9e jaargang nummer 8/9 aug./sept. 2011
Special: Installatievakbeurs Hardenberg > Beursoverzicht > Huis van de toekomst bestaat al > EPC-verlaging in de praktijk > Legionellapreventie
IZ0811_cover.indd 3
22-8-2011 10:06:52
IZ0811_03_intergas.indd 3
15-8-2011 9:38:12
Metaal
Kunststof
IZ0811_04_ubbink.indd 4
18-8-2011 9:53:00
IZ TECHNIEK De nieuwe rookgasmeter testo 330LL maakt voor optimale afstelling de meetgegevens grafisch inzich-
Welkom in Hardenberg
telijk. In één oogopslag weet u of de cv-installatie
Hal helemaal uitverkocht
17
veilig en efficiënt functioneert. Dankzij het heldere, full colour display is meten en interpreteren van
In Hardenberg gebeurt het
meetgegevens nog nooit zo eenvoudig geweest.
Preview
18
De uitgebreide meetmenu’s maken het mogelijk
te voeren. Of het nu gaat om de gasdichtheid van
“Woningen gebruiken steeds minder, bewoners steeds meer energie”
leidingen, de aan- en afvoertemperatuur van het cv-
EPC-verlaging in de praktijk
een complete analyse van de cv-installatie door
22
water of de analyse van de verbrandingsgassen, met de testo 330LL rookgasanalyzer meet, analyseert en
Huis van de toekomst koestert bewoners
rapporteert u alle belangrijke parameters.
Innovatief bouwen
24
En verder 7 9 11 20 55 69 69 70
Van de redactie In de pijplijn, incl. IZAP en AGENDA Column Publivent Exposantenoverzicht Hardenberg Lezersaanbieding Af fabriek Column Uw Duurzame Woning Column Frank Thoonen
IZ SANITAIR 9e jaargang nummer 8/9 aug./sept. 2011
Special: Installatievakbeurs Hardenberg > Beursoverzicht > Huis van de toekomst bestaat al > EPC-verlaging in de praktijk > Legionellapreventie
Legionellapreventie staat goed op de rails
32
Het spoor is nog niet af COLOFON InstallateursZaken (ISSN:1872_6607) Maandelijks verschijnend praktijkblad voor de W-installateur met oog voor techniek én (commerciële) bedrijfsvoering Oplage: 8.000 exemplaren Aandachtsgebieden: gas, water, verwarming, luchtbehandeling, koeling, sanitair, dakbedekking, energie en milieu Een uitgave van: Merlijn Plus BV, Postbus 275, 2740 AG Waddinxveen T: (0182) 63 17 17, F: (0182) 61 78 15 E: info@merlijnplus.nl I: www.merlijnplus.nl Redactie: Frank Stouthart (hoofdredacteur), Ruthger te Marvelde, Wietse Buma E: redactie@merlijnplus.nl Vaste medewerking: Ton Meijer (cartoon), Publivent, Elly Verburg (OTIB), Paul Tersmette (Uneto-VNI), Kiwa, Joost van Hoof (HU), ISSO, Ben Kuipers, Frank Thoonen en Uw Duurzame Woning Advertentie-exploitatie: Ruud Struijk T: 0182 63 17 17 E: r.struijk@merlijnplus.nl Uitgever: Frank Stouthart Secretariaat: info@merlijnplus.nl Abonnementen: Benelux € 19,50. Buitenland € 58,50. Losse nummers € 5,-. Prijzen per jaar en incl. BTW. Abonnementen lopen automatisch door tenzij 2 maanden voor het einde van de abonnementsperiode schriftelijk bij de uitgever wordt opgezegd E: abonnementen@merlijnplus.nl Vormgeving: Yolanda van der Neut Druk: Ten Brink, Meppel © Merlijn Plus BV, 2011 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/ of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Publicaties geschieden uitsluitend onder verantwoording van de auteurs. Alle daarin vervatte informatie is zorgvuldig gecontroleerd. De auteurs en uitgever aanvaarden echter geen verantwoordelijkheid voor de gevolgen van eventuele onjuistheden.
En verder Column Joost van Hoof Druppels Column Kiwa
31 34 35
IZ ZAKELIJK Conditiegericht onderhoud op basis van feiten in plaats van gevoel Geen uurtje-factuurtje meer
Naar een kansrijke of angstaanjagende toekomst?
50
Kijken in de glazen bol
“De Michelinster voor de installatiebranche”
58
Keurmerk excellent opleidingsbedrijf
En verder 41 49 54
Column Uneto-VNI Column OTIB Column Ben Kuipers
aug./sept. 2011
IZ0811_inhoud.indd 5
42
5
22-8-2011 14:53:01
11-034 - adv Installateurszaken 9
15-8-2011
10:02
Pagina 1
Gericht op de toekomst www.testo.nl/rookgas
Het nieuwe meten met de testo 330-LL rookgasanalyser
STANDAARD 5 jaar garantie op het instrument en meetcellen H2 gecompenseerde CO meetcel Instrument diagnose Rookgas analyse matrix: u ziet in één oogopslag of de CV-installatie optimaal is ingesteld Complete CV-installatie analyse met één meetinstrument Rookgasanalyser die vooruit denkt Tot 7 jaar garantie met het Testo Ontzorg Pakket en nog veel meer...
Bezoek ons op de Installatievakbeurs Hardenberg 13 t/m 15 september 2011 stand 553
testo BV, Randstad 21-53, Postbus 1026, 1300 BA Almere T 036-5487000 F 036-5487009 W www.testo.nl E info@testo.nl
IZ0811_06_testo.indd 6
23 0983 11-034
16-8-2011 13:46:43
van de redactie
In balans Van 13 tot en met 15 september vindt de Installatie Vakbeurs Hardenberg plaats. Net als vorig jaar is de beurs helemaal uitverkocht. Dit betekent dat bijna 400 exposanten hun opwachting zullen maken. Het aantal bezoekers, zo verwacht de organisatie, zal ruim 15.000 bedragen. De Installatie Vakbeurs zal voor een belangrijk deel in het teken staan van duurzaamheid, energiebesparing en innovatie. Dat zijn de thema’s die de markt beheersen. In deze special vindt u een aansprekend voorbeeld van hoe innovatief, duurzaam denken letterlijk vorm kan krijgen in de praktijk. Zo hopen de bouwkundige Jos Lichtenberg en zijn vrouw Karin nog dit jaar hun eigen huis van de toekomst te betrekken. De woning is in aanbouw in de Brabantse gemeente Sterksel. Het is een actieve woning die in haar eigen energievoorziening voorziet en naar verwachting zelfs ruim meer energie op-
wekt dan de bewoners zullen gebruiken. Heel anders is dat met de meer traditionele woningen. Begin dit jaar is de energieprestatiecoëfficiënt verlaagd van 0,8 naar van 0,6. Theoretisch komt zo´n EPCverlaging overeen met een gebouwgebonden energiebesparing van 25 procent. In werkelijkheid valt de besparing waarschijnlijk fors lager uit. Bouwkundig adviseur Freek den Dulk legt uit hoe dat komt: bewonersgedrag blijkt van grote invloed op het energiegebruik. “Woningen gebruiken steeds minder, bewoners steeds meer energie”, vat hij de situatie kernachtig samen. Toch vindt Den Dulk niet dat bewoners zich dan maar moeten aanpassen aan de eigenschappen van een standaard woning. Een alleenstaande oudere heeft immers heel andere wensen en eisen dan een jong gezin. Hij pleit daarom voor meer variatie in bouwkundige en installatietechnische oplossingen, zodat een woning beter
aansluit op de specifieke levensstijl van de bewoner. Pas als alle factoren in balans zijn kan een flinke energiebespa-
UIT ONZE KOPER/BRONS CATALOGUS www.gizom.nl
ring worden gerealiseerd. De Installatie Vakbeurs lijkt een ideale gelegenheid om daarvoor inspiratie op te doen •
Als u vandaag voor 16.00 uur belt, hebt u hem morgen in huis: onze uitgebreide catalogus. Een overzichtelijk boekwerk van 36 pagina's waarin u een compleet leveringsprogramma van koperen en bronzen produkten en halffabrikaten aantreft. Vooral ook in grote maten! Wij kunnen meestal uit voorraad leveren.
