9e jaargang nummer 11 november 2011
Special: De natte ruimte > Bijzondere afvoeren voor inloopdouches > Douche(goot)-wtw > Rendement tapwatersystemen onderzocht
-11 13:28 IZ1111_omslag_buiten.indd 3
24-10-2011 9:06:44
Ne f it houdt Nede rland war m
De kleinste, nu nóg slimmer! NIEUW: NEFIT PROLINE CW5!
Meer vermogen, extra warm water Hoe maak je de kleinste HR-ketel nog slimmer? Met een CW5-uitvoering! De slimme kleine ketel met de vele Nefit-extra’s nu dus ook met extra veel warm water. Hét perfecte alternatief voor situaties waarin een Nefit TopLine niet past. De nieuwe Nefit ProLine CW5, vraag ernaar bij uw groothandel!
www.nefit.nl
47200230 adv proline CW5 210x297.indd 1 IZ1111_nefit_03.indd 3
14-09-11 15:07 14-10-2011 17:36:43
IZ1111_intergas_04.indd 4
14-10-2011 17:34:45
Vloerverwarming biedt de meest comfortabele
IZ TECHNIEK
manier van verwarmen. Door de gelijkmatige warmtestraling vanuit de gehele vloeroppervlakte wordt
Meer isoleren, minder installeren
een zeer egale warmtespreiding gecreëerd. De
Alertheid geboden!
20
vloertemperatuur zal een aangename waarde bereiken, die bovendien van vloer tot plafond nagenoeg
En verder
dezelfde waarde heeft. De zelfdenkende thermos-
Van de redactie In de pijplijn, incl. IZAP en AGENDA Column Publivent Af fabriek
taat houdt rekening met de benodigde opwarmtijd, zodat de vloer altijd op het gewenste tijdstip de juiste temperatuur heeft. MAGNUM levert uitslui-
7 9 17 49
tend hoogwaardige, duurzame en energiezuinige verwarmingssystemen, met vaak een levenslange warmtegarantie. Informatie en andere producten op magnumheating.com. MAGNUM keeps you warm
IZ SANITAIR Extravaganza
23
Sanitair met schwung
Bijzondere afvoeren voor inloopdouches
24
Wand/inkortbaar/wtw
“De klant wil niet alleen maar een móóie badkamer”
26
Douche-wtw
Douche-badcombinaties
29
Voor de kleinere badkamer
Ergonomische badkamerserie
33
Voor meer gebruiksgemak 9e jaargang nummer 11 november 2011
Special: De natte ruimte > Bijzondere afvoeren voor inloopdouches > Douche(goot)-wtw > Rendement tapwatersystemen onderzocht
COLOFON InstallateursZaken (ISSN:1872_6607) Maandelijks verschijnend praktijkblad voor de W-installateur met oog voor techniek én (commerciële) bedrijfsvoering Oplage: 8.000 exemplaren Aandachtsgebieden: gas, water, verwarming, luchtbehandeling, koeling, sanitair, dakbedekking, energie en milieu Een uitgave van: Merlijn Plus BV, Postbus 275, 2740 AG Waddinxveen T: (0182) 63 17 17, F: (0182) 61 78 15 E: info@merlijnplus.nl I: www.merlijnplus.nl Redactie: Frank Stouthart (hoofdredacteur), Ruthger te Marvelde, Wietse Buma E: redactie@merlijnplus.nl Vaste medewerking: Ton Meijer (cartoon), Publivent, Elly Verburg (OTIB), Paul Tersmette (Uneto-VNI), Kiwa, Joost van Hoof (HU), ISSO, Ben Kuipers, Frank Thoonen en Uw Duurzame Woning Advertentie-exploitatie: Ruud Struijk T: 0182 63 17 17 E: r.struijk@merlijnplus.nl Uitgever: Frank Stouthart Secretariaat: info@merlijnplus.nl Abonnementen: Benelux € 19,50. Buitenland € 58,50. Losse nummers € 5,-. Prijzen per jaar en incl. BTW. Abonnementen lopen automatisch door tenzij 2 maanden voor het einde van de abonnementsperiode schriftelijk bij de uitgever wordt opgezegd E: abonnementen@merlijnplus.nl Vormgeving: Yolanda van der Neut Basis vormgeving: DUO-ontwerp, Utrecht Druk: Ten Brink, Meppel © Merlijn Plus BV, 2011 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/ of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Publicaties geschieden uitsluitend onder verantwoording van de auteurs. Alle daarin vervatte informatie is zorgvuldig gecontroleerd. De auteurs en uitgever aanvaarden echter geen verantwoordelijkheid voor de gevolgen van eventuele onjuistheden.
En verder 30 35 36 38 41 43 44
Druppels Wellness recycle douches Implementatie nieuwe legionellawetgeving roept vragen op Van flying toilet naar hightech oplossing Column Van Hoof Column Kiwa Rendement tapwatersystemen onderzocht
IZ ZAKELIJK Andere mensen, andere wensen
50
Installeren tijdens het Suikerfeest
“Het leuke aan installatietechniek is dat de ontwikkelingen nooit stilstaan!” Balans op de werkvloer (2)
En verder 46 46 49 53 54 58
Zakennieuws Column Uw Duurzame Woning Column Frank Thoonen Column OTIB Column Ben Kuipers Column Uneto-VNI november 2011
IZ1111_inhoud_2.indd 5
56
5
23-10-2011 21:00:37
GRIFFON de verbinding tussen vakmanschap en vakwerk Goed materiaal is van essentieel belang, vooral voor de installateur. Griffon begrijpt dat als geen ander. Als specialist in verbindingstechnieken voor leidingsystemen van metaal en kunststof biedt Griffon een compleet en hoogwaardig assortiment kwaliteitsproducten, voorzien van
toonaangevende keuren. Daarnaast is Griffon constant op zoek naar nieuwe, betere oplossingen. Door middel van uitgebreide research en nauw contact met installateurs en leidingfabrikanten introduceert Griffon keer op keer innovatieve oplossingen voor knellende problemen.
Griffon. Griffon is een merk van Bison International.
