Ekoplakat: niska emisja

Redakcja i projekt graficzny: Tomasz Kipka Teksty: Teresa Bryś-Szczygieł, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach, Krystyna Kubica, Tomasz Kipka Fotografie: Wojciech Osuchowski s. 14–23 Andrzej Erdmann s. 24 Reprodukcje: Autorzy plakatów Strona tytułowa: Józef Hołard Aranżacja wystawy: Danuta i Tomasz Kipka Skład i łamanie: Tecken Druk: D&D

ISBN 978-83-61822-05-9 © Instytut Sztuki, Cieszyn 2014

Wydawca: Instytut Sztuki Wydziału Artystycznego w Cieszynie Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach ul. Bielska 62, 43-400 Cieszyn www.instytutsztuki.us.edu.pl Współwydawca: Stowarzyszenie Przyjaciół i Sympatyków Ekologii „Zielona Ziemia” ul. św. Wojciecha 15, 41-922 Radzionków www.zielonaziemia.pl

Plakat zaangażowany społecznie Tomasz Kipka, komisarz wystawy

Ekologia to jeden z wielu aspektów naszego życia. Plakat ekologiczny — podobnie jak inne plakaty społeczne — najczęściej jest wynikiem bacznej obserwacji otaczającej nas rzeczywistości i komentarzem tego, co dzieje się wokół nas. Samo życie daje impuls do działania i podsuwa tematy do polemiki i komentowania.

Minęło osiem lat od pierwszej edycji cyklicznej wystawy plakatu ekologicznego.

Wtedy wystawę tworzyły plakaty artystów kilku pokoleń: profesorów, adiunktów i asystentów — wyłącznie twórców i pedagogów związanych z cieszyńskim Instytutem Sztuki Wydziału Artystycznego Uniwersytetu Śląskiego: nieżyjącego już Artura Starczewskiego, Józefa Hołarda, Sebastiana Kubicy, Stefana Lechwara, Łukasza Klisia, Piotra Grabowskiego, Ryszarda Pielesza, Pawła Synowca, Krzysztofa Bąka i moje.

Jako druga odbyła się wystawa tematyczna dotycząca wody. Od tamtego czasu tradycją stało się, że wystawy ogólnoekologiczne przeplatają się z tematycznymi. Jednak koncepcja cyklicznej wystawy plakatów ekologicznych ulega ciągłym przemianom — szybko do wykładowców dołączyli studenci. Zaproszenie studentów, którzy zaczęli pracować z myślą o projekcie w 2008 roku okazało się przełomem. Pierwsza wystawa z ich udziałem miała miejsce w Tarnogórskim Centrum Kultury wiosną 2009 roku. Od tamtego czasu biorą oni czynny udział w wystawach ekoplakatu. Formuła mistrz-uczeń sprawdza się ukazując szeroki obraz twórczości artystów wielu pokoleń, również tych, którzy dopiero rozpoczynają swoją drogę twórczą, dając im możliwość otwartej konfrontacji z wykładowcą i z odbiorcą. Plakaty, także te tworzone przez studentów, a teraz też i absolwentów biorących udział w przedsięwzięciu kwalifikowane są na przeglądy i konkursy w kraju i za granicą, zdobywają nagrody, dając tym faktem ogromną satysfakcję.

5

Pierwotnie założeniem cyklicznej wystawy plakatu ekologicznego miało być prezentowanie prac w różnych galeriach i miejscach przestrzeni publicznej śląskich miast. Wydawało się to naturalne. Lokalizacja uczelni, moje miejsce zamieszkania, a także obszar Górnego Śląska, niegdyś mocno zanieczyszczonego i zdegradowanego przez przemysł nie tylko górniczy, a dziś walczącego z tym stereotypowym wizerunkiem — miały być czynnikami ułatwiającymi realizację zadania.

To założenie projektu szybko stało się jednak ograniczeniem i w naturalny sposób jego zasięg przekroczył przyjętą na początku granicę. Nadarzyły się okazje prezentacji prac na terenie Małopolski (w Bochni), a także w Wilnie i Ostrawie.

