Mah e shaban kay fazail o aamal

Page 1

www.BestUrduBooks.wordpress.com


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪1‬‬

‫‪‬‬

‫امہِ ابعشؿ ےک اضفلئ‬ ‫ابعشؿ یبن رکمیﷺاک ہنیہم ےہ‪3 .................................................................................. :‬‬ ‫ابعشؿ ابربتک ہنیہم ےہ‪3 .......................................................................................... :‬‬ ‫ابعشؿ انگوہں ےس اپک وہےن اک ہنیہم ےہ‪4 ........................................................................ :‬‬ ‫ابعشؿ ےک ےنیہم ںیم روزہ دار ےک ےئل ریخِ ریثکےہ ‪4 ................................................................ :‬‬ ‫ابعشؿ ےک ےنیہم ںیم اامعؽ یک یشیپ ‪4 ................................................................................ :‬‬

‫امہِ ابعشؿ ےک اامعؽ‬ ‫قابلِ​ِعملِکام ‪4 ............................................................................................. :‬‬ ‫‪‬الہپ اکؾ‪ :‬ابعشؿ ےک ےنیہم اک اچدن دےنھکی اک اامتہؾ ‪5 ................................................................ :‬‬ ‫‪‬دورسا اکؾ ‪:‬ابعشؿ ےک ےنیہم ںیم ربتک یک داعء ‪5 ................................................................ :‬‬ ‫‪‬رسیتا اکؾ ‪:‬ابعشؿ ےک ےنیہم ںیم روزوں یک رثکت ‪5 ............................................................... :‬‬ ‫‪‬وچاھت اکؾ ‪:‬راضمؿ یک ایتری ‪6 ................................................................................... :‬‬ ‫‪‬اپوچناں اکؾ ‪:‬بشِ رباءت یک ابعدت ‪8 .......................................................................... :‬‬ ‫‪‬یلہپ تلیضف ‪ :‬رثکبت ولوگں یک رفغمت‪8 ........................................................................ :‬‬ ‫‪‬دورسی تلیضف ‪:‬داعؤں یک وبقتیل ‪01............................................................................ :‬‬ ‫داعء یک وبقتیل یک رشاطئ‪00......................................................................................... :‬‬ ‫‪‬رسیتی تلیضف ‪:‬منہج ےس آزادی ‪01..............................................................................:‬‬

‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪2‬‬

‫‪‬‬

‫‪‬وچیھت تلیضف ‪:‬اسؽ رھب ےک ولصیفں یک رات ‪01.................................................................:‬‬ ‫ابمرک راوتں ںیم اپیئ اجےن وایل دنچ ومعیم ویطلغں یک اِالصح‪02..................................................... :‬‬ ‫ابُمرک راوتں وک ےسیک زگارا اجےئ ‪03............................................................................... :‬‬ ‫‪‬یلہپ دہاتی‪:‬وتہب و اِافغتسر‪03..................................................................................... :‬‬ ‫وتہب یک رشاطئ‪04.................................................................................................... :‬‬ ‫‪‬دورسی دہاتی‪:‬اضقء امنزوں یک ادایگیئ‪05........................................................................ :‬‬ ‫اضقء امنزںی ڑپےنھ اک رطہقی ‪05..................................................................................... :‬‬ ‫‪‬رسیتی دہاتی‪:‬امنز ابامجتع یک ادایگیئ ‪06........................................................................ :‬‬ ‫‪‬وچیھت دہاتی‪:‬ھچک تلیضف واےل اامعؽ ‪06....................................................................... :‬‬ ‫ا ّونیب یک امنز‪06.................................................................................................... :‬‬ ‫ولصۃ احیبستل یک امنز ‪07.............................................................................................. :‬‬ ‫الصۃ احیبستل ےک اضفلئ ‪07.......................................................................................... :‬‬ ‫الصۃ احیبستل اکرطہقی ‪08.............................................................................................. :‬‬ ‫اپوچنںی دہاتی‪:‬ایقؾ الیلل اک اامتہؾ ‪10.............................................................................. :‬‬ ‫ایقؾ الیلل ےک اضفلئ‪11........................................................................................... :‬‬ ‫‪‬اٹھچ اکؾ ‪:‬امعنِ رفغمت اُومر ےس وتہب ‪13.......................................................................... :‬‬ ‫ش‬ ‫مِک ‪13......................................................................................................:‬‬ ‫‪ ُ‬ر‬ ‫‪‬ہنیک رپور‪13..................................................................................................... :‬‬ ‫‪‬وادلنی اک انرفامؿ‪14............................................................................................. :‬‬ ‫‪‬عطق ریمح رکےن واال‪14.......................................................................................... :‬‬

‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪3‬‬

‫‪‬‬

‫‪‬اِزار ونخٹں ےس ےچین اکٹلےن واال ‪15............................................................................... :‬‬ ‫‪‬رشاب اک اعدی ‪16.............................................................................................. :‬‬ ‫‪‬اقلت‪16........................................................................................................ :‬‬ ‫‪‬زاین ‪16......................................................................................................... :‬‬ ‫قابلِ​ِترکِکام ‪17............................................................................................ :‬‬ ‫‪‬الہپ اکؾ ‪:‬آشت ابزی ‪17......................................................................................... :‬‬ ‫‪‬دورسا اکؾ ‪ :‬رچااغں ‪18.......................................................................................... :‬‬ ‫‪‬رسیتا اکؾ ‪ :‬ولحہ انبان ‪18.......................................................................................... :‬‬ ‫‪‬وچاھت اکؾ ‪:‬ربقاتسؿ دوھؾ داھؾ ےس اجان ‪21....................................................................... :‬‬ ‫‪‬اپوچناں اکؾ‪ :‬بشِ رباءت ںیم اامتجیع ابعدت اک اامتہؾ ‪21......................................................... :‬‬

‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪4‬‬

‫‪‬‬

‫ابعشؿ امظعمل اسؽ اک آوھٹاں ہنیہم ےہ ‪،‬اورہی ابربتک ونیہمں ںیم ےس ےہ ‪ ،‬اہلل اعتٰیل ےن اِس ےنیہم ںیم اےنپ دنبوں وک‬ ‫ونازےناوراطعءرکےنےکےئلتہبیسریخںیاورالھبایئںر یھںی‪،‬یہیوہجےہہکرہدورںیماَالسػاِسےنیہمیکدقر‬ ‫داینرکےتےلچآےئںی‪،‬انچہچنرضحتاسن�ےسوقنمؽےہہک احصہبرکاؾ�ابعشؿاکاچدندےنھکیےکدعبرقآؿ‬ ‫رکمی یک التوت ںیم گل اجےت‪ ،‬اےنپ امولںیک زوکۃ اکنےتلاتہک زمکور اور نیکسمولگ راضمؿ اابملرک ںیم روزہرےنھک رپ‬ ‫اقدروہںیکس‪،‬رمکحاؿدیقویںوکالبرکارگدحےکافنذاکہلئسموہاتوتدحانذفرکدےتیورہناُؿوکآزادرکدےتی‪،‬اترجرضحات‬ ‫الہؽ راضمؿ دھکی رک اےنپ آپ وک‬ ‫اےنپ باب و باب اور ک ن یک ادایگیئ ےس افرغ وہےن یک وکشش ںیم گل اجےت اتہک ِ‬ ‫ابعدتےکےئلوفقرکںیکس۔(ۃینغااطلنیبل‪)341/1:‬‬

‫امہِابعشؿےکاضفلئ‬ ‫اِسےنیہمیکدنچںیتلیضفدنمرہجذلیںی‪:‬‬

‫ابعشؿیبنرکمیﷺاکہنیہمےہ‪:‬‬ ‫اکیرواتیںیمیبنرکمیﷺےناِسےنیہموکاانپہنیہمرقاردایےہ‪،‬انچہچنرفامای‪:‬ابعشؿریماہنیہماورراضمؿاہللاعتٰیل‬ ‫(زنکالعمّاؽ‪)35172:‬‬

‫اکہنیہمےہ۔‬

‫ابعشؿابربتکہنیہمےہ‪:‬‬ ‫اِسےکابربتکوہےنےکےئلیبنرکمیﷺیکوہداعءیہاکیف ےہسجںیمآپﷺےناہللابترکواعتٰیلےساس‬ ‫ںیمربتکیکداعءامیگنےہ‪،‬انچہچندحثیںیمےہ‪ :‬رضحتاسن�ےسرمویےہہکبجربجاکہنیہمدالخوہاتوت‬ ‫یبنرکمیﷺ ہیداعءڑپاھرکےتےھت‪:‬‬ ‫”‬

‫“‬

‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪5‬‬

‫‪‬‬

‫رتہمج ‪ :‬اے اہلل ! ربج اور ابعشؿ ےک ےنیہم ںیم ںیمہ ربتک اطع رفاماور اور ںیمہ (ریخب و اعتیف) راضمؿ اابملرک کت‬ ‫اچنہپدےئجی۔(بعشاالامیؿ‪)3534:‬‬

‫ابعشؿانگوہںےساپکوہےناکہنیہمےہ‪:‬‬ ‫اِراش ِدوبنیےہ‪:‬راضمؿاکہنیہماہللاعتٰیلاکاورابعشؿاکہنیہمریماہنیہمےہ ‪،‬ابعشؿاکہنیہماپکرکےنواالاورراضمؿاک‬ ‫ہنیہم انگوہں وک اٹمےن واال ےہ۔‬ ‫۔(أرخہجانباسعرکیفااتلرخی‪)155/72:‬‬