IZ1111_bison_06.indd 6
Verbonden met vakwerk.
www.griffon.nl
14-10-2011 17:30:57
van de redactie
Jets Veel consumenten zullen ervan dromen: ongebreideld douchen in XXL, alle jets op full power en toch maar een paar liter water méér verbruiken. Dat kan met een wellness recycle douche. Na het wassen en afspoelen vult een klein reservoir onder de douchevloer zich met schoon water, waarna een krachtige circulatiepomp zorgt voor ongelimiteerd doucheplezier. Een grotere ketel en ‘dikke’ leidingen zijn dan ook niet nodig. De klein behuisde klant heeft wellicht andere bekommernissen. Hij wil een bad én een douche, maar heeft slechts ruimte voor een van beide voorzieningen. Ook voor deze categorie is er een interessante sanitairoplossing: de douche-bad combinatie, ofwel een douche en bad ineen. En daar de combi een lage instap heeft, hoef je niet meer over de rand van het bad te klimmen. Makkelijk voor iedereen, dus ook als je dertig bent en nog
‘strak in het pak’. Naast genoemde, slimme comforttoepassingen gingen we op zoek naar het buitenissige, het theatrale. Wat is het meest opvallende bad, wat de meest opvallende kraan? Natuurlijk is zoiets subjectief en arbitrair. Niettemin, een bad in de vorm van een hooggehakte damesschoen en een kraan die eruit ziet als een jet fighter uit de jaren vijftig, dat is best wel bijzonder, dunkt ons. Laat u verrassen. Ook aan afvoeren is gedacht. Douche-wtw is in opkomst. Een ontwerper van dit soort systemen vertelt hoe je nóg meer plezier uit je douchewater haalt. Namelijk, door de genoten warmte (deels) terug te winnen. In een interview licht hij de montage-aspecten toe. We besluiten met een uitsmijter: het ‘stralingstoilet’. Dit is een toilet dat zonder
spoelwater werkt en bovendien zijn eigen energie opwekt. Het is geen gadget maar een hele zinvolle vinding die met name in derdewereldlanden een
UIT ONZE KOPER/BRONS CATALOGUS www.gizom.nl
machtig wapen zou kunnen worden tegen verspreiding van ziektes als gevolg van een gebrek aan hygiëne. Een behartigenswaardig verhaal! •
Als u vandaag voor 16.00 uur belt, hebt u hem morgen in huis: onze uitgebreide catalogus. Een overzichtelijk boekwerk van 36 pagina's waarin u een compleet leveringsprogramma van koperen en bronzen produkten en halffabrikaten aantreft. Vooral ook in grote maten! Wij kunnen meestal uit voorraad leveren.
Aan de leiding in aluminium, koper en brons. Tel. (0598) 61 57 38. Fax (0598) 61 23 52.
november 2011
IZ1111_vanderedactie_gizom.indd 7
7
14-10-2011 21:10:38
160 medewerkers dagelijks voor u klaar bij Warmteservice Alle A-merken staan sanitair bij Warmteservice Als zelfstandig ondernemer zoekt u een betrouwbare partner voor uw inkopen. Warmteservice biedt u een groot assortiment met een gunstige prijsstelling. Daarnaast onderscheiden wij ons door de persoonlijke benadering en het deskundige advies van onze medewerkers aan de balie. Warmteservice heeft nu al ruim 50 vestigingen in Nederland, dus er is er ook altijd één bij u in de regio. Wij zijn zes dagen per week geopend, kom dus eens vrijblijvend langs! Bestel eenvoudig online op www.warmteservice.nl
50 vestigingen in Nederland, 50.000 artikelen online Voor verwarming en sanitair moet je bij Warmteservice zijn!
Meer informatie: ✆ 0900-23 56 897 of kom langs in een van onze vestigingen.
Vloerverwarming is de meest ideale manier van verwarmen; snel, efficiënt en comfortabel. MAGNUM levert uitsluitend hoogwaardige, duurzame en energiezuinige vloerverwarmingsystemen die eenvoudig te installeren zijn en vaak geleverd worden met een levenslange warmtegarantie. Kijk voor meer informatie op www.magnumheating.nl of bel 0166-609 300.
MAGNUM_Plieger_184x124_2010.indd1 1
IZ1111_warmteservice_magnum_08.indd 8
16-9-2010 8:20:50
23-10-2011 21:05:23
Flits !
in de pijplijn
AGENDA 8, 15, 22 of 29 november, 6 december (aanvangsdata) Cursus Airco: Split- en Multisplit Cursusnummer: C-362 Ede www.cususloket.nl 16, 23 of 24 november Meer Met Minder introductiecursus Cursusnummer: C-089 Zoetermeer, Zwolle, Utrecht www.cursusloket.nl 23 en 24 november Beurs Domotica & Slim wonen Evoluon Eindhoven www.beursdomoticaenslimwonen.nl 24 november ISSO/LOPL symposium Nieuwe wet- en regelgeving Legionellapreventie De Doelen, Rotterdam www.isso.nl
Duurzame computerruimte In het distributiecentrum van C1000 in Woerden wordt de bestaande computerruimte verduurzaamd en opgewaardeerd naar de huidige standaarden en maatstaven. Unica DataRooms realiseert de nieuwe computerruimte nog dit jaar. Samen met C1000 is gekeken naar een verantwoorde energetische oplossing. Om die reden zal in de computerruimte van het distributiecentrum in Woerden vrije koeling worden toegepast. Door deze techniek bespaart C1000 ongeveer 30 % energie op koeling. Hiervoor wordt onder andere een dry-cooler op het
dak geïnstalleerd en worden de nieuwe serverracks voorzien van InRow-koeling •
Eigentijds cursusinstituut Een aantal stichtingen en brancheorganisaties hebben hun krachten gebundeld om te komen tot een eigentijds cursusinstituut. Academy NL gaat van start met leergangen in vijf vakgebieden. Deze vakgebieden krijgen ‘hun eigen academy’, te weten de LTV Academy, de Passief Bouwen Academy, de Ventilatie Academy, de (reeds bestaande) Warmtepomp Academy en de Zonne-Energie Academy. Voorzitter van de stichting is ir. Chris Zijdeveld, die zowel voorzitter is van de stichtingen LTV en PassiefBouwen, als oud-voorzitter van de stichtingen HR Ventilatie en Warmtepompen •
Energiebesparing blijft achter Het energiebesparingsbeleid is sinds 1995 te zwak geweest om de doelstellingen op dit gebied te halen. Daardoor dreigt Nederland ook niet te voldoen aan het EU-doel voor CO2-emissies, vindt de Algemene Rekenkamer. Het beleid is te versnipperd over verschillende ministeries waardoor ook de Tweede Kamer geen zicht heeft op uitvoering en het halen van de doelen, schrijft de rekenkamer. De controleurs hebben zelf berekend dat het energiegebruik tussen 1995 en 2007 met 11 procent is gestegen, terwijl een stijging met 4 % was beoogd. Hierdoor stoot Nederland 13 megaton meer CO2 uit dan voorzien •
www.installatienet.nl
lees meer op
Eerst even IZappen... SYMPOSIUM
ONDERZOEK
Implementatie nieuwe legionellawetgeving roept vragen op Naar aanleiding van de recente wijzigingen in de wetgeving hebben het Landelijk Overleg Preventie Legionella LOPL en het kennisinstituut voor de installatiesector ISSO het initiatief genomen om een symposium te organiseren. Het symposium vindt plaats op 24 november in de Doelen te Rotterdam. P 36
Rendement tapwatersystemen onderzocht De warmtevraag in woningen verschuift van ruimteverwarming naar tapwaterproductie. Dit maakt het des te noodzakelijker tapwatersystemen toe te passen die een hoog rendement leveren. In welke mate gebeurt dat al en wat voor ontwikkelingen vallen er te bespeuren? Het Arnhemse adviesbureau BuildDesk inventariseerde de stand van zaken en schreef er een helder rapport over, compleet met aanbevelingen. P 44
INNOVATIE Het toilet van de toekomst Ruim 2,6 miljard mensen hebben geen fatsoenlijk sanitair. Daardoor sterven er jaarlijks anderhalf miljoen kinderen. Schandalig, vindt de Bill & Melinda Gates Foundation. De stichting van Mr Microsoft heeft daarom een prijsvraag uitgeschreven voor universiteiten om ‘opnieuw het toilet uit te vinden’. Speciaal voor derdewereldereldlanden. De TU Delft is één van de winnaars. Het toilet van de toekomst heeft geen afvalstroom meer, maar wekt zelf energie op en produceert water en voedingstoffen. P 38
TREND Andere mensen, andere wensen Nederland telt op dit moment ongeveer 1,9 miljoen inwoners met een niet-westerse achtergrond. Deze groep bevat veel jongeren en zal, naar verwachting, de komende decennia stevig doorgroeien. Toch is er op de woningmarkt nauwelijks aandacht voor hun specifieke woonwensen. Commercieel gezien een gemiste kans, ook voor de installateur, die bovendien meestal geen flauw idee heeft hoe hij met deze doelgroep moet omgaan. Deel I van een tweedelige serie. P 50 xxxx 2009
IZ1111_IZAP_agenda_idp-.indd 9
9
14-10-2011 9:44:19
in de pijplijn
Flits !
