11e jaargang nummer 5 mei 2013
IZ0513_omslag_buiten.indd 3
Special: Nabeschouwing ISH > Thema’s en trends > Totaalconcepten en ‘verappisering’ > Product innovaties > Schaduwbeurs in Nieuwegein
11-5-2013 15:03:28
Groh
Nu v
HVAC_iserie_210x297_NL.indd 1 IZ0513_omslag_binnen_02_51.indd 2
5/8/13 3:31 PM 13-5-2013 19:52:58
IZ0513_03.indd 3
11-5-2013 15:05:20
setting the standard
we hebben opnieuw de lat voor vloerverwarming hoger gelegd
Mikko Iivonen Director Technical Environment and Standards Rettig ICC M.Sc. (Tech)
De nieuwe standaard in vloerverwarming Nieuwe normen in installatie, verhoogde flexibiliteit en duurzaamheid, al deze kenmerken zijn terug te vinden in een opmerkelijke vloerverwarmingsinnovatie PexPenta, de nieuwe buis van Radson. Nog nooit was comfort zo makkelijk te realiseren, en dat voor het hele huis. Naast het vertrouwde gamma radiatoren, biedt Radson ook een volledig assortiment hoogwaardige vloerverwarmingssystemen, buizen en verdelers.
Vogelsancklaan 250, B - 3520 Zonhoven
ADV PexPenta_Radson_297x210mm.indd 1 IZ0513_04.indd 4
Tel. +32 (0)11 81 31 41
Radson High Performance Pipe PexPenta
info@radson.be
www.radson.com
25-02-13 11:07 11-5-2013 15:07:19
IZ TECHNIEK Unieke borstel voor T-88® PVC-lijm. Snel, gemakkelijk en betrouwbaar.
Meer en minder
Griffon introduceert een unieke borstel voor de
ISH 2013
14
vertrouwde T-88® PVC-lijm. Deze borstel vervangt de traditionele, platte kwast en zorgt voor een
Totaalconcepten en ‘verappisering’
nog snellere en betere applicatie van de lijm. Met
ISH 2013
16
de nieuwe borstel kan de lijm door middel van een soepele, ronddraaiende beweging snel en gemakke-
Productinnovaties
lijk worden aangebracht op de buis en in de fitting.
ISH 2013
18
Dit levert een tijdsbesparing op tot wel 40% per verbinding in vergelijking met het gebruik van een
Beurs in beeld
traditionele, platte kwast.
ISH 2013
20
“Wees klimaatbeheerser”
28
Kansen in een krimpende markt
Decentraal ventileren
30
Uiterlijk en geluid doorslaggevend
De nieuwe killer in ons (binnen)milieu?
32
Fijnstof
En verder 7 9 13 34 45
Van de redactie In de pijplijn, incl. AGENDA en IZAP Column Publivent Duurzame energie-installatie groeit naar behoefte Af fabriek 11e jaargang nummer 5 mei 2013
Special: Nabeschouwing ISH > Thema’s en trends > Totaalconcepten en ‘verappisering’ > Product innovaties > Schaduwbeurs in Nieuwegein
COLOFON InstallateursZaken (ISSN:1872_6607) Maandelijks verschijnend praktijkblad voor de W-installateur met oog voor techniek én (commerciële) bedrijfsvoering Oplage: 8.000 exemplaren Aandachtsgebieden: gas, water, verwarming, luchtbehandeling, koeling, sanitair, dakbedekking, energie en milieu Een uitgave van: Merlijn Plus BV, Postbus 275, 2740 AG Waddinxveen T: (0182) 63 17 17, F: (0182) 61 78 15 E: info@merlijnplus.nl I: www.merlijnplus.nl Redactie: Frank Stouthart (hoofdredacteur), Ruthger te Marvelde, Wietse Buma E: redactie@merlijnplus.nl Vaste medewerking: Ton Meijer (cartoon), Publivent, Elly Verburg (OTIB), Uneto-VNI, Kiwa, Joost van Hoof (HU), ISSO, Frank Thoonen en Uw Duurzame Woning Advertentie-exploitatie: Ruud Struijk T: 0182 63 17 17 E: r.struijk@merlijnplus.nl Uitgever: Frank Stouthart Secretariaat: info@merlijnplus.nl Abonnementen: Benelux € 19,50. Buitenland € 58,50. Losse nummers € 5,-. Prijzen per jaar en incl. BTW. Abonnementen lopen automatisch door tenzij 2 maanden voor het einde van de abonnementsperiode schriftelijk bij de uitgever wordt opgezegd E: abonnementen@merlijnplus.nl Vormgeving: Yolanda van der Neut Basis vormgeving: DUO-ontwerp, Utrecht Druk: Ten Brink, Meppel © Merlijn Plus BV, 2013 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/ of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Publicaties geschieden uitsluitend onder verantwoording van de auteurs. Alle daarin vervatte informatie is zorgvuldig gecontroleerd. De auteurs en uitgever aanvaarden echter geen verantwoordelijkheid voor de gevolgen van eventuele onjuistheden.
IZ SANITAIR ISH Noviteitenshow
24
‘Bathroom experience’ in Nieuwegein
En verder Column Van Hoof Druppels Column Kiwa
22 27 27
IZ ZAKELIJK Opleidingsprogramma voor HVAC-professionals
38
Bijblijven en vooroplopen
“Plezier in het werk is het belangrijkste”
40
Duurzame inzetbaarheid werknemers
Zonnestroomsystemen installeren, iets voor u?
