Ελληνισμός - Νοέμβριος 2012

Έ

το

ς

Ελληνισμός ‘Εκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

MAGYA RO RS Z Á G I GÖR ÖGÖK ORSZÁ G O S Ö NK OR M ÁN YZ ATA 1054 B UDA P E S T, V é c s e y u . 5

Οι Έλληνες της Ουγγαρίας γιόρτασαν το ΌΧΙ 17 ΝΟΕΜΒΡΗ 1973

Η επέτειος του Πολυτεχνείου

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012

Συνέντευξη με τον Μάρκο Κουναλάκη

18

ο

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 •EτΟΣ: 18°

4

14

Περιεχόμενα

Επέτειος

4

Αφιέρωμα στο Πολυτεχνείο

8

Μάρκος Κουναλάκης

Πρόσωπα συνέντευξη

11

09

Οικονομία

10

08

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Ψηφίστηκαν τα σκληρά μέτρα λιτότητας A görög állam a versenyképesség gátja

Εν τάχει Η UNESCO τίμησε τον μεγάλο επιστήμονα Γεώργιο Παπανικολάου Η Ηχώ της Πόλης

-

Να τεθεί εκτός νόμου η Χ.Α. ζητά το 67,5% των Ελλήνων

16

12

Δρόμοι

12

Határtalanul Thesszaloniki

Στέλιος Παπαγεωργίου

Αναδρομική έκθεση

17 Μίκης Θεοδωράκης

“Τα Κλασσικά” 19

Programajánló 2012 December

Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα

20

Szivárványország

interjú Arghyropoulos Ghavrilosszal

Στο κατόπι ελληνικών μνημείων του Tiszavasvári, Nyíregyháza και Tokaj

Φόρος τιμής

24 25

22 2

Σας προσκαλούμε στην ετήσια δημόσια ακρόαση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας που θα πραγματοποιηθεί Σάββατο 15 Δεκεμβρίου 2012 και ώρα 13,00 στo ξενοδοχείο Actor.

(1094 Budapest, Viola u. 10-14.) Σκοπός είναι να ενημερωθείτε για τα τρέχοντα θέματα της ομογένειάς μας. Με την παρουσία σας θα μας τιμήσετε ιδιαίτερα. Λαοκράτης Κοράνης Πρόεδρος Αθανάσιος Σιανός Γεώργιος Κολλάτος Αντιπρόεδρος Αντιπρόεδρος

Ψαρογιάννη Κατίνα 1923-2012 Μαριάνθη Τεβεκέλη 1930-2012

Τα νέα μας

26

Η επέτειος του ΟΧΙ στο χωριό Μπελογιάννης

27

Η επέτειος του ΟΧΙ στο Vác

28

Εκδρομή στο Eger

ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας Εκδότης: Σώμα Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

Πολιτιστική ατζέντα

16

22

Αγαπητοί Συμπατριώτες/-ισσες,

Διευθύνων Σύμβουλος Σύνταξης: Κοράνης Λαοκράτης

MEGHÍVÓ

Αρχισυνταξία: Αυγουροπούλου Βούλα

Kedves Honfitársaink, Szeretettel meghívjuk Önöket a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzata éves közmeghallgatására, melynek helyszíne és időpontja: 2012. december 15. szombat, 13,00 óra Hotel Actor (1094 Budapest, Viola u. 10-14.)

Szeretnénk tájékoztatni Önöket a görög közösség aktuális ügyeiről.

A jelenlétükkel megtisztelnek bennünket.

Koranisz Laokratisz Elnök Sianos Tamás Elnökhelyettes

Kollátosz Jorgosz Elnökhelyettes

Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Καρύδης Γιάννης Συντακτική επιτροπή: Φαρατζής Βίκτωρ, Κολλάτος Γιώργος, Μήλιου Νίκη Διεύθυνση Σύνταξης: 1054 Budapest, Vécsey u. 5. Τηλέφωνα: 06-1-302 7274, 06-1-302 7275 Φαξ: 06-1-302 7277 e-mail: ellinismos@hotmail.com Τυπογραφείο: Copycat kft.

ISSN: 1786-0989

ELLINIZMOSZ

A M.G.O.Ö. kiadványa Kiadó: a M.G.O.Ö. Testülete A szerkesztőség ügyvezetője: Koranisz Laokratisz Főszerkesztő: Avgouropoulou Voula Kreatív Igazgató: Karydis Ioannis Szerkesztőbizottság: Faratzis Viktor, Kollatosz Jorgosz, Miliosz Niki Szerkesztőség cime: 1054 Budapest, Vécsey u. 5.

Telefon: 06-1-302 7274, 06-1-302 7275 Fax: 06-1-302 7277 e-mail: ellinismos@hotmail.com Nyomda: Copycat kft.

ISSN: 1786-0989

3

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 •EτΟΣ: 18°

Επέτειος

Επέτειος

Αφιέρωμα στο Πολυτεχνείο Η 21η Απρίλη 1967 είναι η μέρα εγκαθίδρυσης της στρατιωτικής δικτατορίας. Τα τανκς βγαίνουν στους δρόμους και η διακυβέρνηση της χώρας περνά απ’ τα χέρια του πολιτικού προσωπικού της αστικής τάξης στους συνταγματάρχες, πάντα για λογαριασμό της αστικής τάξης.Η χούντα αμέσως ξεκινά μαζικές συλλήψεις κυρίως κομμουνιστών και όχι μόνο. Περίπου 6.000 κομμουνιστές και άλλοι αγωνιστές πήραν ξανά το δρόμο της εξορίας. Η Γιούρα, ένα ξερονήσι των Κυκλάδων, ήταν ο πρώτος τόπος μαρτυρίου που χρησιμοποιήθηκε απ’ τη χούντα. Ταυτόχρονα, μια σειρά αστικές ελευθερίες και η λειτουργία των κομμάτων αναστάλθηκαν, επιβλήθηκε ο στρατιωτικός νόμος, κυριάρχησε ο χαφιεδισμός, η λογοκρισία. Η χούντα ήταν ένα καθεστώς τρόμου. Η κήρυξη και η επιβολή της δικτατορίας έγινε στο όνομα του «κομμουνιστικού κινδύνου» και στηρίχτηκε στο σχέδιο “Προμηθέας” που είχε εκπονηθεί στα πλαίσια του ΝΑΤΟ για έκτακτες καταστάσεις. Στην πραγματικότητα όμως, το επιχείρημα του «κομμουνιστικού κινδύνου» ήταν σαθρό. Το λαϊκό κίνημα δεν προκαλούσε ανησυχία στην άρχουσα τάξη και τους ιμπεριαλιστές εκείνη την περίοδο, καθώς μπορεί να είχε μια ανάπτυξη, αλλά δεν είχε προσανατολισμό ρήξης και ανατροπής. Ο αντικομμουνισμός όμως ήταν επίσημη κρατική πολιτική και για μια ακόμη φορά χρησιμοποιήθηκε ως προκάλυμμα για αντιλαϊκά σχέδια και μέτρα.Το πραξικόπημα έγινε για να εξυπηρετηθούν εσωτερικές ανάγκες του συστήματος, αλλά και στήριξης των επιδιώξεων του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού στην περιοχή. Από τη μια, οξύνθηκαν στο κατακόρυφο οι αντιθέσεις του αστικού πολιτικού συστήματος (ανάμεσα στο Παλάτι και στα αστικά κόμματα που επεδίωκαν ορισμένους εκσυγχρονισμούς, βεβαίως και τον έλεγχο στο στρατό). Από την άλλη, οι ΗΠΑ ήθελαν την Ελλάδα στήριγμα στον πόλεμο που ετοίμαζαν στη Μέση Ανατολή. Το Κυπριακό επίσης ήταν παράγοντας που φαίνεται ότι έπαιξε ρόλο στο χουντικό πραξικόπημα. Το κεφάλαιο και τα μονοπώλια βγήκαν ενισχυμένα από τη χουντική διακυβέρνηση, οι κεφαλαιοκράτες είδαν τα κέρδη τους να εκτινάσσονται, ενώ ταυτόχρονα εντάθηκε η εκμετάλλευση της εργατικής τάξης, τσακίστηκε το εργατικό κίνημα. Η χούντα ενίσχυσε το εφοπλιστικό και κατασκευαστικό κεφάλαιο, τη ναυπηγοεπισκευαστική βιομηχανία, τις επενδύσεις του αμερικάνικου και ευρωπαϊκού κεφαλαίου. Ταυτόχρονα, με την ενίσχυση του κεφαλαίου δυνάμωνε η επίθεση στα δικαιώματα της εργατικής τάξης, καταληστεύθηκαν τα αποθεματικά των ταμείων, έμειναν στάσιμοι οι μισθοί και τα μεροκάματα.

Η αντίδραση του λαϊκού κινήματος Παρ’ ότι η φημολογία για προετοιμαζόμενο πραξικόπημα ήταν έντονη αρκετούς μήνες πριν την 21η Απρίλη και ενώ είχε καταγγελθεί η ύπαρξη χούντας στο στρατό, δεν υπήρχε καμιά προετοιμασία αντίστασης. Η ηγεσία του ΚΚΕ έξω από την Ελλάδα και κυρίως στο εσωτερικό, καθώς και της ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά), βρέθηκαν απροετοίμαστες και τα περισσότερα ηγετικά στελέχη πιάστηκαν από την πρώτη μέρα. Με την κήρυξη του πραξικοπήματος δεν υπήρξε καμιά αντίδραση, μόνο ορισμένες περιορισμένες και αυθόρμητες αντιδράσεις.Είναι χαρακτηριστικό πως η “Αυγή”, η εφημερίδα της ΕΔΑ, τυπωνόταν τη μέρα που έγινε το πραξικόπημα, με κύριο άρθρο με τον τίτλο “Γιατί δε θα γίνει

4

δεν πρόκειται να ηττηθεί, πως οι αγώνες για την ανατροπή της είναι μάταιοι, αποδείχθηκε σε μικρό χρονικό διάστημα μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου, ότι η χούντα, όπως κάθε αντιδραστικός μηχανισμός, δεν είναι παντοδύναμος και αιώνιος, αλλά είναι ευάλωτος, βιώνει τις βαθιές αντιφάσεις του. Η δύναμη του κράτους και τα σύγχρονα μέσα που διαθέτει δεν είναι παντοδύναμα μπροστά στην υπεροχή του οργανωμένου και αποφασισμένου εργατικού και λαϊκού κινήματος.Το αστικό πολιτικό κράτος το 1967 επιστράτευσε την χούντα των συνταγματαρχών. Σήμερα ο σκληρός βραχίονας του είναι η Χρυσή Αυγή.

Φασιστικό ναζιστικό εργαλείο του αστικού πολιτικού συστήματος δικτατορία”. Το εργατικό – λαϊκό κίνημα βρισκόταν σ’ αυτή την τραγική κατάσταση γιατί το ΚΚΕ στην ουσία δεν υπήρχε. Η ευθυγράμμιση της πολιτικής του Κόμματος στην 6η πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (1956) με τη δεξιά οπορτουνιστική στροφή του 20ου Συνεδρίου του ΚΚΣΕ οδήγησε ανάμεσα σε άλλα και στη διάλυση των κομματικών οργανώσεων στην Ελλάδα, όξυνε τις κοινοβουλευτικές αυταπάτες.

Η ανάπτυξη του αντιδικτατορικού αγώνα Η ανασυγκρότηση του ΚΚΕ είναι καθοριστικός παράγοντας για την άνοδο της αντιδικτατορικής πάλης. Μετά τη 12η Ολομέλεια και την ίδρυση της ΚΝΕ, στις αρχές της δεκαετίας του ’70 και ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη διεθνής καπιταλιστική κρίση, οι κινητοποιήσεις των εργαζομένων δυναμώνουν. Οι αγώνες σταδιακά παίρνουν ανώτερες μορφές πάλης, μέχρι και με τη διοργάνωση απεργιών. Δίπλα στο εργατικό κίνημα αναπτύσσονται αγώνες από τους φοιτητές αλλά και τους αγρότες. Στις αρχές του ’73, στα πανεπιστήμια γίνονται πολλές κινητοποιήσεις, καταλήψεις (Νομική κ.α.) με αφορμή τον «καταστατικό χάρτη» της Ανώτατης Παιδείας της χούντας, τα αιτήματα του φοιτητικού κινήματος για γνήσιες εκλογές στα πανεπιστήμια, τη συγκρότηση φοιτητικών συλλόγων. Οι κινητοποιήσεις επεκτείνονται σε όλες τις σχολές. Ο αντιδικτατορικός αγώνας αγγίζει ακόμα και ορισμένα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων (πχ εγκατάλειψη ΝΑΤΟικής άσκησης απ’ το αντιτορπιλικό “Βέλος”).

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου Ο αντιδικτατορικός αγώνας κορυφώθηκε με την εξέγερση του Πολυτεχνείου, που βέβαια δεν ήταν “κεραυνός εν αιθρία”, αλλά προέκυψε απ’ όλη την προηγούμενη αντιδικτατορική δράση. Ο ρόλος του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, παρά τις αδυναμίες στον προσανατολισμό και την οργάνωση της κατάληψης, ήταν σημαντικός και πολλές φορές καθοριστικός. Από το πρωί της 15ης Νοέμβρη, χιλιάδες λαού κατακλύζουν τους δρόμους γύρω από το Πολυτεχνείο, δίνοντας στην κατάληψή του χαρακτήρα παλλαϊκού ξεσηκωμού. Στις 16 του Νοέμβρη, 150.000 λαού διαδήλωναν στην Αθήνα, με τους οικοδόμους να έχουν ένα από τα πιο μαχητικά μπλοκ. Σημαντικό ρόλο στην οργάνωση του αγώνα έπαιξε και η “Φωνή της Αλήθειας”, ο παράνομος ραδιοσταθμός του ΚΚΕ. Η σύνδεση του φοιτητικού κινήματος με το εργατικό κίνημα, έδωσε στο Πολυτεχνείο το χαρακτήρα της λαϊκής εξέγερσης, γι’ αυτό και η χούντα οδηγήθηκε στην απόφαση της ένοπλης επέμβασης, στην εισβολή με τα τανκ στο Πολυτεχνείο. Παρά την προπαγάνδα της χούντας, που καλλιεργούσε την αντίληψη πως είναι άτρωτη και πως ό,τι και να γίνει

Η «Χρυσή Αυγή» είναι μια εθνικοσοσιαλιστική ναζιστική φασιστική οργάνωση. Αυτό προκύπτει από τα επίσημα κείμενά της και τις θέσεις της. Αν και δεν αυτοπροσδιορίζεται ανοιχτά ως εθνικοσοσιαλιστική, ωστόσο προπαγανδίζει κείμενα για τον εθνικοσοσιαλισμό των Γκαίμπελς, Χίτλερ και άλλων. Η επιλογή της να μην αυτοχαρακτηρίζεται ανοιχτά και επίσημα εθνικοσοσιαλιστική αποσκοπεί στο να μπορεί να απευθύνεται και να κερδίζει τμήματα της ευρύτερης δεξιάς και του εθνικισμού που προηγουμένως εντάσσονταν στη ΝΔ και στο ΛΑ.Ο.Σ., αλλά και στο ΠΑΣΟΚ, και στο κόμμα του Καμμένου σήμερα. Αυτό αποτελεί μια κίνηση τακτικής που ακολουθούν και άλλα ανάλογα κόμματα στην Ευρώπη (π.χ. Γερμανία, NPD) είτε γιατί υπάρχουν νόμοι που απαγορεύουν την ανοιχτή εθνικοσοσιαλιστική προπαγάνδα είτε για να μη στιγματιστούν από την αρνητική εικόνα που υπάρχει σε πλατιά λαϊκά στρώματα για τον εθνικοσοσιαλισμό και τα εγκλήματά του εξαιτίας των ιστορικών εμπειριών σε διάφορες χώρες.Η «Χρυσή Αυγή» αξιοποιεί τη φασιστική δημαγωγία και θυμίζει αρκετά τις θέσεις αλλά και τις πρακτικές (τάγματα εφόδου κ.ά.) ιδιαίτερα της περιόδου πριν την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία. Πώς καθορίζουν οι ίδιοι την ιδεολογικοπολιτική τους ταυτότητα, που επιβεβαιώνει αυτή την εκτίμηση: - Δέχονται, λένε, την τρίτη μεγάλη ιδεολογία της ιστορίας, εννοούν τον εθνικισμό, που είναι ριζωμένη στο ιστορικό παρελθόν του λαού. Τάσσονται εξαρχής πρώτα απ’ όλα ενάντια στον κομμουνισμό - διεθνισμό, όσο και στο φιλελευθερισμό – κοσμοπολιτισμό. Προσθέτουν, φυσικά δημαγωγώντας στην ουσία, ότι είναι εχθροί κάθε εξουσίας που διαιωνίζει τη σήψη και στηρίζεται στην πλουτοκρατία και κάθε εξουσίας, είτε δικτατορία στρατιωτική είτε δικτατορία του κοινοβουλευτισμού.

- Μιλάνε για λαϊκό κράτος του εθνικισμού με «άμεση δημοκρατία» και εννοούν στην ουσία συμμετοχή στην εξουσία της αστικής τάξης των δυνάμεων του εθνικισμού.

- Δεν αναγνωρίζουν την εργατική τάξη ως τάξη αλλά μιλάνε για συνεργαζόμενες «λαϊκές» τάξεις με άλλες ομάδες ανθρώπων με παραγωγικές ικανότητες (ιδιοκτήτες).

- Εχουν ακραία φυλετιστική και εθνικιστική ιδεολογία με την πρόταξη του έθνους ως ανώτερης πνευματικής εκδήλωσης της φυλής και του κράτους ως στοιχείου που σταθεροποιεί και αναπτύσσει το έθνος. Προτάσσουν την προβολή του ελληνικού έθνους υπεράνω όλων. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που λένε, ότι «πάνω απ’ όλα είναι το ελληνικό αίμα».