Branchevereniging mist duidelijke keuze kabinet voor duurzaamheid De installatiebranche is voor een belangrijk deel afhankelijk van investeringen in nieuwbouw van woningen. De overheid zou een actieve rol moeten spelen om de nieuwbouw van woningen weer op gang te brengen, bijvoorbeeld door het permanent maken van de verlaging van de overdrachtsbelasting. Ook een hoger hypotheekbedrag voor energiezuinige woningen zou een goede stap zijn. Ook in de utiliteit zijn maatregelen noodzakelijk. Daarbij zijn er volgens Uneto-VNI grote kansen om een deel van de kantorenvoorraad een nieuwe toekomst te geven door bijvoorbeeld verduurzaming of door panden een andere bestemming te geven. De overheid zou hierbij het voortouw moeten nemen. Uneto-VNI mist nog altijd een ondubbelzinnige keuze van dit kabinet voor energiebesparing en verduurzaming.
De vereniging pleit daarom voor goedkope leningen voor investeringen in energiebesparing in bestaande woningen en voortzetting van het programma Meer Met Minder. Ook een meer verplichtend karakter van het Energielabel, fiscale vergroening en het actief stimuleren van de totstandkoming van Energy Service Companies (ESCo’s) hebben een positief effect op de energiebesparingsmarkt. Uit de Miljoenennota blijkt dat de zorgkosten een steeds groter deel van de overheidsuitgaven uitmaken. Het is duidelijk dat er alles aan moet worden gedaan om de kosten in de hand te houden. Het op grote schaal levensloopbestendig maken van woningen is daarvoor volgens UnetoVNI een belangrijk instrument. De overheid zou de regiefunctie moeten nemen en de betrokken partijen (installateurs, aannemers,
zorginstellingen, woningcorporaties en gemeenten) bij elkaar moeten brengen om deze ontwikkeling op gang te brengen. De door Uneto-VNI samen met TNO ontwikkelde aanpak, die al is toegepast in de voorbeeldwoning Wel Thuis in Delft, zou daarbij als leidraad kunnen dienen. Het budget voor het verbeteren van het binnenklimaat van scholen wordt afgebouwd naar nul.
Grote aantallen leerlingen zijn hiervan de dupe, aangezien het bewezen is dat een slecht binnenklimaat de schoolprestaties negatief beïnvloedt. Uneto-VNI pleit er dan ook voor deze bezuiniging te schrappen. Daarin staat de branchevereniging niet alleen. Collega Bouwend Nederland heeft zich ook in dergelijke bewoordingen uitgelaten in haar reactie op de Miljoenennota.
Award voor bijzonder WKO-systeem Tijdens het ISSO Najaarsoverleg, dat half september plaatsvond, heeft CaubergHuygen de eerste editie van de ISSO-Award gewonnen. De bijna 200 aanwezigen kozen in meerderheid voor het project ‘Mijn water: from Black to Green’. Bij dit project worden warmte en koude uit mijnwater gebruikt voor klimatisering van woningen en gebouwen. Bij de realisatie van de klimaatinstallaties stelde de opdrachtgever het gebruik van ISSOpublicaties verplicht. Bij het project in het Zuid-Limburgse 10
Heerlen pompt men warm en koud water omhoog uit de oude mijnschachten. Boven de grond wordt dit water via een warmtepomp geschikt gemaakt voor het verwarmen en koelen van een groot kantoorgebouw en een woonwijk. Het ingenieursbureau was genomineerd voor de award omdat zij zich actief heeft ingespannen om bij de technische realisatie van de installaties de kwaliteitseisen uit de ISSO-publicaties dwingend voor te schrijven. Dit resulteerde in een opdrachtgever die elke betrok-
ken projectontwikkelaar en installateur verplichtte om de installaties conform de richtlijnen uit de ISSO-publicaties aan te leggen. Het succes van dit project slaat vol-
gens Cauberg-Huygen over naar andere mijnstreken in Europa, waar men nu ook de mogelijkheden onderzoekt om verlaten mijnschachten als WKO te gebruiken.
november 2011
IZ1111_idplang_10-.indd 10
14-10-2011 9:47:43
vakblad ad toegankelijk[erik-jansens].eps
1
20-9-11
11:55
Waarom Vaillant?
Meer controleren dan poetsen Eric Janssens | Verwarming Service Leende in Leende
hr
tijd SOL e I we lijk v DEp oo lu l rde s el t ot
â‚Ź
10
4,-
In sommige warmtewisselaars kun je niet kijken. Je wilt toch zien dat het schoon is. Het grote voordeel van de Vaillant hrSOLIDEplus is dat je alles kunt zien en overal bij kan. Ook de display vertelt gewoon wat er aan de hand is, niks geen codes. Ja er zijn compactere ketels, maar ik wil graag een beetje opschieten en vooral m’n handjes heel houden. Deze ketel zit zo logisch in elkaar.