Wystawy plakatu o tematyce ogólnoekologicznej oraz wystawy o tematyce zawężonej do określonego problemu z zakresu ekologii i ochrony środowiska dotychczas były w całości prezentowane w następujących śląskich miastach: Bytomiu, Cieszynie, Czeladzi, Katowicach, Radzionkowie i Tarnowskich Górach. W niektórych z nich, poprzez ekspozycje kolejnych edycji, wystawa gościła kilkukrotnie.

Po raz drugi w historii powietrze stało się tematem naszych rozważań plakatowych. Po wystawie „Air show” z 2010 roku, w której powietrze występowało w różnych ujęciach, przyszedł czas na uciążliwy problem niskiej emisji. Do wystawy zakwalifikowano prace ponad sześćdziesięciu twórców, tym razem nie tylko związanych z cieszyńskim Instytutem Sztuki. Po raz pierwszy, dzięki uprzejmości i zaangażowaniu Jadwigi Starczewskiej przyznano „Nagrodę im. Profesora Artura Starczewskiego”. Nagrodzone i wyróżnione prace zostały zaprezentowane w przestrzeni miasta w gablotach przystanków komunikacji miejskiej.

_______________ Instytut Sztuki w Cieszynie (Wydział Artystyczny Uniwersytetu Śląskiego) — prowadzi studia I, II i III stopnia [licencjackie, magistrskie (jednolite i uzupełniające) oraz doktoranckie]. Studia prowadzone są na kierunkach: Grafika, Edukacja artystyczna w zakresie sztuk plastycznych, Projektowanie gier i przestrzeni wirtualnej. Instytut poza dydaktyką prowadzi działalność naukową i artystyczną. Jednym z projektów realizowanych w Zakładzie Projektowania Graficznego Instytutu Sztuki jest „Ekoplakat”. Pojekt realizowany jest w ramach badań statutowych Zakładu i jest projektem kontynuowanym.

Od ekologii do plakatu Teresa Bryś-Szczygieł, prezes Stowarzyszenia Przyjaciół i Sympatyków Ekologii „Zielona Ziemia”

Pomysł uczynienia ekologii tematem rozważań plakatowych powstał w roku 2006 i zaowocował pierwszą wystawą w Galerii „Mozaika” w Radzionkowie.

Inspiracją do kolejnych wystaw były istotne problemy ekologiczne i cywilizacyjne, a ich celem był i jest wzrost świadomości ekologicznej odbiorcy.

¦ Tym razem artyści zwracają uwagę na problem naszej ¦ indywidualnej odpowiedzialności za jakość powietrza.

Tematyka prac prezentowanych w albumie związana jest z problemem stanowiącym poważną bolączkę mieszkańców. O jego sile można przekonać się jesienią, gdy rozpoczyna się sezon grzewczy. Jego efektem jest m.in. znaczne pogorszenie naszego samopoczucia i degradacja stanu środowiska. W języku specjalistów zanieczyszczenia pojawiające się wtedy w powietrzu określane są mianem „niskiej emisji”. Definiuje się ją jako emisję komunikacyjną (emisja spalin przez środki transportu) oraz emisję pyłów i szkodliwych gazów pochodzącą z lokalnych kotłowni węglowych i domowych pieców grzewczych, w których spalanie węgla odbywa się w nieefektywny sposób — najczęściej węgla taniego o złej charakterystyce i niskich parametrach grzewczych.

¦ Niska emisja jest zjawiskiem szeroko dyskutowanym ¦ w aspektach zdrowotnych, ekologicznych i ekonomicznych.

W miejscowościach o słabej wentylacji niska emisja jest główną przyczyną powstawania smogu, który zwiększa zachorowalność oraz śmiertelność związaną z chorobami układu krążenia i oddychania. Do powietrza dostają się zwiększone ilości pyłu węglowego i produktów spalania, takich jak: dwutlenek węgla, dwutlenek siarki, tlenki azotu oraz ołów, rtęć i inne metale ciężkie. Poprzez układ oddechowy dostają się one do organizmów żywych negatywnie wpływając na ich zdrowie. Dostają się także do wody i gleby. Zagrożeni są ludzie, zwierzęta, rośliny. Ilość szkodliwych substancji w powietrzu wzrasta wręcz dramatycznie,

7

kiedy do powietrza trafiają efekty spalania odpadów komunalnych w niespecjalistycznych warunkach.

