IZ april 2011 by Installateurszaken

11 15:44

9e jaargang nummer 4 april 2011

Special: Warmtepompen > Verduurzamen is volhouden > Pilotproject in Stiens > Warmtepomp versus gasketel > Subsidiebeleid onduidelijk

IZ0411_cover_omslag-4.indd 3

12-4-2011 10:20:25

TM0411_03.indd 3

12-4-2011 13:16:36

www.vaillant.nl

Vaillant hrSOLIDEplus

n Vaillant geeft een gul rondje extra warmwatercomfort weg. Bij de hrSOLIDEplus ontvangt u 1 CW gratis bovenop de CW klasse CW3 en CW4. Of te wel een CW4 voor de prijs van een CW3 en een CW5 voor de prijs van een CW4. Gul is Vaillant ook met kwaliteit en duurzaamheid. Verras uw klanten nu met dit extra warmwatercomfort. U kunt zoveel ketels bestellen of op voorraad nemen als u wilt. Ga als een haas naar de groothandel en profiteer van de HAPPY HOURS van Vaillant.

Kijk voor meer HAPPY HOURS informatie en actievoorwaarden op www.vaillant.nl/happyhours

TM0411_04.indd 4

12-4-2011 13:17:46

IZ TECHNIEK Op de website www.liveheatpump.nl worden in de Benelux vijf General lucht/water warmtepompen

Toewerken naar een duurzame omgeving

continu gemeten en vergeleken met een HR-

Gezamenlijk verantwoordelijk

gasketel. Kijk, vergelijk en u ziet dat de General warmtepompen energiezuiniger zijn en een lagere

“Een tevreden klant is je beste ambassadeur”

CO2-uitstoot hebben dan een HR-gasketel. Ook be-

Testcase warmtepomp

wijst General dat bij koude winterse temperaturen de warmtepompen altijd een aangenaam binnenkli-

De lange weg naar een warmtepompsysteem

maat realiseren en voldoende sanitair warm water

Verduurzamen is volhouden

leveren. Op www.liveheatpump.nl kunt u zelf de resultaten zien en volgen.

Hoge COP zegt niet alles

Seizoensrendement belangrijker

Warmtepomp versus gasketel

Slag op zes fronten

Aircosysteem vernieuwd

Voor grote gebouwen

Installeren uit de losse pols

Klant aan het woord [2]

En verder 7 9 11 48 57

Van de redactie In de pijplijn, incl. Agenda en IZAP Column Publivent Af fabriek Column Mañana, mañana 9e jaargang nummer 4 april 2011

Special: Warmtepompen > Verduurzamen is volhouden > Pilotproject in Stiens > Warmtepomp versus gasketel > Subsidiebeleid onduidelijk

COLOFON InstallateursZaken (ISSN:1872_6607) Maandelijks verschijnend praktijkblad voor de W-installateur met oog voor techniek én (commerciële) bedrijfsvoering Oplage: 8.000 exemplaren Aandachtsgebieden: gas, water, verwarming, luchtbehandeling, koeling, sanitair, dakbedekking, energie en milieu Een uitgave van: Merlijn Plus BV, Postbus 275, 2740 AG Waddinxveen T: (0182) 63 17 17, F: (0182) 61 78 15 E: info@merlijnplus.nl I: www.merlijnplus.nl Redactie: Frank Stouthart (hoofdredacteur), Ruthger te Marvelde, Wietse Buma E: redactie@merlijnplus.nl Vaste medewerking: Ton Meijer (cartoon), Publivent, Elly Verburg (OTIB), Ronald Wennekes (mañana, mañana), Uneto-VNI, Kiwa Advertentie-exploitatie: Ruud Struijk T: 0182 63 17 17 E: r.struijk@merlijnplus.nl Uitgever: Frank Stouthart Secretariaat: info@merlijnplus.nl Abonnementen: Benelux € 19,50. Buitenland € 58,50. Losse nummers € 5,-. Prijzen per jaar en incl. BTW. Abonnementen lopen automatisch door tenzij 2 maanden voor het einde van de abonnementsperiode schriftelijk bij de uitgever wordt opgezegd E: abonnementen@merlijnplus.nl Vormgeving: Yolanda van der Neut Basis vormgeving: DUO-ontwerp, Utrecht Druk: Ten Brink, Meppel © Merlijn Plus BV, 2011 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/ of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Publicaties geschieden uitsluitend onder verantwoording van de auteurs. Alle daarin vervatte informatie is zorgvuldig gecontroleerd. De auteurs en uitgever aanvaarden echter geen verantwoordelijkheid voor de gevolgen van eventuele onjuistheden.

IZ SANITAIR Druppels

IZ ZAKELIJK Warmtepomp heeft steun nodig

Geld voor duurzame warmte

Topper of Meccanodoos-monteur?

De branche in 2025 [2]

Onwetendheid over energielabel zorgt voor verwarring Naleving met sancties afdwingen

En verder 35 37 44 47

Column Kiwa Column Uneto-VNI Zakennieuws Column OTIB

april 2011

IZ0411_inhoud.indd 5

12-4-2011 10:36:59

SCHILT LEVERT ALLEEN WERELDMERKEN

Veilig!

Schilt levert al meer dan 25 jaar luchttechnische producten van TROX direct uit voorraad. Deze componenten behoren kwalitatief tot de absolute top van de markt en passen in elke hoogwaardige luchttechnische installatie. Brandveiligheid is daarbij van essentieel belang. Het Schilt omvangrijke voorraadprogramma van TROX brandkleppen start met inbouwhoogtes van 100 mm. Uniek in de markt is de Schiltretourgarantie voor TROX standaard componenten. Vraag naar de voorwaarden, advies of technische documentatie. Brandveiligheid van TROX® • Getest volgens NEN 6077 • in ronde of rechthoekige uitvoering • leverbaar in verzinkt staal, gecoat of RVS • optioneel motorisch bediend

Energieweg 29 | Postbus 3 | 4230 BA Meerkerk Telefoon (0183) 35 25 44 | info@schilt-meerkerk.nl | www.schilt-meerkerk.nl

Een beter klimaat met Schilt

TM0411_06.indd 6

12-4-2011 13:26:03

van de redactie

Gluren Altijd al eens willen gluren bij ‘de buren’? Dat kan nu. En ook nog eens met volle instemming van de bewoners. Sterker, die zijn al net zo nieuwsgierig als u! Waar gaat het om? Een leverancier van warmtepompen beweert dat zijn toestellen in energetisch opzicht gehakt maken van iedere HR cv-ketel. En dat ze behalve voor veel wooncomfort, ook zorgen voor een probleemloze bereiding van warm tapwater. ’s Zomers én ‘s winters. Om die claim te onderbouwen heeft hij in vijf woningen een warmtepomsysteem en in één woning een cv-ketel laten installeren. De prestaties van de toestellen zijn door iedereen ‘real life’ online te volgen. Meetapparatuur op de zes locaties legt elk uur alle vitale gegevens vast en zendt die door naar een centrale server. De database groeit per uur, en daarmee dus ook de mogelijkheid om je een genuanceerd beeld te vormen van de werkelijke prestaties van de installaties.