Meer weten over het comfort van Vaillant? Ga dan naar www.waaromvaillant.nl
IZ1111_vaillant_11.indd 11
10-10-2011 13:22:05
in de pijplijn
Flits !
lees meer op
www.installatienet.nl
110.000 woningen energiezuinig Woningcorporaties hebben in het afgelopen half jaar ruim 110.000 woningen energiezuiniger gemaakt. Corporaties installeerden nieuwe hr-verwarmingsketels en verbeterden de isolatie van de huurwoningen. De besparing op het gas komt overeen met het gebruik van een stad als Venlo. Cijfers uit een monitor van branchevereniging Aedes laten zien dat corporaties in het eerste half jaar van 2011 in ruim 110.000 huurwoningen energiebesparende voorzieningen aanbrachten. Bij ruim 60.000 woningen was er sprake van meer verbeteringen in dezelfde woning. Daardoor daalde het gezamenlijke
gasverbruik van alle 2,4 miljoen Nederlandse corporatiewoningen met circa twee procent. Dat betekent een besparing voor zo’n 48.000 woningen, de grootte van een stad als Venlo. De meest voorkomende maatregelen zijn het plaatsen van een hr-verwarmingsketel (in bijna 80.000 huizen) vaak in combinatie met een hr-warmwaterinstallatie. In 86.000 gevallen werd de isolatie van dak, vloer en/of gevel verbeterd of werd HR++ glas geplaatst. 2.500 woningen kregen zonnecollectoren of zonnepanelen. De energiezuinigheid en de besparingen worden afgemeten aan de geregistreerde energielabels.
Het aantal huizen met een A-, B- of C-label (de meest energiezuinige woningen) groeit, het aandeel huizen met een E-, F- of G-label neemt af. Op basis van deze gegevens kan de besparing worden berekend op de energie voor verwarming van huis en water (het zogeheten ‘woninggebonden energiegebruik’). Omgerekend naar alle Nederlandse corporatiewoningen betekent het een besparing op gasgebruik van zo’n 2%. Zo’n besparing brengt ook een 2% lagere CO2-uitstoot met zich mee. Woningcorporaties hebben zich in een convenant met het Rijk vastgelegd op de ambitie om in tien jaar 20
procent te besparen op het gasverbruik. Branchevereniging Aedes monitort sinds vorig jaar de maatregelen op het gebied van energiebesparing die woningcorporaties nemen en de resultaten die dat oplevert. De database Shaere (Sociale Huur Audit en Evaluatie Resultaten Energiebesparing) bevat inmiddels de energielabels van 1,2 miljoen woningen van 150 woningcorporaties. Op basis van deze gegevens zijn betrouwbare berekeningen mogelijk over de energiebesparingen in de totale woningvoorraad van corporaties van 2,4 miljoen huizen. (Bron: Aedesnet.nl)
Meer aandacht voor energiebesparing bij facilitair professionals De aandacht voor energiebesparing onder facilitair professionals groeit. Vrijwel alle facilitair professionals hebben in de afgelopen drie jaar energiezuinige maatregelen genomen. Een groot deel van de professionals is van mening dat wetgeving rond energiebesparing helpt om de maatregelen door te voeren. Toch is slechts 30 procent van de facilitair professionals bekend met het Activiteitenbesluit van de Wet milieubeheer. Aan de verplichting om alle energiebesparende maatregelen te nemen die zich binnen vijf jaar terugverdienen, wordt in veel gevallen dan ook nog niet voldaan. Dit blijkt uit 12
onderzoek dat werd uitgevoerd in het kader van de campagne Slimme energie, in opdracht van Agentschap NL onder 928 facilitair professionals, adviseurs en installateurs. Uit de onderzoeksresultaten blijkt dat facilitair professionals - na een kleine dip in het voorgaande jaar - weer toenemende aandacht hebben voor energiebesparing. Maar liefst 94% van de ondervraagden geeft aan de afgelopen drie jaar energiezuinige maatregelen te hebben genomen. Deze maatregelen liggen vooral op het gebied van energiezuinige verlichting (65%) en het goed afstellen van klimaatinstallaties (61%).
Ook voor de komende jaren verwachten de ondervraagden weer meer te gaan doen aan energiebesparing. De motivatie om met het thema aan de slag te gaan zit vooral in de te realiseren kostenbe-
sparing en de verbetering van het binnenklimaat (88%). Ook vindt het thema steeds meer borging, doordat energiebesparende maatregelen worden opgenomen in meerjarenonderhoudsplannen.
november 2011
IZ1111_idplang_12-.indd 12
14-10-2011 9:48:53
vakblad ad ondersteuning[freddy-thijssen].eps
1
20-9-11
11:52
Waarom Vaillant?
Echt samenwerken, daar zijn ze goed in Freddy Thijssen | Installatiebureau Wellen Nijmegen
hr
tijd SOL e I we lijk v DEp oo lu l rde s el t ot
â‚Ź
10
4,-
Ze staan altijd klaar om te helpen bij Vaillant. Dan kom je samen ergens. Daarvoor komen ze zelfs bij ons langs. Voor een cursus bijvoorbeeld. Dat scheelt ons zeeĂŤn van tijd en met een paar uurtjes zijn we weer helemaal bij. Zo houd je je voorsprong op peil.
Meer weten over het comfort van Vaillant? Ga dan naar www.waaromvaillant.nl
IZ1111_vaillant_13.indd 13
14-10-2011 9:32:31
in de pijplijn
Flits !