‫ابعشؿےکےنیہمںیمروزہدارےکےئلریخِریثکےہ ‪:‬‬ ‫رضحتاسن�رفامےتںی‪:‬ابعشؿوک”ابعشؿ“ اِسےئلاہکاجاتےہویکہکناسںیمروزہرےنھکواےلےکےئلتہبیس‬ ‫ریخںی اور الھبایئں(اشوخں یک رطح)وھپیتٹ ںی‪ ،‬اہیں کت ہک وہ تنج ںیم اجاتچنہپ ےہ ۔‬ ‫۔( زنکالعمّاؽ‪)35173:‬‬

‫ابعشؿےکےنیہمںیماامعؽیکیشیپ‪:‬‬ ‫اِس ےنیہم ںیم اامعؽ یک یشیپ وہیت ےہ‪ ،‬انچہچن رضحت اُاسہم نب زدی�ےسرواتی ےہہک یبنرکمیﷺاِراشد رفامےت‬ ‫ںی‪:‬ربجاورراضمؿےکدرایمؿوجابعشؿاکہنیہمےہ‪(،‬اعؾپ ررپ)ولگاُسےس تلفغاکاکشرہوہےتںی‪،‬احآلہکن‬ ‫اس ےنیہم ںیم دنبوں ےک اامعؽ اہلل اعتٰیل ےکوضحر شیپ ےیک اجےت ںی۔‬ ‫۔ (بعشاالامیؿ‪)3540:‬‬

‫امہِابعشؿےکاامعؽ‬ ‫اسےنیہمےسقلعتمدورطحےکاکؾںی‪:‬‬ ‫(‪)1‬اقِلبلمعینعیرکےنےکاکؾ۔‬

‫(‪)2‬اقِلبرتکینعیوھچڑےنےکاکؾ۔‬

‫قابلِعملِکام ‪:‬‬ ‫ینعیوہاکؾنجوکاایتخررکےنیکمیلعتدییئگےہاوروہتنسےساثتبںی۔اےسیاکؾدرجذلیںی‪:‬‬ ‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪6‬‬

‫‪‬‬

‫الہپاکؾ‪:‬ابعشؿےکےنیہماکاچدندےنھکیاکاامتہؾ‪:‬‬ ‫اِالسیمونیہمں یکافحتظاور اُؿ یکحیحصاتروخیں اکایدرانھک رفضافکہی ےہ‪،‬ویکہکناُؿ رپ تہب ےسرشیعااکحؾوموقػ‬ ‫ںی‪ ،‬انچہچن جح اک حیحص اتروخیں ںیم اداء رکان ‪ ،‬راضمؿ اابملرک ےک روزوں اور زوکۃیک ادایگیئ اور اس ےک العوہ یئک رشیع‬ ‫اومررمقیاتروخیںرپوموقػںی‪،‬ذٰہلااملسمونںوک رمقیونیہمںوکایدرانھکاچےئیہاوراچدندےنھکیاکاامتہؾرکاناچےئیہ‪،‬اور‬ ‫الہؽابعشؿوکاوریھبزایدہاامتہؾاوروشؼےس‬ ‫ابعشؿےکدعبوچہکنراضمؿاابملرکاکمیظعہنیہمآراہوہاتےہاِسےئل ِ‬ ‫دےنھکی اک اامتہؾ رکان اچےئیہ ‪ ،‬یہی وہج ےہ ہک یبن رکمیﷺیھب ابعشؿ اک اچدن ڑبے اامتہؾ ےس داھکی رکےت ےھت‪ ،‬انچہچن‬ ‫الہؽابعشؿیکینتجافحتظ رکےتےھت اینت‬ ‫رواتیںیمآات ےہ‪،‬رضحت اعہشئدصہقی�رفامیتںیہکیبنرکمیﷺ ِ‬ ‫یسکاورےنیہمیکہنرکےتےھت۔‬ ‫۔(دارینطق‪)2149:‬‬

‫دورسااکؾ‪:‬ابعشؿےکےنیہمںیمربتکیکداعء ‪:‬‬ ‫رضحت اسن �ےس رموی ےہ ہک بج ربج اک ہنیہم دالخ وہات وت یبن رکمیﷺ ہی داعء ڑپاھ رکےت ےھت‪”:‬‬ ‫“اےاہلل!ربجاورابعشؿےکےنیہمںیمںیمہربتکاطعرفاماوراور‬ ‫ںیمہ(ریخبواعتیف)راضمؿاابملرککتاچنہپدےئجی۔(بعشاالامیؿ‪)3534:‬‬