¦ ¦ ¦ ¦

Podczas spalania odpadów w paleniskach domowych emitowanych jest ponad 700 razy więcej rakotwórczych dioksyn niż podczas spalania odpadów w profesjonalnej spalarni.

Zanieczyszczenia powietrza są głównymi przyczynami globalnych zagrożeń środowiska, często jednak pomijana jest płaszczyzna naszej odpowiedzialności osobistej za taki stan rzeczy.

Bardzo serdecznie dziękuję twórcom — artystom grafikom, projektantom za współpracę w walce z tym szkodliwym dla ludzi i środowiska zjawiskiem.

Wystawa współtworzy cykliczną kampanię społeczną mającą na celu edukację dotyczącą ważnych problemów ekologicznych oraz promocję pozytywnych zachowań względem środowiska, w którym żyjemy. Połączenie warsztatu profesjonalnych twórców z istotnym przesłaniem ekologicznym daje wymierne rezultaty i możliwość dotarcia do szerokiego grona odbiorców.

_______________ Stowarzyszenie Przyjaciół i Sympatyków Ekologii „Zielona Ziemia” — najważniejszymi celami działań Stowarzyszenia są: edukacja ekologiczna społeczeństwa oraz rozbudzanie i kształtowanie świadomości ekologicznej, prowadzenie działań proekologicznych zmierzających do poprawy stanu środowiska lokalnego lub jego przywrócenie do stanu naturalnego, ochrona środowiska poprzez kierowanie się zasadą zrównoważonego i trwałego rozwoju,

Jakość powietrza na Śląsku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach

W każdym roku, na większości stacji monitoringowych jakości powietrza Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Katowicach stwierdza przekroczenia dopuszczalnych poziomów pyłu zawieszonego PM10, PM2,5 i benzo(a)pirenu (wynoszących dla pyłu zawieszonego PM10 – 40 µg/m³, dla pyłu zawieszonego PM2,5 – 25 µg/m³, dla benzo(a)pirenu 1 ng/m³).

¦ Główną przyczyną takiego stanu jest emisja z indywidualne¦ go ogrzewania budynków.

Na terenie Śląska, poza emisją z budynków indywidualnych na terenie małych i średnich miejscowości, występuje również problem emisji w dużych miastach, związany ze starą zabudową mieszkaniową wielorodzinną (tzw. „familoki”). Ta szkodliwa emisja, związana głównie ze spalaniem paliw kiepskiej jakości, w bardzo dużej części w starych paleniskach o złych parametrach energetycznych, powoduje, iż w okresie sezonu grzewczego tj. od października do kwietnia jakość powietrza jest zła przez większą część czasu na terenie całego województwa śląskiego, szczególnie w strefach zabudowy mieszkaniowej.

Wysokie a nawet bardzo wysokie stężenia pyłu zawieszonego, przekraczające czasami nawet kilkukrotnie normę 50 µg/m³ występują w okresie sezonu grzewczego zwłaszcza podczas niekorzystnych warunków meteorologicznych związanych z bezwietrzną pogodną i brakiem opadów atmosferycznych. Podczas niskich temperatur i powolnego rozprzestrzeniania się emitowanych lokalnie zanieczyszczeń (w związku z małą prędkością wiatru poniżej 1,5 m/s), następuje bardzo wyraźny wzrost stężenia pyłu zawieszonego w powietrzu, przekraczający nawet kilkakrotnie wartości dopuszczalne.

Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami prawa wartość progowa informowania społeczeństwa o ryzyku wystąpienia przekroczenia poziomu alarmowego dla pyłu zawieszonego PM10 wynosi 200 µg/m³ dla średniej z 24 godzin (danej doby) a poziom alarmowy jest ustalony od 300 µg/m³, również dla średniej z jednej doby.

9

Niestety każdego roku zdarzają się dni z przekroczeniami tych wartości, w różnych częściach województwa śląskiego.

