2023 is een bijzonder jaar: InnovationQuarter werd tien jaar geleden formeel opgericht als de regionale ontwikkelingsmaatschappij (ROM) voor Zuid-Holland 1. Onze missie sinds de oprichting is het duurzaam versterken van de economische structuur van de regio en het ontsluiten van het innovatief vermogen van Zuid-Holland. Dit doen we door ons zowel te richten op direct economische impact voor de regio als strategischeconomische (versterken ecosystemen en clusters) en maatschappelijk impact (positieve bijdrage aan de Sustainable Development Goals). Samen met bedrijven, kennis- en onderwijsinstellingen, clusterorganisaties, incubators, financiers en overheden werken we dag in dag uit aan het versterken van ecosystemen en clusters in onze regio.
De periode van ons meerjarenplan ‘Meer ImpaQt voor Zuid-Holland 2019-2022’ is bijna geëindigd. De intentie was tot voor kort om eind 2022 een nieuw meerjarenplan te presenteren. Echter, na het vertrek van de eerste directeur van InnovationQuarter in de zomer van 2022, is besloten om de publicatie van het nieuwe meerjarenplan een aantal maanden uit te stellen tot de komst van een nieuwe directeur. Zo kan de nieuwe directeur de leiding nemen bij het finaliseren van het concept meerjarenplan dat eind 2022 op hoofdlijnen wordt opgesteld. In overleg met de Raad van Commissarissen (RvC) is besloten om vooralsnog bij het opstellen van het jaarplan voor 2023 de koers van 2022 te handhaven. Na de publicatie van het nieuwe meerjarenplan bezien we of en waar een eventuele bijstelling nodig is.
Samen met bedrijven, kennisinstellingen en overheden blijven we werken aan de gezamenlijke ambities uit de Groeiagenda Zuid-Holland. Dit alles
gebeurt in een tijd waarin diverse crises elkaar in rap tempo opvolgen, wat voor ondernemers in Zuid-Holland leidt tot grote onzekerheden. De energieprijzen rijzen de pan uit, er is structureel gebrek aan ruimte in de regio en het tekort aan talent is nog nooit zo groot geweest als nu. De urgentie voor het duurzaam versterken van de regionale economie is hiermee alleen maar groter geworden.
Afgelopen jaren zijn we meer en meer gaan werken vanuit een ecosysteemperspectief en een ‘éénIQ’-gedachte. We zetten dit in 2023 volop door en verwachten door verdere verbetering van de integrale samenwerking, zowel cross-sectoraal als tussen onze business units én met onze partners (binnen én buiten de regio), het komende jaar een nog grotere toegevoegde waarde te kunnen leveren voor de bedrijven. Want uiteindelijk zijn het deze ondernemers die bijdragen aan een schoner, slimmer en gezonder Zuid-Holland.
In 2022 hebben we een start gemaakt met een programma om een aantal interne processen verder te professionaliseren. Hier gaan we in 2023 volop mee door. De hoge werkdruk, mede als gevolg van ziekteverzuim en verloop, blijft een belangrijk aandachtspunt. Ook zullen we onverminderd aandacht besteden aan het (opnieuw laden) en levendig houden van de organisatiecultuur van InnovationQuarter.
De (economische) ambitie voor de periode 2019-2022 was € 475 miljoen aan additioneel geïnvesteerd vermogen in de regio en de creatie van 2.000 hoogwaardige arbeidsplaatsen. Dit is ruimschoots overtroffen. De behoefte groeit om onze KPI’s te herzien: van output naar outcome en ‘from volume to value’). Besluiten
hierover zullen we nemen als onderdeel van het nieuwe meerjarenplan; wel zullen we begin 2023 al onderzoeken welke KPI’s passen bij de aanscherpingen en accentverschuivingen die we voorstellen in het meerjarenplan.
De groei van onze organisatie is de afgelopen jaren nagenoeg geheel het gevolg van aanvullende activiteiten met bijbehorende verplichtingen. De exploitatiebijdragen die we van onze aandeelhouders en financiers ontvangen, zijn echter nauwelijks meegegroeid met de stijgende (loon)kosten en met het toenemende beroep op onze inzet vanuit zowel ondernemers als overheden. Zeker met de huidige inflatie, de krapte op de arbeidsmarkt en de noodzaak om ook te investeren in een verdere professionalisering van onze organisatie, lopen wij in 2023 tegen een forse kostenstijging aan. De fundamentele discussie met onze aandeelhouders over een gezonde begroting voor 2023 en de jaren daarna plus bijbehorende inhoudelijke verwachtingen, is al gaande en zal op korte termijn worden geconcretiseerd. De bijbehorende strategische discussies bezien we in het licht van ons nieuwe Meerjarenplan 2023-2026. Voor 2023 handhaven we vooralsnog de KPI’s van 2022 (en de jaren daarvoor). Waar we onze KPI’s de afgelopen jaren veelal ruimschoots haalden, zal dit gezien de krappere begroting (hoofdstuk 10) in 2023 een grotere uitdaging worden.
Dat betekent dat we komend jaar inzetten op het behalen van de volgende doelstellingen:
Innoveren: We zetten in op het realiseren van 40 business cases en innovatieprojecten en het uitlokken van € 20 miljoen aan private en publieke investeringen. Er komt in vergelijking met enkele jaren geleden meer focus te liggen op het opwerken van proposities voor nationale en Europese investeringsmiddelen, zoals het Nationaal Groeifonds en EFRO. Ook worden we in
toenemende mate gevraagd om – kostendekkend – een rol te vervullen in de uitvoering van gehonoreerde groeifondsvoorstellen.
Internationaliseren: We zetten in op het laten landen van 40 buitenlandse bedrijven met een investeringsvolume van € 80 miljoen en 800 nieuwe directe arbeidsplaatsen, en op het organiseren van minimaal 8 eigen meerdaagse buitenlandse activiteiten (beurzen of handelsbezoeken) en 8 handelsbevorderingsactiviteiten met minimaal 100 deelnemende Nederlandse bedrijven in 2023. Bovendien zullen we 120 Investor Relations bezoeken afleggen en 80 Trade Relations gesprekken voeren.
Investeren: We zetten in op de realisatie van 27 investeringen met een totaal geïnvesteerd vermogen van € 66,5 miljoen (inclusief uitgelokte private investeringen) vanuit IQCapital en de fondsen in beheer: UNIIQ, ENERGIIQ en Energietransitiefonds Rotterdam (ETF-R). Daarnaast zijn we verantwoordelijk voor het beheer van meer dan 180 CoronaOverbruggingsLeningen (COL) aan innovatieve Zuid-Hollandse bedrijven.
Strategie & communicatie: Vanuit team Strategie en het secretariaat van de Economic Board Zuid-Holland (EBZ) leveren we als InnovationQuarter een bijdrage aan de economische strategie en business intelligence van de regio en zijn we verantwoordelijk voor de uitvoering van de Human Capital Agenda. Vanuit team Communicatie & Events blijven we de innovatieve kracht van onze regio nationaal en internationaal op de kaart zetten, spraakmakende (online) events organiseren en onze verschillende doelgroepen, in het bijzonder bedrijven, informeren over wat InnovationQuarter doet en voor hen kan betekenen.
Organisatie: Uiteindelijk zijn het onze gedreven collega’s die de activiteiten uit dit jaarplan moeten realiseren. We koesteren het menselijk kapitaal binnen InnovationQuarter. Onze ambities en het grote beroep op onze inzet vergen veel van onze organisatie. De werkdruk binnen InnovationQuarter is hoog en vraagt blijvend aandacht. Op diverse plekken van de organisatie werken we door aan de verdere professionalisering, standaardisering en automatisering van werkprocessen (zie ook hoofdstuk 4 Interne prioriteiten 2023). Een houdbare meerjarenfinanciering heeft ook komend jaar onze nadrukkelijke aandacht.
Tenslotte, bij alles wat we doen, is de samenwerking met onze partners in het ZuidHollandse ecosysteem van cruciaal belang. Alleen samen kunnen we de economische structuur van de regio duurzaam versterken en het innovatiepotentieel van Zuid-Holland ontsluiten. Immers, impact maken doen we samen!
1 InnovationQuarter heeft als aandeelhouders het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, de provincie Zuid-Holland, de gemeenten Rotterdam, Den Haag (incl. HEID), Delft, Leiden, Westland, de Drechtsteden, TU Delft, Erasmus MC, Universiteit Leiden en LUMC. Naast deze partijen ontvangen we jaarlijks een exploitatiebijdrage van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag en de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Doelstellingen 2023
€20,0 Uitgelokte investeringen (mln.) 40 Bedrijven geland
€80,0 Investeringsvolume (mln.)
800 Arbeidsplaatsen
29
Nieuwe investeringen
€39,5
Uitgelokte investeringen (mln.)
IQ
€27,0
Verstrekte financiering (mln.)
Nieuwe investeringen
Uitgelokte investeringen (mln.)
12 € 12,0
Verstrekte financiering (mln.)
Nieuwe investeringen Nieuwe investeringen Nieuwe investeringen
€ 20,0 € 8,0 € 4,0 € 7,5
Uitgelokte investeringen (mln.)
10 € 3,5
Verstrekte financiering (mln.)
Uitgelokte investeringen (mln.)
4 3 € 4,0 € 7,5
Verstrekte financiering (mln.)
2 Dit zijn de doelstellingen voor IQCapital en de fondsen in beheer UNIIQ, ENERGIIQ en Energietransitiefonds Rotterdam.
Uitgelokte investeringen (mln.)
Verstrekte financiering (mln.)
In deze paragraaf lichten we kort de belangrijkste externe en interne ontwikkelingen uit en bespreken we hoe die het regionale ecosysteem en de rol van InnovationQuarter daarbinnen in 2023 beïnvloeden.
Waar eind vorig jaar nog optimistisch een economisch herstel werd verwacht voor 2022 en verder, is het beeld nu een stuk pessimistischer. Als gevolg van de oorlog in Oekraïne zijn de kosten voor energie enorm gestegen en is ook de algehele inflatie gestegen. Dit leidt over de hele breedte van de economie tot onzekerheden, en in het bijzonder in de energie-intensieve sectoren die voor Zuid-Holland relatief van groot belang zijn. De hoop is gevestigd op maatregelen vanuit het Rijk specifiek voor het mkb, maar de vraag is of dit voldoende zal zijn. De andere kant van de medaille is dat de urgentie voor de energietransitie groter is dan ooit, en dat sommige business cases nu rendabel worden. Kortom, in deze crisis focussen we op ondernemers die het lef, de kennis en de mensen hebben om bij te dragen aan de transitie.
Het vinden van mensen is moeilijker dan ooit geworden. In alle sectoren – zowel publiek als privaat – lijken de mensen ‘op’. De coronacrisis heeft even zand in de ogen gestrooid; inmiddels is het tekort aan adequaat opgeleide arbeidskrachten groter dan ooit. Ook hier kan gesteld worden dat de urgentie voor de digitale transitie groter is dan ooit. Digitalisering draagt immers bij aan inclusie (meer mensen aan het werk) en efficiëntie (meer output
met minder arbeid). Zuid-Holland heeft hier grote uitdagingen én ambities. In 2023 zullen daarom de implementatie en uitvoering van de digitaliseringsagenda die in 2022 vanuit de Economic Board Zuid-Holland is opgesteld én de European Digital Innovation Hub (EDIH) die van start gaat, veel aandacht krijgen.
Tot slot is er nog een aanzienlijk ruimteprobleem in Zuid-Holland, dat door de stikstofproblematiek extra vergroot is, wat met name belemmerend werkt voor projecten rond energietransitie en circulaire economie. De schaarste aan ruimte zal de komende jaren alleen maar toenemen. Grote investeringen in kennis, innovatie en de maakindustrie zullen leiden tot extra ruimtebehoefte in deze sectoren, ook binnenstedelijk. En investeringen in de energietransitie en het circulair maken van processen vraagt ook om extra ruimte. InnovationQuarter zal zich inspannen om gemeenten en provincie optimaal te informeren over kansen en belemmeringen ten aanzien van het ruimtegebruik.
In de eerste twee tranches van het Nationaal Groeifonds is geld gereserveerd of voorwaardelijk toegekend aan diverse proposities met een sterke link met Zuid-Holland; zoals kunstmatige intelligentie, quantum technologie, regeneratieve geneeskunde en NXTGEN Hightech. Richting de derde ronde worden momenteel verschillende proposities uitgewerkt voor indiening met een stevige ZuidHollandse inbreng, waaronder rond groene chemie, verduurzaming van de luchtvaart
en de maritieme sector. InnovationQuarter is intensief betrokken bij verschillende proposities die in belang zijn van de regio. Hierin werkt InnovationQuarter nauw samen met onder meer de provincie Zuid-Holland en de kennisinstellingen. In voorkomende gevallen is InnovationQuarter bereid om een deel van de uitvoering van gehonoreerde groeifondsvoorstellen voor haar rekening te nemen, mits passend bij onze focus en activiteiten en mits hiervoor voldoende additionele middelen beschikbaar zijn.
Ook werkt InnovationQuarter intensief samen met de andere ROM’s. Binnen het netwerk van ROM’s is er een grote intrinsieke motivatie om meer samen te werken, vanuit de overtuiging van de kracht en toegevoegde waarde van de ROM’s in de gehele innovatieketen. Deze versterkte samenwerking manifesteert zich het meest bij de groeifondsvoorstellen, maar speelt zich breder af dan dat. Zo is er in 2022 een pilot ROM 3.0 gestart, waarin de gezamenlijke ROM’s en het ministerie van Economische Zaken & Klimaat (EZK) onderzoeken waar ROMbrede samenwerking de grootste toegevoegde waarde biedt, en hoe dit het meest effectief en efficiënt te organiseren is. InnovationQuarter is actief betrokken bij de coördinatie hiervan en trekt één van de pilotonderdelen (groene chemie). De ROM’s hebben ook besloten de functie van algemeen secretaris te creëren om de samenwerking te ondersteunen en professionaliseren. Deze secretaris start in januari 2023 en zal bij InnovationQuarter worden gehuisvest.
gezamenlijke ROM’s een landsdekkend netwerk vormen, zijn we hiermee als collectief een nationale speler in het Nederlandse innovatieecosysteem geworden. Dit leidt tot veel kansen in strategische samenwerking met partners zoals RVO, Invest-NL, Techleap, KvK, UNL, TO2, VH, NWO en VNO-NCW/MKB-NL. Deze kansen worden in ROM-breed verband uitgebreid verkend in 2023. Ook nemen de ROM’s als collectief vanaf 2023 deel aan een vijfjarig onderzoeksproject onder leiding van Erik Stam (Universiteit Utrecht) over het versterken van ecosystemen ten behoeve van maatschappelijke uitdagingen (ESMEE).
