activiteiten. Ondanks een groeiende organisatie en kosteninflatie is het onze ambitie om de algemene kosten in lijn te houden met voorgaande jaren. Stijging van kosten in een bepaalde categorie wensen we door middel van besparingen in andere categorie op te vangen: Algemene kosten (in duizenden euro’s) Afschrijvingen Huisvesting Accountantskosten, Fiscale en juridische adviezen
Begroting 2020
Begroting 2019
99
105
294
234
80
70
240
262
Verzekeringen
116
119
Overige kantoorkosten
102
98
Communicatie, Events & PR
234
Kantoorautomatisering
Algemene kosten
234 1.165
1.122
Allocatie: Participatieactiviteiten Overige aanvullende activiteiten
(299)
(189)
(84)
(439)
Allocatie algemene kosten
(383)
(628)
Ontwikkelingsactiviteiten
782
494
47
De bedrijfskosten zijn de taakstellende bedragen voor de out-of-pocket kosten gerelateerd aan de ontwikkelingsactiviteiten. Ook hier geldt dat we ondanks een groeiende organisatie en kosteninflatie, het onze ambitie is om de algemene kosten in lijn te houden met voorgaande jaren. Stijging van kosten in een bepaalde categorie wensen we door middel van besparingen in andere categorie op te vangen.
9.3 Toelichting Begroting Participatiebedrijf Het participatiebedrijf wordt gefinancierd door het aandelenkapitaal van onze aandeelhouders en (toekomstig) rendement investeringsportefeuille. FinanciÍle kerngegevens (in duizenden euro’s)
Begroting 2020
Opbrengst verkoop participaties
Begroting 2019 -
-
Af: Aanschafwaarde verkochte Participaties
-
-
Liquidatie/ faillissementen
-
-
-
Transactieresultaat
-
-
Afboeking openstaande leningen
-
-
-
-
Dotaties aan voorzieningen Vrijval a.g.v. afboeking i.vm. verkoop, liquidatie, etc.
(250)
(250)
-
-
Mutaties voorzieningen
Ontvangen dividend Ontvangen rente leningen u/g Rente liquide middelen Overige vergoedingen
(250)
(250)
-
-
661
558
-
-
379
289
Overige opbrengsten Opbrengsten P-bedrijf
1.037
847
787
597
Personeelskosten
1.787
1.541
Algemene kosten
352
229
Bedrijfskosten
60
60
Kosten P-bedrijf Resultaat P-bedrijf
2.199
1.830
(1.412)
(1.233)
Gedurende de aanloopfase van IQCapital en
op de spaarrekeningen en deposito’s en de
gezien de gemiddelde looptijd van een investering
verwachting is dat deze situatie niet wijzigt
van circa acht jaar wordt over 2020 nog geen
de komende periode. In de begroting is géén
transactieopbrengst Participaties begroot.
rekening gehouden met eventuele negatieve
Tweemaal per jaar wordt de gehele portefeuille integraal gewaardeerd om vast te stellen of een
rente op spaarrekeningen en deposito’s; ▶▶ Vanuit de EFRO-middelen wordt een dekking
voorziening voorzichtigheidshalve moet worden
van beheerskosten verwacht van € 376.000
gevormd. Dit wordt gedaan op basis van concrete
(begroting 2019: € 289.000.
aanwijzingen en de inschatting van de situatie. Bij surseance en faillissement wordt de investering
De personeelskosten ad € 1.787.000 (begroting
direct afgeboekt, zover er geen zekerheden zijn
2019: € 1.541.000) betreft de allocatie van de
verkregen. In de forecast wordt voor de vorming
personeelskosten vanuit InnovationQuarter.
van de voorziening en eventuele afboeking een bedrag ad € 250.000 opgenomen (idem begroting
De algemene kosten betreffen de allocatie van deze
2019).
kosten vanuit InnovationQuarter ad € 299.000 (begroting 2019: € 189.000) en de vergoedingen
De opbrengsten van het Participatiebedrijf kunnen
Investeringscommissie ad € 53.000 (begroting
als volgt uitgesplitst worden:
2019: € 40.000).
