Ελληνισμός - Σεπτέμβριος 2012

ΕΤΟΣ: 18ο ‘Εκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

ELLINIZMOSZ ORSZÁGOS

MAGYARORSZÁGI ÖNKORMÁNYZATÁNAK

GÖRÖGÖK KIADVÁNYA

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012

Έναρξη σχολικού έτους στο χωριό Μπελογιάννης Ελληνικά μνημεία στο P��m�n� Συνέντευξη με τον Σοφοκλή Νικάκη

750 FT 3€

Εναρξη σχολικής χρονιάς στο χωριό Μπελογιάννης

Σ

τις 2 Σεπτεμβρίου έγινε ο αγιασμός για την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς στο χωριό Νίκος Μπελογιάννης παρουσία μαθητών, δασκάλων και γονιών καθώς και του δημάρχου κ.Παπαλέξη, του προξένου κ.Σταματέκου, του προέδρου της πανουγγρικής κ.Κοράνη και άλλων μελών της ομογένειας. Στην ομιλία του ο υπεύθυνος για τις μειονότητες, εκπρόσωπος του ουγρικού κράτους κ. Csaba Latorcai, τόνισε τη σπουδαιότητα διατήρησης της ελληνικής γλώσσας για την ομογένειά μας και στο δικαίωμά μας να την κρατάμε ζωντανή, να την μιλάμε και να τη διδάσκουμε στα παιδιά μας, μιας και αποτελεί κύριο στοιχείο της πολιτιστικής μας ταυτότητας. Να υπενθυμίσουμε ότι από την 1η Σεπτεμβρίου το σχολείο του χωριού πέρασε στη δικαιοδοσία της Αυτοδι-

ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ

Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας Εκδότης: το Σώμα της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας Διευθύνων Σύμβουλος της Σύνταξης: Κοράνης Λαοκράτης Αρχισυνταξία: Βούλα Αυγουροπούλου Σελιδοποίηση: Lajos Németh Διεύθυνση Σύνταξης: 1054 Budapest, Vécsey u. 5. Τηλέφωνα: 06-1-302 7274, 06-1-302 7275 Φαξ: 06-1-302 7277 e-mail: ellinismos@hotmail.com Τυπογραφείο: Copycat kft.

ISSN: 1786-0989

οίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας και ο εκπρόσωπος του ουγγρικού κράτους υποσχέθηκε κάθε βοήθεια στην βελτίωση και εξέλιξη του σχολείου. Από φέτος οι ώρες διδασκαλίας ελληνικών έγιναν πέντε την εβδομάδα από τέσσερις που ήταν, μα ακόμα παραμένει πρόβλημα το γεγονός ότι οι δύο δάσκαλοι που έπρεπε να στείλει το ελληνικό κράτος ακόμα δεν έχουν έρθει..Τα μαθήματα όμως γίνονται κανονικά από δασκάλους του 12τάξιου Συμπληρωματικού Σχολείου που έχουν επιφορτιστεί με παραπάνω ώρες, αναπληρώνοντας τον συνάδελφό τους που αναμένεται από την Ελλάδα.

Β.Αυγουροπούλου

ELLINIZMOSZ

A M.G.O.Ö. kiadványa Kiadó: a M.G.O.Ö. Testülete A szerkesztőség ügyvezetője: Koranisz Laokratisz Főszerkesztő: Voula Avgouropoulou Tördelő: Németh Lajos Szerkesztőség cime: 1054 Budapest, Vécsey u. 5.

Telefon: 06-1-302 7274, 06-1-302 7275 Fax: 06-1-302 7277 e-mail: ellinismos@hotmail.com Nyomda: Copycat kft.

ISSN: 1786-0989

ΣΕπτΕμβριΟΣ 2012 • EτΟΣ: 18°

Ενημέρωση

Ενημερωτικό σημείωμα Αγαπητοί Αναγνώστες, Στο τεύχος του Ιουλίου – Αύγουστου σας ενημέρωσα για τη συνεδρίαση του Δ.Σ. της ΑΕΟΥ, όπου με αποφάσεις που πάρθηκαν από το Σώμα, προσαρμοστήκαμε στις παρατηρήσεις της Κυβερνητικής Υπηρεσίας του Κράτους. Δυστυχώς μετά την συνεδρίαση του Μαΐου, αλλά και της 4 Σεπτεμβρίου, αναβλήθηκε ο διαγωνισμός για την οικοδόμηση του Οίκου του Ελληνισμού, και οι λόγοι παραμένουν ίδιοι όπως έχουν αναφερθεί στο προηγούμενο τεύχος. Βέβαια εκ μέρους του Προεδρείου συνεχίζεται η προσπάθεια να ξεκινήσει το γρηγορότερο ο διαγωνισμός με πλήρη διαφάνεια όπως ορίζει ο νόμος της δημόσιας προμήθειας. Πρόσφατα με την προσπάθεια του Γεώργιου Κουκουμτζή στο ξενοδοχείο Actor καλέστηκα να λογοδοτήσω για την καθυστέρηση του διαγωνισμού και για την μην εκτέλεση της απόφασης του Δ.Σ. της ΑΕΟΥ για το έμβασμα 105 εκ.μ. φιορινιών προς την Κοινωφελή Μη Κερδοσκοπική ΕΠΕ «Οίκος του Ελληνικού Πολιτισμού». Οι λόγοι της καθυστέρησης εξηγήθηκαν με την επιστολή της Κυβερνητικής Υπηρεσίας του Κράτους.

Ευχάριστο γεγονός είναι ότι γιορτάστηκε στο χωριό Μπελογιάννης η μέρα της εθνικής γιορτής του ουγγρικού κράτους (20 Αυγούστου). Ο εορτασμός αυτός έγινε στις 19 Αυγούστου με συμμετοχή Ελλήνων από κάθε γωνιά της Ουγγαρίας και όχι μόνον. Με επιτυχία έδωσε το πρόγραμμά του ο Σύλλογος Εβριτών Νομού Δράμας, το οποίο περιέλαβε όλες τις περιοχές της Ελλάδας και την Κύπρο, και με την ορχήστρα τους, καθώς και τις άλλες ορχήστρες, ο εορτασμός έγινε πραγματικό πανηγύρι. Στις 2 Σεπτεμβρίου, όπως κάθε χρόνο, πραγματοποιήθηκε η τελετή έναρξης της σχολικής χρονιάς 2012-2013 στο χωριό Μπελογιάννης. Η φετινή έναρξη όμως είχε την ιδιεταιρότητα ότι από φέτος το Δημοτικό Σχολείο Νίκος Μπελογιάννης λειτουργεί ως δίγλωσσο σχολείο. Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν το Προεδρείο της ΑΕΟΥ, τα στελέχη του ουγγρικού κράτους και η διοίκηση του χωριού. Ο Υφυπουργός dr. Latorcai Csaba χαιρέτησε τη νέα χρονιά, παρακάτω παραθέτουμε την ομιλία του. Εκ μέρους του Δ.Σ. σας εύχομαι καλό και δημιουργικό φθινόπωρο.

του Λαοκράτη Κοράνη

Η ομιλία του Υφυπουργού dr. Latorcai Csaba:

M

Kedves beloianniszi görög barátaim!

egtiszteltetés számomra, hogy a 2012/2013-as új tanév megnyitóján Magyarország Kormánya és az Emberi Erőforrások Minisztériuma nevében én köszönthetem Önöket, a beloianniszi Nikosz Beloiannisz Általános Iskola és Óvoda oktatóit, az itt tanuló diákokat, a megjelent szülőket és a meghívott vendégeket. Külön is szeretném köszönteni az első osztályosokat, akik bizonyára már nagyon várták, hogy beléphessenek az iskola kapuján.

Annak az intézménynek a kapuján, amely 1951es alapítása óta számtalan görög fiatalt tanított, nevelt fel, és a végzettek közül sokan a magyarországi görögök kiemelkedő, elismert személyiségeivé váltak. Évtizedek óta halljuk, hogy a hazánkban élő nemzetiségek megmaradása szempontjából a leglényegesebb terület az oktatás. A családi körből sajnos egyre inkább kiszorul a nemzetiségek nyelve, a nemzetiségi anyanyelv használata, és a szülők egyre inkább az óvodákban, iskolákban oktató pedagógusoktól várják, hogy az ősök

nyelvére megtanítsák a hozzájuk érkező gyermekeket. Ugyanakkor még ez az érdeklődés is egyre gyengül és fokozatosan csökken a nemzetiségi oktatásban résztvevők létszáma. Örömmel hallom, hogy itt viszont más településekről is hozzák a szülők a tanulókat – éppen a görög nyelv és kultúra megismerésének céljából.

A nemzetiségi közösségeink megmaradásában a nyelvnek, a nyelvismeretnek kitüntetett szerepe van. A nyelvvesztéssel megsemmisül a nemzetiségi identitás fő pillére, felgyorsul az asszimiláció.

Nem létezik modern nemzet, amelynek ne lenne saját nyelve, illetve ne védelmezné saját nyelvi értékeit a globalizáció negatív hatásai ellen.

Nemzetiség sem létezhet, ha nincs élő kapcsolatban az anyanyelvvel, az anyaország nyelvével.

Beloiannisz lakói és a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzata azt határozták el, hogy az országos önkormányzat átveszi és példaértékű nemzetiségi iskolává fejleszti a Nikosz Beloiannisz Iskola és Óvodát.

Ehhez minden segítséget megkaptak és megkap-

3

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

Τα νέα μας nak az Egyházi, Nemzetiségi és Civil Társadalmi Kapcsolatokért Felelős Államtitkárságtól, hiszen Magyarország Kormánya különleges értékként tekint hazánk nemzetiségeire, amint ezt a számos normatív és pályázati támogatás mutatja. A segítség azonban önmagában még kevés lenne.

Itt és most meg kell köszönnöm az intézményben dolgozó nevelők és munkatársak áldozatos munkáját, mert nélkülük ezt a rendkívül fontos oktatási – nevelési feladatot nem lehetne megvalósítani.

Tudjuk, hogy a nemzetiségi területen dolgozó pedagógusok sokat tesznek az asszimilációs folyamat megállítása érdekében. Kitartásuk és szakmai munkájuk eredménye, hogy ma az intézmény igen sikeres oktatási program szerint működik. A nemzetiségi nyelvű oktatás lehetővé teszi, hogy az óvoda és az általános iskola igazi görög központként, kis görög autonómia-szigetként jelenjen meg.

Magyarország Alaptörvénye rögzíti, hogy a Magyarországon élő nemzetiségek a magyar politikai közösség részei és államalkotó tényezők. Az állam vállalja, hogy a nemzetiségek nyelvét és kultúráját megóvja és ápolja. A hazai nemzetiségeknek joguk van az anyanyelvhasználathoz, a saját nyelven való névhasználathoz, a saját kultúrájuk ápolásához és az anyanyelvű oktatáshoz.

Az Alaptörvénynek megfelelően az új nemzetiségi törvény, illetve a köznevelésről szóló törvény továbbra is biztosítja a nemzetiségi közösségek igényeinek megfelelő nemzetiségi nevelés, nevelés-oktatás megszervezését, fenntartását. Fontos hangsúlyozni, hogy az új jogszabályok alapjaiban nem érintették a nemzetiségi nevelésnek, nevelés-oktatásának az elmúlt két évtizedben fokozatosan, a nemzetiségi közösségekkel szoros együttműködésben kialakított rendszerét.

A Nemzeti alaptantervvel párhuzamosan az új tanévre megújul a nemzetiségi nevelés, nevelés-oktatás kereteit, tartalmát szabályozó útmutatás. Miniszteri rendelet készül a Nemzetiség óvodai nevelésének irányelve és a nemzetiség iskolai oktatásának irányelve kiadásáról. A rendelet – a nemzetiségenkénti részletes fejlesztési feladatok megújítása mellett – a következő lényeges újdonságokat tartalmazza: • a népismeret oktatásának időkeretét egységesen állapítja meg, annak integrált oktatását a jövőben kizárja, azt önálló órában kell oktatni • a népismeretet – a magyar nyelvű roma nemzetiségi nevelés-oktatás kivételével – anyanyelven kell oktatni • a nemzetiségi nyelvoktató oktatási formában a jövőben – azon nemzetiségek esetében, amelyek ezzel egyetértenek – a nemzetiségi nyelvet az eddigi heti négy óra helyett heti öt órában kell oktatni. Ez utóbbi kritériumot - megelőzve a szabályozás bevezetését - Önök már teljesítették is!

Ugyancsak megújulnak a nemzetiségi nevelés-oktatás kerettantervei. A speciális kerettantervek, köztük a nemzetiségi nevelés-oktatás kerettanterveinek kiadása őszre várható. A kerettantervek nemzetiségi szakemberek bevonásával újul-

4

nak meg, kiadásuk az országos nemzetiségi önkormányzatok egyetértésével történik.

Tisztelt Hölgyeim és Uraim!

A jeles görögségkutató, aki maga is magyarországi görög felmenőkkel rendelkezik, Dr. Diószegi György Antal írta le a tanulmányaiban: A magyar és a görög kapcsolatrendszer a sokrétű és kölcsönös értékteremtés jegyében zajlik évszázadok óta. Magyarország és Görögország mindig is jelentős művelődési és gazdasági kapcsolatépítést folytatott: ebben a magyarországi görögök rendkívül fontos szerepet vállaltak.

A közösségi élményt alapértéknek tekintették: a vallás és a templom, valamint az iskoláztatás és az anyanyelv megőrzése mindig is nagy jelentőségű volt a magyarországi görögség számára. A vallás alapvető összetartó erőt jelentett számukra: a 18. században 35 görög egyházközség jött létre a befogadó lelkületű Magyarországon, melyek templomot vagy kápolnát építettek, fenntartották az eredettudatot és a hitükhöz való ragaszkodást ifjú tagjaikban is.

Fontos rögzíteni, hogy hazánk történelmében minden sikeres magyarországi görög közösség három lábon állt: a kereskedelmi társulat, a görög templom és a görög iskola jelentették megtartó pilléreiket.

A magyarországi görögök számos mecenatúrával segítették a magyar kultúra, tudomány és gazdaság fejlődését, kimagasló személyiségeket adtak a hazai közéletnek.

A több évszázados együttélésünk öröksége után napjainkban egy új közös együttműködés, együttélés reményeivel számolunk. Közös reményeink oda vezettek, hogy népeink, országaink tagjai az Európai Uniónak, a közös Európának. Az egyesült Európa a népcsoportokat és etnikai kisebbségeket nemcsak hogy megtűri, hanem egyenesen szüksége van rájuk. A jövő Európájának ugyanis többnyelvű polgárokra van szüksége.

A fejlődés egészen természetes eredménye a soknyelvűség, mivel értenünk kell a másik nyelvét is. És ebben a nyelvi szükségben a kétnyelvűséget őrző nemzetiségi közösségek számára hatalmas lehetőségek rejlenek. A határokon átnyúló együttműködésben a nemzetiségek híd-szerepe már nem csak ideológiai frázis lesz. A kétnyelvűség tényleges előnyt, komoly értéket képvisel.

Végezetül Hozzátok szólok kedves diákok. Azt kívánom Nektek, hogy éljetek az iskolátok nevelési, oktatási programja által biztosított kivételes lehetőségekkel. Tanuljatok meg jól görögül, és továbbra is őrizzétek meg görög identitásotokat.

Tegyetek meg mindent azért, hogy az évszázadok során létrehozott, napjainkig megőrzött kulturális örökséget és anyanyelvet még sokáig értékeink között tudhassuk.

Ezzel az örökséggel és feladattal indítalak útra Titeket.

A 2012/2013 – as tanévet ezennel megnyitom!

ΣΕπτΕμβριΟΣ 2012 • EτΟΣ: 18°

Τα νέα μας

B�������� ��������� Spiridon Georgiles írása

N

agyjából négyéves – a tervezett időtartamot kitöltő – magyarországi szolgálatom végére teszek most pontot. E szolgálat minden szempontból teljes és gyümölcsöző volt. Egyrészt a kétoldalú magyar-görög kapcsolatokról szólt, de nemkevésbé a két országnak az EU keretében fenntartott kapcsolatairól is. E kapcsolatok továbbfejlesztéséért minden lehetséges erőfeszítést megtettünk, és elmondhatjuk, hogy kiváló szinten vannak.

Magyarországgal a politika, a gazdaság, a kultúra stb. sok területén működünk együtt.

Mindegyik területen számottevő haladást értünk el, kölcsönös látogatások zajlottak és olyan együttműködések is mint pl. az Afganisztánban tevékenykedő magyar kontingensnek nyújtott görög pénzügyi segítség, a görög érdekek képviselete a magyar nagykövetség által a líbiai válság idején vagy Magyarország kötelezettségvállalása bizonyos számú görög régiség visszaszolgáltatására Görögországnak, a Budapesti Szépművészeti Múzeum kincsei közül.

Elsőrendű fontosságú esemény volt 2011 első felében a magyar EU-elnökség, melynek ideje alatt nagyszámú görög miniszter és más tisztségviselő látogatott Magyarországra, hogy részt vegyenek az itt megrendezett találkozókon.

Magyarországi szolgálatom másik aspektusa az itteni görögséggel kapcsolatos, vagyis egy olyan témával, amely minden bizonynyal az Ellenizmosz olvasói érdeklődésének középpontjában áll.