- Η αντιπλουτοκρατική δημαγωγία τους είναι επικίνδυνη γιατί ενώ εμφανίζονται υποστηρικτές της οικογενειακής ιδιοκτησίας και της μικρής ιδιοκτησίας, δε θίγουν την ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής από τους καπιταλιστές. Γράφουν, για παράδειγμα, ότι το εθνικό κράτος καθορίζει την παραγωγή, την

κυκλοφορία και τη διανομή και αναγνωρίζει την καπιταλιστική ιδιωτική πρωτοβουλία που υπηρετεί το έθνος και το εθνικό κράτος. Κατά τ’ άλλα, φωνάζουν «ούτε Μαρξ ούτε Ροκφέλερ». Δημαγωγούν, δηλαδή, για τους μικροϊδιοκτήτες ενώ έχουν ανοιχτή την πόρτα στους κεφαλαιοκράτες που δέχονται τον εθνικισμό.

- Θεωρούν φυλετικό εχθρό τους μετανάστες, κυρίως τους «σκουρόχρωμους, μαύρους», τους Τσιγγάνους, όπως ο Χίτλερ τους Εβραίους. Επικαλούνται τα γνωστά, παρεμπόριο, μείωση θέσεων εργασίας, φυγή συναλλάγματος κ.λπ.

- Προωθούν την ιδέα για τη μεγάλη Ελλάδα με τυχοδιωκτικές διεκδικήσεις για Βόρεια Ηπειρο, Μακεδονία, Θράκη.

- Στην προπαγάνδα τους οργανώνουν συνεχείς επιθέσεις ενάντια στο ΚΚΕ και την ιστορία του με προβοκατόρικα δημοσιεύματα.

- Προσπαθούν να διαμορφώσουν μαζική βάση σε μικροαστικά στρώματα που συμπιέζονται από τα μονοπώλια και με ταυτόχρονη προσπάθεια διείσδυσης σε στρώματα της εργατικής τάξης με την προβολή μέτρων «άμεσης» ανακούφισης, όπως προστασία κατοικίας, συσσίτια, μοίρασμα τροφίμων. Εμφανίζονται αντιμνημονιακοί, ψαρεύοντας στον λεγόμενο «εθνικό πατριωτικό» χώρο.

- Ο εθνικοσοσιαλισμός, όπως είναι γνωστό, στο επίπεδο της ιδεολογίας αποτελεί συγχώνευση του εθνικισμού με μικροαστικές «σοσιαλιστικές» αντιλήψεις που καμία φυσικά σχέση δεν έχουν με τον επιστημονικό σοσιαλισμό. Ο ίδιος ο Μιχαλολιάκος έστω χοντροκομμένα αναφέρει ότι παίρνει η «Χρυσή Αυγή» «ιδέες» από το ΠΑΣΟΚ, π.χ. «η Ελλάδα ανήκει στους Ελληνες» και από την «αριστερά» ορισμένα σε σχέση κυρίως με δυνατότητες ανάπτυξης της χώρας.

Διασύνδεση με κεφαλαιοκράτες Η διασύνδεση και η στήριξη της «Χρυσής Αυγής» από συγκεκριμένους κεφαλαιοκράτες ή ακόμα και δυνάμεις (πολιτικές ή/και οικονομικές) από το εξωτερικό (βλ. τις προτάσεις της για αναπροσανατολισμό της εξωτερικής πολιτικής προς τη Ρωσία) όχι μόνο δεν αντιβαίνουν στην κατάταξη αυτής της οργάνωσης στο χώρο του εθνικοσοσιαλισμού, αλλά συνάδουν με τα ιστορικά προηγούμενα. Η «Χρυσή Αυγή» έχει μία γενικότερη πολιτική πρόταση για την «εθνική ανάπτυξη», που στηρίζεται στην εκτίμηση ότι η Ελλάδα διαθέτει σημαντική γεωστρατηγική θέση και πλουτοπαραγωγικές πηγές (προβάλλονται τα ανεξερεύνητα κοιτάσματα νότια της Κρήτης και στο θαλάσσιο χώρο μέχρι την Κύπρο) που δεν αξιοποιούνται λόγω του ότι οι πολιτικές ηγεσίες που κυβερνούν είναι «υπηρέτες ξένων

5

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 •EτΟΣ: 18°

Τα νέα μας

Επέτειος συμφερόντων». Εκτίμηση που πατά βεβαίως σε κάποια αντικειμενική βάση. Πρέπει, λοιπόν, να γίνει κατανοητό ότι η «Χρυσή Αυγή» δεν επικεντρώνεται αποκλειστικά στα ζητήματα των μεταναστών, της εγκληματικότητας κ.λπ., παρόλο που τα συγκεκριμένα ζητήματα αποτελούν αιχμή ενός προφίλ προστάτη των Ελλήνων από τους ξένους εισβολείς. Πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι και το ζήτημα της αντιπαράθεσης με τους μετανάστες δεν περιορίζεται απλώς στο ότι «οι ξένοι μάς παίρνουν τις δουλειές», αλλά αναδεικνύουν και τη γεωπολιτική διάσταση, δηλαδή ότι η μετανάστευση εντάσσεται σε ένα ευρύτερο σχέδιο με σκοπό την αλλοίωση των εθνικών χαρακτηριστικών της Ελλάδας και τελικά την υποταγή της στην Τουρκία.Οι θέσεις που προβάλλει η «Χρυσή Αυγή» δεν είναι άσχετες με την άνοδο του εθνικισμού που προωθήθηκε συστηματικά από τμήματα αστικών δυνάμεων που αντιτάχθηκαν στο μείγμα διαχείρισης της κρίσης με τη μορφή των μνημονίων, διαμορφώνοντας την αντίληψη της Ελλάδας που είναι υπό κατοχή, που έχασε την εθνική της ανεξαρτησία, που είναι προτεκτοράτο της τρόικας. Αντιλήψεις που καλλιέργησαν συστηματικά όλοι οι φορείς του «αντιμνημονιακού ρεύματος» σε όλες τις εκδοχές τους. Ακόμα και αν ορισμένα ευρύτερα λαϊκά στρώματα δε συντάσσονται με τη «Χρυσή Αυγή», βλέπουν με συμπάθεια ή με ανεκτικότητα

τις θέσεις και τη δράση της ενάντια στο «προδοτικό» σύστημα που μας έφθασε ως εδώ.

Κομμάτι και κόμμα του αστικού πολιτικού συστήματος Γενικότερα, η «Χρυσή Αυγή» αποτελεί κομμάτι και κόμμα του αστικού πολιτικού συστήματος, είναι οργάνωση της αστικής τάξης, του κεφαλαίου. Η ενίσχυση της «Χρυσής Αυγής» είναι επιλογή τμημάτων της αστικής τάξης και μηχανισμών του αστικού κράτους. Απόγονοι και υποστηρικτές του φασισμούναζισμού της 4ης Αυγούστου και της δικτατορίας του ‘67. Αποτελεί όχημα για να διεισδύσουν στα εργατικά - λαϊκά στρώματα αντιδραστικές ιδέες, περιτυλιγμένες με τη δήθεν αντιπλουτοκρατική γραμμή της «Χρυσής Αυγής» και τη φασιστική δημαγωγία, σε συνθήκες οικονομικής κρίσης. Τα άλλα αστικά κόμματα αξιοποιούν τη «Χρυσή Αυγή». Μιλάνε για τα άκρα, κάνουν «στραβά μάτια» και μόνο τελευταία και για λόγους κυρίως συσχετισμού άνοιξαν μία ορισμένη αντιπαράθεση για τις επιθέσεις.Η Ιστορία έχει διδάξει ότι απέναντι στην ολοένα και μεγαλύτερη αντιδραστικοποίηση του συστήματος, ιδιαίτερα σε συνθήκες κρίσης, η εργατική τάξη δεν πρέπει να δείξει την παραμικρή ανοχή σε τέτοια φαινόμενα. Ο λαός έχει πείρα και μνήμη και μπορεί να τους απομονώσει. (πηγή: Ριζοσπάστης, επιμ.:Β.Φαρατζής)

Επίλογος Ας κοιτάξουμε σήμερα, στους δύσκολους καιρούς που διαβαίνει η ανθρωπότητα, με τον οικονομικό ολοκληρωτισμό που επικρατεί παγκοσμίως και την οικονομική κρίση που ταλανίζει την Ευρώπη, ποιο είναι το χρέος μας. Όχι βέβαια να γιορτάζουμε τυπικά αλλά: -να ανοίγουμε προσεκτικά το βιβλίο της ιστορικής μνήμης για να δοξάσουμε τους πολύαθλους μάρτυρες της πατρίδας, -να αντλήσουμε καθοριστικά, για την ηθική και πολιτική μας συμπεριφορά, διδάγματα από το ιστορικό παρελθόν, -να δημιουργήσουμε μια σταθερή και κοφτερή επίγνωση για το παρόν, -να ανοίξουμε καινούριες προοπτικές για το μέλλον, -να αισθανθούμε, τέλος, το μεγάλο ιστορικό βάρος και να βρούμε τα μέτρα, με τα οποία θα ζυγίσουμε το νόημα όσων συμβαίνουν στους καιρούς μας και να πράξουμε ανάλογα. Αλλά ας στρέψουμε περήφανα τη ματιά μας από τον Έβρο ως την Κρήτη, από τα Ιόνια νησιά του Ελληνικού Αρχιπελάγους, και από τη Βόρεια Ήπειρο ως την αέρινη γη της Κύπρου και τους Έλληνες Ομογενείς σε κάθε άκρη της Υφηλίου και να θυμηθούμε το πανάρχαιο ομηρικό προφητικό στίχο... Έσσεται ήμαρ και ταχέως μάλιστα δηλ. αγρυπνήστε, ξυπνήστε και γρήγορα μάλιστα.

Γ.Κολλάτος

MEGHÍVÓ Kedves Honfitársaink, Szeretettel meghívjuk Önöket a Görög Demokratikus Hadsereg megalakulásának 62. évfordulója alkalmából rendezendő ünnepségre, melynek keretén belül levetítésre kerül a Görög Demokratikus Hadsereg 1946-49 című dokumentumfilm.

A film előtt bevezetőt mond Koranisz Laokratisz, az MGOÖ elnöke.

Időpont: 2012. december 15., szombat, 15.00 órakor Helyszín: Hotel Actor (1094 Budapest, Viola u. 10-14.)

A jelenlétükkel megtisztelnek bennünket.

A Syllogos elnöksége

6

A KKE Barátai szervezet

Beszámoló és közmeghallgatás a Fővárosi Görög Önkormányzat 2012. évi működéséről A Fővárosi Görög Önkormányzat (FGÖ) 2012. december 12-én 17.00 órakor tartja az éves közmeghallgatást az önkormányzat székhelyén (Budapest V. ker., Vécsey u 5.), amelyre az érdeklődőket tisztelettel meghívjuk.

Ettől függetlenül azonban szeretnénk tájékoztatni az Ellinizmosz olvasóit az Fővárosi Görög Önkormányzat 2012-es működésével kapcsolatosan az alábbiakról: Fontosabb események: – Január 14-én megszerveztük a Vízkereszt Ünnepet, amelyre a testület 150 ezer forintot szavazott meg (69/ 2011 (XI. 16.) sz. határozat).

– Február 25-én az EPON ünnepet szerveztük meg, a XIII. kerületi Görög Önkormányzattal közösen, amelyre a 69/2011 (XI. 16.) sz. határozatában 80 ezer forintot különített el a FGÖ testülete.

– Március 24-én Nemzeti Ünnep a RAM Művelődési Házban (ez utóbbit a XIII. kerületi görög önkormányzat segítségével sikerült biztosítani). A nemzeti ünnep megszervezésére és lebonyolítására 69/2011 (XI.16.) sz. határozatában 1200 ezer forintot szavazott meg a FGÖ testülete. (Ténylegesen valamivel több mint 800 ezer forint lett elköltve).

(Megjegyezzük, hogy fenti három határozatban azért szerepel ugyanaz a határozatszám, mert az FGÖ egyszerre, a 2012-es munkatervének részeként fogadta el fenti programpontokat).

– Április 15-én megünnepeltük a görög húsvétot a XII. kerületi Görög Önkormányzattal együttműködve. Erre 24/2012 (III. 29.) sz. határozatában 70 ezer forintot szavazott meg a testület.

– Júniusban került sor a Kaldaras-Chiotis zenés irodalmi estre (32/2012 (V.30.) sz. határozattal: 100 ezer forint biztosítása mellett) a Józsefvárosi Görög Önkormányzattal együttműködve.

– Május 25.: a 12 évfolyamos kiegészítő iskola évzáró ünnepélyének megszervezése és megrendezése a Ferencvárosi Görög Önkormányzattal együttműködve. Erre az FGÖ testülete 100 ezer forintot szavazott meg (69/2011 (XI. 16.) sz. határozat) – Június 18-23.: görög nyelvi tábor megszervezése és társfinanszírozása Balatonlellén a Ferencvárosi Görög Önkormányzattal együttműködve (22/2012 (III.29.) sz. határozatával a FGÖ testülete 250 ezer forintot biztosított ennek érdekében.)

A Magyar-Görög Kereskedelmi, Ipari és Idegenforgalmi Kamara felkéri a Magyarországon dolgozó görögöket, vagy Görögországgal üzleti kapcsolatban levő magán személyeket és cégeket, hogy adatbázisunkba regisztráljanak. Célunk, hogy a Kamara jövőbeni tevékenységéről, üzleti felhívásokról és munkalehetőségekről valamennyi érdekeltnek tájékoztatást tudjunk küldeni, valamint hogy segítsük a görög üzleti közösség építését. A következő adatokat várjuk a jelentkezőktől: Név: Cég neve/Munkahely neve: Pozíció: Email: Telefon: Magyar-Görög Kereskedelmi, Ipari és Idegenforgalmi Kamara

Προς όλους τους ενδιαφερόμενους Αξιότιμοι Πρόεδροι και Εκπρόσωποι Αυτοδιοικήσεων και Οργανώσεων Σας ενημερώνουμε ότι το περιοδικό μας εκδίδεται σε μηνιαία βάση. Στόχος μας είναι να προβάλλονται όλες οι Αυτοδιοικήσεις, Σύλλογοι και Οργανώσεις Ελλήνων της Ουγγαρίας.Για την επίτευξη αυτού του σκοπού παρακαλείστε να στέλνετε τα άρθρα και τις ανακοινώσεις σας στην ηλεκτρονική διεύθυνση του περιοδικού:

ellinismos@ hotmail.com Είμαστε πρόθυμοι για μια στενή συνεργασία μαζί σας!

– Στείλτε μας τα σχόλια, τις παρατηρήσεις ή τις προτάσεις σας.

– Ενημερώστε μας για τις δραστηριότητες του Οργανισμού ή της Αυτοδιοίκησής σας,ή της επιχείρησής σας (Ανακοίνωση, Δελτίο Τύπου ή Πρόσκληση, κλπ ) – Η Συντακτική Επιτροπή παρακαλεί τους ανταποκριτές και τους αρθρογράφους του περιοδικού μας να αποστέλλουν τα άρθρα και τις ανταποκρίσεις τους στο όνομα της Βούλας Αυγουροπούλου. Επίσης σας ενημερώνουμε ότι η ύλη του περιοδικού κλείνει την 1η του μηνός. Όλα τα άρθρα που δημοσιεύονται εκφράζουν την άποψη του συγγραφέα.Ο κάθε αρθρογράφος είναι υπεύθυνος για το περιέχομενο του γραπτού που δημοσιεύει. Η Σύνταξή μας έχει όμως το δικαίωμα να κάνει διορθώσεις ορθογραφίας,ύφους και σύνταξης. Η Συντακτική Επιτροπή του περιοδικού

ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ

Minden, az újságunkban megjelenő vélemény kizárólag a cikkek íróinak nézetét fejezi ki. Minden cikkíró maga felelős a megjelent cikk tartalmáért. Szerkesztő- ségünknek azonban joga van helyesírási és mondattani javításokat végezni.

Az ELLINIZMOSZ Szerkesztőbizottsága

Το Ούγγρο-Ελληνικό Εμπορικό, Βιομηχανικό και Τουριστικό Επιμελητήριο ψάχνει Έλληνες εργαζόμενους στην Ουγγαρία με αφορμή να κάνει μία βάση δεδομένων, έτσι ώστε να μπορεί να στέλνει στοιχεία και πληροφορίες για θέσεις εργασίας και επίσης για να βοηθήσει στην μεταξύ τους γνωριμία με ‘Έλληνες επιχειρηματίες. Τα στοιχεία που χρειαζόμαστε από τους ενδιαφερόμενους: Όνομα: Όνομα Εταιρείας: Θέση: Email: Τηλέφωνο: Ούγγρο-Ελληνικό Εμπορικό, Βιομηχανικό και Τουριστικό Επιμελητήριο

7

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 •EτΟΣ: 18°

Πρόσωπα

Πρόσωπα

Μάρκος Κουναλάκης

“Η μοίρα των ατόμων είναι στα χέρια τους”

συνέντευξη στη Βούλα Αυγουροπούλου Ο Μάρκος Κουναλάκης είναι μια συναρπαστική περίπτωση πολυπράγμωνα ανθρώπου. Γεννημένος στην Καλιφόρνια από Έλληνες γονείς, σπούδασε πολιτικές επιστήμες, δημοσιογραφία, φωτογραφία και διεθνείς σχέσεις. Δούλεψε σαν ανταποκριτής του Newsweek καλύπτοντας το τέλος του ψυχρού πολέμου στην Ουγγαρία, Τσεχοσλοβακία, ανατολική Γερμανία, Βουλγαρία και Αλβανία την περίοδο 1989-91. Την επόμενη χρονιά βρέθηκε στη Μόσχα σαν ανταποκριτής του ραδιοφώνου NBC και Mutual News. Κάλυψε την πρώτη φάση του πολέμου στη Γιουγκοσλαβία, πάλι για το Newsweek, ενώ βρέθηκε στο Αφγανιστάν σαν πολεμικός ανταποκριτής την περίοδο του “Ιερού Πολέμου” για το Los Angeles Times Magazine. Είναι εκδότης του περιοδικού Washington Monthly ενώ τα τελευταία τρία χρόνια ζει με την οικογένειά του στην Βουδαπέστη καθώς η σύζυγός του, Ελένη Τσακοπούλου-Κουναλάκη, είναι η πρέσβειρα των ΗΠΑ στην Ουγγαρία.

week, μου παρείχαν φωτογράφο για την κάλυψη του ρεπορτάζ κι έτσι έπρεπε να διαλέξω τι θα κάνω.