Aan de leiding in aluminium, koper en brons. Tel. (0598) 61 57 38. Fax (0598) 61 23 52.
aug./sept. 2011
IZ0811_vanderedactie_gizom.indd 7
7
15-8-2011 13:15:27
50
ONZE 50 VESTIGING IS GEOPEND!
STE
Warmteservice opent haar 50e vestiging. Dit vieren wij met vele acties. Ga naar warmteservice.nl/ipad en maak kans op een iPad 2! Actiecode: DYP5
Als zelfstandig ondernemer zoekt u een betrouwbare partner voor uw inkopen. Warmteservice biedt u een groot assortiment met een gunstige prijsstelling. Daarnaast onderscheiden wij ons door de persoonlijke benadering en het deskundige advies van onze medewerkers aan de balie. Warmteservice heeft nu al ruim 50 vestigingen in Nederland, dus er is er ook altijd één bij u in de regio. Wij zijn zes dagen per week geopend, kom dus eens vrijblijvend langs! Bestel eenvoudig online op www.warmteservice.nl
50 vestigingen in Nederland, 50.000 artikelen online Voor verwarming en sanitair moet je bij Warmteservice zijn!
Meer informatie: ✆ 0900-23 56 897 of kom langs in een van onze vestigingen.
•
•
•
IZ0811_08_warmteservice_wildkamp.indd 8
22-8-2011 10:32:07
Flits !
in de pijplijn
AGENDA 12, 19 en 26 september Cursus Waterzijdig inregelen voor monteurs Woerden www.cursusloket.com 27 september Cursus Sanitaire technieken De Amershof, Amersfoort www.tvvl.nl 3 en 10 oktober Cursus Installeren van zonnestroomsystemen Gorinchem www.cursusloket.com 4 t/m 6 oktober Vakbeurs Energie 2011/ Vakbeurs Milieu Brabanthallen, ’s Hertogenbosch www.energievakbeurs.nl www.milieuvakbeurs.nl 24 november ISSO/LOPL symposium Nieuwe wet- en regelgeving Legionellapreventie De Doelen te Rotterdam www.isso.nl
Itho Daalderop nu ook in België Itho Daalderop, de Nederlandse fabrikant van ventilatie-, cv- en warmwaterapparatuur, heeft een eigen dochteronderneming voor België opgericht: Itho Daalderop Belgium bvba. Reden voor de oprichting is de toegenomen aandacht in België voor solar en warmtepompen, hetgeen lokale ondersteuning vergt. Het support centre is gevestigd in Sint-Niklaas. Per 1 juli 2011 zal deze vestiging volledig operationeel zijn •
Groei zonne-energiesys teemleverancier Centrosolar Benelux, een zelfstandige dochteronderneming van Centrosolar Group AG, opent een kantoor in België. Tot voor kort werden klanten in België bediend vanuit Nederland. Het Duitse Centrosolar Group AG levert zonne-energiesystemen voor daken en is actief in 10 landen. De opening van het Belgische kantoor in Berchem maakt dan ook deel uit van de verdere internationalisering van Centrosolar •
Systeemoplossingen Bovenmatig energiegebruik binnen de HVAC-sector inspireerde drie marktpartijen samen verder te gaan. Pneumatex (drukbehoud en waterkwaliteit), TA ( inregel- en regelafsluiters) en Heimeier (thermostatische radiator afsluiters) zullen voortaan opereren onder de collectieve handelsnaam TA Hydronics. Door de integratie van drie specialismen is TA Hydronices in staat complete systeemoplossingen te bieden die beantwoorden aan alle eisen op het gebied van comfort, energiegebruik en milieu •
Groothandel opent vestigingen Van Walraven heeft twee nieuwe vestigingen. Deze vestigingen bevinden zich in Zoeterwoude en Heerlen en zijn overgenomen van Pipelife Nederland. Van Walraven is een landelijke groothandel in bouw- en installatiematerialen en levert aan bedrijven die werkzaam zijn in de woning- en utiliteitsbouw, GWW, Installatietechniek en industrie •
www.installatienet.nl
lees meer op
Eerst even IZappen... BEURS In Hardenberg gebeurt het Tijdens ‘Hardenberg’ ontmoeten exposanten en bezoekers elkaar in een ongedwongen sfeer. Toch is deze populaire vakbeurs heel wat meer dan alleen een gezellig dagje uit voor installatieprofessionals. Drie exposanten vertellenwat ze voor u in petto hebben. P 18 INTERVIEW “Woningen gebruiken steeds minder, bewoners steeds meer energie” Op papier staat het zo mooi: dankzij strengere EPC-eisen worden woningen energiezuiniger. Fijn voor de bewoners, denk je dan, want de energierekening gaat omlaag. Dat valt tegen. In de praktijk blijkt dat de energiebesparing gemiddeld nog niet de helft is van wat je op grond van de berekeningen zou mogen verwachten. Adviseur Freek den Dulk legt uit waar dat door komt en wat je kunt doen om het tij te keren. P 22 PRAKTIJK Huis van de toekomst koestert bewoners Het huis van de toekomst biedt zicht, licht en lucht. Beknibbelen op ventilatie, koeling en andere
comfortvoorzieningen is niet nodig. Bewuste bewoners kunnen ruim uit de voeten met de energie die het huis opwekt. De meerkosten zijn in een redelijke tijd terug te verdienen. P 24 ONDERHOUD Geen uurtje-factuurtje meer In de onderhoudsbranche is de tijd van uurtje-factuurtje definitief voorbij. Opdrachtgevers verwachten proactief advies of vragen zelfs om prestatiecontracten. Wie daar geen antwoord op heeft, loopt het risico steeds meer interessante opdrachten mis te lopen. Conditiegericht onderhoud is vereist. Een softwareprogramma kan uitkomst bieden. P 42 SCHOLING Naar een kansrijke of angstaanjagende toekomst? “De dood in de pot voor de installateurs”, zo luidde de reactie op een actie om goedkoop 50.000 Chinese zonnepanelen in te slaan. Elektrische muurverwarming kan ook niet op onverdeeld enthousiasme van installateurs rekenen. De branche is in een rap tempo aan het veranderen. Aan de ene kant lijkt dit de positie en de marges van de installatiebranche uit te hollen. Maar er zijn ook kansen. P 50 xxxx 2009
IZ0811_agenda_izap_idp_re.indd 9
9
19-7-2011 12:19:27
in de pijplijn
Flits !
