Sprawozdanie ze spotkania sieciującego CIS-y by Piotr Mazurek

SPRAWOZDANIE SPOTKANIA SIECIUJĄCE CENTRA INTEGRACJI SPOŁECZNEJ W TYCHACH

PODZADANIE 3.12.5

17 – 18 LISTOPADA 2011 TYCHY

Agencja Rozwoju i Promocji Spółdzielczości Związku Lustracyjnego Spółdzielni Pracy 30-646 Kraków, ul. Malborska 65 | T: +48 12 655-10-17, F: +48 12 655-10-17 | e-mail: joanna@spoldzielnie.org.pl, www.spoldzielnie.org.pl

Spis treści WPROWADZENIE ................................................................................................................. 3 PIERWSZY DZIEŃ SPOTKAŃ (17.11.2011) ............................................................................. 4 Wystąpienia gości ................................................................................................................ 5 Programowanie polityki społecznej na poziomie lokalnym ....................................................... 6 Klauzule społeczne w zamówieniach realizowanych przez CIS ................................................. 9 Uwarunkowania prawne, a działalność CIS ......................................................................... 17 DZIEŃ DRUGI SPOTKAŃ (18.11.2011) ................................................................................. 21 Wizyta studyjna w Centrum Integracji Społecznej w Tychach ................................................ 21 Inwentaryzacja ogólnopolskich działań na rzecz Centrów Integracji Społecznej ...................... 24 Przedstawienie propozycji zmian do ustawy o zatrudnieniu socjalnym ................................... 29 Podsumowanie spotkań. ..................................................................................................... 32 Załączniki. ......................................................................................................................... 32

WPROWADZENIE Spotkania Sieciujące Centra Integracji Społecznej w Tychach odbyły się

w terminie

od 17 listopada 2011 do 18 listopada 2011. Było to 4 z 8 planowanych spotkań organizowane w ramach projektu „Zintegrowany system wsparcia ekonomii społecznej” (ZSWES). W spotkaniach uczestniczyło 41 przedstawicieli z 16 Centrów Integracji Społecznej (CIS) z całej Polski, partnerzy projektu ZSWES (przedstawiciele ISP i UNDP) oraz zaproszeni goście – łącznie 69 osób (Zał. nr 1a-1c). Wśród gości, oprócz przedstawicieli władz lokalnych, instytucji rynku pracy, podmiotów ES znaleźli się także przedstawiciele prasy lokalnej. Współgospodarzem spotkań było Centrum Integracji Społecznej w Tychach prowadzone przez Fundację Internationaler Bund Polska. Spotkania były promowane bezpośrednio poprzez wysyłkę zaproszeń do Centrów Integracji Społecznej, przedstawicieli władz samorządowych województwa Śląskiego, instytucji rynku pracy i pomocy społecznej, MPiPS, osób działających w obszarze ES, w tym realizujących projekty i podejmujących działania wspierające CIS oraz umieszczenie informacji na stronach: www.ekonomiaspoleczna.pl, www.ngo.pl, www.spoldzielnie.org.pl oraz www.ib-polska.pl. Należy zauważyć, że podczas dwudniowych dyskusji zwrócono uwagę na szereg istotnych problemów, a mianowicie: •

konieczność wzmożenia lobbingu na rzecz CIS i dostosowania przepisów ustawowych do potrzeb tych instytucji, poprawa współpracy ze środowiskiem lokalnym,

•

konieczność promocji i popularyzacji klauzul społecznych wśród samorządów i urzędników, stworzenia katalogu (podręcznika) dobrych praktyk,

•

konieczność przygotowania interpretacji dotyczących działalności odpłatnej i nieodpłatnej oraz wytłumaczenia na przykładach pojawiających się problemów (zgłoszono potrzebę zorganizowania szkolenia dla CIS w tym zakresie),

•

konieczność

wprowadzenia jednoznacznych przepisów ustawowych np. ustawa o

podatku dochodowym od osób prawnych i ustawa o zatrudnieniu socjalnym nie są ze sobą kompatybilne w zakresie uregulowań związanych z wykonywaniem zadań w sferze działań publicznych i zwolnień podatkowych, •

brak uregulowań dotyczących

wielu zagadnień np.: uczestnictwa rolników i osób

niepełnosprawnych w CIS, zajęcia świadczeń integracyjnych przez komorników, bezpłatnych urlopów beneficjentów CIS, itd., •

konieczność uregulowania zagadnień dotyczących stabilności finansowania CIS,

•

konieczność wprowadzenia uregulowań dotyczących monitorowania losów absolwentów CIS,

•

konieczność uregulowania zadań pracownika socjalnego CIS oraz powiązania jego działań z indywidualnym programem zatrudnienia socjalnego. Spotkania sieciujące Centra Integracji Społecznej cieszyły się dużym zainteresowaniem.

Zebrane ankiety ewaluacyjne (Zał. nr 2) wskazują, że ich organizacja jest bardzo potrzebna.

PIERWSZY DZIEŃ SPOTKAŃ (17.11.2011) Uczestników spotkania powitała

Joanna Brzozowska, Kierownik Agencji Rozwoju i

Promocji Spółdzielczości Związku Lustracyjnego Spółdzielni Pracy (ARiPS ZLSP) a następnie przedstawiła program spotkań (Zał. nr 3) oraz omówiła cel i przebieg każdego z proponowanych punktów programu. Następnie prowadząca odczytała listy, które nadeszły ze strony zaproszonych gości: - Pana Ministra

Bartosza Arłukowicza, który przekazał dla uczestników i organizatorów

spotkań życzenia satysfakcji i wielu sukcesów na rzecz integracji społecznej i przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, - Dyrektora Departamentu Rynku Pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej Pani Hanny Świątkiewicz – Zych,

która zaznaczyła, że „edukacyjny charakter CIS ma ogromne

znaczenie. Praca z osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym jest bardzo trudna, a także czasochłonna, jednak nadzwyczaj potrzebna”. Przekazała uczestnikom spotkań życzenia „owocnych dyskusji i wypracowania strategii działania na przyszłe lata działalności”.

Wystąpienia gości W imieniu współgospodarzy spotkań głos zabrał Bartłomiej Szymczyk Kierownik Centrum Integracji Społecznej w Tychach witając przybyłych gości wśród których znaleźli się m.in.: Daria Szczepańska - Zastępca Prezydenta Miasta ds. Społecznych, Katarzyna Ptak – Dyrektor

Powiatowego Urzędu Pracy w Tychach, Barbara Kowalczyk – przedstawicielka

Uniwersytetu Śląskiego, Małgorzata Grządziel – przedstawicielka Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Katowicach, Czuwaj Damian, Krupa Paweł, Trapp Elżbieta – przedstawiciele Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego (Wydział Polityki Społecznej), Agata Gasz, Joanna Plaza – przedstawicielki Inkubatora Przedsiębiorczości Społecznej w Tychach, Elżbieta Borowiec – przedstawicielka Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Tychach, Aneta Koniarczyk – Inspektor Wydziału Spraw Społecznych i Zdrowia. Zauważył on, że współpraca w regionie jest bardzo dobra, czego najlepszym dowodem jest fakt, że istnieje szansa, aby w województwie śląskim powstały kolejne 4 Centra Integracji Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (Poddziałanie 7.2.1.). Zauważył również, że organizowane spotkania sieciujące Centra Integracji Społecznej spełniają trzy ważne funkcje: 1. Edukacyjną – wymiana doświadczeń, uzupełnianie wiadomości. 2. Inspirującą – spotkania to miejsce, gdzie tworzą się nowe

pomysły, inspiracje do

podejmowania nowych działań. 3. Lobbingową – lobbing na rzecz rozwiązań dla środowiska. Na zakończenie wspomniał o powołanym Konwencie Centrów i Klubów Integracji Społecznej.

