maroneia by Bookart.gr

ΕΝΘΥΜΗΣΕΙΣ ανθρώπων έργα | 1

2 | ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ Ι Π Π Α Ρ Χ Ι Α

4 | ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ Ι Π Π Α Ρ Χ Ι Α

Πηγές του εποπτικού και άλλου υλικού αποτέλεσαν εκτός των άλλων και οι κάτωθι σύνδεσμοι: http://www.xanthi.ilsp.gr/thraki/history/his.asp?p mythiki-anazitisi.blogspot.com/2013/10/blog-post.html, https://el.wikipedia.org/wiki/Ιππαρχία https://el.wikipedia.org/wiki/Κράτης_ο_Θηβαίος arxaioiellinesfilosofoi.blogspot.com/2015/07/4_76.html https://el.wikipedia.org/wiki/

ΣΧΕΔΙΑΣΜΌΣ ΈΚΔΟΣΗΣ

ΙΩΑΝΝΗΣ Κ. ΤΣΙΓΚΑΣ [ www.bookart.gr ] ΕΚΤΥΠΩΣΗ

6 | ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ Ι Π Π Α Ρ Χ Ι Α

ΜΑΡΩΝΕΙΑ

& Η

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ

8 | ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ Ι Π Π Α Ρ Χ Ι Α

Μαρώνεια1 ιδρύθηκε στις νοτιοδυτικές πλαγιές του Ισμάρου από Χίους αποίκους, τον 7ο π.Χ. αι., σε θέση παλαιότερης εγκατάστασης του θρακικού φύ-

λου των Κικόνων. Ως μυθικός οικιστής της πόλης αναφέρεται ο Μάρωνας, γιός του βασιλιά της Χίου Ευάνθη και ιερέας του Απόλλωνα στη Θρακική Ισμάρα. Σύμφωνα με τον Γ. Μπακαλάκη η ακρόπολη (9ος-8ος αι. π.Χ.) του Αγίου Γεωργίου και η μεγαλιθική πύλη στις χαμηλές υπώρειες του λόφου είναι κατάλοιπα της αρχικής εγκατάστασης των Χίων, ενώ ο Επίτιμος Έφορος Αρχαιοτήτων Δ. Τριαντάφυλλος θεωρεί ότι στη θέση αυτή βρισκόταν η Ισμάρα των Θρακών Κικόνων. Ο Όμηρος περιγράφει την άφιξη του Οδυσσέα, τη φιλοξενία και τα δώρα του Μάρωνα προς αυτόν, καθώς και τη μάχη με τους Κίκονες. Η εγκατάσταση των αποίκων πρέπει να έγινε ειρηνικά, όπως βεβαιώνουν η παρουσία του Μάρωνα και το όνομα της πόλης, η ύπαρξη της ίδιας λατρείας του Ήλιου-Απόλλωνα στους Κίκονες και στη Μαρώνεια και η υιοθέτηση του αλόγου ως νομισματικού τύπου της Μαρώνειας. Η οικονομία της πόλης στηρίχτηκε στη γεωργία και στην κτηνοτροφία. Κυριαρχούσε η καλλι1 Ενδεικτική βιβλιογραφία για την αρχαία Μαρώνεια: Δ. Λαζαρίδης, «Μαρώνεια και Ορθαγορία», στη σειρά Αρχαίες Ελληνικές Πόλεις 16 (Αθήνα 1972)· Γ. Μπακαλάκης, Προανασκαφικές ἔρευνες στή Θράκη (Θεσσαλονίκη 1958)· Π. Α. Πάντος, «Αρχαιολογική τοπογραφία Αβδήρων, Δίκαιας παρ΄Άβδηρα και Στρύμης (7ος -5ος αι. π.Χ.). Η παρούσα θέση των ερευνών», Θρακικά Χρονικά 41( Ξάνθη 1986) 67-73· Δ. Τριαντάφυλλος, «Οχυρωματικοί περίβολοι στην ενδοχώρα της Αιγαιακής Θράκης» στο (επιμ. Τριαντάφυλλος & Πετρίδης) Μνήμη Δ. Λαζαρίδη. Πόλις και Χώρα στην Αρχαία Μακεδονία και Θράκη. Πρακτικά Αρχαιολογικού Συνεδρίου, Καβάλα 9-11 Μαΐου 1986. (Θεσσαλονίκη 1990) 683-691.