En het aardige is dat iedereen naar hartelust kan stoeien op de site. Je kunt als het ware in de krochten van de systemen kruipen om te zien wat ze doen onder wisselende omstandigheden. Enfin, probeert u het zelf maar. In Friesland klopte een leverancier van hybride verwarmingsinstallaties aan bij het management van een heel groot servicebedrijf. “We hebben een alternatief voor de cv-ketel”, zei hij. Een jaar lang werd het toestel aan de tand gevoeld in een woning in Stiens. De test gaf niet alleen inzicht in het functioneren van de installatie, maar maakte ook nog eens

duidelijk dat bewoners goed moeten worden voorgelicht. Een lage-temperatuursysteem vraagt nu eenmaal een andere benadering dan een traditionele installatie. Als vakman zult u naast techni-

UIT ONZE KOPER/BRONS CATALOGUS www.gizom.nl

sche kennis dus ook een flinke portie ‘communicatie’ in de toolbox moeten hebben. En geduld. Want het omgaan met ‘andere warmte’ vraagt dikwijls een langere periode van gewenning •

Als u vandaag voor 16.00 uur belt, hebt u hem morgen in huis: onze uitgebreide catalogus. Een overzichtelijk boekwerk van 36 pagina's waarin u een compleet leveringsprogramma van koperen en bronzen produkten en halffabrikaten aantreft. Vooral ook in grote maten! Wij kunnen meestal uit voorraad leveren.

Aan de leiding in aluminium, koper en brons. Tel. (0598) 61 57 38. Fax (0598) 61 23 52.

april 2011

IZ0411_vanderedactie_gizom.indd 7

14-4-2011 12:35:01

Waterstage High Temperature

De warmtepomp die water opwarmt tot 60° terwijl het buiten stevig vriest.

.nl

Met de Waterstage HT biedt General een warmtepomp die moeiteloos water tot 60°C verwarmt, zelfs als het buiten -20°C vriest. De Waterstage presteert dit zonder steunverwarming, zonder extra wisselaar en zonder 2e compressor en is daarmee uniek in de markt. Hij haalt maar liefst een rendement tussen 4,3 en 4,46 COP. Volg de prestaties van onze warmtepompen op www.liveheatpump.nl. Max. verwarmingscapaciteit 10,0 kW bij -15°C Max. verwarmingscapaciteit 8,75 kW bij -20°C Ook heet water bij buitentemperaturen tot +35°C 3 types: 11,2 /14 /16 kW Liquid Injection Technology 3 fase buitendeel (Low noise) functie Siemens CV regeling

4,4

COP

General biedt 51 toestellen met het A-label. De COP-waarden van de Waterstage liggen tussen 4,3 en 4,46. General biedt 5 jaar fabrieksgarantie. Meer dan 400 installateurs in de Benelux. General heeft partners in meer dan 220 landen.

TM0411_08.indd 8 Adv_EPG.indd 1

12-4-2011 13:30:11 4/03/11 10:04

Flits !

in de pijplijn

AGENDA 7-15 mei ‘Solar Days’ Bezoeken voorbeeldprojecten zonne-energie www.solardays.nl 13 mei Congres Duurzaam Samenwerken Apeldoorn www.duurzaamsamenwerken.nl 26 mei Congres Nederlands Platform Warmtepompen Musis Sacrum, Arnhem www.platformwarmtepompen.nl 28 mei Dag van de Bouw 2011 Vrije toegang bouwprojecten in heel Nederland www.dagvandebouw.nl 14 juni Cursus Reiniging en desinfectie van leidingwaterinstallaties Utrecht www.cursusloket.nl

Webshop vernieuwd

Warmteservice, expert op het gebied van verwarming, sanitair, dakbedekking en installatiemateriaal, heeft haar bestaande online shop vernieuwd. De nieuwe website (warmteservice.nl) biedt bedrijven de mogelijkheid om online direct bij Warmteservice te bestellen, dan wel producten in een van de 49 Warmteservice winkels klaar te laten zetten. Door migratie van de webshop naar een toonaangevend platform kan het assortiment nu uitgebreid worden van 20.000 artikelen naar 60.000 producten, een mogelijkheid die het oude platform niet bood •

www.installatienet.nl

lees meer op

Eerst even IZappen... PRAKTIJK “Een tevreden klant is je beste ambassadeur” Een jaar lang testte Energiewacht Gaswacht Groep een lucht/water warmtepomp in een woning van WoonFriesland in Stiens. De pilot gaf niet alleen inzicht in het functioneren van het toestel, maar maakte ook nog eens duidelijk dat een goede communicatie met de klant voorwaarde is voor succes. P 22 PRAKTIJK De lange weg naar een warmtepompsysteem Marc Emmen werkt bij een leverancier van warmtepompen. Hij koopt een nieuwbouwwoning en wil daar een warmtepompinstallatie in plaatsen, met vloerverwarming. Het bestek voorziet in een cvsysteem met radiatoren. Als Emmen het anders wil, moet hij het zelf maar uitzoeken. Dat doet hij dan ook. De technisch adviseur schiet zijn overall aan en gaat aan het werk. Twee stookseizoenen later blikt hij tevreden terug op het resultaat. P 24 SUBSIDIES Warmtepomp heeft steun nodig Subsidies voor duur-

zame warmteopwekkers zijn broodnodig. Dat vinden niet alleen consumenten, maar ook installateurs, betrokken fabrikanten én de overheid. Die stelde in 2008 tientallen miljoenen euro’s beschikbaar. Tot en met december 2011 kunnen subsidieaanvragen worden ingediend. Hoewel er nog geld in de pot zit, mag de uitvoerder van de subsidieregeling, Agentschap NL, nu niks uitkeren. Den Haag heeft nog geen groen licht gegeven voor 2011. Een penibele situatie, waar geen enkele partij van lijkt te profiteren. P 38 REGELGEVING Onwetendheid over energielabel zorgt voor verwarring Minister Donner heeft aangekondigd sancties te willen invoeren als bij een woningtransactie geen energielabel beschikbaar is. Diverse partijen hebben in de pers laten weten hier tegen te zijn. Het hebben van een energielabel is echter wettelijk verplicht, conform afspraken binnen Europese Unie. Omdat Nederland achterblijft met het verstrekken van energielabels ten opzichte van andere landen, heeft de EU ons gemaand om zonodig met sancties naleving af te dwingen. Criticasters van het energielabel lijken hiervan niet op de hoogte te zijn. P 42 xxxx 2009

IZ0411_idp_izap_agenda.indd 9

12-4-2011 10:39:41

VERWARM GEBOUWEN MET KOUDE LUCHT.

Geloof het of niet: zelfs bij temperaturen ver onder nul haalt een NIBE SPLIT lucht/water warmtepomp nog voldoende energie uit de buitenlucht om gebouwen comfortabel te verwarmen en van warmtapwater te voorzien. ’s Zomers kan diezelfde energie bovendien worden gebruikt om gebouwen op een kostenefficiënte manier te voorzien van koeling. Kortom: een perfect 3-in-1 systeem! De NIBE SPLIT is eenvoudig te installeren en biedt met name bij bestaande bouw het grote voordeel dat voor de installatie geen ingrijpende aanpassingen, zoals bronboringen, vereist zijn. Een warmtepomp is bovendien veel milieuvriendelijker dan een verwarmingssysteem op basis van fossiele brandstoffen. Hoe weten we dit? Omdat onze Zweedse moedermaatschappij warmtepomptechnologie al meer dan 30 jaar toepast!