Miljoenen verloren door slecht aanbestedingsbeleid Ambtenaren van gemeenten hebben onvoldoende kennis van de aanbestedingsregels. Hierdoor verspillen gemeenten jaarlijks tientallen miljoenen euro’s bij de aanleg van infrastructuur, gebouwen en technische installaties. Door eenvoudiger aan te besteden, kunnen gemeenten veel geld besparen en krijgen zij meer kwaliteit dan nu het geval is. Dat concluderen de brancheorganisaties UnetoVNI en Bouwend Nederland op basis van onafhankelijk onderzoek. Volgens Pieter van den Eijnden, aanbestedingsspecialist bij UnetoVNI, passen gemeenten vaak onnodig een openbare aanbesteding toe, waardoor procedures veel administratieve rompslomp opleveren en hoge verwervingskosten. Gemeenten mogen namelijk zelf de grens bepalen waarboven zij openbaar aanbesteden. “Die grens wordt nu soms al gelegd bij 100.000 euro, terwijl dit volgens de wet pas vanaf 4,8 miljoen
verplicht is. Wij hebben becijferd dat er door meer onderhands aanbesteden op jaarbasis tientallen miljoenen euro’s te besparen zijn”, aldus Van den Eijnden. Beide brancheorganisaties raden gemeenten dan ook aan om kleinere projecten vaker onderhands aan te besteden. Bij deze procedure bepalen gemeenten zelf welke partijen zij uitnodigen om aan een aanbesteding deel te nemen. Joost Fijneman,
aanbestedingsdeskundige bij Bouwend Nederland: “Een gemeente die een groot deel van haar werken aanbesteedt via onderhandse procedures, heeft opdrachtgevers echt wat te bieden. Goed gedrag kan worden beloond, zodat kwaliteit leveren de moeite waard is.” Ook innovatie en duurzaamheid krijgen volgens beide brancheorganisaties meer ruimte bij deze manier van aanbesteden. Uneto-VNI en Bouwend
Nederland gaan gemeentelijke opdrachtgevers met een voorlichtingscampagne wijzen op de mogelijkheden die zij hebben om hun aanbestedingsproces zelf vorm te geven. Ook gaan beide organisaties overleg voeren met de aanbestedende diensten van de grootste gemeenten, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en met provincies en waterschappen •
iPad biedt beginnend installateur helpende hand Ervaren monteurs kunnen op afstand beginnende collega’s op weg helpen met ‘augmented reality’. Het is één van de toepassingen die volgens Uneto-VNI mogelijk zijn met deze techniek. De installateursvereniging nam zelf het initiatief voor wat het ‘nieuwe installeren’ is gaan heten. Met AR brengt de monteur op de locatie met onder meer een iPad een moeilijk geval in beeld. De ervaren collega geeft vanaf 14
de andere kant aan hoe het probleem kan worden opgelost. Over de kosten valt volgens Uneto-VNI nog niets te zeggen. Soortgelijke systemen worden inmiddels al gebruikt in het industriële onderhoud. De kosten beginnen daar vanaf gemiddeld 5.000 euro. Op YouTube is een voorbeeld te zien van het installeren met AR: http://www.youtube.com/ user/unetovniTV •
november 2011
IZ1111_idplang_14-.indd 14
14-10-2011 11:52:25
vakblad ad betrouwbaar[henk-zwemer].eps
1
20-9-11
11:47
Waarom Vaillant?
Gasten moeten erop kunnen rekenen Henk Zwemer | Installatiebedrijf Zuid BV in Kamperland
hrS tijd OL e I we lijk v DEp l€ oo lu rde s
10
el t ot
4,-
Bij recreatiepark Roompot Beach Resort hangen zo’n honderdvijfenzestig cv-ketels. De helft van de thermoCOMPACT’s zijn inmiddels vervangen door de hrSOLIDEplus. Voor de ombouw naar hr heeft Vaillant een pasklare geveldoorvoer die er nog mooi uitziet ook. Je moet er toch niet aan denken dat een vakantiegast met een kapotte ketel zit? Daarom gaan wij voor maximale gastvrijheid: de betrouwbare Vaillant hrSOLIDEplus.
Meer weten over het comfort van Vaillant? Ga dan naar www.waaromvaillant.nl
IZ1111_vaillant_15.indd 15
10-10-2011 14:05:39
Met succes naar EPC 0,6!
BUVA maatregelpakketten, de beste totaaloplossing! Het is u niet ontgaan dat de EPC-eis per 1 januari 2011 naar 0,6 is verlaagd. Tijd dus voor innovatie in de installatiebranche! BUVA’s vier nieuwe maatregelpakketten op basis van ventilatie met natuurlijke toevoer en mechanische afvoer garanderen voor u altijd de beste totaaloplossing, rekening houdend met uw wensen en eisen voor comfort en budget. Op www.buva.nl vindt u de uitgebreide brochure. Wilt u meer informatie? Onze adviseurs staan voor u klaar.
Bremen 5 2993 LJ Barendrecht Telefoon: 0180 69 75 00
BUVA is klaar voor de aangescherpte EPC-eis van 0,6 en lager. U ook?
Email: info@buva.nl
Kijk voor meer informatie op www.buva.nl IZ1111_buva_16.indd 16
23-10-2011 14:24:39
COLUMN KLIMAATSYSTEEM
VLOER VERWARMING
Voordelen: • Minimale opbouwhoogte (circa 20mm) • Licht gewicht systeem in vergelijking met standaard vloerverwarming • vloerverwarming mogelijk op houten (verdiepings)vloeren • tijdwinst bij montage: afwerking kan direct plaatsvinden (droogsysteem) • verwarmingslichaam, koelsysteem en afbouwplaat in één • behaaglijkheid door 100% stralingswarmte • gezond binnenklimaat door minimale luchtverplaatsing
Uitstervende soort U weet waarschijnlijk al dat per 1 januari 2012 het Nieuwe Bouwbesluit van kracht wordt. De dag voor het zomerreces van het parlement heeft minister Donner het verhaal door de Tweede Kamer geloodst, met als motto: minder regeldruk en meer duidelijkheid. Of dat inderdaad zo uitpakt zullen we straks in de praktijk wel merken. Uw columnist is daarvan vooralsnog niet ten volle overtuigd. Zeker is dat het Nieuwe Bouwbesluit consequenties heeft voor de ventilatiesystemen, en forse ook. Zo zijn er nu dan (eindelijk) eisen opgenomen betreffende het geluidsniveau van ventilatiesystemen in woningen. Iets waar u uiteraard al lang rekening mee hield, maar per 1 januari is het ook wettelijk verplicht. Daarnaast gaat er ook op het gebied van de energiezuinigheid nogal wat wijzigen. De EPC gaat naar 0,6 en specifiek voor de energieprestatie van ventilatiesystemen is de NEN 8088 ontwikkeld. Ook daar kunt u zich maar beter tijdig van op de hoogte stellen, want in feite is er een compleet nieuwe bepalingsmethode geschreven. Maar goed: ú bent gewaarschuwd en kan daar dus tijdig op inspelen. Om u alvast een eindje de goede richting op te helpen: we zullen echt met integrale totaaloplossingen moeten komen. Met alleen het bij elkaar zoeken van wat losse componenten komt u er niet meer. Gelukkig zijn de meeste betrokkenen binnen de sector zich daar inmiddels ruimschoots van bewust en er ook hard mee bezig. En weet u wat ik dan zo verbazingwekkend vind? Als je dan iemand tegenkomt die de hele integrale benadering maar onzin vindt en die alleen maar componenten wil leveren. Ik vraag me dan altijd af of zo iemand ‘s avonds nog bij de kolenkachel kruipt. In moderne energiezuinige woningen zit toch al lang geen pijp meer door het dak en een aluminium rooster in de gevel, maar hebben we het over geavanceerde topinstallaties, die een integrale en optimale prestatie leveren op het gebied van luchtkwaliteit, energie en geluid. Maar ja, je komt nog af en toe iemand tegen die echt nog in de vorige eeuw leeft. Gelukkig is het een uitstervende soort. Ad van der Aa Cauberg-Huygen Raadgevende Ingenieurs BV
et het aaglijkheid m h be n e ak teem m Ge rwarmingssys e rv e lo v t aa Uniwarm Klim Nijverheidsweg 3 | 7251 JV VORDEN Tel: +31 (0) 575-555777 | Fax: +31 (0) 575-551128 E-mail: info@uniwarm.nl
www.uniwarm.nl november 2011
IZ1111_column_publivent.indd 17
17
14-10-2011 10:25:02
in de pijplijn
Flits !