Om ecosystemen beter te kunnen analyseren en versterken, gebruikt InnovationQuarter sinds 2020 een ecosysteemmodel (gebaseerd op recente wetenschappelijke inzichten dat ondernemerschap koppelt aan regionale uitdagingen en een kader biedt om per sector ‘strategisch-economische impact’ te operationaliseren (zie hoofdstuk 3 Impactkader). Tien samenhangende ecosysteemelementen vormen de kern van het model 3. Het model stimuleert het gesprek met partners over de benodigde interventies op deze elementen. In sommige gevallen is inzet van InnovationQuarter nodig, in andere gevallen zijn juist (ook) andere partijen uit het ecosysteem aan zet.
Gesteund door de positieve evaluatie van de ROM’s over de periode 2016-2020 zetten we samen met de andere ROM’s in 2023 in op een versterking van onze capaciteit en positie in het innovatie-ecosysteem. Sinds de
Huidige economie
Ecosysteem interventies
Focus InnovationQuarter
Opgaven Zuid-Holland
De inzet van InnovationQuarter is gericht op negen sectoren op het snijvlak van technologie, maatschappelijke opgaven en de sterktes van Zuid-Holland, die kansen bieden voor toekomstige bedrijvigheid in de regio. Het gaat om de volgende sectoren:
Duurzaam & Schoon
▶ Energie
▶ Circulair
Groen & Gezond
▶ Horticulture & Food
▶ Life Sciences & Health
Slim & Veilig
▶ Maritiem & Haven
▶ High Tech Systemen & Materialen
▶ Aerospace
▶ Digital Technology
▶ Cybersecurity
Op basis van het ecosysteemmodel zijn per sector ambities vastgesteld en is beschreven waar InnovationQuarter op focust om deze ambities te realiseren. Door per sector focus aan te brengen, zorgen we dat onze inzet maximaal rendeert, in samenhang met de inzet van andere partners.
Voor elk van deze sectoren is de afgelopen jaren een specifieke strategie opgesteld met input van externe stakeholders. Hierbij hebben we onze inhoudelijke focus binnen de verschillende sectoren verder aangescherpt en gekeken naar een integrale inzet vanuit alle organisatieonderdelen. Elke sectorstrategie wordt gedurende een kalenderjaar minimaal één keer geactualiseerd. Op de volgende pagina’s
zijn de sectorstrategieën samengevat. Een belangrijke aanpassing ten opzichte van eerdere jaren is dat de inzet op eiwittransitie nu ook is ingebed in één van de sectorstrategieën, namelijk die van Horticulture & Food.
Duurzaam & Schoon
Sector Energie
Ambitie De ambities zijn:
▶ Zuid-Holland als Energy Hub: dé duurzame energie conversie hub van Europa op basis van duurzame elektronen en circulaire koolstoffen voor behoud en groei van Rotterdam als energiehaven en cluster voor de chemische industrie.
▶ De ontwikkeling van het Zuid-Hollands Deltagrid: een sterk onderling verbonden, slim (o.a. door AI) en CO2-vrij energiesysteem waarin opwek, conversie en gebruik van elektronen, waterstof en warmte optimaal gecombineerd zijn.
Focus
InnovationQuarter
▶ Van grijze naar groene energiedragers (brandstof/grondstof/opslag)
▶ Elektrificatie van de industrie (via fieldlab FLIE)
▶ Human Capital ontwikkeling
▶ Batterijtechnologie
▶ Digitalisering, smart energy
Prioriteiten 2023 ▶ Opleveren IQ-strategie op waterstof en uitvoering eerste horizon
▶ Implementeren Groeiagenda Zuid-Holland (i.s.m. EBZ Taskforce Energietransitie)
▶ Uitvoeren en doorontwikkelen Innovatieprogramma Energie & Klimaat
▶ Vullen projectenfunnel ETF-R & Duurzaam Transitie Budget Rotterdam
▶ Aanjagen initiatieven decentrale waterstof energie hub pilots
▶ Uitbouwen batterij value chain (m.n. materialen, NXTGEN Hightech en recycling)
▶ Versterken positie digitalisering in energie, ook met internationale programma’s
▶ Aanjagen maakindustrie voor waterstof en andere groene energiedrager innovaties door vormgeving initiatief MKB versnellingshuis (HCC)
Ambitie De ambitie is dat alle grondstoffen voor de (grote en kleine) industrie worden geleverd op basis van hernieuwbare en circulaire grondstoffen.
Focus
InnovationQuarter
Prioriteiten 2023
▶ Valorisatie van CO 2
▶ Biobased grondstoffen
▶ Waste-to-value
▶ Uitvoeren Circulaire Agenda en agenderen van belemmeringen in het ecosysteem (i.s.m. EBZ Taskforce Circulair)
▶ Investor ready maken van impactvolle transitiecases
▶ Versterken van de fieldlabinfrastructuur in Zuid-Holland
▶ Uitvoeren en doorontwikkelen Innovatieprogramma Energie & Klimaat
▶ Doorontwikkelen CCU-programma Zuid-Holland
▶ Samenwerken nationale ROM’s binnen Platform Groene Chemie, Nieuwe Economie
Ambitie De ambitie is het ontwikkelen, testen en schalen van innovatieve en duurzame concepten en technieken die bijdragen aan een mondiale voedselvoorziening, zodat minder voedsel verspillen en duurzamer produceren de nieuwe standaard wordt.
Focus InnovationQuarter
Prioriteiten 2023
▶ Robotica / digitalisering /automatisering
▶ Indoor farming
▶ Feeding megacities : internationaliseren
▶ Eiwittransitie
▶ Circulariteit & Verminderen van voedselverspilling
▶ Medevormgeven NXTGEN Hightech groeifondsvoorstel
▶ Indien wenselijk, vervolgen innovatieprogramma AgriTech
▶ Ecosysteem Vertical Farming versterken
▶ Verbeteren zichtbaarheid in de regio
▶ Aantrekken van technische en duurzame koploperbedrijven wereldwijd
▶ Verkennen en aanscherpen focusthema’s voor outbound internationalisering, aansluitend op bovengenoemde thema’s
▶ Vervolgen ingezette samenwerking met Planet B.io
▶ Mee-ontwikkelen van Groeifondsvoorstel Cellulair Agriculture
Ambitie De ambitie is het ontwikkelen, testen, toepassen en schalen van technologische LSH-innovaties die bijdragen aan een betaalbare, datagedreven en gepersonaliseerde zorg, zo mogelijk dicht bij huis.
Focus
▶ Cel- en weefseltechnologie
▶ Diagnostiek en personalised medicine
▶ (Big) Data en zorgtechnologie
Prioriteiten 2023
▶ Verkennen datagedreven zorg en samenwerking binnen Zuid-Holland met EBZ Taskforce LSH, focus op data & AI
▶ Aandacht besteden aanr AI als sleuteltechnologie voor LSH
▶ Aansluiten bedrijven in de diverse projecten rondom Nationaal Groeifonds
▶ Doorontwikkelen innovatieprogramma ZorgTech met focus op datagedreven zorg
Ambitie De ambitie is de ontwikkeling naar een duurzamere, digitale en toekomstbestendige maritieme sector en haven.
Focus
InnovationQuarter
▶ Offshore wind en conversie
▶ Duurzaam varen
▶ Autonoom varen
▶ Digitalisering haven & logistiek
Prioriteiten 2023
▶ Implementeren Regionale Maritieme Agenda
▶ Uitvoeren Maritime Delta programma 2022-2025
▶ Organiseren Maritime Delta diner 2023
▶ Indienen projecten (o.a. op het gebied van duurzaam varen) binnen het Just Transition Fund en Kansen voor West 3
▶ Uitvoeren Roadmap Drechtsteden Duurzaam Varen
▶ Ondersteunen Nationaal Groeifonds voorstellen: Maritiem masterplan, Rh2ine en H2opZee
Sector
Ambitie De ambitie is om omzet en export van de sector te verdubbelen in 2030 door het ontwikkelen van technologische oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen.
Focus
InnovationQuarter
▶ Nieuwe waardesystemen: waterstoftechnologie; robotica voor werkomgevingen/ tuinbouw; laser-satellietcommunicatie; additive manufacturing
▶ Digital supply system, o.a. via EDIH en NXTGEN Hightech groeifondsvoorstel
▶ Hotspots voor de Technologische Industrie in Zuid-Holland
▶ Deeptech, met name NanoScaleUp Faciliteit
Prioriteiten 2023
▶ Implementatie ActieAgenda Technologische Industrie, als uitwerking van het hoofdstuk ‘Maakindustrie’ in de Groeiagenda Zuid-Holland (met alle ecosysteempartners in Zuid-Holland)
▶ Crossovers met energie (H2 ), horticulture (robotica), digital technology (SMITZH, EDIH), maritiem & haven (H2 ), circulair (EDIH), aerospace (laser satelliet communicatie, H2 ) en cybersecurity (EDIH)
▶ Inzetten op nationale en Europese financiering
▶ Versterken interne samenwerking via o.a. NanoScaleUp Faciliteit en EDIH
Sector Aerospace
Ambitie De ambitie is om relevante en duurzame aerospace-technologieën en -toepassingen te ontwikkelen vanuit een toonaangevend en internationaal erkend Zuid-Hollands cluster.
Focus InnovationQuarter
▶ Verduurzaming luchtvaart
▶ State-of-the-art productietechnologie
▶ Toppositie op nichemarkten ruimtevaart
▶ Grensverleggende drone-technologie
Prioriteiten 2023 ▶ Re-branden van alle subsectoren en initiatieven naar één clusterbenaming: Aerospace Delta (Zuid-Holland)
▶ Doorontwikkelen en verbeteren onderlinge samenwerking van kansrijke innovatiehubs (RHIA – Fieldlab Next Aviation, Unmanned Valley, Technology Park Ypenburg, Aerospace Innovation Hub, Space Campus en SAMXL)
▶ Doorontwikkelen programma Hydrogen Aircraft Propulsion & Storage
▶ Ontwikkelen industrieel cluster laser-satellietcommunicatie
▶ Doorontwikkelen drone/AAM sector en bijbehorende propositie
Ambitie De ambitie is om de digitalisering van bedrijven en digitale transformatie van verdienmodellen in Zuid-Holland te versnellen.
Focus InnovationQuarter
De focus is op digitale sleuteltechnologieën en de toepassing daarvan in de economie van Zuid-Holland, in het bijzonder:
▶ Dataficatie en artificial intelligence
▶ Quantum technologie
▶ Digitale connectiviteit en Internet of Things
Prioriteiten 2023 De prioriteit ligt bij de uitvoering van de regionale Digitaliseringsagenda Zuid-Holland, in samenwerking met de EBZ Taskforce Digitale Economie, en in het bijzonder:
▶ Doorontwikkelen AI-innovatie-ecosysteem en versterking van de community “ZuidHolland AI”
▶ Doorontwikkelen Quantum-innovatie-ecosysteem en het ontwikkelen en demonstreren van use cases en het creëren van awareness en educatie hieromheen
▶ Doorontwikkelen 5G-innovatie-ecosysteem en het ontwikkelen en demonstreren van 5G-use cases voor de sterke sectoren in Zuid-Holland
▶ Acquireren van buitenlandse ondernemingen die de ecosystemen versterken, met name uit de VS, Zuid-Afrika, India en Europa en met bijzondere aandacht voor (soft landing van) startups en scale-ups in sleuteltechnologieën, FinTech en Deeptech
▶ Faciliteren bij totstandkoming van (duurzame) digitale infrastructuur van regionaal belang, zoals een nieuwe zeekabel-aanlanding
▶ Bevorderen van internationale groei bij bedrijven die met name actief zijn op de sleuteltechnologieën of die oplossingen bieden die de digitalisering van bedrijven ondersteunen binnen de context van de EDIH’s
▶ Investeren in veelbelovende startups en scale-ups die een grote impuls geven aan de digitalisering van bedrijven en digitale transformatie van verdienmodellen
Ambitie De ambitie is een cyberweerbare economie en een sterk cybersecuritycluster in ZuidHolland / Nederland / Europa.
Focus
InnovationQuarter
Prioriteiten 2023
▶ Robuuste nationale cybersecurity sector
▶ Positionering regio als Europees cybersecurity cluster
▶ Versterken cyberweerbaarheid in leidende sectoren
▶ Internationalisering (focus op VS en Duitsland)
▶ Intensiveren strategische samenwerking (o.a. HSD, dcypher)
▶ Gefocust inzetten op crossovers met enkele leidende sectoren
▶ Co-organiseren facilitatorship HSD Campus ten behoeve van startups
In 2021 heeft InnovationQuarter haar waardecreatiemodel aangescherpt. De activiteiten van InnovationQuarter resulteren in drie vormen van impact (direct economische, strategisch-economische en maatschappelijke impact). De financiële middelen, netwerken en kennis van InnovationQuarter en individuele collega’s worden ingezet om vanuit vier teams (Investeren, Innoveren, Internationaliseren en de EBZ) resultaten te boeken. Daarbij worden de teams ondersteund door de staf van InnovationQuarter (communicatie, operations en strategie).
De inzet van de verschillende teams leidt tot concrete en herleidbare resultaten. Zo resulteert het analyseren van investeringsleads (activiteit team Investeren) uiteindelijk tot een aantal investeringen (resultaat team Investeren). Resultaten van de andere teams zijn onder andere: consortiavorming, landingen, uitgelokte investeringen en reuring. De resultaten én activiteiten van de teams versterken het regionale ecosysteem voor innovatie en ondernemerschap (de strategisch-economische impact van InnovationQuarter). De activiteiten en resultaten van InnovationQuarter kunnen echter niet in isolatie worden beschouwd. De aanwezigzheid en acties van veel andere partijen hebben ook invloed op de kwaliteit van het ecosysteem.
Een sterk ecosysteem stimuleert innovatie en faciliteert het ontstaan en doorgroeien van productief ondernemerschap. Ondernemende en innovatieve individuen, organisaties en bedrijven ontwikkelen er nieuwe producten of diensten. De introductie van nieuwe en/of verbeterde producten en diensten leidt uiteindelijk tot
economische groei (de economische impact van InnovationQuarter), bijvoorbeeld omdat ze de productiviteit vergroten, en tot oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken in Zuid-Holland en/of elders in de wereld (de maatschappelijke impact van InnovationQuarter).
In samenspraak met de andere ROM’s is maatschappelijke impact geoperationaliseerd met de Sustainable Development Goals (SDG’s). Het ondernemerschap en de innovaties die door InnovationQuarter worden gestimuleerd dragen in potentie bij aan alle SDG’s, maar als organisatie committeren we ons in het bijzonder aan drie organisatiebrede SDG’s die goed passen bij de rolopvatting van InnovationQuarter en uitdagingen waar Zuid-Holland voor staat.
Dit zijn de volgende drie SDG’s:
▶ SDG 8: Waardig werk en economische groei, omdat economische structuurversterking de kern vormt van de missie van InnovationQuarter en we streven naar economische groei waarvan breed wordt geprofiteerd.
▶ SDG 9: Industrie, innovatie en infrastructuur, omdat innovatievermogen centraal staat in onze missie en InnovationQuarter in nauwe samenwerking met bedrijven werkt aan het moderniseren van de Zuid-Hollandse industrie.