42
Markt met potentie
En verder 37 45 50
Column OTIB Column Frank Thoonen Stekelige vragen mei 2013
IZ0513_inhoud.indd 5
5
11-5-2013 15:13:42
Easy and available De MEPcontent Browser is een handige app die naadloos integreert in uw werkomgeving. Zo zoekt u vanuit uw eigen Revit en CAD-software zowel online als oine artikelen en plaatst ze direct in uw installatiemodel. Gratis. - Revit en CAD-bestanden, direct beschikbaar voor gebruik - up-to-date productinformatie van alle bekende fabrikanten - vind snel wat u zoekt dankzij krachtige ďŹ lters en zoekfunctie
400.000+ Europese producten
Download de gratis app via www.mepcontent.eu
Leading in MEP design
20350000256-STA-AdvMEPContent.indd 1 IZ0513_06.indd 6
25-04-13 15:32 11-5-2013 15:15:17
van de redactie
ISH Wie de pretentie heeft de ISH bij wijze van nabeschouwing nog eens dunnetjes over te doen, zal zich onherroepelijk verslikken. Daar is de beurs in Frankfurt veel te groot voor. Sterker, ten opzichte van de vorige editie in 2011 was het niet alleen het benutte vloeroppervlak, maar ook het aantal exposanten toegenomen. Een goed teken, overigens. De redactie had een heldere opdracht: maak duidelijk waar de beurs voor staat, breng de visie achter het evenement over het voetlicht, signaleer trends en – om toch een beetje specifieker te worden – presenteer enkele highlights op systeem- of productniveau. We hebben ervoor gekozen om onze ervaringen in een drieluik weer te geven. Zo volgen we in het artikel ‘Meer en minder’ de grote lijn. Wat waren de belangrijkste thema’s van deze beurseditie? Welke richting gaan we op? Het zal geen verbazing wekken dat verduurzaming ook bij deze editie weer een
kamine sanitair grote rol speelde. “Zo langzamerhand is het thema wel ingeburgerd”, Enig idee waar merkte een de warmtepompen van de staan? exposanten op, “het gaat nu om de verdere uitwerking.” Hoe dat in de praktijk uitpakt, leest u in ‘Totaalconcepten’. Daar krijgen de thema’s handen en voeten, in de vorm van meer concrete ontwikkelingen en oplossingen. Een detailkeuze vindt op twee pagina’s productinnovaties. Natuurlijk zijn het niet meer dan enkele voorbeelden. Wilt u meer weten over actuele trends, ontwikkelingen en de laatste productpresentaties, kijkt u dan (nog) eens op De volgende editie van de onze site installatienet.nl. ISH vindt in 2015 plaats, van Daar vindt u, onderverdeeld 10 t/m 14 maart. IJs en wein verschillende rubrieken, der dienende zullen wij ook veel nieuws dat voor u van dan weer van de partij zijn. belang kan zijn. En over twee jaar zullen we
wellness toilette
Sorry, ik ben hier pas jacuzzi twee dagen sauna
restaurant
wederom met veel genoegen terugkijken op Europa’s belangrijkste en grootste vakbeurs op het gebied van installatie, sanitair en verwarming •
Alle standaard producten en losse onderdelen eenvoudig te bestellen via onze webshop! www.thermoair.com Uw totaalleverancier in luchtbehandeling
mei 2013
IZ0513_vanderedactie.indd 7
7
11-5-2013 15:17:12
Het nieuwe installeren voor optimale drinkwaterkwaliteit. Serieleidingen van Viega.
Viega. Altijd beter! Serieleidingen voorkomen stagnatie in drinkwaterinstallaties en scheppen de beste voorwaarden voor eersteklas drinkwaterkwaliteit. Kies daarom nu voor de nieuwe installatiemethode – met efficiÍnte systeemoplossingen en expertise van Viega. www.viega.nl
FVG 3172 Anz Trinkwasser 230x310_NL.indd 1 IZ0513_08.indd 8
05.10.12 12:26 11-5-2013 15:19:16
Flits !
in de pijplijn
AGENDA 5 juni Gebruikerstraining Thermografie Bleskensgraaf www.have-digitap.nl 12 juni Nationaal Congres Sanitaire Technieken De Flint, Amersfoort www.tvvl.nl 19 juni Gebruikerstraining NEN 3140 Apparatentesters Bleskensgraaf www.have-digitap.nl 27 juni Bouwcampus Duurzaamheidscongres Rijtuigenloods, Amersfoort www.sbr.nl
Samen werken aan monitoring gebouwbeheersystemen
DWA en Celsius Benelux ondertekenden op 19 april een overeenkomst inzake de distributie van het webbased programma Monavisa. Het door DWA ontwikkelde programma Monavisa biedt in één oogopslag inzicht in de prestaties van installaties en gebouwen. Monavisa verzamelt data uit het gebouwbeheersysteem of energieregistratiesysteem, dag en nacht, zeven dagen per week. De gegevens worden geana-
lyseerd en op basis van de resultaten worden conclusies getrokken. Celsius Benelux, leverancier van kennis en techniek voor gebouwbeheersystemen, zal Monavisa vermarkten onder de naam Check. Voor Celsius Benelux biedt de distributie van Monavisa een interessante aanvulling op het ComfortKey palet •
Bedrijfswageninrichter preferred supplier Woensdag 17 april zijn de contracten ondertekend en is het startsein gegeven voor een mooie samenwerking. Speciaal voor Renault is er een folder ontwikkeld waaruit de Renault dealer de keuze heeft uit een bepaald, vooraf gedefinieerd gamma aan oplossingen voor een veilige en effectieve bedrijfswageninrichting. Ook zullen de bedrijfswagendealers van Renault voorzien worden van een demo kast om de klant een indruk te geven van de kwaliteit en uitstraling van Bott. Buiten deze zaken zal er ook speciaal aandacht worden gegeven aan de Dacia Dokker Van •
Jean-Paul Renaux (algemeen directeur Renault Nederland, rechts) en Frans van Diepeningen van Bott
www.installatienet.nl
lees meer op
Eerst even IZappen...
TERUGBLIK
GEZONDHEID
Meer en minder Meer standhouders, een groeiend aantal bezoekers uit internationale groeimarkten en een beursindeling die de huidige trends in de installatiebranche weerspiegelde. Met name op het gebied van besparingsmogelijkheden. De ISH 2013 liet op treffende wijze een momentopname zien van de situatie waarin de sector én de economie verkeren. P 14
Fijnstof Fijnstof is een grote boosdoener voor de volksgezondheid. Zo veroorzaakt fijnstof op lange termijn meer doden dan verkeersongevallen of UV-straling. Hierdoor is het belang en de toepassing van luchtfilters in utiliteitsgebouwen én in woningen aanzienlijk toegenomen. Een handleiding hierbij is ISSOpublicatie 27 ‘Kwaliteitseisen luchtfilters voor ventilatiesystemen en luchtreinigers’, die in de zomer van 2013 verschijnt. P 32
TERUGBLIK Totaalconcepten en ‘verappisering’ De ISH 2013 zal niet de geschiedenisboeken ingaan als de meest innovatieve beurs ooit. De trends die de toon aangaven, zoals systeemintegratie, verduurzaming en inspelen op kansen in de renovatiemarkt, zijn inmiddels oude bekenden. Maar wat wel bij zal blijven is de sectorbrede doorbraak van apps. Van badkamer sanitair tot verwarmingssystemen en automatiseringsproducten. Fabrikanten ontwikkelen overal apps voor. P 16
SOLAR Zonnestroomsystemen installeren, iets voor u? Misschien heeft u er stiekem al eens aan gedacht: het installeren van zonnestroomsystemen. De markt voor pv-panelen is booming, en dan drukken we ons nog voorzichtig uit. Mocht u uw werkterrein willen uitbreiden naar pv, houd dan enkele gouden regels in de gaten: oriënteer u op de marktmogelijkheden in uw directe omgeving, volg een opleiding bij een erkend instituut en ga met een goed, reëel verhaal de boer op. P 42
Nederland februari mei 2013
IZ0513_IZAP_agenda_idp_2.indd 9
9
12-5-2013 15:29:00
Flits !