-Ήταν εύκολη απόφαση; -Όχι. Έγινε εύκολο όμως αφού το αποφάσισα. Τότε πίστευα πως αυτοί που γράφουν και κάνουν ρεπορτάζ εκτιμούνται περισσότερο από τους φωτογράφους και ήθελα να με πάρουν στα σοβαρά.

-Σαφώς η φωτογραφία εκείνη

“παλιότερα υπήρχε πιο ζωντανή και εκφραστική δημόσια ζωή σε πράγματα που ήταν πολύ κανονικά, καθημερινά” Για όποιον γνώριζε μόνο την καριέρα του στη δημοσιογραφία, ήταν μια ευχάριστη έκπληξη η είδηση των εγκαινίων της φωτογραφικής του έκθεσης στην γκαλερί Ernst που οργάνωσαν με επιτυχία η Ελένη Κοράνη και ο σύζυγός της Ernst Wastl, ιδιοκτήτες της γκαλερί και έγιναν στις 18 Οκτωβρίου, παρουσία πολλών καλεσμένων. Αφορμή της συνάντησής μας στάθηκε αυτή η έκθεση, η πρώτη του ατομική όπως μας λέει, γρήγορα όμως μαθαίνω ότι έχει συμμετάσχει σε ομαδικές εκθέσεις παλιότερα, οι φωτογραφίες του έχουν εκδοθεί, έχουν βραβευτεί και κάποιες έχουν αγοραστεί. Στα πρώτα χρόνια της σταδιοδρομίας του ήταν αχώριστος με τη φωτογραφική μηχανή που τον συντρόφευε στις περιπλανήσεις του και όταν δεν τραβούσε δημοσιογραφικές φωτογραφίες για τις ανάγκες του ρεπορτάζ, έκανε πιο προσωπικές. Το υλικό της έκθεσης Reflections 1980-82 αποτελείται από τέτοιες προσωπικές φωτογραφίες, αντανακλάσεις των όσων έβλεπε στα ταξίδια του.

-Ήταν στις προθέσεις σας τότε να κάνετε κάτι περισσότερο με την φωτογραφία; -Τότε θεωρούσα ότι ήταν πολύ πιθανό να γίνω επαγγελματίας φωτογράφος για όλη μου τη ζωή. Αυτό που συνέβη όμως ήταν πως καθώς έγινα πιο σοβαρός δημοσιογράφος, δουλεύοντας για μεγάλους οργανισμούς όπως το News-

8

την εποχή δεν τύγχανε και της αναγνώρισης που έχει στις μέρες μας.

-Ναι, ακριβώς. Δεν θεωρείτο σοβαρός χώρος, σε αντίθεση με τη δημοσιογραφία και το γράψιμο κι έτσι όταν σταμάτησα να έχω τη μηχανή μου μαζί, έπαψαν και οι φωτογραφίες.

-Έκτοτε έχετε κάνει φωτογραφίες; -Όχι, αλλά με αφορμή το στήσιμο της παρούσας έκθεσης θυμήθηκα πόσο πολύ μ’ αρέσει να κάνω φωτογραφίες, πόσο απολαμβάνω την όλη διαδικασία δημιουργίας του καλλιτεχνικού αποτελέσματος. Πρέπει να πω ότι με τραβάει ξανά η ιδέα να αρπάξω την φωτογραφική μηχανή.

-Γιατί διαλέξατε υλικό από τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο για να παρουσιαστεί στην έκθεση; -Τότε έκανα μόνο ασπρόμαυρες φωτογραφίες, χρησιμοποιούσα μια συγκεκριμένη μηχανή και δύο είδη φιλμ. Μια κοινή προσέγγιση λοιπόν ήταν το κριτήριο της επιλογής. Τα επόμενα χρόνια άρχισα να κάνω πιο περίπλοκα πράγματα, αρχίζω να παίζω με διαφορετικά είδη φιλμ, με το χρώμα, να χρησιμοποιώ τεχνικές σκοτεινού δωματίου που είναι διαφορετικές.

- Οι συγκεκριμένες φωτογραφίες σας έχω την αίσθηση ότι βγάζουν μια νοσταλγία για το παρελθόν. Έτσι είναι; -Ο κόσμος ήταν διαφορετικός. Κανείς δεν μιλούσε στο κινητό, δεν κοιτούσε

τον υπολογιστή του. Είχαμε λιγότερα πράγματα να μας αποσπούν τότε. Οι αλληλεπιδράσεις ήταν προσωπικές, συζητήσεις, οι άνθρωποι διάβαζαν εφημερίδες ή άκουγαν ραδιόφωνο. Μπορούμε να έχουμε νοσταλγία για κάποια πράγματα από εκείνη την εποχή, μα απ’ την άλλη δεν ήταν όλα υπέροχα, ο κόσμος δεν ήταν τόσο ανεπτυγμένος, οι οικονομίες το ίδιο, περισσότεροι άνθρωποι υπέφεραν. Στο κομμάτι που εγώ εξερεύνησα υπάρχει ένα κομμάτι βασικά ανθρώπινο που μπορούσε να εκφραστεί άμεσα και μπορούσε να αιχμαλωτιστεί από την κάμερα. Ενώ σήμερα η δυνατότητα να κρυφτούν πλευρές της ανθρωπότητας πίσω από διαφόρων ειδών εμπόδια, όπως τεχνολογικά ή φυσικά, είναι μεγαλύτερη. Τότε υπήρχε πιο ζωντανή και εκφραστική δημόσια ζωή σε πράγματα που ήταν πολύ κανονικά, καθημερινά, υπήρχε ομορφιά και απλότητα.

-Η Ουγγαρία είναι για εσάς παλιά γνώριμη...

-Ναι, έμενα στην Πράγα την περίοδο ‘89-’91 αλλά κάλυπτα όλη την Ουγγαρία ως ανταποκριτής του Newsweek κι ερχόμουν συχνά. Βρέθηκα για πρώτη φορά εδώ στις 15 Μαρτίου του 1989 και πήρα μέρος στις μαζικές διαδηλώσεις που έγιναν τότε, ημέρα της εθνικής ουγγρικής επετείου και στην πορεία προς την Szabadság tér.

-Τί έχει αλλάξει έκτοτε στην Ουγγαρία; -Εκείνοι που ζούσαν εδώ τότε και τώρα ξέρουν τί έχει αλλάξει. Μερικές φορές είναι δύσκολο να το εξηγήσεις σε έναν νέο άνθρωπο που δεν πέρασε αυτές τις αλλαγές στην ανατολική Ευρώπη. Πριν και μετά το ‘89 είναι η νύχτα με τη μέρα και όχι μόνο στα μικρά πράγματα που μπορούμε να έχουμε όπως το ότι καθόμαστε τώρα άνετα σε ένα καφέ, μα το επίπεδο των εμπορικών συναλλαγών, η εσωτερική δομή της χώρας, το οδικό δίκτυο. Δεν υπήρχαν οδικές αρτηρίες, θυμάμαι ότι οδηγούσα το αυτοκίνητό μου διασχίζοντας τη χώρα σε δρόμους όπου υπήρχαν κάρα με άλογα. Αυτή η κατάσταση υπάρχει ακόμη σε κάποιες περιοχές της Ρουμανίας. Εδώ όμως δεν

ισχύει πλέον, η χώρα έχει αναπτυχθεί θεαματικά τα τελευταία 23 χρόνια. Το γεγονός επίσης ότι γίνονται ελεύθερες εκλογές, δίκαια, ειρηνικά, κάτι που δεν ίσχυε με το προηγούμενο καθεστώς. Οι νεότερες γενιές μπορούν να τα θεωρούν όλα αυτά δεδομένα, οι παλιότεροι όμως ξέρουν πως δεν ήταν. Βεβαίως οι άνθρωποι συνεχίζουν να έχουν προβλήματα και να αντιμετωπίζουν προκλήσεις, οικονομικές ή πολιτικές απογοητεύσεις, μα ζουν σε ένα περιβάλλον που η δυναμική του μπορεί να μεταβάλει τα πράγματα και διαθέτουν τα εργαλεία για αλλαγές και δράσεις.

-Δεν σας λείπει κάτι από την παλιά Ουγγαρία λοιπόν..

-Η νοσταλγία είναι ύπουλο πράγμα γιατί σε κάνει να ξεχνάς τα άσχημα και μιλάς για τα καλά...Ναι, μπορώ να πω ένα σωρό καλά πράγματα για όλες αυτές τις χώρες εκείνης της περιόδου, μα πρέπει ζυγίζουμε τα υπέρ και τα κατά. Να κοιτάζουμε τις προοπτικές που δίνει μια κατάσταση για το μέλλον και όχι κοντόφθαλμα να ενδιαφερόμαστε για το παρόν αποκλειστικά. Κοιτάζοντας πίσω, οι πιθανότητες αλλαγής που σου έδινε το πολιτικό σύστημα τότε για το μέλλον ήταν μηδαμινές για τα άτομα. Οι ευκαιρίες για να αλλάξει κάποιος τα πράγματα σήμερα είναι σχεδόν 100%.

-Ακόμα κι αν ένας πρωθυπουργός επιτυγχάνει τόσες μαζικές αλλαγές στο σύνταγμα και στη λειτουργία πολλών θεσμών με αποτέλεσμα πολλοί να τον κατηγορούν για συγκεντρωτισμό; -Αυτό που μπορώ να πώ είναι ότι η πολιτική κρύβει δυναμική μέσα της. Η Ουγγαρία έχει ένα δημοκρατικό σύστημα που επιτρέπει στα άτομα να οργανωθούν και να δράσουν κάτι που δεν ίσχυε πριν το ‘89. Τότε μπορούσε του ή και να κινδυνεύσει η σωματική του ακεραιότητα. Η δυνατότητα να σπουδάσει κάποιος, να έχει μια καλή δουλειά ή ένα σπίτι, εξαρτιόταν από το πόσο κρατιόταν μακρυά από την πολιτική οργάνωση και δράση που δεν ήταν κομμουνιστική ή σοσιαλιστική. Σήμερα, ανεξάρτητα από το πώς αισθάνεται κανείς για την παρούσα κυβέρνηση, οι δυνατότητες είναι εντελώς διαφορετικές. Μπορεί να κάνει ότι θέλει απ’ την άποψη οργάνωσης και συμμετοχής. Η μοίρα των ατόμων είναι στα χέρια τους. Ξέρετε, πολλοί ίσως να αισθάνονται άβολα με αυτό, όχι όμως επειδή δεν έχουν την ευκαιρία ή τη δυνατότητα να δράσουν.

-Πείτε μου τώρα κάτι άλλο. Ποιο ήταν το κίνητρό σας για να γίνετε πολεμικός ανταποκριτής; -Οι πολεμικές ανταποκρίσεις αποτελούν μέρος της ξένης ειδησεογραφίας, το πιο δραματικό θα έλεγα. Λίγοι άνθρωποι μπορούν να το κάνουν και ακόμη λιγότεροι είναι αυτοί που τελικά το κάνουν. Νομίζω είναι πολύ σημαντικό να γίνεται από κάποιον αυτή τη δουλειά. Και πρέπει να γίνεται από άτομα που

δεν έχουν δική τους οικογένεια και που μπορούν να αναλαμβάνουν τη δέσμευση να καταγράψουν γεγονότα μιας συγκεκριμένης πραγματικότητας, επειδή είναι εύκολο για λόγους ασφαλείας να μιλήσει κανείς για συνθήκες πολέμου με τρόπο που δεν αντιπροσωπεύει την πραγματικότητα.Το πολεμικό ρεπορτάζ είναι κλειδί για μια λειτουργική δημοκρατία, για την σωστή πληροφόρηση και για την επίλυση συγκρούσεων. Είναι κρίσιμο το τί μπορεί να κάνει στη διαμόρφωση πολιτικής. Θεώρησα λοιπόν ότι ήμουν στην κατάλληλη θέση να το κάνω.

-Πώς σας επηρέασε αυτή η εμπειρία; Σας άλλαξε, χάσατε κάτι απ’ τον εαυτό σας..

-Μόλις μπει κάποιος σε εμπόλεμη ζώνη, δεν μπορεί να κρυφτεί, είναι ακόμα ένας άνθρωπος χωρίς προστασία ή ανοσία σε

-Ο Μάνος Χατζιδάκις είχε πει ότι πιστεύει σε εκείνη την ελληνικότητα που ενώνει τους ανθρώπους. Ποια είναι η γνώμη σας; -Νομίζω πως το μόνο μέρος που η ελληνικότητα χωρίζει τους ανθρώπους είναι στην Ελλάδα και στην ελληνική πολιτική. Τον υπόλοιπο κόσμο τον ενώνει. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα, στο Σαν Φρανσίσκο έχουμε δύο ελληνικές εκκλησίες και ο λόγος είναι ότι στη δεκατεία του ‘20 η μια υποστήριζε τον Βενιζέλο και η άλλη τον βασιλιά. Αυτό ήταν ο ελληνισμός που δεν έχει να κάνει με τον πολιτισμό ή την εθνικότητα αλλά με τον τοπικό πολιτικό διχασμό. Δέκα χιλιάδες μίλια μακριά έδιναν την ίδια μάχη για κάποιο λόγο. Δεν πιστεύω λοιπόν πως η ελληνικότητα αποτελεί στοιχείο διχασμού, σε αντίθεση με την ελληνική πολιτική όπως και με την

“ Η Ελλάδα πρέπει να βοηθηθεί, που σημαίνει η Ευρώπη πρέπει να βοηθήσει τον εαυτό της να ξεπεράσει την κρίση” όσα συμβαίνουν. Ναι, πηγαίνοντας στον πόλεμο σε αλλάζει, βλέπεις σκληρότητα και ηρωισμό που δεν βλέπεις στην καθημερινότητα. Βλέπεις ανθρώπους να πεθαίνουν, αυτό συμβαίνει στον πόλεμο και δεν είναι εύκολο.

- Ας αλλάξουμε θέμα και πείτε μου, πώς οι ελληνικές σας ρίζες επέδρασαν πάνω στον τρόπο που μεγαλώσατε; -Μεγάλωσα στην Καλιφόρνια με ένα μακροσκελές όνομα, τη στιγμή που οι περισσότεροι έχουν μονοσύλλαβο, σε μια περίοδο που οι Έλληνες δεν ήταν πλήρως ενσωματωμένοι στην αμερικάνικη κοινωνία. Μέχρι που πήγα σχολείο μιλούσα μόνο ελληνικά, την πρώτη μέρα με έστειλαν σπίτι γιατί δεν καταλάβαινα αγγλικά. Έμαθα αγγλικά απ’ το σχολείο και την τηλεόραση. Το να είναι κανείς Έλληνας άλλαξε με τα χρόνια, έγινε ευυπόληπτο, είχαμε πολλούς ηγέτες που έγιναν πρότυπα στη χώρα μας. Οι Έλληνες είχαν τον πρώτο υποψήφιο προερχόμενο από μειονότητα στις προεδρικές εκλογές (σ.σ. Δουκάκης). Στο Σαν Φρανσίσκο επίσης είχαμε δυο ελληνοαμερικανούς δημάρχους. Ο ένας ήταν ο Τζώρτζ Κρίστοφερ που έθεσε υποψηφιότητα για κυβερνήτης αλλά έχασε από έναν τύπο που τον έλεγαν Ρόναλντ Ρήγκαν, και συνήθιζε να λέει τότε πώς όταν μεγαλώσω πρέπει να διεκδικήσω την δημαρχία στο Σαν Φρανσίσκο.

-Θα σας ενδιέφερε κάτι τέτοιο μόλις επιστρέψετε; - Για πολλά χρόνια εγώ και η οικογένειά μου έχουμε αναμειχθεί και προσφέρουμε στη δημόσια ζωή και είμαστε δεσμευμένοι να συνεχίσουμε στο μέλλον. Δεν είμαι σίγουρος ότι θα αναζητούσα κάποια εκλέξιμη πολιτική θέση, υποθέτω όμως πως ποτέ μη λες ποτέ...

πολιτική κάθε έθνους παρεπιμπτόντως.

-Πώς βλέπετε την κατάσταση στην Ελλάδα; -Όπως όλοι ξέρουμε η οικονομία είναι σε μια τραγική κατάσταση αυτή τη στιγμή, αποτέλεσμα κακοδιαχείρησης, διαφθοράς, πλουτοκρατίας και κλεπτοκρατίας. Η Ελλάδα βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση αλλά είμαι αισιόδοξος ότι θα τα καταφέρει. Όχι από μόνη της, αλλά με τη βοήθεια της Ευρώπης. Το πρόβλημα είναι ευρωπαϊκό και όχι μόνο ελληνικό.

