τι πατάω;
το εγχειρίδιο της ανυπακοής
Πολλές φορές, για να διεκδικήσεις δικαιοσύνη, χρειάζεται να παραβιάσεις τον νόμο. Για να υπερασπιστείς το δίκαιο απέναντι στην αδικία χρειάζεται να σπάσεις τη νομιμοφροσύνη. Να αντισταθείς στη δήθεν νομιμότητα και να αψηφήσεις τις συνέπειες. Αυτό είναι το νόημα της ανυπακοής. Ήταν τιμή μου που υπερασπίσθηκα την ανυπακοή με ανυπακοή. Αν όλοι το κάνουμε, δεν θα μπορεί κανείς πια να απειλεί με πρόστιμα και φυλακή μια κοινωνία που διεκδικεί αξιοπρέπεια κι ελευθερία. Αν όλοι αντισταθούμε, στη φυλακή θα μπουν αυτοί που πρέπει: οι οικονομικοί εγκληματίες που κατέστρεψαν τη χώρα κι εκείνοι που τους χαρίζουν το δημόσιο χρήμα, τη δημόσια περιουσία, τα δημόσια αγαθά, την πατρίδα μας. Αν όλοι διεκδικήσουμε, θα πάρουμε πίσω τη χώρα και τη ζωή μας. Ζωή Κωνσταντοπούλου 09.10.2017
το εγχειρίδιο της ανυπακοής
τι πατάω;
η πολιτική ανυπακοή σε
10 10
ερωτήσεις και
απαντήσεις
1
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΥΠΑΚΟΗ; Είναι μια δημόσια πράξη παραβίασης ενός ή περισσότερων νόμων ή κυβερνητικών αποφάσεων από πολίτες που τους θεωρούν άδικους, για να υποχρεωθεί η Kυβέρνηση να τους αναθεωρήσει ή να τους καταργήσει. ΠΑΡΆΔΕΙΓΜΑ Αν ένας πολίτης θεωρεί ανήθικο να επωμίζεται στους φόρους του το βάρος εξόφλησης του δημοσίου χρέους, διότι η ευθύνη για αυτό βαρύνει συγκεκριμένους τραπεζίτες, πολιτικούς και ξένους δανειστές, τότε μπορεί να αρνηθεί να πληρώσει τους φόρους που προορίζονται για την εξόφλησή του.
2
ΓΙΑΤΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΥΠΑΚΟΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ; Διότι είναι ηθική πολιτική πράξη και όχι κοινό έγκλημα. ΠΑΡΆΔΕΙΓΜΑ Ένας κοινός φοροφυγάς κλέβει το δημόσιο κρυφά, διότι κίνητρό του είναι το όφελός του εις βάρος του δημοσίου. Αν γνωστοποιήσει την πράξη του, τότε θα συλληφθεί και δε θα πετύχει το σκοπό του. Όποιος αρνείται να πληρώσει έναν φόρο (όπως τον ΕΝΦΙΑ) για λόγους πολιτικής ανυπακοής, είναι υποχρεωμένος να υποστηρίξει δημόσια την επιλογή του, ακριβώς για να αποδείξει με αυτόν τον τρόπο ότι το κίνητρό του είναι ηθικό-πολιτικό και όχι η κλοπή του δημοσίου.
Η πολιτική ανυπακοή αποβλέπει στην κινητοποίηση της μεγαλύτερης δυνατής κοινωνικής αντίστασης. Σκοπός της είναι να δράσει ως παράδειγμα, και, για να προτρέψει άλλους, πρέπει να γίνει δημόσια.