lees meer op
Energiefabriek Afvalwater zit vol energie. Waterschappen voorzien door toepassing van innovatieve technieken in toenemende mate in hun eigen energiebehoefte. Zij produceren groene energie via een nieuw concept: de Energiefabriek. Minister Verhagen heeft met meer dan 50 partijen onlangs de Green Deal getekend in de nieuwste Energiefabriek in Nieuwegein. Naast het opwekken van waterschapsenergie, zijn de waterschappen bezig met het probleem van grondstoffenschaarste. Zo wordt nu ook fosfaat teruggewonnen uit afvalwater •
Smart Grids nog niet blits Smart grids komen in Nederland nog altijd niet voortvarend van de grond. Door de economische crisis is zowel de Nederlandse overheid, als een deel van het bedrijfsleven terughoudend met het stimuleren van concrete toepassingen. Volgens Marcel van ‘t Hof, Business Manager Energie Efficiency van Schneider Electric, leidt dat voor consumenten en marktpartijen tot gemiste kansen. “Het bedrijfsleven moet veel sterker het voortouw nemen bij het promoten van de grootschalige inzet van smart grids.” •
“Kritiek onterecht” De kritiek van Bouwend Nederland en Uneto-VNI dat ambtenaren onvoldoende kennis hebben bij aanbestedingen en daardoor miljoenen aan belastinggeld “verspillen” is niet terecht. Dat zegt ir. Tjeerd Roozendaal, adjunct-directeur 18
IZ1111_idp_18.indd 18
Zonne-energie uit de Sahara
De eerste ontwerpplannen van een zonne-energiecentrale in de Sahara worden in 2012 onthuld. Dit verklaart de projectmanager van het plan, Paul van Son, zo meldt persbureau Bloomberg. Van Son is directeur van het Duitse Dii, het bedrijf dat het in 2009 begonnen project, genaamd Desertec, beheert. Het totale plan omvat een netwerk van energiecentrales van Egypte tot Marokko door de Sahara. De totale investeringen komen neer op 400 miljard euro • bij het ingenieursbureau van de gemeente Amsterdam (IBA). “Uiteraard moeten rompslomp en onnodige uitgaven worden voorkomen. Dáár kunnen aanbesteders en aanbieders elkaar vinden. Maar het beeld dat gemeenten onvoldoende kennis hebben en daardoor belastinggeld door het putje spoelen, is een oversimplificering. Het doet geen recht aan de complexiteit van het hedendaagse publieke aanbestedingsproces en de zorgvuldigheid die gemeenten daarin betrachten.” •
Branchevereniging stapt in leermiddelen NVKL neemt Frigidarium over, producent van koudetechnisch onderwijsmateriaal. Voor het opleiden van monteurs koudetechniek en klimaatbeheersing heeft de branche (NVKL samen met ORKA) dit jaar een bedrijfstakeigen opleidingsbedrijf gestart. Deze is onlangs van
start gegaan en telt circa veertig leerlingen uit alle delen van het land •
Distributeur scoort wederom hoog In de Marketing Score Card Installatie, het jaarlijks terugkerende klanttevredenheidonderzoek van USP/Bouwkennis, worden fabrikanten vergeleken met een groot aantal A-merken.
www.installatienet.nl
Het onderzoek is uitgevoerd in de E- en W-installatiebranche, en onder adviseurs. De 323 E-installateurs, 435 W-installateurs en 305 adviseurs hebben Alklima, exclusief distributeur van Mitsubishi Electric, zeer goed gewaardeerd. Voor het tweede achtereenvolgende jaar eindigde het bedrijf in de top 3 •
‘Stop greenwashing’ Een consortium van vier grote marktpartijen (Dong Energy, InterfaceFLOR, Siemens en Sita) roept het bedrijfsleven op transparanter te zijn met duurzaamheid. “Op dit moment worden afnemers misleid door ongefundeerde duurzaamheidsclaims. Het is vaak onmogelijk om te achterhalen hoe duurzaam producten daadwerkelijk zijn en daarnaast zijn ze vaak niet met elkaar te vergelijken door de wirwar aan verhullende ‘groene’ labels.’” Transparante duurzaamheid maakt de impact van producten en diensten op het milieu inzichtelijk en vergroot de concurrentiekracht van Nederland •
Montage-eisen luchtkanalen
Niet alleen de productie van luchtkanalen, maar ook het montagedeel van de luchtkanalenprojecten krijgen bij de Luka steeds meer aandacht. Zo heeft de Luka recent besloten dat er, stapsgewijs, over een periode van maximaal vier jaar altijd 50% van de monteurs op het werk Luka-gecertificeerd moet zijn. Een kwalitatief hoogwaardige productie gaat dan hand in hand met een montage door gekwalificeerde vakmensen op de locatie •
november 2011
14-10-2011 18:05:54
PRO_network_NL_210x297.indd 1 IZ1111_danfoss_19.indd 19
06/10/11 20.36 14-10-2011 10:27:20
Meer isoleren, minder installeren
Trend
Alertheid geboden! In het Limburgese Eygelshoven staat de MIMI-woning. Het is één van
te achterhalen hoe het best energiebesparing en een optimaal binnen-
ning”, legt Stephan Gross uit. Hij is projectleider bij Wonen Limburg. “Niet alle componenten zijn hier makkelijk verkrijgbaar, als we dan toch zouden doorzetten, wordt het allemaal te duur.”
klimaat kunnen worden gerealiseerd. MIMI staat voor ‘Meer Isoleren,
Luchtdichtheid
de bouwconcepten die woningcorporatie Wonen Limburg uittest om
Minder Installeren’. Een bouwwijze die aansluit bij de passiefhuis gedachte. Wat zijn de voordelen en waarop moet je alert zijn bij dit soort bouwmethoden? De twee jaar durende pilot wordt uitgevoerd op zes patiowoningen. Wonen Limburg is vooral benieuwd naar de energiebesparing die kan worden gerealiseerd met isolatiemaatregelen. Dit concept, dat is gebaseerd op de Trias Energetica wordt ook toegepast bij de Duitse passiefwoning. Hierbij wordt de isolatieschil van een woning minimaal uitgevoerd met een Rc-waarde van 6.6 m2K/W(20 cm steenwol) en een minimale U-waarde voor de kozijnen, met driedubbelglas van 0.8 W/(m2K). Bij een Duitse passiefwoning is in theorie de ventilatielucht al voldoende om de woning te verwarmen of te koelen.