Poprawa jakości powietrza powinna nastąpić w wyniku realizacji Programów Ochrony Powietrza uchwalonych przez Sejmik Województwa Śląskiego w 2010, 2011 i 2013 roku. Kolejny POP jest obecnie w trakcie uchwalania. Programy określają zakres działań niezbędnych do podjęcia przez praktycznie wszystkie gminy województwa śląskiego w okresie do 2020 roku, w celu doprowadzenia do poprawy złej jakości powietrza na terenie województwa śląskiego. W ramach realizacji POP przewiduje się m.in. wyeliminowanie spalania paliw złej jakości w piecach domowych, rozbudowę i integrację sieci ciepłowniczej, ograniczenie emisji ze źródeł komunikacyjnych oraz ograniczanie emisji ze źródeł przemysłowych.

¦ Gminy realizują POP, ale tempo ich realizacji jest zbyt wolne.

Problem złej jakości powietrza nie dotyczy wyłącznie województwa śląskiego, ale praktycznie całej Polski i nie tylko.

Pył zawieszony działa drażniąco głównie na nasz układ oddechowy, ale także na układ krążenia. Wysokie stężenia pyłu zawieszonego i zawartych w pyle zanieczyszczeń (głównie benzo(a)piren) mogą nasilać objawy astmatyczne i alergiczne oraz bóle, i zawroty głowy. Benzo(a)piren jest substancją rakotwórczą.

_______________ Materiały WIOŚ w Katowicach, listopad 2014

Nasz wpływ na jakość powietrza Krystyna Kubica

Zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego dotyczy wszystkich trzech jego elementów: powietrza, gleby i wody. Jakość powietrza ma jednak decydujące znaczenie w procesie zanieczyszczania środowiska. Wprowadzane do atmosfery pierwotne zanieczyszczenia oraz generowane wtórne ksenobiotyki oddziałują na pozostałe elementy środowiska — glebę i wodę.

¦ Produkcja energii, zwłaszcza z paliw stałych jest głównym ¦ źródłem zanieczyszczenia powietrza.

W przypadku energetyki przemysłowej i zawodowej ostre wymagania ochrony środowiska wymuszają stosowanie najlepszych, dostępnych technologii produkcji energii elektrycznej i ciepła (technologie BAT). Efektem tego jest znacząca redukcja emisji zanieczyszczeń ze źródeł przemysłowych i zawodowych.

Natomiast produkcja ciepła, zwłaszcza z wykorzystaniem węgla jako paliwa w sektorze komunalnym, budownictwie jednorodzinnym powoduje bardzo duże emisje zanieczyszczeń do atmosfery. Sprawność energetyczna tych instalacji jest niska i nie przekracza średniorocznie 50%. Skutkiem tego jest także nadmierne zużycie węgla, wyższe aniżeli wynika to z zapotrzebowania na energię w tych źródłach.

Ponad 75% emisji NOx i SO2, około 70% emisji CO, ponad 75% emisji pyłów i ponad 90% CO2 pochodzi z energetycznego spalania paliw, zwłaszcza węgla. Spalanie paliw stałych — węgla i drewna w indywidualnych gospodarstwach domowych, w starych i nieefektywnych energetycznie kotłach c.o., w piecach, jest źródłem emisji tlenku i dwutlenku węgla, dwutlenku siarki, tlenków azotu, pyłów oraz zanieczyszczeń organicznych, w tym wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), dioksyn i furanów (zaliczanych do grupy trwałych związków organicznych).

Emitowane pyły ze spalania paliw stałych, zwłaszcza ich subfrakcje PM10, PM2,5 są

11

szczególnie niebezpieczne, ponieważ zawierają metale ciężkie oraz zaadsorbowane wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, dioksyny i furany. Stężenie tych ostatnich zanieczyszczeń wzrasta ze spalaniem odpadów w indywidualnych piecach.

Taka struktura pyłów PM10, PM2,5 powoduje iż są one odpowiedzialne za choroby układu oddechowego i krążeniowego, różnego rodzaju alergie, a w efekcie za wzrost śmiertelności ludności na terenach o wysokich wskaźnikach imisji tych substancji.