NIBE™ SPLIT | LUCHT/WATER WARMTEPOMP – Compleet systeem voor verwarming, koeling en warmtapwater

– Laagste geluidsbelasting in zijn soort

- Capaciteit verwarmen: 3,5 tot 12 kW

– Flexibel te installeren in combinatie met onder meer convectoren en vloerverwarming

- Capaciteit koelen: 3,1 tot 12 kW

– Goed bereikbare componenten

– Voorzien van 270 liter buffervat met warmtapwaterspiraal – Geschikt voor monovalente én bivalente systemen – Koppelbaar aan externe bronnen, zoals een zonlichtsysteem en een (bestaande) cv-ketel

– Inzetbaar bij buitentemperatuur tot -20 C° – Voorzien van complete warmtepompregeling

Kijk voor meer informatie op www.nibenl.nl NIBE Energietechniek B.V. Steenpad 11 4797 SG Willemstad (NB) Postbus 2 4797 ZG Willemstad (NB) Telefoon: +31(0)168 477 722 Fax: +31(0)168 476 998 E-mail: info@nibenl.nl Internet: www.nibenl.nl

TM0411_10.indd 10

14-4-2011 8:43:23

COLUMN

De nieuwe Eco air van Biddle in combinatie met een warmtepomp en afzuigventilator zorgt voor een gezond en betaalbaar schoolklimaat.

Déjà vu

NIEUW ventilatiesysteem voor leslokalen Ventilatorconvector, model Eco air erdringing en

entilatie

CO2 gegarandeerd onder norm (< 1000 ppm) Ventilatie van 750 m3 per uur bij 35 dB(A)

Valt voor 100% binnen de subsidieregeling!

Biddle bv, Postbus 15, 9288 ZG Kootstertille Tel. 0512 33 55 55, info@biddle.nl www.biddle.nl

5! 0 , 0 e i t c u d e r C EP ent! ectaculair rendem WTW Douchegoot

met sp

Onlangs kwam ik de rapportage tegen van een onderzoek uit 2002 naar de prestaties van ventilatiesystemen in circa 1000 woningen in Nederland. Dit onderzoek is destijds uitgevoerd door TNO, tezamen met Cauberg-Huygen. Ik citeer even een tweetal zinsneden uit de conclusies: ‘Een verbetering van de bewaking van de kwaliteit van ventilatiesystemen is zeer gewenst. De controle op kwaliteit via de regelgeving (Bouwbesluit en gemeenten) verdient te worden opgevolgd door kwaliteitssystemen van bijvoorbeeld de installatiebranche. Behalve periodiek onderhoud is ook verbetering van de uitvoeringskwaliteit gewenst.’ En: ‘Voorlichting over het gebruik van de ventilatievoorziening en de woning zijn onontbeerlijk om verbetering van de bestaande situatie zowel energetisch als gezondheidstechnisch te bewerkstelligen. De overheid zou zich tezamen met de woningcorporaties nog eens zeer goed op dit punt moeten beraden.’ Inmiddels zijn we bijna 10 jaar verder en het lijkt wel of de tijd heeft stilgestaan, de datum 2011 zou zeker niet hebben misstaan op de rapportage. Een aantal van u zal tegenwerpen dat het allemaal niet zo’n vaart loopt en dat we inmiddels wel een Ventilatie Prestatiekeuring hebben. Voor wat dat laatste betreft verwijs ik dan graag naar de eerste bevindingen van deze keuring: bedroevend. Als ik dan even mijn gedachten laat gaan, vraag ik me af of ik over 10 jaar weer deze rapportage uit de kast kan halen en tot mijn schrik moet constateren dat de conclusies ook nog hoogst actueel zijn. Enerzijds hoop ik van niet. Voor de ventilatiesector is dit nu al een schandvlek die toch zo snel mogelijk weggepoetst moet worden. Anderzijds: dan hoef ik op dat moment geen nieuwe column te bedenken, maar kan ik deze weer gebruiken. Ook wel eens makkelijk… A. van der Aa

* kan variëren afhankelijk van toepassing.

Cauberg-Huygen Raadgevende Ingenieurs BV

Een warme douche van ACO! ACO introduceert vol trots de ACO ShowerDrain WTW Douchegoot. Deze revolutionaire douchegoot met WarmteTerugWinning, geeft een EPC verlaging van maar liefst 0,05*! Door de eenvoudige installatie is de ShowerDrain WTW uitstekend toepasbaar in nieuwbouwwoningen, appartement complexen en bij badkamerrenovaties.

Wij zorgen voor de afwatering…

april 2011

y_IZ0411_idp_publivent.indd 11

12-4-2011 10:45:02

in de pijplijn

Flits !

lees meer op

www.installatienet.nl

Congres over thermisch actieve gebouwen De kennisinstituten ISSO en CUR Bouw&Infra, het platform Duurzaam Gebouwd en de brancheorganisaties in het BetonPlatform, hebben de handen ineen geslagen voor de ontsluiting van kennis over thermisch actieve gebouwen. Als kick-off is gekozen voor de organisatie van een inspirerend en informatief congres. Het congres zal plaatsvinden op woensdag 22 juni 2011. Thermisch actief bouwen is gebaseerd op het thermisch activeren van de gebouwmassa, met name van de betonconstructies en heeft grote potentie voor het realiseren van comfortabele, energieneutrale gebouwen. Een succesvolle toepassing vergt concepten op gebouwniveau, met een integrale benadering van architectuur, constructie, installatie en uitvoering. Om die aanpak probleemloos te laten functioneren is er behoefte aan nieuwe kennis op elk van deze terreinen. Het congres zal stimuleren tot de nieuwe wijze van werken en voorzien in de kennisbehoefte. Thermisch actieve bouwelementen worden bij voorkeur gecombineerd met duurzame energiebronnen, zoals warmte-koude-opslag in de bodem. Deze combinatie levert een robuust systeem, dat

opgewassen is tegen externe wijzigingen zoals temperatuurstijging. Over de levensduur van het gebouw leidt de combinatie van thermische massa met duurzame energiebronnen tot een minimale CO2-footprint. Over betonkernactivering is al veel gepubliceerd, over thermisch actieve gebouwen op conceptniveau daarentegen nog nauwelijks. Daar zal het congres wel in gaan voorzien. Als locatie is gekozen voor het nieuwe Congrescentrum 1931 te ’s-Hertogenbosch •

Rem op kantorenbouw

Om leegstand van kantoorruimte tegen te gaan, moet kritisch worden gekeken of kantoorpanden wel of niet gebouwd moeten worden. ‘’Alle partijen zullen terughoudend moeten zijn met nieuwbouw’’, aldus minister Melanie Schultz van Haegen (Milieu). De minister stuurde deze week haar actieprogramma Aanpak Leegstand Kantoren naar de Tweede Kamer. Vorig jaar stond zo’n 14 procent van de kantoorruimte in Nederland leeg. Oorzaken van de leegstand zijn het niet 12

groeien van de beroepsbevolking en nieuwe vormen van werken, zoals telewerken en flexwerken. ‘’Verspilling van ruimte en kapitaal’’, oordeelt Schultz over de leegstand. Daarom is ze gekomen met haar actieprogramma, waarin gemeenten, provincies, banken, beleggers, projectontwikkelaars en het Rijk proberen de groeiende leegstand terug te dringen. Een van de actiepunten is het bestrijden van bestaande leegstand. Dat kan onder meer door de gebouwen voor andere doeleinden te gebruiken. Voor specifieke locaties kan sloop de beste oplossing zijn, oordelen de opstellers van het programma. Schultz wil dat het Rijk belemmeringen in wetten en regels voor sloop en transformatie wegneemt. Daarbij denkt ze aan ruimere mogelijkheden voor overheden om kantooreigenaren toe te staan tijdelijk af te wijken van het bestemmingsplan. ‘’Er komen experimenteergebieden, waar marktpartijen en lokale overheden samen zoeken naar de beste oplossing die past in dat gebied’’, staat in het plan. (Bron: ANP) •

april 2011

y_IZ0411_idplang_li.indd 12

12-4-2011 10:48:32

Word jij ook liever niet teleurgesteld? T: (033) 253 45 54 • I: www.cmk-luchttechniek.nl

Professioneel luchtinstallatiewerk

Renovatie, ventilatieverbetering en nieuwbouw U als opdrachtgever staat centraal. Binnen uw planning en uitgangspunten streven wij naar de optimale samenstelling en montage van de juiste luchtkanalen en appendages voor alle soorten utiliteit en woningbouw. De CMK-monteurs en projectleiders zijn creatief en oplossingsgericht gedurende het ontwerp, de planning én de montage. CMK streeft elke dag naar een duurzame samenwerking waarbij alle betrokkenen tevreden zijn!