60.000 woningen in 2011 Het aantal gereedgekomen woningen komt in 2011 uit op 60.000. Voor 2012 wordt eenzelfde aantal gereed meldingen verwacht. Pas in 2013 stijgt het aantal gereed meldingen weer naar 62.000. Hiermee opereert het aantal gereed meldingen nog altijd op een laag niveau. De stagnatie op de woningmarkt speelt de woningnieuwbouw dus ook de komende jaren nog parten. Dit blijkt uit de meest recente prognoses van BouwKennis. Het aanpassen van bouwprojecten komt doordat de vraag bij woonconsumenten is weggevallen. Dit is terug te zien in het aantal verkochte nieuwe woningen. Daarvan is een groot deel ‘van
tekening’ verkocht, dat dus nog moet worden gebouwd. Ontwikkelaars gaan met de bouw van start zodra 70% of meer een koper heeft. De woningmarkt heeft het nog altijd moeilijk en staat hiermee in schril contrast met de economische opleving van Nederland. Normaal gesproken zorgt een herstel van de economie ook voor een positieve ontwikkeling op de nieuwbouwmarkt. Het aantal woningen dat te koop staat komt echter maar niet van het historische dieptepunt af. In april bedroeg dit aantal ruim 184.000 woningen. De gemiddelde tijd dat een woning te koop staat, noteert met 268 dagen ook een record •
Andere warmtevraag, andere rol combiketel
De combiketel is wellicht niet langer het meest efficiënte toestel voor de warmtevraag van het gemiddelde huishouden. De warmtevraag voor woningen neemt immers steeds meer af en de piekvraag naar warmtapwater neemt steeds meer toe. Dit blijkt uit onderzoek van 10
BuildDesk Benelux, in opdracht van Agentschap NL. In de woningbouw is nog veel energie te besparen als installateurs goed inspelen op ontwikkelingen in de warmtevraag. Door de betere isolatie van woningen neemt de warmtevraag af. Daarmee is minder
vermogen van de verwarmingsinstallatie nodig. De piekvraag naar warmtapwater neemt echter toe, onder meer door luxe douche- en badsystemen. De invloed van warmtapwatergebruik op het totaalrendement van een installatie wordt hierdoor groter. “Denk in verband met verschillende soorten warmwatergebruik in concepten en systeemrendementen, en niet alleen in rendementen van toestellen,” adviseren de onderzoekers. De vaak toegepaste combiketel is daardoor volgens de onderzoekers steeds minder efficiënt dan modernere verwarmingssystemen. Bij combitoestellen met hoge vermogens voor warmwater
kan ook de ruimteverwarming immers deellastgedrag vertonen en dus minder rendement opleveren. Vervanging door een systeem met warmtepomp of zonnecollectoren levert een forse energiebesparing op. Dat geldt ook voor de overgang van gas- en elektroboilersystemen of stadsverwarming naar een ander systeem. Ook bepalend voor het rendement zijn de afstanden tussen opwekking, opslag en vooral de tappunten met veel korte tappingen. De onderzoekers adviseren om die afstanden klein te houden. Een lokaal systeem, zoals een ‘close-in’-boiler in de keuken, kan de leiding- en stilstandverliezen minimaliseren •
aug./sept. 2011
IZ0811_idplang_li_1-.indd 10
22-8-2011 10:35:11
lees meer op
www.installatienet.nl
Tevredenheid over Groen Energielabel
Het verbeteren van het Energielabel bij woningen van ‘rood’ naar ‘groen’, stemt huishoudens tevreden. Dat blijkt uit een onderzoek onder ruim 1.500 huishoudens in Nederland, uitgevoerd door Meer Met Minder, het nationale energiebesparingsprogramma voor woningen en gebouwen. Vooral de verbetering van het wooncomfort scoort hoog. In het onderzoek is gekeken naar de verbetering van ‘rode’ labels (D, E, F en G) naar ‘groene’ labels (A, B en C) •
Snellere vergroening bedrijven Duurzaam technisch dienstverlener Unica en 100% groene energieleverancier Greenchoice gaan nauwer samenwerken. Greenchoice gaat het installatiebedrijf ondersteunen op het gebied van energiebesparing bij klanten. Dat gebeurt binnen het zogeheten Energy Management Care Concept (EMC²) waar organisaties als ziekenhuizen, zorgcentra, gemeentes, grootwinkelbedrijven en kantoren mee werken om zo hun energiekosten te verlagen en het milieu te ontzien •
400 miljoen euro voor 800 gebouwen Imtech N.V. gaat voor een totaalbedrag van ruim 400 miljoen euro gedurende 15,5 jaar de energie-efficiency van circa 800 gebouwen van een grote Duitse logistieke organisatie aanzienlijk verbeteren. Op basis van een energy contracting model neemt Imtech de complete verantwoordelijkheid over voor optimale levering, onderhoud en beheer van alle energievoorzieningen. Daarnaast worden nieuwe concepten voor energiebesparing uitgerold. Tevens is sprake
van de inzet van innovatieve warmte-/krachtvoorzieningen en zonne-energie •
Internetgigant in zonnepanelen Google heeft een fonds van 280 miljoen dollar opgericht dat de installatie van zonnepanelen op daken bij particulieren moet financieren. De internetgigant bereikte hierover overeenstemming met SolarCity, een Californische installateur van zonnepanelen, zo meldt de LA Times. De oprichting van het fonds voor zonnepanelen is tot op heden Googles grootste groene investering. In de afgelopen jaren is het aantal huizen in de Verenigde Staten dat zonnepanelen op het dak heeft flink toegenomen als gevolg van betere financieringsmogelijkheden •
COLUMN Bewoners… Laatst was ik in bespreking met een aantal fabrikanten van ventilatiesystemen en daar kwamen de bewoners ter sprake. Al snel werd duidelijk dat je bewoners in twee categorieën kunt indelen: de bewuste en de niet-bewuste bewoner. De bewuste bewoner snapt hoe zijn ventilatiesysteem werkt. Hij gaat er actief mee om, doet ventilatieroosters op tijd open en dicht en zet de afzuiging hoger of lager. De niet-bewuste bewoner begrijpt niet hoe zijn systeem werkt, bedient het niet en maakt het ook nooit schoon. En nu is het aardige, zo heb ik uit de bespreking geleerd, dat je kunt inspelen op de karateristieken van beide categorieën. De situatie rond de niet-bewuste bewoner kan bijvoorbeeld prima gebruikt worden als referentie in de discussie over het vergaren van energieprestatiepunten. En de bewuste bewoner staat vooraan als het gaat over het aantonen van de goede prestaties van ventilatiesystemen. Dit klinkt wellicht ingewikkeld, maar het komt erop neer dat een in theorie hoogwaardig en energiezuinig ventilatiesysteem, door ‘fout’ bewonersgedrag in de praktijk toch niet doet wat het belooft. Het niet goed gebruiken van het systeem kan leiden tot een slechte luchtkwaliteit die op zijn beurt gezondheidsklachten veroorzaakt. Ergo: ventilatiesystemen komen negatief in het nieuws en dat heeft zijn weerslag op de gehele sector. Afijn, u begrijpt het al: we moeten af van die bewoner, want die is eigenlijk alleen maar lastig. Hij verprutst het nodige in de woning en dat leidt er maar toe dat de ventilatiesector de zoveelste deuk oploopt in het toch al zo geschonden imago. Maar ja, dan blijven we nog zitten met een ander probleem: wie moet de rekening betalen van al die ventilatiesystemen die we zo graag willen verkopen? Dat is uiteindelijk toch ook weer die bewoner. En laat nou juist de onbewuste bewoner er dan bewust voor te kiezen de bal maar even terug te leggen bij de producent. Misschien is het toch handiger als we echte innovatieslagen gaan maken en een topproduct gaan verkopen dat de bewoner bewust of onbewust zorgeloos kan gebruiken en dat gepaard gaat met goede voorlichting en een super service en onderhoud.