Do takich należy na pewno Aglomeracja Górnośląska, w której częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu stężeń 24 godzinnych pyłu zawieszonego PM10 w powietrzu w ostatnich latach nie maleje, jak wynika z badań z wyników systemu monitorowania ŚIOŚ w Katowicach. Na liście dziesięciu metropolii UE o najgorszej jakości powietrza, wg raportu Europejskiej Agencji Ochrony Środowiska z jesieni ubiegłego roku, znalazło się aż sześć polskich miast (Gliwice, Katowice, Sosnowiec, Kraków, Zabrze i Warszawa).

¦ Czy możemy my, mieszkańcy województwa śląskiego wpływać ¦ na poprawę jakości powietrza?

Na pewno tak, nie tylko możemy, ale musimy zmieniać swoje zachowanie, tak by jak najmniej swoją działalność gospodarczą obciążać środowisko. Powinniśmy eliminować stare i nieefektywne paleniska węglowe w indywidualnych gospodarstwach domowych na rzecz nowoczesnych systemów produkcji ciepła użytkowego opalanych kwalifikowanymi sortymentami węgla lub zasilanych odnawialnymi źródłami energii. Powinniśmy całkowicie wyeliminować złe praktyki spalania i współspalania odpadów komunalnych w piecach i kotłach c.o. oraz dbać o odpowiednią eksploatację instalacji spalania paliw i współpracę ze służbami kominiarskimi. A także eliminować naganne praktyki spalania odpadów, liści, traw itp. w ogrodach, zielonych obszarach uprawowych oraz na terenach posesji domowych.

_______________ dr inż. Krystyna Kubica — wieloletni dyrektor Zakładu Fizykochemii i Termicznej Przeróbki Paliw Stałych Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu, wieloletni pracownik Politechniki Śląskiej, Prezes OG PKE w latach 2002–2008, ekspert Polskiej Izby Ekologii w zakresie ochrony powietrza, ekspert grupy roboczej „ochrona środowiska i energetyka” Ministerstwa Środowiska. Od wielu lat działa na rzecz promowania czystego spalania paliw stałych w instalacjach spalania małej mocy oraz promowania czystych technologii wytwarzania energii dla sektora indywidualnego. Wykładowca „Akademii Edukacji Ekologicznej” oraz prelegent konferencji „Szukamy rady na odpady” Stowarzyszenia Zielona Ziemia.

Kalendarium wystaw 2006—2014

— — — EKO/ECO Wystawa Plakatu Ekologicznego, Galeria Mozaika, Centrum Kultury Karolinka, Radzionków 2006.

— — — EKO/ECO Wystawa Plakatu Ekologicznego (ekspozycja rozszerzona), Galeria Odeon, SDK Odeon, Czeladź 2007.

— — — 2. Wystawa Plakatu Ekologicznego — Woda, Galeria Mozaika, Centrum Kultury Karolinka, Radzionków 2008.

— — — 15 plakatów o wodzie (podczas 12. Międzynarodowej Konferencji „Nauka a jakość życia”), Uniwersytet Polski w Wilnie (Universitas Studiorum Polona Vilnensis), Wilno, Litwa 2008.

— — — Zielone Dni – wystawa plakatu towarzysząca ekologicznym warsztatom dla młodzieży, Miejska Biblioteka Publiczna, Radzionków 2008.

— — — Wystawa plakatu (podczas seminarium naukowego o tematyce ekologicznej „Ziemia woła S.O.S.”), Starostwo powiatowe, Tarnowskie Góry 2008/2009.

— — — 3. Wystawa Plakatu Ekologicznego — Pedagodzy+Studenci, Galeria TCK, Tarnowskie Góry 2009.

— — — Wystawa Plakatu Ekologicznego (podczas konferencji „Nowoczesne gospodarowanie odpadami”, Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy, Katowice 2009.

— — — 4. Wystawa Plakatu Ekologicznego — Air show, Galeria Mozaika, Centrum Kultury Karolinka, Radzionków 2010.

13

— — — Ekoplakat — Woda (wybór prac z 2. Wystawy Plakatu Ekologicznego), Galeria Rotunda, Bytom 2010.

— — — Ekoplakat — Woda (wybór prac z 2. Wystawy Plakatu Ekologicznego), Hall Pływalni im. Jana Kota, Bochnia 2010.