A diaszpóra görögségével akkor kezdtem foglalkozni, amikor kapcsolatba kerültem az amerikai görögséggel. Ez gazdag, mondhatnám, megismételhetetlen tapasztalatot jelentett számomra. Második nagy élményem a kaukázusi görögséggel történt megismerkedésem volt, amikor Grúziában teljesítettem szolgálatot mint nagykövet. Nagyon gazdag tapasztalatokat szereztem ott is, melyek azonban – az ottani diaszpóra történelmi jellegzetességei miatt – nagyon különböztek a többitől.

A sors kegyéből megismerkedhettem magyarországi diaszpóránkkal is – ez megint

igen különleges és a többitől eltérő tapasztalatot jelentett. Az itteni görögök története ismert.

Igyekeztem minden módon mellettük állni, segíteni gondjaik megoldásában, részt venni rendezvényeiken, egyszóval közelről megélni őket.

Nagy hatással volt rám, hogy ez a maroknyi, 4-4500 ember ennyire aktívan vesz részt a görög rendezvényeken. Szeretnek összegyűlni, görög zenét hallgatni, táncolni, előadásokat tartani, részt venni a nemzeti ünnepeken – egyszóval: életben tartani a görögség lángját.

Megérdemelnek egy nagy „bravó”-t.

E sikerben nagy szerepet játszanak a görög kisebbség önkormányzatai. Fontos szerepe van az egyháznak is – amellyel a Nagykövetség igen jó együttműködést alakított ki - , csakúgy, mint az oktatásnak, melyet országunk görög tanárok Magyarországra küldésével támogat. Az itteni görög közösség jelképe lett Beloiannisz falu, melyet Görögország a múltban is, és a jelenben is minden módon támogat, beleértve, természetesen, az anyagi segítségnyújtást is.

De nagy köszönettel tartozunk Magyarországnak is, amely szeretettel befogadta ezeket az embereket, otthont adott nekik, nemzeti kisebbségnek ismerte el, és anyagi támogatásban is részesítette őket.

Magyarországi diaszpóránknak bizonyosan van jövője, és lennie is kell, hogy fenntartsa a XVII – XVIII. és XIX. században itt élt görögök ragyogó hírnevét. Az akkori görögök emlékezetét máig életben tartja Budapest megannyi nevezetes görög épülete a Lánchídtól a Tudományos Akadémiáig, csakúgy, mint a Magyarország egész területén megtalálható görög templomok.

Biztos vagyok benne, hogy a magyarországi görögség fényes jövő előtt áll – ehhez nem kell más, csak hogy háttérbe szorítsa azokat a kicsinyességre és az egység hiányára utaló jelenségeket, melyek időnként felütik fejüket.

A magam részéről a lehető legjobbakat kívánom nekik, egyben köszönetet mondva, amiért lehetőséget adtak nekem, hogy segítsek, amiben tudtam. Mindig velük leszek, bárhová, bármely őrhelyre állít is az élet.

„Biztos vagyok benne, hogy a magyarországi görögség fényes jövő előtt áll – ehhez nem kell más, csak hogy háttérbe szorítsa azokat a kicsinyességre és az egység hiányára utaló jelenségeket, melyek időnként felütik fejüket”

Spiros Georgiles úr, a leköszönő magyarországi görög nagykövet

5

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

Πρόσωπα

“Ζ�������� ����� � ������� ��� Ε������” συνέντευξη με τον απερχόμενο Έλληνα Πρέσβη κ.Γεωργιλέ

Της Β.Αυγουροπούλου

”Οι εδώ ομογενείς μας είναι άξιοι θαυμασμού καθώς παρόλα τα βάσανα και τις ταλαιπωρίες που πέρασαν μπόρεσαν και στάθηκαν στα πόδια τους, εργάστηκαν, πρόκοψαν, έκαναν οικογένειες, έγιναν αγαπητοί στην Ουγγαρία και τιμούν το ελληνικό όνομα”

6

– Θα ήθελα να ξεκινήσουμε με την εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην Πρεσβεία για να αποχαιρετήσετε τους φίλους και συνεργάτες σας εδώ στην Ουγγαρία, η οποία έγινε σε αρκετά φορτισμένο -συναισθηματικάκλίμα. Πείτε μου, ποια συναισθήματα και ποιες σκέψεις σάς διακατέχουν τώρα που ολοκληρώνετε όχι μόνο τη θητεία σας στη Βουδαπέστη, αλλά και τη διπλωματική σας καριέρα γενικότερα, επιστρέφοντας στην Ελλάδα.

– Στις 19 Ιουλίου παράθεσα μια δεξίωση στην αυλή της Πρεσβείας για τους εκπροσώπους της εδώ ομογένειας με την ευκαιρία της ολοκλήρωσης της θητείας μου. Πολλά πράγματα με συνέδεσαν με την ομογένεια της Ουγγαρίας κατά τη διάρκεια της αποστολής μου. Θα ήθελα η Πρεσβεία να μπορούσε να χωρέσει όλον αυτόν τον κόσμο που συνάντησα σε όλες τις εκδηλώσεις, τις εθνικές εορτές και τις θρησκευτικές, στις οποίες παραβρέθηκα. Δυστυχώς ο χώρος ήταν περιορισμένος και αναγκάστηκα να καλέσω ορισμένους εκπροσώπους μόνο, παρότι θα ήθελα να τους έχω όλους εδώ. Για μένα ήταν μια μέρα συγκινητική αφενώς γιατί ήταν μια μέρα αποχαιρετισμού μου από τους Έλληνες της Ουγγαρίας, αν και δεν μ’αρέσει να το λέω έτσι γιατί δεν θέλω να πιστέψω ότι τους αποχαιρετώ πραγματικά, διότι απ΄ όπου κι αν βρίσκομαι στο μέλλον θα θελήσω να είμαι πάντα δίπλα τους, να τους επισκέπτομαι, να μαθαίνω τα ζητήματα που τους απασχολούν, τα προβλήματά τους. Εξάλλου απέκτησα και φιλικές σχέσεις με αρκετούς ανθρώπους εδώ. Αφετέρου υπήρχε συγκίνηση διότι κλείνοντας 35 χρόνια υπηρεσίας, πρόκειται να συνταξιοδοτηθώ στην Ελλάδα. Όπως καταλαβαίνετε, αυτοί οι δύο παράγοντες συνέβαλαν στην δημιουργία συναισθηματικής φόρτισης. Ήταν πολύ ωραία η ατμόσφαιρα, θέλω να ευχαριστήσω όλους όσους μίλησαν στην εκδήλωση για τη συνεργασία μας, με ευχαρίστησαν, μου πρόσφεραν τα δώρα τους τα οποία θα τα κρατώ σα φυλακτό μαζί με τα καλά τους λόγια. Θέλω να τους διαβεβαιώσω ότι δεν θα τους ξεχάσω ποτέ. Ένα μέρος της καρδιάς μου μένει στην Ουγγαρία και θα υπάρξει τρόπος να είμαστε

σε επαφή και να κρατήσουμε αυτή την καλή σχέση, όπου κι αν βρίσκομαι.

– Ποια γεγονότα ξεχωρίζετε στη διάρκεια της θητείας σας εδώ και γιατί; – Θα αναφέρω ένα τυχαίο περιστατικό το οποίο νομίζω περικλείει πολλά στοιχεία και το οποίο μου συνέβει πριν μερικές μέρες. Τη στιγμή που έβγαινα από το σπίτι μου ερχόμενος στη δουλειά μου, στο δρόμο μου συνάντησα δύο οδοκαθαριστές. Ο ένας από τους δυο, ονόματι Βασίλης, με αναγνώρισε και με πλησίασε μιλώντας άπταιστα ελληνικά. Μου είπε ότι με γνωρίζει καλά από τις εκδηλώσεις και με συγχάρηκε για τη δουλειά μου. Του είχε κάνει εντύπωση όταν τον περασμένο Φεβρουάριο σε μια εκδήλωση σηκώθηκα και χόρεψα και του άρεσαν τα λόγια που είχα πει τότε, ότι οι Έλληνες πρέπει να είναι ενωμένοι κι ότι η ελληνική διασκέδαση, η μουσική, το φαγητό, βοηθάει σε αυτό. Τα καλά λόγια του Βασίλη με συγκίνησαν πραγματικά γιατί είδα ότι η προσπάθεια που κατέβαλα έφτασε μέχρι και τον τελευταίο απλό άνθρωπο. Τον ευχαριστώ πολύ, εκπροσωπεί όλους τους εδώ Έλληνες, στους οποίους απευθύνω τις ευχές μου για προκοπή, καλή συνέχεια των προσπαθειών τους και κυρίως να κρατήσουν τη φλόγα του ελληνισμού αναμμένη.

– Πώς θα αξιολογούσατε αυτά τα τέσσερα χρόνια από πλευράς παραγωγής έργου; Γίνανε αυτά που είχατε εξαρχής στο μυαλό σας ερχόμενος εδώ ή έμειναν και ανολοκλήρωτα σχέδια; – Όταν ήρθα είχα στο μυαλό μου να κάνω μια καλή συνεργασία με τους Έλληνες. Αυτό νομίζω το πέτυχα, με τους εκπροσώπους των εδώ Ελλήνων αλλά και με τον απλό κόσμο, προσπάθησα να εκπροσωπήσω τη χώρα μου, να συνεργαστώ με την εκκλησία, με τον τουριστικό τομέα-καθώς έχει μεγάλο τουριστικό ενδιαφέρον η Ελλάδα για τους Ούγγρους- έγιναν πολλές εκδηλώσεις και αυτές οι προσπάθειες βρήκαν αναγνώριση. Προσπάθησα να παραβρίσκομαι με τους συνεργάτες μου σε κάθε εκδήλωση που γινόταν, είτε στη Βουδαπέστη, είτε σε άλλη πόλη, είτε στο χωριό Μπελογιάννης στο οποίο πήγαμε πολλές φορές για να τιμήσουμε τις εκδηλώσεις του. Ταξιδέψαμε επίσης

Σεπτέμβριος 2012 • EΤΟΣ: 18°

Πρόσωπα με τους θρησκευτικούς εκπροσώπους, με τον Μητροπολίτη Αρσένιο αλλά και με τον εκλειπόντα Μιχαήλ παλιότερα, για να επισκεπτούμε την κληρονομιά που άφησε ο ελληνισμός της πρώτης διασποράς, τις εκκλησίες και τα μνημεία, είδαμε τον μεγάλο πολιτιστικό πλούτο που άφησαν οι Έλληνες εκείνης της εποχής. Από το τίποτα μεγαλούργησαν και συνέβαλαν σημαντικά στην πολιτική, την οικονομική και την πολιτιστική ζωή αυτής της χώρας, πράγμα το οποίο η σημερινή Ουγγαρία το αναγνωρίζει. Όλα αυτά τα δείγματα μπορούμε να τα δούμε γύρω μας, από τη Γέφυρα των Αλυσίδων, την Ακαδημία Επιστημών, τον Ιερό Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, και τόσα άλλα μνημεία και κτίρια σε όλη τη χώρα. Από αυτή την πλευρά είμαι απόλυτα ικανοποιημένος. Βεβαίως υπάρχουν και πράγματα τα οποία δεν προλάβαμε. Πάντα υπάρχουν και καινούριες ιδέες να υλοποιηθούν και καινούριες προσπάθειες να γίνουν. Ένα ζητούμενο είναι η ενότητα των Ελλήνων. Προς αυτή την κατεύθυνση καταβάλαμε σημαντικές προσπάθειες, ελπίζω το μήνυμα να πέρασε και να μπορέσει κάποια στιγμή ο ελληνισμός να βαδίσει ενωμένος στην πορεία του προς το μέλλον. Νομίζω οι ομογενείς μας εδώ έχουν ένα λαμπρό μέλλον και οφείλουν να το έχουν για να κρατήσουν το όνομα το ελληνικό αντάξιο με αυτό που υπήρχε παλιά εδώ για τους Έλληνες της Ουγγαρίας. Είμαι βέβαιος ότι ο αντικαταστάτης μου θα συνεχίσει αυτές τις καλές προσπάθειες προς όφελος του ελληνισμού. Ο εδώ ελληνισμός αποτελεί την σημαντικότερη γέφυρα που ενώνει την Ελλάδα με την Ουγγαρία, διότι όπως πολύ καλά γνωρίζετε, οι ομογένειες της Ελλάδος στο εξωτερικό λειτουργούν σαν γέφυρες επικοινωνίας και ενδυνάμωσης των σχέσεων της χώρας μας με τις χώρες όπου υπάρχει ομογενειακό στοιχείο. Μία από αυτές τις χώρες είναι και η Ουγγαρία την οποία θα ήθελα να ευχαριστήσω μέσα από την ευκαιρία που μου δίνετε, για την φιλοξενία που έδωσε στους Έλληνες και για το γεγονός ότι αναγνώρισε την ελληνική μειονότητα ως μία από τις επίσημες εθνικές μειονότητες της χώρας, πράγμα το οποίο έχει και ως πρακτικό αποτέλεσμα την οικονομική της ενίσχυση, γεγονός μοναδικό για ελληνική ομογένεια του εξωτερικού.

– Πώς θα χαρακτηρίζατε την ελληνική ομογένεια της Ουγγαρίας; Βλέπετε κάποιες ιδιαιτερότητες που ενδεχομένως να μην υπάρχουν στους ομογενείς των άλλων χωρών όπου υπηρετήσατε; – Βεβαίως υπάρχει ιδιαιτερότητα στην εδώ ομογένεια και αυτή είναι η ιστορία της. Είναι γνωστή η ιστορία της ομογένειάς μας στην

Ουγγαρία. Οι άνθρωποι έφτασαν εδώ σαν πρόσφυγες μετά τον Εμφύλιο. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα το ελληνικό κράτος αρνείτο να τους δώσει ελληνικά διαβατήρια. Κάποια στιγμή όμως η ελληνική πολιτεία γύρισε σελίδα, η Ελλάδα αγκάλιασε αυτούς τους Έλληνες και δημιουργήθηκε κλίμα εμπιστοσύνης, πράγμα που το αναγνωρίζει και η εδώ ομογένεια. Συνεπώς δεν μπορούμε να μιλάμε πλέον με όρους του παρελθόντος. Οι εδώ ομογενείς μας είναι άξιοι θαυμασμού, που παρόλα τα βάσανα και τις ταλαιπωρίες που πέρασαν μπόρεσαν και στάθηκαν στα πόδια τους, εργάστηκαν, πρόκοψαν, έκαναν οικογένειες, έγιναν αγαπητοί στην Ουγγαρία και τιμούν το ελληνικό όνομα.

– Πιστεύετε ότι η φαγωμάρα είναι ελληνικό προσόν μόνο; Πού οφείλεται, κατά τη γνώμη σας, και τι μπορεί να μας μονιάσει τελικά; – Φαίνεται ότι το στοιχείο του διχασμού έρχεται από πολύ παλιά, αρκεί κανείς να διαβάσει την αρχαία ελληνική ιστορία και βλέπει ότι είναι κάτι σύμφυτο με τη φυλή μας. Ασφαλώς πρέπει να το καταπολεμήσουμε γιατί είναι κάτι που μας φρενάρει από το να πάμε μπροστά. Ένα καλό μπορώ να δώ σε αυτό, αν μπορούμε να το πούμε έτσι...αυτή η φαγωμάρα είναι μια απόδειξη ότι είμαστε απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων (γέλια).

– Κλείνει για εσάς ένα σημαντικό κεφάλαιο τη στιγμή που η Ευρώπη κλυδωνίζεται εν μέσω οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Ποια είναι η εκτίμησή σας για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και της Ελλάδας ειδικότερα; – Η Ευρώπη βρίσκεται σε μια δύσκολη κατάσταση και η Ελλάδα βρίσκεται στην περιδίνηση της κρίσης που διέρχεται η ευρωζώνη. Όπως όλοι οι ευρωπαίοι, έτσι κι εγώ θέλω να πιστεύω ότι θα βρεθούν εκείνες οι συνταγές που σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα διορθώσουν τα προβλήματα για να μπορέσουν οι λαοί να ευημερήσουν ξανά.

– Είστε αισιόδοξος προς αυτή την κατεύθυνση; – Θέλω να είμαι αισιόδοξος. Δεν θα ήθελα να φανταστώ την καταστροφή. Πιστεύω ότι κάποια στιγμή θα υπάρξει συνεννόηση και αλληλεγγύη ούτως ώστε να λυθούν τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει αυτή την στιγμή η ΕΕ για να μπορέσει να προχωρήσει μπροστά. Αυτό θα σημαίνει επίλυση και του ελληνικού προβλήματος που δεν είναι μόνο ελληνικό, είναι γενικότερο πρόβλημα της Ευρώπης. Όλα εξαρτώνται από μια ευρωπαϊκή λύση που θα οφελήσει και τη χώρα μας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν θέλω να αισιοδοξώ.

Φαίνεται ότι το σ τ ο ι χε ί ο του διχασμού έρχεται από πολύ παλιά, αρκεί κανείς να διαβάσει την αρχαία ελληνική ιστορία και βλέπει ότι είναι κάτι σύμφυτο με τη φυλή μας. Ασφαλώς πρέπει να το καταπολεμήσουμε γιατί είναι κάτι που μας φρενάρει από το να πάμε μπροστά.