3
ΣΕ ΤΙ ΔΙΑΦΕΡΕΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΥΠΑΚΟΗ ΑΠΟ ΑΛΛΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑΣ; Η συμμετοχή σε μία διαδήλωση ή η υπογραφή ενός ψηφίσματος είναι πράξεις πολιτικής διαμαρτυρίας στο πλαίσιο του δικαιώματος έκφρασης που προστατεύεται από τον νόμο. Η πολιτική ανυπακοή είναι μια πράξη διαμαρτυρίας που ξεπερνά το πλαίσιο του νόμου. ΓΙΑΤΊ ΟΙ ΠΟΛΊΤΕΣ ΣΥΧΝΆ ΚΑΤΑΦΕΎΓΟΥΝ ΣΕ ΑΥΤΉΝ; - Από συνέπεια στις αρχές τους. ΠΑΡΆΔΕΙΓΜΑ Δεν έχει νόημα να θεωρεί κάποιος το δημόσιο χρέος (ή ένα τμήμα του) παράνομο και να συμμορφώνεται με τους νόμους που του ζητούν να το αποπληρώνει. - Για να αμφισβητήσουν την Κυβέρνηση Η πολιτική ανυπακοή αποτελεί σοβαρότερη αμφισβήτηση της νομιμότητας μιας Κυβέρνησης, γιατί εκθέτει την ευθύνη της για τους άδικους νόμους που εισάγει ή/και εφαρμόζει.
Σε αντίθεση με τη νόμιμη διαμαρτυρία, την οποία η Κυβέρνηση μπορεί να αγνοήσει, η πολιτική ανυπακοή την υποχρεώνει να αντιδράσει, προβαίνοντας ακόμα και σε συλλήψεις πολιτών. Αυτό δίνει ευρύτερη δημοσιότητα στο πρόβλημα και προβάλλει πιο καθαρά το πρόσωπο της Κυβέρνησης στα μάτια της κοινωνίας. Στην πράξη η πολιτική ανυπακοή υποστηρίζεται συχνά και από νόμιμες πρωτοβουλίες διαμαρτυρίας τις οποίες αναλαμβάνουν πολίτες που νιώθουν αλληλέγγυοι προς αυτήν. Συχνά, η σύννομη διαμαρτυρία που υποστηρίζει την πολιτική ανυπακοή, παίζει καθοριστικό ρόλο στην επιτυχία της.
4
ΣΕ ΤΙ ΔΙΑΦΕΡΕΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΥΠΑΚΟΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ; Στη βασική μορφή της, η πολιτική ανυπακοή αποβλέπει στην κατάργηση ενός κυβερνητικού νόμου/μέτρου ή μίας δέσμης νόμων/μέτρων, χωρίς απαραίτητα να ζητά την ανατροπή της Κυβέρνησης. ΠΑΡΑΔΕΊΓΜΑΤΑ - Ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ Τζούνιορ στη δεκαετία του 1950 κήρυξε αγώνα ανυπακοής με στόχο την κατάργηση των ρατσιστικών νόμων και των διακρίσεων στις ΗΠΑ. - Το 1989-90, η βρετανική αριστερά κήρυξε πολιτική ανυπακοή κατά του «κεφαλικού φόρου» της Κυβέρνησης Θάτσερ.
5
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΝΥΠΑΚΟΗΣ ΧΩΡΙΣ ΦΙΛΤΡΑ Η Αντιγόνη του Σοφοκλή, που αψήφησε τους νόμους διεκδικώντας το ηθικό δικαίωμα να θάψει τον νεκρό αδελφό της, αποτελεί διαχρονικό υπόδειγμα ανυπακοής. Η πολιτική ανυπακοή συναντάται στη φιλελεύθερη πολιτική σκέψη. Ο θεμελιωτής του Δυτικού φιλελευθερισμού, Τζων Λοκ (1632-1704), υποστήριξε ότι όταν ένας μονάρχης παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα των υπηκόων του, τότε οι τελευταίοι δικαιούνται να πάψουν να τον υπακούουν και να αντισταθούν μέχρι να τον ανατρέψουν (Δεύτερη πραγματεία περί κυβέρνησης, 1690).