ΕΝΘΥΜΗΣΕΙΣ ανθρώπων έργα | 9

έργεια των αμπελιών, της ελιάς και των δημητριακών. Η περιοχή του Ισμάρου είχε πλούσια δάση και βοσκοτόπια, όπου κατά τον Όμηρο τρέφονταν τα πρόβατα και τα βόδια της Ισμάρας. Η θέση της πόλης και το λιμάνι της ευνόησαν την ανάπτυξη του εμπορίου και την ναυτιλίας. Τα αργυρά νομίσματα, που άρχισαν να κυκλοφορούν από το 520 π.Χ. έως την εποχή του Φιλίππου Β΄, μαζί με τα χρυσά που κυκλοφόρησαν στο πρώτο μισό του 4ου αι. π.Χ., μαρτυρούν μεγάλη οικονομική ανάπτυξη ήδη από την αρχαϊκή εποχή. Ως μέλος της αθηναϊκής συμμαχίας πλήρωνε φόρο 1 τάλαντο και 3000 δραχμές, ενώ μετά την ίδρυση της Αμφίπολης το 437 π.Χ. ανέβηκε ο φόρος σε 3 τάλαντα. Η ιστορική πορεία της πόλης κατά την κλασική και ελληνιστική εποχή ταυτίζεται σχεδόν με την πορεία της γειτονικής πόλης των Αβδήρων. Τον 4ο αι. π.Χ. η Μαρώνεια είχε πολεμικές τριήρεις, στρατό και χρήματα, όπως δείχνει η ενέργεια της να παρακινήσει σε λιποταξία πληρώματα του αθηναϊκού στόλου. Το 377 π.Χ. ο Αθηναίος στρατηγός Χαβρίας επεμβαίνει για να διαλύσει σύγκρουση Αβδηριτών και Μαρωνιτών. Μετά τις διαδοχικές προσαρτήσεις της πόλης στους Μακεδόνες, Πτολεμαίους και Σελευκίδες η Μαρώνεια ελευθερώθηκε το 189/8 π.Χ. από την κατοχή του Αντιόχου Γ΄ με την επέμβαση των Ρωμαίων. Την περίοδο 187-183 π.κ.χ. ο Φίλιππος Ε’ διατηρούσε φρουρά στην ακρόπολη και πολλούς στρατιώτες στην πύλη. Οι Μαρωνίτες διαμαρτυρήθηκαν στη Ρώμη για τις ενέργειες του Φιλίππου. Οι Ρωμαίοι ανάγκασαν τον Φίλιππο να εγκαταλείψει τη Μαρώνεια, αφού προηγουμένως οργάνωσε με τον Ονομαστό και τον Κάσσανδρο φοβερή σφαγή των αντιπάλων

10 | ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ Ι Π Π Α Ρ Χ Ι Α

Εδώ πρέπει να μπει μια λεζάντα

Μαρωνιτών. Μετά τη μάχη της Πύδνας (168 π.Χ.) και τη διαίρεση της Μακεδονίας σε τέσσερις μερίδες, η Αίνος, η Μαρώνεια και τα Αβδηρα έμειναν ελεύθερες πόλεις. Το 167 π.Χ. υπογράφηκε η συμμαχία Ρωμαίων και Μαρωνιτών, το κείμενο της οποίας διασώθηκε σε λίθινη στήλη. Η κυκλοφορία αυτή την εποχή των αργυρών τετραδράχμων, που έχουν παραστάσεις με τη μορφή του Διονύσου, δείχνει ότι η περίοδος ειρήνης προκάλεσε νέα εμπορική και οικονομική ανάπτυξη της πόλης. Επιγραφές της ελληνιστικής εποχής αναφέρουν τη λειτουργία βουλής και δήμου, επομένως το πολίτευμα ήταν δημοκρατικό. Από τα νομίσματα είναι γνωστά πολλά ονόματα αρχόντων υπευθύνων του νομισματοκοπείου. Αλλοι

ΕΝΘΥΜΗΣΕΙΣ ανθρώπων έργα | 11

Τάφος του Καζανλάκ [λεπτομέρεια]

άρχοντες ήταν ο ιεροκήρυξ και οι αγορανόμοι. Οι σημαντικότερες λατρείες της πόλης ήταν του Απόλλωνα, του Ορφέα και του Διονύσου. Το κεφάλι του Διονύσου και το κλήμα εικονίζονται στους δύο κυριότερους νομισματικούς

12 | ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ Ι Π Π Α Ρ Χ Ι Α

τύπους της Μαρώνειας. Στη λατρεία του Διονύσου προστέθηκε αργότερα η λατρεία του Μάρωνα, του οποίου το ηρώο βρισκόταν στη γειτονική πόλη των Κικόνων Ισμάρα. Αλλοι θεοί που λατρεύονταν στην πόλη ήταν ο Ασκληπιός, ο Ηρακλής, ο Ποσειδών, ο Ερμής, η Κυβέλη και στα ρωμαϊκά χρόνια οι θεοί της Αιγύπτου. Την πνευματική και καλλιτεχνική ζωή της Μαρώνειας εκπροσωπούν ονομαστοί φιλόσοφοι, με ξεχωριστή μορφή την πρώτη γυναίκα-φιλόσοφο, την κυνική Ιππαρχία, ο Σωτάδης, «ποιητής των ιωνικών ασμάτων», ο αγροτικός συγγραφέας Ηγεσίας, που είχε γράψει «περί υδάτων» και ο ζωγράφος Αθηνίων, μαθητής του Κορινθίου ζωγράφου Γλαυκίωνος. Ο Πλίνιος αναφέρει έργα του στην Αθήνα και την Ελευσίνα και προβάλλει την επιδεξιότητα και τα χρώματα του. Στον Αθηνίωνα έχουν αποδοθεί και οι τοιχογραφίες του τάφου στο Καζανλάκ της Βουλγαρίας.