Następnie głos zabrała Daria Szczepańska. Pani Prezydent podkreśliła, że spotkania sieciujące Centra Integracji Społecznej są bardzo ważnym wydarzeniem. Wymiana doświadczeń i dyskusja praktyków zaowocuje wypracowaniem wniosków, które dadzą argumenty do zmian w ustawach regulujących działalność CIS. Bartłomiej Szymczyk odnosząc się do działań podejmowanych w regionie wspomniał, że CIS w Jaworznie jest jednym z pierwszych, które powstały w Polsce i od niego uczyli się m.in. przedstawiciele Fundacji IB, jak należy zakładać i prowadzić CIS. Na zakończenie oficjalnej części został wyświetlony film na temat Centrum Integracji Społecznej w Tychach, który powstał w ramach współpracy ze Stowarzyszeniem Współpracy Regionalnej w Chorzowie.

Programowanie polityki społecznej na poziomie lokalnym Kolejnym punktem programu był panel: „Programowanie polityki społecznej na poziomie lokalnym” moderowany przez Leszka Nowaka z Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Katowicach. W dyskusji brali udział Daria Szczepańska – Zastępca Prezydenta Tych ds. Społecznych, Małgorzata Grządziel – przedstawicielka Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Katowicach, Grzegorz Grzonka – Dyrektor Internationaler Bund Polska. Uczestnicy panelu skoncentrowali się na omówieniu:  doświadczeń w zakresie powołania CIS w Tychach i wspólnie podejmowanych działań partnerskich - współpraca samorządu, OPS, PUP, NGO, CIS,  możliwości generowania nowych usług społecznych i obejmowania usługami nowych grup beneficjentów np. osoby niepełnosprawne w CIS,  Centrum Integracji Społecznej jako kompleksowego, długotrwałego podejścia do rozwiązywania trudnej sytuacji osób zagrożonych wykluczeniem społecznym,  roli systemu pozyskiwania informacji i wymiany doświadczeń w dziedzinie polityki społecznej, podnoszenie jakości świadczonych usług poprzez system zbierania i udostępniania dobrych praktyk.

Moderator zauważył, że CIS nie jest samotną wyspą lecz działa w określonym środowisku. Można przyjąć, że jest wynikiem swego rodzaju dialogu społecznego. W CIS realizowana jest w praktyce zasada mówiąca o tym, że praca dowartościowuje człowieka, że aktywność i praca buduje tożsamość. Pierwsze pytanie skierowane zostało do pani Prezydent a brzmiało: jak to się stało, że udało się wprowadzić nowy podmiot, jakim jest CIS, na rynek? Daria Szczepańska stwierdziła, że nie było to trudne, ponieważ Fundacja IB działała już na terenie Tych 2,5 roku. Ich działania wzbudziły uznanie środowiska i to były najlepsze rekomendacje. Dlatego, gdy przedstawiciele IB zaczęli starć się o rozszerzenie działalności, o powołanie CIS, władze miasta udzieliły wsparcia. Władze Tych zauważyły, że same nie są w stanie rozwiązać wszystkich problemów lokalnych. Kluczem do dobrej współpracy jest zrozumienie. Według Pani Prezydent pomocniczość to jest filozofia, która mówi o tym, że jeżeli za coś odpowiadasz to musisz stworzyć miejsce, warunki do działania. Jeżeli jest to zadanie takie jak prowadzenie Centrum Integracji Społecznej szukamy podmiotu, który jest doświadczony w pracy z danymi grupami i ma chęć działania w danym obszarze. Ważne jest, aby wzmacniać sektor pozarządowy. Jest to bardzo słuszne podejście, ponieważ daje wymierne efekty. Już wcześniej pojawiały się organizacje, które próbowały podjąć się tworzenia CIS. Działanie to jednak kończyło się niepowodzeniem. Fundacja IB doprowadziła pomysł do szczęśliwej finalizacji. Przedstawiciele władz miasta uczestniczyli w wizycie studyjnej w Niemczech i to przekonało ich do działania w tym zakresie. Charakterystyczne dla filozofii IB są nie tylko szkolenia, ale to, że dają poligony doświadczalne. Fundacja oferuje konkretne miejsca, gdzie można praktycznie nauczyć się zawodu, zdobyć konkretne umiejętności i doświadczenie. Determinacja urzędu, aby CIS powstał w Tychach miała podstawę w tym, aby mieć większą skuteczność w motywowaniu do pracy. Są grupy, w których dałoby sie wykrzesać chęć do pracy, należy im jednak stworzyć odpowiednie warunki. Ciągła, systematyczna praca daje podstawę do tego, aby osoby te przestały uzależniać się od systemu pomocy społecznej.

Oszacowano, że jest grupa około 5000 osób bezrobotnych. Współpraca z IB była szansą wypróbowania nowych rozwiązań w zakresie rozwiązania tego problemu. Leszek Nowak podkreślił, że Centrum Integracji Społecznej jest nowym instrumentem. Narzędzie rozwijało się stopniowo. Każdy CIS ma inne okoliczności powstania. Zadał pytanie jak powstanie CIS w Tychach wyglądało z punktu widzenia IB? Grzegorz Grzonka na wstępie opowiedział o Fundacji IB, która krok po kroku korzystała z doświadczeń niemieckich przy tworzeniu CIS. Podjęcie decyzji o powołaniu CIS w Tychach nie było trudne, ponieważ była duża przychylność władz miasta. Decyzja zapadła w grudniu 2008 roku. CIS otrzymało lokal do remontu. Działania CIS rozpoczęto od tworzenia warsztatu krawieckiego. Z perspektywy lat widać, że podjęcie decyzji o rozpoczęciu działania w trudnych warunkach było bardzo dobre. Uczestnicy Centrum poprzez wkład pracy stworzyli miejsce dla siebie, ma to swoistą wartość dodaną także dla nich. Budującym było dla kadry CIS, jak uczestnicy zaczęli przynosić swoje wyroby i zadamawiać się w wyremontowanym lokalu. W województwie śląskim powstają 4 nowe CIS. Został przyjęty program województwa śląskiego w ramach, którego wpisana jest reintegracja społeczna i wsparcie CIS. Z punktu widzenia województwa dla CIS przewidziane jest wsparcie, w ramach którego CIS dostaje środki

na 3 pierwsze miesiące działalności oraz dofinansowanie na pierwsze wyposażenie.

Warunkiem otrzymania wsparcia jest złożenie przez CIS wniosku do Marszałka Województwa. Następnie w ramach dyskusji moderowanej zastanawiano się nad tym, czym Centra Integracji Społecznej mogą się zająć? Jakie usługi mogą świadczyć? Pani Prezydent stwierdziła, że biorąc pod uwagę problem skali i problem niedostatku najważniejszym

jest

zajęcie

się

osobami

niepełnosprawnymi.

Konieczne

jest

jednak

zindywidualizowane podejście do tematu. Ważne jest, aby wiedzieć z jakimi problemami spotykają się osoby niepełnosprawne. Ważne jest też podejście pracodawców, konieczna jest zmiana świadomości, szereg zmian w otoczeniu. Chodzi o to aby utrwaliła się ta zmiana. Tychy mają doświadczenie w tym zakresie m.in. PUP realizował projekt „Jesteśmy dumni”. Konieczne jest tu zastosowanie rozwiązań systemowych. Pracodawca musi mieć konkretnie przedstawione, jakie ma korzyści z zatrudniania osób niepełnosprawnych. Rynek pracy musi być gotowy na

przyjęcie takich osób, aby działania związane z przygotowaniem osób niepełnosprawnych do pracy miały sens. Moderator zauważył, że bardzo dobrą inicjatywą jest powołanie Konwentu Centrów i Klubów Integracji Społecznej. Jest to bardzo dobre narzędzie, które pozwoli na wpływanie na zmianę ustaw. Szereg przepisów się nie zazębia, jest wiele zidentyfikowanych luk w prawie. W tym zakresie Konwent miałby ogromną rolę do spełnienia. Grzegorz Grzonka stwierdził, że problemy osób niepełnosprawnych są dla IB bardzo ważne. CIS nie jest dostosowane do pracy z osobami niepełnosprawnymi ruchowo jednak starają się współpracować z PEFRON i organizacjami osób niepełnosprawnych. CIS stał się punktem odniesienia dla innych projektów realizowanych przez IB. Marzeniem IB jest połączenie projektów, aby wspierać nie tylko beneficjentów, ale także ich rodziny. W trakcie dyskusji podniesiono problem korzystania osób niepełnosprawnych z CIS. Jest to problem, bo nie wszyscy chętni mogą zostać beneficjentami CIS. M.