Τον 19ο αιώνα, ο Αμερικανός ιδεαλιστής Χένρι Ντέιβιντ Θόρω, υπερασπίστηκε το δικαίωμά του να μην πληρώνει φόρους διότι διαφωνούσε με τον πόλεμο των ΗΠΑ κατά του Μεξικού (Δοκίμιο περί πολιτικής ανυπακοής, 1849). Το 1930, ο ηγέτης του αντιαποικιακού αγώνα της Ινδίας, Μαχάτμα Γκάντι, και το 1955 ο ηγέτης του κινήματος των Ατομικών Δικαιωμάτων στις ΗΠΑ, Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ Τζούνιορ (Νόμπελ Ειρήνης, 1964) ξεκίνησαν μαζικές εκστρατείες υποστήριξης «του ηθικού δικαιώματος ανυπακοής σε άδικους νόμους». Τα κινήματά τους ανέπτυξαν μεθόδους «μη συνεργασίας» με το αποικιακό και ρατσιστικό καθεστώς που κυριαρχούσε στις χώρες τους.
“
Οι νεοφιλελεύθερες και σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις, κατά κανόνα, αποσιωπούν την πραγματική ιστορία της πολιτικής ανυπακοής, παρουσιάζοντας συχνά την τελευταία ως «αναρχική» ή «ακραία» επιλογή που «δεν διαφέρει από το κοινό έγκλημα».
“
Η συμπαράσταση σε αυτόν που συλλαμβάνεται και η δημοσιοποίηση της πράξης του μπορεί να ενισχύσουν σημαντικά την κοινωνική αντίσταση κατά των άδικων νόμων.
6
ΟΠΟΙΟΣ ΠΡΟΒΑΙΝΕΙ ΣΕ ΠΡΑΞΕΙΣ ΑΝΥΠΑΚΟΗΣ ΔΙΑΚΙΝΔΥΝΕΥΕΙ ΤΗ ΣΥΛΛΗΨΗ ΤΟΥ; Ναι. Σε πράξεις ανυπακοής συμμετέχει όποιος είναι αποφασισμένος να αναλάβει αυτό το ρίσκο. Κάποιος μπορεί βέβαια να αρκεστεί στη διαμαρτυρία και την υποστήριξη μιας εκστρατείας ανυπακοής με νόμιμα μέσα, π.χ. μέσα από διαδηλώσεις, ψηφίσματα, απεργίες, ακτιβιστικές δράσεις και άλλες μορφές συμπαράστασης. Η υποστήριξη αυτή συχνά αποβαίνει πολύτιμη για την επιτυχία της εκστρατείας ανυπακοής. Μεγάλη σημασία έχει ότι οι Αρχές ενίοτε αποφεύγουν να εφαρμόσουν αυστηρά το νόμο σε περιπτώσεις ανυπακοής, διότι σκοπός τους είναι να αποκλιμακώσουν την κοινωνική αγανάκτηση και όχι να την εντείνουν. Είναι απαραίτητο όμως να γνωρίζει κανείς ότι συχνά, ο μεγαλύτερος πολιτικός αντίκτυπος σε έναν αγώνα πολιτικής ανυπακοής ξεκινά μετά τη σύλληψη.
7
ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΛΛΗΨΗ, ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΛΛΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΓΙΑ ΟΠΟΙΟΝ ΣΥΜΜΕΤΕΧΕΙ ΣΕ ΠΡΑΞΕΙΣ ΑΝΥΠΑΚΟΗΣ; Ναι. Ανάλογα με την πράξη ανυπακοής, υπάρχουν οι συνέπειες που επισύρει ο νόμος που παραβιάζεται. Για τις «μη ορατές» προσωπικές συνέπειες (π.χ. επιβολή προστίμου/ κατάσχεση λογαριασμού), η επιτυχία της ανυπακοής είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την μαζική δράση, τις δράσεις δημοσιοποίησης των συνεπειών και τις δράσεις υποστήριξης της ανυπακοής. ΠΑΡΆΔΕΙΓΜΑ Η μη πληρωμή διοδίων και η άρνηση συμμόρφωσης στις ποινές μπορεί να οδηγήσει σε πρόστιμα, αλλά ακόμη και σε φυλάκιση. Ενώπιον αυτών των συνεπειών, πολλοί πολίτες επιλέγουν να πληρώσουν τελικά. Αν όμως όλοι αρνούνταν μέχρι τέλους, το Κράτος θα βρισκόταν σε αδιέξοδο στην εφαρμογή των συνεπειών του νόμου.