Lucht is leven Lucht is werken

r Vraag nauawe onze niejst! prijsli

Nederlands producent luchtbehandelingsproducten • Luchtverwarming • Koeling • Warmteterugwinning • Ventilatie

• Luchtbehandeling • Ventilatoren • Onderdelen

Komt u liever niet voor verrassingen te staan? Aircovent levert een uitgebreid assortiment airconditioning- en koeltechnische installatiematerialen en gereedschappen. Wij leveren alles uit voorraad en garanderen een snelle levering. Met inmiddels meer dan 15 jaar kennis en ervaring ontzorgt Aircovent en levert installatiegemak onder één dak. Wilt u ook liever niet teleurgesteld worden? Bel met de specialist T 010 422 58 88.

Aircovent. Verrassend. Ambachtsweg 18 - 1271 AM Huizen - T 035 524 9000 info@thermoair.com - www.thermoair.com

IZ0411_13.indd 13

www.aircovent.nl

12-4-2011 14:31:10

KETELS COMBI- ORDEEL ! O ACTIEV w er bij u Informe ijzijnde dichtstb ging vesti

EfficiĂŤnt werken en voordelig inkopen: daar ligt uw winst. Met Warmteservice bespaart u tijd en geld! We bieden u een groot assortiment met een gunstige prijsstelling. U vindt bij ons geen zelfbedieningsconcept of vertegenwoordigers, maar vakkundige mensen aan de balie. Warmteservice onderscheidt zich door de persoonlijke benadering en het deskundige advies. Warmteservice heeft 50 vestigingen in Nederland. Ook in uw regio zijn wij goed bereikbaar. Kom gerust langs en bekijk ons ruime assortiment, doordeweeks of op zaterdag. Meer informatie: 0900 - 23 56 897 (0900-belnuWS / â&#x201A;Ź 0,01 p.m.)

Bestel eenvoudig online op warmteservice.nl Advertentie 185x132

IZ0411_14.indd 14

05-11-2010

08:46

Deskundig advies op maat Bij Warmteservice

Pagina 1

14-4-2011 8:44:40

Flits !

in de pijplijn

lees meer op

www.installatienet.nl

Rgd wil klimaatinstallaties beter inregelen “Met het goed inregelen van een klimaatinstallatie is veel geld te besparen”, dat zeggen Bart Kimman en Gerrit Hofman. Zij zorgen ervoor dat de klimaatinstallaties in de panden van de Rijksgebouwendienst de komende jaren worden gecontroleerd, opnieuw ingeregeld en getest. Hiermee bespaart de Rijksgebouwendienst minimaal tien procent energie per pand en levert ze daarmee een belangrijke bijdrage aan de duurzaamheidsambities van het Rijk. “Slecht functionerende klimaatinstallaties gebruiken zo’n vijfentwintig tot dertig procent meer energie”, zegt Bart Kimman, technisch adviseur werkvoorbereiding van de Rijksgebouwendienst. Volgens Gerrit Hofman, technisch directeur van Aero-Dynamiek, komt dat voor ongeveer vijftien procent door het ontwerp van de installaties. “Maar het komt ook door de manier waarop kantoorpanden worden gebruikt, hoe de facilitaire dienst en de servicetechnicus

klachten behandelen en hoe de individuele gebruiker met zijn of haar werkplek omgaat.” Kimman en Hofman zorgen ervoor dat de klimaatinstallaties in de panden van de Rijksgebouwendienst de komende jaren worden gecontroleerd, opnieuw ingeregeld en getest. Door de klimaatinstallaties na dit Functioneel Controleren, Inregelen en Beproeven (FCIB) op afstand te blijven monitoren, worden het energiegebruik en het functioneren van de installaties continu gecontroleerd en geborgd. Met het programma FCIB levert de Rijksgebouwendienst een belangrijke bijdrage aan de rijksbrede doelstellingen op het gebied van duurzaamheid. Het Rijk wil gemiddeld twee procent per jaar aan energie besparen. In 2020 moet er vijfentwintig procent zijn bespaard. Het project FCIB levert per gebouw gemiddeld een energiebesparing op van ongeveer vijftien procent. (Bron: Rgd) •

Staatssecretaris Atsma: “Ventilatiesystemen in woningen moeten beter” Staatssecretaris Atsma (Infrastructuur en Milieu) wil betere ventilatiesystemen in woningen. Hij gaat afspraken maken met de bouwen installatiesector over hoe de kwaliteit van ventilatiesystemen kan worden verhoogd. Er zijn nogal wat tekortkomingen in mechanische ventilatiesystemen van recent gebouwde woningen in Nederland. Dat blijkt uit twee onderzoeken die Atsma onlangs naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Hoe presteren mechanische ventilatiesystemen en is er een verband met bewonersklachten? Daarnaar hebben ingenieursbureau BBA Binnenmilieu en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in 2009 en 2010 onderzoek gedaan in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. BBA onderzocht het functioneren van de mechanische ventilatiesystemen bij recent gebouwde eengezinswoningen en het RIVM onderzocht de relatie met bewonersklachten. De belangrijkste uitkomst is dat er veel tekortkomingen zijn in de mechanische ventilatiesystemen die zijn onderzocht. Zowel balansventilatie- als mechanische afzuigingsystemen bleken niet optimaal te werken. De belangrijkste tekortkomingen waren te weinig luchtverversing, geluidsoverlast, ramen en deuren die niet open kunnen, ontbrekende bypass (tegen oververhitting in de zomer), vervuiling, foutief ontwerp of foutieve installatie, onjuist gebruik, onvoldoende onderhoud en

toevoer van gebruikte lucht. Deze tekortkomingen ontstaan tijdens alle fasen van het bouwproces. Veel tekortkomingen hebben te maken met ontwerpbeslissingen of ontstaan in de uitvoeringsfase tijdens de bouw. Een deel van de tekortkomingen hangt samen met het gebruik en het onderhoud •

april 2011

IZ0411_idplang_re1.indd 15

12-4-2011 10:51:40

in de pijplijn

Flits !