-Έχετε πίστη στην ευρωπαϊκή ιδέα και ενοποίηση; -Η Ευρώπη έχει αποφασίσει, εδώ και πολύ καιρό ότι θέλει να είναι ενωμένη. Αυτό δεν γίνεται αν είναι ενωμένη από μια πλευρά και χωρισμένη από μια άλλη. Πρέπει να βρουν ένα τρόπο να πραγματοποιήσουν τους στόχους της ενοποίησης. Νομίζω ότι ακόμα εργάζονται πάνω σε αυτό. Η προοπτική μιας μη ενωμένης Ευρώπης είναι αδιανόητη. Η Ελλάδα πρέπει να βοηθηθεί, που σημαίνει η Ευρώπη πρέπει να βοηθήσει τον εαυτό της να ξεπεράσει την κρίση. Δεν έχω την θεραπεία αλλά πρέπει να καταφέρουν να ανακάμψουν. Είναι μια κρίση, δεν είναι μια μόνιμη κατάσταση.

-Τελειώνοντας, πείτε μου κάτι που θέλετε πολύ να πραγματοποιήσετε.

-Είναι κάτι που κάνω τώρα και δεν είχα σκεφτεί από πριν πως θα έκανα. Κάνω το διδακτορικό μου στο CEU και είμαι πολύ ενθουσιασμένος. Ο ακαδημαϊκός κόσμος είναι μια καινούρια φάση στη ζωή μου που έχει ανοιχτεί σαν αποτέλεσμα της παραμονής μας στην Ουγγαρία, όπου μου δίνεται η ευκαιρία και το πανεπιστήμιο μου παρέχει την γνώση να πραγματοποιήσω.

-Καλή επιτυχία στα σχέδιά σας, ευχαριστώ πολύ για τη συνομιλία!

9

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 •EτΟΣ: 18°

Οικονομία/Gazdaság

Εν τάχει

Ψηφίστηκαν τα σκληρά μέτρα λιτότητας Η ελληνική βουλή επικύρωσε τα ξημερώματα της 8ης Νοεμβρίου το νέο πακέτο περικοπών της τάξεως 13.5 δις ευρώ που στοχεύει στην εξασφάλιση του νέου γύρου χρηματοδότησης της Ελλάδας. Τα μέτρα ψηφίστηκαν με οριακή πλειοψηφία 153 βουλευτών και περιλαμβάνουν περικοπές μισθών, συντάξεων και επιδομάτων προκειμένου να λάβει η χώρα την επόμενη δόση του δανείου. Οι περικοπές εγκρίθηκαν εν μέσω οργής των Ελλήνων

για τις επιπτώσεις από τη συνεχή λιτότητα με την ανεργία να ξεπερνά το 25% και την Ελλάδα να βρίσκεται στον πέμπτο χρόνο ύφεσης. Διαδηλωτές συγκρούστηκαν με την αστυνομία η οποία απάντησε με δακρυγόνα στις ρίψεις βομβών μολότοφ, λίγο πριν αρχίσει η ψηφοφορία. Η ψήφιση του πακέτου ήταν το δεύτερο βήμα που έγινε για την εκταμίευση της δόσης: το τρίτο έγινε λίγες μέρες αργότερα με την ψήφιση του προϋπολογισμού του 2013.

A görög állam a versenyképesség gátja Forrás:figyelő online, Mártonffy Zsuzsa A közszféra reformja lenne szükséges Görögország talpra állásához - mondta Thanosz Szkurasz görög közgazdászprofesszor a Figyelőnek, miután előadást tartott a Corvinus Egyetemen.

- Visszatérő kérdés mostanában, kilépjen-e Görögország az eurózónából. Ön szerint mi lenne jobb az országnak?

- Határozott véleményem, hogy jobb, ha Görögország az eurózónában marad, és a legtöbb görög is ezt gondolja.

Ha kilépünk, ismét az infláció és a leértékelés spiráljába zuhanunk, mint húsz évvel ezelőtt, a 80-as, 90-es évek fordulóján. Most a mentőcsomag miatt kényszerítve vagyunk véghezvinni jó néhány strukturális reformot és az eurózóna elhagyásával ezt ez erőfeszítést feladnánk.

A drachma visszahozásával elmaradna a közszféra reformja, tovább erősödne a közfoglalkoztatás, a bürokrácia.

Az ország általános helyzetének javulása helyett visszatérnénk a múlthoz.

- Lettország nemrég gyors és kemény reformokkal állította helyre az egyensúlyt, és a drasztikus megszorítások még csak politikai népszerűségvesztéssel sem jártak, újraválasztották a kormányt.

- Lettország nemrég lépett ki a Szovjetunióból, láttak ennél sokkal rosszabbat is. És kis ország, a szakszervezetek nem olyan erősek. Görögországban ellenkezőleg, igen erősek, főleg a közszférában, és szoros szövetségben állnak a politikai pártokkal.

- Az euró bevezetésével egy évtizede Görögország sokat vesztett a versenyképességéből. Hogyan nyerheti vissza?

- A fajlagos munkaerőköltségek 15 százalékkal csökkentek, a fizetési mérleg deficitje, ami 15 százalék volt 2009-ben, már 10 százalék alatt van. Ám az igazi versenyképességet nem leértékeléssel vagy költségcsökkentéssel lehet elérni.

A strukturális versenyképesség a lényeges, és ezt csak szerkezeti reformok útján lehet elérni. Az IMF, az Európai Unió és az Európai Központi Bank piaci liberalizációt akarnak, a zárt szakmákat feloldanák, a versenyt erősítenék a termékek és szolgáltatások piacán. Csökkenteni kell a

bürokrácia költségét, ami óriási, a legnagyobb az EU-ban, a GDP 7 százalékát teszi ki. Meg kell reformálni és karcsúsítani a közszférát, az adóbegyűjtést hatékonyabbá, az adórendszert egyszerűbbé és igazságosabbá tenni. A legelső teendő a listámon: a pártok és a politikai rendszer pénzügyeit és finanszírozását radikálisan át kell nézni.

Ezeket kellene tenni a strukturális versenyképesség javítására, és ezekből sok szerepel is a trojka által adott memorandumban. Természetesen nagy az ellenállás, a média ellenzi a javaslatokat, de a média csődben van egy cég kivételével, ők vissza akarnak térni a drachmához. Érthető, hogy a görög népesség tiltakozik, sok áldozatot hoztak, a bevételeik csökkentek, a foglalkoztatás visszaesett, rossz intézkedések születtek a közszféra megnyesése, a strukturális reformok helyett.

- Általános sztereotípia, hogy a görögök lusták, nem dolgoznak annyit, mint például a németek. Milyen gazdasági modell működhet Görögországban?

- Ezt hivatalosan megcáfolta a legújabb OECD-statisztika, eszerint a görögök keményebben dolgoznak, mint bárhol máshol Európában, ami a munkaórák számát illeti.

- Akkor a hatékonysággal lehet gond...

- Hát persze, mert sok időt, pénzt, erőfeszítést kell fordítaniuk az állami szabályozásra. A bürokrácia a GDP 70 százalékát elveszi a gazdaságnak. És az állam korrupt. Így nem lehetnek olyan hatékonyak a gazdasági szereplők. Ott a nagyszerű példa: a nemzetközi fuvarozás fantasztikus sikersztorija, ahol Görögország az első a világon. Miért? Mert e téren az adórendszer egyszerű és stabil, nincs lehetősége a korrupt tisztviselőknek beavatkozni, nincs bürokrácia, nem kell állami engedély a befektetéshez, nincs a klientúrának, politikai patronálásnak lehetősége. A görög állam rákényszerült, hogy másképp játsszon, mint a többi üzleti területen. Ha hasznot akar, nem vethet ki önkényesen adókat, nem avatkozhat be, nem kérhet az asztal alatt pénzt, azaz nem teheti meg azt, amit szokott. Ez nagyszerű példa, hogy a görögök versenyképesek tudnak lenni, ha megszabadulnak az állam által rájuk kivetett akadályoktól.

Thanosz Szkurasz, 69 éves. Az Athéni Közgazdasági Egyetem professzora. Számos angliai egyetemen tanított.

Görögországban a nyolcvanas években tagja volt a Gazdasági Szakértők Tanácsának, ebben a minőségében a gazdasági minisztériumot képviselte az OECD, az IMF és az Európai Bizottság tárgyalásain.Az Európai Bizottság Regionális Politikai Főigazgatóságának szakértője volt.

10

Η UNESCO τίμησε τον μεγάλο επιστήμονα Γεώργιο Παπανικολάου Πενήντα χρόνια συμπληρώθηκαν φέτος από το θάνατο του σπουδαίου επιστήμονα Γεώργιου Παπανικολάου, έναν από τους μεγαλύτερους ερευνητές της ιατρικής του 20ου αιώνα, ο οποίος με την ανακάλυψη του τεστ που χρησιμοποιείται πλέον παγκοσμίως για την πρόληψη του καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας, το λεγόμενο “Παπτέστ”, έσωσε τη ζωή εκατομμυρίων γυναικών. Η UNESCO κάθε χρόνο τιμά προσωπικότητες που έχουν συμβάλει στην ανάπτυξη της επιστήμης και του πολιτισμού, ενώ συμμετέχει στις ημέρες μνήμης ιστορικών γεγονότων. Φέτος, κατόπιν πρότασης της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την UNESCO, o Οργανισμός αποδέχτηκε να συνδέσει το όνομά του με την επέτειο των 50 χρόνων από το θάνατο του Γεωργίου Παπανικολάου (1883-1962).

Στο πλαίσιο αυτό, η Ελληνική Εθνική Επιτροπή για την UNESCO, σε συνεργασία με τη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ελλάδας στον Οργανισμό, διοργάνωσε τιμητική εκδήλωση στο Παρίσι στις 8 Νοεμβρίου, στην οποία παρουσιάστηκε το έργο του Γεωργίου Παπανικολάου. Επίσης προβλήθηκε το ντοκιμαντέρ του Λευτέρη Ξανθόπουλου «ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ – ΠΑΠ ΤΕΣΤ», το οποίο ανατρέχει στη ζωή και το σημαντικό έργο του Γ. Παπανικολάου, μέσα από αφηγήσεις συγγενών του, την αλληλογραφία του και αναφορές από ιστορικούς και επιστήμονες. Στο ντοκιμαντέρ παρουσιάζεται αρχειακό φωτογραφικό υλικό, πρωτοσέλιδα και άρθρα εφημερίδων, καθώς και ένα σύντομο βωβό απόσπασμα κινηματογραφικής λήψης, στο οποίο διακρίνεται ο Γ. Παπανικολάου εν ώρα εργασίας. Το ντοκιμαντέρ είναι διαθέσιμο για θέαση στην ιστοσελίδα του Αρχείου της ΕΡΤ www.ert-archives.gr. (Με πληροφορίες από UNESCO HELLAS και www.ert.gr)

Η Ηχώ της Πόλης - (www.radio.ixotispolis.com)

Σε λειτουργία είναι ήδη ο πρώτος ελληνικός διαδικτυακός ραδιοφωνικός σταθμός της Κωνσταντινούπολης «Η Ηχώ της Πόλης» στον οποίο μπορείτε να έχετε πρόσβαση μέσω υπολογιστή στην ηλεκτρονική διεύθυνση radio. ihotispolis.com ή μέσω συσκευών κινητής τηλεφωνίας με τη χρήση κατάλληλων εφαρμογών. Ο ραδιοσταθμός εκπέμπει μέσω διαδικτύου και έχει ελληνική μουσική, ζωντανές εκπομπές αλλά και ειδήσεις που αφορούν τους Έλληνες της Κωνσταντινούπολης και αποτελεί πρωτοβουλία μιας ομάδας νέων ομογενών και της ιστορικής ομογενειακής φημερίδας «Η Ηχώ». Στις 30 Οκτωβρίου 2012, πραγματοποιήθηκε στη Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης στην Αθήνα εκδήλωση για την παρουσίαση του σταθμού που σύμφωνα με τον ιδρυτή του κ. Ανδρέα Ρομπόπουλο, αποτελεί μια πλατφόρμα 24ωρης επικοινωνίας του Ελληνισμού της Διασποράς

Να τεθεί εκτός νόμου η Χ.Α. ζητά το 67,5% των Ελλήνων Διαφωνούν και με ακραίες εθνικιστικές δηλώσεις Να τεθεί εκτός νόμου η Χ.Α. εφόσον εξακολουθήσει να παραβιάζει την ελληνική νομοθεσία και όποιο άλλο κόμμα θέλει να ανατρέψει τη δημοκρατία, ζητά το 67,5% του εκλογικού σώματος, σύμφωνα με δημοσκόπηση της Κάπα Research που δημοσιεύτηκε στις 11/11 στο Βήμα της Κυριακής. Επίσης το 66,8% και το 78,4% διαφωνεί με ακραίες δηλώσεις όπως «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» και «Πας μη Έλλην βάρβαρος» αντίστοιχα. Το 63% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι Έλληνας είναι εκείνος ο οποίος έχει λάβει ελληνική παιδεία. Μόνο το 32,5% θεωρεί ότι Έλληνας είναι όποιος έχει Έλληνες γονείς. Με την επιχείρηση «Ξένιος Ζευς» συμφωνεί περίπου το 74% των ερωτηθέντων. Επίσης το 74% απαντά ότι συμφωνεί ή μάλλον συμφωνεί με τη δήλωση πως οι μετανάστες αυξάνουν την εγκληματικότητα, αλλά την ίδια ώρα το 43% δηλώνει ότι θέλει να παραμείνουν στη χώρα με ίδια ή λιγότερα δικαιώματα από τους Έλληνες, έναντι 47,3% που δηλώνει ότι πρέπει να μείνουν μόνον οι νόμιμοι ή οι αναγκαίοι. Πηγή: www.lifo.gr

11

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 •EτΟΣ: 18°

Sétánk minduntalan visszatér a Fehér toronyhoz!

1

2

Thesszaloniki Miliosz Katalin írása

Határtalanul

M

ég mielőtt a következő nyári vakáción kezdenénk el törni a fejünket, ne essünk abba a hibába, hogy az előttünk álló hónapokat eseménytelenül hagyjuk eltelni! Ha már a meleg úgysem tombol, használjuk ki az időt városlátogatásra, amire, valljuk be, a nyári kánikulában kevésbé szívesen szánjuk rá magunk. Pedig a késő ősznek, a kezdődő télnek is megvan a szépsége! Legyünk ennek szemtanúi Görögország második legnagyobb városában, Thesszalonikiben!

Egy hellászi csillagtúra során kevesen hagyják ki a programok közül a görög metropoliszt. Aki nem is járt még erre, képeslapokról minden bizonnyal visszaköszönt már rá a Fehér torony, vagy a jellegzetes tengerparti korzó. Mielőtt sétánkat megkezdenénk, ássunk kicsit mélyebbre a város történelmében! A települést Kasszandrosz makedón uralkodó alapította i. e. 315-ben, és feleségéről, Thesszalonikiről nevezte el. Az asszony Nagy Sándor húga volt, nevét születése napján az apja által a thesszáliaiak ellen sikeresen megvívott csatáról kapta, hiszen nevének jelentése: győzelem a thesszáliaiak felett. A város védőszentje 306 óta a vértanúhalált halt Szent Dimitriosz. Tiszteletére templomot emeltek. A történelem viharos évei mély nyomokat hagytak a városon, az egyik leghangsúlyosabb ilyen emlék

12

3

1. Arisztotelész szobra, 2. Szent Dimitriosz-bazilika, 3. Fehér Torony a bizánci birodalom idejéből származik, amikor is egy lázadás a thesszaloniki mészárlásba torkollott: I. Theodosius római császár 7000 lakost öletett meg ekkor a felkelés megtorlásaként. És még egy, a szenthez kap-csolódó dátum: a Görögországot sújtó, 480 éves török uralomnak pont 1912 novemberében, Szent Dimitriosz napján lett vége. A város mai képének kialakulása az 1917-es tűzvészhez köthető, hiszen az újjáépítés hatására nagyvárosi központtá és kikötővé nőtte ki magát, hangulatos parti sétánnyal gazdagodott, a kereskedelem keleti kapuja lett.

Sétánkat kezdjük a város jelképének számító Fehér toronynál, amelyet a 18. században még Oroszlántorony és Kalamaria erődként ismertek.

A 19. században már a Janicsárok tornyaként, a Véres toronyként vált hírhedté, hiszen az épület börtönként szolgált, és a janicsárok gyakran itt végezték ki a foglyokat. 1890-ben aztán a zsidó származású foglyok fehérre meszelték a falakat, hogy visszanyerjék a szabadságukat, innen ered a torony mai neve. A 20. században megszépítették a környezetét, parkot építettek ki körülötte, és a város kulturális, színházi és politikai életének központjává vált. Belépőnket kifizetve megtekinthetjük a bizánci kultúráról szóló kiállítást, a torony tetejéről pedig csodás látvány tárul elénk a városról.

Innen több úton is haladhatunk a központ felé.

Ha megéhezünk, a tengerparton számtalan

lehetőségünk van a finomabbnál finomabb ételek felfedezésére, a környéken található rengeteg üzlet pedig tökéletes az otthon maradottaknak szánt egy-két ajándék beszerzésére.

Az útba eső templomokba feltétlenül látogassunk el! A város védőszentjének temploma, az Szent Dimitriosz-bazilika csodás látványt tár elénk. Az alagsorban a múzeum mellett egy római fürdő maradványa is megtekinthető. A templom az UNESCO Világörökségének részét képezi.

Innen egy kis sétával eljuthatunk az ókori fórumig, melynek színháza valószínűleg gla-diátorjátékok színtere is volt. A Dikasztirion téren áthaladva, a Via Egnatián, az ókorban a mai Albániában található Durrëst és Isztambult összekötő úton átkelve, el is érkeztünk a híres piacra, ahol minden megtalálható, mi szem-szájnak ingere. A friss, illatos áruk azonnali vásárlásra csábítják a nézelődőt. Semmiképp se hagyjuk ki a szpanakopita kóstolását, itt különösen finom!