Góralewicz

Wrocławia

stwierdziła,

że

realizują

projekty

dla

osób

niepełnosprawnych, jednak pracodawcy nie są chętni, aby przyjmować absolwentów CIS do pracy. Są jednak też pracodawcy, którzy mają przekonanie o misji społecznej. Dla zapewnienia pracy (praktyki) absolwentom CIS jest tworzona kwiaciarnia, w której znajdą zatrudnienie osoby biorące udział w realizowanych projektach.

Klauzule społeczne w zamówieniach realizowanych przez CIS Panel poświęcony klauzulom społecznym w zamówieniach realizowanych przez CIS prowadził Tomasz Schimanek, ekspert Instytutu Spraw Publicznych. Na wstępie zaznaczył, że podczas panelu będziemy szukać odpowiedzi na pytanie: co to są klauzule społeczne, jak wyglądają uregulowania w tym zakresie i czy mogą być one szansą dla podmiotów ekonomii społecznej?

Po wprowadzeniu w temat oddał głos Justynie Bartosiewicz z

Kancelarii Prawa

Podatkowego w Katowicach, która omówiła przepisy prawne związane ze stosowaniem klauzul w zamówieniach i zapytaniach ofertowych. W swojej prezentacji (prezentacja załącznik nr. 4) zwróciła uwagę na to, iż problem zamówień uregulowany jest zarówno przepisami UE (DYREKTYWA 2004/18/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi) jak i przepisami krajowymi (USTAWA z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych). Art. 29 ustawy prawo zamówień publicznych mówi, że: „1. Przedmiot zamówienia opisuje się w sposób jednoznaczny i wyczerpujący, za pomocą dostatecznie dokładnych i zrozumiałych określeń, uwzględniając wszystkie wymagania i okoliczności mogące mieć wpływ na sporządzenie oferty. 2. Przedmiotu zamówienia nie można opisywać w sposób, który mógłby utrudniać uczciwą konkurencję. 3. Przedmiotu zamówienia nie można opisywać przez wskazanie znaków towarowych, patentów lub pochodzenia, chyba że jest to uzasadnione specyfiką przedmiotu zamówienia i zamawiający nie może opisać przedmiotu zamówienia za pomocą dostatecznie dokładnych określeń, a wskazaniu takiemu towarzyszą wyrazy "lub równoważny". Zamawiający może określić w opisie przedmiotu zamówienia wymagania związane z realizacją zamówienia, dotyczące: 1) zatrudnienia osób: a) bezrobotnych lub młodocianych w celu przygotowania zawodowego, o których mowa w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, b) niepełnosprawnych, o których mowa w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, c) innych niż określone w lit. a lub b, o których mowa w przepisach o zatrudnieniu socjalnym - lub we właściwych przepisach państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego;

2) utworzenia funduszu szkoleniowego, w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w którym wpłaty pracodawców stanowić będą co najmniej czterokrotność najniższej wpłaty określonej w tych przepisach; 3) zwiększenia wpłat pracodawców na rzecz funduszu szkoleniowego, w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, do wysokości określonej w pkt 2.” J. Bartosiewicz zwróciła także uwagę na to, że zgodnie z art. 22 ww. ustawy „ Zamawiający może zastrzec w ogłoszeniu o zamówieniu, że o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wyłącznie wykonawcy, u których ponad 50 % zatrudnionych pracowników stanowią osoby niepełnosprawne w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych lub właściwych przepisów państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego”. Zgodnie z art. 36 w specyfikacji warunków zamówienia konieczne jest określenie: a) liczby osób, o których mowa w art. 29 ust. 4 pkt 1 i okresu wymaganego zatrudnienia tych osób, b) sposobu dokumentowania zatrudnienia osób, o których mowa w art. 29 ust. 4 pkt. 1 lub utworzenia albo zwiększenia funduszu szkoleniowego, c) uprawnienia zamawiającego w zakresie kontroli spełniania przez wykonawcę wymagań, o których mowa w art. 29 ust. 4, oraz sankcji z tytułu niespełnienia tych wymagań. W wytycznych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki jest wskazanie, że przy stosowaniu zasady konkurencyjności można ograniczyć możliwość złożenia oferty wyłącznie do podmiotów ekonomii społecznej. Tomasz Schimanek w uzupełnieniu wypowiedzi stwierdził, że należy pamiętać o tym, że klauzule nie są elementem bezpośredniego wsparcia dla podmiotów ES. Mamy 2 klauzule jedna jest bardzo twarda, bo dyrektywy UE preferują wykonawców zatrudniających ponad 50% osób niepełnosprawnych i pozwalają zamknąć przetarg w tym obszarze. Drugie uregulowanie jest słabsze, bo dopuszcza preferencje dla podmiotów, które

zatrudniają osoby wykluczone bądź też tworzą fundusz szkoleniowy czy dokapitalizują go dodatkowymi środkami. Małgorzata Kowalska i

Joanna Danicka zaprezentowały w jaki sposób

Stowarzyszenie Partnerstwo Społeczne CISTOR z Torunia uczestniczy w realizacji zapytań ofertowych uwzględniających klauzule społeczne (prezentacja załącznik nr 5). W Toruniu były realizowane usługi dla urzędów jeszcze przed wprowadzeniem klauzul. Zaczęto je stosować pod wpływem organizacji, które były później wykonawcami usług. W Toruniu klauzule społeczne w zamówieniach stosują: - Zakład Gospodarki Mieszkaniowej w Toruniu, - Urząd Miasta Torunia, - Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej Lubicz. W zapytaniach m. in. zamieszczono takie zapisy: - „ Na podstawie art. 29 ust. 4 ustawy Prawo zamówień publicznych zamawiający będzie wymagał aby minimum 4 osoby bezpośrednio uczestniczące w wykonywaniu zamówienia miały ukończony Indywidualny Program Zatrudnienia Socjalnego, o którym mowa w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 roku o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. Nr 122, poz. 143 ze zm.) – lub odpowiadający mu program określony w przepisach państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Zatrudnienie minimalnej liczby wskazanych osób powinno trwać nieprzerwanie przez cały okres trwania umowy” - „Na podstawie art. 29 ust. 4 ustawy Prawo zamówień publicznych zamawiający będzie wymagał aby wśród osób bezpośrednio uczestniczących w wykonywaniu zamówienia zatrudnionych było minimum 10 osób bezrobotnych. Osoby winny być zatrudnione w jednej z poniższych form: - na podstawie skierowania właściwego urzędu pracy zgodnie z ustawą z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69 poz. 415 z późn. zm.) lub na postawie właściwego dokumentu kierującego bezrobotnego do pracodawcy wystawionego przez organ zajmujący się realizacją zadań z zakresu rynku pracy określony w analogicznych

przepisach

państwa

członkowskiego

lub

Europejskiego

Obszaru

Gospodarczego, w ramach zatrudnienia socjalnego, o którym mowa w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 roku o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. z 2011 r. Nr 122, poz. 143 z późn. zm.) (np. zatrudnienie wspierane lub Indywidualne Programy Zatrudnienia Socjalnego) lub odpowiadające mu programy lub formy zatrudnienia określone w przepisach

państw

członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Zatrudnienie minimalnej liczby wskazanych osób powinno trwać nieprzerwanie przez cały okres trwania umowy. Zamawiający uprawniony będzie do kontroli spełniania przez wykonawcę wymagań dotyczących zatrudniania

ww.

osób.