Radiator- en aircovrij schoolgebouw dankzij betonkernactivering Het nieuwe gebouw van ‘Het College’ in Weert is onlangs feestelijk geopend. De school biedt ruimte aan 1.400 leerlingen en verschillende onderwijsvormen. Daarnaast zijn er twee sportfaciliteiten in het gebouw ondergebracht: een multifunctionele sportzaal en de gemeentelijke sporthal die voldoet aan het NOC*NSF-standaard. Het College is één van de LOOT-scholen van Nederland; een school waar leerlingen topsport en studie combineren. De school ligt op een groene locatie net buiten het centrum van Weert. Het gebouw opent zich met verdiepingshoge ramen naar het omringende groen en biedt leerlingen en docenten een stimulerende leeromgeving met veel daglicht. Door de transparante gevel zijn alle lesactiviteiten ook van buiten goed zichtbaar. De transparantie van de gevel wordt afgewisseld met gekleurde gevelpanelen. De gemeenschappelijke aula verbindt de twee vleugels van het gebouw met elkaar. Grote lichtkoepels in het dak zorgen voor voldoende daglicht in de aula. De plattegronden van de school zijn volledig vrij indeelbaar. Door de grote kolomoverspanningen kunnen ook de installaties, bij toekomstige wijzigingen van de indeling, eenvoudig worden aangepast. De onderwijsruimten hebben een netto vrije hoogte van 3,30 m, waardoor de ruimten prettig aanvoelen. De compactheid van het gebouw zorgt voor een gunstige bruto/ netto-verhouding en een hoge

energie-efficiëntie. De gekleurde gevelpanelen, zonwerende beglazing en omlopende aluminium luifels zorgen samen voor voldoende passieve zonwering. Hierdoor kon de gevel voor tweederde transparant blijven. Afhankelijk van de zonbelasting variëren de luifels in diepte. Gecombineerd zorgen deze maatregelen voor een beperkte warmtelast en daarmee ook een beperkte koelbehoefte. Dankzij betonkernactivering die aangesloten is op warmte/koudeopslag in de grond zijn radiatoren en airconditioning overbodig. In radiatoren aircovrije gebouwen zijn er minder luchtverwervelingen en er zitten minder allergenen en stof in de lucht. De verspreiding van warme en koude lucht is zeer homogeen en tochtvrij. Gebruikers hebben minder last van hoofdpijn en ademhalingsklachten. Dit is met name belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen •

Overheid stimuleert gebruik WKO

huizen en een zwembad. Volgens studenten van TU Delft zullen in de toekomst alle grote gebouwen en kassen op aardwarmte draaien •

hierbij echter ook de hand in eigen boezem steken. Dit blijkt uit onderzoek van BouwKennis •

Kennisgebrek

De Nederlandse Vereniging van Makelaars noemt de toename van het aanbod van bedrijfsvastgoed spectaculair. Begin dit jaar viel te kiezen uit 13,5 miljoen vierkante meter. Vergeleken met 2009 nam het aanbod toe met 13 procent. De vraag naar nieuwe bedrijfsruimten is vorig jaar gehalveerd. (Bron: Cobouw) •

Het gebruik van warmte/koudeopslag (WKO) komt niet goed genoeg van de grond. Reden voor minister Schultz van Haegen (infrastructuur en milieu) om de regels aan te passen. De minister hoopt zo het installeren van de systemen makkelijker te maken. Met name het gebruik van de grote, open bodemenergiesystemen wil zij stimuleren. Schultz wil met het Besluit bodemenergiesystemen de vergunningsprocedure voor open 16

systemen verkorten en voor gesloten systemen verscherpen •

TU schakelt over op aardwarmte De campus van de Technische Universiteit in Delft wordt binnen een paar jaar verhit door aardwarmte. Als eerste stap zijn studenten en onderzoekers van de TU onlangs een aardwarmtelaboratorium begonnen. De warmte moet worden opgeboord door een tuinder in de buurt van Delft, die ook al energie levert aan enkele

Partijen uit de bouw vinden eensgezind dat opdrachtgevers niet goed weten welke mogelijkheden er zijn om energie te besparen. Tegelijkertijd bestempelt men de overheid als meest verantwoordelijke partij om kennis over energiezuinige maatregelen over te dragen. Bouwende partijen moeten

Leegstand vastgoed

april 2011

IZ0411_idplang_li2.indd 16

14-4-2011 12:33:08

lees meer op

www.installatienet.nl

Energiebesparing in woningen Klimaatstraatfeesten, energieboxen, modelhuizen: het zijn voorbeelden van projecten in steden die als doel hebben energiebesparing in bestaande woningen te bereiken. Toch zijn deze initiatieven niet voldoende. Onder voorzitterschap van Mirjam de Rijk, wethouder in Utrecht, formuleerde het ‘Nicis Adviescollege Duurzame stedelijke ontwikkeling’ aanbevelingen aan (collega) stadsbestuurders en het Rijk om te komen tot een doorbraak in energiebesparing in bestaande woningen. Het Adviescollege beveelt de steden onder meer aan niet weer wat nieuws te verzinnen, maar aan de slag te gaan met die (elementen van) projecten en initiatieven die werken in andere steden. Het is niet nodig om het wiel opnieuw uit te vinden; er zijn veel goede projecten, met name op het gebied van informatievoorziening en het creëren van bewustwording, stelt het college. Het voorstel is de focus te verleggen naar het bevorderen van actiebereidheid, het mogelijk maken van nieuwe financiële arrangementen en het stimuleren van de ontwikkeling van een totaalaanbod. Er zijn in Europa afspraken gemaakt over het besparen van energie. Voor Nederland betekent dit een reductie van 20 procent in

2020 ten opzichte van 2005. Als steden zich aan die afspraak willen houden, moeten zij het energiegebruik van woningen drastisch terugdringen. Er moeten in Nederland 300- tot 500-duizend woningen per jaar worden aangepast om de doelstelling te behalen; dat is een enorme opgave. Momenteel krijgt energiebesparing weinig prioriteit in het energiebeleid. Dit terwijl het kabinet in het regeerakkoord Vrijheid en Verantwoordelijkheid (2010) aangeeft dat het een ’Green Deal‘ (zie hieronder) met de samenleving beoogt, mede door voortzetting en versterking van de nationale aanpak van energiebesparing. In het regeerakkoord staat echter nog geen uitwerking van deze Green Deal. Het zal nog enige tijd duren voor die concreet invulling krijgt. Dat heeft het Nicis Adviescollege opgevat als kans om met het advies vanuit de steden en Nicis Institute input te leveren voor de nadere uitwerking van de Green Deal, in het bijzonder voor energiebesparing in bestaande woningen •

Minister zoekt ‘groene’ projecten Projecten voor de Green Deal kunnen vanaf nu worden ingediend. Minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie zoekt naar projecten voor energiebesparing of lokale opwekking van duurzame energie die op zichzelf rendabel zijn, maar vanwege allerlei belemmeringen niet tot stand komen. Burgers, bedrijven en organisaties vinden steeds vaker zelf oplossingen om slimmer en duurzamer met energie om te gaan. Bijvoorbeeld door energie te besparen, zelf op te wekken of schoon te gebruiken. Vaak gaat het om

IZ0411_idplang_re2.indd 17

energieprojecten die zichzelf terugverdienen. Toch komen deze projecten niet altijd van de grond. Dat kan te maken hebben met het ontbreken van samenwerkingspartners, onvoldoende menskracht, te weinig informatie, of onduidelijkheid over vergunningen. De overheid wil een Green Deal aangaan met de samenleving, en helpen dit soort knelpunten weg te nemen. Door advies te geven, door partijen met elkaar in contact te brengen, door het wegnemen van belemmeringen in weten regelgeving. Het gaat dus niet om een subsidieregeling. Ook onderzoeks- en marketingprojecten vallen onder de Green Deal. Initiatieven die passen in de Green Deal kunnen worden aangemeld via de website: www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/energie/green-deal •

14-4-2011 12:33:57

PR Advertentie - 210x297mm Intech 3a - outline.ai 2011.03.09 wo 16:56:25

CMY

TM0411_18.indd 18

12-4-2011 13:32:37

Flits !