in de pijplijn
Warmteservice Outlet Warmteservice heeft er een nieuwe online winkel bij: de Warmteservice Outlet. Alle producten in de outlet worden standaard aangeboden tegen een lagere prijs dan normaal. De prijs wordt elke dag verlaagd dus u heeft de mogelijkheid te wachten en het artikel pas te kopen als het wordt aangeboden tegen een voor u redelijke prijs. Maar anderen kunnen u dan voor zijn. Ga naar warmteservice.nl en klik bovenaan op de button ‘Outlet’ •
Multinationals stappen steeds vaker over op zonne-energie Steeds meer grote, internationaal opererende bedrijven in Nederland schakelen over op zonne-energie. De Wieckse Witte-brouwerij van Heineken in Den Bosch, het Lidl-filiaal in Weert, de nieuwe Ikea-vestiging in Zwolle en de fabriek van Ton’s Mosterd in Zierikzee: allemaal hebben of krijgen ze zonnepanelen op het dak om hun eigen stroom op te wekken. De toename van het aantal grote bedrijven dat overstapt
op zonne-energie is niet alleen in Nederland zichtbaar, maar in de hele wereld. In Engeland is supermarktketen Sainsbury’s inmiddels de grootste producent van zonnestroom op daken. Op 169 van haar winkels liggen 69.500 zonnepanelen die samen 16 Megawatt vermogen kunnen leveren. In de Verenigde Staten zal supermarktketen Walmart tot 2020 duizend zonne-energiesystemen toevoegen aan de huidige tweehonderd. Daarmee kan het bedrijf 7 terrawattuur stroom produceren, net zoveel als 6 procent van het gehele Nederlandse verbruik. Uiteindelijk wil de keten voor 100 procent op duurzame energie draaien •
Domotica zelf beleven Onlangs opende de eerste Gira Revox Studio in MiddenNederland. Het Veenendaalse installatiebedrijf Delektro Comfort is de Gira-partner waar particulieren en bedrijven de luxe van intelligente techniek zelf ervaren in een realistische woon-/werkomgeving. Het bedrijf maakt het met deze studio mogelijk om over domotica in en om woningen te praten en vooral zelf te beleven. In de modern ingerichte studio zijn de nieuwste lijnen van Gira en Revox geïnstalleerd. In het kantoor en de woon- en eetkamer van de studio bestuurt de bezoeker film, internet, verlichting én klimaatregeling. Dit kan via het grote touchscreen van Gira of met de eigen iPad of iPhone. Dit systeem is ook geïntegreerd in de high-end oplossingen van audiospecialist Revox, waardoor maar liefst 32 ruimtes van luisterplezier worden voorzien vanaf centrale audiobronnen •
Luchtbehandelingsunit voor binnenvaarttanker op aardgas Onlangs is de eerste binnenvaarttanker in gebruik genomen die volledig door vloeibaar aardgas (LNG) wordt aangedreven. Het gebruik van LNG als brandstof zal binnenvaartschippers helpen om aan strenge emissienormen te voldoen. Het schip biedt veel innova-
ties op het gebied van veiligheid en energie-efficiëntie. Zo wordt voor de ventilatie van de stuurhut de TA lucht-
behandelingunit van Rucon Systemair toegepast. De TA is compact, weegt weinig en heeft een vermo-
Verwen uw klanten met de Remeha Calenta De Remeha Calenta is dé cv-ketel voor de
De soepele, geleidelijke werking van de Calenta maakt de ketel niet alleen
comfortliefhebber. Een krachtige ketel met een korte
zuinig, maar zorgt ook voor de juiste temperatuur op het gewenste moment.
opwarmtijd. Daardoor is het snel aangenaam warm in
En met één van de Remeha kamerthermostaten
huis. De Calenta levert ook extreem snel warm water in
kan de verwarming eenvoudig ingesteld
royale hoeveelheden. Ondanks zijn grote vermogen is
worden voor bijvoorbeeld een openhaard,
de Calenta één van de zuinigste ketels op de markt.
de buitentemperatuur of de zonneboiler.
Meer informatie over Remeha? Scan de QR-code met uw smartphone of ga naar nl.remeha.com
IZ0513_idp_remeha.indd 10
13-5-2013 13:23:41
lees meer op
gen van maximaal 4.500 m3/h. De TA serie wordt behalve in schepen, ook gebruikt voor het ventileren van benzinestations, scholen, winkels en kantoren. De TA is getest conform Eurovent EN 1886 •
Krachten gebundeld Sinds begin 2013 heeft Thermaflex de krachten gebundeld met het Deense bedrijf Thermapipe ApS. De nieuwe vestiging opereert onder de naam Thermaflex Nordic ApS. Met de toevoeging van Thermapipe kan Thermaflex haar activiteiten binnen de Scandinavische energiemarkt verder vorm geven. Hierdoor is Thermaflex in staat om beter te kunnen voldoen aan de almaar groeiende vraag vanuit Scandinavië naar energieefficiënte oplossingen •
Groei zonne-energie explodeert door lokale initiatieven De groei van zonne-energie in Nederland is niet meer te stoppen. Dankzij honderden lokale initiatieven, die zowel streven naar duurzaamheid als onafhankelijkheid, groeit de markt van onderaf. In
a
2012 zelfs met 250 procent. Ook de komende jaren zal het aantal zonnepanelen en opgewekte zonnestroom meer dan verdubbelen, verwachten deskundigen. In Nederland werd vorig jaar
145 megawatt aan nieuwe zonnepanelen geïnstalleerd. Dat is 3,5 keer zoveel als er in 2011 aan vermogen bijkwam. De meeste panelen worden aangeschaft door gezamenlijke initiatieven van
Controle EPC nodig
Veel woningen en gebouwen blijken niet volgens de opgegeven EPC te worden gebouwd. Dat blijkt uit onderzoek van DWA bij twaalf woningbouwprojecten en vijf utiliteitsbouwprojecten. Ze werden bij oplevering getoetst op de gerealiseerde energieprestatie (EPC). Dit is gedaan aan de hand van een opnameprotocol voor woningbouw en voor utiliteitsbouw, versie 2.9 van september 2012. Het onderzoek vond plaats in opdracht van Agentschap NL, en in nauwe samenwerking met de partners van Lente-akkoord. Bij alle projecten heeft de EPN-opnemer afwijkingen gevonden ten opzichte van de oorspronkelijke EPC-berekening. Veel voorkomende afwijkingen zijn de oppervlakte van de ramen, de Rc-waarden, U-waarden en de luchtdichtheid •
www.installatienet.nl
burgers. Wereldwijd groeide het aantal zonne-energiesystemen met dubbele cijfers. In Europa zal de markt in 2016 verdubbeld zijn ten opzichte van dit jaar, zo verwacht de Europese brancheorganisatie EPIA •
Grote BIM-opdracht Veccins 3D heeft één van de grootste opdrachten in haar geschiedenis verworven. In opdracht van Corio, beursgenoteerd belegger in retailvastgoed, neemt Veccins 3D het complete ontwerp voor de technische installaties van het Voorzetgebouw van winkelcentrum Hoog Catharijne voor haar rekening, in totaal ca. 35.000 m2. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de methodiek BIM (Bouw Informatie Model). Door diverse renovaties van kantoren op Hoog Catharijne met BIM uit te voeren weet men een reductie van 20% tot 40% op de totale faalkosten te realiseren. Deze mooie opdracht wordt uitgevoerd in samenwerking met haar zusterbedrijf Galjema Technisch Adviesbureau te Delft •
Remeha Calenta CW4, CW5, CW6
IZ0513_idp_remeha.indd 11
n
Snel warmwater in royale hoeveelheden
n
Gelijktijdig warm water tappen
n
Hoog rendement, laag verbruik
n
Energiezuinige, modulerende A-klasse pomp
n
Onderhoudsarm en servicevriendelijk
n
Meer regeltechnische mogelijkheden
13-5-2013 13:23:43
Infraroodstraler IH Verleng het terrasseizoen met een infraroodstraler
Een begrip Wereldwijd
IH
IHW - IHW zorgt voor een brede warmteverdeling (60˚C),aanbevolen installatiehoogte 1,8 - 2,5 m.