żądanie

zamawiającego,

wykonawca

obowiązany

będzie

niezwłocznie udokumentować fakt zatrudniania ww. osób”. Stosowanie klauzul działa w obie strony. CISTOR przy zlecaniu przez siebie usług stosuje klauzule uznając za swój obowiązek wspierać inne podmioty realizujących cele społeczne. M. Kowalska podkreśliła, że w zamówieniach nie są stosowane klauzule z uwagi na nieznajomość tematu przez urzędników. Z obawy przed popełnieniem błędu wolą nie stosować klauzul. Przedstawiciele CISTORU przy każdej okazji upowszechniają temat klauzul i dzięki temu są one stosowane przez toruński samorząd. Inny przykład zastosowania klauzul społecznych w zamówieniach omówił Wojciech Bystry z Gdańska (Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta Koło Gdańskie) w oparciu o doświadczenia realizowanych w Gdańsku postępowań. W swoim wystąpieniu podkreślił, że zlecenie wykonania usługi bądź dostarczenia towaru w trybie ustawy Prawo zamówień publicznych, z możliwością wykorzystania klauzul społecznych (społecznie odpowiedzialne zakupy) dotyczy wszystkich podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, w tym podmiotów ekonomii społecznej. W wydatkach każdego samorządu znajdują się środki na zakup towarów i usług, niezbędnych do funkcjonowania różnych jednostek administracyjnych oraz związanych z inwestycjami. Są one niejednokrotnie większe niż środki przeznaczone na pomoc społeczną czy aktywizację zawodową.

Dokładny opis aktualnie ogłoszonego w Gdańsku przetargu z zastosowaniem klauzul w zamówieniach publicznych zawiera załącznik nr 6. Klauzule są niechętnie stosowane, bo podrażają koszty wykonania usługi. Podmioty ekonomii społecznej zatrudniają swoich pracowników na umowy, a nie „na czarno”. Wynagrodzenia są w kalkulacji jedną z najpoważniejszych pozycji kosztowych. Można powiedzieć, że przetargi z klauzulą mają funkcję edukacyjną. Przykładem na to są telefony do CIS

z pytaniami na temat grup wykluczonych społecznie oraz możliwości

późniejszej współpracy podczas ostatnio ogłaszanych zapytań w Gdańsku. Reasumując podkreślono, że klauzule nie są stosowane, bo brakuje wiedzy na temat ich stosowania. Czasem nie ma podmiotów, które chciałyby na takie zapytania odpowiedzieć. Ważne jest, aby aktywność była także po stronie wykonawców nie tylko zamawiających. T. Schimanek podkreślił, że w Polsce skala stosowania klauzul jest szczątkowa. ISP promuje klauzule i rozmawia z samorządami. Potrzebny jest jednak

„gotowiec”,

który byłby wzorem dla samorządów, w jaki sposób należy stosować klauzule. Wartość społeczna jest ważna, ale podstawą jest cena i jakość. Justyna Bartosiewicz przytoczyła przykład samorządu Byczyny. Opowiedziała w jaki sposób można przygotować przetarg z klauzulą, która uwzględni sytuację na lokalnym rynku pracy. Gmina przygotowując zapytanie zrobiła rozeznanie, ile ma zarejestrowanych osób bezrobotnych w danej specjalności niezbędnych do wykonania zadania i tę liczbę zamieściła w zapytaniu. Niezależnie od tego, kto zapytanie wygra, osoby bezrobotne z gminy Byczyna będą miały szansę zostać zatrudnione. Klauzula społeczna nie wyklucza konkurencyjności. Konkurencja jest zachowana. Głównym kryterium i tak nadal jest cena. C. Miżejewski zadał pytanie, po co są potrzebne Centrom Integracji Społecznej klauzule. Nie wszystkie CIS są uprawnione do startowania w przetargach. CIS prowadzone przez zakłady budżetowe nie mogą startować w tego typu przetargach. O zamówienie może ubiegać się podmiot prowadzący działalność gospodarczą. Kwestia dotyczy 2 oddzielnych wątków CIS samorządowy (jednostki, zakłady) oraz CIS prowadzony przez organizację pozarządową.

Jeżeli stratuje się jako CIS prowadzący działalność gospodarczą to jak to wygląda? Pracownicy zatrudniani się przy realizacji zamówienia, a beneficjenci CIS odbywają praktykę (uczą się praktycznej nauki zawodu). Przedstawicielka CIS we Wrocławiu podkreśliła, że CIS samorządowy działający jako zakład budżetowy działa w oparciu o ustawę o finansach publicznych. Musi pozyskać środki na działalność. We Wrocławiu nie stosuje się jeszcze klauzul. Ważne jest wyrobienie sobie marki. Problem polega na tym, że CIS dysponuje osobami, które nie są pracownikami, a mogą być wykorzystane do pracy. M. Jachimczak zauważył, że system sam się reguluje. Osoby w CIS nie są tak samo skuteczne w pracy jak osoby pracujące na rynku pracy. Padło pytanie - co to jest podmiot ekonomii społecznej, jak należy to pojęcie definiować w zapytaniu ofertowym? Jest to zawarte w SZOP do POKL, są tu wymienione konkretne podmioty i ich definicje. Stosowanie klauzul jest zbyt słabo rozpropagowane wśród projektodawców. Padła propozycja, aby namówić MRR, by rozesłało list przypominający o możliwości zastosowania klauzuli z podaniem przykładu jak ją można stosować. J. Brzozowska zaproponowała, aby stworzyć listę przykładowych dodatkowych kryteriów, które mogłyby być wykorzystywane przy opracowywaniu zapytań z klauzulami. Ważne jest, aby jednym kryterium nie była cena. Opcja jest aby zaproponować inne kryteria. Należy bardzo dobrze sprecyzować te kryteria, aby była możliwość ich stosowania. W trakcie dyskusji uczestnicy spotkań zwrócili uwagę na to, jakie kryteria powinny pojawiać się w zamówieniach oprócz ceny. Wskazano, iż w każdym SWIZ powinny znaleźć się przynajmniej 2 kryteria. Problemem jest np. ocena referencji, które i przez kogo wydane są lepsze. Przedstawicielki CIS z Wrocławia zaproponowały, że prześlą wykaz dodatkowych kryteriów, które stosują u siebie. Kryteria powinny być

inaczej ustalone dla usług, a inaczej dla dostaw. Np. można

określić kwalifikacje osób, które będą wykonywały usługi np. ilość godzin szkoleniowych. Do każdego przetargu należy podejść indywidualnie. Jednym z kryteriów powinna być też np. jakość. Trudno jest jednak ją zdefiniować, dlatego konieczne jest przyjęcie i określenie

standardów, co pozwoli

dokonywać obiektywnej oceny. Problemem jest, kto powinien

wypracować i ustalić standardy wyjściowe. Konieczne jest realne podejście do ceny. Uczestnicy spotkania pokazywali, że niektórzy oferenci specjalnie zaniżają ceny i składają oferty poniżej kosztów. Np. w jednej gminie usługa jest wykonywana za 4 zł, a w drugiej za 10 zł. Nie da się centralnie wypracować rozwiązań. Może powinno się stworzyć katalog standardów. Kwestia doświadczenia i kwalifikacji jest też bardzo dyskusyjna. Doprecyzowanie nie może być centralnie. Doprecyzowanie musi być dokonane lokalnie z uwzględnieniem specyfiki lokalnej. J. Brzozowska podkreśliła, że dyskutujemy o pomysłach z czego można skorzystać. Nie chodzi o to, aby powstał katalog zamknięty. Np. cena + zatrudnienie określonej liczby osób bezrobotnych lub osób po określonym kursie z danego zakresu oraz doświadczenie. Oprócz przygotowania propozycji niezbędne jest odpowiednie lobbowanie na temat zastosowania określonych rozwiązań. Cała rzecz polega na tym, żeby określone rozwiązania promować wśród samorządów. Ważne jest uzyskanie przychylności urzędników. J. Danicka stwierdziła, że rozpoczęliśmy bardzo trudny temat. Samorząd sam tego nie zrobi, ale my musimy wskazać, że tak można, że powinno się stosować klauzule z korzyścią dla wszystkich. Problem jest, aby spowodować szkolenia dla urzędników, aby zobaczyli i uzyskali przyzwolenie na inne kryteria niż cena. Klauzule nie są dla nas, ale dla naszych beneficjentów i należy o tym pamiętać. Podsumowując dyskusję stwierdzono, iż klauzule społeczne to bardzo trudny temat i należy go rozpropagować. Nie można pomijać pracodawców, gdyż jest to duża siła oddziaływania, partner, którego powinniśmy wykorzystać. Powinny być również prowadzone szkolenia dla urzędników, pokazywane przykłady dobrych praktyk, które są dowodem na to, że można stosować klauzule oraz inne kryteria niż tylko sama cena.

ramach

projektu

1.19

będzie

prowadzona

promocja

klauzul

społecznych,

organizowane szkolenia i seminaria dla samorządów, pokazywane dobre przykłady, etc. Poprzez Centra Ekonomii Społecznej wiedza będzie przekazywana również do przedsiębiorstw społecznych i CIS. Ważna jest przychylność ze strony Urzędu Zamówień Publicznych. Na stronie Urzędu jest zakładka, na której są zamieszczone przepisy, różnego rodzaju dokumenty informacje nt. społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych. UZP chce się bardzo mocno włączyć w promocję klauzul społecznych. Dużym kłopotem jest to, że nie ma instrumentów mierzenia wartości społecznej.