in de pijplijn

Op naar de 50… Vlissingen is verrijkt met de komst van een Warmteservicevestiging. Jurren Woortmeijer, al vijf jaar werkzaam bij Warmteservice, heeft gekozen voor het ondernemerschap aan de Gildeweg 19 op industriegebied Baskensburg. Met deze opening zijn er nu 49 vestigingen in Nederland. Tevens is de vestiging aan de Clercqstraat verhuisd naar de Parnassusweg 210 in Amsterdam-Zuid. Door de groei in de afgelopen jaren werd het pand te klein en konden zij u niet meer de service bieden die u van hen gewend bent. Ook is Warmteservice gevestigd op de Van Slingelandtstraat (West) en Cruquiuskade (Oost) •

Specialisten in datacenters voor het mkb Unica heeft haar activiteiten uitgebreid met een nieuw specialisme: Unica ICT Rooms. Unica ICT Rooms realiseert centrale (MER) en decentrale (SER) server- en computerruimten en richt zich op bedrijven in de top van het mkb. Unica heeft jarenlange ervaring met het realiseren van grote, commerciële datacenters, zoals bij KPN, Telecity Redbus en Equinix en uitvoerige exper-

tise in het aanleggen van technologisch geavanceerde ICT-infrastructuren, voice & data-oplossingen en fysieke beveiliging. Hiermee heeft Unica ICT Rooms een uitstekend fundament om ook MER en SER computerruimten te ontwerpen, realiseren en beheren. Unica heeft Tijs Hulsbergen aangesteld als manager Unica ICT Rooms •

Serviceteam Kenteq Kenteq, het kennis- en adviescentrum voor technisch vakmanschap, introduceert het Kenteq Serviceteam. Dit team is dé centrale plek in de organisatie voor vragen over technisch vakmanschap en is sinds 1 maart 2011 operationeel. Met de introductie van het Kenteq Serviceteam wil Kenteq haar klanten beter van dienst zijn. Het Kenteq Serviceteam richt zich primair op inkomende klantvragen •

Groen koelsysteem voor DataCenter KPN Getronics gaat het energiegebruik van het DataCenter in Haarlem verlagen door de bouw van een groen koelsysteem. Er komt volgens de IT- dienstverlener een milieuvriendelijke, energiebesparende koeling, waarbij warmtewielen slim gebruik-

Plagiaat-award Tijdens de ‘Ambiente’ beurs voor consumentengoederen, die recentelijk plaatsvond in Frankfurt, is de Joyou Groep Building Materials Co., Ltd. onderscheiden met de ‘Plagiarius’ prijs. Deze zogenaamde ‘negatieve prijs’ is uitgereikt – volgens een verklaring van het Initiatief tegen Ideeëndiefstal – , wegens “bijzonder schaamteloos plagiaat. In het geval van de prijswinnende Chinese kranenfabrikant is het object in kwestie een kopie van de door Hansgrohe ontworpen Focus S wastafelmengkraan •

lees meer op

www.installatienet.nl

Adviesbureau gezond en energiezuinig wonen

‘Uw duurzame woning’ is van start gegaan. Uw duurzame woning is een bedrijf dat zich richt op de particulier die een eigen woning gezond, (extreem) energiezuinig en duurzaam wil (laten) ontwikkelen. Het bedrijf richt zich op de grotere en veelal vrijstaande woning en ondersteunt particuliere opdrachtgevers, aannemers, installateurs en/of architecten bij het ontwerp en de uitvoering van een particuliere woning. ‘Uw duurzame woning’ is een zusterbedrijf van Merosch. Merosch is een adviesbureau op het gebied van het ontwikkelen en ontwerpen van een gezonde en energieneutrale gebouwde omgeving • maken van de buitentemperatuur. Dat moet jaarlijks een energiebesparing van 40 procent opleveren. Het nieuwe koelsysteem wordt in het eerste kwartaal van 2012 in gebruik genomen. De bouw maakt deel uit van de groene strategie die Getronics voor alle datacenters heeft ingevoerd. Eén van de doelstellingen is om de energie-efficiëntie in 2020 verbeterd te hebben met 30 procent, vergeleken met 2005. (Bron: Telecompaper) •

Minister op werkbezoek De minister van buitenlandse zaken, Uri Rosenthal, bracht onlangs een officieel werkbezoek aan Thermaflex in Waalwijk. Reden van het bezoek zijn de succesvolle exportinspanningen van het bedrijf. De producent van innovatieve kunststof leidingsystemen en thermische isolatie nam de laatste jaren actief deel aan diverse handelsmissies naar ZuidAmerika, Oost-Europa en het Midden Oosten, die resulteerden in een opstart van activiteiten in onder andere Panama en China.

De inspanningen van Thermaflex worden door de ambassades en de EVD Internationaal (export voorlichtingsdienst) beoordeeld als een schoolvoorbeeld van het betreden van nieuwe buitenlandse markten •

Vijfhonderdste senior vakman Recentelijk is de vijfhonderdste senior vakman door Divisie Techniek van Randstad Nederland geplaatst bij een opdrachtgever. Het is de 64-jarige onderhoudsmonteur Walter de Beauvesier Watson, die wegens faillissement van zijn vorige werkgever gedwongen met prepensioen moest, maar zich niet kon vinden in deze situatie. Opdrachtgever Netwerk VSP, een folder- en postbezorger, was op zoek naar een onderhoudsmonteur voor twee dagen per week. De organisatie was bewust op zoek naar een senior vakman vanwege ervaring en de bereidheid om parttime te werken. Zowel Randstad Techniek als de vakbond FNV is zeer tevreden met de toenemende vraag naar vaklieden • april 2011

IZ0411_idp_re.indd 19

12-4-2011 11:04:00

gezamenlijk verantwoordelijk

Visie

Toewerken naar een duurzame omgeving We zijn op weg naar een doel dat snel dichterbij komt: een bebouwde

Belangrijk is dat het streven naar duurzame oplossingen breed ge-

in termen van reductie van energiegebruik en toename van comfort. Dat hele pakket wordt gewogen. In die zin kunnen we rustig zeggen: We gaan met zijn allen de goede kant op! Natuurlijk zitten we nu nog met de naweeën van een recessie. De euro ligt wel heel voorin de mond. Dat is even niet anders, maar daar hoeven we niet heel zenuwachtig van te worden. We moeten ook aan morgen en overmorgen denken.

dragen wordt. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid waaraan

Heldere afspraken

omgeving die duurzaam is. Vanaf 2020 dienen we elk jaar structureel dertig procent energie te besparen in 2,4 miljoen bestaande woningen en gebouwen in Nederland. Nieuwbouw moet dan zelfs energieneutraal zijn. De warmtepomp zal in dat proces een grote rol spelen.

iedereen zijn steentje kan bijdragen. Het fundament onder verduurzaming is bekend als de Trias Energetica. De zijden van deze groene driehoek zijn: beperking van het energiegebruik; de resterende energievraag zoveel mogelijk duurzaam invullen; fossiele brandstoffen alleen gebruiken indien nodig en dan zo efficiënt mogelijk. Technisch kan er al heel veel. We zijn in staat om kwalitatief hoogwaardige woningen en utiliteitspanden neer te zetten. Duurzame systemen worden steeds verder ontwikkeld en verfijnd. De grootste uitdaging is misschien wel om het sámen te doen. Zonder samenwerking tussen bouwende, ontwikkelende en financiële partijen en gebruikers/ beheerders begin je nu eenmaal weinig. En overheden en energieleveranciers kunnen samen met marktpartijen tot een aanpak komen.