ΕΝΘΥΜΗΣΕΙΣ ανθρώπων έργα | 13

ΑΡΧΑΙΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

14 | ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ Ι Π Π Α Ρ Χ Ι Α

ΙΠΠΑΡΧΊΑ Η Ιππαρχία γεννήθηκε περίπου το 346 π.Χ. στη Μαρώνεια. Οι γονείς της ήταν Αθηναίοι αριστοκράτες που είχαν εγκατασταθεί στη Μαρώνεια. Ήταν αδελφή του επίσης φιλοσόφου Μητροκλή και σύζυγος του Θηβαίου Κράτη, που υπήρξε ένα ςαπό τους σημαντικότερους εκπροσώπου της Κυνικής σχολής. Τα περισσότερα στοιχεία για το βίο και τη δράση της Ιππαρχίας αντλούνται από το έργο του Διογένη του Λαέρτιου Βίοι Φιλοσόφων, ενώ στο λεξικό της Σούδας βρίσκουμε κάποιες φιλοσοφικές πραγματείς και μερικές επιστολές προς τον Θεόδωρο τον Άθεο. Από τον γάμο της με τον Κράτη απέκτησε δύο παιδιά, μια κόρη και έναν γιο, τον Πασικλή. Υπήρξε κυνική φιλόσοφος, τόλμησε να αμφισβητήσει τα κοινωνικά ήθη της εποχής της και να διεκδικήσει με γενναιότητα την ισότητα των δύο φύλων. Σε νεαρή ηλίκια ακόμα παραμελούσε το γνέσιμο και την ύφανση για χάρη της μελέτης, καθώς την χαρακτήριζε ανησυχία, άσβεστη περιέργεια και επιθυμία να μάθει ακόμη και θέματα που ήταν απαγορευμένα στις γυναίκες της εποχής της. Επιθυμούσε πολύ να εισέλθει στους ανδρικούς κύκλους διανόησης και να συζητήσει με τους πολυμαθείς άνδρες πάνω σε βαθιά φιλοσοφικά θέματα. Μυήθηκε στη φιλοσοφία από το νεώτερο αδελφό της το Μητροκλή, και μέσω αυτού γνώρισε τον Κράτη, τον οποίο και ερωτεύτηκε παράφορα. Παρά την μεγάλη διαφορά ηλικίας και την άρνηση των γονιών της η Ιππαρχία πέτυχε τελικά να παντρευτεί τον Κράτη. Συμμερίστηκε τις

ΕΝΘΥΜΗΣΕΙΣ ανθρώπων έργα | 15

Η Ιππαρχία [τοιχογραφία από τη Villa Farnesina]

16 | ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ Ι Π Π Α Ρ Χ Ι Α

φιλοσοφικές του επιδιώξεις, αποποιήθηκε τα πλούτη της, απέρριψε τις κοινωνικές συμβατικότητες αρνούμενη κάθε πολυτέλεια, ακόμα και των αντικειμένων που ήταν απολύτως απαραίτητα για την επιβίωση και έζησε σύμφωνα με τις ακραίες κακουχίες που συνεπάγονταν ο κυνικός τρόπος ζωής. Ανάθρεψε τα παιδιά της σύμφωνα με τις Κυνικές της αξίες και αναφέρεται ότι χρησιμοποιούσε το κέλυφος μιας χελώνας για κούνια του μωρού, κρύο νερό για το μπάνιο του, και συνέχισε την προσκόλληση σε αυστηρή δίαιτα. Η Ιππαρχία είναι επίσης διάσημη για μια αντιπαράθεση με το Θεόδωρο τον Άθεο, έναν Κυρηναϊκό φιλόσοφο, ο οποίος είχε προκαλέσει την νομιμοποίηση της παρουσίας της σ’ ένα συμπόσιο. Ο Διογένης Λαέρτιος αναφέρει το συλλογισμό που η Ιππαρχία χρησιμοποιούσε για να αποστομώσει το Θεόδωρο, κατά τη διάρκεια του ίδιου Συμποσίου: «Οποιαδήποτε πράξη, που δεν θα κρινόταν ως λάθος εάν την έκανε ο Θεόδωρος, θα κρινόταν ως λάθος εάν την έκανε η Ιππαρχία». Η Ιππαρχία έζησε μακροχρόνια ζωή και μετά τον θάνατό της τιμήθηκε εξαιρετικά από την ίδια την αθηναϊκή κοινωνία, η οποία την είχε παρεξηγήσει εν ζωή και την είχε απορρίψει. Μάλιστα, στους σύγχρονους καιρούς, το αναζωογονητικό και απελευθερωτικό μήνυμα του Κράτη και της Ιππαρχίας έχει γίνει κατανοητό και ευρέως αποδεκτό σε όλο τον κόσμο. Τα υψηλά ιδανικά της κοινωνικής ισότητας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αγάπης για την ανθρωπότητα, τα οποία με τόσο πάθος ο Κράτης και η Ιππαρχία υπερασπίστηκαν, έχουν υιοθετηθεί από όλα τα δημοκρατικά πολιτεύματα.

ΕΝΘΥΜΗΣΕΙΣ ανθρώπων έργα | 17

ΜΗΤΡΟΚΛΉΣ Νεότερος αδελφός της Ιππαρχίας, αρχικά ήταν περιπατητικός φιλόσοφος, αλλά αργότερα έγινε μαθητής του Κράτης. Έπαιξε σπουδαίο ρόλο στη γενιά των Κυνικών μετά τον Διογένη. Τα κείμενά του περιείχαν χρήσιμα λόγια για την καθημερινότητα που είχαν στόχο να ενδυναμώσουν τη φιλοσοφική αντιμετώπιση της ζωής. Είχε αποφασιστική επιρροή στη δημιουργία του τύπου του Κυνικού φιλοσόφου, και στη διατήρηση της παράδοσης του Διογένη. Υπήρξε ο πρώτος που συνέλεξε ηθικολογικά ανέκδοτα και ρητά. Ήταν μαθητής του Θεόφραστου, διακεκριμένου μαθητή του Αριστοτέλη. Από τη φύση του ήταν σοβαρός, σεμνός και συντηρητικός διακρίθηκε. Οι φιλοσοφικές απόψεις του Μητροκλή ήταν ταυτόσημες με εκείνες του Κράτη και τις ερμήνευσε με τη διδασκαλία και το παράδειγμά του με μεγάλη επιτυχία. Ανάμεσα στους μαθητές του ήταν και ο Μένιππος από τη Σινώπη.