Uwarunkowania prawne, a działalność CIS Kolejnym tematem poruszonym na spotkaniach były pojawiające się dylematy związane z działalnością CIS. Dyskusję na ten temat prowadził Cezary Miżejewski. Jako pierwsze głos zabrały Małgorzata Kowalska i problemy

Joanna Danicka przedstawiając

związane z działalnością CIS, które wyniknęły w trakcie szkoleń realizowanych w

ramach projektu ZSWES (prezentacja – załącznik nr 7). W/w zagadnienia zostały zgrupowane zgodnie z tematami szkoleń, na których zostały zdefiniowane. Pierwsza grupa problemów dotyczy pracowników i beneficjentów CIS i obejmuje takie zagadnienia jak: •

zła komunikacja w zespole,

•

zła atmosfera w zespole,

•

głęboka reorganizacja,

•

niepewność jutra,

•

wypalenie zawodowe pracowników,

•

wzajemne wchodzenie w swoje kompetencje pracowników reintegracji społecznej i zawodowej,

•

konflikty pracowników a uczestnicy,

•

niechęć uczestników do zmian, bierność, brak motywacji do podjęcia pracy,

•

stosunki pracownik – uczestnik,

•

skracanie dystansu, rozmywanie granic,

•

zaburzenia psychiczne uczestników,

•

problem alkoholu wśród uczestników,

•

specyfika przepływu informacji o uczestnikach.

Druga grupa problemów dotyczy uwarunkowań prawno – organizacyjno – finansowych działania CIS oraz współpracy ze środowiskiem lokalnym (partnerami) i obejmuje takie zagadnienia jak: •

brak jednolitych programów realizacji reintegracji w CIS (różne czasy uczestnictwa, różny rozkład godzinowy, różne proporcje pomiędzy reintegracją społeczną a zawodową),

•

dylemat co jest ważniejsze: reintegracja społeczna czy zawodowa – spory między pracownikami,

•

potrzeba precyzyjnej diagnozy rynku pracy,

•

kwestia monitoringu losów absolwentów,

•

kwestia rozwiązania IPZS w razie długotrwałej choroby,

•

brak uregulowania kwestii urlopu bezpłatnego,

•

kwestia ubezpieczenia zdrowotnego uczestników,

•

roszczeniowa postawa uczestników, zajęciach,

brak motywacji do udziału w dodatkowych

nadużywanie alkoholu przez uczestników, kradzieże dokonywane przez

uczestników, •

brak uregulowania kwestii opieki nad dziećmi uczestników, brak uregulowania kwestii dojazdów uczestników,

•

uczestnictwo na własny wniosek a opinia OPS,

•

brak uregulowania kwestii powrotów uczestników do CIS,

•

brak uregulowań dotyczących podejmowania pracy w trakcie pobytu w CIS,

•

konieczność przedłużania uczestnictwa po okresie próbnym przez OPS,

•

problem w utrzymaniu zatrudnienia przez absolwentów,

•

uczestnicy z niezdiagnozowaną choroba psychiczną,

•

problem etyczny dotyczący posiadanych przez CIS informacji o uczestnikach,

•

skracanie przez uczestników dystansu do pracowników,

•

trudności związane z uzyskaniem statusu CIS,

•

długi czas oczekiwania na przyznanie statusu,

•

brak wzoru wniosku o nadanie statusu,

•

trudności w przedstawieniu prawidłowych informacji o nadanie statusu (preliminarz wydatków; opis działalności, inne dane),

•

nieprecyzyjny zapis dotyczący pracowników bezpośrednio pracujących z uczestnikami,

•

brak druku do zgłaszania zmian oraz regulacji dotyczących powiadamiania o zmianach,

•

problem z przedłużeniem statusu,

•

brak kompetencji wśród pracowników urzędu,

•

brak możliwości złożenia sprawozdania w trakcie roku,

•

brak ujednoliconego nazewnictwa stanowisk pracy,

•

rozbieżności pomiędzy ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy a ustawą o zatrudnieniu socjalnym w zakresie wypłaty świadczeń integracyjnych,

•

brak

jednoznacznych

uregulowań

dotyczących

zajęć

komorniczych

świadczenia

integracyjnego, •

brak uregulowań dotyczących zwrotu świadczenia integracyjnego nienależnie pobranego,

•

brak jednolitej interpretacji dotyczącej wymogu wyrejestrowania uczestnika z pup,

•

brak uregulowania kwestii uczestników posiadających gospodarstwo rolne.

Szereg pojawiających się problemów wymaga znalezienia rozwiązań organizacyjno prawnych. Podkreślono, że każdy z CIS inaczej definiuje reintegrację społeczną i zawodową. Większość zastanawia się, co jest ważniejsze w działalności CIS: aspekt społeczny czy zawodowy? Zauważono, że jest to jeden z problemów, który koniecznie powinien uzyskać jednoznaczną interpretację, a nawet regulacje ustawowe.

Podczas dyskusji podkreślano konieczność rozwiązania

sprawy urlopu bezpłatnego,

refundacji biletów (dojazdów na zajęcia do CIS), zajęć komorniczych i zwrotu nienależnie wypłacanych świadczeń. Uczestnicy spotkań dzielili się swoimi doświadczeniami w/w zakresie i podawali przykłady stosowanych rozwiązań. Uznano, że konieczne jest uzupełnienie katalogu beneficjentów CIS. Ważne w tym zakresie jest uregulowanie dotyczące tego, w jakich przypadkach i pod jakimi warunkami np. rolnicy, osoby niepełnosprawne pobierając świadczenia mogłyby się stać uczestnikami CIS. Zaznaczono, że jednym z najczęściej pojawiających się problemów są niejasności związane z prowadzeniem działalności odpłatnej i działalności gospodarczej przez CIS. Justyna Bartosiewicz z Kancelarii Prawa Podatkowego z Katowic w swojej prezentacji w sposób bardzo skondensowany nakreśliła podstawowe zagadnienia

związane z tym

problemem i wskazała na przepisy prawne temu poświęcone (prezentacja załącznik nr 8). Na podkreślenie zasługuje fakt, iż ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych i ustawa o zatrudnieniu socjalnym nie są ze sobą kompatybilne w zakresie uregulowań związanych z wykonywaniem zadań w sferze działań publicznych i zwolnieniami podatkowymi. J. Bartosiewicz w swojej prezentacji przytoczyła wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 22 marca 2006 r. I SA/Bk 346/05, który wyjaśnia kiedy mamy do czynienia z nieodpłatną działalnością pożytku publicznego. Czytamy w nim, że za "nieodpłatną działalność pożytku publicznego" można uznać tylko taką sytuację, w której organizacja pożytku publicznego za świadczone przez siebie usługi nie pobiera jakiegokolwiek wynagrodzenia, a nie sytuację, gdy wynagrodzenie to nie odpowiada rzeczywistej wartości lub kosztów świadczenia. Pobieranie wynagrodzenia powoduje bowiem, że działalność pożytku publicznego staje się działalnością odpłatną (art. 8 ust. 1 ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie), zaś pobieranie wynagrodzenia wyższego od tego, jakie wynika z kalkulacji bezpośrednich kosztów tej działalności - czyni z niej działalność gospodarczą (art. 9 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy). Na zakończenie panelu uczestnicy spotkań stwierdzili, że konieczne jest powrócenie do tematu przy następnej okazji np. zorganizowanie szkoleń z tego zakresu.