Tegyünk egy kis kitérőt a város központi tere, az Arisztotelész tere felé, és ha szusszantunk egyet, visszakanyarodva a Fehér torony másik irányában találjuk a Galerius diadalívet, melyet a császár 303-ban a perzsák felett aratott győzelmekor emeltetett. Innen sétáljunk át az Szent Georgiosz rotundához, melyet szintén Galerius császár építtetett, s amely ugyancsak az UNESCO Világörökségének részét képezi.

Sétánk minduntalan visszatér a Fehér torony-

hoz! Időzzünk a tengerparton, sétáljunk el Nagy Sándor lovas szobráig, adózzunk egy kis tisztelettel az ókori hősnek!

Megéri a kis kitérőt az Ano Poli (felső város v. óváros), melyet a városvezetés még a török időkben hozott létre. A hagyományos, tradicionális faházakkal tarkított kis utcácskák szintén az UNESCO Világörökség részei.

A város az oktatásban is az élen jár: az itt található Arisztotelész Egyetem nemcsak Görögország, de a Balkán legnagyobb oktatási intézménye is!

A település pezsgő éjszakai életéről is híres, olyannyira, hogy a Lonely Planet 2010-ben a világ 5. legjobb városának választotta szórakozási lehetőségek szempontjából!

A múzeumkedvelők lehetőségei határtalanok: a Régészeti Múzeumtól kezdve a Bizánci Kultúrán és a Kortárs Művészeten át a Tudományos Központig és Technológiai Múzeumig terjed a paletta.

Mielőtt a városba utazunk, mindenképpen nézzünk utána, hátha egy fesztivál idejére szól a repülőjegyünk! Thesszaloniki ugyanis rengeteg nemzetközi rendezvénynek ad otthont, melyeknek kis szerencsével mi is a részesei lehetünk!

Remélem, a hideg idő ellenére sokaknak megjött a kedve egy kis városnézéshez! Tegyük a zord évszakot is felejthetetlenné!

13

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 •EτΟΣ: 18°

1

2

3

4

Εορτασμός του ΟΧΙ

5

6

9

7 8

10 14 11 Με μια όμορφη και γεμάτη ποικιλία εκδήλωση γιόρτασαν οι Έλληνες της Ουγγαρίας την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου στο πολιτιστικό κέντρο Γιόζεφ Αττίλα του 13ου διαμερίσματος. Συγχαρητήρια στους οργανωτές και σε όλους τους συμμετέχοντες και ειδικότερα στους μαθητές του 12τάξιου σχολείου ελληνικών για την ωραία και καθαρή απαγγελία τους, στα χορευτικά Χελιδονάκι και Ελληνισμός που χόρεψαν με κέφι, στη χορωδία Καρυάτιδες και στις ορχήστρες οι Έλληνες Μουσικοί της Ουγγαρίας και Κοντραμπατζήδες που έντυσαν μουσικά τη βραδιά. Την επιμέλεια των κειμένων είχε η δασκάλα Θ.Χατζηευγενάκη και την μουσική επιμέλεια της εκδήλωσης ο Γ.Κολλάτος. Την ελληνική πρεσβεία εκπροσώπησαν ο Πρόξενος κ.Σταματέκος και ο υπεύθυνος ΓΤΕ κ.Βλαχάκης.

12 13 16

15

1. Κοντραμπατζήδες & Γ.Κολλάτος, 2. Λ.Κοράνης, εκφώνηση πανηγυρικού λόγου, 3. χορωδία Καρυάτιδες, 4. Γ.Αρβίθης, 5. E.Vegrinyák, A.Wastl, 7.Κ.Παπράς, 7. Β.&Κ. Αραπατσάκος, 8. Χορευτικό Ελληνισμός, 9. Χρ.Τζιτζιλώνης, αντιπρόεδρος CIR, 10. Β.Στεφόπουλος, Ματζουράκης, 11.Σοφία, Β’Δημοτικού, 12. χορευτικό Χελιδονάκι, 13. Καλλιόπη Νάγκι, 14. Οι μαθητές του σχολείου, 15. Θ.Χατζηευγενάκη, Σ.Πιπιτσούλη και μαθητές του σχολείου, 16. Γ.Κολλάτος

14

15

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 •EτΟΣ: 18°

Πολιτιστική ατζέντα

Πολιτιστική ατζέντα

Papageorgiu Szteliosz életmű kiállítása A Fővárosi Görög Önkormányzat, a II. kerületi Görög Nemzetiségi Önkormányzat, valamint az Országos Idegennyelvű Könyvtár szervezésében 2012. október 30-án „Minden elmúlik” címmel Papageorgiu Szteliosz festőművész életmű-kiállítása nyílt meg az Országos Idegennyelvű Könyvtár aulájában és kiállítótermében.

A kiállítást megnyitotta Pancsosz Alexandra, az OIK munkatársa és Dzindzisz Jorgosz, a Fővárosi Görög Önkormányzat elnöke. Papageorgiu Szteliosz munkásságát Cafaridu Polyxeni, a II. kerületi Görög Nemzetiségi Önkormányzat elnöke méltatta. A megnyitón rövid műsorral fellépett a Romiosyni Kórus. A kiállítás november végéig tekinthető meg.

F.G.Ö.

Mikis Theodorakis “Classics”

Μίκης Θεοδωράκης “Τα Κλασσικά”

Időpont: 2012. december 14., 19:30 A koncerten részt vesz maga a szerző, Mikis Theodorakis.

Ημερομηνία: Παρασκευή 14 Δεκεμβρίου 2012,19:30 Η συναυλία θα γίνει παρουσία του Μίκη Θεοδωράκη

Helyszín: Wiener Konzerthaus, nagyterem Lothringerstrasse 20 1030 Vienna, Austria Program:

Symphonie Nr. 3, Byzantinische Hymne (D. Solomos, K. Kavafis) Mauthausen-Kantate (Jacovos Kampanellis) Requiem Zorbas Ballett Finale Közreműködnek: Maria Farantouri Alexandros Karozas Wiener Kammer Orchester- Bécsi Kamarazenekar Wiener Singakademie - Bécsi Ének Akadémia Lisa-Maria Jank- Mezzo Gumpoldskirchner S. gyermekkórus

Χώρος: Wiener Konzerthaus, μεγάλη αίθουσα Lothringerstrasse 20 1030 Vienna, Austria Πρόγραμμα:

Συμφωνία Nο 3 Βυζαντινοί Ύμνοι (Δ. Σολωμός, Κ. Καβάφης) Καντάτα Μαουχάουζεν (Ιάκωβος Καμπανέλλης) Ρέκβιεμ Μπαλέτο «Ζορμπάς» Φινάλε

Συμμετέχουν: Μαρία Φαραντούρη Αλέξανδρος Καρόζας Ορχήστρα Μουσικής Δωματίου της Βιέννης Ακαδημία Τραγουδιού της Βιέννης Lisa-Maria Jank, Mezzo Gumpoldskirchner S., παιδική χορωδία Διευθυντής ορχήστρας: Stefan Vladar

Vezényel: Stefan Vladar – karmester

Αναδρομική έκθεση του Στέλιου Παπαγεωργίου Τα εγκαίνια της αναδρομικής έκθεσης “Όλα περνούν” του γραφίστα και ζωγράφου Στέλιου Παπαγεωργίου έγιναν στις 30 Οκτωβρίου στον εκθεσιακό χώρο της Βιβλιοθήκης Ξένων Γλωσσών. Η εκδήλωση οργανώθηκε από τις Αυτοδιοικήσεις Βουδαπέστης και 2ου Διαμερίσματος καθώς και την Βιβλιοθήκη (ΟΙΚ). Η Αλεξάνδρα Πάντσος, συνεργάτης της βιβλιοθήκης, και ο πρόεδρος της ΑΕΒ, Γιώργος Τζιτζής, άνοιξαν την έκθεση. Η Πολυξένη Τσαφαρίδου, πρόεδρος της Αυτοδιοίκησης του 2ου Διαμερίσματος μίλησε για τα έργα και η χορωδία Ρωμιοσύνη ερνήνευσε σύντομο πρόγραμμα. Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου.

Παραγγελία εισιτηρίων: από το Koncerthaus http://theodorakisfriends.com/2012/07/20/theodorakisJegyek rendelhetők a Koncerthaustól classics-in-vienna-the-only-concert-worldwide/ http://theodorakisfriends.com/2012/07/20/theodorakisή από το Πρακτορείο Ticket Express classics-in-vienna-the-only-concert-worldwide/ http://www.eventim.hu/hu/jegyek/mikis-theodorakisvagy a Ticket Express jegyirodától classics-wien-wiener-konzerthaus-272805/event.html http://www.eventim.hu/hu/jegyek/mikis-theodorakisclassics-wien-wiener-konzerthaus-272805/event.html Σε περίπτωση αρκετών ενδιαφερομένων η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας και η Αυτοδιοίκηση Kellő számú érdeklődés esetén a Magyarországi Ελλήνων Βουδαπέστης θα εξασφαλίσει λεωφορείο για Görögök Országos Önkormányzata és a Fővárosi τη συναυλία. Συμμετοχή μπορείτε να δηλώσετε στο Görög Önkormányzat autóbuszt indít a koncert γραφείο της αυτοδιοίκησης στο τηλέφωνο 302-7275 ή helyszínére. Jelentkezni lehet az önkormányzat στο e-mail grtitkar@t-online.hu μέχρι τις 5 Δεκεμβρίου irodájában a 302-7275-ös telefonszámon vagy a 2012. grtitkar@t-online.hu e-mail címen 2012. december 5-ig.

Kollátosz Jorgosz

Γιώργος Κολλάτος

Αντιπρόεδρος

Elnökhelyettes

A.E.B.

16

17

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 •EτΟΣ: 18°

Πολιτιστική ατζέντα ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

KÖSZÖNETNYILVÁNÍTÁS

Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά όλους όσους συμμετείχαν στην εθνική μας γιορτή, όπου με την βοήθεια, τη δουλειά και την υποστήριξή τους συμβάλανε στην ομαλή και επιτυχημένη πραγματοποίησή της:

Szeretném megköszönni mindenkinek a részvételét a görög nemzeti ünnepen, ahol a segítségükkel, munkájukkal és támogatásukkal hozzájárultak az ünnep zökkenőmentes és sikeres lebonyolításához:

Την Ελευθερία Θωμαΐδου, Πρόεδρο, καθώς και το Σώμα της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων του 13ου Διαμερίσματος Βουδαπέστης για την εξασφάλιση του χώρου και την οικονομική υποστήριξη Τον Γιώργο Κουκουμτζή, Πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου Ελλήνων Ουγγαρίας για την γενική οργάνωση και την Άννα Θώμου, Αντιπρόεδρο, για την οργάνωση του λαχνού Τη διευθύντρια Βαγγελιώ Τσαρούχα, την δασκάλα Θεοδοσία Χατζηευγενάκη και όλους τους δασκάλους για την οργάνωση, σύνθεση του πολιτιστικού προγράμματος, καθώς και τους μαθητές του 12τάξιου Συμπληρωματικού Σχολείου Ελληνικών Τη χορωδία «Καρυάτιδες» Τα χορευτικά συγκροτήματα «Ελληνισμός» και «Χελιδονάκι» Τους μουσικούς «Έλληνες Μουσικοί της Ουγγαρίας» και «Κοντραμπατζήδες» από την Ελλάδα

Az Angyalföldi Görög Nemzetiségi Önkormányzat elnöke, Eleftheria Thomaidou és testülete részére a helyszín biztosítása és az anyagi támogatás miatt A Magyarországi Görögök Kulturális Egyesületének elnöke, Kukumtzisz Jorgosz részére a szervezésért, és Thomou Anna alelnök részére a tombola megszervezéséért A 12 Évfolyamos Kiegészítő Görög Nyelvoktató Iskola igazgatója Caruha Vangelio és tanítónője, Chatzievgenaki Theodosia részére az ünnepi műsor megszervezése és összeszerkesztése miatt, valamint az összes tanár és diák részére a műsorban való részvételért A „Kariatidák” kórus részére Az Ellinismos és a Helidonaki táncegyüttes részére A Magyarországi Görög Zenészek és a Kontrabadzidesz görögországi zenekar részére

Με εκτίμηση:

Βουδαπέστη, 9 Νοεμβρίου 2012

Budapest, 2012. november 9.

Tisztelettel Kollátosz Jorgosz Elnökhelyettes MGOÖ

Γεώργιος Κολλάτος Αντιπρόεδρος ΑΕΟΥ

Meghívó

lis egyesület és A Hellas Görög-Magyar Kulturá Sarantis Mantzourakis Szeretettel meghívja Önt, 0-kor rendezendő, 2012 November 27-én este 19:3 Szimfonikus Zenekarra” c. „Klasszikusok Buzukira és Görög Klasszikus koncertre.

Nagyterme Helyszín: Budaörsi Játékszín út 26. ság bad 2040 Budaörs Sza Fellép: rakis Buzukiművész tzou Man s anti Sar Váci Szimfonikus Zenekar Farkas Pál Karmester Vendégművész: űvész Theodoros Tosounidis Fuvolam g Görögorszá Vlahosz Györgyi Ének/Vokál épés Díjtalan!

Bel A A koncert szervezője: is Egyesület Hellas Görög-Magyar Kulturál Önkormányzat, Fő támogatója: Budaörs Város ma, Emberi Erőforrások Minisztériu zat. ány orm Váci Görög Nemzetiségi Önk

18

Meghívó

A Zuglói Gö

rög Önkorm ányzat és Sarantis M antzourakis Szeretettel meghívja Ö 2012 Decem nt, ber 4-én est e 19:30-kor „Klassziku rendezendő sok Buzuk , ira és Szim fo nikus Zene Görög Klass karra” c. zikus konce rtre.

Helyszín: S zent István Király Zene iskola Nagyt 1145 Budap erme est, Columb us utca 11 Fellép: Sarantis Ma ntzourakis B uzukiművész Váci Szimfo nikus Zene kar Farkas Pál Karmester Vendégművé sz: Theodoros Tosounidis Fuvolaművé sz Görögorszá g Vlahosz Gyö rgyi Ének/Vokál A Belépés D íjtalan!

Fő támogató ja és szerve Budapest X zője: IV. ker Zugló Város Önko rmányzat, Zuglói Görö g Önkormá nyzat, Euroguide K ft., Váci Görög Nemzetiség i Önkormán yzat.

PROGRAMAJÁNLÓ 2012 DECEMBER

zene

egyéb

12/01 18:00 Csepel, Radnóti Miklós Művelődési Ház, Budapest, 1214, Vénusz utca 2 12/07 19:00 Kispest KMO, Budapest, 1191, Teleki utca 50 12/08 18:00 Ferencváros, József Attila lakótelep Budapest, IX. kerület, Toronyház utca 3/b 12/14 18:00 Zorbas, Budapest. VI. kerület, Podmaniczky utca 18

12/01 11:00, 12/03 10:00, 12/06 15:00, 12/09 11:00, 12/17-20 10:00 Erdei Kalamajka, Budapesti Operett Színház 12/14-15, 21-22, 19:00 12.22, 15:00 Abigél Budapesti, Thália Színház

Mydros - www.mydros.hu

Stefanidu Janula és zenekara - www.janula.hu 12/28 19:00 Evezős Sörkert és Bowling Club, Budapest. III. kerület, 1034, Római part 34

Fanari Minden csütörtök, 19:00 Gyradiko, Budapest, III. kerület (Békásmegyer), Pünkösdfürdő és Királyok útja sarok

Zeus - www.zeus.hu Minden vasárnap, 13:00 Gyradiko

Sirtos - www.sirtos.hu Minden vasárnap, 18:00 Óbudai Kulturális Központ, Budapest, III. kerület, San Marco utca 81

Palio Buzuki - www.paliobuzuki.net

Papadimitriu Athina Színház

Kariatidák rendezésében Pireuszi esték 12/05 17:00 Myrai Szent Miklós (Mikulás) a legendák és a művészet világában. Előadó: Réti Mária, Váci Utca Center Irodaház (a Fővám térhez van közel) Budapest, V. kerület, Váci utca 81/a

MGOÖ rendezésében 12/01 19:00 „60 éves a Szilogosz” Ferencvárosi Művelödési Központ, Haller utca 18

TV, rádió görög nyelvű adásai 12/13 12:29 M1: Rondó című műsor. Ismétlés 12/14 Duna TV, 00:01-kor 12.27 05:30 M1: Rondó című műsor. Ismétlés 12/28 00:01 M1 minden csütörtök 13:00 az MR4 rádióban hallható a görög nyelvű műsor.

Ismétlés minden szombaton, 00:01-kor (Középhullámon a 873 vagy 1188 khz.)