— — — Ekoplakat — Air show (wybór prac z 3. Wystawy Plakatu Ekologicznego prezentowany w ramach wystawy 5×20=50), Galeria Koridor, Uniwersytet Ostrawski, Ostrawa, Czechy 2011.

— — — 5. Wystawa Plakatu Ekologicznego — Ekoplakat 2006–2012 (planowana jako jubileuszowa na rok 2011, z przyczyn organizacyjnych przeniesiona na 2012), Galeria Uniwersytecka, Instytut Sztuki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Cieszyn 2012.

— — — 6. Wystawa Plakatu Ekologicznego — Czas na ziemię (wystawie towarzyszył panel dyskusyjny o projektowaniu i ekologii), Sala ekspozycyjna, Zamek Cieszyn, Cieszyn 2012.

— — — Ekoplakat — Ziemia (wybór prac z 6. Wystawy Plakatu Ekologicznego prezentowany w ramach 3. edycji Festiwalu Europejskich Szkół Artystycznych i Twórczości „Kręgi Sztuki”), Galeria 36,6, Instytut Sztuki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Cieszyn 2012.

— — — Prezentacja projektu Ekoplakat na wystawie „Gramy w zielone. Odpowiedzialne projektowanie” (zbiór blisko 30 projektów reprezentujących odpowiedzialne projektowanie), Oranżeria, Zamek Cieszyn 2012.

— — — 7. Wystawa Plakatu Ekologicznego — Ekoplakat: Niska emisja, Galeria Mozaika, Centrum Kultury Karolinka, Radzionków 2014.

13/11/2014

wer ni saĹź

Kapituła Nagrody im. Profesora Artura Starczewskiego

Skład kapituły Komisja preselekcyjna: dr hab. Łukasz Kliś, dr Tomasz Jędrzejko, dr Tomasz Kipka (sekretarz kapituły), dr Stefan Lechwar, dr Marcin Urbańczyk.

Jury: prof. Tadeusz Grabowski (przewodniczący jury), Jadwiga Starczewska, Teresa Bryś-Szczygieł.

Fundatorzy nagród Urząd Miasta Radzionków — Burmistrz dr Gabriel Tobor, Senator RP prof. n. dr hab. Andrzej Misiołek, Radny Sejmiku Województwa Śląskiego (IV kadencji) Andrzej Sławik, Jadwiga Starczewska oraz organizatorzy wystawy: Instytut Sztuki Wydziału Artystycznego w Cieszynie Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Stowarzyszenie Przyjaciół i Sympatyków Ekologii „Zielona Ziemia”, Centrum Kultury „Karolinka” w Radzionkowie.

Statuetkę wykonał Andrzej Erdmann.