Σ Ω ΤΆ Δ Η Σ Στον χώρο της ποίησης διακρίθηκε ο Σωτάδης (3ος αι. π.Χ.), ο «ποιητής των ιωνικών ασμάτων». Γεννήθηκε στη Μαρώνεια και έζησε στην Αλεξάνδρεια περί το 276 π.Χ., την εποχή του Πτολεμαίου Φιλάδελφου. Καινοτόμησε εισάγοντας νέο μέτρο στη ποίηση το «καταληκτικό τετράμετρο», που ονομάστηκε Σωτάδειο. Υπήρξε ιδρυτής και αρχηγός της ακόλαστης, σκωπτικής ποίησης των Κιναιδολόγων ή Κιναιδογράφων. Σπουδαία ποιήματά του είναι: Εις Άδου Κατάβαση, Πρίαπος, Εις Βελεστίχην, Αμαζών, κ.ά.

18 | ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ Ι Π Π Α Ρ Χ Ι Α

Τα έργα του περιείχαν γνώμες, ηθικά παραγγέλματα, αλλά και δημοτικά με τα οποία καυτηρίαζε και τόνιζε το άσεμνο και το αναιδές, όπως οι στίχοι του κατά του Λυσιμάχου και εκείνοι που αναφέρονται στον παράνομο γάμο της Πτολεμαίου Φιλάδελφου με την αδερφή του Αρσινόη. Για την εποχή του θεωρήθηκε άσεμνος και άκαιρος. Τα ποιήματά του ονομάζονταν «φλύακες» και «κίναιδοι». Στους μετέπειτα χρόνους το έργο του χαρακτηρίστηκε συνολικά ως ευφυές και χαριτόλογο. Ο Πτολεμαίος, επειδή προσβλήθηκε από τους στίχους του, έστειλε τον στρατηγό Πάτροκλο στη νήσο Καύνο της Αλεξάνδρειας και αφού τον συνέλαβε τον έκλεισε σε ένα σιδερένιο κλουβί και τον πέταξε στη θάλασσα.

ΗΓΕΣΊΑΣ Στις γραπτές πηγές αναφέρεται επίσης ο Ηγεσίας, ένας αγροτικός συγγραφέας που έγινε γνωστός με το έργο του «περί υδάτων».

ΑΘΗΝΊΩΝ Αξιόλογη μορφή στον χώρο της τέχνης, κατά τον 4ο και 3ο αι. π.Χ., υπήρξε ο ζωγράφος Αθηνίων, σύγχρονος του ζωγράφου Νικία και μαθητής του Κορίνθιου ζωγράφου Γλαυκίωνος. Ο Πλίνιος αναφέρει έργα του στην Αθήνα και την Ελευσίνα και προβάλλει την επιδεξιότητα που τον χαρακτήριζε στη χρήση των χρωμάτων. Στον Αθηνίωνα αποδίδονται οι τοιχογραφίες που κοσμούν τον τάφο του Καζανλάκ στη Βουλγαρία.

ΕΝΘΥΜΗΣΕΙΣ ανθρώπων έργα | 19

ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ

& ΝΕΟΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

20 | ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ Ι Π Π Α Ρ Χ Ι Α

ς πατρίδα πνευματικών ανθρώπων αναφέρεται επίσης η Μαρώνεια και κατά τη διάρκεια της Τουρκο-

κρατίας. Απόδημοι κυρίως που δραστηριοποιούνται στα μεγάλα αστικά και εμπορικά κέντρα της εποχής, στην Αίγυπτο, στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες και την Κωνσταντινούπολη, απέκτησαν περιούσιες και ευεργέτησαν τη γενέτειρά τους, αλλά και όμορες περιοχές με την ανέγερση σχολείων, δημοσίων κρηνών, κ.α.

Ο Ι ΚΟ Γ Έ Ν Ε Ι Α Χ ΑΤ Ζ Έ Α Οι Αδελφοί Χατζέα ήταν μεγαλέμποροι που δραστηριοποιήθηκαν εμπορικά στην Τρίπολη της Λιβύης, στην Αίγυπτο, στη Σμύρνη και στην Κωνσταντινούπολη. Το 1908 με δωρεά των Αφών Χατζέα κτίζεται στη Μαρώνεια το νέο αρεναγωγείο, εξαίρετο δείγμα αρχιτεκτονικής των αρχών του 20ού αιώνα, που στα μεταγενέστερα χρόνια λειτούργησε ως Δημοτικό Σχολείο.

Ο Ι ΚΟ Γ Έ Ν Ε Ι Α ΤΖ Ι Ρ Ί Ν Η Ή Ζ Η Ρ Ί Ν Η Ο Ιωάννης Τζιρίνης είχε το μεγαλύτερο εργοστάσιο επεξεργασίας σύκων σε όλα τα παράλια με έδρα τη Σμύρνη. Δώρισε το οίκημα που στεγάστηκε το Ζηρίνειο Νοσοκομείο της Αθήνας. Στη μνήμη του Ιωάννη Τζιρίνη έγινε και η βρύση στη Μαρώνεια.