12/08 19:00 KPVDSZ Művelődési Ház, Tatabánya, Kós Károly út 17

Gyermekprogramok

TÁNC

December hétfő kivételével mindennap 9:00-19:00 Lovaglás az Aranypatkó lovardában Budapest, III. kerület, 1031, Aranyhegyi út 18 Elérhető a Batthyány tértől induló 160-as busszal Időpont egyeztetés: Telefon:06-70-363-15-53

12/09 14:00 Zugló, Zeg-Zug Ifjúsági Ház, Budapest, XIV. kerület, Hermina út 1-3

Ellinismos 12/15 19:00 Nemzetiségi Világnap alkalmából Balkáni Találkozó, Beloiannis faluban

Helidonaki 12/09 Zugló Zeg-Zug Ifjúsági ház, Budapest, XIV. kerület, Hermina út 1-3 12/29 19:00 Balkán Hangja, Fővárosi Művelődési Ház (FMH), Budapest, XI. kerület, Fehérvári út 41

EGYHáZ

Konstantinápolyi Egyetemes Patriarchatus Magyarországi Exarhátusának Szent Hierotheosz és Szent István kápolnája

Budapest V. kerület Váci utca 55. I. emelet 1. www.patriarchatus.hu Μinden szerda 18:00 Paraklisz Μinden szombat 18:00 Alkonyati szolgálat Μinden vasárnap 9:00 Hajnali szolgálat,10:00 Isteni Liturgia 12/05 18:00 Alkonyati szolgálat, ereklyék hódolata 12/06 8:00 Szent Miklós Liturgia 12/24 9:00 Királyi imaórák, 22:00 virrasztás 12/25 10:00 és 12/26 9:00 Hajnali szolgálat és Isteni Liturgia

December, mindennap 9:00-18:00 „Ismerkedés az afrikai struccal” Berga Struc Tanya, Bócsa, 6235, Időpont egyeztetés: 06-30-335-41-53.

December 6-31 Betlehemijászol-kiállítás a Vajdahunyad várba, Budapest, XIV. kerület, Városliget.

Nyitva tartás: kedd-vasárnap 10:00-16:00 óra.

Telefon: 06-30-394-60-10, 422-07-65.

December mindennap, Csokoládémúzeum, Budapest, 1162, (Árpádföld), XVI. kerület, Bekecs utca 22.

Nyitva tartás hétfő-péntek 8:00-20:00 Szombat-vasárnap 10:00-16:00 Telefon: (06 1)239-12-24, mobil 06-20-20-48-008.

Belépőjegy: 2990 Ft, amely tartalmazza a kóstolást dec. 24., hétfő, 10:30 és 14:00, 25., kedd, 10:30, 29., szombat, 10:30, 30. vasárnap 10:30. Csajkovszkij: Diótörő zenés pantomin és bábjáték 5 éves kortól, Jegyár: 1000 Ft., Bábszínház, Budapest, VI. kerület, Andrássy út 69.

Telefon:(06-1)342-27-02.

Kapcsolattartó: Stefanidu Janula tel.: +36 70 31 20 783 e-mail: stefaniduj@gmail.com

19

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 •EτΟΣ: 18°

Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα

Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα

Szivárványország Miliosz Nikolett rovata Ebben a hónapban a görög gasztronómia világába kirándulunk beszélgetőtársammal, Arghyropoulos Ghavrilosszal, a Gyradiko Taverna tulajdonosával. Kétségtelen, hogy a főzés művészet, azonban ezt a rohanó világunkban egyre kevésbé észleljük. Éhségünket kielégítendő, gyorsan igyekszünk összedobni valamit, pedig a főzés nem csupán funkcionális műveletek sorozata, melynek eredményeképpen étel kerül az asztalra. A főzés ennél több. Lehet szerelem is, ahogy Ghavrilnak is az. És nemcsak istenien főz, rengeteget tud a görög gasztronómia világáról is, sok érdekességgel gazdagodtam én is a beszélgetésünk során. Nem csoda, hogy a Gyradiko egyre népszerűbb, Az egy nap a városban nevű blog az ő gyroszát minősítette egy titkos szavazáson Budapest legjobbjának. Mégsem elégednek meg ezzel, folyamatos fejlődésre törekszenek.

Ezt is csak szerelemből lehet, ahogy zenélni is. Az élet örömeiről beszélgettünk.

Hogyan lett életed egyik főszereplője a gasztronómia?

A főzés szeretete nálunk családi vonás, családi hagyomány.

A családom konstantinápolyi gyökerekkel rendelkezik, és nekünk, bizánciaknak különleges vonzódásunk van az ételekhez. Aki látta a Politiki Kuzina (Csábító fűszer) című filmet, ami híven adja vissza a bizánciak életstílusát, láthatta,hogy mi mindent összpontosítunk az ételek köré. Az ételek imádatát az anyai nagyszüleimtől örököltem, tőlük tanultam, hogy mennyire fontosak az ízek, egy-egy bevásárlás során órákig tudtunk mászkálni az alapanyagok után, hogy igazi bizánci ízek legyenek otthon. Már fiatalon az volt a vágyam, hogy szakács legyek, gimnáziumba sem akartam menni, de mindenképpen a diploma irányába akartak terelni, így ezen irányú terveimet elhalasztottam, a főzés viszont mint szerelem visszatért. Az első próbálkozásom a főiskolás éveim alatt Görögországban volt, amikor Mavromatisz Aposztolisszal megvalósítottam az álmomat, és három hónapig egy szuvladzidiko bárt vezettünk.

Ennyire fiatalon azonban még nem a szakmaiság állt az első helyen, jól szórakoztunk, de azért komoly tapasztalatokat is szereztem.

Emlékszel még, mi volt az első étel, amit elkészítettél?

Körülbelül 5 éves lehettem, és aftapatit készítettem. A receptet a nagyapámtól tanultam, aki a háborúban gyakran készítette el ezt a desszertet: a tojásfehérjét fel kell verni cukorral, majd össze kell keverni az előzőleg fehéredésig cukorral kikevert sárgájával, amihez kakaót adunk. Becsapós édesség, a szó jelentése amúgy is önámítás: valóságos energiabomba, hatalmas tömege van, de mindamellett nagyon finom. Főzni igazából a nagyanyám mellett tanultam meg, mindig néztem, ahogy a görög ételeket készítette. Megjegyeztem, mit hogy kell csinálni, s ezeket az ízemlékeket megőrizve kezdtem el aztán én is alkotni.

A fűszerkeverékemet egy konstantinápolyi öreg bácsi készíti Athénban, ennek a pontos összeállítását még én sem ismerem tájakra jellemzőek. Én használok olyan fűszereket, amiket a szárazföldi görögök 99%-a nem ismer, például ilyen a szalepi, vagy a mahlepi, amelyek használata nem túl elterjedt, pedig a vaszilopita számomra szalepi és mahlepi nélkül elképzelhetetlen. De ugyanígy például a rózsavíz használata is inkább a kis-ázsiai görögökre jellemző.

Mennyire vagy kísérletező típus?

Nagyon szeretek kísérletezni, de a hagyományos ételektől nem szívesen szeretek elszakadni. Ezeket úgy készítem, ahogy a nagykönyvben meg van írva, de a kis-ázsiai jellegzetességekkel. A muszakának például az a titka, hogy nem sajnáljuk belőle a padlizsánt, viszont nem teszünk bele krumplit, mert nem az kell. Fahéjrudat teszünk az ételbe, és nem őrölt fahéjat, mert attól megkeseredik a hús. Fontos apróságok ezek, amelyek viszont nagyon jellegzetesen kapcsolódnak össze.

A magyar konyha is eléggé fűszeres, intenzív ízvilággal rendelkezik. Hasonlít egymásra a kettő?

A kis-ázsiai görög konyhának, ahogy a magyarnak is, nagyon sok törökös beütése van. Görögországban a kis távolság, míg Magyarországon a közel 150 éves török uralom erre a magyarázat, amikor is nagyon sok törökös vonás férkőzött be a magyar konyhába, gondolok itt a pörköltekre, vagy akár a rétesre, ami a baklava egy fajtájaként is értelmezhető, csak szirup nélkül. Az intenzívebb fűszerezés viszont mind a kisázsai, mind a magyar konyhára jellemző. A csípős ízek a magyar konyha elemi részei, viszont Görögországban ez csak a kis-ázsiai vidéken jellemző, máshol nem nagyon ismerik.

Hogy tapasztalod, melyik az a görög étel, ami a legnépszerűbb a nálatok megfordulók körében?

A Gyradiko is követi ezeket a nagymamádtól tanult hagyo- Kétségtelen, hogy a legnépszerűbb görög étel a gyrosz, bár mányokat? én nem nagyon örülök ennek. Állandó vita alapja, hogy mi volt Abszolút, igyekszünk a kis-ázsiai hagyományokat követni, ezért előbb: a görög gyrosz, a török döner, vagy az arab saorma, de is vagyunk mások, mint a többiek. A legtöbb magyarországi azt hiszem, ezt lehetetlen megállapítani. Az viszont tény, hogy görög étterem a szárazföldi Görögország konyháját vonultatja a függőleges nyárs használata török eredetű, és az 1850fel, annak is leginkább az ipiroszi részét, mi pedig ennél sokkal es évekből származik, azonban régészeti kutatások találtak markánsabb, sokkal intenzívebb, sokkal fűszeresebb konyhát gyroszkészítő gépet az időszámításunk előtti második századképviselünk. A szárazföldi görög konyha legfőbb jellemzője, ból is. Ez agyagból készült, és vízszintes elrendezésű volt. A hogy sok hüvelyest, ellenben kevesebb húst fogyasztanak, azt gyrosz sikere mellett lassacskán a szuvlaki is eljut arra a ponis inkább sütve, a fűszerek, ízek, illatok leginkább a kis-ázsiai tra, hogy egyre többen szeretik, de mi például arra törekszünk a Gyradikoban, hogy olyan ételeket is megszerettessünk a

20

vendégeinkkel, amelyeket egy átlagos magyarországi görög étteremben nem fognak megtalálni, ilyen például a szudzuki.

Mi, görögök, előételevők vagyunk, így a „kencéink”, mint a tzatziki, is nagyon népszerűek, úgy gondolom, hogy változatos színfoltjai ezek a görög konyhának. Sajátos étkezési szokásunk, hogy nem rendel mindenki saját magának, nincs „én levesem”, „te desszerted”, hanem minden megrendelt étel ott van az asztal közepén, és mindenki abból vesz, ami neki tetszik, ezt próbálom én minden alkalommal megértetni a magyar vendégeimmel is. A leves nem jellemző Görögországban, inkább a betegséghez kötik, néhány jellegzetes levesük van csupán, a magyarok körében ezek viszont nem túl népszerűek, ellenben nagyon sok halas és tengeri herkentyűs ételt készítünk. Ahogy már meséltem róla, a minőségi alapanyag elengedhetetlen kelléke a finom ételeknek, én azt vallom, a görög ételeket csak görög hozzávalókból lehet hagyományosan elkészíteni. A fetasajtom Leszboszról, az olajbogyóm és a frissen préselt olívaolajam Kalamatából származik, a hagymát Artából, a fűszereimet Krétáról szerzem be. Pitából csakis a kézzel készített változatot használom, a fűszerkeverékemet pedig egy konstantinápolyi öreg bácsi készíti Athénban, ennek a pontos összeállítását még én sem ismerem.

Táncosként engem mindig elborzaszt, ha egy-két elvetemültebb táncházas görög táncként a saját koreográfiáját próbálja „eladni”, gondolom, valahogy így lehetsz te is a gyrosszal, pitában. Mustár, chilli-szósz, savanyúkáposzta, és még sorolhatnám, mi mindent bele nem tesznek. Milyen érzés ezt látni egy hagyományőrzésre ennyire figyelő szakácsnak? És ami a lényeg: mi van az igazi változatban?

15 év alatt jutottam el arra a pontra, hogy már nem tud felizgatni a dolog. Úgy szoktam fogalmazni, hogy van a gyrosz, és van a nem-gyrosz. A mi összetevőink a következők: az étel mindenképpen tartalmaz egy vastag pitát, ami nem zsebes pita, mint az araboké, és nem lavas pita, ami a törököké.

Ezt a mi pitánkat kevés olajjal megkenve, rostlapon sütjük, majd oregánós sóval, vagy pirospaprikás sóval hintjük meg. A gyroszunk pácolt sertéshúsból készül, én ehhez mindenképp ragaszkodom, emellett természetesen kerül a pitába paradicsom, görög hagyma, tzatziki, ami nem egy híg lötty, hanem rendes saláta, amit mi mentával és oregánóval készítünk. Ha már előbb a magyar és a görög konyha között vontunk párhuzamot, a magyar tzatzikit is ismerjük: tejfölös uborkasaláta a neve. Ezenkívül teszünk még bele sült krumplit. Nem kerül bele mustár, ketchup, chili, mustárt csak a szuvlaki pitában tudom elfogadni, de azt sem magyar, hanem görög mustárral készítjük, ami Európában egyedülállóan fehér mustármagból készül. Ettől egy picit lágyabb a mustár, de az íze ugyanaz.

nem hiányozhatnak, mint az édesanyám által készített tésztamentes bejgli, amelynek gesztenyés alapja és mandulából készült tölteléke van, csokifondanttal leöntve. A halászlevet nem igazán kedvelem.

A zene a másik nagy szerelem az életedben. Mit ad neked?

A válásom után szó szerint az életemet adta vissza a Zeusz, amikor elhívott zenélni. Nem ismeretlen világ ez számomra, hiszen gyermekkoromban hosszú éveken keresztül énekeltem, az egyik legjobb gyerekkórusnak voltam a tagja.

Szólót énekeltem többek között a Zeneakadémián, az Erkel Színházban vagy az Operaházban. Görögországban, amíg főiskolára jártam, dzsesszzenekarokban basszusgitároztam, később rockzenekarokban is megfordultam. 30 éve nem énekeltem, a válás után találtam vissza hozzá. A Fanari egy más stílust képvisel a magyarországi görög zenén belül, mi nem a tradicionális táncházas zenéket játsszuk, hanem más stílusú zenéket is felveszünk a repertoárba, mint például a My way. Azt gondolom, a görög buli nemcsak arról szól, hogy eltáncolunk egy kalamatianót. Több, mint 10 évvel ezelőtt szövegeket is írtam a Zeusznak, görög szöveggel görög zenét senki nem írt Magyarországon rajtunk kívül. Azóta felénekeltem a saját nótáimat is a lemezünkre, a Kalimera 2012re, melyen ezt az újfajta zenei világot képviseljük. Óvatosan próbálok átevezni a dzsessz világába is. Egyszer majd operát is szeretnék énekelni. Készülök énektanárhoz, hogy fejlesszem magam, valószínűleg operaházi énektanárt választok.

“Görögnek lenni nem állapot, hanem olyan életérzés, amit meg kell tanulni” Kisfiad, Mihalisz 6 és fél éves. Mennyire tudatosult már benne, hogy görög származású? Ő nagyon jól tudja, hogy én görög vagyok, és azt is, hogy ő is részben görög. Hogy mennyire érzi görögnek magát, az azon is lemérhető, hogy ha beülünk az autóba, és görög zene szól, kéri, hangosítsam fel. Nem az a fajta gyerek, aki azonnal ki fogja nyilvánítani magáról, hogy görög, úgy látom, pár év múlva fog beérni, különösen, amikor majd iskolába megy. Úgy gondolom, akkor lesz igazán büszke arra, hogy görög származású is, ha magától mondja majd, hogy meg akar tanulni görögül. Én nagyon sokat beszéltem hozzá, a passzív szókincse nagyon nagy, de még nehezen mer megszólalni.

Amikor elviszem nyaralni, igyekszem vele egykorú gyerekekkel összehozni, hogy kénytelen legyen minél több görög szót megismerni és használni.

Ha otthon főzöl, akkor is ragaszkodsz a görög kony- Mi az, amit a görög mentalitásból a leginkább meg szeretnél neki tanítani? hához?

Azt, hogy legyen büszke arra, hogy egy többezer éves Sok mindent szeretek: szeretem az extrémebb konyhát, a kultúrának a hagyományait kapja meg anélkül, hogy bármit is magyar konyhát, az olasz vagy indiai konyhát, nem vagyok kellene tennie érte, azt, hogy legyen büszke a származására. annyira bigott, hogy csak görögöt fogyasszak.

Amit mindenképpen meg akarok tanítani neki, az az, hogy Hogy állsz a sütéssel? görögnek lenni nem egy állapot, hanem egy olyan életérzés, amit meg kell tanulni, amit meg kell tudni érezni. A gyerekek A kollégáim szerint nekem inkább cukrászdát kellett volna nagyon hamar megérzik, mi az, ami jó nekik. Szeretném, nyitnom, nem éttermet, hiszen állandóan süteményekkel, hogy megismerje azt a kicsit lazább, viccesebb, „felületesebb” desszertekkel kísérletezek benn. Ha nagyon szabadon engedéletet, amit a görögök kifelé mutatnak. Azt is szeretném, ha ném a fantáziám, nyitnék egy zaharoplasztiót, ami pékség is a fiam nem a magyarokra jellemző „sírva vigadunk” típusba meg cukrászda is, nagyon szeretem ezt a világot is. Valahol tartozna, de a leginkább arra lennék büszke, ha valamikor azt ez is családi vonás, a nagynéném Thesszalonikiben cukrászmondja majd, hogy szeretné az én utamat követni, de akkor is dát, a nagyapámék családja pedig kávézót és cukrászdát büszke leszek, ha nem az én utamat választja, de elismeri a üzemeltetett. saját görögségét, azt a „nem fogunk belehalni és nem sírunk Nemsokára karácsony, így adja magát a kérdés, nálatok semmiért” érzést. Mi, görögök vagyunk annyira büszkék, hogy a legnagyobb rossz után is képesek vagyunk talpra állni, sok mi kerül otthon az ünnepi asztalra?

Vannak jól kialakult saját receptúráink, de ilyenkor sem ragasz- ezer év alatt megtapasztaltuk és gyakoroltuk ezt, és genekodom kifejezetten a görög konyhához. Többségében igyek- tikusan kódoljuk a leszármazottainkba is, és ez szerintem a szünk változatosan étkezni, de vannak olyan ételek, amelyek fiamban is benne van, és idővel nagyon büszke görög lesz.

Köszönöm, hogy beszélgettünk!