8
Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΥΠΑΚΟΗ ΕΙΝΑΙ ΑΤΟΜΙΚΗ Ή ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΠΡΑΞΗ; Η πολιτική ανυπακοή μπορεί να έχει προσωπικές συνέπειες για εκείνον που την επιλέγει. Είναι, λοιπόν, πάντα και προσωπική απόφαση, είτε την κάνει κανείς μόνος του είτε με άλλους. Η πολιτική ανυπακοή μπορεί να είναι ατομική ή συλλογική πράξη. Το παράδειγμα του Γρηγόρη Λαμπράκη, που αψήφησε την απαγόρευση της πορείας Ειρήνης και πραγματοποίησε μόνος του την πορεία, δείχνει τη δύναμη της πράξης ανυπακοής, ακόμη κι όταν επιχειρείται ατομικά. Το παράδειγμα του Κινήματος του 1-1-4, με ευθεία αναφορά στο δημοκρατικό δικαίωμα και καθήκον αντίστασης, που οδήγησε στην πτώση της Κυβέρνησης βίας και νοθείας το ’63 και αντιστάθηκε στην Κυβέρνηση αποστασίας το ’65, αποτελεί ισχυρή απόδειξη της δύναμης της γενικευμένης ανυπακοής. Η επιτυχία της ανυπακοής έγκειται στη γενίκευσή της και στην απειλή που αυτή η γενίκευση αντιπροσωπεύει για την κυβέρνηση/το καθεστώς.
“
Η πολιτική ανυπακοή είναι ένα πολύ ισχυρό, μη ενεργοποιημένο όπλο στα χέρια των πολιτών, στα χέρια των πολλών, ενάντια στα Μνημόνια και το χρέος. Είναι δικαίωμα αλλά και καθήκον, όπως ορίζει το άρθρο 120 του Συντάγματος.
9
ΜΠΟΡΕΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΥΠΑΚΟΗ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΕΥΣΕΙ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΡΑΝΟΜΟ ΧΡΕΟΣ; Ναι! Η πολιτική ανυπακοή είναι ένα πολύ ισχυρό, μη ενεργοποιημένο όπλο στα χέρια των πολιτών, στα χέρια των πολλών, ενάντια στα Μνημόνια και το χρέος. Είναι δικαίωμα αλλά και καθήκον, όπως ορίζει το άρθρο 120 του Συντάγματος. Στην Ελλάδα από το 2010 επιβάλλονται εξουθενωτικές συνθήκες λιτότητας, αρπαγής δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας, ανελευθερίας και επιβολής, στο όνομα του Χρέους, που η Επιτροπή Αλήθειας της Βουλής απέδειξε ότι είναι παράνομο και οι ίδιοι οι δανειστές ομολογούν ότι είναι μη βιώσιμο.