ΕΝΘΥΜΗΣΕΙΣ ανθρώπων έργα | 21

Εδώ πρέπει να μπει λεζάντα

22 | ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ Ι Π Π Α Ρ Χ Ι Α

Ο Παναγιώτης Ζηρίνης ή Τζιρίνης δραστηριοποιήθηκε επιχειρηματικά στη Σμύρνη. Το 1903 προσέφερε με τη διαθήκη του όλη την κινητή και ακίνητη περιουσία του στη Μαρώνεια υπέρ των δύο ενοριακών ναών και των εκπαιδευτηρίων της γενέτειράς του.

Ο Ι ΚΟ Γ Έ Ν Ε Ι Α ΤΑ Β Α Ν Ι Ώ Τ Η Ο Σταμάτης Ταβανιώτης ήταν γιατρός και εφοπλιστής. Ζούσε στην Οδησσό και έκανε δωρεά το καμπαναριό της Μαρώνειας και έστειλε την καμπάνα από την Οδησσό, η οποία κατασκευάστηκε στο πιο φημισμένο εργοστάσιο της περιοχής και είχε μισό μπρούντζο και μισό ασήμι. Ο μελωδικός ήχος της καμπάνας ακουγόταν μέχρι τον Άγιο Χαράλαμπο.

Ο Ι ΚΟ Γ Έ Ν Ε Ι Α Φ ΩΤ Ι Ά Δ Η Ο Κλεάνθης Φωτιάδης ήταν μεγαλέμπορος που έκανε εισαγωγές στη Γαλλία. Το Αρχοντικό Φωτιάδη στη Μαρώνεια εντυπωσίαζε με την αρχιτεκτονική του και τα ξυλόγλυπτα ταβάνια του.

Ο Ι ΚΟ Γ Έ Ν Ε Ι Α Χ ΑΤ Ζ Η Γ Ι Α Ν Ν ΟΎ Δ Η Ο Θωμάς Χατζηγιαννούδης ή Χοντροθωμάς ήταν μεγάλος καπνέμπορος. Το 1867 έκτισε ένα τριώροφο νεοκλασι-

ΕΝΘΥΜΗΣΕΙΣ ανθρώπων έργα | 23

κό αρχοντικό η πολυτέλεια του οποίου ήταν εντυπωσιακή. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ακόμη και τα μπάνια ήταν μαρμάρινα. Την πρόσοψη του Αρχοντικού κοσμούσαν ανάγλυφα από την αρχαία Μαρώνεια. Μετά τον θάνατο του Χοντροθωμά το Αρχοντικό λειτούργησε ως αρρεναγωγείο με 300 παιδιά με Διευθυντή τον Λιάπη, ο οποίος είχε σταλεί από το Ελληνικό Κράτος για να οργανώσει τον Θρακο-Μακεδονικό Αγώνα.

Ο Ι ΚΟ Γ Έ Ν Ε Ι Α Λ Ε Ο Ν ΤΑ Ρ Ί Δ Η Ο Αντώνιος Λεονταρίδης γεννήθηκε στη Μαρώνεια το 1840. Ένα από τα τέσσερα παιδιά του εύπορου έμπορου Λέοντα Λεονταρίδη, ο οποίος σε ένα από τα ταξίδια του προς την Ανδριανούπολη μαζί με τα δυο του παιδιά, Αντώνη και Χαράλαμπο, έπεσε σε ενέδρα από Τούρκους μεταμφιεσμένους σε ληστές, κοντά στα σημερινά Λουτρά και σκοτώθηκε επι τόπου. Τα παιδιά κατέφυγαν στην Αίνο όπου απο κει μπήκαν σε φορτηγίδα και κατέφτασαν στην Οδησσό. Το 1880 περίπου, ο Αντώνης με τον αδερφό του Χαράλαμπο απόφασισαν να κατέβουν προς τον νότο και να εγκατασταθούν στο Δεδεαγάτς (σημερινή Αλεξανδρούπολη). Ο Αντώνιος Λεονταρίδης ασχολήθηκε με τραπεζικές και χρηματιστηριακές εργασίες, ως εκπρόσωπος της Τράπεζας Ανατολής της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, όπου συναλασσόταν μάλιστα με όλους τους κατοίκους του νέου αστικού κέντρου, Έλληνες, Τούρκους, Εβραίους, Βούλγαρους και όχι μόνο. Συνδέθηκε με τον Ίων Δραγούμη, στον

24 | ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ Ι Π Π Α Ρ Χ Ι Α

Ο Αντώνης Λεονταρίδης

οποίο ενέπνευσε τις ιδέες του αγώνα κατά των Βουλγάρων κομιτατζήδων, έτσι ώστε να γίνει ένα από τα πρώτα μέλη του Θρακικού κομιτάτου. Κατά σύσταση του Ίωνα Δραγούμη, ο Α. Λεονταρίδης αγόραζε γη και ό,τι άλλο, με προοπτική να περιέρχονται τελικά οι περιουσίες Τούρκων ή και άλλων μειονοτήτων στα χέρια των Ελλήνων. Το 1907, ο Λεονταρίδης, συντάσσει συμβόλαιο δωρεάς με πληρεξούσιο

ΕΝΘΥΜΗΣΕΙΣ ανθρώπων έργα | 25

Οικία Λεονταρίδη [λεπτομέρεια εξωτερικής όψης]