1000-1500w Elektrische verwarming
IHF - IHF zorgt voor een gerichte warmteverdeling (40˚C), aanbevolen installatiehoogte 2,3 - 3,5 m.
Technische specificaties | Infraroodstraler IHW met brede warmteverdeling, installatiehoogte 1,8 – 2,5 m Type
Verwarmingscapaciteit [W] IHW10 1000 IHW15 1500
Voltage
Stroomsterkte
[V] 230V~ 230V~
[A] 4,3 6,5
Max. gloeidraadtemperatuur [°C] 2200 2200
HxBxD
Gewicht
[mm] [kg] 500x77x169 1,9 500x77x169 1,9
Technische specificaties | Infraroodstraler IHF met gerichte warmteverdeling, installatiehoogte 2,3 – 3,5 m Type
Verwarmingscapaciteit [W] IHF10 1000 IHF15 1500
Voltage
Stroomsterkte
[V] 230V~ 230V~
[A] 4,3 6,5
Max. gloeidraadtemperatuur [°C] 2200 2200
HxBxD
Heating
Air Conditioning
Gewicht
Cooling
Ventilation
[mm] [kg] 500x77x169 1,9 500x77x169 1,9
Beschermingsklasse: IPX4. Voldoet aan CE. Vuistregels en Stralingshoek IHW- IHF IHW- IHF IHW - 60 graden IHF - 45 graden Onbeschermde omgeving: 1000W per m2 3 muren: 750W per m2 4 muren ongeïsoleerd: 300W per m2
HVAC Nederland www.hvac.nl 0255 52 24 20
S4680 ST +/- 8.000 mbar
S4600 ST-serie Druk(verschil)meters Een nieuwe serie drukverschilmeters van BLAUWE LIJN® met nieuwe functionaliteit en nog hogere nauwkeurigheid! De serie biedt Nederlandstalige menugestuurde bediening, een 2,8” TFT kleurenscherm, automatische drukdalingsproef, Li-Ion accu en een printfunctie met de optionele IR EUROprinter
nieuw
LSA Frico BV • P. Calandweg 54 • 6827 BK Arnhem • Tel: +31 (0)26 - 3611 611 • Fax: +31 (0)26 - 3621 891 • info@lsafrico.nl • www.lsafrico.nl
NIEUWE KENMERKEN
Meting van barometrische druk Maximale overdruk tot 16 bar (m.u.v. S4601 ST) Bluetooth® Smart voor draadloze communicatie Opslag van 100 meetresultaten op MicroSD kaart (optie) Datalogging (optie) Mogelijkheid voor updaten firmware Zoom-functie voor gemakkelijke aflezing op afstand Import van adresgegevens voor rapportage
S4601 ST
S4650 ST
+/- 150 mbar
+/- 5.000 mbar
S4610 ST
+/- 1.000 mbar
3 Het Bluetooth® woord- en beeldmerk zijn eigendom van Bluetooth SIG, Inc. Gebruik van deze merken door EURO-INDEX geschiedt onder licentie.
IZ0513_12.indd 12
12-5-2013 16:39:59
COLUMN Beste Jan & Elly, KLIMAATSYSTEEM
WAND-/PLAFOND MODULE
Voordelen: • Tijdwinst bij montage: module is al voorzien van de leidingen • Verwarmingslichaam, koelsysteem en afbouwplaat in één • Behaaglijkheid door 100% stralingswarmte • Luxe uitstraling, duurzaam in gebruik • Gezond binnenklimaat door minimale luchtverplaatsing • 100% diffusiedichte leidingen • Vele afwerkingen mogelijk: onder andere betegelen, behangen, schilderen • Aan te sluiten op bestaande cv • Maatwerk mogelijk
met de haaglijkheid Gemak en be Module d- en Plafond an W m ar w ni NIEUWE U
Hierbij wil ik jullie de hartelijke groeten doen. Zoals je ziet houd ik me aan mijn woord om jullie speciaal in het zonnetje te zetten. En vanaf deze plaats van harte te feliciteren met de aankoop van jullie nieuwe appartement. Als de woning binnenkort is opgeleverd kom ik zeker een keer kijken. Wat ik nog vergeten was te vragen aan jullie, is of de woning bij oplevering nog voorzien is van een ventilatieprestatiekeuring. Nou verwacht ik dat Jan wel weet wat een ventilatieprestatiekeuring inhoudt, maar ik zal het in ieder geval voor Elly nog even uitleggen. In de beoordelingsrichtlijn (BRL) 8010 wordt omschreven hoe een ventilatieinstallatie beoordeeld en gekeurd dient te worden. Het eindresultaat is een oplevercertificaat waarmee wordt aangetoond dat de installatie voldoet aan alle eisen en naar behoren functioneert. Die beoordeling mag niet zomaar door iedereen worden gedaan, maar daarvoor moet je gecertificeerd zijn. Aan die certificering worden strenge eisen gesteld, en als de gecertificeerde inspecteur er een potje van maakt kan hij zomaar zijn accreditatie kwijtraken. Aangezien het gecertificeerd keuren zijn broodwinning is, zal hij er alles aan doen om dat te voorkomen. Het resultaat is dus dat wanneer er een ventilatieprestatiekeuring is uitgevoerd, je er echt van op aan kunt dat je krijgt waar je voor betaald hebt, namelijk een goed werkend ventilatiesysteem. En Jan, jij vindt uiteraard dat je dat allemaal zelf wel kunt beoordelen, omdat jij verstand hebt van installatietechniek. En dat wil ik natuurlijk niet ontkennen. Aan de buitenkant kun jij best zien of alles keurig gemonteerd is. En uiteraard kun je controleren of de gebruiksaanwijzing en de onderhoudsvoorschriften aanwezig zijn. Maar heb jij de meetapparatuur in huis om de luchthoeveelheden te meten en het geluidsniveau? Volgens mij niet. En dus kun je vanaf de buitenkant niet zien of de installatie wel presteert. Dus als de aannemer niet vanuit zichzelf komt met de ventilatieprestatiekeuring, is mijn advies om er om te vragen, of deze desnoods op eigen kosten te laten uitvoeren. Scheelt nadien een hoop discussie met je vrouw Elly over bedompte lucht in huis, vocht- of tochtproblemen of geluidoverlast. Veel woonplezier in jullie nieuwe huis! Ad van der Aa Cauberg-Huygen Raadgevende Ingenieurs BV Tevens voorzitter van de Nederlands Vlaamse bouwfysicavereniging
Nijverheidsweg 3 | 7251 JV VORDEN Tel: +31 (0) 575-555777 | Fax: +31 (0) 575-551128 E-mail: info@uniwarm.nl
www.uniwarm.nl mei 2013 23022011_Advertenties Vloer_Toilet_Wand Plafond Uniwarm.indd 3
IZ0513_column_publivent.indd 13
13
18-05-11 12:23
12-5-2013 16:42:07
k Terugbli
ISH 2013
Meer en minder Meer standhouders, een groeiend aantal bezoekers uit internationale groeimarkten en een beursindeling die de huidige trends in de installatiebranche weerspiegelde. Met name op het gebied van besparingsmogelijkheden. De ISH 2013 liet op treffende wijze een momentopname zien van de situatie waarin de sector én de economie verkeren. “Zuiniger omgaan met natuurlijke hulpbronnen, zonder dat comfort en design worden veronachtzaamd. Dat zal het centrale thema zijn tijdens de ISH 2013”, kondigde Iris Jeglitza-Moshage al van tevoren aan. Met de bekende Duitse grondigheid wist de Senior Vice-President van de Messe Frankfurt al in een notendop deze editie van de internationale vakbeurs samen te vatten. Misschien dat u nu de behoefte voelt om door te bladeren; het thema klinkt nogal uitgekauwd. Dat zou zonde zijn. De beurs, die van 12 tot 16 maart plaatsvond, had namelijk wel degelijk verrassingen in petto.