Detacheerder groeit TecLine International, detacheerder van vaktechnisch personeel uit Midden- en Oost-Europa, neemt de BouwGenius Groep, leverancier van vaktechnisch personeel in de bouw, over. TecLine levert technisch personeel in de installatietechnische-, elektrotechnische-, metaal- en bouwbranche •
Ad van der Aa
aug./sept. 2011
IZ0811_column_publivent_idp.indd 11
11
16-8-2011 10:54:27
FlitFsli!ts !
Xxx in de xxx pijplijn xxxxxx
lees meer op
www.installatienet.nl www.installatienet.nl
Uneto-VNI breidt duurzaamheidscan uit Ondernemersorganisatie Uneto-VNI heeft de duurzaamheidscan, een digitale tool die installateurs helpt om duurzaam te ondernemen, uitgebreid met een aantal nieuwe functionaliteiten. Zo kan het eigen duurzaamheidniveau worden vergeleken met dat van vergelijkbare bedrijven en is een module logistiek toegevoegd. Binnenkort start Uneto-VNI een MVO-Roadshow om onder andere de duurzaamheidscan onder de aandacht van de aangesloten leden te brengen. Met de vernieuwde duurzaamheidscan maken installateurs binnen vijftien minuten een online analyse
van hun duurzaamheid. Dat gebeurt door het invullen van een vragenlijst op het gebied van financiën, interne bedrijfsvoering, personeel, markt en verkoop, logistiek en installeren en beheren. De bedrijfsanalyse levert uiteindelijk een totaalscore op, die aangeeft hoe het bedrijf scoort op duurzaam ondernemen. Deze rapportage kan nu ook als PDF-versie worden gedownload http:// duurzaamheidscan.uneto-vni. nl om bijvoorbeeld klanten te informeren. Bovendien zijn er in de rapportage verwijzingen naar producten en diensten van Uneto-VNI die helpen om het MVO-beleid te ververbeteren. De scan
wordt ingevuld op en is een initiatief van het Uneto-VNI Platform Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Uneto-VNI constateert dat steeds meer opdrachtgevers,
zoals overheidsinstanties en woningbouwverenigingen, het MVO-gehalte van een bedrijf laten meewegen bij het gunnen van een opdracht •
Toenemend tekort aan vakmensen in de metaal Sinds begin 2010 stijgt het aantal openstaande vacatures in de metaal, elektro en installatie. Het aantal recente werklozen neemt af. De ‘verkrapping’ van de arbeidsmarkt in het eerste kwartaal van 2011 doet zich voornamelijk voor in de metaalberoepen. Tot die conclusie komt kennis- en adviescentrum Kenteq na verdere analyse op basis van de krapte-indicator van UWV Werkbedrijf. De tendens van een toenemend tekort aan technische vakmensen werd in het vierde kwartaal van 2010 even onderbroken. De krapte aan personeel komt echter nog lang niet in de buurt van het niveau
van voor de kredietcrisis. In tegenstelling tot de metaal verandert er in het eerste kwartaal van 2011 weinig in de installatieberoepen. Kenteq heeft de gegevens van UWV Werkbedrijf over de verhouding tussen de openstaande vacatures en het aantal werklozen dat korter dan zes maanden staat ingeschreven vertaald naar de technische sector. Uit de detailgegevens heeft Kenteq een selectie voor de technische beroepen gemaakt, deze gegevens gegroepeerd en vervolgens de krapte-indicator herberekend. Vanwege de economische crisis vindt Kenteq het van groot belang om de ontwikkeling van de
arbeidsmarkt op de voet te volgen. Omdat de UWV-gegevens maandelijks verschij-
nen, is de ontwikkeling op de arbeidsmarkt nauwkeurig na te gaan • aug./sept. 2011
IZ0811_idplang_re_1-.indd 13
13
19-7-2011 12:23:52
Advertentie 185x132
IZ0811_14_soler_schutz.indd 14
05-11-2010
08:46
Pagina 1
16-8-2011 13:59:27
FlitFsli!ts !