▶ SDG 12: Verantwoorde consumptie en productie, omdat Zuid-Holland voor een grote verduurzamingsopgave staat en vanuit veel teams wordt gewerkt aan duurzame oplossingen. Bovendien past de actiegerichtheid van SDG 12 goed bij het karakter van InnovationQuarter.
Waardecreatiemodel
Impactambitie InnovationQuarter
Impact
Economische en maatschappelijke impact regio
Maatschappelijke impact wereld
Ondernemerschap en innovatie
Strategisch-economische impact versterking ecosysteem voor ondernemerschap en innovatie
Outcome
Invloedsfeer InnovationQuarter
Output
Activiteiten Innoveren
Throughput
Resultaten
consortia en netwerkvorming, investeringen, uitgelokte investeringen, landingen, gezamenlijke agenda’s, reuring
Activiteiten Investeren
EBZ-Secretariaat & team HCA Activiteiten Internationaliseren
Ecosysteemanalyse, sectorstrategieën en jaarplan
Input
MENSEN, MIDDELEN, NETWERKEN EN KENNIS
Het organisatiebrede impactkader helpt om de juiste balans te bewaren tussen strategischeconomische impact (geoperationaliseerd met het ecosysteemmodel en de sectorstrategieën), economische impact (onze primaire KPI’s op het gebied van gecreëerde banen en geïnvesteerd vermogen) en maatschappelijke impact (opgehangen aan de SDG’s).
Strategisch-economische impact is het belangrijkste impactniveau voor InnovationQuarter. Voor Investeren en Internationaliseren betekent dat concreet dat we ernaar streven dat minimaal 80% van de activiteiten en resultaten (respectievelijk investeringen en landingen) in lijn zijn met de betreffende sectorstrategie en daarmee ecosysteem versterkend zijn. In 20% van de gevallen mogen de interventies enkel gedreven zijn door economische impact, mits ze niet in strijd zijn met de SDG’s (de SDG’s als knock-out criterium).
Sinds 2021 is daaraan toegevoegd dat investeringen, landingen of innovatieprojecten die niet passen binnen één van de sectorstrategieën, maar bovengemiddeld bijdragen aan één van de SDG’s én economisch renderen, ook passen bij InnovationQuarter (de SDG’s als knock-in criterium).
InnovationQuarter en de aandeelhouders en financiers willen dat de KPI’s van de organisatie beter aansluiten bij het impactkader. De huidige KPI’s laten onvoldoende zien hoe we vanuit InnovationQuarter bijdragen aan de versterking van het ecosysteem en aan de benodigde transities in Zuid-Holland. In ons nieuwe meerjarenplan zullen hier voorstellen voor worden gedaan. Vooruitlopend daarop zullen we begin 2023 samen met de andere ROM’s
afspraken maken over impact reporting. Waar dat kan doen we dat kwantitatief, maar we zullen ook kwalitatief onze bijdrage aan de SDG’s uitdragen. Ook zullen we onderzoeken hoe we de voorstellen voor KPI’s en monitoring uit het concept meerjarenplan dat momenteel wordt opgesteld, ook echt kunnen waarmaken en zo ja, hoe we die kunnen verankeren in onze processen.
‘Eén InnovationQuarter’ was het centrale thema voor 2022, en blijft dit ook voor 2023. Vanuit dit thema hebben we vijf organisatiebrede prioriteiten geformuleerd waarmee we inspelen op de gesignaleerde interne en externe ontwikkelingen. Op elk van deze prioriteiten is in 2022 goede voortgang geboekt, maar is tegelijkertijd ook nog genoeg te doen in 2023.
Onze waardepropositie richting ondernemers kan en moet scherper. Ook de communicatie hierover en het gesprek met bedrijven gaan we intensiveren. We zien het als onze taak om vanuit onze sectorstrategieën bedrijven te helpen bij hun uitdagingen. Dat vraagt wel om een heldere positionering richting de bedrijven welke waarde ‘één InnovationQuarter’ vanuit de verschillende activiteiten en diensten die we uitvoeren kan toevoegen. Doel is een sterke storyline die aansluit op zowel de interne organisatie als de taal van externe doelgroepen. Specifiek voor onze investeringsfondsen en de business unit Innoveren hebben we al eerste stappen hierin gezet in 2022. In 2023 trekken we dit door naar de andere business units en organisatiebreed door de in 2022 ontwikkelde ‘menukaarten’ voor elk van de units te verwerken in onze communicatieuitingen.
InnovationQuarter is méér dan een investeerder, méér dan een acquisitieorganisatie en méér dan een verbinder en versneller. Juist door de combinatie van deze activiteiten kunnen we meerwaarde bieden aan individuele ondernemers en aan onze regio. In 2022 zijn goede stappen
gezet in de interne samenwerking, zowel crosssectoraal als tussen business units. Echter, we zien nog meer kansen om de combinatie van activiteiten meer te laten renderen voor de regio. Dit thema krijgt daarom veel aandacht in het nieuwe meerjarenplan.
Een groeiende organisatie en een toenemend aantal vragen vanuit de omgeving vragen om strakkere processen ondersteund door de juiste IT-systemen, om collega’s te ontlasten maar tegelijkertijd ook om betere realtime sturingsinformatie te hebben. Een aantal interne processen is al verbeterd, maar door omstandigheden (vooral personele wisselingen en capaciteitsgebrek) is in 2022 nog niet de voortgang geboekt die was beoogd. Daarom zetten we hier ook in 2023 weer volop op in, en verwachten we ook een aantal zaken in het meerjarenplan op te nemen. Behalve de implementatie van IT-systemen en de processen daaromheen gaat het hier met name om de verbetering van kennismanagement, om zo de integrale samenwerking te faciliteren en de relevante gegevens in de systemen die per business unit worden gebruikt organisatiebreed te ontsluiten.
4. Eén IQ-cultuur
InnovationQuarter wordt gekenmerkt door een sterke organisatiecultuur vanuit onze kernwaarden professioneel, samenwerkend, betrokken en ondernemend. De doorgroei van de organisatie, de mobiliteit onder collega’s en het hybride werken vragen dat we deze cultuur verder expliciteren en uitdragen binnen de
organisatie. In 2022 is een aantal cultuursessies georganiseerd, met name rondom onze vier kernwaarden. In 2023 gaan we de uitkomsten daarvan vertalen naar een set acties. Denk aan het zichtbaar maken van de kernwaarden in het kantoor en het meenemen van de kernwaarden in besluitvormingsprocessen.
De werkdruk binnen de organisatie blijft onverminderd hoog. De intrinsieke motivatie om een stap extra te zetten binnen onze organisatie is groot. In combinatie met een krappere bezetting dan gepland, als gevolg van verloop en ziekteverzuim, leidt dit tot een continue uitdaging om een gezond evenwicht te vinden tussen de ambities van onszelf en de regio en de beschikbare mensen en middelen. Dit vergt scherpere keuzes en een heldere focus. Ook een verdere aanscherping van het strategische HRbeleid is hier noodzakelijk. Aan dit thema zal ook in het nieuwe meerjarenplan aandacht worden besteed.
De essentie van InnovationQuarter is het werken aan een toekomstbestendige economie voor Zuid-Holland. De business unit Innoveren helpt bedrijven met innovatievraagstukken door:
▶ hun innovatiebehoefte scherp te krijgen en oplosroutes te verkennen;
▶ het op weg helpen naar financiering van projecten;
▶ het verbeteren van de marktkansen door kwaliteit van het ecosysteem te verhogen.
Kenmerkend voor InnovationQuarter, en in het bijzonder voor Innoveren, is dat we de belangrijkste actoren (bedrijven, kennisinstellingen, publieke partners) in de verschillende ecosystemen goed kennen en dat we beschikken over diepe inhoudelijke kennis op de verschillende sectoren.
De activiteiten vanuit Innoveren richten zich op de volgende punten:
1. Bedrijven helpen hun innovatiebehoefte scherp te krijgen en oplosroutes te verkennen
We helpen bedrijven om innovatiepartners te vinden, zoals andere bedrijven en experts. Daarnaast begeleiden we consortiavorming en behartigen we hierin alle belangen van partners. Ook werken we aan het opzetten van gezamenlijke innovatiefaciliteiten zoals fieldlabs.
2. Het op weg helpen naar financiering van projecten en innovatieve ondernemingen
We geven ondernemers advies over de geschiktheid van (en readiness op) subsidies en investeringsopties. We helpen ze met het verbeteren van subsidieaanvragen, zoals MITR&D-aanvragen, en we helpen bij het opzetten van gezamenlijke innovatieprojecten en innovatietrajecten .
3. Het verbeteren van de marktkansen van innovatieve ondernemingen door een podium te bieden en de kwaliteit van het ecosysteem te verhogen
We helpen bedrijven door nieuwe regelingen op te zetten; hen bewust te maken van kansen, nieuwe ontwikkelingen en opkomende thema’s; door actief te communiceren en evenementen te organiseren. Ook benutten we de kansen van de samenwerking met Internationaliseren en Investeren.
Daarnaast signaleren we vanuit Innoveren kansen en knelpunten in randvoorwaarden zoals wet- en regelgeving en agenderen die bij onze partners. Integrale samenwerking met de andere business units van InnovationQuarter en met het secretariaat van de EBZ zijn hierbij een belangrijke succesfactor.
In 2022 is extra aandacht gelegd op een intensievere relatie met innovatieve mkb’ers in de regio. Wat speelt er bij de bedrijven, waar zitten de nieuwe parels, welke dromen hebben ze en waar kunnen we ze mee helpen? Dit zetten we door in 2023, waarbij we steeds scherper gaan formuleren wat onze propositie richting innovatieve mkb’ers is. Deze scherpte wordt gevoed door de ROM-brede discussie die in 2023 loopt met EZK, RVO en KvK over de dienstverlening aan het mkb.
De externe prestatie-indicatoren van Innoveren zijn het aantal gerealiseerde business cases en innovatieprojecten en de hiermee uitgelokte investeringen. Al onze resultaten dragen bij aan onze strategisch-economische impact. Gezien de pluriformiteit aan activiteiten die we verrichten vanuit Innoveren geven onderstaande
KPI’s slechts een beperkte weergave van onze inspanningen en onze activiteiten gericht op ecosysteemversterking. In de laatste jaren zijn de prestaties steeds hoger geweest dan begroot. Voor de doelen van de prestaties in 2023 wordt vooralsnog vastgehouden aan het Meerjarenplan 2019-2022. Mogelijk volgt later in 2023 of vanaf 2024 een bijstelling naar aanleiding van het nieuwe meerjarenplan en/of de herziening van KPI’s van Innoveren in overleg met de andere ROM’s en de aandeelhouders. Ambitie is om op elk van de drie hoofdactiviteiten van Innoveren KPI’s te hebben.
Vanuit de business unit Innoveren ligt in 2023 specifieke nadruk op het opwerken van businesscases en innovatieprojecten, het aantrekken van benodigde financiering, de vervolgaanpak op regionale innovatieprogramma’s en verdere interne professionalisering.
We helpen bedrijven, projecten of consortia die bijdragen aan de transitie naar een duurzame economie om tot financiering te komen. Via nieuwe Europese en nationale financieringsinstrumenten – zowel subsidie als risicodragend – ontstaan interessante mogelijkheden voor ‘blending’ met regionale middelen en programma’s. Denk aan het Nationaal Groeifonds, Klimaatfonds, Just Transition Fund en Invest-NL. Voor innovatieprojecten die bijdragen aan de transities en regiospecifieke ambities lokken we Europese, nationale en regionale (publieke) financiering uit. In 2023 spelen we vanuit Innoveren een proactieve rol in het indienen en opwerken van regionale projecten voor regionale, nationale en Europese niet-revolverende subsidies en fondsen. Hierbij wordt nauw samengewerkt met onze regionale en nationale partners.
2. Vervolgaanpak van innovatieprogramma’s Een belangrijke regionale ontwikkeling is de steeds intensievere samenwerking in innovatieprogramma’s, waarbij InnovationQuarter, provincie Zuid-Holland, MRDH en TNO met per programma wisselende partners samenwerken. Na het succes van het programma SMITZH (Smart Manufacturing Industriële Toepassing ZuidHolland) lopen er inmiddels ook succesvolle programma’s op het gebied van Energie & Klimaat, ZorgTech en AgriTech. Het programma SMITZH krijgt in 2023 een doorstart in een European Digital Innovation Hub. Daarnaast is InnovationQuarter verantwoordelijk voor het programmamanagement van Maritime Delta en leveren we een significante bijdrage aan de ontwikkeling van de AI Hub Zuid-Holland. Ook pakken we een rol in de uitvoering van de ecosysteempijler van het groeifondsvoorstel NXTGEN Hightech, specifiek voor het onderdeel tuinbouw.
Eind 2022 worden de innovatieprogramma’s geëvalueerd. Op basis van de inzichten uit deze evaluatie zullen we samen met onze vaste partners (provincie Zuid-Holland, MRDH en TNO) bezien of en hoe we de innovatieprogramma’s optimaal kunnen voortzetten en integreren dan wel aanhaken op onze reguliere activiteiten.
3. Verdere interne professionalisering
Innoveren heeft een stevige groei doorgemaakt en daarmee veel nieuwe collega’s aangetrokken. Deze ontwikkelingen vragen om een voortdurende inzet op verdere interne professionalisering. Hierbij is in 2023 specifieke aandacht voor het volgende:
▶ We gaan de strategische relaties met onze stakeholders verder intensiveren. Bij het versterken van ecosystemen spelen onze strategische partners, waaronder
clusterorganisaties, kennisinstellingen en overheden, namelijk een cruciale rol. Waar veel samenwerking de laatste jaren ad-hoc is ontstaan, willen we in 2023 meer aandacht geven aan strategische samenwerking (meerjarig en programmatisch).
▶ We zullen, mede naar aanleiding van de landelijke evaluatie van de ROM’s en in samenwerking met de andere ROM’s, de KPI’s van Innoveren waar nodig aanpassen.
▶ We gaan onze interne systemen en processen, zoals het portfoliomanagement, verder doorontwikkelen. Dit om een weloverwogen prioritering te kunnen maken van onze werkzaamheden op strategische fit, ambities en impact, en om efficiënt kennis te kunnen ontsluiten. Dit moet ook bijdragen aan vermindering van de werkdruk.
▶ We willen voldoende ruimte blijven creëren voor activiteiten gericht op het signaleren en verkennen van nieuwe kansen. Dit zal ook aandacht krijgen in het nieuwe meerjarenplan.
▶ We gaan bovenregionale programmatische samenwerking met de andere ROM’s versterken, gericht op het vergroten van onze bijdrage aan het missiegedreven innovatiebeleid. Dit doen we onder meer via de pilot ROM 3.0, waar InnovationQuarter aanspreekpunt is voor het onderdeel ‘Verduurzaming industrie/ Groene chemie’.