DZIEŃ DRUGI SPOTKAŃ (18.11.2011) Wizyta studyjna w Centrum Integracji Społecznej w Tychach Centrum Integracji Społecznej w Tychach mieści się na ul. Edukacji 11 i zajmuje powierzchnię około 500 m2. Dla beneficjentów CIS dostępne są m.in.: warsztat krawiecki, sale szkoleniowe, sala komputerowa oraz pomieszczenia administracyjne i socjalne. Gospodarzem wizyty studyjnej był Bartłomiej Szymczyk – Kierownik CIS w Tychach oraz Grzegorz Grzonka - Dyrektor Internationaler Bund Polska. Na wstępie uczestnicy wizyty zapoznali się z historią CIS w Tychach i prowadzonymi działaniami. Prezentacja ta została uzupełniona o informacje na temat Fundacji Internationaler Bund Polska, przy której działa CIS (prezentacja załącznik nr. 9). Fundacja Internationaler Bund Polska z siedzibą w Krakowie została założona na przełomie 2004 i 2005 roku. Jej fundatorem jest niemiecka organizacja Internationaler Bund Freier Träger der Jugend-, Sozial- und Bildungsarbeit e.V. z siedzibą we Frankfurcie nad Menem, która działa w części zachodniej Niemiec od roku 1949, a po 1990 r. również w części wschodniej. Poprzez swoje działania fundacja stara się budować symboliczne „pomosty” pomiędzy polskimi i niemieckimi organizacjami, instytucjami, bazuje przy tym w dużej mierze na wieloletnich doświadczeniach fundatora. Głównym celem Fundacji jest pomoc ludziom, aby mogli rozwijać się w pokoju, samodzielnie

planować

swoje

życie,

integrować

się

środowisku,

przejmować

odpowiedzialność za siebie i czynnie uczestniczyć w rozwoju społeczeństwa. Powołanie Centrum Integracji Społecznej w Tychach jest więc realizacją założeń Fundacji. Tyskie Centrum Integracji Społecznej otrzymało swój status Decyzją Wojewody Śląskiego z dnia 1 grudnia 2008, a swoje działania rozpoczęło od 1 kwietnia 2009. CIS w Tychach realizuje swoje cele poprzez pracę z 40 uczestnikami w ramach:

umowy dotyczącej realizacji zadania publicznego „Prowadzenie Centrum Integracji Społecznej wykonującego reintegrację zawodową i społeczną mieszkańców Miasta Tychy” (20 uczestniczek/uczestników),

- projektu „Centrum Integracji Społecznej w Tychach – szansą na nowy początek” realizowanego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytetu VII, Działania 7.2, Poddziałania 7.2.1 (20 uczestniczek/uczestników). Reintegracja społeczna realizowana jest poprzez: • warsztaty i konsultacje z psychologiem, • zajęcia z doradcą zawodowym, • zajęcia edukacyjne. Reintegracja zawodowa realizowana jest poprzez: •

warsztat krawiecki, ogólnobudowlany, porządkowy i utrzymania terenów zielonych,

•

praktyki u pracodawców,

•

kursy zawodowe w firmach zewnętrznych.

Przyjęto, że zajęcia odbywają się po 6 godzin dziennie przez okres od 12 do maksymalnie 18 miesięcy. Kadrę CIS tworzą: kierownik CIS, starszy pracownik socjalny, psycholog, doradca zawodowy, pracownik administracyjny, specjalista ds. pozyskiwania rynków zbytu, instruktorzy zawodu na warsztatach: ogólnobudowlanym, krawieckim, porządkowym i utrzymania terenów zielonych, opiekunów osób starszych i niepełnosprawnych oraz gospodarstwa domowego. Działalność Centrum Integracji Społecznej jest finansowana ze środków:  Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Urzędu Miasta w Tychach,  Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Tychach w ramach projektu „Wszyscy Razem” finansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego,  środków Funduszu Pracy przekazywanych przez Powiatowy Urząd Pracy w Tychach,  środków własnych Fundacji Internationaler Bund Polska,

 w ramach projektu „Centrum Integracji Społecznej w Tychach – szansą na nowy początek” finansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego. Beneficjentami CIS są osoby, które podlegają wykluczeniu społecznemu i ze względu na swoją sytuację życiową nie są w stanie własnym staraniem zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych, tj.: 

osoby długotrwale bezrobotne, w rozumieniu przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu - czyli były bezrobotne przez co najmniej 12 miesięcy w ciągu ostatnich dwóch lat,



osoby niepełnosprawne, w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych,

 osoby chore psychicznie, w rozumieniu przepisów o ochronie zdrowia psychicznego,  pozostałe kategorie są wymienione w art. 1 pkt 2 ustawy o zatrudnieniu socjalnym.

Uczestnicy Spotkań Sieciujących mieli okazję zwiedzić siedzibę CIS w Tychach, porozmawiać z instruktorami i kadrą CIS oraz zapoznać się działaniami prowadzonymi przez poszczególne grupy beneficjentów. Szczególnym zainteresowaniem cieszył się warsztat krawiecki, gdzie przygotowywane są już produkty do kiermaszu świątecznego.

Inwentaryzacja ogólnopolskich działań na rzecz Centrów Integracji Społecznej W bloku tematycznym poświęconym inwentaryzacji działań na rzecz CIS dokonano prezentacji podejmowanych działań i inicjatyw na rzecz CIS w ramach:  projektu „Zintegrowany system wsparcia ekonomii społecznej” (projekt 1.19),  projektu „Tworzenie i rozwijanie standardów jakości usług instytucji pomocy i integracji społecznej” (projekt 1.18),  Konwent Centrów i Klubów Integracji Społecznej. Moderatorem dyskusji była Joanna Brzozowska (Kierownik Agencji Rozwoju i Promocji Spółdzielczości Związku Lustracyjnego Spółdzielni Pracy), która wprowadziła wszystkich w temat wskazując na różnorodność podejmowanych działań na rzecz CIS i konieczność ich skonsolidowania, aby CIS mogły jak najbardziej efektywnie korzystać z dostępnego dla nich wsparcia. Anna Bulka (specjalista ds. działań sieciujących, ZLSP) przedstawiła ogólne założenia projektu „Zintegrowany system wsparcia ekonomii społecznej” (projekt 1.19) i omówiła działania, które bezpośrednio kierowane są do CIS (prezentacja załącznik nr.10). Projekt ZSWES (projekt 1.19) realizowany jest w partnerstwie 7 organizacji: Fundacja Pomocy Wzajemnej

BARKA,

Fundacja

Inicjatyw

Społeczno-Ekonomicznych,

Fundacja

Fundusz

Współpracy, Instytut Spraw Publicznych, Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Regionalnego (UNDP), Związek Lustracyjny Spółdzielni Pracy (ZLSP), Uniwersytet Ekonomiczny

w Krakowie, działający przez jednostkę pozawydziałową Małopolską Szkołę Administracji Publicznej (MSAP) i Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich – lidera partnerstwa. Celem projektu jest podniesienie poziomu rozwoju i poprawa kondycji ekonomii społecznej w Polsce, poprzez zbudowanie stałych zinstytucjonalizowanych mechanizmów wsparcia merytorycznego podmiotów ekonomii społecznej i ich otoczenia. Główne zadania to:  Standaryzacja tworzenia i funkcjonowania podmiotów ekonomii społecznej.  Sprawnie działająca infrastruktura wsparcia dla podmiotów ekonomii społecznej.  Opracowanie i wdrożenie programów edukacji i kształcenia w zakresie ekonomii społecznej.  Wykreowanie pozytywnego wizerunku „marki” ekonomii społecznej (świadomość społeczna w zakresie możliwości rozwiązywania problemów za pomocą es).  Przygotowane i wdrożone modele partnerstw na rzecz ekonomii społecznej w środowisku lokalnym. A. Bulka w swojej prezentacji skupiła się na działaniach skierowanych do Centrów Integracji Społecznej. Przypomniała ona m.in., że w ramach projektu realizowane są cykle szkoleniowe dla CIS. Zaprosiła do uczestnictwa w szkoleniu, które zostanie zorganizowane w terminie 12-14 grudnia 2011 w Krakowie (Uwarunkowania prawno – organizacyjno – finansowe działania Centrów Integracji Społecznej oraz współpraca z partnerami). W ramach projektu „Zintegrowany system wsparcia ekonomii społecznej” (projekt 1.19) Instytut Spraw Publicznych prowadzi prace związane z monitoringiem i standaryzacją usług aktywizacji zawodowej i społecznej (CIS, ZAZ, KIS). Marek Rymsza (ekspert Instytutu Spraw Publicznych) zapoznał obecnych z założeniami prowadzonych badań oraz postępem prac (załącznik nr 11). Podstawowym założeniem prowadzonych przez Instytut Spraw Publicznych badań jest standaryzacja jakości usług, a nie instytucji. Ma ona obejmować takie zagadnienia, jak:  uniwersalizacja źródeł finansowania (system zlecania usług dobrej, mierzalnej jakości),