26

na gro dy i wy r贸偶 nie nia

28

1 miejsce — nagroda im. prof. artura starczewskiego | Michał Pisiałek

2 miejsce | Agnieszka KuĹşnik

29

30

3 miejsce | Monika Sroga

wyr贸偶nienie | Joanna Hetman

31

32

wyr贸偶ninie | Aneta Jakubczyk

wyr贸偶nienie | Martyna Sobolewska

33

34

nagroda stowarzyszenia „zielona ziemia� | Marcin Klimera

wy sta wa

36

Justyna Bartas

Aleksandra Bochenek

37

38

Marcin Bochenek

Agnieszka Chylińska | nominacja

39

40

Iwona Cichy | organizator

Sandra Cieślik

41

42

Justyna Czernek

Marta Czuban

43

44

Paweł Delekta

Justyna Dłużniewska

45

46

Tobiasz Drzał

Karolina Gondek

47

48

Piotr Grabowski | organizator

Joanna Hetman

49

50

Józef Hołard | organizator

Aneta Jakubczyk

51

52

Tomasz Jędrzejko | organizator

Tomasz Kipka | organizator

53

54

Marcin Klimera

Marcin Klimera

55

56

Ĺ ukasz KliĹ› | organizator

Piotr Kowal

57

58

Magdalena Kozak

Sebastian Kubica | organizator

59

60

Dagmara Kubina

Patrycja Lazarczyk

61

62

Stefan Lechwar | organizator

Aleksandra Lein

63

64

Aneta Ligocka

Dżesika Lipińska

65

66

Tomasz Magoch

Tomasz Magoch

67

68

Gabriela Manjak

Olga Michalska

69

70

Olga Michalska

Marta Musiolik | nominacja

71

72

Justyna Nowak

Kamil Nowosad

73

74

Aleksander Ostrowski | organizator

Aleksander Ostrowski | organizator

75

76

Wojciech Osuchowski | organizator

Wojciech Osuchowski | organizator

77

78

Ryszard Pielesz | organizator

Michał Pisiałek

79

80

Sabina Piszczek

Aneta Pniak

81

82

Karina Pogoda

Sylwia Ptak

83

84

Bartosz Pucher | nominacja

Nicole Roskosz

85

86

Amanda Rybicka

Inga Sałek

87

88

Marina Shelpuk

Klaudia Sikora

89

90

Paulina Smich

Magdalena Strączyńska | organizator

91

92

Kamila Styba

Kamila Styba | nominacja

93

94

Małgorzata Szram

Karolina Ĺšpiewak

95

96

Jan Święchowicz

Małgorzata Tajnert

97

98

Aneta Tomaszek

Marcin Urbańczyk | organizator

99

100

Eleonora Wasielewska

Indeks autorów

Justyna Bartas 34 Aleksandra Bochenek 35 Marcin Bochenek 36 Agnieszka Chylińska 37 Iwona Cichy 38 Sandra Cieślik 39 Justyna Czernek 40 Marta Czuban 41 Paweł Delekta 42 Justyna Dłużniewska 43 Tobiasz Drzał 44 Karolina Gondek 45 Piotr Grabowski 46 Joanna Hetman 29, 47 Józef Hołard 48 Aneta Jakubczyk 30, 49 Tomasz Jędrzejko 50 Tomasz Kipka 51 Marcin Klimera 32, 52, 53 Łukasz Kliś 54 Piotr Kowal 55 Magdalena Kozak 56 Sebastian Kubica 57 Dagmara Kubina 58 Agnieszka Kuźnik 27 Patrycja Lazarczyk 59 Stefan Lechwar 60 Aleksandra Lein 61 Aneta Ligocka 62 Dżesika Lipińska 63 Tomasz Magoch 64, 65

Gabriela Manjak 66 Olga Michalska 67, 68 Marta Musiolik 69 Justyna Nowak 70 Kamil Nowosad 71 Aleksander Ostrowski 72, 73 Wojciech Osuchowski 74, 75 Ryszard Pielesz 76 Michał Pisiałek 26, 77 Sabina Piszczek 78 Aneta Pniak 79 Karina Pogoda 80 Sylwia Ptak 81 Bartosz Pucher 82 Nicole Roskosz 83 Amanda Rybicka 84 Inga Sałek 85 Marina Shelpuk 86 Klaudia Sikora 87 Paulina Smich 88 Martyna Sobolewska 31 Monika Sroga 28 Magdalena Strączyńska 89 Kamila Styba 90, 91 Małgorzata Szram 92 Karolina Śpiewak 93 Jan Święchowicz 94 Małgorzata Tajnert 95 Aneta Tomaszek 96 Marcin Urbańczyk 97 Eleonora Wasielewska 98

Niniejszy album stanowiący suplement do wystawy został zrealizowany w ramach badań statutowych Zakładu Projektowania Graficznego Instytutu Sztuki Wydziału Artystycznego w Cieszynie Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach Zespół Zakładu Projektowania Graficznego realizujący projekt „Ekoplakat – świadomość i zaangażowanie artystów, grafików-projektantów w problemy ekologiczne”: dr Tomasz Kipka (kierownik projektu), prof. Józef Hołard, prof. Aleksander Ostrowski, dr hab. Łukasz Kliś, dr hab. Sebastian Kubica, dr hab. Ryszard Pielesz, dr Stefan Lechwar, dr Tomasz Jędrzejko, dr Piotr Grabowski, dr Marcin Urbańczyk oraz doktoranci: Iwona Cichy, Wojciech Osuchowski i Magdalena Strączyńska.

Publikacja współfinansowana przez Urząd Miasta Radzionków