7

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

Οι αναγνώστες γράφουν

Σ

την παρούσα στήλη δημοσιεύουμε τις δικές σας απόψεις, ιδέες και επιστολές που φτάνουν επώνυμα στο περιοδικό μας. Μπορείτε να μας στείλετε τη γνώμη σας αλλά και την κριτική σας για θέματα της επικαιρότητας ή κάτι που θεωρείτε πως έχει ενδιαφέρον, αλλά και να μας ενημερώνετε για αξιόλογες δραστηριότητες που μπορούν να προβληθούν μέσα από τις σελίδες του Ελληνισμού. Αυτό τον μήνα η δρ.Κλεονίκη Ζήση μας έστειλε το άρθρο του Βασίλη Γαλούπη για τον επιφανή δρομέα Στέλιο Κυριακίδη. Οι περισσότεροι ίσως δεν τον γνωρίζουν, διαβάστε όμως τί κατάφερε να επιτύχει με την επιμονή και το σθένος του...

ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ Άγνωστος σε αντίθεση με άλλους Πούλησε τα μισά έπιπλα για να πάει να τρέξει!

20.4.1946: Η ενθουσιώδης υποδοχή που επιφύλαξε ο ελληνικός λαός στον Κυριακίδη στο κέντρο της Αθήνας(εδώ έξω από τις Στήλες του Ολυμπίου Διός)

Έ

χετε δει καμιά οδό ή πλατεία με το όνομα του Στέλιου Κυριακίδη; Θα έπρεπε όμως... Στην Πάφο γεννήθηκε, στις 4 Μαϊου 1910. Πάνω από έναν αιώνα πια. Φτωχόπαιδο ήταν και κάποια στιγμή ξεκίνησε τον αθλητισμό στην Λεμεσό. Του άρεσε να τρέχει από πιτσιρίκι. Κατάφερε, μάλιστα, να πάρει μέρος ως δρομέας με την ελληνική εθνική ομάδα στους ολυμπιακούς αγώνες του 1936! Αγροτόπαιδο, με έρωτα για τον αθλητισμό και ταλέντο, από το 1934 τα μαζεύει και μετακομίζει στο Χαλάνδρι. Έπιασε δουλειά στην ΔΕΗ (τότε Ηλεκτρική Εταιρεία) και πήγαινε να μετράει τα ρολόγια στα σπίτια του κόσμου για να βγάλει το μεροκάματο. Τα ‚μπλεξε ο πόλεμος μετά. Υπέφερε ο κόσμος. Έτσι κι αυτός, έτσι και η οικογένειά του. Το 1940 έκοψε το τρέξιμο και κοίταξε μόνο να ζήσει. Πείνα! Έβλεπε τους παλιούς του συναθλητές, εκείνη την μεγάλη ομάδα του 1930, να λιμοκτονούν ή να τους σκοτώνει ο γερμανικός κατοχικός στρατός. Παντρεύτηκε, έκανε παιδιά, τέλειωσε η Κατοχή, άρχισε η φαγωμάρα του Εμφυλίου. Αδερφός να σκοτώνει αδερφό εκείνα τα μαύρα χρόνια.

8

Παίρνει την μεγάλη απόφαση το 1946 να ξανατρέξει. Λίγη προπόνηση, ελάχιστο φαγητό από τους γείτονες, δύσκολα χρόνια. Ήθελε να πάει στην Αμερική. Στην Βοστώνη. Στον φημισμένο μαραθώνιο! Ελπίζοντας ότι και μόνο με την παρουσία του θα μπορέσει να ευαισθητοποιήσει τους Αμερικάνους για να βοηθήσουν τον λαό μας που τα περνούσε δύσκολα όσο ποτέ άλλοτε. Πώς, όμως, να αγοράσει εισιτήριο για την Αμερική; Με τι λεφτά; Μαζεύει και πουλάει τα μισά έπιπλα του σπιτιού. Πιάνει πέντε δραχμές στο χέρι, του δίνουν με τα πολλά και κάμποσα ακόμα από την δουλειά του και πάει και βγάζει αεροπορικό εισιτήριο. Μονό! Δεν είχε λεφτά για «μετ’ επιστροφής». Μέσα από τα χαλάσματα της Αθήνας, βρήκε το κουράγιο να πετάξει για Αμερική ρισκάροντας τα πάντα. Με μοναδικό σκοπό να. τρέξει! Τίποτα άλλο! «Θα πεθάνεις στα πρώτα χιλιόμετρα» Ο πιο δύσκολος μαραθώνιος της εποχής - κι ακόμα φημισμένος - ήταν αυτός της Βοστώνης. Φαβορί ο τεράστιος Άγγλος Κένεθ Μπέιλι και ο Αμερικάνος, νικητής της προηγούμενης χρονιάς, Τζόνι Κέλι. Κι από κοντά ένας Καναδός αθληταράς. Πριν τον αγώνα όλοι οι αθλητές έπρεπε να περάσουν από γιατρό. Πάει και ο Κυριακίδης, τον εξετάζουν οι Αμερικάνοι και του λένε: «Δεν μπορείς να τρέξεις.».

– Μα, γιατί; Γιατί δεν μπορώ ενώ έκανα τόσο ταξίδι; – Είσαι πολύ αδύναμος, νεαρέ Έλληνα. Θα πεθάνεις στον δρόμο από την εξάντληση, έτσι κοκαλιάρης όπως είσαι. Δεν θα αντέξεις ούτε για μερικά χιλιόμετρα. Παίρνει ουσιαστικά την προσωπική ευθύνη και λέει «φέρτε μου το χαρτί να το υπογράψω ότι θα τρέξω κι αναλαμβάνω όποιον κίνδυνο υπάρχει για την ζωή μου. Θα τρέξω κι ας πεθάνω εδώ πέρα.».

Σεπτέμβριος 2012 • EΤΟΣ: 18°

Οι αναγνώστες γράφουν Αρχίζει ο αγώνας. 20 Απριλίου 1946 ήτανε. Ξεκίνησε αργά ο Στέλιος Κυριακίδης, αλλά ανέβαζε στροφές. Όλο και πλησίαζε τους πρώτους, όλο και πατούσε καλύτερα. Στο 40o χιλιόμετρο έπιασε τον Κέλι, τον πρωτοπόρο. Ναι, κέρδισε! Με πανευρωπαϊκό ρεκόρ! Παραμιλούσε η Αμερική. «Εγώ έτρεχα για τον εαυτό μου, ο Κυριακίδης για έναν λαό» Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τρούμαν καλεί τον Κυριακίδη στον Λευκό Οίκο, μαζί με τον δεύτερο, τον Αμερικάνο Τζόνι Κέλι. Κι όταν λέμε Κέλι να αναφέρουμε ότι 15 φορές βγήκε στην καριέρα του μέσα στην πρώτη πεντάδα του μαραθωνίου της Βοστώνης, ενώ το 2000 ανακηρύχθηκε από το Runner’s World ο κορυφαίος δρομέας για τον περασμένο αιώνα. Ρωτάει ο Χάρι Τρούμαν τον Τζόνι Κέλι: «Καλά, βρε παιδί μου. Πώς έχασες απ’ αυτόν τον κοκαλιάρη (σ.σ. έτσι τον έλεγαν οι εφημερίδες) κι αδύναμο Έλληνα;». Απάντηση Κέλι: «Μόνο εγώ έχασα; Κανένας δεν μπόρεσε να τον κερδίσει. Εγώ έτρεχα για τον εαυτό μου κι αυτός για έναν ολόκληρο λαό, για μια ιδεολογία...». Ο Τρούμαν χαμογελάει και γυρνάει προς τον Κυριακίδη. «Εσύ, παιδί μου, είσαι άξιος συγχαρητηρίων. Για πες μου. Τι θες να κάνω για σένα; Θες ρούχα; Τρόφιμα να δυναμώσεις; Χρήματα; Ό,τι θες από μένα». «Δεν θέλω τίποτα για μένα, μόνο για τους Έλληνες που λιμοκτονούν» Απάντηση Κυριακίδη: «Σας ευχαριστώ, πρόεδρε. Δεν θέλω τίποτα για εμένα. Το μόνο που ζητώ, κύριε Τρούμαν, είναι να στείλετε ρούχα και τρόφιμα στα 7 εκατομμύρια Έλληνες που λιμοκτονούν. Αυτό ζητάω. Να βοηθήσετε τον λαό μου που υποφέρει». Αυτό που έγινε μετά ήταν απίστευτο. Από δωρεές των Αμερικάνων μαζεύτηκαν τόνοι από τρόφιμα, φάρμακα, κουβέρτες. Δεν είχαν πώς να τα μεταφέρουν. Μόλις βρέθηκαν έξι καράβια, με τη συνδρομή της οικογένειας Λιβανού, έφτασε η βοήθεια στην Ελλάδα. Το «Πακέτο Κυριακίδη», όπως το ονόμασαν. Συγκεντρώθηκαν, επίσης, 250.000 δολάρια για να δοθούν στους ταλαιπωρημένους Έλληνες από την Κατοχή και τον Εμφύλιο! Ποσό τεράστιο για την εποχή. Όλες οι αμερικάνικες εφημερίδες τον είχαν πρωτοσέλιδο, ενώ ο ίδιος έτρεχε από Πολιτεία σε Πολιτεία της Αμερικής για να φέρει κι άλλη βοήθεια στην τσακισμένη Ελλάδα.. Ένα εκατομμύριο κόσμος στην υποδοχή! Ένας λαός που πέθαινε στους δρόμους από την εισβολή του ναζισμού και τον Εμφύλιο, μπόρεσε να χαμογελάσει ξανά απ’ αυτόν τον τεράστιο Έλληνα. Την μέρα που ήρθε από τις ΗΠΑ στην Αθήνα, στις 23 Μαϊου, ξεχύθηκε στους δρόμους ένα εκατομμύριο κόσμος για να τον υποδεχτεί. Είχαν φτάσει απ’ όλη την Ελλάδα άνθρωποι στην πρωτεύουσα για να τον ευχαριστήσουν. Εκείνη τη μέρα ήταν η

1946: Ο 36χρονος κύπριος δρομέας Στέλιος Κυριακίδης κερδίζει τον 50ο Μαραθώνιο της Βοστόνης με χρόνο ρεκόρ 2:29.27, που θα παραμείνει έως το τέλος της δεκαετίας του 1960.

πρώτη φορά που φωταγωγήθηκε ξανά η Ακρόπολη από τότε που άρχισε ο πόλεμος. Και θεωρήθηκε το πρώτο χαρμόσυνο γεγονός για τον τόπο ύστερα από τόσα καταραμένα χρόνια. Ο Κυριακίδης έδωσε χαρά, περηφάνια, ανακούφιση στους συνανθρώπους του. Πόσο γνήσιος ο Στέλιος Κυριακίδης! Πόσο αυθεντικός. Και τι ψυχή! Μεγαλείο.. Ο γιός του, απλόχερα και χωρίς να ζητήσει ποτέ καμία αμοιβή, προσέφερε χρόνια μετά όλα τα κειμήλια του Στέλιου Κυριακίδη στο Μουσείο του Μαραθωνίου δρόμου στον Μαραθώνα (αξίζει να το επισκεφθείτε κάποια φορά). Με διαμάντι! Μέσα σ’ αυτά που έγιναν δωρεά στο Μουσείο είναι και το μετάλλιο τεράστιας αξίας από τον νικητήριο αγώνα στην Βοστώνη. Ένα μετάλλιο που ήταν συλλεκτικό ακόμα και τότε, αφού για εκείνη και μόνο τη χρονιά είχε τοποθετηθεί στο κέντρο του ένα διαμάντι! Ο Στέλιος Κυριακίδης είναι ακόμα και σήμερα άγνωστος στους περισσότερους Έλληνες φιλάθλους. Στις ΗΠΑ, όμως, έχουν γράψει βιβλία για το κατόρθωμά του, έχουν γυρίσει βραβευμένα ντοκιμαντέρ (NBC), ενώ ετοιμάζουν και μια ταινία από την Disney με παραγωγούς τους Mark Ciardi και Gordon Gray. Άνθρωπος της προσφοράς, με υψηλά ιδεώδη, γνώστης της βαριάς κληρονομιάς αυτού του τόπου στον αθλητισμό και τον πολιτισμό, ένας μοναδικός αθλητής που λατρεύτηκε στην εποχή του. Θα μπορούσε και σήμερα να αποτελεί φάρο έμπνευσης για όλους μας, αλλά μάλλον σε πολλούς το όνομά του δεν λέει κάτι. Κι ας έκανε, πέρα απ’ όλα τα άλλα, κι έναν τεράστιο άθλο από καθαρά αθλητικής άποψης.

9

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

Πολιτιστική ατζέντα Meghívó A Józsefvárosi Görög Önkormányzat és a Fővárosi Görög Önkormányzat szeretettel meghívja Önt és családját a Dohánygyári Emléktábla koszorúzó ünnepségére és az azt követő Emlékestre 2012. szeptember 29-én szombaton 17.30-kor a Törekvés Művelődési Házba Budapest X. Könyves Kálmán krt. 25 F e l lé p n e k: Romiosyni kórus Helidonaki táncegyüttes Ellinizmosz táncegyüttes Fanari együttes Az est támogatói: Józsefvárosi Önkormányzat Fővárosi Görög Önkormányzat Közigazgatási és Igazságügyi Minisztérium

Προς όλους τους ενδιαφερόμενους Αξιότιμοι Πρόεδροι και Εκπρόσωποι Αυτοδιοικήσεων και Οργανώσεων Σας ενημερώνουμε ότι η εφημερίδα μας εκδίδεται σε μηνιαία βάση. Στόχος μας είναι να προβάλλονται όλες οι Αυτοδιοικήσεις, Σύλλογοι και Οργανώσεις Ελλήνων της Ουγγαρίας.Για την επίτευξη αυτού του σκοπού παρακαλείστε να στέλνετε τα άρθρα και τις ανακοινώσεις σας στην ηλεκτρονική διεύθυνση της εφημερίδας: ellinismos@ hotmail.com . Είμαστε πρόθυμοι για μια στενή συνεργασία μαζί σας!

– Στείλτε μας τα σχόλια, τις παρατηρήσεις ή τις προτάσεις σας.

– Ενημερώστε μας για τις δραστηριότητες του Οργανισμού ή της Αυτοδιοίκη-

Πρόσκληση Οι Αυτοδιοικήσεις Ελλήνων του διαμερίσματος Józsefváros και Βουδαπέστης Σας προσκαλούν να πάρετε μέρος στην Βραδιά αναμνήσεων του Ντοχανγκιάρ το Σάββατο 29 Σεπτεμβρίου 2012. Κατά παράδοση η κατάθεση στεφάνων αρχίζει στις 5.30 μ.μ., την οποία θα ακολουθήσει η « Βραδιά αναμνήσεων» στο Πολιτιστικό Κέντρο Törekvés (Könyves Kálmán krt.25) Θα συμμετέχουν: τα χορευτικά συγκροτήματα Χελιδονάκι και Ελληνισμός η χορωδία Ρωμιοσύνη η ορχήστρα Φανάρι

σής σας,ή της επιχείρησής σας (Ανακοίνωση, Δελτίο Τύπου ή Πρόσκληση, κλπ ) – Η Συντακτική Επιτροπή παρακαλεί τους ανταποκριτές και τους αρθρογράφους της εφημερίδας μας να αποστέλλουν τα άρθρα και τις ανταποκρίσεις τους στο όνομα της Βούλας Αυγουροπούλου. Επίσης σας ενημερώνουμε ότι η ύλη της εφημερίδας κλείνει την 1η του μηνός. Όλα τα άρθρα που δημοσιεύονται εκφράζουν την άποψη του συγγραφέα.Ο κάθε αρθρογράφος είναι υπεύθυνος για το περιέχομενο του γραπτού που δημοσιεύει. Η Σύνταξή μας έχει όμως το δικαίωμα να κάνει διορθώσεις

MEGHÍVÓ A Bp. Főv. XIII. Kerületi Görög Nemzetiségi Önkormányzat éves KÖZMEGHALLGATÁSÁT 2012. október 8.-án 17,00 órakor Helyszín: Nemzetiségek Háza (1131 Budapest, Övezet u.5 sz.)

Minden kedves érdeklődőt szeretettel varunk, a véleményükre szükségünk van, hogy minél hatékonyabban tudjunk dolgozni az Önök érdekében.

Thomaidu Elefteria elnök

10

ορθογραφίας,ύφους και σύνταξης. Η Συντακτική Επιτροπή της εφημερίδας ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ Minden, az újságunkban megjelenő vélemény kizárólag a cikkek íróinak nézetét fejezi ki. Minden cikkíró maga felelős a megjelent cikk tartalmáért. Szerkesztőségünknek azonban joga van helyesírási és mondattani javításokat végezni.

Az ELLINIZMOSZ Szerkesztőbizottsága

ΣΕπτΕμβριΟΣ 2012 • EτΟΣ: 18°

Πολιτιστική ατζέντα

MAGYAR NYELVŰ PROGRAMAJÁNLÓ 2 0 1 2 . O K TÓ B E R

Zene

Mydros • Október 6. szombat 18:00 óra Ferencváros József Attila lakótelep. Budapest IX. kerület Toronyház utca 3/b.

• Október 13. szombat 18:00 óra Csepel Radnóti Mihály Művelődési Ház. Budapest 1214 Vénusz utca 2.

• www.mydros.hu Stefanidu Janula és zenekara • Október 13. szombat 19:00 óra Óbudai Kulturális Központ. Budapest III. kerület San Marco utca 81.

• Október 13. szombat 17:00 óra Terézvárosi Búcsú. Budapest VI. kerület Eötvös utca 10.