Xxx in de xxx pijplijn xxxxxx
lees meer op
www.installatienet.nl www.installatienet.nl
Gebouweigenaren investeren in energie-efficiëntie
Stijgende energieprijzen, overheidsmaatregelen en een beter imago stuwen energie-efficiëntie in gebouwen naar nieuwe hoogten. Steeds meer eigenaars van gebouwen doen inspanningen om de energieconsumptie terug te dringen. Dat blijkt uit de vijfde jaarlijkse wereldwijde Global Energy Efficiency Indicator. Aan het onderzoek van het Institute for Building Efficiency
van Johnson Controls, de International Facility Management Association en het Urban Land Institute, namen wereldwijd bijna 4.000 eigenaars en managers van gebouwen deel. “We zien overal ter wereld recordaantallen in de projecten rond energiemanagement en -besparing. De drijfveren zijn voornamelijk van financiële aard, eerder dan ecologisch”, stelt Dave Myers, vice
president en president van de divisie Building Efficiency bij Johnson Controls. “Wat de drijfveer ook is, gebouwen vertegenwoordigen 42% van het globale energiegebruik. De groeiende trend om gebouwen energieefficiënter te maken is dus een slimme zakelijke zet die lokaal jobs helpt te creëren en bovendien goed is voor het leefmilieu.” Hoewel de belangrijkste motivatie voor energie-efficiëntie nog steeds kostenbesparing is, zijn overheidsmaatregelen en een beter imago (op plaats 2 en 3 in het onderzoek) ook belangrijk. Het terugdringen van emissies, in 2010 nog goed voor de tweede plaats, komt nu pas op de vierde
plaats in de rangschikking. Stijgende energiekosten baren de eigenaars van gebouwen duidelijk zorgen. Acht op de tien respondenten verwacht dat de energieprijzen in de loop van dit jaar met meer dan 10% zullen stijgen. Als gevolg daarvan stellen de eigenaars een gemiddelde energiebesparing van 12% als doel voorop. Toch zijn er belangrijke hinderpalen voor het behalen van deze ambitieuze doelstellingen. Toegang tot financiële middelen en financieel rendement worden wereldwijd genoemd als belangrijkste drempels. In de Verenigde Staten/Canada (38%) en Europa (30%) staan kapitaaldrempels bovenaan de rangschikking •
Ingenieursbureaus verwachten groei Ingenieursbureaus in Nederland zijn positief over de nabije toekomst. Bijna de helft verwacht dit jaar een groei van de eigen organisatie van zes tot tien procent. Ze denken zich te ontwikkelen in omzet en aantal werknemers, zoals ook naar voren kwam in het conjunctuuronderzoek van NLingenieurs over het eerste kwartaal van 2011. Minder bureaus verwachten dat de winstmarge zal groeien. Bijna de helft voorziet eveneens groei van de markt, minder dan een kwart denkt dat deze afneemt. Dit zijn de belangrijkste uitkomsten van een onderzoek dat Synovate uitvoerde in opdracht van Deltek, leverancier van
ERP-software voor projectgestuurde, professionele, dienstverlenende ondernemingen en overheidsinstellingen. Branchevereniging NLingenieurs ondersteunt dit onderzoek. Aan het onderzoek dat plaatsvond in maart en april deden 112 ingenieursbureaus in Nederland en België mee. Door de verwachte groei van zes tot tien procent staan de ingenieursbureaus te trappelen om te investeren in het bedrijf. Maar liefst 93 procent geeft aan dit te willen doen. Als middelen noemen de ingenieursbureaus voornamelijk CAD-systemen (ComputerAided Design – 53 procent), workflowoplossingen (37 procent) en bedrijfsap-
plicaties (35 procent). In het onderzoek werden de ingenieursbureaus ook gevraagd wat zij zien als belangrijkste bedrijfsthema. Op deze vraag antwoordde 52 procent met klanttevredenheid, onder andere door betere communicatie met hun klanten. Bezettingsgraad van personeel en acquisitie
volgen met respectievelijk. 15 en 18 procent op afstand. Winstgevendheid van projecten vindt 13 procent van de ingenieursbureaus het belangrijkste thema. Als onderscheidende factor noemen de ingenieursbureaus kwaliteit (74 procent) en creativiteit/innovatie (65 procent) •
aug./sept. 2011
IZ0811_idplang_re_2-.indd 15
15
19-7-2011 12:34:07
KLIMAATSYSTEEM
VLOERVERWARMING
het t e m id e h k j ehaagli b n e k a m e G ysteem s s g in m r a w r e vloerv t a a m li K m r iwa
Un
www.uniwarm.nl IZ0811_16_uniwarm.indd 16 de1 1 Flyer vloerverwarming Uniwarm
15-8-2011 6-9-20099:47:46 21:58:06
FliBtse!urs
Xxx HAL xxx HELEMAAL xxxxxx UITVERKOCHT
Welkom in Hardenberg Van dinsdag 13 tot en met donderdag 15 september vindt de Installatie Vakbeurs Hardenberg plaats. Dit jaar is het alweer de 13e editie. Dat blijkt geen ongeluksgetal, want de beurs is totaal uitverkocht, zo laat de organisatie weten. Een goed teken! Bijna 400 exposanten zullen hun opwachting maken.
Gratis entreebewijs… Waarschijnlijk heeft u het allang geregeld, maar we zeggen het toch maar even: als u de Installatie Vakbeurs Hardenberg wilt bezoeken, kunt u op de website http://www.evenementenhal.nl/ uw entreebewijs kosteloos aanvragen. Wanneer u geen entreebewijs heeft ontvangen, kunt u een toegangsbiljet kopen à € 20,- bij de beursreceptie. De vakbeurs is dagelijks toegankelijk van 14.00 tot 22.00 uur.
café om de hoek gaan. U wilt weten wat er te koop is op uw vakgebied, wat de laatste ontwikkelingen zijn. Ook dan bent u goed uit in Overijssel. Deelnemers doen hun best om primeurs en innovaties voor het voetlicht te brengen en horen graag wat u ervan vindt. Daarbij mogen kritische noten worden gekraakt. Juist Hardenberg leent zich voor een goed gesprek. In de twaalf jaren van haar bestaan is de Installatie Vakbeurs / Klimaatvak Hardenberg uitgegroeid tot een icoon. Kernbegrippen: een plezierige sfeer, ongedwongen en open. Niet voor niets wordt Hardenberg wel aangeduid als een relatiebeurs. Je raakt er makkelijk aan de praat. Exposanten nemen de tijd voor hun bezoekers. Het full service
concept, waarbij attente cateringmedewerkers met hapjes en drankjes de beursvloer doorkruisen, verhoogt de sfeer alleen nog maar.
Primeurs Uiteraard reist u niet naar Hardenberg af vanwege de culinaire geneugten. Want dan kunt u net zo goed naar het
Ook in Venray Het beursconcept waar Hardenberg groot mee is geworden, heeft landelijke dekking gekregen. Na Gorinchem werd ook Venray aan de agenda toegevoegd. Op 12, 13 en 14 april van dit jaar heeft de allereerste editie van de Installatie Vakbeurs Venray plaatsgevonden. De organisatie kijkt met plezier terug op het evenement. 165 exposanten deden mee, en bijna 5000 belangstellenden hebben de Installatie Vakbeurs in Limburg bezocht. Naast een aantal landelijke groothandels, stonden ook de lokale bedrijven op deze eerste editie. Op 17, 18 en 19 april 2012 zal de volgende Installatie Vakbeurs Venray plaatsvinden. Een maand eerder, op 13, 14 en 15 maart, vindt de Installatie Vakbeurs / Klimaatvak Gorinchem plaats. De volgende editie van de Installatie Vakbeurs Hardenberg is gepland op 11, 12 en 13 september 2012.