Daarnaast leveren we ook in 2023 een bijdrage aan het versterken van regionale innovatiehubs, zoals het Leiden Bio Science Park, TU Delft Campus, World Horti Center, Planet B.io, Campus Leerpark, het Fieldlab Industriële Elektrificatie, Dutch Innovation Park en Technology Park Ypenburg. Dit doen we onder meer door bedrijven te ondersteunen door te groeien, het organiseren van bijeenkomsten waar bedrijven en kennisorganisaties elkaar ontmoeten en door cross-sectorale consortia bijeen te brengen
en daarvoor financiering te organiseren. We gaan samen met de provincie Zuid-Holland en MRDH aan de slag om de resultaten van het onderzoek naar fieldlabs in Zuid-Holland optimaal te benutten. Ook zoeken we hierin de samenwerking met het Rijk.
Voor de ambities uit de Regiodeal Drechtsteden op het gebied van innovatie leveren we in nauwe samenwerking met de Economic Board Drechtsteden als aanvullende opdracht specifieke ondersteuning. We doen dit door op de thema’s smart manufacturing, duurzaam varen en zorginnovatie business development capaciteit te leveren en onze generieke expertise en ervaring in innovatieprocessen en het versterken van ecosystemen te delen. In 2023 ligt de nadruk op het verder ontwikkelen van innovatieprogramma’s en -projecten en op de borging van activiteiten in de fase na 2023, als de Regiodeal in huidige vorm stopt.
InnovationQuarter richt zich internationaal op twee disciplines: Foreign Investments en Internationalisering. Foreign Investments betreft het aantrekken van buitenlandse bedrijven naar de regio. Internationalisering is het ondersteunen van in de regio gevestigde bedrijven bij het opschalen van hun internationale activiteiten. Dit zijn twee verschillende disciplines binnen de business unit Internationaliseren, met eigen KPI’s, strategische pijlers en werkwijzen. Wel vindt er steeds nauwere samenwerking tussen beide disciplines plaats. Zo worden uitgaande missies en beursbezoeken veelal samen georganiseerd en wordt het bewerken van het internationale netwerk zoveel mogelijk gezamenlijk uitgevoerd. Ook de samenwerking met andere business units, met name tussen Internationalisering en Innoveren, neemt steeds verder toe. Vanuit de business unit Internationaliseren worden ook twee aanvullende opdrachten uitgevoerd: het Internationaal Talent Programma en het European Enterprise Network programma.
Hieronder worden voor de twee disciplines en de aanvullende opdrachten de plannen voor 2023 toegelicht.
De hoofdopdracht van Foreign Investments is het aantrekken en behouden van buitenlandse bedrijven. Hierbij werken we nauw samen met de Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA), de overige partners binnen het Invest in Holland netwerk, waaronder The Hague Business Agency en Rotterdam Partners, met de Nederlandse posten in het buitenland, buitenlandse
ambassades in Nederland en met specifieke buitenlandse regio’s.
De activiteiten vanuit Foreign Investments sluiten aan bij diverse elementen uit het InnovationQuarter-ecosysteemmodel. De belangrijkste hiervan is Netwerken (verbondenheid van bedrijven en organisaties in kennisnetwerken)
Vanuit onze acquisitietaak richten wij ons vooral op buitenlandse bedrijven die economische groei en werkgelegenheid genereren, de innovatiekracht versterken en aansluiting geven op internationale netwerken en bedrijvigheid. Specifieke focus ligt hierbij op bedrijven die toegevoegde waarde aan het ecosysteem leveren door het brengen van strategische (nieuwe) kennis of die een ontbrekende schakel in de keten vormen.
Onze primaire invalshoek is strategischeconomische impact. Dit past perfect bij de kanteling die landelijk wordt gemaakt: ‘from volume to value’. Dit betekent dat minimaal 80% van de landingen moet passen binnen de sectorstrategieën en daarmee dus een bijdrage levert aan het versterken van het ecosysteem. In maximaal 20% van de gevallen volstaat significante direct-economische impact, dat wil zeggen dat een landing significante toename in werkgelegenheid (>100 fte) creëert en/of leidt tot substantiële investeringen in faciliteiten, zoals kantoor, productie en/of R&D (> € 10 miljoen). Alleen projecten die niet acteren in strijd met één van de SDG’s worden actief ondersteund. In toenemende mate spelen geopolitieke overwegingen (economische veiligheid, strategische autonomie) een rol in de keuzes die we maken. Ook lopen er discussies
in hoeverre het creëren van werkgelegenheid in deze tijden van schaarste op de arbeidsmarkt nog zinvol is. Waarschijnlijk leidt dit in het nieuwe meerjarenplan al tot aanscherpingen, en anders zal dit de komende jaren punt van aandacht zijn.
Ook buitenlandse bedrijven zijn steeds meer op zoek naar voor hen relevante ecosystemen. Het draait niet alleen om het zoeken van een geschikte kantoorruimte en marktvraag, maar juist ook om toegang tot talent, netwerken, technologie en goed ontwikkelde infrastructuur. Daarom werken we aan en lobbyen we voor een goede kwaliteit van deze specifieke aspecten van het regionale vestigingsklimaat. Op deze wijze dragen we vanuit Foreign Investments ook bij aan de ecosysteemelementen Nieuwe kennis en Wet- en regelgeving.
In 2023 hanteren we de volgende prestatieindicatoren:
1. Succesvolle afronding van 40 projecten.4 Dit betreft nieuwe landingen of uitbreidingen van buitenlandse bedrijven in onze regio.
2. Met een totale investeringsomvang van tenminste € 80 miljoen. Dit betreft de investeringen in de faciliteiten die de bedrijven verwachten nodig te hebben. Personeelskosten vallen niet onder deze investeringen.
3. Realisatie van 800 nieuwe arbeidsplaatsen. Dit is het totale aantal additionele arbeidsplaatsen dat binnen drie jaar na het moment van vestiging of start van de uitbreiding gerealiseerd wordt. 5
4. Afleggen van 120 Investor Relations bezoeken. Er wordt gestreefd naar het afleggen van 120 bezoeken aan reeds gevestigde buitenlandse bedrijven in de regio.
De strategische pijlers en daarbij horende activiteiten voor Foreign Investments in 2023 zijn:
Dit betreft het actief relatiemanagement met reeds in de regio gevestigde buitenlandse bedrijven. Deze bezoeken zijn aan de ene kant van belang om de ontwikkelingen bij deze bedrijven in de gaten te houden en op tijd op de hoogte te zijn van uitbreidings-, verhuis- of krimpplannen. Aan de andere kant zien we dat de gesprekken vaak ook leiden tot vervolgprojecten of zelfs nieuwe leads. In 2023 zullen we de gesprekken vooral voeren met de nationale strategische accounts, in afstemming met de NFIA en met de recent in de regio gelande bedrijven. In het kader van de kanteling ‘from volume to value’ voeren we in 2023 iets minder gesprekken dan in 2022: 120 om 140. We zijn selectiever in met welke bedrijven we spreken. Voorrang hebben de zogenaamde strategische accounts en de bedrijven die zich in de afgelopen drie jaar in onze regio hebben gevestigd. Hierdoor ontstaat meer ruimte voor een hogere kwaliteit van de gesprekken en de follow-up.
Investor Relations gesprekken geven veel waardevolle feedback op ons nationale en regionale vestigingsklimaat. Hierover wordt jaarlijks een rapportage opgesteld voor de NFIA en MRDH. Verder zal in 2023 weer een Investor Relations event tijdens het InnovationQuarter jaarevent worden georganiseerd.
In voorgaande jaren kwam rond de helft van de buitenlandse bedrijven uit de Verenigde Staten en China. Sinds de afgelopen twee jaar is dit beeld sterk aan het veranderen. De Verenigde Staten en China nemen een minder dominante positie in en andere landen en regio’s komen op. In 2023 willen we onze inzet op enkele opkomende regio’s en landen verder intensiveren. Zo zetten we in op de Baltics en Nordics, en op Turkije en Zuid-Afrika. Ook zal het Verenigd Koninkrijk extra aandacht blijven krijgen, gezien de kansen die de Brexit nog
steeds biedt. Het bewerken van de opkomende markten vindt plaats in nauwe samenwerking met NFIA, Rotterdam Partners en THBA.
De activiteit via de online kanalen is flink gegroeid de laatste jaren. We blijven werken aan het verhogen van traffic en conversie van deze kanalen. De lopende campagne, waarbij we iedere twee tot drie maanden een andere sector in de spotlight zetten, zal in 2023 worden voortgezet. Daarnaast geven we veel aandacht in onze communicatie aan nieuwe landingen en nieuwsberichten over ons vestigingsklimaat.
De ambitie is om de “Greater Rotterdam-The Hague” website en het LinkedIn-account als hét online promotieplatform voor de regio te blijven positioneren, in samenwerking met de regiopartners.
4 Een Foreign Investment project is succesvol afgerond wanneer een onderneming zich nieuw in de regio vestigt dan wel uitbreidt en daarbij is geassisteerd door InnovationQuarter. Het bedrijf bevestigt dit door het invullen en ondertekenen van een zogenaamde confirmation letter.
5 Ook het behoud van arbeidsplaatsen bij het voorkomen van vertrek van een bedrijf wordt meegerekend en gerapporteerd.
Ook in 2023 blijven we actief aandacht besteden aan het regionale en nationale vestigingsklimaat voor buitenlandse bedrijven. Naast het presenteren en opvolgen van de jaarlijkse rapportages die uit het Investor Relations programma voortkomen, is er een aantal onderwerpen dat specifiek aandacht blijft eisen:
▶ Het moeizame proces van het openen van een Nederlandse bankrekening door een buitenlands bedrijf.
▶ Het schaarser worden van beschikbare ruimte voor grote vestigingsprojecten.
▶ Het schaarser worden van beschikbare ruimte voor specifieke vestigingsprojecten, waarvoor bijvoorbeeld lab-ruimte of een hoge milieucategorie nodig is.
▶ Actueel inzicht in waar de schaarse locaties zich bevinden.
Deze onderwerpen hebben we bij de relevante partijen onder de aandacht gebracht, en zullen we waar nodig blijven doen.
Internationalisering heeft op verschillende manieren impact op de regionale economie. Zo toont onderzoek van het CBS aan dat internationaal actieve bedrijven sneller groeien en meer investeren in R&D. Ook andersom is dit het geval. Bedrijven die investeren in innovatie zijn vaker internationaal actief. Stimulatie van een internationaal ondernemend bedrijfsleven kan dus leiden tot innovatievere ondernemingen. Ook maakt internationalisering het regionale bedrijfsleven weerbaarder. De bedrijven kunnen door hun bredere internationale netwerk en ervaring beter inspelen op wereldwijde ontwikkelingen. Bedrijven zijn weerbaarder door een grotere en diverse
afzetmarkt, waardoor zij hun omzet kunnen verhogen en minder afhankelijk zijn van lokale marktontwikkelingen. Zeker in tijden van crisis is dit van belang. Tenslotte krijgen bedrijven door internationalisering meer toegang tot samenwerkingspartners en talent.
InnovationQuarter werkt verder aan de ambitie om dé regionale go-to partij te worden voor ondersteuning van bedrijven en samenwerking met partnerorganisaties op het gebied van internationalisering en handelsbevordering. Vanuit deze ambitie helpt InnovationQuarter steeds meer Zuid-Hollandse bedrijven bij internationaal ondernemen met objectieve, transparante en betrouwbare kennis, en geeft hun toegang tot relevante netwerken, informatie en dienstverlening. We doen dit met als doel het Zuid-Hollandse ecosysteem te versterken door de marktvraag te vergroten en buitenlandse netwerken en kennis te ontsluiten voor met name het regionale mkb.
De focus ligt op het internationaal georiënteerde mkb binnen een selectie van vijf sectoren. De activiteiten die Internationalisering ontwikkelt sluiten inhoudelijk aan op de behoefte van de bedrijven in die sectoren.
Vanuit het ecosysteemmodel bezien, zijn de belangrijkste interventies Netwerken (verbondenheid van bedrijven en organisaties in kennisnetwerken), toegang verlenen tot buitenlandse Marktvraag en tot Nieuwe kennis.
De inzet op Internationalisering wordt nationaal in nauwe samenwerking met Trade and Innovate NL (TINL) uitgevoerd. Trade and Innovate NL is een krachtig netwerk van samenwerkende nationale en regionale partners en is dé publieke schakel om Nederlandse handel te bevorderen. Het netwerk bestaat uit RVO, ROM’s en stedelijke
organisaties die actief zijn op het gebied van internationalisering en handelsbevordering. We trekken nauw met elkaar op bij strategievorming en uitvoering. We organiseren samen missies en events, werken vanuit een gezamenlijk CRMsysteem, promoten elkaars activiteiten bij onze achterban en stemmen buitenlandse reisagenda’s op elkaar af.
In 2023 hebben we de opzet van de KPI's aanscherpt en beter aangesloten op de praktijk van internationaliseren. We hanteren we de volgende prestatie-indicatoren:
▶ Het voeren van tenminste 80 Trade Relations gesprekken met internationaal georiënteerde bedrijven in Zuid-Holland.
▶ Het opzetten, uitvoeren en versterken van tenminste 8 Strategische Martkbewerkingen, gericht op relevante buitenlandse regio’s (hieronder vallen hub-to-hub samenwerkingen en PIB – Partners for International Businessprogramma's).
▶ Het organiseren van tenminste 8 eigen meerdaagse internationale activiteiten, zoals handelsmissies en beursbezoeken.
▶ Het organiseren van 8 (overige) activiteiten
Totale deelname
6 In het verleden telden wij alleen de buitenlandse activiteiten mee in de resultaten, terwijl wij ook veel activiteiten in Nederland organiseren. Omdat de resultaten geen correcte weergave waren van onze inspanningen, zijn wij deze in 2022 ook gaan meetellen, alsook het aantal bedrijven dat deelneemt
voor handelsbevordering.
▶ Tenminste 100 bedrijven nemen deel aan bovenstaande internationale en nationale activiteiten activiteiten.
▶ Ook zullen we internationale missies en activiteiten van onze partners van binnen en buiten de regio ondersteunen en richting het Zuid-Hollandse mkb actief promoten.
De inzet op Internationalisering volgt in 2023 vier strategische pijlers, met bijbehorende activiteiten:
Het komend jaar wordt voor Internationalisering weer stevig ingezet op marketingcommunicatie over onze activiteiten en dienstverlening. Zodat bedrijven en (potentiële) samenwerkingspartners ons weten te vinden, indien zij informatie en ondersteuning zoeken bij hun internationale ambities en het opschalen van hun activiteiten in het buitenland. Om die reden hebben we een aparte websitepagina gelanceerd, specifiek gericht op onze doelgroep, die we in 2023 verder zullen laden. Ook zullen we actief communiceren rondom onze dienstverlening op LinkedIn, aan de hand van artikelen over onze inzet en activiteiten. Bovendien communiceren we intern en extern frequent over onze vernieuwde ambitie; intern richting de andere business units en extern richting onze samenwerkingspartners en stakeholders. Ook bouwen we verder aan ons partnernetwerk in binnen- en buitenland, met wie we samenwerken op de programmering.