• www.janula.hu Fanari • Október minden csütör tök 19:00 Gyradiko Budapest III. kerület Pünkösdfürdő és Királyok útja sarok Zeus • Október minden vasárnap 13:00 Gyradiko • www.zeus.hu Sirtos • Október minden vasárnap 18:00 óra Óbudai Kulturális Központ Budapest III. kerület San Marco utca 81.

• Október minden második péntek 23:00 órától Dionysos Taverna. Budapest V. kerület Belgrád rkp. 16.

• www.sirtos.hu

pest V. kerület Váci utca 80. Előadó: Ludman Mihály művészettörténész: A bizánci művészet virágkora TV, Rádió görög nyelvű adásai • Október 4. csütörtök 12:29 óra M1. Rondó című műsora. Ismétlés 05. péntek Duna TV 06.00 óra • Október 18. csütörtök 06:00 óra M1.

Rondó című műsora. Ismétlés 19. péntek 06:00 m1. 13:00 óra • Október minden csütörtök 13:00 MR4 rádióban hallható a görög nyelvű műsor.

Minden szombaton ismétlés 00:01 (Középhullámon a 873 vagy 1188 khz.)

Egyház • Konstantinápolyi Egyetemes Patriarchatus Magyarországi Exarhátusának Szent Hierotheosz és Szent István kápolnája Budapest V. kerület Váci utca 55. I. emelet 1.

• www.patriarchatus.hu • Október 18. csütörtök 08:00 óra Szent Lukács Apostol Liturgia.

• Október 25. csütörtök 18:00 óra Alkonyati szolgálat.

• Október 26. péntek 08:00 óra Demeter Nagyvértanú Liturgia.

• Október minden szerda 18:00 óra Parakliszi • Október minden szombat 18:00 óra Alkonyati szolgálat • Október minden vasárnap 09:00 óra Hajnali szolgálat és 10:00 óra Isteni Liturgia

Egyéb Papadimitriu Athina Színház Zeneiskola • Október 3. szerda, 10. szerda, 23. kedd • Újra indul a zeneoktatás a Magyarországi 19:00 óra „Trója” RAM Colosseumban Görögök Országos Önkormányzat székheBudapest XIII. Kárpát utca 23. lyén: Budapest V. kerület, Vécsey utca 5.

Magyarországi Görögök Országos ÖnkorJelentkezni lehet minden szombaton 09:00mányzata rendezésében 14:00 óráig a következő tantárgyakra: • Október 27. szombat 19:00 óra „OXI” buzuki, zongora, gitár, ének, tuberleki Görög Nemzeti Ünnep. József Attila Kapcsolattartó Művelődési Központ Budapest XIII. kerület József Attila tér 4.

Stefanidu Janula Kariatidák rendezésében Pireuszi esték tel.: 06-70-31-20-783 • Október 1. hétfő 17:00 óra Váci Utca Center e-mail: stefaniduj@gmail.com Irodaház (a Fővám térhez van közel) Buda-

11

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

Δρόμοι / Utak

������������ Korfu

Miliosz Kati írása

Kedves Honfitársaim!

„Korfu képes volt öt megszálló nemzet jó tulajdonságait ötvözni magában”

„Sissi is itt épített magának kastélyt fia elvesztése után”

12

Eddigi megszokott, magyar határokon belül tett túráinkat most hosszabb utakra cseréljük, és görög hazánkba látogatunk majd el hónapról-hónapra. A jó idő és a nyári szabadság közeledtével bizonyára már sokan elkezdték törni a fejüket a következő megcélzandó desztináción, amely még felfedezésre vár. Ebben szeretnék egy kis segítséget nyújtani, mind az odajutás, mind az ott fellelhető csodák, mind a hasznos tippek tükrében.

Ugyan a kánikulának vége, ne csak a nyár elmúlását lássuk az őszi hónapokban! Itt van az utószezon, mikor a kellemesen meleg tenger, a nap bársonyos sugarai és a fogyatkozó embertömeg csábít minket Görögországba. Ne hagyjuk magunkat sokáig győzködni: egy utolsó feltöltekezés idénre, és meglátjuk, sokkal elviselhetőbbek lesznek azok a hideg hónapok! Pakoljunk hát, és irány a rendkívül kedvező árakkal kecsegtető smaragd sziget, Korfu!

Az elnevezését a páratlan növényvilágáról, olajfaligetekkel tarkított lejtőiről, leanderrel és bugenvilleákkal díszített sétányairól kapó földdarab a Jón-tengeren, Albánia partjaitól mindössze 3,5 km-re helyezkedik el. Már évtizedekkel ezelőtt rendkívül népszerű úti céllá vált; uralkodók s az elit tagjai töltötték itt szabadidejüket. Viszonylagos közelsége miatt a magyar turisták jelentős része is ide tervezi nyaralását. A látnivalókban és csodaszép tengerpartokban dúskáló sziget a pihenést és a mozgalmas kirándulást tervezők számára is felejthetetlen élményeket kínál.

Repülőgéppel a szintén Korfu nevet viselő fővárosban landolunk. A hangulatos, színes utcákkal, szűkös sikátorokkal tarkított óvárost 2007-ben felvették az UNESCO Világörökség listájára. A velenceiek hosszú évszázadokra maguk mögött hagyták nyomaikat; az olasz

stílusú épületek különleges hangulatot kölcsönöznek a városnak. A kikötőben sétálva vegyük közelebbről szemügyre mind az új, mind a régi erődöt! Szintén megér egy látogatást az Agios Spiridon templom, ahol Szent Szpiridon földi maradványait helyezték örök nyugalomra. Csontjairól azt tartják, hogy megmentette a várost a pestistől, a törököktől és az éhínségtől is. Az 5 km-es tengerparti sétány végén helyezkedik el a Kanoni-félsziget, ahol angol kormányzók nyári rezidenciáit építették fel, és maga Sissi, Erzsébet királyné is itt időzött, amikor saját kastélyának helyét kereste.

1921-ben pedig itt született az angol uralkodónő, Erzsébet királynő férje, Fülöp herceg.

A sziget jelképe a Vlaherna kolostor, mely egy apró kis félszigeten magasodik a repülőtér közelében, a kis Podikonisszivel, azaz az Egér-szigettel a háta mögött. A rendkívül szép növényekkel tarkított hófehér lépcső tetejére érve mesebeli kolostor kapui tárulnak fel előttünk; az apró zárda Korfu leglátogatottabb látványossága. A kultúra és a művészetek iránt érdeklődők tegyenek egy kis kitérőt a Bizánci, valamint az Archeológiai Múzeum felé vagy tekintsék meg az ázsiai műgyűjteményt magába foglaló kiállítást az egykori kormányzók hivatalában, mely a város főterén, az Esplanadán magasodik. Tartsunk itt, a rendkívül hangulatos, árnyékos árkádok alatt egy kis pihenőt, igyunk egy frappét!

Miután egyetlen fiát elvesztette, Sissi Korfura jött, és megkezdte kastélyának építtetését a fővárostól délre, Gastouri falu közelében. A palota központi témájának az ókori mitikus hőst, Achilleuszt választotta, és az épületet Achilleonnak keresztelte el. A neoklasszicista épület teraszáról csodálatos kilátás nyílik, termeiben pedig kiállítások tekinthetőek meg.

A kertben találjuk a kastély névadójáról, az nyílvesszővel sarkon lőtt Achilleuszról készült szobrot. Észak felé véve az irányt álljunk meg, és mártózzunk egyet az Ipsos strandon, melynek

Σεπτέμβριος 2012 • ΈΤΟΣ: 18°

Δρόμοι / Utak

Achilleon homokos partja és lassan mélyülő, kristálytiszta vize számtalan strandolni imádó kedvenc helye.

A fülig szerelmes párok kihagyhatatlan állomása a Sidarinál található Canal d’Amour. A monda úgy tartja, hogy ha átússzák a csatornát, örökre együtt maradnak. A sziget északnyugati részén fekvő település tipikus üdülőfalu, az utcákon bárok és éttermek sokasága váltja egymást.

király lánya. A legszebb kilátás Lakones faluból tárul elénk. Az itt található kávézók egyikében elfogyasztott üdítő bizonyára a nyaralás egyik legszebb emléke marad. Ne lepődjünk meg, ha látunk néhány bátor önkéntest a sziklákról a mélybe ugrani: a helyiek előszeretettel űzik ezt a veszélyes mutatványt.

A sziget délnyugati részén találhatjuk a Korission tavat, melynek sós vizét csupán egy keskeny homokdűne választja el a tengertől.

Ha szerencsénk van, itt jártunkkor megpillanthatunk néhány flamingót, tavasszal-nyáron ugyanis kedvelt pihenőhelyük az itteni víz.

Strandolásra is lehetőség van, hisz a homokos part és gyönyörűen tiszta víz nemcsak a flamingók kiváltsága.

Lefkimmi kikötőjében hajós kirándulásra fizethetünk be, és olyan festői szigetekre utazhatunk, mint Paxos és Antipaxos.

Aki szereti a nyüzsgést és a mozgalmas éjszakai életet, utazzon egészen a déli csücsöknél található Kavos városa felé, garantáltan nem fog unatkozni.

Elfogadott, és sok oldalról alátámasz-

„Évtizedek óta uralkodók és az elit jár ide kikapcsolódni”

Paleokastritsa Dél felé tartva ismét bizonyosságot lehet nyerni arról, miért is hívják Korfut a smaragd szigetnek. A végtelen olajfaligetek között bújik meg Paleokastritsa, amit egyedülálló természeti szépsége miatt a sziget legszebb részeként emlegetnek. A falvacskához két félsziget és öt kis öböl tartozik, ahol megéri búvárkodással tölteni az időt, a víz alatti élővilág ugyanis igen gazdag. Aki nem szeretne vizes lenni, annak adott a csónakázás lehetősége; a sziklákkal csipkézett partszakasz sok barlangot rejt. A hármas öböl elnevezést viselő helyszín mitológiai színhely is; a monda úgy tartja, hogy régen itt állott a phajjákok városa, ahol a hajótörött Odüsszeuszra bukkant Nauszikaá, a

Pontikonissi tott tény, hogy a szárazföld és a szigetek hangulata teljesen más a hellén világban.

Azonban nemcsak ez a két csoport létezik; a szigetek mind más és más atmoszférával bírnak. Korfu ebben is különleges, hiszen képes volt minden őt megszálló nemzetiségből a jó tulajdonságokat átvenni. Ennek köszönhetően lettek az itt élő emberek ilyen nyitottak, büszkék és hagyománytisztelők. És persze rendkívül barátságosak, amit mindenkinek meg kell tapasztalnia személyesen is! Jó utat!

13

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

Εν τάχει Έκθεση ζωγραφικής Τζώρτζωγλου-Θεοχαρίδη

έργο του Γ.Τζώρτζωγλου

Εγκαίνια της έκθεσης έργων του Γιώργου Τζώρτζωγλου και της Τσίλλα Θεοχαρίδη έγιναν στις 4 Σεπτεμβρίου στο Πολιτιστικό Κέντρο του 7ου διαμερίσματος. Τη διοργάνωση της εκδήλωσης είχε η Αυτοδιοίκηση του Έρζεμπετβαρος, μίλησε ο αντιδήμαρχος Gábor Juhász και το πρόγραμμα περιλάμβανε μουσική και χορό. Παραβρέθηκαν ο πρόεδρος της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων του 7ου διαμερίσματος κ.Ν.Προδρομίδης, ο σύμβουλος τύπου της ελληνικής πρεσβείας κ.Ν.Βλαχάκης, οι ομογενείς ηθοποιοί Αθηνά Παπαδημητρίου και Χρήστος Πετρίδης, ο Θ.Σκεύης κ.α.

Ο Ν.Γεωργίου στο πόντιουμ της Κρατικής Όπερας

Ο Νότης Γεωργίου διορίστηκε πρόσφατα στη θέση του αρχιμουσικού της Κρατικής Όπερας Βουδαπέστης. Ο κύπριος μουσικός θα διεύθυνει την όπερα του Φέρεντς Έρκελ “Χούνιαντι Λάσλο” που κάνει πρεμιέρα στις 29 Σεπτεμβρίου στο θέατρο Έρκελ και με παραστάσεις στο πρώτο μισό του Οκτώβρη, τον Μάιο και τον Ιούνιο. Για περισσότερες πληροφορίες δείτε στην διεύθυνση: http://www.opera.hu/hu/ Hunyadi_Laszlo_1/201305121700/info

Νότης Γεωργίου

Η Ελλάδα συνεισφέρει στην παγκόσμια έρευνα

Για ακόμα μια φορά φέτος ερευνητές του Ινστιτούτου Τεχνολογίας & Ερευνών εντυπωσιάζουν την παγκόσμια ιατρική κοινότητα. Ερευνητές του ΙΜΒΒ του ΙΤΕ αποκάλυψαν ένα ισχυρό και γενικό μηχανισμό προστασίας κατά του εκφυλισμού νευρικών κυττάρων. Οι ερευνητές δρ. Νίκος Κούρτης και δρ. Βασιλική Νικολετοπούλου, με επικεφαλής τον δρ. Νεκτάριο Ταβερναράκη, μελετώντας τους μηχανισμούς νέκρωσης των εγκεφαλικών κυττάρων κατά τη θερμοπληξία, αποκάλυψαν ότι η ενεργοποίηση ενός κεντρικού κυτταρικού μηχανισμού απόκρισης σε στρες έχει ισχυρά προστατευτικό ρόλο. Το Ιδρυμα Τεχνολογίας & Έρευνας αναδεικνύεται σε ένα από τα πιο δραστήρια επιστημονικά κέντρα διεθνώς, καθώς μόνο μέσα στο 2011 έχει παρουσιάσει σπουδαία αποτελέσματα. (πηγή: goodnews.gr)

Η Ελλάδα τίμησε τα 90 χρόνια από τη Γενοκτονία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας

Με εκδηλώσεις μνήμης ολόκληρη η Ελλάδα τίμησε τους χιλιάδες νεκρούς και το 1,5 εκατομμύριο πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής οι οποίοι πριν 90 χρόνια υποχρεώθηκαν βίαια να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές εστίες τους. Στις εκκλησίες της χώρας εψάλη επιμνημόσυνη δέηση για τους πεσόντες και τους Η καταστροφή της Σμύρνης πρόσφυγες ενώ επίκεντρο των εκδηλώσεων ήταν το κέντρο της Αθήνας, όπου μετά τη Θεία Λειτουργία στην Αγία Ειρήνη ο υπουργός Παιδείας Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος, εκπρόσωποι των κομμάτων και πλήθος συλλόγων κατέθεσαν στεφάνια στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτου. (πηγή: http://networkedblogs.com/CeEyY)

Οι Τίτλοι Τέλους κερδίζουν στη Βενετία

Πολύ καλό ξεκίνημα για την ταινία “Τίτλοι Τέλους” του Γιώργου Ζώη η οποία κέρδισε στο Φεστιβάλ της Βενετίας το European Film Award 2012 στο Διαγωνιστικό Τμήμα Ταινιών Μικρού Μήκους, στέλνοντας ταυτόχρονα απευθείας την ταινία στη shortlist για το βραβείο καλύτερης ταινίας μικρού μήκους στα βραβεία της ΕυρωπαΟ σκηνοθέτης Γιώργος Ζώης ϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου του 2012, τα οποία θα απονεμηθούν στη Μάλτα την 1η Δεκεμβρίου 2012. επιμ.Β.Α.

14

ΣΕπτΕμβριΟΣ 2012 • ΈτΟΣ: 18°

Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα Στα ίχνη της πρώτης ελληνικής διασποράς

Η

μερήσια εκδρομή γύρω από τη λίμνη Μπάλατον πραγματοποιήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου με την οργάνωση του 13ου διαμερίσματος. Ακολουθώντας τα ίχνη της πρώτης ελληνικής διασποράς, οι εκδρομείς, 45 τον αριθμό -ανάμεσά τους και πολλοί νέοι- επισκέφτηκαν το Keszthely, Tihany, Szigliget και Balatonfüred, ενώ ο δρ. Diószegi με τις γνώσεις του συνέδραμε παρέχοντας αρκετές πληροφορίες για τους Έλληνες που δραστηριοποιούνταν στην περιοχή εκείνα τα χρόνια.

15

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα

Vízitúra Vengrinyák Edit interjúja

„Mennyi mindent láthat egy folyó?

Városokat, csupasz partokat, elsüllyedt hajókat, sportolókat...

Azt hiszem, nem unnám meg víznek lenni, minden követ megismernék, a fáknak hullámaimmal integetnék.

Tudnék szép lenni, és a nap csillogó sugaraival büszkélkedni, tükörképet mutatni a pillangónak vagy sirálynak.

Menedéke vagyok a halnak, és útitársa az evezőnek.

Ha dühös lennék, csapkodnám a part menti köveket, vadul hullámzanék, és magamban látnám a szürke esőfellegeket, féljetek csak emberek!

Ha boldog lennék, hűsítenék és simogatnék, magamon vízililiomokat nevelgetnék. Nem tudni hol kezdődök és nem tudni, hol érek véget. Ott lennék mindenütt, a part alatt s fölött, a fák gyökerében, tavacskában, az esőben.

De hát csak ember vagyok.

Elkezdődöm és végem. Egyszerre csak egy helyen lehetek. Legyőz a föld, levegő, tűz és víz.