maar liefst 94% van de Duitse exposanten de huidige economische situatie als goed of bevredigend te ervaren. En volgens de meest recente indicaties van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) zal de economische groei van het land de komende maanden flink aantrekken. Mocht u dus als installateur kampen met teruglopende klandizie en bereid zijn om een sprong in het diepe te wagen, dan zou het interessant kunnen zijn om eens over de grens te gaan kijken. In 2011 heeft ervaringsdeskundige Ben Kuipers van de Loohuis Installatiegroep hiervoor de nodige tips en tricks gegeven in zijn columnreeks in IZ.
Exposanten Laten we maar beginnen met de exposanten. Tijdens de vorige editie van de ISH waren er 2.382, nu 2.434. Een toename dus. Dat gold ook voor het aantal vierkante meters beursterrein. Had de beursorganisatie in 2011 nog 255.000 vierkante meter ingeruimd voor de ISH, dit jaar was daar 3000 vierkante meter bijgekomen. ‘Opmerkelijk’ zal de lezer denken. ‘Europa kampt met een economische crisis, vakbeurzen in Nederland zien dalende aantallen exposanten, maar de ISH groeit juist. Waarom was er dan zoveel animo bij het bedrijfsleven en overheidsorganisaties om op de ISH te staan met een stand?’ Misschien ligt de sleutel wel bij diezelfde economische situatie. Niet alleen trok de beurs veel bezoekers uit groeimarkten buiten Europa, ook Duitsland zelf lijkt op stoom te blijven. Uit een enquête, die de Messe zelf had afgenomen bleek 14
B2B Nederlandse en Belgische exposanten waren duidelijk minder enthousiast over de economische situatie dan hun Duitse collega’s. “Nederland doet het echt niet goed”, vertelde Stefan Ramos, Brand Marketing Manager bij Rettig ICC (onder andere Radson). Maar ondanks de mindere economische situatie werd er nog volop geinvesteerd in beursstands. Terecht, uit een kleine rondgang bleek dat de exposanten over het algemeen volop profijt hadden van hun deelname aan de ISH. Ramos: “Het was wederom een goede beurs. We hadden onder andere een VIP-evenement georganiseerd voor Europese topklanten, waarvoor de opkomst hoog was. Bovendien hebben we veel nieuwe contacten aangeboord. We zijn de leads nog aan het verwerken, maar ik zag al dat ze uit alle werelddelen komen, tot aan Noord-
Amerika, Azië en Australië aan toe.” Ook certificeringsexpert en testinstituut Kiwa was zoals gebruikelijk aanwezig op de ISH. “Op de ISH hebben we de mogelijkheid om in één week op één plek een groot aantal van onze klanten te spreken” zegt Ronald Karel, Divisie Directeur bij Kiwa. “Deze beurs is goed verlopen voor ons”, vertelt Karel, “We waren erg tevreden over de aanloop en troffen veel klanten onder de andere standhouders. Onze eigen stands werden ruim bezocht. Soms was het voller dan we aankonden.” Uit onderzoek van de Messe zelf bleek 81% van de buitenlandse exposanten hun beoogde doelen te hebben bereikt. 71% had volgens eigen zeggen, hun potentiële klanten weten te vinden. Dat onderstreept nog maar eens dat ook in het tijdperk van virtualisatie beurzen hun waarde blijven behouden. “We zitten in een mensen business”, licht Karel toe. “Mensen hebben behoefte aan face-to-face contact. Door elkaar te zien, kan je beter relaties onderhouden”, zegt Ramos. Evenals voorafgaande edities zien de exposanten de ISH dus primair als een B2Bforum. Bezoekers hebben niet alleen de gelegenheid om zaken te doen, maar kunnen ook “tastbaar kennismaken met het assortiment aan producten van de exposant”, aldus Ramos.
Bezoekers De eerste dag was het opvallend rustig op de beursvloer. Dat had alles te maken met de hevige sneeuwval, die er zelfs toe leidde dat de luchthaven van Frankfurt enige tijd was gesloten. “De komende dagen zal het flink aantrekken”, voorspelde Martin Wendels, directeur van Wolf Energiesystemen al. Hij had gelijk. “Woensdag en donderdag was de aanloop heel erg goed”, aldus Ramos. “Vrijdag was het weer wat minder.” In totaal kwamen er 190.000 bezoekers op de beurs af. Dat waren er 14.000 minder dan in 2011, waar dus voornamelijk het slechte weer debet aan was. Evenals de vorige edities trok ook deze editie van de beurs een significant aantal buitenlandse bezoekers. Dit jaar rond de 30%. Vooral de belang-
mei 2013
IZ0513_TA_meerenminder.indd 14
12-5-2013 16:54:06
stelling uit groeimarkten, zoals OostEuropese landen, China, Zuid-Oost Azië, het Midden-Oosten en NoordAfrika is groeiende. Van alle bezoekers was 35% afkomstig uit de installatiebranche. De bezoekers waren volgens onderzoek van de Messe zelf bijzonder enthousiast over de beurs. De gemiddelde beoordeling van de tentoongestelde producten was 97%; 3% hoger dan in 2011.
Aandachtsgebieden Wat had de ISH voor al die bezoekers in petto? Zoals eerder vermeld had de beursorganisator ‘zuiniger omgaan met natuurlijke hulpbronnen’ tot hoofdthema gebombardeerd. Twee aandachtsgebieden gaven de boventoon aan: ‘ISH Water’ en ‘ISH Energie’. Daarbinnen was een onderverdeling aangebracht. Ook dit jaar was er specifiek aandacht voor ‘gebouw- en energietechniek/hernieuwbare energie’, ‘klimaat-, koude- en ventilatietechniek’(Aircontec), ‘de wereld van de installatietechniek’ en de ‘badkamer belevingswereld’.