De internationaliseringsactiviteiten worden sectoraal uitgevoerd. Onze inzet is momenteel gericht op vijf sectoren waar we toegevoegde
waarde kunnen leveren, te weten: Cybersecurity, High Tech Systemen & Materialen, Energie, Circulair en Horticulture & Food. We werken per sector vanuit meerjarige, samenhangende programma’s, die goed aansluiten bij de specifieke behoeften van de bedrijven uit die sectoren. Deze sectorale programma’s zijn opgebouwd uit de volgende instrumenten:
▶ Trade Relations gesprekken (zie ook de volgende pijler);
▶ het organiseren van handelsmissies en buitenlandse beursbezoeken;
▶ Internationalisation Readiness Programs en zogenaamde Globaliser-programma’s, waarmee ondernemers worden klaargestoomd om succesvol internationaal te ondernemen;
▶ hub-to-hub samenwerking met buitenlandse regio’s met vergelijkbare of complementaire profielen aan Zuid-Holland;
▶ en PIB-programma’s, waarmee vanuit een consortium van gelijkgestemde bedrijven een buitenlandse markt bewerkt wordt.
Waar mogelijk werken we samen met externe partners, zoals we afgelopen jaar deden bij de missies en binnen programma’s als Globaliser en het Corona International Rebuild Program.
3. Gebaseerd op de behoefte van de ondernemer, door het Trade Relations programma
Ook in 2023 zullen we het waardevolle Trade Relations programma voortzetten. Eind oktober 2022 kwam positief bericht vanuit het ministerie van Buitenlandse Zaken over de structurele voortzetting van de financiering van het Trade Relations programma (via RVO). De ambitie is om als onderdeel van het nationale Trade Relations programma ook in 2023 (tenminste)
75 gesprekken te voeren met internationaal georiënteerde ondernemers – vooral met het mkb, en ook met scale-ups en startups.
Deze gesprekken zijn bedoeld om:
▶ de bedrijven individueel verder te helpen bij hun internationaliseringsplannen;
▶ hen te werven voor onze eigen programmering en activiteiten;
▶ op basis van de geaggregeerde data onze eigen sectorale dienstverlening beter aan te laten sluiten bij de behoeften in het bedrijfsleven;
▶ en op basis van de geaggregeerde nationale data de landelijke dienstverlening en agendering vanuit RVO/TINL te optimaliseren.
Opvallend uit onze gesprekken is dat er afgelopen jaren een duidelijk verschuiving heeft plaatsgevonden van ambities op verre (Aziatische) markten naar focus op nabijer gelegen markten in Europa.
Integraal werken biedt voor Internationalisering veel voordelen. Niet alleen binnen de business unit Internationaliseren; vooral ook met de andere onderdelen van InnovationQuarter. Hier wordt het komend jaar nog meer aandacht aan besteed. We zien de volgende integrale kansen, die tot meer synergie kunnen leiden:
▶ Binnen Internationaliseren met Foreign Investments: Er is sprake van een gedeeld internationaal netwerk, dat gezamenlijk bewerkt kan worden. Ook kunnen er vanuit beide disciplines in gezamenlijkheid buitenlandse missies en beursbezoeken georganiseerd worden, en kunnen bedrijven die in onze regio geland zijn deelnemen aan de activiteiten van Internationalisering.
▶ Met Innoveren: Innoveren beschikt over een uitgebreid netwerk van mkb’ers in de regio, waarmee Trade Relations gesprekken gevoerd kunnen worden. Ook kunnen er via dit netwerk bedrijven geworven worden voor onze internationaliseringsactiviteiten. Verder heeft Innoveren goede inhoudelijk sectorkennis, dat
bijdraagt aan de sectorale programma’s van Internationalisering. Dit wordt bijvoorbeeld al benut in de samenwerking binnen het SMITZHprogramma.
▶ Met Investeren: Via het team Investeren kunnen we ondersteuning bieden aan onze portfoliobedrijven met internationale ambitie. Daarom is het van belang dat het team goed op de hoogte is van de geplande activiteiten, zodat ze actief kunnen werven bij de relevante bedrijven uit het portfolio. Ook kunnen we individueel met de bedrijven Trade Relations gesprekken voeren, om te achterhalen wat hun ambitie en ondersteuningsbehoefte is.
Momenteel voeren we vanuit de business unit
Internationaliseren twee aanvullende opdrachten uit: het European Enterprise Network (EEN) en het Internationaal Talent Programma. ▶ European Enterprise Network (EEN). Per januari 2022 is InnovationQuarter partner geworden in het Enterprise Europe Network. Hiermee hebben de gezamenlijke ROM’s de internationale matchmaking activiteiten overgenomen die voorheen door de KvK werden uitgevoerd. Het Nederlandse EENconsortium, samen met RVO, bestaat daarnaast uit enkele partijen actief in NoordNederland. Met deze deelname aan EEN – het ‘werelds grootste supportnetwerk voor MKB met internationale ambities’ – wordt onze internationaliseringsdienstverlening verder versterkt. Zo is het een goede aanvulling op het buitenlandse postennetwerk (ambassades, NBSO’s, NFIA) en geeft het makkelijk toegang tot zaken die in andere Europese regio’s spelen. De ROM’s hebben hun netwerkdeelname ingestoken als een gezamenlijk ROM-brede activiteit. Het afgelopen jaar is er dan ook intensief samengewerkt onder begeleiding van een programma-coördinator vanuit
de BOM. Dit zal het komende jaar worden doorontwikkeld.
▶ Internationaal Talent Programma. In 2022 is het Zuid-Hollandse Internationaal Talent Programma binnen Internationaliseren gestart. Het programma richt zich op het behouden en aantrekken van internationaal talent, o.a. door internationale promotie van de regio en onze sectoren als interessante plek om te werken voor internationals. Er wordt hiervoor nauw samengewerkt met regionale partners zoals de International Centers van Den Haag, Rotterdam en Leiden. In 2022 zijn de belangrijkste zaken binnen de uitvoering van het programma als volgt geweest:
• Activiteiten om Oekraïense vluchtelingen in de regio beter te begeleiden naar het bedrijfsleven;
• Opzetten regionaal job board met Engelstalige vacatures;
• Opzetten regionaal talent platform;
• Werkgeversevent “How to attract and retain international talent”;
• Werkgeversonderzoek.
In 2023 worden de digitale platforms verder ingezet tijdens sectorale campagnes en zal voorgesorteerd worden op duurzame vervolgfinanciering.
InnovationQuarter investeert vanuit de vier fondsen IQCapital, UNIIQ, ENERGIIQ en ETF-R in vernieuwende bedrijven. Onze doelstelling is om als lifecycle-investeerder de toegang tot kapitaal voor innovatieve Zuid-Hollandse bedrijven in alle levensfasen te vergroten. De afgelopen jaren is InnovationQuarter uitgegroeid tot één van de meest actieve investeerders in Nederland en met afstand de meest actieve investeerder in ZuidHolland. Inmiddels hebben we vanuit al onze fondsen onder beheer geïnvesteerd in meer dan 120 bedrijven in de regio.
Deze bedrijven hebben met elkaar gemeen dat ze elk op hun eigen manier bijdragen aan een betere wereld. Impact die op de lange termijn verder rijkt dan onze provinciegrenzen. We doen dit niet voor onszelf, maar voor anderen en de generaties die na ons komen. Dat is hetgeen wat onze teams elke dag weer drijft om een extra stap te zetten en te investeren in veelbelovende innovatieve ondernemingen in Zuid Holland. We plukken er allemaal de vruchten van als de regio duurzamer, schoner en gezonder wordt.
In het financieringslandschap zien we dat het maken van impact een steeds prominentere plek inneemt. We zien dat investeringsfondsen hier elk een eigen invulling aan geven. InnovationQuarter wil samen met de andere ROM’s toewerken naar een gestandaardiseerde aanpak om impact inzichtelijk te maken.
De belangrijkste ecosysteemelementen waar wij ons vanuit Investeren op richten zijn: Toegang tot financiering, Netwerken, Cultuur en Nieuwe kennis.
Voor de ondersteuning van de investeringsprocessen en het beheer van onze portfoliobedrijven is eind 2022 de implementatie van het workflow- en managementsysteem VenturePlan afgerond. De daarmee gepaard gaande centrale vastlegging opent de deuren richting adequate management- en sturingsinformatie, wat gegeven de omvang van onze portfolio steeds belangrijker wordt. In 2023 zetten we hier daarom vol op in.
We willen een lerende organisatie zijn waar mensen veel ervaring opdoen en kunnen groeien binnen de organisatie, om uiteindelijk hun kennis ook weer mee te nemen naar de markt. Om onze mensen daarin maximaal te faciliteren, hebben we als ambitie om onze eigen IQAcademy op te zetten. Deze IQAcademy zal eerst worden ontwikkeld voor IQCapital, om vervolgens snel naar heel Investeren uitgebreid te worden. Het concept is inmiddels uitgedacht en een aantal principes zal in 2023 worden getest (bijvoorbeeld intervisie en ‘autonomous peer learning’). Tevens denken we mee en zoeken we de verbinding met het ROM-brede traineeshipprogramma, dat in 2023 van start gaat.
We hebben onze investeringskeuzes verder aangescherpt aan de hand van onze opgestelde impactkaders. Ons streven is dat 80% van onze investeringen past bij de strategischeconomische impact zoals gedefinieerd in onze sectorstrategieën. Onze focus als investeerder is met name op proposities:
▶ met een hoog technologisch risico in een vroege fase of met een grotere kapitaalbehoefte; en/of
▶ met een lange terugverdientijd en behoefte
aan geduldig kapitaal; en/of ▶ met een belangrijke maatschappelijke en strategisch economische impact.
In onze regio met een sterke focus op hightech, cleantech, life sciences & health en digitale sleuteltechnologieën is er grote behoefte aan dit soort investeringen. We zien dat er de laatste jaren meer privaat risicokapitaal beschikbaar is gekomen, maar ook dat er in bepaalde fasen en sectoren nog steeds duidelijke hiaten zijn. Gegeven de lange ontwikkeltrajecten en bijbehorende ontwikkelrisico’s, willen we door samenwerking met andere fondsen de kans vergroten dat we bedrijven succesvol naar de eindstreep loodsen. Wij kunnen geduldkapitaal leveren daar waar het nodig is. We zien nog steeds een tekort aan voldoende scale-up-financiering, specifiek voor sectoren met hoogtechnologisch risico en lange ontwikkeltijden die kapitaalintensief zijn, zoals High Tech en Deeptech. Hier ligt ook een rol voor InnovationQuarter: grotere tickets voor bedrijven die succesvol de startup fase hebben doorlopen en hen klaarmaken voor de volgende groeifase. Daarnaast is er nog steeds een grote behoefte aan vroege-fase-financiering voor hoogtechnologische en hardware-proposities. In 2023 zullen we, mede naar aanleiding van de uitkomsten van de landelijke evaluatie van de ROM’s, met de aandeelhouders in gesprek gaan om de aandeelhoudersinstructie te actualiseren.
Met een breed scala aan fondsen en activiteiten vanuit de andere business units wordt het samenwerken als één organisatie steeds belangrijker. Hierin zijn in 2022 al goede stappen gezet, en in 2023 zullen we hier ambitieus op doorzetten. Onze klanten zijn de innovatieve bedrijven in de regio waarbij een heldere positionering bijdraagt aan een goede dienstverlening. Dit vergt niet alleen verdere
samenwerking binnen de fondsen, maar ook over de business units heen. Dit betekent:
▶ het helder positioneren van de fondsen, inclusief marketing & communicatieplan;
▶ en de samenwerking tussen Innoveren en Internationaliseren verder vorm geven, aangezien Nederland als thuismarkt voor de meeste innovatieve bedrijven te klein is.
Wat nog steeds aandacht behoeft, is diversiteit en inclusie. Wij blijven ons hiervoor inzetten, door gericht afspraken te maken omtrent diversiteitsbeleid met ondernemers bij het aangaan van een investering. Ook blijven we alert op dat we voldoende investeren in bedrijven met één of meerdere vrouwelijke founders. We trekken hier op met de andere ROM’s, onder meer door gezamenlijk te participeren in het groeifondsvoorstel WINECON, dat zich richt op inclusieve ecosystemen voor ondernemerschap.
InnovationQuarter beschikt over een zeer groot nationaal en in toenemende mate ook internationaal netwerk van investeerders en financiers. Voor veel ondernemers is de investeringswereld ondoorgrondelijk en is het aantrekken van kapitaal niet hun directe expertise. Ons netwerk wordt actief ingezet om ondernemers aan tafel te krijgen bij potentiële co-investeerders. Verder nemen we actief deel aan (matchmaking-) events voor startups en investeerders. Specifieke aandacht gaat uit naar verdieping van de samenwerking met Invest-NL, TechLeap.nl, en andere ecosysteempartners. Ook zullen we, waar mogelijk, aansluiten bij Europese initiatieven als het EIC Accelerator fonds. Op deze manier werken we samen aan een gezond investeringsklimaat voor innovatieve startups en scale-ups.
IQCapital
IQCapital (fondsomvang ruim € 140 miljoen) investeert in innovatieve bedrijven vanaf de proof-of-conceptfase tot en met de groeifase. De focus ligt op ondernemingen die aansluiten op de sectorstrategieën (met uitzondering van bedrijven binnen de focus van ENERGIIQ en ETF-R). IQCapital verstrekt (converteerbare) leningen en/of aandelenkapitaal met een maximum investeringsbedrag van € 5 miljoen. IQCapital heeft tot op heden € 67,5 miljoen in 59 bedrijven geïnvesteerd 7. In 2022 is de fondsstrategie uitgewerkt in een nieuw fondsplan, mede naar aanleiding van de fondsuitbreiding eind 2021. In 2023 wordt hierop een verdere verdiepingsslag voorzien.
In 2023 verwacht InnovationQuarter vanuit IQCapital in twaalf bedrijven te investeren. Dit betreft zowel investeringen in nieuwe bedrijven als het realiseren van vervolgrondes bij portfoliobedrijven. Uitgaande van een gemiddeld investeringsbedrag van € 1 miljoen is de verwachting dat IQCapital in 2023 € 12 miljoen investeert. Oorspronkelijk werd ten tijde van de fondsverhoging eind 2021 gedacht aan een stijging naar vijftien investeringen per jaar, maar gezien de krapte in de bezetting en de toenemende beheeractiviteiten (zie verderop), handhaven we het niveau van 2022.
IQCapital werkt op dealbasis samen met private co-investeerders. We verwachten dat in 2023 door onze portfoliobedrijven in totaal € 20 miljoen aan privaat kapitaal wordt opgehaald in nieuwe en vervolgrondes.
7 Per ultimo Q3 2022.
Nieuwe investeringen
Uitgelokte investeringen (mln.)
IQ
Verstrekte financiering (mln.)