Exposantenoverzicht In deze special is een exposantenoverzicht opgenomen. De vaste rubriek ‘Af fabriek’, waarin productnieuws staat, moest daarvoor eenmalig wijken. In het exposantenoverzicht geeft een aantal deelnemers van Hardenberg alvast een voorproefje van wat ze gaan presenteren. We tekenen daarbij aan dat de teksten zijn aangeleverd door de exposanten. De redactie kijkt naar grammatica en taalgebruik en houdt het commerciële aspect in toom, maar is niet verantwoordelijk voor de juistheid van de verstrekte gegevens. Daar staan de inzenders voor. De beursorganisatie verwacht meer dan 15.000 bezoekers in Hardenberg. Wij zullen er zeker bij zijn. Uiteraard proberen we highlights te ontdekken die voor u de moeite waard zijn. We zullen er graag verslag van doen • aug./sept. 2011
IZ0811_TA_welkominhardenberg_re.indd 17
17
19-7-2011 13:48:52
PREVIEW INSTALLATIEVAKBEURS
Beurs
In Hardenberg gebeurt het Tijdens ‘Hardenberg’ ontmoeten exposanten en bezoekers elkaar in een ongedwongen sfeer. Toch is deze populaire vakbeurs heel wat meer dan alleen een gezellig dagje uit voor installatieprofessionals. Deelnemers showen er hun primeurs en staan open voor een goed gesprek. Op deze pagina’s vertellen drie exposanten wat ze voor u in petto hebben. De drie deelnemers in de spotlights zijn Uniwarm, Kusters en NIBE. Uniwarm is systeemleverancier van vloer-, wanden plafondverwarming en koeling. De Vordense onderneming is producent en doet veel aan productontwikkeling. Uniwarm maakt haar opwachting met drie innovaties. Kusters is een technische handelsonderneming die net zo thuis is in verwarming als in koeling. Het bedrijf uit Venlo bestaat 100 jaar. De eeuweling rust niet op zijn lauweren maar zal u verrassen met nieuwe mono split airco’s en een warmtepomp airconditioner die in een zeiljacht past. NIBE Energietechniek uit het NoordBrabantse Willemstad voert een breed assortiment boilers en warmtewisselaars. Zij komen naar Hardenberg met zes speciaal voor de renovatiemarkt samengestelde warmtepomppakketten.
Toiletmodule De drie innovaties die Uniwarm aankondigt zijn een toiletmodule, ventilatievloerverwarming en de ‘Constant Flow’-regelaar, een ventiel dat drukschommelingen in een installatie compenseert. De toiletmodule is niet helemaal nieuw. Sterker, de praktische wandverwarming en afbouwplaat-in-één maakt al twee jaar deel uit van het assortiment en heeft inmiddels een trouwe schare aanhangers verworven. Desondanks is het product nog lang niet bij alle potentieel geïnteresseerden bekend. 18
“Ik deed van de week Mijdregt aan. Op vijf adressen had men nog niet van onze toiletmodule gehoord, maar men reageerde enthousiast op het concept”, vertelt Peter Riethorst, die directeur is van Uniwarm. “Vandaar dat Hardenberg ook zo’n goede gelegenheid is om de module nog eens prominent voor het voetlicht te brengen.”
Constant Flow verdeler (Uniwarm)
Ventilatievloerverwarming De tweede troef van huize Uniwarm is de ventilatievloerverwarming. Hierbij wordt vloerverwarming gecombineerd met een ventilatiesysteem met een wtw-unit. Riethorst: “We blazen de lucht van de wtw-unit onder de vloerverwarming door. Die wordt daardoor voorverwarmd. Dit betekent dat je het comfort verhoogt en tegelijk energie bespaart. Bij koppeling met een warmtepomp bewijst het systeem volgens Riethorst ook zijn diensten in de koelmodus. De warmere onderlaag zou een snellere koeling opleveren – de koudere lucht zakt niet weg - terwijl je toch geen koude voeten krijgt. De ventilatievloerverwarming lijkt prima te passen in het concept van het nieuwe bouwen. Er zijn geen dikke ventilatiekokers nodig in de vloer, de constructie wordt lichter en platter. Riethorst: “je hoeft niet meer met breedplaatvloeren te werken, kanaalplaatvloeren zijn prima. Een bijkomend voordeel is dat kanaalplaatvloeren ongeveer 35 euro per vierkante meter goedkoper zijn.” Uniwarm heeft de noppenplaat voor de
Ventilatievloer (Uniwarm)
ventilatievloerverwarming zelf ontwikkeld. Het systeem is al op de markt.
Jubileum-airconditioner Technische handelsonderneming Kusters doet in verwarming en koeling. “We hebben een twee seizoenen-programma”, vertelt productspecialist Wil van Tankeren. “Hardenberg is meestal het moment om de nadruk wat meer op verwarming te leggen, maar we houden het bewust breed op de beurs om bezoekers gelegenheid te geven kennis te maken met uiteenlopende aspecten van ons programma.” In 2011 bestaat Kusters op de kop af 100 jaar. Besteedt de jubilaris daar nog aandacht aan? Van Tankeren: “Ter ere van ons 100-jarig bestaan hebben we de Hansol airconditioner van Gree in ons programma opgenomen.” Volgens Van Tankeren levert dit split wandmodel bijzondere prestaties. De COP
aug./sept. 2011
IZ0811_TA_inhardenberggebeurthet.indd 18
19-7-2011 13:49:51
bedraagt 5,1 en het geluidsniveau is met 21 db(A) bescheiden te noemen. De Hansol jubileum-airconditioner is verkrijgbaar in capaciteiten van 4,2 tot 6,6 kW. Door de hoge COP komt het systeem in principe in aanmerking voor een financiële tegemoetkoming in het kader van de Energie Investeringsaftrekregeling (EIA).
Warmtepomp airconditioner Andere nouveautés die Kusters presenteert zijn een luchtreiniger van Gree – een luchtontvochtiger van dezelfde fabrikant maakt al langer deel uit van het assortiment – en de Marine warmtepomp airconditioner, eveneens van Gree. De warmtepomp airconditioner is een water/water unit die bijzonder geschikt is als comfortvoorziening voor
AMS10-8 (NIBE)
toepassing in de scheepvaart, bijvoorbeeld in zeiljachten en pleziervaartuigen. Van Tankeren: “Het gaat om een kleine, compacte airconditioner die onder een bank geplaatst kan worden. Er is geen buitenunit nodig, want de voeding is water. En op meer en plas heb je een quasi eindeloze open bron tot je beschikking, die ook nog eens vergunningvrij is. De Marine warmtepomp airconditioner is trouwens ook geschikt voor projecten waar men geen buitenunit kwijt kan. Maar onze eerste gedachte was: Nederland is een waterrijk land en dit product sluit daar prima op aan.”