Testem van, szilárd, de lelkem is van, ami a folyóval tovább száll.”

Efstratiadou Zoi

I

mmár tizedik alkalommal szervezett Papavasziliu Hrisztosz vízitúrát magyar és görög gyerekek számára. Erről kérdeztem a szervezőt: – A jubileumi, tizedik alkalommal hányan és merre túráztatok?

– Az idén hatvan magyar diák vett részt az iskolából, ahol testnevelést tanítok, és hozzájuk csatlakozott több mint tíz görög gyerek is, akik már rutinos túrázóknak mondhatók, hiszen nem először vesznek részt ilyen eseményen. Ezen a nyáron július 7-18. között a Tiszaújváros – Szeged közötti kb. 300 km-es távolságot tettük meg, napi 30-50 km-t evezve. Esténként tábort vertünk a folyóparton, együtt főztünk bográcsban görög ételeket, majd utána együtt zenéltünk, énekeltünk, ismerkedtünk a természettel és egymással is.

– Miért érdemes részt venni egy vízitúrán? Hiszen ha 10 éve

16

folyamatosan van érdeklődő, akkor biztosan nem okoz csalódást a résztvevőknek.

– Nagyon sokan visszajárnak minden nyáron, de mindig vannak új érdeklődők is. A sportteljesítményen kívül nagyon fontosnak tartom, hogy kiszakadunk a mindennapokból, és ezt a tíz napot a természetben töltjük, távol a város minden zajától és kényelmétől, magunkra és egymásra utalva. A sok közös élmény, a küzdelem az elemekkel közösségteremtő erő, összekovácsolja a résztvevőket.

– Tervezed-e jövőre is megszervezni a vízitúrát?

– Igen, jövőre a Tokaj-Szolnok-Szentes-Szeged útvonalon szeretném megszervezni a túrát, tisztelegve az útba eső városok görög emlékei előtt. Szeretném, ha egyre többen vennének részt a nyári vízitúrákon. A rendszeres mozgás híve vagyok, tehát ezekre a túrákra úgy is tekintek, mint kedvcsinálókra ahhoz, hogy az év többi napján is rendszeresen mozogjanak a gyerekek.

– Vannak-e más programok is a tarsolyodban? Tervezed-e, hogy az év többi hónapjában is megmozgatod a fiatalságot?

– Szeptember végén tervezek egy egynapos kirándulást a bécsi sportfesztiválra, november elején pedig barlanglátogatást a Mátyás barlangba. December elején ismét Bécsbe látogatnánk az adventi vásárra. Jövő télen sítábort szeretnék szervezni a Balkánra, 3-4 sírégiót látogatnánk meg Szerbiában, Görögországban, Bulgáriában.

– Mi az, ami motivál évről évre, hogy megszervezd ezeket a programokat a gyerekeknek?

– Egyrészt a mozgás, sport, túrázás, másrészt a gyerekek szeretete. Mert nemcsak adok nekik, hanem kapok is tőlük rengeteg energiát, élményt, szeretetet. Nagyon jó érzés úgy hazajönni egy-egy ilyen túráról, hogy azt hallom a görög diákjaimtól, hogy többet kaptak a görögségtől az úton, mint eddig összesen. Végezetül hadd zárjuk úgy az interjút, ahogy kezdtük: az egyik görög származású diákom, a rendszeresen velünk túrázó Efstratiadis Zoi másik írásával, melyet szintén az idei vízitúra ihletett:

Σεπτέμβριος 2012 • EΤΟΣ: 18°

Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα „Újabb kanyar, majd megint a végtelen. Mikor érünk már oda? – hangzik a kérdés.

Még pár kilométer és egy kis pihenés.

Hogy mennyit hagytunk magunk mögött, és mennyi lesz még – mindegy, ha elfelejtjük, hogy begörcsölt a karunk, hogy szétültük a fenekünk, nem számít már ez a csöppség.

Csak evezünk a vízen, mindig új part tárul a szemünk elé, új fák lógatják karként ágaikat a folyóba és integetnek nekünk a levelek.

Eleinte tikkasztó a hőség, de a felhők a nap elé úsznak segítségül. Öt percnyi cigiszünet a csorgásidő.

Szembefordulok és kiülök előre. Most nézek először hátra, mert eddig automata üzemmódban lapátoltam az időt, egy perc megállás sem megengedhető.

Ilyenkor azonban nem sietünk, csak pihenünk. Egy percre meg is fordul a világ és a kapitány, egy csöppet kezembe vehetem az irányítást. Sajnos, mivel nőből vagyok, azért varrom is a Tiszát. Majd biztos belejövök, de inkább adom a tempót és hajtom a hajót.

Még nem, még szünet van.

Nézem az ismeretlen tájat, partot, és amikor megpillantok egy tavirózsát: mintha nekem nyílna.

Na de most már ideje kézbe ragadni a lapátot és tovább folyni, aztán szép lassan megérkezni, sátrat verni, hogy másnap aztán egy új kikötőben folytassuk törékeny tiszavirág életünk.

Mindig lesz új part, mindig lesz új kikötő.”

A CSALÁDBAN MARAD Kedvenc ételem a Nagyinál Kedves Lányok, Fiúk!

Biztosan mindenkinek van egy sütije, egy levese, egy étele, amit senki más nem tud úgy elkészíteni, mint a Mama, a Nagymama. Sokan még felnőttként is keressük azokat az ízeket, melyeket egykor nála ismertünk meg. Ti mit esztek a Nagyinál? Mit kértek, ha születésnapotok van és főz vagy süt nektek? Vagy olyan szerencsések vagytok, hogy gyakran esztek nála? Akkor mi az, amit a legjobban szerettek az ételei közül? Kérdezzétek meg, hogyan készíti el, mutassa meg, vagy mesélje el nektek, hogy leírhassátok, s így más is kipróbálhassa. Jó lenne, ha le is fényképeznétek, vagy lerajzolnátok, amiről írtok. És persze egy fotó a Nagymamáról, feltétlen küldjétek!

A beküldött receptek mellett a neveket is kérjük (a tietekét, nagymamátokét és a leírt ételét is). Egy példa: „Így készül nagymamám, Szlobodics Józsefné szilváslepénye. Lejegyezte Gencsev Szandra 6. vagy 9. osztályos tanuló.”

Ne feledjétek el a pontos elérhetőségeteket is megadni (postacím vagy e-mail, esetleg mindkettő)!

Készítsük el közösen a Barátság (nemzetiségi ételekből álló) Szakácskönyvét!

Mert ugye, úgyis a családban marad, a soknemzetiségű, nagy családban, melyben mindannyian itt élünk, Magyarországon és Európában.

Munkára fel, küldjétek el az ételek elkészítéséhez szükséges recepteket a következő címre: baratsag@upcmail.hu vagy postán: Barátság szerkesztősége 1519 Budapest, Postafiók 452.

Kipróbáljuk, megsütjük, megfőzzük, megkóstoljuk őket és a legfinomabbakat, a legsikeresebbeket díjazzuk, majd megjelentetjük őket a Barátság Házaink Tája rovatában, s a Barátság Szakácskönyvében is.

Beküldési határidő: folyamatos, legkésőbb 2012. október 15-ig Sikeres gyűjtést, jó munkát, finom ebédeket kívánunk a Mamánál!

Mayer Éva felelős szerkesztő

17

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα

Szivárványország Nikákisz Szofoklész

Miliosz Nikolett írása

H „Sok támadást kapnak a mai görög fiatalok, úgy gondolom, hogy ha a támadók csak fele ennyi energiát fektetnének bele abba, hogy a tudásukat, vagy tapasztalataikat átadják , sokkal többet érnének el.”

„A hagyományőrzés új módja lehetne, hogy többség, a nem görögök számára keltünk érdeklődést a görög kultúra értékei iránt”

18

ogy miért választottam ezt a címet? Nem is tudom. Talán ez a cím fejezi ki legjobban azt, amire akkor gondoltam, mikor a rovat ötlete megszületett a fejemben. Olyan emberekkel szeretnék ugyanis hónapról-hónapra beszélgetni, akik jelentős és meghatározó alakjai a magyarországi görögségnek, egyéniségükkel, tudásukkal, tehetségükkel, munkájukkal színesebbé teszik közvetlen környezetünket, s ezáltal az országot is, amelyben élünk.

Nem szeretnék azonban szótlanul elmenni olyan honfitársaink mellett sem, akik valami érdekes, ám nem mindennapi dologgal foglalkoznak, hogy általuk a saját látókörünket is szélesíthessük, s megismerhessünk egy-egy másik világot is. Ötödik beszélgetőtársam Nikákisz Szofoklész, a Görög Ifjúsági Egyesület elnöke. Őszintén megmondom, két dolog vezérelt ennél az interjúnál. Az egyik, hogy egy igazán hozzáértő, e témában jártas emberrel beszélgessek el a hazai görög fiatalság gondjairól, az őket leginkább foglalkoztató kérdésekről.

A másik ok prózaibb ennél: lelkiismeretes munkája ellenére személye számtalan éles kritikát, rosszindulatú támadást kapott már az elmúlt években anélkül, hogy az őt támadók ismernék őt, tudnák, mik a céljai, hogyan gondolkodik. Kíméletlenül őszinte interjú következik tehát a hazai görög fiatalságról. Politikamentesen.

– Mivel foglalkozol, mikor nem rohangálsz, szervezel, megbeszélést folytatsz, e-mailt írsz, GIE ügyeket intézel?

– Jelenleg a Magyar Honvédség kötelékébe tartozom, mint önkéntes védelmi tartalékos.

– „Tűzoltó leszel s katona! Vadakat terelő juhász!”?

– Igen. Valójában az egész úgy kezdődött, hogy a katonaság után elgondolkodtam azon, mi is lenne a testhezálló feladat számomra, s mivel megtetszett a katonaélet, a leszerelés után itt maradtam. „Az én időmben” még volt kötelező sorkatonaság, de én már csak fél évig voltam katona, az utolsó nyári leszerelők egyike voltam.

– Szofoklész a GIE elnök, a katona és…

– A táncos. Akkor kezdődött a vonzalom, amikor iskoláskorú lettem, s édesapám kézen fogva vitt el a Helidonaki Táncegyüttesbe. Édesanyám és édesapám is egy görög tánccsoportnak köszönhetik egymást, s úgy gondolták, hogy részben emiatt, részben pedig a görög származásunk, s a görög tánc szépsége miatt, nekem sem maradhat ez ki az életemből.

– A Görög Ifjúsági Egyesület elnöki posztja is egyfajta kihívás. Miért vállaltad?

– Közhelynek tűnhet, de valóban úgy van, hogy a görögség ügyét én is szívügyemnek éreztem, érzem, és nagyon akartam tenni valamit a közért. Nagyon fontosnak tartom a fiatalok összefogását.

– Amikor átvetted a GIE elnöki posztját, mennyire volt nehéz dolgod a fiatalok összefogásában?

– Nem könnyű egy-egy program megszervezése, nagyon sok ember összehangolt munkájára van hozzá szükség.

Egyrészt szerencsés voltam, hiszen azok a görög fiatalok, akik korábban is a GIE tagjai voltak, jó példával tudtak elöl járni a náluk fiatalabb generáció előtt abban, hogy megmutassák, hogy összefogással nagyon sok dolgot el lehet érni, sokáig el lehet jutni. Olyan ez, mint egy puzzle, de itt nem rakható ki a kép csupán egyetlen ember által, hiszen mindenki máshoz ért igazán. Van, aki a szervezésben jártasabb, van, aki a lebonyolításban, van, aki a joghoz ért, van, aki a pénzügyekhez. A kulcs abban van, hogy elfogadjuk a másik szaktudását, és ne próbáljuk meg eljátszani az önjelölt jogászt, könyvelőt, edzőt, művészt. Így lehet igazán együtt dolgozni, ha mindenki tudja, hol képes a maximumot nyújtani. Ezt kell felismerni.

– Munkám során sok embert hallottam valós tapasztalatok nélkül negatív véleményt mondani a hazai görög fiatalságról, ezért téged kérdezlek, aki igazán ismered őket: melyek azok a problémák, amelyekkel szembe kell nézniük, milyen a mai hazai görög fiatalság helyzete?

– Három korosztályra tudnám őket osztani: az első a 30-35 évesek, akik még mindig fiatalok, de túl vannak a gyerekkoron, lehet rájuk számítani, ők azok, akikkel többek között a Helidonaki is elindult annak idején. Mára ők már anyukák vagy apukák, dolgozó felnőttek, akiknek egyre kevesebb idejük jut a munka és a család mellett bármi másra. Aztán a huszonévesek, akik amellett, hogy görög tánccsoportba, görög iskolába járhattak, még abban a szerencsés helyzetben vannak, hogy szorosabb kapcsolatot ápolhattak, ápolhatnak az idősebb generációval, akik a polgárháború eredményeként érkeztek Magyarországra. Ők most kezdik az életet, fiatal munkavállalók vagy egyetemista, főiskolás fiatalok, akiknek vagy a munkahelyükön, vagy a felsőoktatásban kell nagyon keményen helytállniuk. Aztán vannak még a legkisebbek, számukra viszont nekünk kell megteremteni azokat a lehetőségeket, amikkel mi is élhettünk az ő korukban. Egyre jobban asszimilálódunk, egyre több a vegyes házasság, nem mindig őrzik meg a családok a görög hagyományokat, nem mindig járnak el görög rendezvényekre, egyre nehezebb a helyzet. A gyerekek a számtalan iskolai óra, különóra, edzés mellett nem mindig jutnak el a görög iskolába, főleg vidéken, ahol nem minden településen van lehetőség görög nyelvoktatásra, s a szűk anyagi lehetőségek miatt görög program

Σεπτέμβριος 2012 • EΤΟΣ: 18°

Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα

sem sok van. Sok támadást kapnak a mai görög fiatalok, sokszor igaztalanul, és én úgy gondolom, hogy ha a támadók csak fele ennyi energiát fektetnének bele abba, hogy a tudásukat, vagy tapasztalataikat átadják, sokkal többet érnének el.

– Látsz-e olyan megoldást, ami segítene összetartani a görög fiatalokat, hiszen te is tudod, én is tudom, hogy nagyon nehéz munka ez. Kell-e több program, vagy ez az asszimilációnak bizonyos velejárója, hogy egyre nehezebb összefogni a fiatalokat?

– Érdekes ez a kérdés, pont nemrégiben beszélgettem erről egy görög ismerősömmel. Ő akkor néhány frissen végzett tanulmányt idézett, amelyek kimutatták, hogy három-négy generáció alatt teljesen asszimilálódik egy nemzetiség. Ez sajnos megállíthatatlan folyamat, küzdeni lehet ellene, megállítani viszont nem. Ennek megfelelően lehet, hogy az egész hagyományőrzéssel kapcsolatos felfogásunkat át kellene alakítani, oly módon, hogy nemcsak a görögség szemszögéből lássuk és láttassuk a görög kultúra fontosságát, hanem egy kicsit külső szemmel is. Ez azt jelenti, hogy a hagyományőrzés és a kultúra ápolásának egy olyan módjához nyúljunk, hogy a nem görögök számára is érdekessé tegyük a saját nemzetiségi létünket, az ókori görögök hozadékát, s így egy olyan tér nyíljon meg, amelyben hosszabb ideig élhet tovább a görög kultúra, s a görög örökség.

Azt tapasztalom, hogy sokan görcsösen ragaszkodnak egy-egy régi, beidegződött megoldáshoz, ami napjainkban már elavultnak számít. Tudomásul kellene venni, hogy ez már a 21. század, lépést kell tartani a rohanó világgal.

Ha erre nem vagyunk képesek, akkor elvesztünk. Azt az energiát, amit sokan a veszekedésre és rivalizálásra fordítanak, ebbe is lehetne ölni. Még nem késő, noha ezt a munkát sokkal hamarabb el kellett volna kezdeni. Ezt viszont mindenkinek látnia kellene, nemcsak a fiataloknak.

– Hogy érzed, mindenfajta politizálás nélkül, a sok veszekedés, ellenségeskedés hogy csapódik le a hazai görög fiatalokban?

– Sajnos semmiképpen sincsen ez rájuk jó hatással. Szerencsére a kisebb korosztály ebből még nem érzékel semmit, nekik próbáljuk leegyszerűsítve, de tényszerűen elmagyarázni a dolgokat, a tizenévesek viszont már érdeklődnek, s egyre jobban el vannak keseredve, s egyre

inkább megy el a kedvük attól, hogy részt vegyenek a munka kisebbségpolitikai részében, holott ott is kellene az utánpótlás. Nagy baj az, hogy a fiatalok könnyebben „megvezethetőek”, hiszen még nem alakult ki bennük az, hogy mindkét oldalt megismerve alkossanak véleményt, s ezt sajnos vannak, akik meg is próbálják kihasználni. Ezért nagyon fontos feladatunk az is, hogy felhívjuk a figyelmüket arra, hogy az éremnek mindig két oldala van. Senkinek nem mondjuk meg, hogyan gondolkodjon, mi legyen a véleménye, nekünk ez nem feladatunk.

– Mindenféle fizetés, tiszteletdíj nélkül végzed a munkád, s nem ritkán kell belenyúlnod egy-egy program finanszírozásához a saját zsebedbe is, ennek ellenére rengeteg támadás ér. Mi az, ami miatt mindig fel tudsz állni, meg tudod rázni magad, s azt mondani, hogy a rosszindulatú megjegyzések ellenére folytatod tovább a görög fiatalokért végzett munkád?