τον υποπρόξενο της Ρωσίας, Αλέξανδρο Κρήτη, Έλληνα υπήκοο, προς το Ελληνικό δημόσιο όπου περιέγραφε λεπτομερώς και αναλυτικά το ποσόν. Η δωρεά αυτή ήταν έμμεση προσφορά προς το Ελληνικό Δημόσιο, για ευνόητους λόγους, και τα χρήματα αυτά χρησιμοποιήθηκαν από τον Ελεύθεριο Βενιζέλο για την αγορά πλοίων προς ενίσχυση του ελληνικού στόλου. Πολλές δωρεές και κληροδοτήματα που άφησε ο Λεονταρίδης έγιναν γνωστά μέσα από τα Μνημόσυνα του Μητροπολίτη Αλεξανδρούπολης Γερβασίου. Εκτός από 1000 χρυσές τούρκικες λίρες, που χρησιμοποιήθηκαν για την ανέγερση της Ανωτέρας Αστικής Σχολής Αρρενων, πρόσφερε ομόλογα και κληροδότησε ενοίκια, και 2000 τούρκικες

26 | ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ Ι Π Π Α Ρ Χ Ι Α

Οικία Λεονταρίδη [εξωτερική όψη]

λίρες για τη συντήρηση της Λεονταριδείου Σχολής. Τέλος κληροδότησε ποσά για προικοδότηση φτωχών κοριτσιών, για ενίσχυσητων εκπαιδευτηρίων της γενέτειρας του Μαρώνειας και συνέταξε συμπληρωματική δωρεά(1908) με σκοπό την υποστήριξη του Ελληνισμού της Θράκης. Για αυτό τον λόγο, το 1912, δόθηκε στον Λεονταρίδη και ο χρυσός σταυρός του Τάγματος του Σωτήρος από το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών. Το Φεβρουάριο του 1912, συνέταξε, λίγο πριν πεθάνει τη Μυστική διαθήκη. Η Λεονταρίδειος Σχολή κτίστηκε το 1907 σε οικόπεδο κοντά στην Μητρόπολη, που παραχωρήθηκε τότε από τον Τούρκο Μπέη Χατζησαφέτ στην Ελληνική Κοινότητα, κυρίως με δωρεά του μεγαλέμπορου Αντώνη Λεονταρίδη ή

ΕΝΘΥΜΗΣΕΙΣ ανθρώπων έργα | 27

Ο παλιά «Λεονταρίδειος Σχολή» [σήμερα Εκκλησιαστικό Μουσείο]

Αντωνάκη Εφέντη, από όπου πήρε και το όνομά του. Οι εργασίες προχώρησαν ικανοποιητικά και ένα μεγάλο κτίσμα νεοκλασικό ξεπρόβαλε, το 1909. Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 μετακομίζουν οι μαθητές των Γυμνασίων από την Λεονταρίδειο Σχολή Αρένων στα νέα Σχολικά κτίρια. Το κτίριο παραχωρείται στην Ιερά Μητρόπολη Αλεξανδρούπολης, όπου από το 1980 και μετά αρχίζει η αναπαλαίωση του σχολείου αυτού και έκτοτε μέχρι σήμερα λειτουργεί ως Εκκλησιαστικό Μουσείο της Ιεράς Μητροπόλεως Αλεξανδρουπόλεως.

28 | ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ Ι Π Π Α Ρ Χ Ι Α

Ο Ι ΚΟ Γ Έ Ν Ε Ι Α Π Ρ Ο Ε Σ ΤΌ Π ΟΥ ΛΟΥ Ο Π. Προεστόπουλος (1828-1895), που βρίσκεται ενταφιασμένος στο κοιμητήριο της Μαρώνειας, αγόρασε το αγροτεμάχιο για τη δημιουργία του κοιμητηρίου. Ήταν έμπορος στην Οδησσό της Ρωσίας και εμπορεύονταν αυγοτάραχο. Στο επιτύμβιο επίγραμμα της επιτάφιας πλάκας, που σκεπάζει τον τάφο του, αναφέρεται ως προστάτης και ευεργέτης των Μουσών, γι αυτό και εικάζεται ότι θα πρέπει να διέθετε χρήματα για πνευματικούς και επιμορφωτικούς σκοπούς.

Ο Ι ΚΟ Γ Έ Ν Ε Ι Α Κ Ω Ν Σ ΤΑ Ν Τ Ι Ν Ί Δ Η Ο Μιχαήλ (κατά κόσμον Θουκυδίδης Κωνσταντινίδης) γεννήθηκε στη Μαρώνεια στις 27 Μαΐου 1892 και απεβίωσε στη Νέα Υόρκη στις 13 Ιουλίου 1958. Γονείς του ήταν ο Μιχαήλ Κωνσταντινίδης και η Φιλιώ Τσακίρογλου. Ολοκλήρωσε τη βασική του εκπαίδευση στην Ξάνθη και εισήχθη στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, από όπου και αποφοίτησε με άριστα το 1914. Χειροτονήθηκε Διάκονος και έλαβε το όνομα Μιχαήλ. Διετέλεσε για ένα έτος καθηγητής στην Εμπορική Σχολή της Χάλκης και το 1915 ο Πατριάρχης Γερμανός Ε΄ του χορήγησε υποτροφία του Οικουμενικού Πατριαρχείου και συνέχισε τις σπουδές του στις θεολογικές ακαδημίες του Κιέβου και της Αγίας Πετρούπολης. Στη Ρωσία παρέμεινε έως το 1919, οπότε και επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη εξαιτίας της Οκτωβριανής Επανάστασης. Ήταν γνώστης