Zes warmtepomppakketten Als u de stand van NIBE aandoet zult u ontdekken dat de warmtepompspecialist de handen de afgelopen tijd ver uit de mouwen heeft gestoken. Er komt een nieuwe serie lucht/water warmtepompen voor de woningbouw aan, die in Hardenberg in de schijnwerpers wordt gezet. Als we dit artikel schrijven beschikken we nog niet over alle details. Wat we weten is dat de NIBE Split op dit moment alleen verkrijgbaar is met een buitenunit van 10 kW. Vanaf september zijn er pakketten beschikbaar met buitenunits van 8, 10 en 16 kW. Het gaat om zes verschillende combinaties. Het NIBE Split-programma levert verwarming, koeling en warm tapwater. Het formaat en de locatie van de woning en de warmwaterbehoefte bepalen welk pakket het meest geschikt is. Elk combinatiepakket bestaat uit een binnen- en een buitenunit. De binnenunits bestaan uit een alles-in-één unit met een geïntegreerde boiler met
Marine warmtepomp airconditioner (Kusters)
Hansol (Kusters)
warmtapwaterspiraal óf uit een hydrobox met een separate boiler van 300 of 500 liter. De NIBE Split is geschikt voor zowel de bestaande bouw als nieuwbouw. Met name in de bestaande bouw bieden de combisystemen het voordeel dat voor de installatie geen ingrijpende aanpassingen, zoals bronboringen, vereist zijn •
Drukgecompenseerde regelaar
Uniwarm komt met drie innovaties naar Hardenberg. De jongste nouveauté is de ‘Constant Flow’ een in eigen huis ontwikkelde drukcompensatieregelaar voor verwarmingssystemen. In een installatie doen zich weerstanden en drukschommelingen voor. De drukschommelingen worden door de Constant Flow gereduceerd. Hoe hoger de druk in de regelaar, hoe meer het ventiel zich sluit. Dus de hoeveelheid water die wordt doorgelaten zal altijd gelijk zijn. Dat komt het comfort ten goede en bespaart energie. De energiebesparing bedraagt volgens Uniwarm 6 tot 11 procent. AMS10-16 (NIBE) aug./sept. 2011
IZ0811_TA_inhardenberggebeurthet.indd 19
19
19-7-2011 13:50:01
exposantenoverzicht Kusters
115
Kusters Technische Handelsonderneming uit Venlo staat op de Installatievakbeurs met nieuwe apparaten én een big smile: het bedrijf bestaat 100 jaar. Over duurzaamheid gesproken… Gestart als een eenvoudige smederij heeft Kusters altijd ongebaande wegen bewandeld. Vóór WOII maakten het bedrijf al revolutionaire producten, zoals het Venlo Warenhuis, nog steeds wereldwijd de meest verbreide broeikas. Een halve eeuw geleden bouwde Kusters luchtverhitters en water- en stoomaggregaten. Daarmee leverde het bedrijf een wezenlijke bijdrage aan het ‘binnenklimaat’. Zoals ook nu nog met luchtverhitters, infraroodstralers, warmtepompen en airco’s. Kusters heeft de alleenverkoop voor de Benelux van bekende merken zoals BM2 (Biemmedue), Aermax, Ambi-Rad, GoGas en Gree. Van Gree zijn tijdens de Installatievakbeurs drie nieuwe airco’s te zien: het Wandmodel ‘Hansol’ met een COP van 5,1, de Marine warmtepomp/ airconditioner en de Luchtreiniger. Een extra reden om deze exposant te bezoeken: wie jarig is trakteert… •
Duijvelaar
20
536
Het assortiment drukverhogingsinstallaties voor het compact en betrouwbaar transporteren van drinkwater staat centraal op de stand van Duijvelaar Pompen. Tijdens de installatievakbeurs in Hardenberg staan de HydroUnit Cube en de HomeUnit Pro in de spotlights. Beide zijn gemaakt voor het gemak van de installateur. De Home-Unit is een kleine, geluidsarme 1-pomps drukverhoginginstallatie die zorgt voor nagenoeg een bar extra druk op tappunten als kranen, douches en cv-ketels. De installatie kan met twee koppelingen tussen de leiding gemonteerd worden. De Cube is een technisch geavanceerde drukverhoginginstallatie in een innovatieve kubus. Het vooruitstrevende design, de efficiëntie en de technische noviteiten waren voor de vakjury van de VSK-Awards reden om de Hydro-Unit Cube te nomineren voor een innovatieprijs. De bouwwijze zorgt voor een aanzienlijke tijdswinst bij het installeren en de mogelijkheid van zowel wand- als vloermontage. De Hydro-Unit Cube heeft alleen doorstromende leidingen en vormt daarom geen risicofactor in het beheersplan Legionella •
TA Hydronics
314
TA Hydronics introduceert een nieuw technisch voordeel in klimaattechnische efficiëntie. Verspilde energie in de klimaatsector heeft TA Hydronics genspireerd om drie klimaatbedrijven samen te voegen: - Pneumatex, specialist in drukbehoud en waterkwaliteit;
- TA, wereld marktleider in oplossingen in hydronic balancing; - Heimeier, marktleider in de fabricage van thermostatische regelingen. Opererend onder de nieuwe collectieve naam TA Hydronics B.V. zal de integratie van de drie marktleiders de standaard verhogen in de optimalisering van klimaatsystemen, aldus de leverancier. “Met de beste kennis en producten in de industrie verenigd onder één vlag, versterkt TA Hydronics haar positie als de marktleider in waterzijdige distributiesystemen.” Geboden worden kennis, systeemoplossingen en samenwerking op drie vakgebieden: drukbehoud & waterkwaliteit, hydronic balancing & control en thermostatische regeling. Met geïntegreerde expertise, producten en specialisten wil TA Hydronics een ultieme partner zijn voor bedrijven actief in ontwerpadvies tot installatie en onderhoud •
Testo
553
Ook dit jaar is testo aanwezig op de Installatievakbeurs. Als wereldmarktleider op het gebied van de meettechnologie staat testo in Hardenberg met een uitgebreid pakket aan verschillende meetoplossingen, zoals warmtebeeldcamera’s, de nieuwste generatie rookgasanalysers, multifunctio-
nele klimaatinstrumenten, koeltechnische instrumenten, dataloggers en nog veel meer. 2011 is voor testo een jaar om niet snel te vergeten. Naast haar 25 jarig jubileum zijn weer verschillende producten gelanceerd, die op de stand zijn te zien •
ClimaRad
437
ClimaRad is een innovatieve ventilatie-unit met ingebouwde warmtewisselaar en sensoren voor o.a. CO2 en luchtvochtigheid. Het toestel wordt geplaatst achter een meegeleverde radiator. ClimaRad is het antwoord op de steeds toenemende eisen
op het gebied van energiebesparing en binnenmilieu. In ieder vertrek realiseert de ClimaRad een optimaal binnenklimaat terwijl de energiebesparing wordt gemaximaliseerd. Luchttoevoer en -afvoer vinden plaats dóór het toestel en dus rechtstreeks door de gevel. Hiermee vervalt de noodzaak voor luchtkanalen dóór het gebouw, aldus de leverancier. Er is een oplossing voor zowel woningen als kantoren, scholen en zorginstellingen. De varianten zijn: - ClimaRad Classic (basistoestel met radiator); - ClimaRad Balance (met radiator met vlakke voorplaat); - ClimaRad Verti (de verticale variant); - ClimaRad Sensa (zonder radiator, speciaal voor woningen met vloerverwarming) •