– Ezt a kérdést rengetegszer megkaptam már, magamnak is szinte naponta felteszem. Pozitív gondolkodású embernek tartom magam, mindent, amit eddig csináltam, szerveztem, koordináltam, igyekeztem 100%-osan végezni.

Tapasztalataim szerint a félreértések többsége abból adódik, hogy sokan úgy ítélnek meg, hogy nem is ismernek.

Nem tagadom, kellemetlenül érintenek a rosszindulatú támadások, de próbálok nem foglalkozni velük, mert ha így tennék, nem lenne erőm tovább képviselni a fiatalokat.

– Azt hiszem, talán az egyik legigazságtalanabb ilyen támadás, hogy a GIE tagjai nem tisztelik az idősebbeket… Azt hiszem, ideje tiszta vizet önteni a pohárba!

– Így van! Mindannyian szüleinktől, nagyszüleinktől, dédszüleinktől tanultuk meg mindazt, amire csak szükségünk lehet az életben. Tanácsaik, tapasztalataik, meglátásaik, véleményük nagyon fontos számunkra. Az egyesület egyik legfontosabb alapelve éppen ezért az idősebb korosztály tisztelete, ebből soha nem engedünk, s inkább kizárjuk tagjaink közül azokat, akik ezen elvünkkel ellentétesen viselkednek!

– Mik a tervek még 2012-re?

– Nagyon nagy érvágás a gazdasági válság számunkra is, legnagyobb rendezvényünk, a Sportnap mellett szeretnénk még Mikulás ünnepséget, illetve egy Előszilveszteri rendezvényt tartani. Számtalan tervünk van, koncertek, vetítések, tábor, színház, ezeknek csak az anyagi lehetőségeink szabnak határt. Nagy sikerként könyveljük el, hogy a www.gie.hu is a tulajdonunkba került, ezt az oldalt is szeretnénk rendszeresen fejleszteni, s szeretnénk, ha egy olyan közösségi találkozóhellyé nőné ki magát, ahol mindenki tájékozódhatna a hazai görögség legfontosabb eseményeiről, programjairól. Szeretnénk egy GIE tagsági kártyát, amelynek az lenne a lényege, hogy tulajdonosai a velünk szerződő görög vállalkozások, cégek által felkínált kedvezmények részesei lehetnek. Jelenleg a Dimitrisz Étteremmel, a Gyradiko-val, a Zorbasz Étteremmel, valamint a Kerkyra Gyros Ételbárral van szerződésünk, de várjuk azon görög vállalkozók, vagy akár magyar cégek jelentkezését is, akik beszállnának ebbe a programunkba.

– Ki igényelhet ilyen kártyát?

– Bárki, aki csatlakozik a Görög Ifjúsági Egyesülethez, befizeti a GIE éves tagdíját, s kifizeti a kártya elkészítési költségét, ami csupán néhány száz forint, de ez akár már az első felhasználáskor megtérülhet.

– Köszönöm, hogy beszélgettünk!

„Szeretnénk egy GIE tagsági kártyát, amelynek lényege, hogy tulajdonosai a velünk szerződő görög vállalkozások, cégek által felkínált kedvezményeket élvezhetnének.”

19

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα

Ελληνικά μνημεία στο Pázmánd του Dr. Diószegi György Antal

Ο

«Μην έχουμε ως κύριο στόχο μόνο την κατασκευή σχολείων, είναι πολύ πιο σημαντικό να σωθεί η τάξη των πατριωτών διδασκάλων για το μέλλον»

20

Εmil Lyka, απόγονος γνωστής ελληνικής οικογένειας, υποστήριζε ότι τα γένη Dóra, Dóna, Dúma, Szina, Gúda, Dúmba, Dzsuka, Lepora, Lyka ανήκουν στην παλιά ελληνική διασπορά. Οι Lyka ήταν παρόντες σε διάφορες πόλεις της ουγγρικής επικράτειας (όπως π.χ.

Balassagyarmat, Miskolc, Πέστη). Η έπαυλη Lyka στο Pázmánd πέρασε από μια βελγική τράπεζα στην ιδιοκτησία του ευγενή Γεωργίου Σίνα και αργότερα στον Atanáz Lyka (180171). O γιος του, Döme Lyka (Δημήτριος Λύκας 1854-1937), ως γαιοκτήμονας του Pázmánd έγινε σπουδαία φυσιογνωμία του νομού Fejér. Έκανε συνέχεια έργα τόσο στον οικισμό όσο και στο κτήμα, μεταξύ άλλων ίδρυσε και την τοπική πυροσβεστική μονάδα. Η έδρα των εθελοντών πυροσβεστών σήμερα είναι ακόμα στο ίδιο κτήριο, στην οδό Fő 63. Πάνω στο ρέμα που διαπερνά το κτήμα χτίστηκε φράγμα και κοντά του ένα γήπεδο τέννις. Στην αυλή υπήρχε ένα πανέμορφο πηγάδι, ενώ δίπλα του βρισκόταν η οικία του αμαξά και οι στάβλοι. Σήμερα στην έπαυλη στεγάζεται το σχολείο. Στο Pázmánd η μνήμη των Lyka παραμένει ζωντανή. Τον Νοέμβριο του 1926, ο Döme Lyka στο άρθρο του με τίτλο «Το ουγγρικό λαϊκό σχολείο» γράφει ότι το 1896 στο Pázmánd «δώρισα ένα μεγάλο σχολείο εις μνήμην της χιλιετηρίδας (…) επομένως είναι φυσικό να χαίρομαι κάθε φορά όταν ιδρύεται νέο λαϊκό σχολείο στην Ουγγαρία». Στο προαναφερόμενο κτήριο του παλιού σχολείου σήμερα λειτουργεί πολιτιστικό κέντρο (οδός Fő 66). Άλλο ένα καλό παράδειγμα της προσφοράς του Döme Lyka είναι και η δημιουργία του Ιδρύματος για το Προσωπικό της Αστυνομίας Βουδαπέστης: διέθεσε ποσό ύψους 4000 πέγκο Ουγγαρίας στην Αστυνομική Διεύθυνση της πρωτεύουσας υπό έναν όρο: «οι ετήσιοι τόκοι των 4000 πέγκο – που αποτελούν την περιουσία του ιδρύματος – κάθε χρόνο να απονέμονται σε κάποιο μέλος της αστυνομίας, που σύμφωνα με τους ανωτέρους του διακρίνεται για το θάρρος και την αυτοθυσία όσον αφορά την διαχείρηση της δημόσιας και κρατικής ασφάλειας». Το

βραβείο Döme Lyka αποδεικνύει το πνεύμα και την αφοσίωση του ιδρυτή για τη δημόσια ασφάλεια: απένειμε συνολικά 7500 πέγκο επί δέκα χρόνια για εκείνους τους διακεκριμένους αστυνόμους της ουγγρικής πρωτεύουσας που έδειξαν κάθε χρόνο την μεγαλύτερη ανδρεία και αυτοθυσία στον τομέα της διαχείρισης της δημόσιας και κρατικής ασφάλειας. Ανάμεσα στα 1931-1941 δεκαεπτά αστυνομικοί, καθώς και χήρες τους, έλαβαν – μαζί με τη διάκριση – από τριακόσια πέγκο. Ο Döme Lyka είχε αδυναμία επίσης και στην προστασία του περιβάλλοντος. Το 1922 στο άρθρο του «Το ζήτημα της δάσωσης» γράφει: «Το είδα και προσωπικά ότι οι περαστικοί – και όχι μόνο οι ανήλικοι – βρίσκουν κάποια ευχαρίστηση στο να σπάζουν και να χτυπούν τα δέντρα που συναντούν στον δρόμο τους, κυρίως όμως κόβουν ωραία, ίσια δενδρύλια με σκοπό να φτιάξουν λαβές μαστιγίων.[…] Ας μη καταγράψω την δίκαιη οργή των θυμάτων εξαιτίας της απόρριψης των καταγγελιών τους. Εδώ χρειάζεται βοήθεια!» Ο Döme Lyka – ως κριτική απέναντι στην πολιτική της εποχής – ετοίμασε στατιστική για να δείξει πόσο στοιχίζουν για την χώρα «οι δημόσιοι καβγάδες, οι σκανδαλώδεις δηλώσεις και οι μεθύστακες στρατηγοί». Ήταν σπουδαίος στοχαστής, και για την κατάσταση που επικρατούσε πριν το 1914 δήλωσε τα εξής: «Ας γυρέψουμε στη χώρα μας να βρούμε το παλαιό κύρος και σεβασμό». Τον Απρίλιο του 1932, βλέποντας τα δεινά της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης στο βιβλίο του «Το δικαίωμα του εκλέγειν» γράφει: «Ζούμε μια παγκόσμια κρίση και η τάξη που συντηρεί το έθνος μας καλλιεργώντας την ουγγρική γη υποφέρει αφάνταστα, χωρίς να φταίει για τίποτε». Για το μέλλον της Ουγγαρίας συμβούλευε: «καλές τιμές τροφίμων, φτηνότερα μέσα επιβίωσης, ευκαιρίες για εργασία και αυστηρές ηθικές αρχές». Το 1926 στο άρθρο του «Το ουγγρικό λαϊκό σχολείο» που είχε στο επίκεντρο τους εκπαιδευτικούς, γράφει: «Μην έχουμε ως κύριο στόχο μόνο την κατασκευή σχολείων,

Σεπτέμβριος 2012 • EΤΟΣ: 18°

Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα είναι πολύ πιο σημαντικό να σωθεί η τάξη των πατριωτών διδασκάλων για το μέλλον», καθώς «θεωρώ απαραίτητη την αύξηση του πνευματικού και οικονομικού επιπέδου της διδασκαλίας», επειδή «οι δάσκαλοι της Ουγγαρίας εργάζονται υπό άθλιες συνθήκες, με ασύγκριτο όμως ενθουσιασμό, χωρίς να ξεφεύγουν λεπτό από τον δρόμο της τιμής». Οι σκέψεις του σχετικά με τη διδασκαλία της νεολαίας θα άξιζαν να ληφθούν υπόψη ακόμα και στις μέρες μας. Ο Döme Lyka έπαιξε σημαντικό ρόλο και στην ελληνική κοινότητα της Πέστης. Τον Ιούνιο του 1931 «η Επιτροπή του Ιδρύματος Haris τίμησε την μνήμη του Παύλου Haris, πρώην Έλληνα τιμητικού πρόξενου, στο νεκροταφείο Kerepesi. Στον τάφο του μέγα αγωνιστή των ελληνοουγγρικών πνευματικών σχέσεων κατέθεσε στεφάνι και μίλησε ο Ανδρέας Δελμούζος, πρέσβης της Ελλάδας στην Βουδαπέστη». Μεταξύ άλλων, «εκ μέρους της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας επικήδειο λόγο εκφώνησε ο D. Lyka» μπροστά στα μέλη της ελληνικής κοινότητας της Βουδαπέστης. Για την δραστηριότητα του Döme Lyka ο συγγραφέας Géza Benedek γράφει τα εξής: «Η προσφορά του υπήρξε ανι διοτελής, αφοσιωμένη και πρωτοποριακή ανάμεσα στους παράγοντες της χώρας ως προς την αναγνώριση των πατριωτικών αξιών της αστυνομίας, καθώς έγινε παράδειγμα στους πολίτες της χώρας για να τιμούν τον ανώνυμο φύλακα, ο οποίος είναι πάντα έτοιμος – με αντίτιμο ακόμα και την ίδια την ζωή του – να προστατέψει την ζωή και την περιουσία των πολιτών». Ο Döme Lyka έκτισε «με δικά του έξοδα ένα σύγχρονο σχολείο με τέσσερις αίθουσες στο Pázmánd για τα ρωμαιοκαθολικά παιδιά» (είναι το σημερινό Πολιτιστικό Κέντρο). «Καθ’ όλη τη διάρκεια της μακράς του ζωής οι δράσεις του υπηρετούσαν πατριωτικούς σκοπούς, καθώς αφιέρωσε πάρα πολλά για τα συμφέροντα του κοινού, και έβρισκε πάντα τους τρόπους να βοηθήσει όσους είχαν ανάγκη». Από τα παραπάνω διαπιστώνεται ότι το κεφάλαιο δεν καθορίζει την νοοτροπία ενός ευπόρου, αλλά ο χαρακτήρας του ίδιου καθορίζει την συμπεριφορά του κεφαλαίου.

O Döme Lyka κηδεύτηκε το 1937 στο Pázmánd σύμφωνα με το ορθόδοξο τυπικό. Ο Géza Benedek πήρε επίσης μέρος στην κηδεία: «Στις 16 Σεπτεμβρίου 1937 ενταφιάστηκε στο άλσος της έπαυλης του Pázmánd σε ένα μέρος με δρύες, πεύκα, καστανιές, ακακίες και σφενταμιές τριγύρω, στον νεόκτιστο

Το μνήμα του Δημητρίου Λύκα στο Pázmánd

οικογενειακό τάφο, σε ένα πανέμορφο μαύρο μεταλλικό φέρετρο». Στην τελετή παρευρίσκονταν μ.ά. οι τοπικοί σύλλογοι σκοπευτών και πυροσβεστών, μαθητές και κάτοικοι, αστυνομικοί, 170 έφηβοι στρατιώτες. «Ο ορθόδοξος Πατριάρχης τέλεσε την κηδεία με πολυτελή άμφια». «Ο επικήδειος λόγος εκφωνήθηκε στην αρχαία ελληνική», και τέλος, μετά τους ψαλμούς από την «επταμελή χορωδία της όπερας» ενταφιάστηκε ο Döme Lyka, «ο οποίος καταγόταν και ήρθε από την Ελλάδα». Ο ίδιος ο Lyka δήλωνε ότι «ελπίζουμε και πιστεύουμε πολύ, πως η σημερινή κατάσταση δεν θα παραμείνει όπως είναι, αν το έθνος αρχίσει με τη δέουσα σοφία και σοβαρότητα να ξανακτίζει την πατρίδα». Το θετικό του όραμα για έναν καλύτερο δημόσιο βίο αξίζει να μην λησμονείται. Ο ανιψιός του o István Lyka o νεότερος (1904-?, Αργεντινή), οδηγός αγωνιστικών αυτοκινήτων, υπήρξε ιδιοκτήτης του Αρχοντικού Lyka στο Ráckeresztúr έως το 1933. Τον Μάιο του 2012 με την υποστήριξη των ελληνικών αυτοδιοικήσεων του 13ου και του 16ου διαμερίσματος Βουδαπέστης, το Ίδρυμα για τον Ελληνικό Πολιτισμό εξέδωσε το φυλλάδιο «Dr. Antal György Diószegi: Ιστορικά στοιχεία του γένους Lyka στην Ουγγαρία. Antal Lantos-Lyka: ‚’Λυκαλογία’’ Η οικογένεια Lyka μέσα από τα μάτια ενός μέλους. Βουδαπέστη 2012.» Ο κ. Antal Lantos-Lyka είναι μέλος της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων 16ου Διαμερίσματος.

Πηγές: Emil Lyka: A görög-keleti egyházról.

Tata, 1929.| www. geocaching.hu/ caches. geo?id=2857&show | Magyar Országos Tudósító 1943. június 22.| Döme Lyka: A magyar népiskola. In.: Esztergom és vidéke. 1926. november 14.| Magyar Országos Tudósító 1930. november 11.| A 60 éves magyar rendőrség 1881-1941. Επιμ. Zoltán Borbély και dr. Rezső Kapy. Bp. 1942.| Döme Lyka: Visszaemlékezések a nyolcvanas évek parlamentjére. Bp., 1912.| Erdészeti Lapok 1922. τεύχος 1718. | Döme Lyka: A választójog. Bp., 1932.| Döme Lyka: A múlt ereje és a választójog. Bp., 1932.| MTI 1931. június 15.| Pázmándi Hírvivő. Εφημερίδα του Δήμου Pázmánd. 1996. március.

21

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

Οι ρίζες μας

Αθηνά Παπαβραμίδου

“Δεν ξεχνιούνται οι αγώνες και οι θυσίες μας“ Του Θανάση Ζιανού

πατέρας μας, που ήταν οργανωμένος στο ΚΚΕ από το 1922, πρωτοστάτησε στην δημιουργία των οργανώσεων ΚΚΕ, ΕΑΜ-ΕΠΟΝ στο χωριό μας. Και οι δυο γονείς μου κατατάχτηκαν στον ΕΛΑΣ και με το όπλο στο χέρι πολέμησαν τους ξένους κατακτητές και τους συνεργάτες τους, για τη λευτεριά και ανεξαρτησία.

Υ

πάρχουν στην Ουγγαρία συμπατριώτες/συμπατριώτισσες βετεράνοι της Εθνικής Αντίστασης και του ΔΣΕ που παρά την προχωρημένη ηλικία τους βρίσκονται «εν πλήρη» δράση, αυτούς λίγο–πολύ τους γνωρίζουμε. Αλλά υπάρχουν και άλλοι που στα γηρατειά τους ζούνε μια ήσυχη ζωή κλεισμένοι στα σπίτια τους, χρόνια τώρα δεν τους συναντάμε στις διάφορες εκδηλώσεις που οργανώνονται από τις αυτοδιοικήσεις μας και άλλους παράγοντες. Σ’ αυτήν την κατηγορία υπάγεται και η βετεράνα Αθηνά Παπαβραμίδου. Η εν λόγω συντρόφισσά μας έχει παρελθόν με αξιόλογη δράση στον αγώνα του λαού μας στην Εθνική Αντίσταση και μετέπειτα. Αυτήν την συντρόφισσα σάς παρουσιάζουμε από τις στήλες του περιοδικού μας. Την επισκεφτήκαμε στην κατοικία της στο 10ο Διαμέρισμα της Βουδαπέστης. Χάρηκε για την επίσκεψή μας. «Επιτέλους με θυμηθήκατε και μένα ... νόμιζα ότι με ξεχάσατε όλοι ...» Ίσως νά ‘χει δίκιο. Εξάλλου αυτό είναι το παράπονο όλων των υπερήλικων που ζούνε μόνοι τους. Αλλά ας ακούσουμε τι έχει να μας αφηγηθεί.