Bouwbesluit Bij de pilot zijn drie patiowoningen volgens de energieprestatie (EPC 0.74) uit het bouwbesluit uitgevoerd. Hierbij heeft bijvoorbeeld de spouwmuur een Rc-waarde van 3.5 m2K/W. In de kozijnen zit dubbelglas HR++ en op het pannendak wordt een zonnecollector van 2,3 m2 aangebracht.
MIMI De twee MIMI-woningen zijn aangepast. De geplande zonnecollector van 4.6 m2 zijn komen te vervallen. In plaats daarvan is extra isolatie in de schil aangebracht met een Rc-waarde volgens de Duitse passiefwoningnorm (Rc 6.6 m2K/W). Zo zitten er in de spouwmuur 20
20,5 cm steenwolplaten met een Rcwaarde van 7 m2K/W. In de kozijnen zit driedubbelglas. De deuren zijn extra geïsoleerd (EPC 0.64). Wel wordt op de wtw-unit een lucht-grondcollector aangesloten om de lucht in de zomer op een lagere temperatuur naar binnen te blazen. Tevens heeft men in de winter het voordeel, dat de lucht wordt voorverwarmd.
Duitse variant Ook de Duitse variant van de passiefwoning is meegenomen in de pilot. Dit concept wordt alleen theoretisch uitgewerkt. De energiezuinigheid wordt volgens de PHPP-berekening berekend, waardoor de monitoring op energiegebruik minder interessant wordt. Wel worden het energiegebruik en het bouwconcept vergeleken met de overige concepten.
Theorie Wonen Limburg verwacht dat de MIMI-woning energiezuiniger is dan de proefwoning, die is opgetrokken volgens de eisen van het Bouwbesluit en een zonnecollector heeft. De Duitse passiefwoning zal in theorie nog beter scoren; waarom zet de woningcorporatie dan toch in op de ontwikkeling van een eigen passiefhuis-achtige variant die minder scoort? “Nederland is nog niet klaar voor de Duitse passiefwo-
In het verleden heeft een dik isolatiepakket wel eens tot problemen geleid met het binnenklimaat. Volgens Gross zijn er lessen te trekken uit die ervaringen, zodat herhaling kan worden voorkomen. “Zo blijft het mogelijk om te spuien met open ramen bij de MIMIwoning. Bepaalde installatieconcepten hebben destijds ook een slechte naam gekregen, terwijl dat later onterecht bleek te zijn. De systemen waren in orde, maar tijdens het installatieproces waren er fouten binnengeslopen. Zulke fouten zijn te vermijden door je berekeningen op orde te hebben en controles uit te voeren. Daarnaast kiezen wij ook voor een preventieve aanpak, waarbij een gebruiksvriendelijke bediening centraal staat.” Dus geen ingewikkelde handleidingen, waar de bewoner al de eerste de beste keer over struikelt.
Prijs De eerste resultaten met het MIMIconcept zijn veelbelovend, volgens Gros. “Ook in de zomer zijn de MIMIwoningen aangenaam koel, dankzij de isolatie.” Wonen Limburg heeft 24.000 woningen in de zuidelijke provincie. Hoewel de pilot nog loopt, is het MIMIconcept al sinds 1 januari van dit jaar de standaard voor nieuwbouw. Jaarlijks bouwt de corporatie ongeveer 350 nieuwe woningen. Qua prijsstelling zal de MIMI-woning ongeveer 5000 euro duurder uitvallen, dan nu het geval is voor een vergelijkbaar huis. “Dit concept is ontwikkeld met het oog op de stijgende energieprijzen. Nu zijn die nog niet zo voelbaar, maar zodra dat wel het geval is, verwachten we dat het animo flink zal toenemen. Bijkomend
november 2011
IZ1111_TA_alertheidgeboden.indd 20
14-10-2011 13:31:26
voordeel is dat de kosten voor onderhoudswerkzaamheden lager zullen uitvallen, omdat er minder installatietechniek in de woning is verwerkt.”
Toekomst “Het MIMI-concept is een hele pragmatische oplossing”, zegt Bas Knoll. Hij is van huis uit werktuigbouwkundige en werkzaam als onderzoeker bij TNO. “Met isolatiemaatregelen kan je de warmtebehoefte fiks terugdringen. Ik kan ook het uitgangspunt om zo min mogelijk installatietechniek in te zetten wel begrijpen. Installatieconcepten komen regelmatig op een negatieve wijze in het nieuws. Dat kan liggen aan leveranciers die onvoldoende kwaliteit leveren, installateurs die slecht werk afleveren of bewoners die de systemen verkeerd bedienen. Dat installateurs de fout ingaan heeft verschillende oorzaken. Misschien zijn ze nog onbekend met een nieuw concept of ze maken fouten door de hoge werkdruk. Of ze zijn simpelweg te nonchalant, omdat ze te weinig waarde hechten aan hun beroepseer. Hoe je het ook wendt of keert; installatietechniek blijft nodig. Met isolatie kan je heel ver komen, maar ergens bereik je een grenswaarde waar het kostentechnisch zo duur gaat uitvallen om nog verder te isoleren, dat je beter installatietechnische oplossingen kunt toepassen.”
Minimum En dan moet je heel nauwkeurig te werk gaan, zeker bij passiefhuis-achtige concepten. “De bouwwereld en installatiebranche zijn gewend te ontwerpen volgens de eisen van het Bouwbesluit. Dat is een minimum, waar men zelfs wel eens onder wil duiken om hogere marges te realiseren. Als er problemen zijn met de verwarming zijn bewoners er als de kippen bij, maar met ventilatie is het een moeilijker verhaal. Men verkoopt je letterlijk lucht. Uit onderzoek is gebleken dat veel bewoners pas gaan klagen als het ventilatiedebiet al 40% onder de toegestane norm zit. Dat kan hele nare gevolgen hebben, zeker in woningconcepten met een dik isolatiepakket, waar sprake is van een heel luchtdichte bouw. Dan is er geen kierventilatie meer en moet het ventilatiesysteem echt betrouwbaar zijn.”