12
10
15 € 67,0
€ 46,8 € 20,0 42
€ 9,8 € 12,0 € 12,8 € 34,0
UNIIQ (huidige fondsomvang € 27,8 miljoen) financiert bedrijven in de proof-of-conceptfase. Het doel is om innovaties sneller naar de markt te brengen. UNIIQ verstrekt converteerbare achtergestelde leningen van maximaal € 350.000. UNIIQ is een gezamenlijk initiatief van TU Delft, Universiteit Leiden, Erasmus MC en InnovationQuarter, mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie, provincie Zuid-Holland en de gemeenten Den Haag, Rotterdam en Leiden. Sinds 2021 is ook de Erasmus Universiteit onderdeel van het consortium. Namens deze partners voert InnovationQuarter het fondsmanagement. Daarnaast voert UNIIQ de regeling VroegeFaseFinanciering 8 uit voor ZuidHolland.
In 2023 verwacht UNIIQ in tien bedrijven te investeren voor in totaal € 3,5 miljoen. Ook zullen minimaal vijftig ondernemers geholpen worden
middels toeleiding naar kapitaal. Verder is de verwachting dat vier portfoliobedrijven voor de eerste keer vervolgfinanciering zullen ophalen. Het nieuw aangetrokken private kapitaal zal naar schatting € 4 miljoen bedragen.
UNIIQ heeft sinds de start in juli 2016 ruim € 13 miljoen in 53 bedrijven geïnvesteerd. Eind 2022 zijn we het gesprek aangegaan met onze stakeholders om toe te werken naar een ophoging van de fondsomvang, om ook na 2023 voor wederom een periode van minimaal acht jaar innovatieve startups te kunnen financieren. Dit is nodig omdat het UNIIQ EFRO-fonds als niet-revolverend fonds uit haar middelen aan het lopen is.
8 Zie https://www.rvo.nl/subsidies-regelingen/ vroegefasefinanciering-vff
Realisatie 2022 (t/m Q3) Doel 2023
Uitgelokte investeringen (mln.)
Verstrekte financiering (mln.)
ENERGIIQ (huidige fondsomvang € 35 miljoen) is het energie-innovatiefonds van de provincie Zuid-Holland en verstrekt kapitaal aan ondernemingen die hun energie-innovatie gaan commercialiseren. De investeringshoogte ligt tussen de € 200.000 en maximaal € 4,3 miljoen. InnovationQuarter voert het fondsmanagement namens de provincie Zuid-Holland.
In 2023 verwacht ENERGIIQ in vier bedrijven te investeren. Het gaat hierbij zowel om nieuwe investeringen als om vervolgrondes in portfoliobedrijven. Uitgaande van een gemiddeld investeringsbedrag van € 1 miljoen is de verwachting dat ENERGIIQ in 2023 € 4 miljoen investeert 9. Dit is lager ten opzichte van vorige jaren.
ENERGIIQ werkt op dealbasis samen met private co-investeerders. We verwachten dat in 2023 door onze portfoliobedrijven in totaal € 4 miljoen aan privaat kapitaal wordt opgehaald in nieuwe en vervolgrondes.
ENERGIIQ heeft sinds de start in september 2017 € 16,8 miljoen in vijftien bedrijven geïnvesteerd. Uit de ‘First Chicago’ analyse die in Q3 2022 is uitgevoerd, komt naar voren dat een ophoging van het fonds passend zou zijn. Hierover willen we in 2023 het gesprek aangaan met de provincie Zuid-Holland.
9 O.v.b. goedkeuring provincie Zuid-Holland.
Nieuwe investeringen Realisatie 2022 (t/m Q3)
InnovationQuarter voert het fondsbeheer uit van het ETF-R, met een fondsomvang van € 100 miljoen. De focus van het ETF-R zit op grotere investeringen voor scale-ups en transitieprojecten in energietransitie en de circulaire economie. De maximale investeringshoogte bedraagt € 10 miljoen. ETF-R wordt gemanaged vanuit hetzelfde fondsteam binnen InnovationQuarter als ENERGIIQ. Op deze wijze wordt maximaal gebruikgemaakt van de reeds aanwezige expertise, dealflow en netwerken. De focus ligt op de verdere marktpositionering van het fonds en het werken aan meer deals.
Op basis van de dealflow en beschikbare pijplijn, is de verwachting dat er in 2023 vanuit het ETF-R drie investeringen gedaan worden. Hierbij wordt uitgegaan van een gemiddelde investeringsomvang van € 2,5 miljoen voor een eerste ticket 10
10 O.v.b. vaststelling KPI’s.Vanuit de business unit Investeren ligt naast het beheer van de vier fondsen in 2021 specifiek de nadruk op de volgende activiteiten:
1. Investeringsstrategie huidige marktomstandigheden
Zoals eerder vermeld, volgt de ene crisis tegenwoordig de andere op. De marktomstandigheden veranderen voortdurend. Private investeerders worden steeds voorzichtiger met het investeren in nieuwe bedrijven, en richten zich meer op de eigen portfoliobedrijven. Het aantrekken van vervolginvesteringen wordt daarmee lastiger. InnovationQuarter wordt nog vooral gezien als een startup-financier. In die segmenten waar er sprake is van marktlacunes, onder andere op het gebied van Deeptech en High Tech, willen we ons ook meer gaan manifesteren als investeerder in snelgroeiende scale-ups. We zullen hierbij kijken
of (waar nodig) ook grotere investeringstickets verstrekt kunnen worden opdat veelbelovende Nederlandse technologie versneld naar de markt gebracht kan worden. Bovenstaande punten worden meegenomen in de gesprekken met onze aandeelhouders over de herziening van de aandeelhoudersinstructie.
Verder zullen we vanuit de herziene fonds-infonds-strategie kijken naar specifieke hiaten in het Nederlandse fondsenlandschap. Waar mogelijk zullen we technologische fondsen helpen tot stand te komen in aansluiting op onze sectorstrategieën.
Het feit dat we inmiddels in meer dan 120 bedrijven hebben geïnvesteerd vergt veel van ons portfoliomanagement. Wij willen meer zijn dan een financieel aandeelhouder en derhalve voor onze portfoliobedrijven op velerlei terrein
inhoudelijke toegevoegde waarde leveren, onder meer vanuit de integrale dienstverlening vanuit InnovationQuarter.
Binnen een groot portfolio speelt zich een veelheid aan ontwikkelingen af. Sommige bedrijven gaat het zeer voor de wind, zijn bezig met grote vervolgrondes of zitten in het proces van het toewerken naar een exit. Andere bedrijven verkeren in zwaar weer, bijvoorbeeld als gevolg van de huidige inflatie. Zij moeten herstructureren of hun businessmodel drastisch aanpassen. Dit soort ontwikkelingen vragen een grote betrokkenheid van onze Investment Managers. Met een groeiende portefeuille in beheer, complexe marktomstandigheden en een krappe arbeidsmarkt, legt dit een grote druk op het team. Vanuit de organisatiebrede prioriteiten ten aanzien van professionalisering van de processen en het beperken van de werkdruk houden we hier vinger aan de pols.
Om de kwaliteit van onze huidige en potentiële portfoliobedrijven te verhogen, zetten we ook in 2023 in op het Investor Readiness Programma (IRP). Het IRP is een intensief programma voor innovatieve startups met groeipotentie, waar veel van de deelnemers wordt verwacht. In individuele sessies wordt gewerkt aan alle bouwstenen van een businesscase. De deelnemende ondernemers worden gecoacht op marktvalidatie, team, propositie en bedrijfscultuur. Tussentijds krijgen ze in plenaire bijeenkomsten feedback van deelnemers, de Investment Managers, financiële partners en kennispartners die nauw bij het programma betrokken zijn. Een aantal Investment Managers en Business Developers vanuit Innoveren zijn door de IRP-trainers opgeleid, zodat ze startups optimaal kunnen ondersteunen die deelnemen
aan dit programma. Een mooi voorbeeld van integrale samenwerking tussen de business units Investeren en Innoveren. Het IRP wordt uitgevoerd in samenwerking met de andere ROM’s en waar mogelijk met regionale partners (onder meer Yes!Delft, Up!Rotterdam).
Tot slot zullen we ook in 2023 nog het beheer van de Corona-OverbruggingsLeningen (COL) verzorgen. Het beheren van een dermate groot leningenportfolio is een intensieve bezigheid waar we een specifiek COL-beheerteam voor hebben ingericht. Naast formele beheertaken zoals aflossingen en beoordelen van verzoeken om uitstel, legt het COL-team ook actief verbindingen tussen de COL-bedrijven en de fondsen van InnovationQuarter, de business units Internationalisering en Innoveren en ook tussen de ondernemers onderling.
Strategie, Communicatie & Events, het secretariaat van de EBZ en het programmateam Human Capital zijn sinds eind 2022 ondergebracht in één team, aangevoerd door het hoofd Strategie & Communicatie. Het secretariaat van de EBZ wordt inhoudelijk aangestuurd door het Dagelijks Bestuur (DB) van de EBZ. Het programmateam dat in opdracht van Provincie Zuid-Holland het Human Capital Akkoord Zuid-Holland uitvoert, wordt inhoudelijk aangestuurd vanuit de EBZ-taskforce Human Capital. De overall ambitie voor 2023 is om meer synergie te realiseren in deze verschillende onderdelen. Daar is in 2022 al een goed begin mee gemaakt, maar er liggen nog veel kansen om hier meer uit te halen.
Team Strategie ondersteunt bij de primaire processen van InnovationQuarter en levert de coördinatie van de strategische jaarcyclus (jaarplan, jaarrapportage, kwartaalrapportages). Ook ondersteunt team Strategie het managementteam bij het stakeholdermanagement. Het team ondersteunt collega’s binnen InnovationQuarter bij het maken van strategische keuzes. Concreet betekent dit dat collega’s van Strategie worden betrokken bij interne en externe trajecten die de hele organisatie raken. Het uitgangspunt daarbij is altijd om collega’s uit de business units te helpen hun werk beter te doen. Ook voedt het team collega’s binnen InnovationQuarter, de leden van de EBZ en de aandeelhouders regelmatig met economische feiten, cijfers en analyses. Een gedeeld begrip van de economische kansen en uitdagingen in de regio is essentieel om strategische keuzes te maken.
De prioriteiten voor Strategie voor 2023 zijn:
1. Van strategieontwikkeling naar strategieimplementatie
De afgelopen jaren zijn veel nieuwe zaken in gang gezet en visies ontwikkeld. Denk aan de Groeiagenda, het impactkader en de ecosysteemaanpak. Ook is gestart met stakeholdermanagement en heeft de interactie met de andere ROM’s en het ministerie van EZK een impuls gekregen. Deze zaken kunnen nog beter verankerd worden binnen de organisatie. In 2023 wordt daarom nadruk gelegd op de uitvoering van de genoemde zaken en op het meer gestructureerd ondersteunen van de business units bij de implementatie hiervan.
2. Versterking lerend vermogen en integraal samenwerken InnovationQuarter en EBZ Hiermee dragen we bij aan goede randvoorwaarden voor de organisatiebrede prioriteiten op integraal samenwerken, minder werkdruk en professionaliseren van de interne processen.
Strategie concentreert zich in 2023 op de volgende activiteiten:
▶ Het ondersteunen van het MT van InnovationQuarter bij de ontwikkeling van het nieuwe meerjarenplan vanaf begin 2023.
▶ Het professionaliseren van kennismanagement binnen InnovationQuarter op basis van het advies dat een externe adviseur eind 2021 heeft uitgebracht. In 2022 is een begin gemaakt met de implementatie hiervan. In 2023 willen we hier nog meer aandacht aan schenken. Waar mogelijk trekken we hierbij op met de andere ROM’s.
▶ Het inzichtelijk maken van wat de strategischeconomische en maatschappelijke impact van InnovationQuarter is. Concreet betekent
dat onder meer dat samen met de andere ROM’s afspraken gemaakt zullen worden over impact reporting. Waar dat kan doen we dat kwantitatief, maar we zullen ook kwalitatief onze bijdrage aan de SDG’s uitdragen.
▶ Het verbeteren van de competenties rondom ecosysteemversterking in nauwe samenwerking met Innoveren. Dit onder meer door partner te zijn in het ESMEE-project (2023-2027, gefinancierd door NWO) met de Universiteit Utrecht (Erik Stam), Haagse Hogeschool en de andere ROM’s. In dit project zal veel aandacht zijn voor de vraag welke intelligence en inzet van de ROM’s nodig zijn om een innovatie-ecosysteem te kunnen monitoren en versterken. Er is bijzondere aandacht voor het stimuleren van bedrijvigheid die bijdraagt aan het oplossen van maatschappelijke uitdagingen.
▶ Het structureel reflecteren op de verschillende ecosysteeminterventies die InnovationQuarter uitvoert en bijbehorend proces versterken. Hierbij denken we aan het gestructureerd monitoren en evalueren van de output en impact van onze activiteiten. We trekken hierin samen op met Innoveren, waar rond de innovatieprogramma’s al goede stappen zijn gezet in dit kader.
8.2 Communicatie & Events
Team Communicatie & Events ondersteunt de business units bij de activiteiten ten aanzien van communicatie en evenementen. Het team verzorgt ook de corporate communicatie en draagt bij aan de professionalisering van de interne communicatie.
De prioriteiten voor team Communicatie & Events voor 2023 zijn:
1. Het versterken van de heldere structuur Het doel is om in het team heldere aanspreekpunten te benoemen en een stevige
achtervang te organiseren. Daarnaast zijn we in 2022 begonnen met het werken met een ‘contentkalender’. Dit zullen we in 2023 voortzetten. Daarnaast proberen we zoveel mogelijk de communicatie te laten aansluiten op onze sectorstrategieën.
2. Hogere kwaliteit en meer impact
Meer en meer communiceren we thematisch en campagnegericht, vanuit de overtuiging dat de impact hiervan groter is. De keuzes hiervoor bepalen we ieder kwartaal in samenspraak met de hoofden, teamleads en het MT. Verder zetten we in 2023 in op het slimmer gebruiken en inzetten van onze content, het meer gebruik maken van data en intelligence, het empoweren van collega’s en meer regie op de interne communicatie.
Het team concentreert zich in 2023 op de volgende activiteiten:
▶ Er wordt in 2023 verder gewerkt aan de overall corporate communicatiestrategie voor InnovationQuarter. De afgelopen jaren zijn er vele programma’s, fondsen en projecten bijgekomen waarover wordt gecommuniceerd. Het blijft daardoor van belang om strategische en strakke lijnen uit te zetten in de corporate communicatie en hierbij een merkenstrategie te ontwikkelen voor de communicatie over de fondsen en programma’s waarvoor InnovationQuarter ook de communicatie verzorgt.
▶ In de communicatie willen we scherper en duidelijker communiceren waarvoor ondernemers bij ons terecht kunnen. Voor Investeren is in 2022 gewerkt aan een sterke positionering als investeerder en hoe de verschillende fondsen zich tot elkaar en InnovationQuarter verhouden. Er moet met name voor Innoveren een duidelijke toolbox komen waarover we kunnen communiceren
richting de ondernemer. InnovationQuarter wordt gepositioneerd als de partij die begeleidt gedurende het proces en waar relevant verbindt met (internationale) kennis- en netwerkpartners.