– Γεννήθηκα στις 25 Μαρτίου 1926 στο χωριό Άγιος Χριστόφορος Πτολεμαΐδας του νομού Κοζάνης. Είμαι κόρη του Χριστόφορου Χαραλαμπίδη και της Όλγας. Κατάγομαι από αγροτική οικογένεια. Ήμασταν τρία αδέλφια, εγώ κι οι δύο αδελφές μου. Εγώ ήμουν η πρωτότοκη. Στο χωριό μου τέλειωσα το δημοτικό σχολείο και μετά βοηθούσα τους γονείς μου σε όλες τις δουλειές, αγροτικές κ.ά. Οι γονείς μου ήταν πρόσφυγες από τον Καύκασο. Όταν ξέσπασε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, με την κατοχή των ξένων κατακτητών στην πατρίδα μας, η οικογένεια μου πήρε δραστήριο μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Ο

22

– Αγαπητή συντρόφισσα Αθηνά, εσείς πότε και πώς οργανωθήκατε στον αγώνα; – Εγώ ήταν επόμενο να οργανωθώ από τους πρώτους ακολουθώντας τα χνάρια των γονιών μου. Το 1942 έγινα μέλος της ΟΚΝΕ και το 1943 μέλος του ΚΚΕ. Μετά διετέλεσα στέλεχος της ΕΠΟΝ του χωριού μας. Αγωνίστηκα κι εγώ δραστήρια για την λευτεριά της πατρίδας μας και είμαι υπερήφανη γι’ αυτό. Εκείνοι οι αγώνες και οι θυσίες μας δεν ξεχνιούνται ποτέ. Δεν βγαίνουν από τη μνήμη μας. Δυστυχώς μετά την απελευθέρωση της πατρίδας μας από τους ξένους καταχτητές, αντί η πολιτεία να αναγνωρίσει τις θυσίες μας που προσφέραμε, όπως όφειλε, έγινε το αντίθετο, με την ανοχή του κράτους πλάκωσε η ανελέητη τρομοκρατία των παρακρατικών φασιστικών συμμοριών εναντίον μας που σταματημό δεν είχε, εξαναγκάζοντάς μας να καταφύγουμε στα βουνά, και να τους πολεμήσουμε με τα όπλα, δημιουργώντας τον ΔΣΕ. Το καλοκαίρι του 1946 ο πατέρας μου με πολλούς άλλους συναγωνιστές του που κρύβονταν σε καταφύγιο στο βουνό Βέρμιο, προδόθηκαν και κυκλώθηκαν από ένοπλο τμήμα χωροφυλακής και χαφιέδων, οι περισσότεροι από τους αγωνιστές σκοτώθηκαν, ενώ ο πατέρας μας πιάστηκε αιχμάλωτος. Πέρασε στρατοδικείο και έμεινε είκοσι χρόνια φυλακισμένος και εξόριστος. Εγώ κατατάχτηκα στον ΔΣΕ στα τέλη του 1947 στα τμή-

Σεπτέμβριος 2012 • EΤΟΣ: 18°

Οι ρίζες μας

ματα του Βερμίου με αρχηγό τον θρυλικό καπετάνιο Λευτεριά. Το καλοκαίρι του 1948 στη μάχη της Σιάτιστας τραυματίστηκα στο χέρι και μεταφέρθηκα στην Αλβανία για θεραπεία. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, στο χωριό Βροντερό Ν. Φλωρίνης, μου ανακοίνωσαν την μετάθεσή μου στην 18η Ταξιαρχία του ΔΣΕ που δρούσε στην περιοχή Βιτσίου. Πήρα μέρος σε πολλές μάχες. Μεταξύ αυτών ήταν και οι μάχες της Φλώρινας, και των Κουλκουθουρίων. Για την συμμετοχή μου στη μάχη στα Κουλκουθούρια και την παλικαριά μου σ’ αυτή, με παρασημοφόρησαν με το Μετάλλιο «ΗΛΕΚΤΡΑΣ» και ονομάστηκα Επιλοχίας Πεζικού του ΔΣΕ. Με προόριζαν για τη Σχολή Αξιωματικών του Γ.Α. του ΔΣΕ. Όμως τελικά δεν με στείλανε γιατί με είχαν μεγάλη ανάγκη, από ό,τι μου είπαν οι διοικητές μου. Η πολεμική μου δράση συνεχίστηκε και στο Γράμμο το καλοκαίρι του 1949. Μετά τη λήξη του Εμφυλίου και την υποχώρηση του ΔΣΕ από τα πεδία των μαχών, περάσαμε στην Αλβανία και στη συνέχεια μεταφερθήκαμε στην πρωτεύουσα του Ουζμπεκιστάν, Τασκένδη. Στην πρώην Σ.Ε. οι σοβιετικοί πολίτες μάς δέχτηκαν με πολύ αγάπη και ανθρωπιά, και μας πρόσφεραν ανεκτίμητη ηθική και υλική βοήθεια την οποία δεν θα ξεχάσουμε ποτέ. Εκεί δούλεψα έως το 1956 σε εργοστάσιο παραγωγής λαμπτήρων και άλλων ηλεκτρικών ειδών. Το 1950 παντρεύτηκα με τον αγωνιστή Κώστα Παπαβραμίδη με τον οποίο αποκτήσαμε το γιο μας Γιώργο. Ο Γιώργος έγινε προκομμένος άνθρωπος για τον εαυτό του, την οικογένειά του και την κοινωνία. Μας χάρισε και ένα χαριτωμένο εγγονάκι τον Κωστάκη που τον λατρεύουμε όλοι μας.

– Αγαπητή Αθηνά, άκουσα με πολύ ενδιαφέρον και τις δικές σου περιπέτειες, τους αγώνες τους δικούς σου και της οικογένειάς σας. Στην Ουγγαρία πότε ήρθατε και πού εργαζόσασταν; – Το 1956 ήρθαμε από τη Σ.Ε. στην Ουγγαρία. Εννιά χρόνια δούλεψα σε Συνεταιρισμό Κομμωτριών (Fodrász

Szövetkezet) στο 8ο Διαμέρισμα Βουδαπέστης. Μετά και έως την συνταξιοδότησή μου εργάστηκα σε Ξενοδοχειακή Βιομηχανική Επιχείρηση (Vendéglátóipari Vállalat). Για την αποδοτικότητά μου στη δουλειά δυο φορές παρασημοφορήθηκα με το μετάλλιο του «διακεκριμένου εργάτη» ενώ έλαβα κι άλλες τιμητικές διακρίσεις.

– Τώρα πώς ζεις; Ποιος σε φροντίζει; Χρόνια δεν σε συναντούμε στις εκδηλώσεις που οργανώνει η ομογένεια.

– Ευτυχώς ακόμη αυτοσυντηρούμαι, αλλά με βοηθάει και ο γιος μου με τη νύφη μου. Πριν μερικά χρόνια είχα ένα ατύχημα στα πόδια κι αυτό δυσκολεύει αρκετά τις κινήσεις μου. Ωστόσο δεν το βάζω κάτω, αγωνίζομαι για τη ζωή και την οικογένειά μας.

– Έχω ακούσει πώς γράφετε ποιήματα, έτσι είναι; – Πάντα μ’ άρεσαν τα ποιήματα, χρόνια τώρα γράφω. Τα ποιήματά μου είναι ως επί το πλείστον συναισθηματικά, εμπνευσμένα από τις προσωπικές μου εμπειρίες της ζωής μας, των αγώνων μας. Φυσικά δεν είμαι ποιήτρια... πάντως έχω γράψει γύρω στα 50.

– Αγαπητή σ. Αθηνά, φτάσαμε στο τέλος της κουβέντας μας, ευχαριστούμε για την συνέντευξη. Εκ μέρους των αναγνωστών σας ευχόμαστε καλή υγεία, δύναμη και κουράγιο και να συνεχίσετε να γράφετε ποιήματα.

– Κι εγώ σας ευχαριστώ και να μη μας ξεχάσετε, ελάτε και άλλες φορές στο σπίτι μας.

Μοναξιά Ένα βράδυ με φεγγάρι μέσα στην αστροφεγγιά περπατούσα μοναχή μου με θλιμμένη την καρδιά Έλα σάπια κοινωνία, έλα ψεύτικε ντουνιά να μου φέρεις λίγη αγάπη στη φτωχή μου την καρδιά Περπατούσα κουρασμένη γυρνώντας από τη δουλειά και τα δάκρυα κυλούσαν στα μάγουλά μου καυτερά. Μες την ξενιτιά μονάχη ζώ σαν το έρημο πουλί σκέφτομαι τα βάσανά μου και τη δύσκολη ζωή. Περπατούσα κάθε βράδυ μες την ξάστερη βραδιά λαχταρούσα να γυρίσω στη φτωχή μου τη γωνιά. Βουδαπέστη, 03.09.1992

23

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

Οι ρίζες μας Μάρθα Π. Γεωργίου

Ιστορική Μνήμη (συνέχεια από το προηγούμενο) Αναχώρηση για την Αλβανία Στον Γράμμο ξανά το 1949 μάχες, επιχειρήσεις, πόλεμος και βομβαρδισμοί, αν και το θρυλικό αυτό βουνό της Ηπείρου δεν ήταν ολόκληρο ανταρτοκρατούμενο. Πολλά μέρη του κατέχονταν από στρατό. Θυμάμαι πολύ καλά, μόλις άρχιζαν να ωριμάζουν τα κεράσια, ήρθε ένας αντάρτης, ο Αποστόλης από το χωριό μας, και είπε στη μάνα μου να μην κλαίει για τον γιο της, τον Νίκο, κι ότι την καταλαβαίνει..”όμως αν θέλεις, μπορείς να μας δώσεις την κοπέλα σου να την πάμε στην Αλβανία για να γλιτώσει απ’ το τέρας αυτού του πολέμου”. Η καημένη η μάνα μου δεν ήξερε τι να κάνει, τελικά αποφάσισε να πάω κι εγώ, όπως μια άλλη κοπέλα απ’ το χωριό μας, η Ευτυχία Βάδαση. Μόλις μερικές γριούλες άκουσαν ότι θα φύγουμε, μια γιαγιά που είχε τον τρίχρονο εγγονό της ζήτησε απ’ τον Αποστόλη να στείλει και το παιδί στην Αλβανία, όπου η μάνα του βρισκόταν ήδη εκεί από το 1948. Θυμάμαι καλά όταν ήρθε ένας αντάρτης, ο Λάμπρος Στύλος από την Ζέρμα, να μας πάρει. Μας ανέβασε σε κάτι μουλάρια και όταν φτάσαμε στη Γράμμοστα μας παρέλαβε κάποιος Τάσιος, ήταν Πόντιος, Ο Λάμπρος μας έδωσε λίγο ψωμί και ξεκινήσαμε, όμως δεν ξέραμε πού θα μας πάνε. Ο Τάσιος μας πέρασε στο αλβανικό έδαφος, σ’ ένα φυλάκιο όπου μείναμε δώδεκα μέρες. Το φυλάκιο αυτό ήταν σταθμός όπου διέρχονταν τα ασθενοφόρα, έπαιρναν τους τραυματίες και τους μετέφεραν σε νοσοκομεία αλβανικών πόλεων. Εμείς τα μεγαλύτερα παιδιά, προσπαθούσαμε να μάθουμε τον τρίχρονο Ανδρέα να λέει πώς τον λένε και από ποιο χωριό είναι. Συνεχώς τον ρωτούσαμε κι εκείνος απαντούσε σα να μας έλεγε κανένα ποίημα. Ρωτούσαμε και τους Αλβανούς γιατί δεν μας πάνε πιο μέσα καθώς βρισκόμασταν πολύ κοντά στα σύνορα. Μια βραδιά έφεραν πολλούς τραυματίες και πέντε ασθενοφόρα τους μετέφεραν σε νοσοκομεία. Μαζί τους πήραν και τον Ανδρέα μας, λέγοντάς μας πως ο μικρός θα πάει στην Αλβανία ενώ εμείς θα γυρίσουμε πίσω στο Γράμμο. Το ίδιο βράδυ επιστρέψαμε στο Γράμμο, εκεί κοντά στο χωριό Μονόπυλο -γύρω του υπάρχουν κι άλλα χωριά που ανήκουν στο νομό Καστοριάς- ανεβήκαμε σε μια ραχούλα κι αρχίσαμε να κλαίμε τη μοίρα μας. Ύστερα από μισή ώρα ήρθε η Μαρία, καταγόταν από τη Ζιάκκα Γρεβενών, και μας πήγε στο λόχο του Γιάννη Καρτσιώτη, απ’ τα χωριά της Αγιάς, με διμοιρίτη τον Θεόδωρο Γκατσιώρα από τη Δεσκάτη Γραβενών και ταξίαρχο τον Μπαρμπαλιά. Ο λόχος μας δέχτηκε με ιδιαίτερη χαρά και καλοσύνη αφού είμασταν κοριτσάκια 14-15 χρονών. Δεν πήγαμε στην πρώτη γραμμή του μετώπου αλλά κάναμε βοηθητικές δουλειές στην κουζίνα. Μας αγαπούσαν και μας προστάτευαν. Οι φούρνοι ήταν στο Μονόπυλο κι εμείς πηγαίναμε εκεί με τα μουλάρια για να παίρνουμε το ψωμί που το πηγαίναμε και στο Γενικό Νοσοκομείο των ανταρτών. Είμασταν περίεργες να δούμε πώς γίνονται οι εγχειρήσεις. Μια μέρα, δεν θα την ξεχάσω ποτέ στη ζωή μου, είδα τον αρχίατρο Τσαμαλούκα που έκοβε τα άκρα ενός βαριά τραυματισμένου αντάρτη για να μην πάθει γάγγραινα και πεθάνει. Φωνές και κλάματα από τους πόνους και ποτάμι το αίμα. Τι τρομερά είναι τα επακόλουθα και οι συνέπειες των πολέμων και πόσο υποφέρουν οι άνθρωποι..

24

Οι μάχες συνεχίζονται με το ίδιο πείσμα και μίσος σε ολόκληρο τον Γράμμο. Η μάνα μου είχε γίνει τραυματιοφορέας και από το Πληκάτι μεταφέρθηκε στην Αρένα. Βρισκόταν μόλις είκοσι λεπτά της ώρας από μένα χωρίς να το ξέρει η μία για την άλλη. Εκείνη νόμιζε πως βρίσκομαι στην Αλβανία και συνεχώς έκλαιγε για τον αδερφό μου διότι από το 1948 δεν ήξερε αν ζει ή όχι. Στις 12 Αυγούστου άρχισαν οι σκληρότερες μάχες γαι την κατάληψη του Γράμμου, ενώ το Βίτσι το είχαν ήδη καταλάβει. Μέσα σ’εκείνο το πανδαιμόνιο του πολέμου όλοι μας ρωτούσαμε για τους δικούς μας, εγώ μαζί με τη Θεοδώρα Μήτση από τη Ζέρμα -της Θεοδώρας είχαν σκοτωθεί τρία αδέρφια και ανησυχούσε για τον σύζυγό τηςόταν από κοντά μας πέρασε ένα ολόκληρο τάγμα, χωρίς να μάθουμε κανένα νέο για τους δικούς μας. Κάπου εκεί κοντά στα αλβανικά σύνορα μίλησε ο Ζαχαριάδης λέγοντας στους αντάρτες πως χάσαμε τον αγώνα ενώ αύριο θα μετακινηθούμε προς το Κάμενικ. Παντού γίνονται μάχες, στην Αρένα, στον Μυροβλήτη, στο Τσάρνο και σε όλα τα βουνά του Γράμμου άρχισαν οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του αντίπαλου στρατού. Μόλις κατέλαβαν την Αλεβίτσα, προχώρησαν προς το νοσοκομείο. Το τί έγινε δεν περιγράφεται με λόγια. Το τάγμα μας πήγε στην Αχιλώνα για ενίσχυση, ενώ στις 27 Αυγούστου καταλαμβάνεται κι αυτό το μέρος. Ταυτόχρονα οι αγγλοαμερικάνοι πιλότοι βομβαρδίζουν μέρα-νύχτα όλον τον Γράμμο με τη συμμετοχή 30-40 πολεμικών αεροσκαφών. Καίγεται ο τόπος, τα αεροπλάνα τους πετούν πολύ χαμηλά και με τα μυδράλιά τους θερίζουν τον τόπο. Εκατοντάδες τα θύματα και οι τραυματισμένοι με κομμένα χέρια και πόδια φωνάζουν βοήθεια. 29 Αυγούστου 1949, ώρα 5μ.μ.,η τελευταία μάχη, όπου αντάρτες και στρατιώτες πιάνονται στα χέρια, χτυπώντας ο ένας τον άλλο με μαχαίρια και ξίφη. Τελευταίοι είχαμε μείνει πέντε άτομα, εμείς οι δυο κοπέλες, μια νοσοκόμα, ο Τάσιος και κάποιος Σπύρος από ένα χωριό της Θεσσαλίας, ψύχραιμος και θαρραλέος άνθρωπος που προσπαθούσε να μας γλιτώσει. Βρισκόμασταν πενήντα περίπου μέτρα από τα αλβανικά σύνορα. Οι βαριά τραυματίες φωνάζουν να τους πάρουμε, εμείς πατώντας πάνω στους νεκρούς προσπαθούσαμε να πλησιάσουμε το αλβανικό έδαφος. Τότε ο Σπύρος αρπάζει εμένα και την Ευτυχία και μας πέταξε στο ποταμάκι για να γλιτώσουμε. Στον Σπύρο χρωστάμε τη ζωή μας. Μετά εκείνος γύρισε πίσω και με το μυδράλιο προσπαθούσε να αντιμετωπίσει τον αντίπαλο για να περάσουν οι αντάρτες. Εκεί σκοτώθηκε ο αγαπητός μας Σπύρος, ενώ εμείς περάσαμε το ποταμάκι και οι Αλβανοί στρατιώτες μάς έδωσαν στεγνά ρούχα. Ο Γράμμος έλαμπε απ’ τις φωτοβολίδες ως ένδειξη της νίκης τους και οι κραυγές τους ακούγονταν μέχρι εμάς. Πολλοί αντάρτες περνώντας το ποταμάκι πιάστηκαν στα χέρια με τους αντιπάλους, σφάζοντας ο ένας τον άλλο. Συνεχώς έφταναν οι τραυματίες, ενώ τραβούσαν ακόμα και τους σκοτωμένους προς το αλβανικό έδαφος. Ήταν η 29η Αυγούστου 1949, η τελευταία μέρα του Εμφυλίου πολέμου στην αγαπητή μας πατρίδα, την Ελλάδα που δεν μπορέσαμε να χαρούμε ελεύθερα κι ευτυχισμένα. (συνεχίζεται στο επόμενο)