ΕΝΘΥΜΗΣΕΙΣ ανθρώπων έργα | 29

αρκετών ξένων γλωσσών μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται η Αγγλική, Γαλλική, Ρώσικη και Τουρκική γλώσσα. Στις 9 Ιουνίου του 1919 χειροτονήθηκε πρεσβύτερος και χειροθετήθηκε αρχιμανδρίτης, ενώ τον Οκτώβριο του 1920 εστάλη από το Πατριαρχείο στην Κομοτηνή ως Έξαρχος στη Μητρόπολη Μαρωνείας και Θάσου. Στην Κομοτηνή ανέλαβε τη διεύθυνση του ημιγυμνασίου της πόλης όπου και δίδαξε θρησκευτικά, ελληνικά και γαλλικά. Την ίδια περίοδο ασθένησε ο μητροπολίτης Μαρωνείας Μελισσηνός και ο Μιχαήλ ανέλαβε τοποτηρητής της Μητρόπολης. Το 1922 , μετά την Μικρασιατική καταστροφή, φρόντισε για την εγκατάσταση προσφύγων στη Ροδόπη και την αλλαγή πολλών τοπωνυμίων σε ελληνικά, μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών. Το 1923 ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος Α΄ τον διόρισε γραμματέα και στη συνέχεια Μέγα πρωτοσύγκελλο της Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Παρέμεινε στην Αθήνα επί τέσσερα χρόνια, πε΄ριοδο κατά την οποία λειτουργούσε στη Μητρόπολη Αθηνών, μετέφραζε και αρθρογραφούσε στην εφημερίδα «Νέος Αγών». Από το 1927 έως το 1939 διετέλεσε ιερέας του Ναού της Σοφίας στο Λονδίνο, ενώ παράλληλα ήταν ο αντιπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, της Εκκλησίας της Ελλάδος και του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας σε διάφορα συνέδρια και επιτροπές, και ασχολούνταν με τη μετάφραση και την αρθρογραφία ενώ παράλληλα ανέπτυξε σημαντική ποιμαντική και κοινωνική δραστηριότητα. Το 1939 εξελέγη μητροπολίτης Κορίνθου και επέδειξε πλούσιο ποιμαντικό, κοινωνικό και εθνικό έργο (διοργάνωση συσσιτίων, ίδρυση πολυϊατρείου, κλπ) σε μια δύσκολη

30 | ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ Ι Π Π Α Ρ Χ Ι Α

Ο εκ Μαρωνείας Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Μιχαήλ

ΕΝΘΥΜΗΣΕΙΣ ανθρώπων έργα | 31

περίοδο όπου διαδραματίστηκαν γεγονότα όπως ο πόλεμος του 1940, η κατοχή και ο Εμφύλιος. Μεταξύ άλλων ενίσχυσε τη θρησκευτική αγωγή των πιστών και των κληρικών, προσέγγισε τη νεολαία της περιοχής του, επισκεπτόταν συστηματικά απομακρυσμένες ενορίες της μητρόπολης, επανασύστησε την Εκκλησιαστική Σχολή Κορίνθου, δημιούργησε τον σύνδεσμο «Απόστολος Παύλος», ίδρυσε την Επαγγελματική Σχολή Θηλέων στο Περιγιάλι και τη «Φοιτητική Ένωση Κορινθίας», ανασυγκρότησε το «Αρχείο Μελετών» της Κορίνθου, ίδρυσε πολυϊατρείο, οργάνωσε συσσίτια κλπ. Τον Οκτώβριο του 1949 εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Αμερικής και στον ι. Ν. Αγίας Τριάδας στη Νέα Υόρκη. Κατά τη διάρκεια της θητείας του ο Μιχαήλ ασχολήθηκε με την αναδιοργάνωση της παιδείας, την ίδρυση κατηχητικών, την οργάνωση της θεολογικής σχολής του Μπρούκλαιν και της Ακαδημίας του Αγίου Βασιλείου, την ίδρυση της οργάνωσης νεολαίας Αμερικής κλπ. Παράλληλα καθιέρωσε διάφορες γιορτές και εκδηλώσεις, αύξησε τα έσοδα της αρχιεπισκοπής, ίδρυσε διάφορα ιδρύματα όπως π.χ. γηροκομείο για τους γέροντες ομογενείς, ανανέωσε το περιοδικό της αρχιεπισκοπής «Ορθόδοξος Παρατηρητής» κ.ά. Επίσης δραστηριοποιήθηκε έντονα σε εθνικά θέματα όπως ο Εμφύλιος, το Κυπριακό ζήτημα, τις διώξεις που υπέστησαν οι Έλληνες στην Κωνσταντινούπολη το 1955. Παράλληλα οργάνωσε εράνους υπέρ των σεισμόπληκτων κατοίκων των Επτανήσων και της Θεσσαλίας, ενώ επί των ημερών του ο Πρόεδρος Αιζενχάουρ θεμελίωσε τον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Σοφίας στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης. Εκοιμήθη στις 13 Ιουλίου 1958 και ετάφη στον περίβολο της Ακαδημίας του Αγίου Βασιλείου.