▶ De internationale marketing van de regio wordt verder toegespitst op het aantrekken van kennisintensieve groeibedrijven die de belangrijkste clusters in Zuid-Holland verder versterken. Daartoe wordt in 2023 de merkidentiteit verder ingezet op het vergroten van de naamsbekendheid van de regio en het effectiever bereiken van de juiste bedrijven op de juiste kanalen op het juiste moment.
Daarbij ligt ook onverminderd nadruk op het versterken van de regionale samenwerking en het bundelen van inspanningen en investeringen ten behoeve van de internationale promotie van de regio.
▶ Evenementen blijven een belangrijk onderdeel voor InnovationQuarter om impact te maken. De evenementen vinden gelukkig weer meer en meer fysiek plaats. Hierin wordt blijvend nauw samengewerkt met regionale partners.
▶ Op het gebied van pers hanteren we twee lijnen: we pitchen mooi, eigen nieuws actief bij landelijke, regionale en online media. Daarnaast profileren we ons als onafhankelijke kennispartner voor journalisten. We voorzien hen van relevante achtergrondinformatie over regio en werkveld en koppelen hen snel aan de juiste partners binnen de regio. Intern werken we aan perskits op subthema’s binnen onze negen sectoren, zodat we onze focus scherper kunnen formuleren, intern naar de collega’s en extern naar de pers.
▶ In 2023 wordt vanuit de ‘één InnovationQuarter’-gedachte ook de interne communicatie geïntensiveerd. De groei van de organisatie, het op afstand werken door corona en de verhuizing naar een nieuw groot kantoor zorgen voor de noodzaak om
te investeren in interne communicatie. Hierin wordt samengewerkt met team Strategie in het kader van kennismanagement.
Het secretariaat van de EBZ verzorgt de organisatie, verslaglegging en opvolging van de EBZ-vergaderingen. Daarnaast ondersteunt het secretariaat het DB van de EBZ bij de visieontwikkeling op strategische thema’s, de lobby en de organisatie van diverse taskforces. Deze taskforces zijn steeds nadrukkelijker de gremia voor de inhoudelijke doorontwikkeling van de Groeiagenda. Daarbij worden de taskforceleden steeds meer binnen en buiten de regio gepositioneerd als experts en in positie gebracht en benut voor de bestuurlijke lobby. Public Affairs voor de regionale onderwerpen en aandachtspunten vindt plaats onder de vlag van de EBZ, waarbij het EBZ-secretariaat allereerst een coördinerende rol heeft ten aanzien van de bestuurlijke lobby vanuit de regio. De Groeiagenda Zuid-Holland is daarbij richtinggevend in de positionering, profilering en inhoudelijke prioriteiten. Binnen InnovationQuarter is het team sparringpartner voor collega’s als het gaat over beleid, weten regelgeving, politieke gevoeligheid en (beoogde) lobbyinspanningen vanuit de regio. Ook ondersteunt en adviseert het team de organisatie bij public affairs en lobbybehoeften die voortvloeien uit onze strategische agenda.
De prioriteiten voor 2023 voor het EBZsecretariaat zijn:
Nu de eerste secretaris na acht jaar is vertrokken, heeft het DB aangegeven dat het de taken van de secretaris en het secretariaat de komende periode wil herijken, in samenhang met de rol die de voorzitter en het DB vervullen. Tevens wil het DB deze periode benutten om een verdere professionaliseringsslag te maken.
Bewaken van uitvoering van de Groeiagenda
Zuid-Holland
Met betrekking tot de uitvoering van de Groeiagenda Zuid-Holland zijn er de volgende aandachtspunten: het bewaken van de voortgang van de agenda en daarnaast het ontplooien van nieuwe initiatieven zodat de ambities van de EBZ op netwerkkracht, denkkracht en lobbykracht nog meer realiteit worden. Hierbij gaat het om het in positie brengen en houden van de verschillende taskforce-leden vanuit de regionale bestuurlijke lobby, het meer structureel betrekken van regionale sleutelspelers die niet in de EBZ of taskforces vertegenwoordigd zijn bij de gezamenlijke regionale plannen, het voeden van deze sleutelspelers met intelligence, en het integraal en gestructureerd afstemmen met inhoudelijke experts en sleutelspelers in de regio.
Het EBZ-secretariaat focust in 2023 op de volgende activiteiten:
▶ Herijking van de rollen van voorzitter, DB, secretaris en secretariaat.
▶ Het blijven uitdragen van de kernboodschappen uit de Groeiagenda ZuidHolland door middel van gecoördineerde lobbygesprekken door bestuurders en het organiseren van activiteiten rond de Groeiagenda.
▶ Het opbouwen en bijhouden van contacten met Kamerleden uit Zuid-Holland en andere belangrijke externe stakeholders, en het in positie brengen van de EBZ-leden hierop.
▶ Het leggen van een effectieve koppeling met het strategisch stakeholdersmanagement dat de komende periode binnen InnovationQuarter wordt opgezet.
▶ Coördinatie van de verschillende EBZtaskforces (voorbereiding en opvolging van de taskforce-vergaderingen, en waar nodig aanvullende activiteiten).
Met de Human Capital Agenda wordt ZuidHolland dé regio met de arbeidsmarkt als positieve concurrentiefactor, waar het talent van werkenden optimaal wordt benut. Dit doen we samen met inmiddels meer dan honderd partners uit het bedrijfsleven, onderwijs en overheid. In juni 2022 is de Human Capital Agenda 2.0 gepubliceerd. Met deze agenda willen de Zuid-Hollandse bedrijven, kennisinstellingen en overheden koploper worden op Leven Lang Ontwikkelen. De inspanningen in de agenda richten zich op: (1) meer werknemerszekerheid voor bedrijven, (2) van baanzekerheid naar werkzekerheid en (3) inclusiviteit en duurzame inzetbaarheid, waarbij talenten van mensen optimaal worden benut.
Voor 2023 hebben we de volgende prioriteiten:
▶ Projecten van plan naar uitvoering: We willen nog steeds meer projecten in de uitvoeringsfase krijgen en nieuwe projecten aanjagen die binnen de vernieuwde Human Capital agenda passen. Vanuit de Human Capital Agenda zijn vijftien projecten in uitvoering, en is voor één project een deelakkoord afgesloten. Eén project zit in de kwartiermakerfase en er zitten nog enkele projecten in de verkennende fase. De
uitwerking van de plannen en uitvoering door regionale partners vraagt continue aandacht van het team.
▶ Nieuwe projecten aanjagen: We scannen voortdurend op kansen voor nieuwe projecten gekoppeld aan de regionale speerpunten.
▶ Opvolgen en uitvoeren van groeifondsvoorstellen: We zijn actief betrokken bij twee goedgekeurde groeifondsvoorstellen:
(1) de Nationale LLO Katalysator en (2) Opschalen PPS’en Beroepsonderwijs. Voor de eerste gaan we aan de slag met een regionale call op het gebied van energietransitie, waarbij we Energy Switch als netwerk/project centraal willen zetten. Voor de tweede propositie hebben we vier PPS’en geselecteerd die volgend jaar bij RVO een subsidieaanvraag gaan
indienen: Greenport Horti Campus, IT Verband
Zuid-Holland, SCALE Dordrecht en PPS RDM. Deze voorstellen bieden veel kansen voor ZuidHolland.
Bovengenoemde projecten dragen vaak ook bij aan de versterking van de ecosystemen rond de sectoren waar InnovationQuarter zich op richt. Vanuit deze sectoren komen ook ideeën voor nieuwe projecten naar voren. Het team werkt dan waar mogelijk samen met de sectorteams en business units van InnovationQuarter, bijvoorbeeld met Internationaliseren rond het Internationaal Talent Programma. In 2023 wil het team waar mogelijk nog intensiever samenwerken met de verschillende teams binnen InnovationQuarter.
Van een organisatie met als kernopdracht het duurzaam versterken van de economische structuur en het ontsluiten van het innovatiepotentieel in de regio wordt veel gevraagd. Zeker ook gezien de complexiteit van het speelveld waarin we opereren, de ambitieuze doelstellingen en de huidige onzekerheden.
Dit vergt voortdurend aandacht voor cultuur,
organisatieontwikkeling, collega’s en interne communicatie.
Binnen InnovationQuarter kennen we een organisatie-indeling op basis van inhoudelijke competenties, te weten Directie, Strategie & Communicatie (waaronder ook het secretariaat
Regionale Ontwikkelingsmaatschappij InnovationQuarter B.V.
UNIIQ B.v. / ENERGIIQ
Energie-innovatiefonds
Zuid-Holland B.V. / Energie
Transitiefonds
Rotterdam B.V.
i.o Fondsen en beheer -separate statutaire structuren-
Aandeelhouders/ Vergadering van Aandeelhouders
Raad van Commissarissen
Remuneratiecommissie
Auditcommissie
Participanten / Participantenraad
Bestuurder / Directeur
EBZ
Economic Board
Zuid-Holland
Dagelijks
Bestuur EBZ
EBZ Secretaris
voor EBZ en het programmabureau van de HCA vallen), Finance & Operations, (gezamenlijk de Staf) en de business units Innoveren, Internationaliseren en Investeren. Daarnaast werken we binnen InnovationQuarter integraal en dwarsdoorsnijdend door de organisatie samen op sectorniveau. Dit om maximale kennis- en expertisedeling te bevorderen.
Communicatie & Events
Hoofd Innoveren a.i. Linco NieuwenhuyzenIn 2022 was de ambitie om uit te breiden op het personele vlak met name bij Investeren om de groei van de investeringsportefeuille en in de fondsmiddelen op te vangen. Daarnaast werd er een beperkte uitbreiding bij de overige onderdelen voorzien om het toenemende activiteitenniveau op te vangen. De organisatiegroei van InnovationQuarter was geen doel op zich, maar een logisch gevolg van het grote beroep dat bedrijven, overheid (landelijk, provinciaal, regionaal en gemeentelijk) en kennisinstellingen op onze dienstverlening hebben gedaan, gezien de grote uitdagingen die onze regionale economie kent. Door de krapte op de arbeidsmarkt, met als gevolg een hoger verloop en een langere doorlooptijd om vacatures in te vullen, is deze begrote fte-groei niet gerealiseerd. Per ultimo 2022 stond het aantal fte op 89,6, t.o.v. realisatie 2021 van 91,9 fte en de begrote 100,8 eind van het jaar. Een deel van de ondercapaciteit is door de inhuur van externen opgevangen. Gegeven de werkdruk in relatie tot het activiteitenniveau én de noodzaak om een verdere professionaliseringsslag te maken, is de ambitie nog steeds om het aantal fte verder uit te breiden, voor 2023 naar 104,4 fte. Dit zal wederom een uitdaging zijn in de huidige arbeidsmarkt.
We willen graag een organisatie zijn en blijven waar het behalen van mooie resultaten voor de economie van Zuid-Holland hand in hand gaat
met het zijn van een goede werkgever die ruimte biedt aan ondernemerschap, samenwerking, professionaliteit en betrokkenheid. En die bovendien zo is ingericht dat persoonlijke ontwikkeling, het benutten van talent en het nemen van verantwoordelijkheid wordt gestimuleerd. De aanhoudende werkdruk, de krappe arbeidsmarkt en de druk op het budget vormen een steeds grotere uitdaging om dit te realiseren. Wel staat dit bovenaan de agenda en heeft dit expliciete aandacht in meerdere strategische prioriteiten (werkdruk, cultuur, professionalisering). Het onderzoek naar werkdruk bij InnovationQuarter, dat eind Q2 2022 is gehouden en het medewerkertevredenheidonderzoek (dat in Q1 2023 weer wordt gehouden) bieden goede handvatten voor de verdere doorontwikkeling van de organisatie en een meer strategisch HR-beleid waarin ook strategische personeelsplanning ingezet wordt als essentiële bijdrage voor de organisatiedoelstellingen. In 2023 zal hier binnen de mogelijkheden verder invulling aan worden gegeven.
De Ondernemingsraad (OR) heeft zich ten doel gesteld om vanuit een positieve grondhouding met de directeur en het management mee te denken over de ontwikkelingen van InnovationQuarter. Ook in 2023 zal de OR dit constructieve gesprek met de directie voortzetten. Het blijft van belang om alle
collega’s goed te betrekken, zodat de OR een goede vertegenwoordiging kan zijn in de gesprekken met de directie. Op de agenda staan onder meer de evaluatie van de functieprofielen, groeipaden voor collega's en herziening van de pensioenregeling.
Als ROM voor Zuid-Holland heeft
InnovationQuarter duurzaamheid hoog in het vaandel. Het is evident dat er bijzonder veel potentieel ligt voor InnovationQuarter om invloed uit te oefenen op de uitstoot zowel binnen Zuid-Holland als internationaal via producten en innovaties van Zuid-Hollandse bedrijven. Dit doen we onder andere via onze inzet op energietransitie en de transitie naar een circulaire economie.
Als organisatie hebben we de ambitie geformuleerd om CO2-neutraal te zijn wat interne processen betreft. Om dit doel te bereiken is de lijn: reduceren waar mogelijk, compenseren waar nodig. Veruit de grootste bron van CO2-uitstoot – meer dan 90% – is mobiliteit van medewerkers. Zowel zakelijk als woon-werk, zowel autogebruik als internationaal vliegen. We spannen ons in de CO2-voetafdruk zoveel als mogelijk te beperken, zoals flexwerken, werken op locatie, stimuleren van openbaar vervoer (ook voor buitenlandse reizen voor zover redelijk), het ter beschikking stellen van een (dienst- en/of lease-) fiets, de beperking van gebruik van papier en recycling van afval.
In de huidige financieringsstructuur is geen rekening gehouden met een jaarlijkse indexatie van de exploitatiebijdrage, waardoor er feitelijk de afgelopen jaren steeds minder geld beschikbaar was voor het Ontwikkelingsbedrijf van InnovationQuarter. Dit is al jaren onderwerp van gesprek met de financiers. Zeker gezien de huidige forse loon- en prijsstijging loopt dit tekort in 2023 en de daarop volgende jaren verder op.
Teneinde voor 2023 toch tot een sluitende begroting te komen zijn er afspraken gemaakt met financiers over indexatie en het borgen van kostendekkende aanvullende activiteiten. Daarnaast zijn een aantal maatregelen genomen om kosten nauwkeuriger te alloceren en kosten te besparen.
▶ Om de opbrengsten te verhogen, is afgesproken met de financiers om de exploitatiebijdragen door alle financiers voor 2023 te indexeren. Er zijn geen vaste afspraken over jaarlijkse indexatie, voor 2023 zijn individuele afspraken per financier gemaakt. Hierbij wordt uitgegaan van een indexatie van gemiddeld 3 %.
▶ Alle aanvullende activiteiten zijn minimaal kostendekkend. Voor de meerjarige aanvullende opdrachten wordt doorgaans een vaste fee afgesproken. Hierin is soms onvoldoende rekening gehouden met de loonen prijsstijgingen en is geen marge ingebouwd voor opvang verzuim en overige onvoorziene kosten. In de praktijk betekent dit dat de 'verliezen’ op de opdrachten moeten worden opgevangen vanuit de basisfinanciering. Voor de aanvullende activiteiten waarin voor 2023 een onderdekking wordt voorzien, zijn en worden op opdrachtniveau met de betreffende
opdrachtgevers nieuwe afspraken voor compensatie van het tekort gemaakt. Naar de toekomst toe is het voorstel dat bij nieuwe aanvullende opdrachten een marge wordt ingebouwd voor risico en onvoorziene kosten.