ΣΕπτΕμβριΟΣ 2012 • EτΟΣ: 18°

Φόρος τιμής

Σ

Αλεξάνδρα Μπέζου 1944-2012

τις 15 Μαΐου, μετά από μακροχρόνια ανίατη ασθένεια, έφυγε από τη ζωή η αγαπημένη μας συμπατριώτισσα Αλεξάνδρα Μπέζου. Η Αλεξάνδρα γεννήθηκε στις 7 Ιουλίου 1944, στο χωριό Λεύκη του νομού Καστοριάς. Στα χρόνια του εμφυλίου πολέμου -το 1948- με την μικρότερη αδελφή της Μίρκα και τα υπόλοιπα παιδιά του χωριού της, ήρθε στην Ουγγαρία. Τα πρώτα χρόνια της προσφυγιάς τα έζησε στο Ντόχανγκιαρ, μαζί με τους γονείς της και τις δύο αδελφές της. Η δεύτερη αδελφή της που γεννήθηκε εδώ στην Ουγγαρία, πέθανε πολύ νωρίς, στα μέσα του ‘5Ο. Τελειώνοντας το δημοτικό σχολειό, η Αλεξάνδρα συνέχισε τις σπουδές της στο Γυμνάσιο Μόρα Φέρεντς, όπου πήρε το απολυτήριο. Μετά το γυμνάσιο, το 1962 ακολούθησε τις πανεπιστημιακές σπουδές της στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Eötvös Lóránd της Βουδαπέστης, και το 1967 πήρε το πτυχίο καθηγήτριας ρωσικής γλώσσας και ιστορίας. Μετά την αποφοίτησή της, δίδαξε σε δύο σχολεία του διαμερίσματος Κőbánya, όπου και κατοικούσε. Από το 1984 και ως τη συνταξιοδότησή της, εκτελούσε καθήκοντα υποδιευθύντριας της Μέσης Σχολής Patay István. To1993 έδωσε κρατικές εξετάσεις στα αγγλικά. Ηταν εξαιρετικά μορφωμένη, μιλούσε

J

τέσσερις ξένες γλώσσες. Στο σχολειό που δίδασκε, οι συνάδελφοί της, οι μαθητές της, καθώς και οι γονείς των μαθητών, την αγαπούσαν και την εκτιμούσαν πολύ, κυρίως γιατί ήταν δίκαια, Η Αλεξάνδρα παντρεύτηκε με κάποιον Ούγγρο, όμως δεν έζησαν πολλά χρόνια μαζί και χώρισαν. Δεν απόκτησε παιδιά, ούτε και η αδελφή της Μίρκα, που ήταν κι αυτή παντρεμένη. Τα τελευταία χρόνια, αφού έχασε τους γονείς της και στη συνέχεια και τη μικρότερη αδελφή της, ζούσε τελείως απομονωμένα, ολομόναχη κι απαρηγόρητη. Συνεχώς ήταν στα νοσοκομεία, ώσπου τελικά έπαψε να χτυπάει η πονεμένη της καρδιά. Σημείωση: είναι πολύ λυπηρό να βλέπεις ότι έσβησε μια πενταμελής ελληνική οικογένεια..! Το άλλο λυπηρό είναι που στην κηδεία της, από την ομογένειά μας μόνο δύο Έλληνες είμασταν: ένας πρώην γείτονάς τους κι εγώ. Τι κρίμα! Στην κηδεία της ήρθαν από το εξωτερικό μία ξάδελφη της από την Αυστραλία και η άλλη από τα Σκόπια με τον άντρα της. Μου έκανε όμως μεγάλη εντύπωση που ήταν πάρα πολλοί Ούγγροι συνάδελφοι, πρώην μαθητές μαζί με τους γονείς τους,γείτονες και φίλοι. Καλό ταξίδι αγαπημένη μας Αλεξάνδρα! Ας είναι ελαφρύ το ουγγρικό χώμα που σε σκεπάζει. Σοφία Ακριτίδου

Papadopulu Froszo 1911-2012

únius 2-án, csendben és szerényen, eltávozott közülünk mindannyiunk kedves Froszo nénije, aki a múlt évben töltötte be a 100. életévét.

Papadopulu Froszo 1911 októberében született a kisázsiai Pontuszban, a csodálatosan szép trapezundai Cita faluban. 1922ben, 11 évesen került Görögországba, a törökök elől menekülve özvegy édesanyjával és két idősebb fiútestvérével, és letelepedtek Serres megye Ano Poroia falujában.

A három testvér keményen dolgozott a földeken, hogy a család megélhetése biztosítva legyen. 1935-ben Froszo néni férjhez ment Iordanisz Papadopulosz cipészmesterhez. 13 gyermekük született, akik közül csak Magda lányuk maradt életben.

Froszo néni megtanulta a varrónői mesterséget. Férjével együtt bekapcsolódtak a németek ellen szerveződő Nemzeti Ellenállási Mozgalom tevékenységébe. A Varkizai Egyezmény után a viszszatérő királyi kormány üldözte az ellenállásban résztvevőket. Őt is elfogták, börtönbe került, kegyetlenül megkínozták. Végül sikerült megszöknie, és kénytelen volt Jugoszláviába menekülni, a híres Bulkesz faluba, ahol sok görög menekült élt, és ahol újra találkozott a férjével. 1948-ban a férjével együtt viszszamentek Görögországba, hogy részt vegyenek a polgárháborúban. Nagyon bátran és hősiesen harcolt, ezért tiszti rangot kapott. 1949-ben megsebesült, és Magyarországra került kórházi kezelésre. Nem sokkal később a férje is megsebesült, és ő is Magyarországra került. Itt újra találkoztak. 1950-től a közismert Dohánygyárban laktak. 1954-ben a családok újraegyesí-

tése során találkoztak újra egyetlen gyermekükkel, Magdával, aki addig Csehszlovákiában élt. 1963 óta a József Attila lakótelepen laktak. 1970-ben lányuk férjhez ment Kozma Istvánhoz, akivel együtt kitartóan és türelemmel viselték gondját Froszo néninek. Két gyermekük született, Télemakhosz és Fedra, akik a legnagyobb örömöt jelentették a nagyszüleik számára a nehéz és sok szenvedéssel járó életükben. Froszo néni férje a Cipőipari Szövetkezetben dolgozott, ahonnan 1970-ben ment nyugdíjba, és 1985-ben elhunyt. 48 évig éltek boldog házasságban. Froszo néni kezdetben a Cipőgyárban, majd varrodában dolgozott más görög nőkkel együtt, ahonnan 1965-ben ment nyugdíjba. Munkájában a szorgalom és a következetesség példája volt. a kollégái szerették és tisztelték. A munkában élen járt, és megkapta a kiváló munkás elismerést. A férjével együtt munkásőrök voltak, társadalmi munkájukért kitüntették őket. 2011 októberében ünnepeltük Froszo néni 100. születésnapját, amely alkalmából nagyon sokan felköszöntötték. Egy kerek ÉVSZÁZAD! Átélt két világháborút, egy polgárháborút, és három hazában élt.

Pontuszban, ahol született, Görögországban, és Magyarországon mint menekült. Éveinek nagyobb részét Magyarországon, békességben élte le férjével, lányával és két unokájával. Szeretném a gyászoló családnak, a lányának, Magdának, a vejének, Istvánnak, az unokáinak, Télemakhosznak és Fedrának, illetve az ő párjának, kifejezni valamennyiünk részvétét.

Nyugodjék békében a magyar földben, kedves Froszo néni!

Vengrinyák Edit

25

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

Γεύσεις

Κριθαράκι με ντομάτα Της Κλειώς Μυτηλιναίου

Κριθαράκι με ντομάτα Υλικά 1 ποτήρι κριθαράκι 2-2,5 ποτήρια ζεστό νερό μισό κρεμμύδι ψιλοκομμένο 1 κουταλιά ελαιόλαδο 1 κύβο ζωμό 1 κονσέρβα ντοματίνια αλάτι, πιπέρι, κανέλα

Εκτέλεση Σε μια βαθιά κατσαρόλα βάζουμε το ελαιόλαδο και πριν κάψει ρίχνουμε το ψιλοκομμένο κρεμμυδάκι. Το τσιγαρίζουμε λιγάκι μέχρι να ξανθύνει. Έπειτα προσθέτουμε το κριθαράκι και το ανακατεύουμε ώσπου να αλλάξει χρώμα. Κατόπιν ρίχνουμε την κονσέρβα με τα ντοματίνια, ανακατεύουμε μια-δυο φορέs και προσθέτουμε και τα μπαχαρικα μαζί με τον κύβο ζωμού. Ανακατεύουμε καλά να διαλυθεί o ζωμός και μόλις πάρει βράση για τα καλά, ρίχνουμε το νερό. Συνεχίζουμε το ανακάτεμα κατά διαστήματα και το ψήνουμε για περίπου 20 λεπτά, προσέχοντας να μην μας κολλήσει. Μια παραλλαγή αυτής τηs συνταγής είναι να βάλουμε μανιτάρια, φρέσκα ή κονσέρβα. Τα βάζουμε να τσιγαριστούν μαζί με το κρεμμυδάκι και ακολουθούμε την διαδικασία που σας ανέφερα στην πιο πάνω συνταγή. Ακόμα μια παραλλαγή είναι να βάλουμε κομματάκια βοδινό. Το βοδινό το ετοιμάζουμε ως εξής: Σε μια κατσαρόλα βάζουμε λάδι να κάψει και τσιγαρίζουμε μισό κρεμμυδάκι. Ακολούθωs προσθέτουμε το βοδινό, το τσιγαρίζουμε και αυτό μέχρι να αλλάξει χρώμα και προσθέτουμε αλάτι πιπέρι, κάρδαμο και κανέλα. Έπειτα βάζουμε και το ζεστό νερό και μόλις πάρει βράση για τα καλά το σκεπάζουμε και το ψήνουμε σε χαμηλή φωτιά ώσπου να μαλακώσει. Περίπου για μια ώρα. Το σουρώνουμε και όταν είναι να φτιάξουμε το κριθαράκι μας αντί για ζεστό νερό και κύβο με ζωμό εμπορίου χρησιμοποιούμε δυόμιση ποτήρια σουρωμένο ζωμό βοδινού. Στη συνταγή για το κριθαράκι μπορούμε να βάλουμε το βοδινό πριν προσθέσουμε τα ντοματίνια και τα μπαχαρικά. 250 γρ. κρέας είναι ότι πρέπει.

Κριθαράκι λεμονάτο Υλικά 1 ποτήρι κριθαράκι 1 κουταλιά ελαιόλαδο μισό κρεμμυδάκι ψιλοκομμένο 2 ποτήρια ζωμό μισό ποτήρι χυμό λεμονιού με λίγο ξύσμα 1 κουτ. γλ. ρίγανη αλάτι - πιπέρι εκτέλεση Ακολουθούμε την ίδια διαδικασία στην συνταγή για το κριθαράκι αλλά αντί για τα ντοματίνια ρίχνουμε το ζωμό, το λεμόνι και τα μυρωδικά . Το ψήνουμε για περίπου είκοσι λεπτά ανακατεύοντας συχνά και όταν γίνει, το σκεπάζουμε για να φουσκώσει. Καλή σας όρεξη!

26

Szentendre éjjel-nappal fesztivál K

i ne hallott volna már a Szentendre életét felpezsdítő háromnapos rendezvényről, a Szentendre éjjel-nappal nyitva fesztiválról! A 2006-ban Szentendre kulturális intézményei, civil szervezetei és üzleti vállalkozásai összefogásával elindított háromnapos programsorozat idén augusztus 24 -26. között várta érdeklődő látogatóit.

Szentendre megújult belvárosában, a sétálóutcává alakított Dumtsa Jenő utcától a Fő téren át a kibővült Művészet Malomig számtalan helyszín kínált színvonalas programokat (szabadtéri koncertek, színházi előadások, művészeti kiállítások, fényfestészet, nyitott műhelyek és műtermek) minden korosztálynak.

Szombat este 22:00-kor a helyi görög nemzetiség szervezésében az Iliosz görög tánccsoport kápráztatta el a nagyérdeműt a főtéri nagyszínpadon. A talpalávalót a Mydros zenekar szolgáltatta.

A gyönyörű trák görög viseletben megjelent táncosok előadása rögtön magával ragadta a közönséget, s az egész főtér egyetlen hatalmas görög táncházzá változott.

A zenekar ismert, pattogós számokkal fokozta a hangulatot – a nézők és a négy fellépő táncos pár együtt ropták a szirtakit.

Szentendre város görög nemzetiség tagjai szeretnének hagyományt teremteni idei nagy sikerű szereplésükkel, és jövőre szintén egy maradandó és színvonalas program szervezésével beírni magukat a Szentendre éjjel-nappal fesztiválsorozat történetébe.

Siragakis Alexis a Szentendrei Görög Nemzetiség elnöke

Μουσικό σχολείο Ξεκίνησαν τα μαθήματα μουσικής στην έδρα της Πανουγγρικής Αυτοδιοίκησης, στην οδό Vécsey 5 του 5ου διαμερίσματος. Κάθε Σάββατο 9.οο – 14.οο θα μας βρείτε στο σχολείο και μπορείτε να περάσετε για εγγραφή και γνωριμία με τους δασκάλους. Διδάσκονται: μπουζούκι, κιθάρα, πιάνο, κλαρινέττο, τραγούδι και τουμπερλέκι. Πληροφορίες: 0670-543 0741

Zeneiskola Újra indul a zeneoktatás a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzat székhelyén: Budapest V. kerület, Vécsey utca 5.

Jelentkezni lehet minden szombaton 09:00-14:00 óráig a következő tantárgyakra: buzuki, gitár, zongora, klarinét, ének, tuberleki

ΠΑΜΕ ΜΟΥΝΤΙΑΛ! ΣΛΟΒΑΚΙΑ – ΕΛΛΑΔΑ 16 Οκτωβρίου 2012 Η Ελλάδα αγωνίζεται με τη Σλοβακία στην προκριματική φάση για το Μουντιάλ ποδοσφαίρου στις 16 Οκτωβρίου. Την ημέρα του αγώνα και ώρα 11πμ θα αναχωρήσει λεωφορείο του Τζιμάκος Τουρς από τον σταθμό Νέπλιγκετ (μπροστά από το Πλανητάριο), για όσους ενδιαφέρονται να πάνε. Η τιμή είναι 5000 φιορίνια και περιλαμβάνει το ταξίδι και ξενάγηση στην Μπρατισλάβα. Κρατήσεις θέσεων - Γιώργος Κολλάτος 0620-9729030, γραμματεία αυτοδιοίκησης 061-3027275 Οι τιμές των εισιτηρίων του αγώνα είναι: 10, 17 και 25 ευρώ.

MENJÜNK A VILÁGBAJNOKSÁGRA SZLOVÁKIA – GÖRÖGORSZÁG 2012. október 16.

Görögország Szlovákiával játszik a futball világbajnokság selejtezőjében október 16-án. A mérkőzés napján de. 11 órakor autóbuszt indít a Jimakos Tours a Népligettől (a Planetárium elől) azok számára, akik szeretnének elmenni. Az ár 5000 Ft, ami magában foglalja az útiköltséget, és az idegenvezetést Pozsonyban.

Helyfoglalás: 06 20 9729030, 061-3027275 A mérkőzés jegyárai: 10, 17 és 25 euró.