Drukte in Hal 6.2. Dit jaar trok de ISH 190.000 bezoekers.
Ook dit jaar viel er weer het nodige vrouwelijk schoon te bewonderen in de sanitairhallen.
Trends Bij het aandachtsgebied ‘ISH Water’ lag de nadruk op drinkwaterbereiding en duurzaamheid. Dit werd aangevuld met thema’s zoals de ‘generatie-overstijgende badkamer’ en de ‘complete badkamer’ en de daarmee samenhangende trend naar totaalconcepten. Het aandachtsgebied ‘ISH Energie’ richtte zich op thema’s zoals ‘efficiënte verwarmingssystemen’ en ‘hernieuwbare energie’ alsook ‘energie-efficiëntie, thermische behaaglijkheid en goede binnenluchtkwaliteit.’ Wederom was het dus weer verduurzaming, op alle fronten, wat de klok sloeg. Alleen dit keer werd het thema wat minder nadrukkelijk gecommuniceerd naar de buitenwacht toe als tijdens de vorige twee edities, viel Ramos op. “Zo langzamerhand is het thema wel ingeburgerd, het gaat nu om de concrete verdere uitwerking.” Hoe dat in de praktijk uitpakt? Sla de bladzijde om en lees het allemaal in het volgende artikel •
Evenals de twee voorafgaande edities stond de beurs in het teken van duurzaamheid of op z’n Engels ‘sustainability’.
Meet- en regeltechniek worden steeds belangrijker in de installatiewereld. mei 2013
IZ0513_TA_meerenminder.indd 15
15
12-5-2013 16:54:09
k Terugbli
ISH 2013
Totaalconcepten en ‘ve ra De ISH 2013 zal niet de geschiedenisboeken ingaan als de meest innovatieve beurs ooit. De trends die de toon aangaven, zoals systeemintegratie, verduurzaming en inspelen op kansen in de renovatiemarkt, zijn inmiddels oude bekenden. Maar wat wel bij zal blijven is de sectorbrede doorbraak van apps. Van badkamer sanitair tot verwarmingssystemen en automatiseringsproducten. Fabrikanten ontwikkelen overal apps voor. Ook voor de Messe Frankfurt, die op
De Viega Pressgun 5 kan 40.000 persingen aan.
de proppen kwam met een eigen navigatie-app.
producten, ook de installateur wordt op zijn wenken bediend. Bijvoorbeeld met apps. Zo is Hansgrohe gestadig de mogelijkheden van haar Hansgrohe@home app aan het uitbreiden en liet Villeroy & Boch ons kennis maken met Joyce. Met beide apps kunnen installateurs hun klanten een virtueel beeld voorschotelen van sanitairartikelen in hun eigen badkameromgeving.
In het vorige artikel hebben we al beknopt de hoofdthema’s van de ISH de revue laten passeren. De beursorganisatie had dit jaar gekozen om deze onder te brengen bij twee aandachtsgebieden. Bij het aandachtsgebied ‘ISH Water’ lag de nadruk op drinkwaterbereiding en duurzaamheid. Dit werd aangevuld met thema’s zoals de ‘generatie-overstijgende badkamer’ en de ‘complete badkamer’ en de daarmee samenhangende trend naar totaalconcepten. Het aandachtsgebied ‘ISH Energie’ richtte zich op thema’s zoals ‘efficiënte verwarmingssystemen’ en ‘hernieuwbare energie’ alsook ‘energieefficiëntie, thermische behaaglijkheid en goede binnenluchtkwaliteit.’
Water Dat klinkt allemaal vrij wollig, dus enige verduidelijking kan geen kwaad. In
De Renovent Sky van Brink Climate Systems is geschikt voor plafondmontage. 16
feite liet het ‘Pop Up My Bathroom’ atelier in een notendop zien wat deze trends inhouden voor de sanitairwereld. Enerzijds wordt de badkamer steeds meer een plek, waar mensen zich willen terugtrekken om op krachten te komen. Dat leidt tot interieurs die van alle moderne gemakken zijn voorzien, tot ICT-voorzieningen aan toe. En waarin uiteraard het nodige design is verwerkt. Anderzijds wordt er in toenemende mate rekening gehouden met de vergrijzing. Badkamers moeten ook eenvoudig toegankelijk blijven en gebruiksvriendelijk zijn voor ouderen. Zo toonde Artweger bijvoorbeeld de nieuwe Highline+ met bodemgevoerde schuifdeuren. De deur van deze douchecabine wordt vanaf de onderkant begeleid. Dit zorgt voor stabiliteit. Bovendien gaan de schuifdeuren vrij geruisloos open en dicht. De hoogte van de geleidingsrail is slechts 6 mm. Hoog genoeg om het water tegen te houden, en tegelijkertijd laag genoeg om te voldoen aan de strenge criteria van de barrière vrijheid. Andere voorbeelden van fabrikanten en leveranciers die inhaken op deze trends, bijvoorbeeld Viega, Schell en Tece, kunt u op de volgende pagina’s bewonderen. Sanitairspecialisten spelen overigens niet alleen in op de groeiende vraag naar gebruiksvriendelijke
Energie Samen met de behoefte aan totaalconcepten leidt verduurzaming in de praktijk tot “systeemintegratie en oplossingen met een modulaire opbouw, waarbij er veel aandacht is voor energiebesparing, installatie- onderhouds- en gebruikersgemak”, constateert Martin Wendels, directeur van Wolf Energiesystemen dan ook terecht. Dat geldt zowel voor sanitairproducten als fabrikanten die in de klimatisering actief zijn. Zo liet Viessman de Vitosorp 200-F zien, een gas adsorptie warmtepomp, die naar eigen zeggen 25% minder brandstof gebruikt dan conventionele boileroplossingen. De opmars van de warmtepomp zet duidelijk door. De HRe-ketel daarentegen lijkt niet echt aan te slaan in Nederland. Waar twee jaar geleden nog verschillende ketelfabrikanten volop nieuwe HRe-ketels promootten, was er dit jaar beduidend minder aandacht voor.
mei 2013
IZ0513_TA_totaalconcepten.indd 16
12-5-2013 16:55:28
e rappisering’ Gemak Flexibiliteit en installatiegemak; regelmatig passeerden deze termen de revue in brochures op de ISH. Dat geldt ook voor de vernieuwde Uniflexplus+ van Ventilair. Dit luchtverdeelsysteem kan worden toegepast in woningbouw, appartementsbouw en in de kleine utiliteit. Het zorgt voor de toe- en afvoer van ventilatielucht voor zowel systeem C (natuurlijke toevoer en mechanische afvoer) als systeem D (mechanische toe- en afvoer). Het is verkrijgbaar in 3 diameters (50 mm, 63 mm en 75 mm), zodat er voor elke situatie een flexibele oplossing aangeboden kan worden. Trouwens, ook bij de fabricage van gereedschap wordt rekening gehouden met trends als flexibiliteit, installatie- en gebruikersgemak. Zo was er tijdens de ISH veel belangstelling voor de Pressgun 5 van Viega, een nieuwe persmachine, die compact van omvang is en slechts 3,2 kg weegt. Met accu of voeding kan de Presgun 5 alle afmetingen aan tussen de 12 en 108 mm en is het apparaat bruikbaar voor maar liefst 40.000 persingen.