aug./sept. 2011
IZ0811_hardenberg_li_1-.indd 20
19-7-2011 13:55:23
AF FABRIEK
COLUMN De eerste column…
Kabelmanagement pv-installatie
De beveiligde stringbox van YPS is speciaal ontwikkeld om het kabelmanagement van grote fotovoltaïsche installaties te vereenvoudigen. De kabels die de zonnepanelen met de omvormers verbinden, gaan niet meer van de modules rechtstreeks naar de omvormers, maar worden gebundeld via stringboxen. Dit biedt een overzichtelijke en veilige manier van kabelmanagement. Bovendien zorgt de stringbox voor een kabelbesparing, waardoor hij een kostenefficiënt onderdeel is binnen een fotovoltaïsche installatie •
Besparen met warmtepomp Met de Wilo-Stratos PICO brengt de in Dortmund gevestigde pompfabrikant Wilo SE naar eigen zeggen een echt bespaarwonder. De gebruikswaarde van deze verwarmingspomp is door TÜV Süd vastgesteld op slechts 46,5 kWh per jaar voor een eengezinswoning. Daarmee gebruikt hij de helft minder stroom dan voor de huidige A-label vereist is. Met de introductie van de nieuwe pomp speelt Wilo SE in op de vraag naar energiezuinige verwarmingspompen •
bv heeft haar leveringsprogramma uitgebreid met een compacte WTW-unit met hoog rendement-warmtewiel, serie HRRW. De unit is standaard plug & play, en is voorzien van onder meer afstandsbediening en een naverwarmer. Optioneel kan worden gekozen voor een buitenopstelling, alsook de toevoeging van een MODBUS applicatie voor communicatie met het gebouwbeheersysteem. De serie HRRW is verkrijgbaar tot een luchthoeveelheid van 9.000 m3/h •
Of we als Uw duurzame woning.nl de maandelijkse column wilde verzorgen voor het blad InstallateursZaken. Dat was de vraag van de hoofredacteur. Daar denk je even over na. Hoewel de lezers van InstallateursZaken niet direct behoren tot de opdrachtgevers van ons adviesbureau Uw duurzame woning.nl, hebben we er toch met overtuiging voor gekozen om de columns te verzorgen. Eigenlijk met als reden dat het juist niet gericht is op onze opdrachtgevers… En eigenlijk toch weer wel. Wat we bedoelen is het volgende. Als we echt willen komen tot daadwerkelijk gezonde woningen en gebouwen, die betaalbaar blijven en niet ten koste gaan van onze natuur en leefomgeving, moeten we met elkaar nog behoorlijk wat stappen maken. We zijn wellicht aardig op weg maar zijn er nog lang niet. Technisch is al veel mogelijk. Voldoende financiële middelen wordt al een uitdaging, maar het met kennis van zaken goed en effectief toepassen van de middelen (techniek en geld) is naar onze mening de grootste uitdaging. Er gaat veel goed maar nog teveel onnodig fout! Het zal in de bouwkolom aankomen op meer onderling vertrouwen, het nemen van de eigen verantwoordelijkheid, en de wederzijdse overtuiging dat we elkaar nodig hebben om de vele ambities en visies mogelijk te maken. Alleen als we dat doen zijn we (adviseurs, architecten, installateurs, aannemers, etc.) in staat om echt tevreden opdrachtgevers te creëren. Dan moet er nog wel een cultuuromslag plaatsvinden. In veel projecten zijn we drukker bezig met verantwoordelijkheden af te schuiven en elkaar de schuld te geven als er iets fout gaat, dan elkaar te helpen. Daarnaast wordt er nog weinig geïnvesteerd in de ontwikkeling van kennis en innovatieve technieken, terwijl er zoveel mooie nieuwe ontwikkelingen zijn waar we ons voordeel mee kunnen doen. Met onze columns willen we de komende periode stilstaan bij twee van de genoemde elementen: verdere ontwikkeling van kennis en ontwikkeling van vertrouwen. Dit aan de hand van voorbeelden uit onze eigen adviespraktijk of zaken die ons zijn aangereikt. Heeft u een interessante gedachte of reactie? Mail ons: info@uwduurzamewoning.nl
Compacte luchtbehandelingsunit Air Trade Centre Nederland aug./sept. 2011
IZ0811_column_duurzamewoning.indd 69
69
22-8-2011 13:10:57
column •••
Scholing, loopbaanontwikkeling, innovaties en meer binnen de installatiebranche
Wie is verantwoordelijk? Vorige week stelde ik me voor aan een nieuwe werkvoorbereider, die Piet heet. “Ah,” zei hij, “jij gaat dus over veiligheid.” “Nee,” antwoordde ik, “ik ga over kwaliteitsmanagement.” Toch meldde Piet dat hij gisteren op een locatie is geweest, waar hij een schacht van vijf meter diep aantrof, die niet was afgezet. “Het was er ook nog donker”, voegde hij eraan toe. Ik vroeg hem of hij dit al had gemeld bij een veiligheidskundige of de V&G-manager. “Nee”, zei hij. Ik pakte mijn telefoon, belde de V&G-manager en zei tegen hem: “Hier heb ik Piet voor je, hij wil een onveilige situatie melden”, waarop ik de telefoon aan Piet gaf. De V&G-manager liet Piet weten dat hij al op de hoogte was van de onveilige situatie, dat hij het via e-mail had gemeld aan de uitvoerder, maar dat die nog geen actie had ondernomen. Hij had de projectmanager een kopie gestuurd van de e-mail, zodat ook hij op de hoogte was. Iedereen was dus op de hoogte, maar de schacht was nog niet afgezet. Wie is nu verantwoordelijk als er ongelukken gebeuren? Dit deed me terugdenken aan een situatie van jaren geleden. Het bedrijf waar ik toen werkte, voerde installatiewerk uit op een bouwproject. Iedere week liet onze projectleider in de bouwvergadering boos aan de hoofdaannemer weten dat de sparingen nog altijd open lagen. Op een dag kreeg ik een ongevallenformulier op mijn bureau; één van onze monteurs was in een sparing gevallen. Hij was met de ambulance naar het ziekenhuis gebracht. Gelukkig vielen zijn verwondingen mee. Wel was de arbeidsinspectie ter plaatse aanwezig geweest en had onderzoek ingesteld. Na een aantal weken kregen we een boete opgelegd. We vonden dit onterecht. We hadden (met de notulen van de bouwvergadering) toch aangetoond dat we de gevaarlijke situatie verschillende malen hadden aangekaart bij de hoofdaannemer en hij hiervoor verantwoordelijk was. De arbeidsinspectie vond dat ook wel, maar oordeelde dat we al weken wisten dat de sparingen open lagen. Dat bleek namelijk uit die zelfde notulen. Maar een onveilige situatie moet je veilig maken, je moet er niet werken (denk aan de LMRA) of je moet verbieden dat er wordt gewerkt. Logisch, toch…? Frank Thoonen f.thoonen@thoon.nl www.thoon.nl
Uw vraag, ons antwoord
www.otib.nl
aug./sept. 2011
IZ0811_column_thoonen.indd 70
70
22-8-2011 13:13:43