Om de kosten voor het Ontwikkelingsbedrijf te verlagen, zijn de volgende maatregelen genomen:
▶ nauwkeurigere toerekening van kosten aan het Participatiebedrijf en de Investeringsfondsen, oftewel een zuiverdere doorbelasting van kosten aan die onderdelen waarvoor de kosten worden gemaakt;
▶ bezuiniging op de primaire activiteiten van de business units Internationaliseren en Innoveren, in eerste instantie op out-ofpocket-kosten;
▶ en bezuiniging op diverse algemene kosten, waaronder (jaar)events en teamactiviteiten.
We verwachten dat deze maatregelen in 2023 het behalen van de KPI’s nog niet in gevaar zullen brengen, wel zal dit wellicht een grotere uitdaging worden.
Mochten deze afspraken en maatregelen toch niet helemaal geëffectueerd kunnen worden of anders uitvallen, dan zal dit opgevangen worden binnen de begroting, primair door aanvullende bezuinigingen op out-of-pocketkosten en zo nodig door het later/op beperktere schaal invullen van vacatures, in eerste instantie binnen de business units Innoveren en Internationaliseren. De financiers hebben aangegeven de bestemmingsreserve11 hiertoe in principe niet te willen aanwenden.
Met deze sluitende begroting voor 2023 is de uitdaging voor de middellange en lange termijn financieringsproblematiek echter nog niet opgelost. In het meerjarenplan en de daarmee samenhangende meerjarenfinanciering zullen aanvullende afspraken moeten worden gemaakt, o.a. over hoe om te gaan met indexatie van de exploitatiebijdrage in verhouding tot de loon- en prijsinflatie, de verhouding tussen het aandeel basisfinanciering en aanvullende activiteiten, de focus en keuzes die gemaakt moeten worden over de inzet van de schaarsere middelen en de benodigde investering in professionalisering van de organisatie.
Voor het Participatiebedrijf wordt geen omzet uit hoofde van mogelijke exits begroot, omdat deze nog te onzeker zijn, maar alleen opbrengsten uit hoofde van rente en dividend.
11 De bestemmingsreserve bedraagt per ultimo 2021
€ 864k. Het Rijk heeft in 2022 besloten dat onderbesteding van de EZK-subsidie nier meer mag worden aangewend in een volgend boekjaar.
De activiteiten van InnovationQuarter worden qua financiering, en daarmee ook de begroting, als volgt onderverdeeld:
▶ Ontwikkelingsbedrijf, de kosten worden gefinancierd door de exploitatiebijdragen van onze publieke financiers.
▶ Participatiebedrijf (IQCapital) wordt gefinancierd door het beschikbaar gestelde aandeelhouderskapitaal en (toekomstige) rendement op de investeringsportefeuille.
▶ Uitvoering fondsbeheer en aanvullende ontwikkelingsactiviteiten, namens of ten behoeve van onze publieke financiers. Deze activiteiten worden additioneel gefinancierd en zijn minimaal kostendekkend.
InnovationQuarter heeft een gecentraliseerde corporate governance structuur (RvC, directie), staffuncties (Strategie & Communicatie en Finance & Operations), faciliteiten en één loonlijst. De hieraan gerelateerde kosten worden gealloceerd over de verschillende activiteiten: Ontwikkelings-, Participatiebedrijf en aanvullende (fondsbeheer- en ontwikkelings-) activiteiten.
De personeelskosten maken een belangrijk onderdeel uit (circa 70%) van de totale kosten van alle activiteiten van InnovationQuarter.
In de begroting 2023 wordt uitgegaan van een bezetting van 104,4 fte12 (Begroting 2022: 100,8 fte, Realisatie 2022 89,6 fte). De personeelskosten worden gealloceerd aan verschillende activiteiten: Ontwikkelings-, Participatie- en aanvullende (fondsbeheer- en ontwikkelings-) activiteiten. Als gevolg van een uitbreiding in fte, de substantiële loonindexatie, een verhoging van overige werkgeverslasten en extra inhuur in verband met opvang vacatures, verzuim en de
benodigde professionaliseringsslag zijn de totale personeelskosten fors hoger dan in 2022. Hierbij is al ingecalculeerd dat vacatures niet altijd direct worden ingevuld.
InnovationQuarter heeft naast één loonlijst ook centraal de staffuncties en faciliteiten ondergebracht. Ook hier geldt dat de hieraan gerelateerde algemene kosten worden gealloceerd aan de verschillende activiteiten. In de begroting 2023 is rekening gehouden met de hoge inflatie van circa 10%.
Daarnaast hebben alle verschillende onderdelen van InnovationQuarter een budget voor de Bedrijfskosten; dit zijn vaak taakstellende bedragen voor de out-of-pocket kosten gerelateerd aan de verschillende activiteiten.
De Ontwikkelings- en Participatieactiviteiten zijn BTW-vrijgestelde activiteiten, met als gevolg dat de betaalde BTW niet aftrekbaar is. De gerapporteerde bedragen zijn dan ook inclusief BTW en de betaalde BTW is een kostenpost voor InnovationQuarter. Het fondsbeheer en de aanvullende activiteiten zijn deels vrijgesteld van BTW, en deels diensten verricht als ondernemer. De gerapporteerde bedragen zijn respectievelijk inclusief BTW of exclusief BTW, afhankelijk van de aard van de activiteiten en diensten.
Sinds 1 januari 2016 is InnovationQuarter vennootschapsbelastingplichtig. In de gerapporteerde bedragen is geen rekening gehouden met een vennootschapsbelastinglast gezien het begrote negatieve resultaat en de nog te verrekenen fiscale verliezen uit het verleden. In de volgende paragrafen volgt een toelichting op de begroting van respectievelijk het Ontwikkelingsbedrijf, Participatiebedrijf (IQCapital) en aanvullende (fondsbeheer en ontwikkelings-) activiteiten. Per activiteit wordt
een overzicht gegeven van de opbrengsten, de personeelskosten, algemene kosten en bedrijfskosten.
De kosten van het Ontwikkelingsbedrijf dienen in principe te worden gedekt door de exploitatie¬bijdragen van onze publieke financiers. De exploitatiebijdragen worden echter niet structureel geïndexeerd, terwijl de kosten door loon- en prijsindexatie jaarlijks stijgen (momenteel rond 7-10 %). Hierdoor ontstaat er jaar op jaar een steeds groter tekort, een situatie die op de lange termijn niet houdbaar is. Het gesprek hierover met onze financiers wordt al geruime tijd intensief gevoerd. Voor 2022 hebben we van een aantal financiers een toezegging voor indexatie gekregen en ook voor 2023 kunnen we bij een aantal financiers op een indexatie rekenen. Voor de partijen waarvoor de hoogte hiervan nog niet bekend is, hebben we vooralsnog gerekend met een indexatie voor 2023 van 3%. In de begroting van
2022 was de bijdrage voor het Zuid-Hollands Investeringsplatform (ZIP, ad € 0,4 miljoen) nog opgenomen onder de aanvullende activiteiten. Vanaf 2022 is deze opgenomen als vast onderdeel van de exploitatiebijdrage (voor PZH, MRDH en gemeente Rotterdam), waarbij gemeente Rotterdam vanaf 2023 deze bijdrage vanuit de beheer-fee van ETF-R laat vergoeden. Daarnaast is de EBZ-bijdrage uit de exploitatiebijdrage van EZK en PZH gehaald en wordt deze voortaan apart weergegeven, en is de bijdrage van EZK vanaf 2022 verhoogd als gevolg van een structurele bijdrage voor het groeifonds (+ € 0,13 miljoen). Gemeente Zoetermeer heeft haar subsidierelatie met InnovationQuarter vanaf 2023 beëindigd. Per saldo neemt de exploitatiebijdrage ten opzichte van de actuals 2022, in 2023 dan ook nauwelijks toe.
De exploitatiebijdragen voor 2023 zien er daarmee als volgt uit.
Door de groei van de organisatie hebben we tot nu toe de kostenstijging kunnen absorberen door het efficiënter inzetten van onze resources en door lagere uitgaven o.a. als gevolg van coronamaatregelen en een personele onderbezetting. Met de huidige loon- en prijsindexatie is het haast niet meer mogelijk om een sluitende begroting te presenteren, zonder dat de exploitatie¬bijdragen toenemen, kosten anders gealloceerd worden en/of afgeschaald wordt op onze dienstverlening.
De volgende maatregelen zijn dan ook genomen om voor 2023 toch tot een sluitende begroting van het Ontwikkelingsbedrijf te komen:
▶ Nauwkeurigere toerekening overhead en business development kosten aan Investeren
• Out-of-pocket kosten
• Overheadkosten; zoals capaciteit fondscontrollers, communicatie/ persvoorlichting, overige staf
• Business development capaciteit voor het opwerken van business cases voor Investeren
▶ Afschalen op Out of Pocket kosten primaire activiteiten (Internationaliseren en Innoveren)
• Internationaliseren: het afschalen van out of pocket kosten, o.a. reduceren bezoek aan beurzen, online marketing en bijdrage aan het LSH team
• Innoveren: verlagen van het onderzoeksbudget en meer gebruik maken van de expertise van partners
▶ Bezuinigen op algemene kosten
• Out-of-pocket-kosten voor o.a. jaarevent en teamevents
Het Participatiebedrijf wordt gefinancierd door
het aandelenkapitaal van onze aandeel-houders
(stand per 30 september 2022: € 125,84 miljoen), (toekomstig) rendement investeringsportefeuille en de Europees Fonds voor Regionale
Ontwikkeling (EFRO)/ Kansen voor Westmiddelen ad € 17,3 miljoen13
13 Met Kansen voor West zijn we bezig om het project IQe (EFRO II) af te ronden. Evt. afrekening in 2023 is mogelijk en zal een significant positief effect hebben op het boekhoudkundig resultaat van IQCapital. In de begroting is hier nog geen rekening mee gehouden in het licht van het voorzichtigheidsbeginsel.
Het aandelenkapitaal inclusief de recente fondsuitbreiding is als volgt verdeeld:
In lijn met de ROM’s-systematiek begroten we geen transactieresultaat en geen voorzieningen en (her)waarderingen.
Tweemaal per jaar wordt de investeringsportefeuille integraal gewaardeerd om vast te stellen of een voorziening moet worden gevormd. Dit wordt gedaan op basis van concrete aanwijzingen en de inschatting van de (toekomstige) situatie. Bij surseance en faillissement wordt de investering direct afgeboekt, zover er geen zekerheden zijn verkregen. Boekjaar 2023 wordt het 9e jaar van het bestaan van InnovationQuarter. De gemiddelde looptijd van de huidige portefeuille is circa vijf jaar, de verwachte looptijd van een individuele investering wordt gemiddeld op acht jaar geschat. Desondanks hebben er in het afgelopen jaar al een aantal grote exit-trajecten met mooie resultaten plaats gevonden. Wij verwachten, naarmate de portefeuille dichter bij die acht jaar komt, dat in het jaar 2023 ook een aantal transactieresultaten zullen plaatsvinden. Zodra transactieresultaten gerealiseerd worden, informeren we onze
stakeholders via de periodieke rapportages.
Afgelopen jaar hebben wij gebruik gemaakt van de faciliteit ‘schatkistbankieren’, waardoor wij over een groot deel van het fondsvermogen geen negatieve bankrente hebben hoeven te betalen. Nu de rente weer aan het stijgen is, verwachten wij dat de spaarrentes die de banken aanbieden ook zullen stijgen. Daardoor loont het weer om de gelden bij de banken te plaatsen. Of het verder in gebruik nemen van schatkist bankieren daarna nog verstandig is, zal nog afgestemd worden met de andere regionale ontwikkelingsmaatschappijen.
De personeelskosten en bedrijfskosten nemen toe als gevolg van de hoge inflatie die momenteel heerst en inhuur van externen vanwege vacatures. Een lagere bezetting zal de effecten van de inflatie op de personeelskosten nog enigszins indammen. Er is voor 2023 ook gekeken naar een nauwkeurigere toerekening van kosten naar het Participatiebedrijf.
Aanvullende (fondsbeheer- en ontwikkelings-) activiteiten die additioneel en extern gefinancierd worden, worden in principe (minimaal) kostendekkend uitgevoerd door InnovationQuarter. Een eventueel negatief resultaat op de Aanvullende activiteiten komt ten laste van het Ontwikkelbedrijf. Door aanvullende afspraken over een aantal opdrachten waarvoor aanvankelijk een onder dekking was voorzien, verwachten we over 2023 een 0 resultaat te kunnen realiseren.
De afspraak met onze financiers is dat de middelen voor aanvullende opdrachten die een semipermanent karakter hebben, worden toegevoegd aan de reguliere exploitatiebijdrage, zoals inmiddels vanaf 2022 is ingeregeld voor ZIP. De substantiële verhoging in opbrengsten en kosten wordt veroorzaakt door een aantal grotere projecten, zoals bijvoorbeeld EDIH. Daarnaast is de bijdrage vanuit ETF-R verhoogd ter dekking van de kosten voor ZIP (Rotterdam).
In de begroting wordt uitgegaan van de volgende opbrengsten aanvullende activiteiten:
Komende periode moeten we tot een besluit komen over de meerjarenfinanciering met onze financiers, waarbij we gezamenlijk tot goede uitkomsten moeten komen voor ons en onze regio, met de volgende uitgangspunten:
▶ InnovationQuarter is een regionale ontwikkelingsmaatschappij die vraagt om een gedeelde verantwoordelijkheid van publieke partners (overheden en kennisinstellingen) die de individuele belangen overstijgt.
▶ De financiering van de ontwikkelingsactiviteiten van InnovationQuarter vindt plaats in de vorm van exploitatiebijdragen (en van IQCapital in de vorm van aandelenkapitaal), waarbij geen individuele resultaatafspraken worden gemaakt. Uitvoering van de aanvullende activiteiten dient minimaal kostendekkend te zijn voor InnovationQuarter en semi¬permanente activiteiten worden onderdeel van de exploitatiebijdragen.
▶ De financiering dient in principe meerjarig te zijn. Dit biedt helderheid en structuur en maakt InnovationQuarter minder kwetsbaar voor tussentijdse en/of onverwachte budgettaire schommelingen.
▶ De financiering wordt in jaarlijkse tranches verstrekt op aanvraag, o.b.v. het jaarplan waarin de te realiseren doelen staan beschreven. Het jaarplan wordt met de collectieve financiers afgestemd.
▶ Er is sprake van één verantwoordingssystematiek. De begroting is in lijn met de omvang en uitdagingen van de economie van de regio (en dus in verhouding tot andere ROM’s).
COLOFON
Jaarplan InnovationQuarter 2023
Ontwerp
Walvis & Mosmans