‘Joyce’ in actie.
de techniek van de Renovent Excellent en kent een laag hulpenergiegebruik, geringe geluidsproductie en ruime toepassingsmogelijkheden, volgens de fabrikant. De Renovent Sky is er in de uitvoeringen 300 en 150 (capaciteiten respectievelijk 300 en 150 m3/h bij 150 PA). Door het platte ontwerp en montage aan het plafond kan ruimte worden bespaard. Beide toestellen zijn standaard voorzien van een 100%-bypass en leverbaar in de standaard- of Plus-uitvoering. De noodzaak voor fabrikanten om te investeren in effectieve en efficiënte meet- en regeltechniek wordt steeds groter. Daarbij worden verschillende software-oplossingen gebruikt. Soms met gesloten, tegenwoordig steeds vaker met open protocollen. Viessmann toonde het Vitogate domotica-systeem (“uw intelligente verwarmingsbeheerder”), dat werkt op basis van de KNX standaard.
Meet- en regeltechniek Verduurzaming is een samenspel van ontwerp, bouwkunde en installatietechniek. Nu in toenemende mate wordt ingezet op goede isolatie, neemt de warmtebehoefte in gebouwen af. “Tegelijkertijd neemt de koelingsbehoefte toe, door de hoeveelheid apparaten waar we ons tegenwoordig mee omringen,” constateerden diverse standhouders. Mede dankzij innovaties in de meet- en regeltechniek wordt het energiegebruik van klimatiseringssystemen steeds verder aan banden gelegd. Denk bijvoorbeeld maar aan vraaggestuurde ventilatiesystemen. Brink toonde tijdens de ISH de Renovent Sky, een hoog rendementstoestel voor plafondmontage. Het toestel is ontworpen op basis van
Regelgeving We hebben het nu voornamelijk gehad over trends en noviteiten die daarop inhaken. Trends ontlenen deels hun bestaansrecht aan regelgeving. Fabrikanten hebben dat door en zorgen er regelmatig voor dat ze ook zelf kunnen aanschuiven bij de ontwikkeling van regelgeving. Zo was pompenspecialist Grundfos betrokken bij het bedenken van EU-wetgeving, die energie-efficiëntere motoren voorschrijft. Op deze wijze creëer je als fabrikant ook direct een markt voor jezelf en concullega ’s, want nieuwe motoren = nieuwe pompen. En allemaal adverteren ze ermee. Zo vermeldt pompenspecialist Lowara nadrukkelijk dat haar nieuwe reeks
e-HM pompen al ‘ErP-ready’ is voor 2015. Ook indirect profiteren fabrikanten van nieuwe regelgeving. Zo leidt de groeiende bulk aan wetgeving ertoe dat er hogere eisen worden gesteld aan de energiezuinigheid van systemen. Meetspecialisten, zoals Testo leveren de tools om dat te controleren.
Toekomst De komende tijd zal verduurzaming de toon blijven aangeven. Met een groeiende aandacht voor Smart Grids (slimme energie infrastructuren), denken de Duitse specialisten die lezingen verzorgden tijdens het Energie- en klimaatforum. Helaas zet de economische malaise ook een rem op de doorbraak van energiezuinige oplossingen. We noemen de waterstofketel van Giacomini, die ongeveer 75.000 euro kost. Sowieso al een behoorlijke investering, maar nu met de crisis voor veel klanten echt een brug te ver. Verduurzaming is onherroepelijk gekoppeld aan de renovatiemarkt, nu de nieuwbouwsector plat ligt. Dat hebben fabrikanten, leveranciers en installateurs wel door. Een grote speler als Gasned pleit dan ook voor het binnenhalen van extra werk, via bestaande onderhoudscontacten. Een strategie waar ook de installateur om de hoek zijn voordeel mee kan doen. Wanneer het slechte tij zal keren is volstrekt onduidelijk. In tegenstelling tot twee jaar geleden was er dan ook weinig animo onder standhouders om hierover een voorspelling te doen. De volgende ISH vindt plaats van 10 tot en met 14 maart 2015 in Frankfurt/ Main • mei 2013
IZ0513_TA_totaalconcepten.indd 17
17
12-5-2013 16:55:31
k Terugbli
ISH 2013
Productinnovaties Duurzaamheid, systeemintegratie, installatiegemak en gebruiksvriendelijkheid. Dit waren duidelijk de belangrijkste trends tijdens de ISH. Hoe die tot uiting kwamen op productniveau, daarvan geven we nu enkele voorbeelden.
Verstelbaar toilet
Viega heeft voor de series Eco Plus en Steptec een nieuwe wc-module in het programma waarmee het sanitairkeramiek zonder onnodige kosten achteraf tot 80 mm in hoogte kan worden versteld. De aanpassing is zeer eenvoudig en kan door de vakman nagenoeg zonder gereedschap worden uitgevoerd. De twee moeren waarmee het keramiek is gemonteerd worden losgedraaid, waarna de wc op de gewenste hoogte kan worden geplaatst. Vervolgens worden de moeren weer aangedraaid en kan de wc weer gewoon worden belast. De eenvoudige verstelmogelijkheid is te danken aan een nieuwe constructie van het voorwandelement. Zo is het element nu uitgevoerd met flexibele spoelleiding, een variabele afvoerbocht en verlengd slobgat voor de bevestiging van het wc-keramiek. Omdat de nieuwe wc-module ‘meegroeit’ met de bewoner, leent deze zich niet alleen voor woningcorporaties en exploitanten van seniorenwoningen maar ook voor aannemers en bouwbedrijven.
Legionellavrij
Schell liet tijdens de ISH een bètaversie zien van de HyTwin. Met dit legionella-preventie systeem wordt een circulatieleiding gerealiseerd tot aan het laatste tappunt. Waar normaliter kraan en leiding gescheiden blijven, worden ze nu dankzij een speciale box geïntegreerd tot één systeem. De HyTwin is met name interessant voor toepassingen in gebouwen waar extra hoge eisen gelden op het gebied van hygiëne. Scholen bijvoorbeeld of zorgcomplexen en winkelcentra. Naar verwachting zal de HyTwin in het vierde kwartaal van 2013 op de Nederlandse markt verschijnen.