 minimalizacja efektów ubocznych standaryzacji instytucjonalnej (zaniżanie jakości usług w systemie przetargowym, podwyższanie wymogów instytucjonalnych przez decydentów publicznych),  „Integracja reintegracji” – przy zachowaniu odrębności rozwiązań instytucjonalnych. Małgorzata Kowalska (CISTOR Stowarzyszenie Partnerstwo Społeczne – ekspert projektu 1.18) zaprezentowała działania podejmowane na rzecz CIS w ramach projektu „Tworzenie i rozwijanie standardów jakości usług instytucji pomocy i integracji społecznej” (projekt 1.18) (prezentacja załącznik nr.12). Projekt 1.18 „Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej”, realizowany jest w partnerstwie 11 organizacji pozarządowych i Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich – lidera partnerstwa. W ramach projektu prowadzone są następujące zadania: 

działania w zakresie wdrażania standardów pracy socjalnej i funkcjonowania instytucji pomocy i integracji społecznej – realizuje WRZOS przy udziale FORUM i CENTRUM,

 wypracowanie innowacyjnego standardu środowiskowej pracy socjalnej/organizowania środowiska lokalnego – realizuje CAL i ISP,  Gminny Standard Wychodzenia z Bezdomności – realizują PFWB, TPBA, Caritas, Barka, Monar, Otwarte Drzwi,  wzmocnienie

instytucji

pomocy

społecznej

administracji

zakresie

narzędzi

informatycznych realizuje CRZL. M. Kowalska skoncentrowała się na prezentacji zadania 2, którego celem jest rozwój systemu pomocy i integracji społecznej poprzez opracowanie i wdrożenie wybranych standardów usług pomocy i integracji społecznej. Przedstawiła wypracowane przez zespół definicje, opis modelu, narzędzia do wprowadzenia modelu oraz proponowane zasady finansowania. Na zakończenie wystąpienia M. Kowalska wspomniała, że został ogłoszony konkurs (szczegóły na stronie www.crzl.gov.pl) związany z wyłonieniem gmin, powiatów, partnerstw

lokalnych (dodatkowo premiowane) do pilotażowego wdrożenia standardów usług

i modeli

instytucji. Konkurs jest dwuetapowy i obejmuje: I. Etap: - bezpłatne wsparcie merytoryczne pozwalające na przygotowanie własnego projektu (dostosowanego do potrzeb lokalnych) wdrażania standardów usług oraz modeli instytucji, - szkolenia ze standardów usług oraz modeli instytucji (szkolenia: 3 dniowe, wyjazdowe) od lutego do kwietnia 2012, - spotkania z gminami, powiatami, instytucjami /partnerstwami lokalnymi. II. Etap: - wybrane gminy, powiaty i partnerstwa lokalne otrzymają środki finansowe na pilotażowe wdrożenie standardów usług i modeli instytucji, w ramach własnych projektów opracowanych podczas etapu I. Andrzej Trzeciecki (ekspert Instytut Rozwoju Służb Społecznych) przedstawił założenia powołanego Konwentu Centrów i Klubów Integracji Społecznej (prezentacja załącznik nr. 13). Na wstępie przypomniał dorobek legislacyjny związany z zatrudnieniem socjalnym od 2005 roku. W roku 2003 r. uchwalona została ustawa o zatrudnieniu socjalnym, która wprowadziła definicje Centrów Integracji Społecznej i Klubów Integracji Społecznej. CIS lub KIS to podmiot ukierunkowany na świadczenie usług wobec osób, które w dotychczasowej praktyce mogły liczyć albo na jednokierunkową pomoc urzędów pracy (głównie powrót na rynek pracy) albo pozostawać w obszarze działań pomocy społecznej. Dzięki

ustawie

zatrudnieniu

socjalnym

nastąpiło

zbliżenie

współpracy

pomiędzy

instytucjami tych trzech filarów:  FILAR PROZATRUDNIENIOWY - Urzędy Pracy,  FILAR POMOCY SPOŁECZNEJ - Ośrodki Pomocy Społecznej,  FILAR REINTEGRACJI SPOŁECZNO - ZAWODOWEJ - Centra i Kluby Integracji Społecznej.

W roku 2007 nastąpiła pierwsza nowelizacja ustawy o zatrudnieniu socjalnym, w której wyeliminowano bariery utrudniające prowadzenie zajęć z uczestnikami centrów i klubów. W roku 2009 nastąpiła druga nowelizacja ustawy, na podstawie której stworzono możliwości przekształcania formuł organizacyjnych Centrów Integracji Społecznej z likwidowanej formy gospodarstwa pomocniczego w samorządowy zakład budżetowy lub jednostkę budżetową lub też przekazanie centrum organizacji pozarządowej. Na przełomie lat 2010 i 2011 nastąpiła trzecia nowelizacja ustawy, która wprowadziła nowe pojęcia, na przykład „absolwent centrum”, „absolwent klubu”, wzmocniła pozycję klubów oraz stworzyła podstawy systemu rejestracji klubów oraz prowadzenia monitoringu zadań ustawy. 14 października 2011 roku został powołany Konwent Centrów i Klubów Integracji Społecznej. Konwent stanowi forum wymiany doświadczeń, wypracowywania wspólnych stanowisk i prezentowania propozycji rozwiązań systemowych w kluczowych sprawach dotyczących problematyki świadczenia usług reintegracji społecznej i zawodowej, współpracy z jednostkami

organizacyjnymi

pomocy

społecznej,

urzędami

pracy

oraz

organizacjami

pozarządowymi i podmiotami, o których mowa w art.3 ust.3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2004 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, w obszarze przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. Konwent Centrów i Klubów Integracji Społecznej to również reprezentacja instytucji świadczących pomoc i wsparcie osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym wobec administracji rządowej

i samorządowej a także partner w konsultacjach społecznych w

obszarze zatrudnienia socjalnego. Uczestnicy spotkania otrzymali też opracowanie dotyczące CIS (załącznik nr. 14). J. Brzozowska zaproponowała, aby połączyć działania realizowane w ramach sieciowania Centrów Integracji Społecznej w projekcie „Zintegrowany system wsparcia ekonomii społecznej” i Konwentu Centrów i Klubów Integracji Społecznej.

Przedstawienie propozycji zmian do ustawy o zatrudnieniu socjalnym Cezary Miżejewski podsumował dotychczasowe problemy Centrów Integracji Społecznej wymagające znalezienia ustawowych regulacji. Zapowiedział, że z początkiem roku 2012 zostanie przygotowana propozycja zmiany ustawy, która następnie zostanie poddana szerokim konsultacjom z CIS. Na podstawie dotychczasowych doświadczeń zauważył, że kwestie zatrudnienia socjalnego musimy rozpatrywać w kontekście wprowadzenia zagadnień społecznej i zawodowej integracji do dokumentów o charakterze strategicznym. Są jednak sprawy, które mogą być rozwiązane w ramach regulaminów wewnętrznych. Uznał, że problemy można podzielić na 4 zasadnicze grupy: 1. Grupy uprawnione (osoby niepełnosprawne pobierające świadczenia rentowe, rolnicy) -– musimy się zastanowić czy uregulowanie tych zagadnień przekłada się na inne ustawy, czy powinniśmy osobno opisywać poszczególne kategorie osób. 2. Kwestia zakładania CIS – należy wzmocnić pierwszorazowe wsparcie. Wsparcie powinno być obligatoryjne. Pojawiła się sugestia, aby terminy funkcjonowania CIS zostały dopasowane do okresu obowiązywania strategii regionalnych w zakresie rozwiązywania problemów społecznych. 3. Uczestnictwo w CIS - ujednolicenie składki na ubezpieczenie zdrowotne, zajęcia komornicze, opinia OPS (przepis jest niepotrzebny), wypłata świadczeń (spójność między ustawami - płaci ten podmiot, z którego jest uczestnik), zadania pracownika socjalnego CIS, zajmowanie się byłymi uczestnikami a art. 13 ust. 5 (monitorowanie losów uczestnika – w jaki sposób postępować dalej, grupa wsparcia, zadania CIS w zakresie wsparcia dla byłych uczestników). 4. Kwestia stabilnego finansowania. Problem finansowania powinien być rozpatrywany w 2 aspektach: jak finansować działalność CIS w pierwszym etapie działania a jak prowadzić te działania później? Agencja Rozwoju i Promocji Spółdzielczości Związku Lustracyjnego Spółdzielni Pracy 30-646 Kraków, ul. Malborska 65 | T: +48 12 655-10-17, F: +48 12 655-10-17 | e-mail: joanna@spoldzielnie.org.pl, www.spoldzielnie.org.pl