▶▶ Rentebaten van € 661.000 op de huidige en nog uit te zetten leningen; ▶▶ Rentebaten van nihil over de beschikbare liquide middelen; er wordt geen rente vergoed
De bedrijfskosten zijn de taakstellende bedragen voor de out-of-pocket kosten gerelateerd aan de Participatieactiviteiten. 49
9.4 Toelichting Aanvullende (fondsbeheer- en ontwikkelings-) activiteiten Financiële kerngegevens (in duizenden euro’s)
Begroting 2020
Opbrengsten
Personeelskosten Bedrijfskosten Functiespecifieke kosten Kosten aanvullende activiteiten Resultaat aanvullende activiteiten
Begroting 2019
2.489
3.924
1.958
2.428
84
439
447
1.057 2.489
3.924
-
-
Aanvullende (fondsbeheer- en ontwikkelings-) activiteiten die additioneel en extern gefinancierd worden (minimaal) kostendekkend uitgevoerd door InnovationQuarter. In 2019 is in overleg met onze Participanten dat de voorheen aanvullende activiteiten Uitvoering Secretariaat Economic Board Zuid Holland (EBZ) en de middelen die eerder beschikbaar waren gesteld met betrekking tot de uitvoering Roadmap Next Economy worden toegevoegd aan de exploitatiebijdragen 2020, deze hieraan gerelateerde activiteiten zijn onderdeel geworden van onze reguliere ontwikkelingsactiviteiten.
In de begroting wordt uitgegaan van de volgende (opbrengsten) overige (ontwikkelings)activiteiten: Financiële kerngegevens (in duizenden euro’s) SLA’s UNIIQ
Begroting 2020 438
Fondsbeheerovereenkomst ENERGIIQ
Begroting 2019 440
700
700
-
1.200
617
650
Economic Board Zuid-Holland
-
300
SMITZH 2e fase
-
127
SMITZH 3e fase
326
-
Intensivering Internationalisering Cyber Security
165
-
Overige aanvullende activiteiten
253
Roadmap Next Economy
4
Zuid-Hollands Investeringsplatform5 6
Totaal
507 2.489
3.924
De personeelskosten betreft de allocatie van de personeelskosten vanuit InnovationQuarter. algemene kosten betreft allocatie vanuit InnovationQuarter van de algemene bedrijfskosten. De post bedrijfskosten betreft de directe out-of-pocket kosten gerelateerd aan deze activiteiten.
9.5 Belastingen De Ontwikkelings- en Participatieactiviteiten zijn BTW-vrijgestelde activiteiten, met als gevolg dat de betaalde BTW niet aftrekbaar is. De gerapporteerde bedragen zijn derhalve inclusief BTW. De Beheer & Aanvullende activiteiten zijn deels vrijgesteld van BTW, en deels diensten verricht als ondernemer. De gerapporteerde bedragen zijn respectievelijk inclusief BTW en exclusief BTW, afhankelijk van de aard van de activiteiten en diensten. Sinds 1 januari 2016 is InnovationQuarter vennootschapsbelastingplichtig. In de gerapporteerde bedragen is geen rekening gehouden met een vennootschapsbelastinglast gezien het begrote negatieve resultaat. 4 Onderdeel geworden van exploitatiebijdrage ontwikkelingsactiviteiten 5 Inclusief de geprognosticeerde onderbesteding ZIP-budget 2019 € 260.000, de toegezegde bijdrage ZIP bedraagt voor 2019-2020 in totaal € 1.000.000. 6 Onderdeel geworden van exploitatiebijdrage ontwikkelingsactiviteiten
51
COLOFON
Jaarplan InnovationQuarter Ontwerp Walvis & Mosmans Druk Drukkerij van de Sande
www.innovationquarter.nl
© InnovationQuarter / IQ122019/NL