Seizoenen “Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met de verschillende seizoenen. In de herfst krijg je meer vochtige lucht naar binnen, dus dan heb je eigenlijk twee keer dezelfde ventilatiecapaciteit nodig als tijdens de winter. Dat vinden ontwikkelaars al snel te duur, waardoor de systemen er niet op zijn gedimensioneerd. Een inherente tekortkoming aan passiefhuis-achtige constructies vind ik trouwens het gebrek
aan zonering. Als de woning is ingepakt met een dik isolatiepakket, krijg je in de verschillende verblijfsruimtes dezelfde temperatuur. Dat is onwenselijk; bewoners gaan klagen over te warme slaapkamers. Dat kan je bijvoorbeeld oplossen door een extra isolatielaag aan te brengen tussen de begane grond en de eerste verdieping.”
Preventie Veel van de hierboven genoemde problemen zijn te voorkomen. “Het programma van eisen zou bijvoorbeeld moeten zijn afgestemd op de lokale omstandigheden. Ook denk ik dat veel narigheid is te ondervangen door een integrale werkwijze, waarbij alle partijen in de bouwkolom al vanaf het prille begin betrokken zijn bij het ontwerp en de realisatie van het project. En dat met wederzijds respect en erkenning van elkaars prestaties. Ook gebruiksvriendelijke installaties zijn een stap in de goede richting. Zolang ze maar zodanig zijn ontworpen dat ingewikkelde keuzes zoveel mogelijk door het systeem zelf worden gemaakt. Ik denk dan bijvoorbeeld aan het bijsturen van ventilatieroosters als er meer of minder wind op het gevelvlak staat. Een opleveringscontrole van het installatietechnische gedeelte tot slot, is uiteraard ook geen sinecure.”
Toekomst Bouwconcepten waarbij een grote rol is weggelegd voor isolatiemaatregelen om energiebesparing en een goed binnenklimaat te realiseren, hebben de toekomst. Knoll is wat dat betreft dezelfde mening toegedaan als Gross. Maar daarnaast zal de meet- en regeltechniek een sleutelrol krijgen. “De W-installateur kan zich dus maar beter gaan verdiepen in de E-kant.” Dat is op zich niet iets negatiefs, vindt Knol zelf. “Zo’n ontwikkeling geeft het vak weer nieuwe impulsen en dat geeft mij de energie om bij te kunnen dragen aan de creatie van een meer energiezuinige wereld!” • De MIMI-woning november 2011
IZ1111_TA_alertheidgeboden.indd 21
21
14-10-2011 13:31:30
Geberit DuoFresh
Inclusief frisse lucht.
Vieze geurtjes zijn een probleem op elk toilet. Geberit heeft hiervoor een oplossing ontwikkeld, waarbij de succesvolle Geberit Duofix, GIS en GISeasy montage-elementen zijn uitgerust met een extra geurzuiveringsfunctie. De onaangename geur wordt daarmee direct in de toiletpot afgezogen, onafhankelijk van het ventilatiesysteem. Het geïntegreerde, eenvoudig vervangbare actief koolstoffilter zorgt dat de lucht heerlijk fris blijft. Ook de installatie is snel en eenvoudig, zoals u van Geberit installatiesystemen gewend bent. Ga voor meer informatie over Geberit DuoFresh naar → www.geberit.nl/duofresh
IZ1111_geberit_22.indd 22
14-10-2011 10:28:53
Lifestyle
Xxx SANITAIR xxx xxxxxx MET SCHWUNG
Extravaganza Spiegeltje, spiegeltje aan de (badkamer) wand, wat is het opvallendste sanitair van het land? Dat valt niet te zeggen, natuurlijk. Immers, zoveel hoofden, zoveel zinnen. Daarom hebben we zelf de knoop maar doorgehakt en kozen we twee ‘winners’. In de categorie baden ging Audrey van Sicis met de eer strijken. En Belle Aire is de te kloppen kraan.
Audrey is een bad in de vorm van een hooggehakte damesschoen, stijlvol en gracieus. Belle Aire staat voor een serie kranen die de ‘golden fifties’ doet herleven. Beide creaties hebben gemeen dat je er niet schouderophalend aan voorbij kunt gaan. Je wilt het zien, voelen, aanraken. Of er op zijn minst even bij stilstaan.
Mozaïekkunst Het Italiaanse bedrijf Sicis presenteert zich als The Art Mosaic Factory. Wie het programma bekijkt moet wel tot de conclusie komen dat daar geen woord teveel mee is gezegd. Stijl en allure worden als het ware standaard meegebakken. Een wel heel opvallende verschijning is het bad Audrey. Deze pump is 270 cm lang en heeft een hakhoogte van 165 cm. Het bad is gemaakt van composiet en weegt (zonder mozaïek) rond de 45 kilo. Naar keuze wordt het water via een overloop boven in de hak toegevoerd of via een in het bad geïntegreerde handdouche.
Exclusieve uitstraling We vroegen ons af of er in het nuchtere
Nederland vraag is naar baden als de Sicis Audrey. “Het gaat natuurlijk niet om grote aantallen, maar we verkopen ze wel degelijk”, vertelt Dick Kol, eigenaar van Kol Tegels in Haarlem. “Wat de klandizie betreft moet je denken aan particulieren met een hele grote badkamer, en bijvoorbeeld de relaxindustrie in het zakelijke segment.” Klanten hebben de keuze uit een aantal mozaïekmotieven, maar kunnen hun Audrey ook helemaal naar eigen wens laten bekleden. Wat Dick Kol betreft is platina glasmozaïek het einde: “Dit materiaal geeft het bad een heel exclusieve uitstraling.”
Petticoats en vetkuiven Petticoats en vetkuiven, dat is waar we aan dachten bij het zien van de Belle Aire. Maar natuurlijk vooral aan de Chevrolet (‘Chevy’) Bel Air uit de jaren vijftig en zestig, rijdend symbool van een bloeiende Amerikaans automobielindustrie. Kenmerkend voor de Bel Air waren de vele chroomaccenten, ornamenten eigenlijk, op de grille, bumpers en zelfs op de motorkap. In de jaren zestig kwamen daar de staartvinnen bij.
Optimistisch gevoel Sanitairontwerper Christo Lefroy Brooks liet zich door het verleden inspireren en introduceerde een serie kranen en accessoires die het optimistische gevoel uit de jaren van de wederopbouw doen herleven. Hoewel zijn ontwerpen nostalgie uitstralen, kijkt Lefroy Brooks naar de toekomst. In een interview liet hij zich eens ontvallen dat ‘het tijdperk van handbediende kranen’ op zijn einde loopt. Straks wordt alles in de badkamer elektronisch geregeld, met afstandsbediening en touchscreens, zo is zijn overtuiging. Jammer van die mooie hendels en grepen! • november 2011
IZ1111_SA_extravaganza_re.indd 23
23
14-10-2011 12:20:02