Propozycja wprowadzenia zmian w ustawie: I etap - rozpoczęcie działalności, Art. 10. 1. Działalność

Centrum

okresie

pierwszych

dwudziestu

czterech

miesięcy

jest

finansowana z: …………………….. zapis ten nie został jeszcze doprecyzowany. Musi być zaproponowany też etap przejściowy dla już działających CIS. Każdy CIS ma swoją specyfikę i to musi być uwzględnione. II etap - funkcjonowanie CIS Dla etapu II zaproponowano następujące rozwiązania: Art. 10 a. 1. Po upływie dwudziestu czterech miesięcy od dnia podjęcia działalności po spełnieniu wymogów jakości realizowanych usług reintegracji zawodowej i reintegracji społecznej Centrum może starać się o akredytację nadawaną przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego lub upoważnionego przez ministra właściwego zarządu województwa. 2. W przypadku uzyskania akredytacji Centrum finansowane jest: 1) ze środków Funduszu Pracy, w części dotyczącej reintegracji zawodowej oraz świadczeń integracyjnych, o których mowa w art. 15, oraz motywacyjnej premii integracyjnej, o której mowa w art. 15a, w wysokości uzgodnionej w porozumieniu z właściwym powiatowym urzędem pracy na podstawie kosztów reintegracji w ostatnich dwóch latach, jednak w kwocie nieprzekraczającej wysokości X wynagrodzenia za miesiąc na jednego uczestnika. 2) ze środków budżetu gminy, w części dotyczącej reintegracji społecznej, w wysokości uzgodnionej w porozumieniu z właściwym wójtem, burmistrzem lub prezydentem właściwego dla uczestnika zgodnie z przepisami pomocy społecznej na podstawie kosztów reintegracji społecznej w ostatnich dwóch latach.

Centrum może być również finansowane z działalności o której mowa w art. 9 ustawy z tym że: 1) finansowanie w części reintegracji zawodowej, o którym mowa w ust. 2 pkt. 1 pomniejsza się o kwotę uzyskaną z działalności, o której mowa w art. 9 ustawy, jeżeli środki z tej działalności pochodzą z zadań zleconych przez właściwego starostę, zgodnie z przepisami o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. 2) finansowanie w części reintegracji społecznej, o którym mowa w ust. 2 pkt. 2 pomniejsza się o kwotę uzyskaną z działalności, o której mowa w art. 9 ustawy, jeżeli środki z tej działalności pochodzą z zadań zleconych przez właściwego wójta, burmistrza lub prezydenta zgodnie z przepisami o pomocy społecznej lub działalności pożytku publicznego i o wolontariacie; 3) Porozumienie, o którym mowa w ust. 2 zawierane jest na okres przewidziany wieloletnią prognozą finansowa jednostki samorządu terytorialnego, której mowa w przepisach o finansach publicznych. 4) Centrum może być finansowane z innych źródeł, w tym ze środków Unii Europejskiej, z tym że mogą być one przeznaczone na zadania nie przewidziane dotychczas realizowanymi usługami w zakresie reintegracji społecznej i reintegracji zawodowej. 5) Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi w drodze rozporządzenia standardy jakości realizowanych usług Centrum w zakresie reintegracji zawodowej i reintegracji społecznej oraz procedurę kredytowania Centrum, mając na względzie zakres realizowanych usług oraz efektywność zatrudnieniową Centrum. Powyższa propozycja to szukanie rozwiązania możliwego do zastosowania. Propozycja autorska, na tym etapie zdecydowanie robocza, wychodząca z dyskusji z CIS idąca w kierunku: - akredytacji, - rozdzielenia finansowania reintegracji zawodowej i reintegracji społecznej, - zapewnienia stabilnego finansowania. Mamy 2 drogi dalszego postępowania: Mniejsze sprawy można naprawić w trybie pilnym. Ustawa o zatrudnieniu socjalnym jest ciągle nowelizowana, ale jest jeszcze sporo spraw, które nie zostały załatwione.

Druga droga, to rozwiązania systemowe, które możemy przygotować w oparciu o wykorzystanie projektów 1.18 i 1.19. W dyskusji zwrócono uwagę na propozycję sposobu kalkulacji kosztów. Koszty się zmieniają, a propozycja zakłada rozpatrywanie kosztów z 2 ostatnich lat. C. Miżejewski wyjaśnił, że propozycja jest bazą do dalszych rozważań nad tym jakie jest powiązanie kosztowe między działalnością reintegracji zawodowej i reintegracji społecznej. Chodzi o wyobrażenie, w którym kierunku iść i pokazanie bardzo precyzyjnego powiązania pomiędzy

działaniami, kosztami

efektywnością. Musimy

bardzo konkretnie

pokazać

efektywność i pokazać czym się przejawia. Podsumowując J. Brzozowska zwróciła uwagę, że w ramach prac Konwentu i współpracy między projektami 1.18 i 1.19 będzie można znaleźć rozwiązania systemowe (standardy usług, standardy instytucji) i zaproponować zmiany w ustawach.

Podsumowanie spotkań. Spotkanie

zakończyła

Joanna

Brzozowska

dziękując

wszystkim

aktywne

uczestnictwo, bardzo ciekawą i owocną dyskusję. Zapowiedziała, że następne spotkania sieciujące CIS odbędą się wiosną 2012 roku.

Załączniki. 1. Listy obecności; 2. Raport z ankiet ewaluacyjnych; 2.a wzór ankiety ewaluacyjnej; 3. Program spotkań; 4. Prezentacja: „Działalność pożytku publicznego, nieodpłatna, odpłatna, gospodarcza”; Agencja Rozwoju i Promocji Spółdzielczości Związku Lustracyjnego Spółdzielni Pracy 30-646 Kraków, ul. Malborska 65 | T: +48 12 655-10-17, F: +48 12 655-10-17 | e-mail: joanna@spoldzielnie.org.pl, www.spoldzielnie.org.pl

5. Prezentacja: „Przykłady stosowania klauzul społecznych na przykładzie CISTOR Toruń”; 6. W. Bystry „Klauzule społeczne w zamówieniach publicznych” – opracowanie; 7. Prezentacja: „Problemy dotyczące funkcjonowania Centrów Integracji Społecznej"; 8. Prezentacja: „Klauzule społeczne – uwarunkowania prawne”; 9. Prezentacja: „Centrum Integracji Społecznej w Tychach”; 10. Prezentacja: „Zintegrowany system wsparcia ekonomii społecznej”; 11. Prezentacja: „Monitoring i standaryzacja usług aktywizacji zawodowej i społecznej: (CIS, ZAZ, KIS); 12. Prezentacja: „Zakres prac Zespołu ds. standaryzacji CIS jako instytucji”; 13. Prezentacja: „Założenia Konwentu Centrów i Klubów Integracji Społecznej”; 14. A. Trzeciecki „Centra i Kluby Integracji Społecznej – dorobek okresu 2004 –2011”opracowanie; 15. Prezentacja: „Propozycje zmian do ustawy o zatrudnieniu socjalnym”; 16. Zdjęcia