Spelregels Wanneer je wilt toewerken naar een bebouwde omgeving die echt duurzaam is, moet je een aantal spelregels in acht nemen. Zoals: geen producten of systemen in een woning, winkel of 20

kantoor installeren die niet bij het pand of de conditie ervan passen. Wil je een woning op een goede manier met bijvoorbeeld een warmtepomp uitvoeren, zodat de gebruiker comfort ervaart en zijn energiegebruik ziet dalen, dan zul je minimaal een bepaalde bouwkwaliteit moeten realiseren. Een warmtepomp in een slecht geïsoleerde woning, waar de wind doorheen blaast, daar wordt niemand blij van. Energiebesparing begint bij kwaliteit van de schil. Bij bestaande bouw betekent dat vaak kieren dichten, na-isoleren en isolatieglas aanbrengen.

Investering Als de kwaliteit van de woning of het gebouw in orde is, is de warmtepomp een reële optie. Kijk daarbij vooral naar de langere termijn. Gelukkig zie je steeds meer dat men niet alleen denkt aan de kosten bij oplevering en hoe die zo snel mogelijk kunnen worden terugverdiend. De benadering wordt breder. Er is een investering nodig voor een duurzame oplossing, er zijn kosten in de beheerfase en er zijn opbrengsten

Een eeuwig pijnpunt zijn subsidies. Wat doet de overheid? Hoe gaat het in de volgende jaren? En wat als de subsidiepot voortijdig leeg is? Afhankelijkheid van subsidies is niet gewenst en staat een gezonde ontwikkeling in de weg. Een steuntje in de rug is welkom, maar dat kan ook op andere manieren. Je zou bijvoorbeeld een warmtepompinstallatie kunnen laten draaien op een ander tarief dan een gewone energievoorziening in een huishouden. Overal is een meter tussen te zetten. Met de digitale technieken van nu is dat niet ingewikkeld meer. En als overheid heb je de mogelijkheid om met energiebedrijven tot afspraken te komen over hoe dingen toegerekend worden. We betalen nog steeds belasting op energie. Daar hoor je, met uitzondering van de accijns op benzine, niemand over. De winst zit hem niet zozeer in een paar jaar subsidie, het gaat er vooral om dat je heldere afspraken maakt over hoe je op lange termijn voorzieningen kunt treffen. Dat kan over energie zijn, financieringsvormen of andere zaken. In die zin is het nodig dat niet alleen partijen in de bouwkolom elkaar weten te vinden, maar dat iedereen aansluit, tot op nationaal niveau aan toe.

april 2011

J IZ0411_TA_toewerkennaar.indd 20

12-4-2011 11:05:40

Gemeenschappelijkheid Je merkt dat partijen elkaar nu nadrukkelijker op gaan zoeken, omdat men ziet dat alleen in gezamenlijkheid resultaat is te bereiken. Dit neemt niet weg - en dat is waarschijnlijk typisch Nederlands - dat elke club zijn eigen organisatie heeft. Er worden op allerlei niveaus tal van mooie initiatieven ontwikkeld, maar soms lijkt de samenhang te ontbreken. Ook wat regio’s en provincies betreft. We hebben er geen zicht op waarom initiatieven die bijvoorbeeld in Groningen, Friesland en Drenthe omarmd worden, in Brabant of Zuid-Holland de ver-van-mijn-bed-show lijken, of andersom. Dat is jammer. Er zou wat dat betreft wat meer gemeenschappelijkheid mogen komen. Provincies hebben een grote vinger in de pap als het gaat om het benutten van bodemenergie. Begrijpelijk en terecht. Toch zal ook de nationale overheid zich daarin nadrukkelijker moeten mengen, om met elkaar te komen waar we wezen willen.

Overkoepelend Als het over warmtepompen gaat, slaan (markt)partijen de handen stevig ineen. Zo hebben we de Dutch Heat Pump Association, DHPA. De DHPA bestaat sinds 1 januari van dit jaar en is voortgekomen uit de Stichting Warmtepompen en SHF, de Smart Hybrid Foundation. Het is een organisatie van leveranciers van warmtepompen, die samen hun best doen om ervoor te zorgen dat het product ‘warmtepomp’ duidelijk en transparant in de markt komt te staan. We hebben een Nederlands Platform Warmtepompen (NPW), een overkoepelend orgaan waarin naast de DHPA ook Uneto-VNI, ISSO, TNO , TVVL , NVKL, NVvK, VERAC en Agentschap NL met elkaar samenwerken. Het NPW organiseert congressen en stimuleert activiteiten op het gebied van kennisoverdracht, zoals lezingen en cursussen. De deelnemers worden geïnformeerd en wisselen kennis uit, met als uiteindelijk doel het realiseren van hoogwaardige warmtepompsystemen en -projecten.

De Stichting Warmtepompen en de Smart Hybrid Foundation zijn sinds 1 januari gaan samenwerken in de Dutch Heat Pump Association, een nieuwe brancheorganisatie voor warmtepompen in woningbouw en utiliteit.

En daarbij zijn thema’s als financiering en exploitatie net zo belangrijk als het technisch concept.

Vermijdbare kosten In 2020 moeten we energieneutraal bouwen. De tijd gaat snel. Je kunt je afvragen of er niet een andere manier van denken nodig is bij het realiseren van bouwwerken. Nu zie je nog dat er woningen en utiliteitspanden worden neergezet en dat dan achteraf wordt geconstateerd dat er nogal wat bouwfouten zijn gemaakt die faalkosten tot gevolg hebben. Vermijdbare kosten. Als je door een andere benadering zulke fouten weet te voorkomen, zou je

nu al energiezuiniger panden kunnen bouwen voor dezelfde kostprijs. Dan ga je op een andere manier met je bouwomgeving en met je keten om. De opdrachtgever zal ook een andere rol gaan spelen. Die zal op een andere manier kijken welke partijen bij zijn project worden betrokken. Want als je weet dat je niet drie keer terug hoeft te komen en mensen niet voortdurend achter de broek moet zitten, dan is je vertrekpunt goed. Als een bouwteam de juiste kennis in huis heeft en in staat is goede afspraken te maken, dan zie je dat terug in de resultaten. Die beweging is al op gang gekomen in de bouw. Een goed teken •

Dit artikel is onderdeel van een serie artikelen waarin marktpartijen hun visie geven op ontwikkelingen die in hun marktsegment spelen. Dit keer de visie van Willem Hooijkaas, directeur van MarktMonitor BV te Woerden. MarktMonitor verricht en publiceert onderzoeken op het snijvlak van arbeidsmarkt, innovatieve ontwikkelingen en scholing en heeft veel expertise op het terrein van signaleren van trends en innovaties in diverse branches, die zij weet te vertalen naar heldere beleidsuitgangspunten.

april 2011

J IZ0411_TA_toewerkennaar.indd 21

12-4-2011 11:05:46

Praktijk

TESTCASE WARMTEPOMP

“Een tevreden klant is j “Als je een nieuw product introduceert, word je gemaakt of gebroken door de klanten die ermee om moeten gaan. Je moet draagvlak creëren”, zegt Wim de Vries, commercieel manager van Energiewacht Gaswacht Groep (EWG). Een jaar lang testte EWG een lucht/water warmtepomp in een woning van WoonFriesland in Stiens. De pilot gaf niet alleen inzicht in het functioneren van het toestel, maar maakte ook nog eens duidelijk dat een goede communicatie met de klant voorwaarde is voor succes. EWG-manager Wim de Vries: “De klant noemt

Energie Gaswacht Groep verkoopt, least en onderhoudt verwarmings- en warmwaterapparatuur. Het bedrijf heeft vestigingen in vooral het noorden van het land. Essent en regionale installateurs zijn aandeelhouder. EWG heeft meer dan 200.000 toestellen in onderhoud. Elk jaar worden gemiddeld 5.000 toestellen vervangen, 90 procent daarvan is nog cv-ketel, geiser of gashaard.