21

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 •EτΟΣ: 18°

Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα

Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα

Στο κατόπι ελληνικών μνημείων του Tiszavasvári, Nyíregyháza και Tokaj του Dr. György Antal Diószegi Οι Αυτοδιοικήσεις Ελλήνων του 2ου και 7ου διαμερίσματος Βουδαπέστης πραγματοποίησαν μια επιτυχημένη εκδρομή στις πόλεις Tiszavasvári, Nyíregyháza και Tokaj στις 22 Σεπτεμβρίου. Στο Tiszavasvári (αρχική ονομασία Büd) στις αρχές του 19ου αιώνα, οι αδελφοί Κωνσταντίνος και Ιωάννης Dogaly, μέλη της ελληνικής εμπορικής κομπανίας του Tokaj, έκτισαν αρχοντικό που σήμερα φιλοξενεί το Κέντρο Αποκατάστασης Kornissné Liptay Elza (τo σφαγείο της περιοχής το 1759 ενοικιαζόταν από τον Γεώργιο Dogaly)

σημαντικό ρόλο στα τραπέζια των βασιλέων της Ευρώπης ως «κρασί της διπλωματίας». Ο τσάρος Μεγάλος Πέτρος αγάπησε ιδιαίτερα το ουγγρικό λιαστό. Το 1708 και οι υπόλοιποι Έλληνες του Ντέμπρετσεν μετακόμισαν στο Τόκαϊ, πράγμα που αποδεικνύει ότι η ελληνική κοινότητα του Τόκαϊ υποστήριζε απολύτως βάσιμα επί 130 συναπτά έτη ότι εκείνοι ήταν οι δικαιούχοι των βασιλικών προνομίων του 1667 και του 1690, λόγω της συνέχειας ανάμεσα στις ελληνικές οικογένειες των δύο πόλεων. Οι Έλληνες εκπροσωπούνταν και στον Δήμο

τους. Ήδη από τον πρώιμο χριστιανισμό, η άγκυρα του πλοίου της αθρώπινης ζωής – μαζί με τον σταυρό – υπήρξε βασικό σύμβολο της πίστης στον Θεό, καθώς και της δυνατότητας για την σωτηρία της ψυχής. Ακόμα υπάρχει και ο «Οίκος Κεφαλά» στην οδό Rákóczi 48-50. Χαρακτηριστικό στοιχείο του «Οίκου Μορέλλη» (οδ. Bethlen 5) είναι και η επιβλητική του πύλη, που φέρει επίσης το οικόσημο των Ελλήνων εμπόρων. Η -από ερυθρό μάρμαρο- Αγία Τράπεζα του ελληνορθοδόξου ναού του Τόκαϊ (γύρω στα 1780) έσπασε το 1951, τα ιερά σκεύη μεταφέρθηκαν στον

Ο Γεώργιος Charis ή Szerviczky τον Αύγουστο του 1804 δώρισε την Αγία Τράπεζα στον ναό του Τόκαϊ, πράξη που μαρτυρά και η ελληνόγλωσση επιγραφή της αναμνηστικής πλάκας δίπλα στην βάση της.

Στον τάφο του Ιωάννη Dogaly. Κήπος του ουνιτικού Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου, Tiszavasvári. Σε σχέση με τα ελληνικά μνημεία της Nyíregyháza, πρέπει να πούμε ότι στο τοπικό ορθόδοξο παρεκκλήσι βρίσκονται σήμερα τα εικονίσματα, η Αγία Τράπεζα και διάφορα παλιά ελληνικά βιβλία του ελληνορθόδοξου ναού του Tihany, καθώς στην αυλή της Έδρας και Θεολογικής Ακαδημίας της Ουνιτικής Επισκοπής (οδός Bercsényi 5) υπάρχει και το Βυζαντινό Παρεκκλήσι με τη Συλλογή Θρησκευτικής Τέχνης. Νομικός προκάτοχος του σημερινού λυκείου Zrínyi Ilona (οδός Széchenyi 29-37) ήταν το Ρωμαιοκαθολικό Λύκειο Θηλέων Sancta Maria του Τάγματος «Αδελφές του Λορέτο». Διευθύντριά του ανάμεσα στα 193848 ήταν η συγγραφέας σχολικών θεατρικών έργων δρ. Margit Szerviczky (1879-1963), απόγονος της παλιάς ελληνικής οικογένειας Παπαδήμου από το Tokaj. Αξίζει για τον λόγο αυτό να αναφερθούμε και σε ένα σημαντικό περιστατικό για την θεατρική ιστορία της χώρας: η κορυφαία ηθοποιός Klári Tolnay ήταν επίσης μαθήτρια του λυκείου

22

αυτού, η οποία ήθελε τότε να γίνει ιεραπόστολος. Ανακοίνωσε το σχέδιό της και στην διευθύντρια: η κυρία Szerviczky την άκουσε με αγάπη, μετά από λίγες μέρες όμως είπε στην φίλτατη μαθήτρια το εξής: “εσύ θα γίνεις ηθοποιός”. Σχετικά με την ελληνική κομπανία

1693 το Ντέμπρετσεν απέκτησε τον τίτλο της «Ελεύθερης Βασιλικής Πόλης» και η ελληνική κομπανία αναγκάστηκε να μεταφέρει την έδρα της στις πόλεις Szatmár και Németi. Σύμφωνα με απόφαση του ηγεμόνα, το 1705 οι Έλληνες του Németi εγκαταστάθηκαν στο Tokaj,

Η ελληνική κοινότητα του Τόκαϊ υποστήριζε απολύτως βάσιμα επί 130 συναπτά έτη ότι εκείνοι ήταν οι δικαιούχοι των βασιλικών προνομίων του 1667 και του 1690 του Tokaj, πρέπει να τονίσουμε ότι στους νομικούς προκατόχους της, τους Έλληνες της πόλης Ντέμπρετσεν, στις 19 Μαΐου 1690 παραχωρήθηκε βασιλικό προνόμιο (LR: XX: 372), μετά από αίτημα δύο Ελλήνων, του αρχιδικαστή Márton Horváth και του εμπόρου Sándor Hunyadi. Ο δεύτερος είναι o ίδιος o μεγαλέμπορος Sándor Karátsonyi ή Karácsony από το Vajdahunyad, ο μεγαλύτερος προμηθευτής του ηγεμόνα Ferenc Rákóczi B’ κατά τον απελευθερωτικό αγώνα. Το

δίπλα στα κτήματα των Rákóczi. Οικονομική βάση του πολέμου αποτελούσε το περίφημο λιαστό κρασί του Τόκαϊ (tokaji aszú), επειδή η θέση της περιοχής ευνοούσε το οινεμπόριο προς τη Ρωσία και την Πολωνία. Το λιαστό ήταν κατάλληλο και για μακρινό εμπόριο επίσης. Μετά την ανάκτηση του Tokaj, ο Rákóczi διόρισε έναν εκπρόσωπο να εποπτεύει το τοπικό οινεμπόριο και την αμπελοκαλλιέργεια. Ο ηγεμόνας αναγνώρισε την διπλωματική αξία του λιαστού του Τόκαϊ: ο οίνος έπαιζε

του Τόκαϊ, π.χ. το 1806 από τον Γεώργιο Karácsonyi. H οικογένειά του ήταν παρούσα στην πόλη επί 250 χρόνια: ο Κωνσταντίνος Παύλος Karátsonyi το 1790 έκτισε αρχοντικό στο οποίο φιλοξενούνταν και οι συνεδριάσεις της κομπανίας. Η πλούσια διακόσμηση σε ρυθμό ύστερου μπαρόκ αντικατοπτρίζει και την ανάγκη της ελληνικής κοινότητας για την επίδειξη κύρους: τα έξοχα διακοσμητικά στοιχεία αποδεικνύουν την υψηλή τους θέση στην αστική κοινωνία. Στο κτίριο σήμερα στεγάζεται το Μουσείο Τόκαϊ (οδ. Bethlen Gábor 7). Τα εκλεκτά αρχοντικά των Ελλήνων εμπόρων είναι σημαντικά διατηρητέα κτίρια. Πάνω στο πλαίσιο της πύλης στην οδό Rákóczi 56 βρίσκεται το ελληνικό εμπορικό οικόσημο που φέρει άγκυρα με διπλό σταυρό και τον αριθμό «4». Τα ίδια στοιχεία – που υπήρχαν σε κάθε κτίριο και σφραγίδα τους – συμβολίζουν την διατήρηση της ορθοδοξίας και την τίμια εμπορική συμπεριφορά

ορθόδοξο ναό της πόλης Μίσκολτς, ενώ το τέμπλο στη Nyíregyháza. Ο Γεώργιος Charis ή Szerviczky (1768-1833) τον Αύγουστο του 1804 δώρισε την Αγία Τράπεζα στον ναό του Τόκαϊ, πράξη που μαρτυρά και η ελληνόγλωσση επιγραφή της αναμνηστικής πλάκας δίπλα στην βάση της. Οι τελευταίοι Έλληνες της πόλης ήταν ο φούρναρης Παύλος Polity και ο έμπορος Soma Zákó, και απεβίωσαν στις αρχές του 20ου αιώνα. Ο δεύτερος (1829-1904), υπήρξε αξιωματικός της ουγγρικής επανάστασης του 1848-49 επίσης, ενώ η -από μαύρο μάρμαρο- ταφόπλακά του βρίσκεται στο κοιμητήριο των Καλβινιστών. Το επίθετό του φυλάσσει και η πάροδος Zákó στο Τόκαϊ, καθώς ο οίκος Zákó βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της πόλης. Ο τελευταίος Έλληνας πιστός της τοπικής ελληνορθόδοξης κοινότητας ο δικηγόρος Μιχαήλ Karácsonyi πέθανε το 1921. Το μητρώο της κοινότητας από το 17ο -18ο αιώνα

χάθηκε, γι’ αυτό είναι εξαιρετικής σημασίας μια ελληνόγλωσση ληξιαρχική πράξη από το Τόκαϊ, σύμφωνα με την οποία στην πόλη λειτουργούσε κάποιος Έλληνας «πάτερ Γεώργιος». Το έγγραφο εκδόθηκε το 1873 και αναφέρεται στη βάπτιση του ελληνόπουλου Εμμανουήλ το 1658, γονείς του οποίου ήταν οι ευγενείς Χάρης και Ελένη Παπαδήμου. Για την συμβολή του Εμμανουήλ Charis ή Szerviczky (1658-?) στον αγώνα ενάντια στους Τούρκους το 1690, ο βασιλιάς Λίποτ Α’ απονέμει τίτλο ευγενείας στην οικογένεια. Το οικόσημο στο πάνω μέρος φέρει δύο σημαίες με δύο φτερά ανάμεσά τους και ένα ρόπαλο στο κέντρο, καθώς στην ασπίδα διακρίνεται πολεμιστής με ρόπαλο (ή σπαθί) στο υψωμένο δεξί του. Τα μέλη του γένους Παπαδήμου από το Τόκαϊ το 19ο αιώνα χρησιμοποιούσαν το ευγενικό επώνυμο Charisi Szerviczky (πολωνική εκδοχή αναφερόμενη στην ιδιαίτερη πατρίδα, τα Σέρβια Κοζάνης). Στο πίσω μέρος του ελληνικού ναού, στον ανατολικό τοίχο ακόμα υπάρχει το μνήμα του Γεωργίου Szerviczky (παραγγελία της συζύγου Άννας Karátsonyi, η εντυπωσιακή ταφόπλακα κατασκευασμένη από ερυθρό μάρμαρο τοποθετήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 1842). Στις μέρες μας στον ελληνικό ναό του Τόκαϊ υπάρχει μόνο ο άμβωνας: στο κάτω μέρος του σκαλίστηκε δικέφαλος βυζαντινός αητός με τεντωμένα φτερά, καθώς σχήμα αητού έχει και η θήκη του βιβλίου στο θωράκιο. Απέναντι από τον ναό βρίσκεται το κρασοπουλειό και ξενώνας «Böne» του τελευταίου Έλληνα της πόλης, András Gavalla (η οικογένεια Γαβαλά ήταν παρούσα στο Τόκαϊ για τρεις αιώνες), όπου με τους Έλληνες εκδρομείς ήπιαμε νοστιμότατο Λιαστό του Τόκαϊ.

Πηγές: A nagy-károlyi gróf Károlyi család összes jószágainak birtoklási története. I. kötet. Budapest, 1911. 146.| Ομηλία με τον Müller Péter. In.: M2 2012. X. 15. ώρα 10:16 π.μ.: Ο Müller Péter για την Tolnay Klári. | Dr. Diószegi György Antal: Hegyaljai aszúkereskedelem a XVII-XVIII. században, avagy a tokaji görög kereskedők tevékenységének főbb jellemzői. In.: Partium. 2008 augusztus 40-41., 44-45. | Sasvári László: Görög kereskedők Tokajban. In.: Tanulmányok a magyarországi bolgár, görög, lengyel, örmény, ruszin nemzetiségek néprajzából. 4. Επιμ.

Eperjessy Ernő Bp., 2002. 151. | Feyér Piroska: A szőlő- és bortermelés Magyarországon (1848-ig). Bp., 1981. 180. | Bencsik János: Paraszti és mezővárosi kultúra a XVIII-XIX. században. Miskolc-Tokaj, 1993. 286. | Bánkuti Imre: Egy görög kereskedő tevékenysége Kecskeméten és a Dél-Alföldön. In.: Cumania III. Kecskemét, 1975. 79–102. | Bencsik János: Paraszti és mezővárosi kultúra a XVIII-XX. században. MiskolcTokaj., 1993. 289. | Μουσεία της Ουγγαρίας. Επιμ. Balassa M. Iván και Zentai Tünde. Bp., 1996. 113. | Genthon István: Magyarország művészeti emlékei. 2. Bp., 1961. 303-304.

23

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 •EτΟΣ: 18°

Φόρος Τιμής

Φόρος Τιμής

Ψαρογιάννη Κατίνα 1923-2012

Στις 15 Οκτωβρίου απεβίωσε στη Βουδαπέστη σε ηλικία 89 ετών η Κατίνα Ψαρογιάννη (Καρρά), αγωνίστρια της εθνικής Αντίστασης. Η τελετή της ταφής της έγινε στο κοιμητήριο Farkasrét, σε μια συγκινητική ατμόσφαιρα με τη συμμετοχή δεκάδων συμπατριωτών της και ντόπιων φίλων της. Ιδιαίτερα συγκινητική ήταν η παρουσία της γυναικείας χορωδίας «Ρωμιοσύνη» που την κατευόδωσαν με τις μελωδίες του Μάνου Λοΐζου και του Μανόλη Ρασούλη: Τίποτα δεν πάει χαμένο. Την αποχαιρέτησε ο Θεόδωρος Σαμαράς στα ουγγρικά, και στη συνέχεια εκ μέρους της οικογένειας ο γιος της Νίκος εκφώνησε τον επικήδειο λόγο τον οποίο και δημοσιεύουμε . Μάνα, Μητέρα, Μαμά, Δεν μαζευτήκαμε εδώ για έναν τυπικό αποχαιρετισμό. Άλλωστε η λέξη “αποχαιρετισμός” δεν σου ταιριάζει. Η παρουσία σου ήταν, είναι και θα παραμένει όλο και πιο έντονη στη σκέψη και στην καρδιά μας. Μάνα, ήδη μας λείπεις κι ωστόσο είσαι πάντα παρούσα. Σήμερα δεν είναι ώρα για δάκρυα. Αυτά στέρεψαν και στέγνωσαν προ πολλού, όπως εκείνα “τα λουλούδια που μαραθήκανε στους τάφους και τα σαπίζει η βροχή”. Φτάνει, λοιπόν, δεν χρειάζονται άλλα δάκρυα. Δάκρυσες -και με το παραπάνω- στα 90 χρόνια του ταραγμένου βίου σου. Δάκρυσες όταν το 1949 άφηνες πίσω σου την αγαπημένη σου Νάουσα για να την ξαναδείς έπειτα από 41 χρόνια αναγκαστικής προσφυγιάς. Δάκρυσες όταν σ΄αυτή την ξένη γη αποχαιρέτισες τη μονάκριβη μητέρα σου Μαρία, τη λατρεμένη γιαγιά όλων μας, τη μάνα του αγώνα και της ευθύνης, που σκορπούσε το χαμόγελο τριγύρω της, κι ας κουβαλούσε μέσα της τον βαρύτατο καημό για τα έξι παιδιά της που είχαν σκορπίσει στα πέρατα της γης μετά τον καταραμένο εμφύλιο. Δάκρυσες όταν έχανες μία-μία τις παιδικές σου φίλες που άφηναν τα κόκκαλά τους μακρυά από τη γεννέτειρά σας, την όμορφη μικροπολιτεία της Νάουσας, που “έχει κορίτσια όμορφα και τα νερά της κρύα”, όπως έλεγες καθημερινά. Την Ελένη Βερούλη, τη Σόνια Μουσικίδου, την Εύα Τοκμακίδου, τη Λευκή Μπέρσου. Αλλά και τους αγαπημένους Ναουσαίους συμπατριώτες σου: τον Ακρίτα [Ανέστη Κοντοζή], τον Λίβα [Αλέκο Κάρτα], το Θόδωρο Σαλίμκα, τον Παντελή Μπόκολο, τον Τρύφωνα Σαμαρά, τον Γιάννη Κώστογλου, τον Χριστόφορο Πάσχο. Μάνα, σε λίγη ώρα θα σε σκεπάσει το κρύο -κι ας ελπίσουμεόχι αφιλόξενο χώμα, δίπλα στον άνθρωπο που σου στάθηκε και του στάθηκες με το παραπάνω μέχρι τις τελευταίες στιγμές της πολυτάραχης ζωής του. Τον άνθρωπο που έμελλε να μεγαλώσει την Ελένη κι εμένα, αφού οι περιστάσεις τον έφεραν μακρυά από τα τρία παιδιά του που άφησε πίσω στην πατρίδα. Σε λίγη ώρα θα βρίσκεσαι στην ίδια γειτονιά με τις παλιές σου φίλες και συναδέλφισσές σου στο Budapesti Koto: την Κίτσα Σαμαρά, τη Σοφία Δημουλά, την Τασούλα Τσίκουτα. Άχαρη γειτονιά, αλλά τα ονόματά σας θα τη λαμπρύνουν για πάντα. Θα είστε μια κολεχτίβα, όπως παλιά. Η “παύλα” της ζωής της Στο μνήμα σου δε χωράνε πολλά λόγια. Ένα ονοματεπώνυμο και δύο νούμερα: 1923-2012. Η γέννηση κι ο θάνατος. Ωστόσο, ανάμεσα στα δύο νούμερα υπάρχει μια μυστηριώδης παύλα, που ελάχιστα την παρατηρούμε. Όμως, αν την απλώσουμε σε μήκος, αυτή μαρτυράει όλη τη διαδρομή της ζωής μας. Ας μιλήσουμε, λοιπόν, γι΄αυτήν την παύλα: Η Μάνα γεννήθηκε στις 5 Ιανουαρίου το 1923 στη Νάουσα, ως δεύτερο παιδί από τα έξι αδέλφια μιας εργατο-αγροτικής οικογένειας. Από τα δέκα της χρόνια γεύτηκε την παιδική εκμετάλλευση δουλεύοντας στα κλωστοϋφαντουργεία της πόλης για το μεροκάματο της πείνας. Στη δεκαετία του ΄30, με αποκορύφωμα τον πανεργατικό παλλαϊκό ξεσηκωμό του ηρωικού Μάη της Θεσσαλονίκης στα 1936, πήρε κι΄αυτή -μαζί με τον κατά δύο χρόνια μεγαλύτερο αδελφό της Γιάννη- το βάπτισμα του πυρός στο εργατικό και συνδικαλιστικό κίνημα με τις μαζικές και πολλές φορές αιματηρές απεργίες που ξέσπασαν και στα υφαντουργεία της Νάουσας. Με την επιβολή της δικτατορίας του Μεταξά στις 4 Αυγούστου της ίδιας χρονιάς συνδέθηκε και με την πρώτη παρανομία στο κίνημα. Έκτοτε ο