Τον Ιούλιο του 2015 οι πολίτες αρνήθηκαν να υποβληθούν σε νέα μέτρα αποπληρωμής του Χρέους και σε νέο Μνημόνιο, και η εντολή τους παραβιάσθηκε από τους δανειστές, την Κυβέρνηση και την Αντιπολίτευση. Η πειθαρχία και η υπακοή των κυβερνήσεων οδήγησε στην αποθράσυνση δανειστών και κυβερνώντων, με νέα μέτρα, ακραία επιδείνωση της ζωής των πολιτών και υποδούλωση της χώρας. Με την πειθαρχία και την υπακοή των κυβερνήσεων, φτάσαμε στην επιβολή και 3ου Μνημονίου,
με νέους φόρους, νέες περικοπές, πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας, πλήρη παράδοση της δημοκρατίας, της δικαιοσύνης, της δημόσιας περιουσίας. Σε αυτό το σημείο παράδοσης, που οι πειθήνιες Κυβερνήσεις όχι απλώς δεν αμφισβητούν τα Μνημόνια και το χρέος, αλλά εφαρμόζουν κάθε παραγγελία των δανειστών, οι πολίτες μπορούν να αμφισβητήσουν με ανυπακοή κάθε νόμο που τους επιβάλλει να πληρώσουν για χρέη που οι ίδιοι δεν δημιούργησαν: να αρνηθούν να εφαρμόσουν το «πρόγραμμα» και να προκαλέσουν την κατάρρευση του καθεστώτος που το επιβάλλει.
10
ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΕΤΥΧΕΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ ΜΙΑ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΑΝΥΠΑΚΟΗΣ; Ναι! Η πολιτική ανυπακοή πετυχαίνει συνήθως εκεί όπου υφίστανται έντονες και παρατεταμένες αδικίες εις βάρος μιας μεγάλης μερίδας της κοινωνίας. Όταν τα νόμιμα μέσα άρσης των αδικιών αυτών έχουν αφαιρεθεί ή εξαντληθεί, η οργή των πολιτών διογκώνεται και η ανυπακοή κερδίζει αποδοχή. Αυτές οι συνθήκες υπάρχουν στην Ελλάδα από την αρχή της εφαρμογής των μνημονίων. Απέκτησαν όμως επιτακτικότερο χαρακτήρα μετά τη μη αποδέσμευση της χώρας από τα μνημόνια το 2015 και την προδοσία κατά του Δημοψηφίσματος της 5ης Ιουλίου.
Ως τώρα η ανυπακοή έχει επιχειρηθεί και έχει σημειώσει μικρές ή μεγαλύτερες νίκες σε αρκετές περιπτώσεις (κίνημα κατά των διοδίων, άρνηση πληρωμής χαρατσιού, κίνημα κατά των πλειστηριασμών, ανυπακοή στις απαγορεύσεις συγκεντρώσεων, στο κλείσιμο της ΕΡΤ κλπ). Όμως, από το 2015 και μετά οι δράσεις ανυπακοής περιορίστηκαν αισθητά, ιδίως γιατί η ανυπακοή προδόθηκε. Δεν υπάρχει «στατιστική» ένδειξη για το όριο αντοχής ενός λαού στην καταπίεση. Το όριο ορίζει ο ίδιος ο λαός, από την επιλογή του να αντισταθεί δυναμικά ή να υποκύψει και να υποταχθεί.
“
Η γενίκευση της ανυπακοής μέσα από την κατάλληλη οργάνωση μπορεί να αποτελέσει το κλειδί της απαλλαγής από τα Μνημόνια και το Χρέος και της βελτίωσης των συνθηκών ζωής των Eλλήνων πολιτών-θυμάτων της κρίσης.
“
Δεν υπάρχει «στατιστική» ένδειξη για το όριο αντοχής ενός λαού στην καταπίεση. Το όριο ορίζει ο ίδιος ο λαός, από την επιλογή του να αντισταθεί δυναμικά ή να υποκύψει και να υποταχθεί.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Τα σκίτσα του
ΣΤΑΘΗ
δημιουργήθηκαν ειδικά για το εγχειρίδιο της ανυπακοής
Βατάτζη 6 | Αθήνα | Τ 2106446071 Ακολουθήστε μας Πλεύση Ελευθερίας pl_eleftherias #plefsieleftherias anipakoi@plefsieleftherias.gr
www.plefsieleftherias.gr