Testen in de praktijk Als je zo prominent in de verwarmingsmarkt aanwezig bent als EWG, heb je natuurlijk een visie op toekomstige ontwikkelingen. “De geiser en de gashaard zijn aan het einde van hun levensduur”, meent De Vries. ‘Daar moet je niet teveel tijd meer insteken. Die worden vervangen door een cv-ketel, of de huizen worden gesloopt. Er komen nieuwe, mooie energiezuinige woningen voor in

de plaats. De runners-up, die goed toepasbaar zijn in de bestaande bouw, zijn naar ons idee de lucht/water warmtepomp en de HRe-ketel.” “Er gebeurt heel veel”, constateert De Vries. “Er zal niet één standaardoplossing zijn. Wij willen nieuwe ontwikkelingen daarom beoordelen op effectiviteit, betrouwbaarheid en toepasbaarheid. Als we een goed gevoel hebben bij mogelijke kanshebbers, gaan we ze bij voorkeur testen in de praktijk.”

Duidelijke vragen Het testen van een nieuw toestel gebeurt niet op de bonnefooi. De Vries: “Er is een aantal duidelijke vragen waar we graag antwoord op willen hebben. Zoals: In welke situaties is het toestel te gebruiken? Wat is de wérkelijke besparing? Dus de COP gemeten over een langere termijn. Hoe betrouwbaar is het toestel? Wat is de te verwachten levensduur? En natuurlijk zoomen we in op de klant. Die kijkt naar comfort, gebruiksgemak en naar wat het toestel opbrengt, zeg maar de ‘euro-COP’. En ja, je ontkomt er niet aan: de terugverdientijd. Ik vraag me trouwens af hoe je de exacte terugverdientijd van een toestel kunt berekenen. Niemand weet wat de energieprijzen gaan doen de ko-

soms een bepaald product, terwijl hij gewoon een duurzame oplossing wil.”

mende jaren. Al zit het er natuurlijk dik in dat ze zullen stijgen. Maar hoeveel? Dat is koffiedik kijken.”

Duurzamer alternatief Leverancier Daalderop bracht de CombinAir onder de aandacht van EWG, als makkelijk toepasbaar en duurzamer alternatief voor de traditionele cvketel. “Daar hadden wij wel oren naar”, zegt De Vries. “We wilden het toestel weleens uitproberen in een bestaande woning.” Dat kon. In Stiens, even boven Leeuwarden, werd met behulp van woningcorporatie WoonFriesland een nageïsoleerde woning gevonden, met nieuwe kozijnen, isolatieglas en een cv-installatie met ruim gedimensioneerde radiatoren. Een op het oog zeer geschikte locatie om de ketel te vervangen door de CombinAir. Het hybride toestel is tegen een stenen wand gemonteerd en er is een ventilatiebox geplaatst. Verder zijn er geen aanpassingen gedaan. Installatiebedrijf P. de Vries uit Leeuwarden heeft het toestel geplaatst, de Noordelijke Hogeschool (Leeuwarden) zorgde voor de monitoring van het project, en last but not least, de bewo-

april 2011

J IZ0411_TA_eentevredenklant.indd 22

14-4-2011 14:40:27

s je beste ambassadeur” ners van het pand verleenden graag medewerking.

‘Andere warmte’ Er is een jaar gemeten, van mei 2009 tot mei 2010. Wat leverde het op? De energiekosten met de CombinAir bedroegen € 735,-. Met een HR-ketel zou dat bedrag € 893,- zijn geweest, zo werd becijferd. De Vries: “Eerlijk gezegd viel het verschil van 150 euro me behoorlijk tegen. Dat wil zeggen, als je alleen naar de absolute getallen kijkt. Ga je uit van het percentage, dan zijn we juist blij. Een verlaging van de energielasten met 17 procent is niet niks. Bovendien werd 497 kilo minder aan CO2 uitgestoten. Ook dat is een mooi resultaat.” Hoe hebben de bewoners het ervaren? “We zijn in gesprek”, legt De Vries uit. “Men moest wennen aan ‘die andere warmte’. De warmteafgifte van een warmtepompsysteem verloopt geleidelijk. Mensen hebben nog steeds de nei-

ging om ’s nacht hun LTV-verwarming lager of uit te zetten. Ook verwacht men dat als je de thermostaat hoger zet, je dat dan meteen aan de radiator kunt voelen. Die gewoonte zit er gewoon ingebakken.”

Acceptatie vergroten Installatiegeluid kan een heikel punt zijn. De CombinAir verricht zijn werk hoorbaar. Volgens De Vries hoeft de klant het geluid niet als hinderlijk te ervaren, als je een goede locatie uitzoekt voor de montage van het toestel én van tevoren overleg pleegt. “Probeer erachter te komen aan wat voor soort geluid men zich ergert. Een koelkast? De wekker? Het zoemen van een ventilatiesysteem? Samen mogelijke problemen inzichtelijk maken, vergroot de acceptatie van een technische oplossing, al is dat lastig te managen.” Een ander belangrijk aspect is betrouwbaarheid. De CombinAir gaf geen krimp en is tijdens de testperiode nimmer in storing gegaan. Nog niet duidelijk is wat de betrouwbaarheid zal zijn over een periode van 10 tot 15 jaar. “Het cv-deel, daar hebben we als bedrijf wel inzicht in”, zegt De Vries, “in het warmtepompdeel niet. En dat is toch vreemd, want het gaat in wezen om een techniek die al meer dan 40 jaar geleden is geïntroduceerd. Daarom doe ik nadrukkelijk een oproep aan de fabrikanten om inzichtelijk te maken wat voor kosten we aan service en onderhoud kunnen verwachten, zodat

we daar in ons prijsbeleid rekening mee kunnen houden.”

Zeer te spreken Toestellen als de CombinAir leveren een bijdrage aan een verbetering van het energielabel, al is het berekenen ervan volgens De Vries nu nog wat omslachtig. “Het zou mooi zijn als zulke toestellen standaard in de EPA-software zouden zijn opgenomen, zodat de energieprestatie en de invloed daarvan op het label meteen zichtbaar wordt.” De bewoners van het pilotpand in Stiens waren overigens zeer te spreken over de gerealiseerde ‘euro-COP’. De Vries: “Ze wisten dat het maandbedrag voor elektriciteit iets naar boven zou worden bijgesteld. Maar het bedrag voor gas was flink gedaald. Dat leverde ‘per saldo’ een goed gevoel op! En tevreden klanten zijn de beste ambassadeurs die je je maar kunt wensen.” •

Aandacht en begeleiding

“Aandacht en begeleiding, daar ligt de kern van het succes”, zegt EGWmanager Wim de Vries. “Zeg eerlijk tegen de klant wat de voor- en nadelen zijn van een bepaald systeem voor zijn woning, help de klant kiezen. Ga hem niet overtuigen maar luister echt. De klant noemt soms een bepaald product, terwijl hij gewoon een duurzame oplossing wil. Dus wees een adviseur. Leg het rustig opnieuw uit en toets of het ook begrepen is. Tot slot zou ik willen zeggen: wees niet te snel tevreden. Dat kun je pas zijn als de klant het ook is.”

april 2011

J IZ0411_TA_eentevredenklant.indd 23

14-4-2011 14:40:38