24

δρόμος της είχε πάρει τη δίκη του ιστορία.Το μεγάλο αντιφαστικό “ΟΧΙ”του ΄40 και η γερμανική Κατοχή δεν άφησε αδφιάφορη την ίδια και την οικογένειά της. Το 1942 οργανώθηκε στο Εργατικό ΕΑΜ και την ίδια χρονιά πύκνωσε με τη συμμετοχή της τις γραμμές του ΚΚΕ. Η παράνομη δράση στο κίνημα -με όλα τα θετικά αλλά και τις στρεβλώσεις- της δίδαξε πολλά. Απόκτησε το δικό της μέτρο και το τήρησε μια ολόκληρη ζωή. Η απώλεια του πατέρα της το 1942 και ο αιματηρός εμφύλιος που ακολούθησε μετά την πρόσκαιρη απελευθέρωση της πατρίδας από τους Γερμανούς καταχτητές, σήμανε νέα δεινά για την οικογένειά της. Ο αδελφός της Γιάννης, μπαρουτοκαπνισμένος πια μαχητής του ΕΛΑΣ, από τους πρώτους πήρε ξανά το όπλο και εντάχθηκε στις γραμμές του Δημοκρατικού Στρατού (Δ.Σ.Ε). Ο αδελφός της Τάσος ως νεοσύλλεκτος στον κυβερνητικό στρατό, αρνήθηκε να σηκώσει όπλο κατά του αδελφού του και ανέβηκε στο βουνό. Δυστυχώς, η τότε ηγεσία του κινήματος αυτοταλαντευόμενη και ίσως επηρεασμένη ακόμα από την περιβόητη Συμφωνία της Βάρκιζας, τον έστειλε πίσω στη μονάδα του, όπου συνελήφθη και στάλθηκε -όπως και χιλιάδες άλλοι φαντάροι στην ελληνική επικράτεια- στο κολαστήρι της Μακρονήσου. Η αδελφή της Σουλτάνα -η μόνη σήμερα εν ζωή από τα έξι αδέλφια- όργωνε τις συνοικίες της Νάουσας και τα βουνά της περιοχής ως παράνομος σύνδεσμος του ΔΣΕ. Ο πέμπτος αδελφός της Νίκος, μαθητής γυμνασίου ακόμα, σκοτώθηκε με το όπλο στο χέρι στις επιχειρήσεις του Δημοκρατικού Στρατού. Όπλο στο χέρι κράτησε και ο μικρότερος αδελφός της Περικλής, που στά 15 του κατέληξε στα ιδρύματα της Τασκένδης και πέθανε πρόσφατα στη μακρινή Αυστραλία. Η Μάνα, την ίδια περίοδο βρέθηκε στα περιβόητα κρατητήρια του Τμήματος Μεταγωγών Θεσσαλονίκης με απώτερο προορισμό τον τόπο εξορίας στο Μούδρο της Λήμνου, μια ανάσα από τον μαρτυρικό Άη Στράτη, που ήδη στέναζε από τις κραυγές πόνου χιλιάδων αγωνιστών από τα βασανιστήρια. Τελικά, η αποστολή αυτή ματαιώθηκε και η Μάνα με τα σημάδια και τις πληγές της φρικτής φάλαγγας σε όλο της το κορμί, μεταφέρθηκε στις φυλακές της Βέροιας, όπου προς μεγάλη της έκπληξη συνάντησε τη Μάνα της, τη Γιαγιά όλων μας, που ήταν κι΄αυτή φυλακισμένη. Το σπίτι -ένα ωραίο μακεδονίτικο αρχοντικό στο κέντρο της Νάουσας- ορφάνεψε για τα καλά. Σήμερα (παραφράζοντας τους στίχους του Μανόλη Αναγνωστάκη), το σπίτι χάσκει ερειπωμένο, δίχως παράθυρα, σαν κρανίο ξεδοντιασμένο, σαν να προσμένει εκείνες τις ξυπόλητες τις μάνες που σέρνονται στα χαλάσματα... Η προσφυγιά Ο πικρός δρόμος της προσφυγιάς άνοιξε, αλλά ο μαρτυρικός Γολγοθάς της Μάνας δεν σταμάτησε. Ετοιμοθάνατη με αδενοπάθεια, μετά από μια περιπετειώδη διαδρομή μέσω Γιουγκοσλαβίας και Βουλγαρίας, βρέθηκε στη Ρουμανία όπου επουλώθηκαν οι σωματικές της πληγές. Οι ψυχικές της πληγές, όμως, δεν έσβησαν ποτέ. Έμειναν ανοιχτές για πάνω από 60 χρόνια. Στη Ρουμανία γνωρίστηκε με τον Χρήστο Καρρά -γέννημα θρέμα της Θεσσαλονίκης- αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού, στέλεχος του ΚΚΕ. Ένωσαν τις ζωές τους και ταυτόχρονα η Μάνα ξανάσμιξε με την πληγωμένη Μητέρα της που κατεύθασε από τη γειτονική Βουλγαρία με κομμένα τα δάχτυλα των ποδιών της από τα κρυοπαγήματα του βουνού. Τότε έμαθε ότι κι εκείνη είχε πάρει το δρόμο της αναγκαστικής προσφυγιάς. Σε λίγο, στη Φλορίκα γεννήθηκε η Ελένη και όλα έδειχναν ότι ζωή της Μάνας θα

άνοιγε καινούρια σελίδα. Ήταν έγκυος στο δεύτερο παιδί της όταν το κόμμα πήρε από το πλευρό της το σύζυγό της και τον έστειλε σε παράνομη αποστολή πίσω στη Θεσσαλονίκη. Από εκείνη τη στιγμή η Μάνα κατέστη θύμα του ίδιου του κόμματος, στο οποίο πίστεψε και υπηρέτησε -παρά ταύτα- σε όλη τη ζωή της. Το 1954 μαζί με τη Μητέρα της και τα δύο παιδιά της συνέχισε τη διαδρομή της με νέα προσφυγιά μέσα στην προσφυγιά. Εκείνο τον κρύο Γενάρη στο τρένο είχε συνταξιδιώτη τον μέχρι πρότινος ετοιμοθάνατο νεαρό τότε, Φίλιππα Παπαδόπουλο, που έκτοτε και μέχρι το θάνατό της ένιωθε σαν αδελφό και άνθρωπο του σπιτιού της. Κατεύθασε στην Ουγγαρία, όπου ξανάσμιξε με τον αδελφό της Γιάννη και γνώρισε την ανηψιά της Μαρίτσα, που ήταν μόλις δύο ετών και μεγάλωνε δίχως μάνα. Αλήθεια, ποιος θα της εξηγούσε τότε ότι και η μητέρα της βρισκόταν στην Ελλάδα στην παρανομία; Η οικογένεια εγκαταστάθηκε για ένα διάστημα δύο ετών στο χωριό Μπελογιάννη και λίγους μήνες πριν από την αντεπανάσταση μετακόμισε στο Dohanygyar, στη Βουδαπέστη. Τα μαντάτα που έφταναν στη Μάνα από το κόμμα για την τύχη του άντρα της ήταν αντιφατικά και συγκεχυμένα. Η “επίσημη” εκδοχή έλεγε ότι σκοτώθηκε σε συνοριακή σύρραξη μαζί με τον σύντροφο και συμπολίτη του Θεσσαλονικιό αγωνιστή, Τάκη Κανάκη, που κι΄αυτός άφησε στη Βουδαπέστη τη γυναίκα του Κωνσταντίνα και το γιο του Θοδωρή.

την πιο ταπεινή και προσβλητική πράξη για μια αγωνίστρια που αφιέρωσε τη ζωή της στο κίνημα. Την υπογραφή δήλωσης μετανοίας και την απάρνηση των ίδιων της των πιστεύω. Στην απόφασή της να μείνει στην Ουγγαρία, συνηγορήσαμε και μεις, τα παιδιά της, με όση ωριμότητα είχαμε το 1961-62. Εκ΄των υστέρων πολλά μπορούν να ειπωθούν, ένα όμως είναι σίγουρο: ότι Πατέρας και Μάνα -για να το σχολιάσω με τη φρασεολογία της εποχής- αποτέλεσαν “παράπλευρη απώλεια” του κινήματος που πολλές φορές έχει φάει τα παιδιά του. Οι δυο τους συναντήθηκαν ξανά -όλως τυχαία- σαν δυο ξένοι ύστερα από 38 χρόνια στη Θεσσαλονίκη. Η συνάντησή τους περιορίστηκε όσο διαρκεί ένας καφές και δυο τσιγάρα. Εδώ τα σχόλια περιττεύουν... Η Μάνα παρά την κλονισμένη υγεία της στάθηκε όρθια κι΄όταν ακόμα έμεινε ολομόναχη για μια πενταετία, καθώς τα παιδιά της ζούσαν το ένα στη Λατινική Αμερική και το άλλο στην Ελλάδα. Όαση χαράς για την ίδια αποτέλεσαν ελάχιστα πράγματα. Ένα από αυτά ήταν η γέννηση του εγγονού της Βίκτωρ και εκείνη η χρονιά του 1996, όταν η συγκίνηση και τα χαμόγελα περίσσευαν στη Νάουσα. Μετά από 47 ολόκλρα χρόνια Οδύσσειας συναντήθηκαν και πάλι στην αγαπημένη τους πόλη και τα πέντε αδέλφια που βρισκόταν τότε εν ζωή. Είχαν ξαναβρεί τη δική τους Ιθάκη, τη Νάουσα. Η Μάνα, ο Γιάννης, ο Τάσος, η Σουλτάνα και ο Περικλής που κατεύθασε από την Αυστραλία.

Νέα τραγωδία

Μάνα, ας κλείσουμε εδώ κρατώντας στη μνήμη τις ευχάριστες στιγμές σου. Δεν χρειάζονται άλλα λόγια. Άλλωστε, “ψάχνοντας τις λέξεις άρχισε το ψέμμα”, λέει ο ποιητής. Εσύ Μάνα, μαζί με τις συναγωνίστριες και τους συναγωνιστές σου (παραφράζοντας το Γιάννη Ρίτσο), τραβήξατε ψηλά, πολύ ψηλά, δύσκολα πια να χαμηλώσετε...

Τα χρόνια περνούσαν, αλλά η μνήμη δεν έσβηνε. Η Μάνα, ως χήρα “επισήμως”, ντυμένη στα μαύρα για μια δεκαετία, ξεκίνησε μια νέα ζωή με το νέο σύντροφό της Βασίλη Βεγιάζογλου, πρόσφυγα από τη Σμύρνη και δοκιμασμένο παλαίμαχο κομμουνιστή από τη δεκαετία του ΄20, ζωντανή ιστορία του Ελληνισμού. Δεν πέρασαν 6-7 μήνες από τη συμβίωσή τους και η είδηση που έφτασε από την Ελλάδα καρφώθηκε στα στήθια της ως κεραυνός εν αιθρία. Ο Χρήστος Καρράς συνελήφθη στη Θεσσαλονίκη. Ο άντρας της, δηλαδή, όλα αυτά τα χρόνια βρισκόταν εν ζωή. Αλήθεια, η ίδια και τα παιδιά της γιατί δεν το γνώριζαν; Στο αμείλικτο και επίμονο για δεκαετίες ερώτημά μας η απάντηση της εκάστοτε καθοδήγησης του κόμματος ήταν πάντα μια: η μεγάλη σιωπή! Ο Καρράς καταδικάστηκε σε κάθειρξη 13 χρόνων και κλείστηκε στις διαβόητες φυλακές του Γεντί Κουλέ. Η Μάνα, σαν άλλη μια Μάνα Κουράγιο του Μπρεχτ, βρέθηκε μπροστά σε νέο, δυσεπίλυτο δίλημμα: που να πάει και τι να πράξει; Την ελληνική ιθαγένειά της τη στερήθηκε αντισυνταγματικά από τις ελληνικές κυβερνήσεις της Δεξιάς από το 1957. Τυχόν επιστροφή της στην Ελλάδα προϋπόθετε

Καλό ταξίδι Μάνα!

*** ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ

Μέσω του περιοδικού μας “Ελληνισμός”, επιθυμούμε να ευχαριστήσουμε θερμά όλες τις συμπατριώτισσες και τους συμπατριώτες μας, που μας συμπαραστάθηκαν στο βαρύτατο πένθος για την απώλεια της λατρεμένης Μητέρας και Γιαγιάς μας, ΚΑΤΙΝΑΣ ΨΑΡΟΓΙΑΝΝΗ (ΚΑΡΡΑ) Θα την θυμόμαστε για πάντα και θα αποτελεί για όλους μας ένα φωτεινό φάρο στην υπόλοιπη ζωή μας. Τα παιδιά της Ελένη και Νίκος και ο εγγονός της Βίκτωρ.

Μαριάνθη Τεβεκέλη 1930 – 2012 Στις 5 Οκτωβρίου 2012 έφυγε ξαφνικά από τη ζωή η αγωνίστρια και συμπατριώτισσά μας Μαριάνθη Τεβεκέλη, το γένος Σημιτσάκη – Πασχάλη. Η κηδεία της έγινε στις 16 Οκτώβρη στο κοιμητήριο Kőbánya της πρωτεύουσας. Παραβρέθηκαν τα μέλη της οικογένειάς της, τα παιδιά της, τα εγγόνια της, οι νύφες της, τ’ αδέλφια της και αρκετοί άλλοι συγγενείς και φίλοι, Έλληνες και Ούγγροι. Χοροστάτησε ο Ιερέας Kalota József. Η αείμνηστη Μαριάνθη Τεβεκέλη γεννήθηκε το 1930 στο χωριό Κυριακή του νομού Έβρου. Κατάγονταν από φτωχή αγροτική οικογένεια. Από τα τέσσερα αδέλφια -τρεις αδελφές και ένας αδελφός- η Μαριάνθη ήταν η μεγαλύτερη σε ηλικία. Τελειώνοντας το δημοτικό σχολείο δούλεψε σκληρά, βοηθώντας τους γονείς της στις αγροτικές δουλειές για την συντήρηση της πολυμελούς οικογένειάς τους. Στην περίοδο της Εθνικής Αντίστασης κατά των ξένων κατακτητών, οργανώθηκε πρώτα στην οργάνωση των Αετόπουλων, και μετά στην ΕΠΟΝ. Στον ΔΣΕ κατατάχτηκε στις αρχές του 1948. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες με τον αντίπαλο εθνικό στρατό. Ήταν ομαδάρχισσα. Σε μια μάχη στο Πετρίτσι Σερρών τραυματίστηκε και μεταφέρθηκε στη Βουλγαρία για θεραπεία. Εκεί γνωρίστηκε με τον επίσης βαριά τραυματισμένο παλαίμαχο αγωνιστή Γιώργο Τεβεκέλη και το 1949 παντρεύτηκαν και απέκτησαν δυο γιους. Το 1950 μεταφέρθηκαν στην Ουγγαρία. Εδώ εργάστηκε ως ελαιοχρωματίστρια στο εργοστάσιο Ganz Kapcsoló έως την συνταξιοδότησή της. Στέλνουμε τα συλλυπητήριά μας στα μέλη της οικογένειάς της και σε όλους τους συγγενείς και φίλους τους, όπου και αν βρίσκονται. Αιώνια η μνήμη σου αξέχαστη Μαριάνθη.

Θανάσης Ζιανός

25

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

Η επέτειος του ΟΧΙ στο χωριό Μπελογιάννης

26

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 •EτΟΣ: 18°

Η επέτειος του ΟΧΙ στο Vác

27

Eger

Η εκδρομή του 3ου διαμερίσματος στο Έγκερ / Harmadik kerület kirándulás Egerbe