32 | ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ Ι Π Π Α Ρ Χ Ι Α

Γιώργου Νικολαΐδη, «Ιστία»

Γ Ι Ω Ρ ΓΟ Σ Ν Ι ΚΟ Λ Α Ϊ Δ Η Σ Ο Γιώργος Νικολαΐδης, ένας από τους σημαντικότερους γλύπτες της γενιάς της δεκαετίας του ’50, γεννήθηκε στη Μαρώνεια το 1924. Σπούδασε Φυσικομαθηματικά στο ΑΠΘ και στη συνέχεια γλυπτική στην ΑΣΚΤ, στο εργαστήριο του Τόμπρου και του Απάρτη. Η καλλιτεχνική του καριέρα, την δεκαετία του ΄50 άρχισε με χάλκινα και πήλινα γλυπτά εμπνευσμένα από την αρχαϊκή αγγειογραφία. Στην δεκαετία του ΄60 επικεντρώνεται στην επεξεργασία του μετάλλου και αναζητεί την κίνηση και τον ρυθμό ως αναπαραστατικά στοιχεία ενός κοσμικού χώρου και παράγει μερικά από τα πιο αξιόλογα αφηρημένα γλυπτά της νεοελληνικής τέχνης.

ΕΝΘΥΜΗΣΕΙΣ ανθρώπων έργα | 33

ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΜΑΡΩΝΊΤΗΣ

Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1929. Περάτωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στο Πειραματικό Σχολείο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) και συνέχισε τις σπουδές του στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ. Κατόπιν έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Δυτική Γερμανία, με υποτροφία του ιδρύματος «Χούμπολντ», δίπλα στον ελληνιστή Βάλτερ Μαργκ. Το 1962 έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, όπου και δίδαξε Αρχαία Ελληνικά από το 1963 έως το 1968 ως εντεταλμένος υφηγητής στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ. Στο διάστημα της δικτατορίας παύθηκε από τη θέση του, συνελήφθη τρεις φορές για συμμετοχή σε πράξεις αντίστασης κατά του καθεστώτος και κρατήθηκε στο ΕΑΤ - ΕΣΑ επί οκτάμηνο το 1973. Μέσα στο κελί του έγραψε ένα σημαντικό κείμενο - κατάθεση ψυχής, με τίτλο «Μαύρη Γαλήνη» πάνω σε φθαρμένες χαρτοπετσέτες και όταν κατάφερε να βρει ένα μολύβι. Το 1974, διορίστηκε ειδικός σύμβουλος για πανεπιστημιακά θέμα τα στο Υπουργείο Παιδείας. Το 1975 εκλέχθηκε τακτικός καθηγητής της Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας και εντεταλμένος στη διδασκαλία της Νεοελληνικής Ποίησης στο ΑΠΘ. Δίδαξε έως το 1996, οπότε συνταξιοδοτήθηκε. Επίσης, δίδαξε ως επισκέπτης καθηγητής σε πανεπιστήμια της Γερμανίας, της Αυστρίας, της Κύπρου και των ΗΠΑ.

34 | ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ Ι Π Π Α Ρ Χ Ι Α

Ο Δημήτρης Μαρωνίτης [1929-2016]

ΕΝΘΥΜΗΣΕΙΣ ανθρώπων έργα | 35

Διετέλεσε μέλος του Δ.Σ. του Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη και του Μορφωτικού Ιδρύματος τής Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ) και καλλιτεχνικός διευθυντής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (ΚΒΘΕ). Υπήρξε για πολλά χρόνια τακτικός συνεργάτης της εφημερίδας «Το Βήμα», όπου έγραφε επιφυλλίδες για φιλολογικά και εκπαιδευτικά θέματα, ενώ συνεργάστηκε με πλήθος λογοτεχνικών περιοδικών. Το 1981 τιμήθηκε με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Κριτικής Δοκιμίου για το βιβλίο του «Όροι του λυρισμού στον Οδυσσέα Ελύτη» και το 2011 με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης Έργου Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας στα Νέα Ελληνικά για την «Ιλιάδα» του Ομήρου. Ο Δημήτρης Μαρωνίτης μετέφρασε την «Οδύσσεια» και την «Ιλιάδα» του Ομήρου («η Οδύσσεια είναι έργο αγαπησιάρικο», είχε πει. «Αντίθετα η Ιλιάδα είναι ακατάδεκτη, δεν δέχεται τα χάδια μας»). Έγραψε βιβλία, μονογραφίες και άρθρα για τον Όμηρο, τον Ησίοδο, τον Σοφοκλή, τον Ηρόδοτο, τον Αλκαίο, τη Σαπφώ, ενώ μελέτησε και δημοσίευσε δοκίμια για νεοέλληνες ποιητές, κυρίως εκπροσώπους της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, όπως τον Οδυσσέα Ελύτη, Γιώργο Σεφέρη, Τίτο Πατρίκιο, Γιάννη Ρίτσο, Τάκη Σινόπουλο, Μίλτο Σαχτούρη, αλλά και Διονύσιο Σολωμό, Κωνσταντίνο Καβάφη και Γιώργο Χειμωνά. Πέθανε στις 12 Ιουλίου 2016 στην Αθήνα, σε ηλικία 87 ετών.

36 | ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ Ι Π Π Α Ρ Χ Ι Α

ΕΝΘΥΜΗΣΕΙΣ ανθρώπων έργα | 37

ΕΝΘΥΜΗΣΕΙΣ ανθρώπων έργα | 39

40 | ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ Ι Π Π Α Ρ Χ Ι Α