Extra slim
Mitsubishi Eletctric showde tijdens de ISH een nieuw totaalconcept voor airconditioning en productie van sanitair warm water, mét warmterecuperatie. De fabrikant heeft het systeem de naam Mr. Slim+ meegegeven. Het warmtepomp- / airconditioningsysteem bevat een nieuwe buitenunit, een binnenunit voor koeling of verwarming en een Ecodan hydrobox voor ofwel verwarming door middel van warm water ofwel productie van sanitair warm water. Als er op hetzelfde tijdstip behoefte is aan koeling en warm water, wordt de warmte energie uit de gekoelde ruimtes gebruikt voor de productie van warm water. Hiervoor is een buitenunit ontwikkeld, die de bij de koeling gegenereerde warmte- energie kan afgeven aan de omgeving of via de hydrobox kan transporteren naar het watercircuit.
IZ0513_TA_productinnovaties.indd 18
14-5-2013 9:13:07
Seal System
Voor een waterdichte afdichting in de vloer heeft TECE het SEAL System ontwikkeld. Het afdichtingssysteem van de goot is in combinatie met ongeveer vijftig afdichtingscoatings getest en gecertificeerd. Het systeem kan gecombineerd worden met TECE drainpoint, het nieuwe assortiment kunststof puntafvoeren. Want de markt vraagt om meer montagegemak, een klein assortiment met onderling uitwisselbare delen en een gegarandeerd waterdicht systeem, aldus TECE.
Regelsysteem
Equicalor van Ivar is een draadloos regelsysteem, dat bestaat uit verschillende chrono-thermostaten en elektromotoren. Deze zijn allemaal voorzien van normale of herlaadbare batterijen. De elektromotoren worden rechtstreeks op de radiatorkranen gemonteerd. Het basiselement van de Equicalor is de chronothermostaat, die gebruikt wordt om de temperatuur in de verschillende ruimten te programmeren op dagof weekbasis. Ook neemt het apparaat de aansturing van de elektromotoren voor zijn rekening. Elke elektromotor kan individueel worden ingesteld om de temperatuur in de kamer te regelen. De chrono-thermostaat voorziet hem daartoe van de juiste data om te bepalen wanneer de kraan geopend of gesloten dient te worden om zo de juiste temperatuur te bereiken.
Duurzame radiator
Natlopers
Xylem Lowara brengt een nieuwe serie grote natloper circulatiepompen op de markt; de ‘Ecocirc XL’. Deze is verkrijgbaar in de afmetingen DN32 tot DN100 met schroefdraad en flensaansluiting en als een inline dubbelpompserie (DN32 tot DN80). De Ecocirc XL is volgens de fabrikant ideaal voor commerciële toepassingen. Dankzij het brede temperatuurbereik -10˚C tot +10 ˚C kan de pomp onder andere worden ingezet voor verwarmings- en koelingsdoeleinden, drinkwaterproductie, en bij zonnepaneelsystemen. De circulatiepomp is ook geschikt als warmtepomp. De Lowara Ecocirc XL wordt geleverd met diverse regelingen, zoals standaard, constante druk, proportionele druk of constante curve. Naast een handmatige bediening is het ook mogelijk om de pomp op afstand in te regelen via een PC, smartphone of tablet. De pomp is beschikbaar vanaf de start van het stookseizoen 2013/2014.
Vasco liet tijdens de ISH een aluminium designradiator zien. De Vasco Beams is een fluisterstille radiator met hoge warmteafgifte. De radiator is zeer geschikt voor lagetemperatuursystemen, zoals condensatieketels en warmtepompen. De profielen zijn zo vormgegeven dat de radiator optimaal warmte afgeeft, door de combinatie van stralingswarmte aan de voorkant en convectielamellen aan de achterzijde. Aluminium biedt volgens Vasco een aantal voordelen. Het materiaal is drie keer lichter dan staal, volledig recyclebaar en staat garant voor een betere warmtegeleiding dan traditionele materialen. Bovendien zijn LT-radiatoren prima inpasbaar in lagetemperatuursystemen. De positionering en maatvoering van de convec tielamellen zijn geoptimaliseerd door de Universiteit van Stuttgart, zodat de radiator extra energiezuinig is.
IZ0513_TA_productinnovaties.indd 19
Software
liNear Smart Sixty is een eenvoudig te bedienen softwarepakket voor de installateur. Het levert betrouwbare, door de industrie gevalideerde berekeningen voor warmteverlies, vloerverwarming en leidingnetten en voor cv, tapwater en riolering. Tevens wordt een echte CAD inside Engine (powered by Autodesk technology) meegeleverd om snel en eenvoudig Autocad-, PDF of ingescande tekeningen in te lezen of uw installatie te tekenen. Uit de installatietechnische berekening worden exacte bestellijsten gegenereerd.
14-5-2013 9:13:10
k Terugbli
ISH 2013
Beurs in beeld Pakkende reclames, opmerkelijke noviteiten en een gezellige drukte. De ISH heeft het allemaal. Niet alleen de productspecialist komt aan zijn trekken
leider’, ‘Innovatiespecialist’ of ‘Het meest klantgericht bedrijf van de branche’ blijkt te zijn. Sommigen doen dat soort reclame-uitingen alleen in hun brochures. Anderen, zoals deze standhouder, pakken breed uit en winden er geen doekjes om.
tijdens de beurs, er is ook volop gelegenheid om oude relaties te treffen en nieuwe contacten te leggen. IZ legde het allemaal voor u vast op de gevoelige plaat.
Renson heeft een nieuwe lamel op de markt gebracht: de Linius L.050W. Vooral de maximale waterwerendheid maakt de lamel bijzonder. Viessmann pakte weer als vanouds groots uit tijdens de ISH. Het Duitse bedrijf liet onder andere warmtepompen, houtketels en domoticasystemen zien. “Tegenwoordig draait het allemaal om systeemintegratie”, drukte Peter Cornellissen, directeur van de Nederlandse vestiging, ons nog maar eens op het hart.
Het is toch altijd weer verrassend om tijdens beurzen te ontdekken dat vrijwel iedere fabrikant wel een ‘Wereldmarkt20
Reclame voor duurzame energie in optima forma: ‘Flying high on solar power’. De SolarWorld e-One is een elektrisch vliegtuig, bestaande uit zonnecellen, een lithium-ion-accu en elektromotor. Het zonnevliegtuig vliegt volledig emissievrij.
mei 2013
IZ0513_TA_fotoreportage_beursinbeeld.indd 20
12-5-2013 16:58:22
Gezellige drukte in Hal 9.1. Tijdens de ISH komen jong en oud aan hun trekken.
Op de stand bij Radson/Purmo. De verwarmingsspecialist liet onder andere de PeXpenta zien, een vijf lagen tellende vloerverwarmingsbuis, en de Faro, een verticale designradiator.
En ook fabrikanten slaan wel eens de plank mis. Of kunt u zich wĂŠl een romantisch intermezzo voorstellen in deze setting? De beursorganisatie nam zelf deze foto. Tijdens de eerste dag lag er een dik pak sneeuw in Frankfurt am Main. Gelukkig smolt dit de dagen erna snel weg. Voor de standhouders buiten en hun bezoekers was het dus in het begin van de beurs afzien geblazen.
IZ0513_TA_fotoreportage_beursinbeeld.indd 21
12-5-2013 16:58:29