‫رسیتااکؾ‪:‬ابعشؿےکےنیہمںیمروزوںیکرثکت‪:‬‬ ‫رضحت اعہشئ دصہقی �رفامیت ںی ہک یبن رکمیﷺوک روزہ رےنھک ےک ےئل امتؾ ونیہمں ںیم ابعشؿ اک ہنیہم بس ےس‬ ‫زایدہ وبحمب اھت‪ ،‬آپ ہی اچےتہ ےھت ہک روزہ رےتھک رےتھک اُےس راضمؿ ےک اسھت المدںی۔‬ ‫۔(اوبداؤد‪)2431:‬‬

‫رضحتاعہشئدصہقی�رفامیتںیہکںیمےنیبنرکمیﷺوکابعشؿےسزایدہیسکےنیہمںیمروزےرےتھککید داھکی‬ ‫۔(ملسم‪()1156:‬اخبری‪)1969:‬‬

‫رضحتاعہشئدصہقی�رفامیتںیہکیبنرکمیﷺ وساےئدنچلیلقاایؾےکابعشؿےکارثکدونںںیمروزےرےتھک‬ ‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪7‬‬

‫‪‬‬

‫ےھت۔‬

‫۔(ملسم‪)1156:‬‬

‫رضحتاعہشئدصہقی�رفامیتںی‪:‬یبنرکمیﷺاسؽےکیسکےنیہمںیمابعشؿےسزایدہروزےکید رےتھکےھت۔‬ ‫۔(ملسم‪)1156:‬‬

‫رضحت اسن�رفامےت ںی ہک یبن رکمیﷺےس درایتف ایک ایگ ہک راضمؿ اابملرک ےک دعبوکؿ اس روزہ الض‬ ‫ےہ؟آپےناِراشدرفامای‪:‬وہروزہوجراضمؿیکمیظعتںیمابعشؿےکےنیہمںیمراھکاجےئ۔‬ ‫۔(رتذمی‪)663:‬‬

‫فائدہِ‪:‬‬

‫اکیدحثیںیمراضمؿےکدعبرحمؾےکروزےوکبسےسالضاہکایگےہ۔(رتذمی‪)438:‬‬

‫دوونں ںیم وکیئ اعترض کید ‪ ،‬اِس ےئل ہک راضمؿ ےک دعب رمہبت ےک اابتعر ےس ًاقلطم داھکی اجےئ وت دحثی ےک اطمقب‬ ‫ابقتسؽراضمؿ یک میظعتاکاابتعرایکاجےئ وت ابعشؿےسالضوکیئروزہکید ۔اور‬ ‫ّرحمؾیہاکروزہالضےہ ‪ ،‬نکیلبجا ِ ِ‬ ‫راضمؿ یک میظعت اک بلطم ہی ےہ ہک راضمؿ ےک آےن ےس لبق یہ روزہ رھک رک سفن وک وھبک و ایپس ربداتش رکےناک‬ ‫اعدی انبای اجےئ اتہک ااچکن ےس امہِ راضمؿ رشوع وہاجےن ےس تعیبط رپ وبھج ہن وہ اور وکیئ ابت ِ‬ ‫الخػ ادب رسزد ہن‬ ‫وہ۔(ۃفحتاألوحذی‪)265/3:‬‬

‫ابعشؿ ےک ےنیہم ںیم آپﷺےکرثکبت روزے رےنھکیکوہج ہی یھت اسیج ہک اِس ےس ےلہپ دحثی ںیم زگر اکچ ےہ ہک‬ ‫اِس ےنیہم ںیم اہلل اعتٰیل ےک وضحر اامعؽ یک یشیپ وہیت ےہ اور آپﷺہی اچےتہ ےھت ہک روزے یک احتل ںیم اامعؽیک‬ ‫یشیپوہ۔(بعشاالامیؿ‪)3540:‬‬

‫وچاھتاکؾ‪:‬راضمؿیکایتری‪:‬‬ ‫رہزیچیکایتریاُسےکآےنےسےلہپوہیتےہ‪ً،‬الثمامہمؿیکآدموہوتاُسےکآےندعبکید ‪،‬آےنےسےلہپایتریوہیت‬ ‫ےہ‪،‬اِیسرطحراضمؿیھبؤمنمےکےئلاکیتہبیہامہاورزعمزامہمؿےہ‪،‬اُس یکدقرداینےکےئلیھبےلہپےس‬ ‫ذینہاوریلمعپ ررپایتروہاناچےئیہ۔‬ ‫راضمؿیکایتریںیمدوزیچںیںی‪:‬‬

‫(‪)1‬داینویاابتعرےس۔‬

‫(‪)2‬دینیاابتعرےس۔‬

‫داینویاابتعرےس‪ :‬اِسرطحہکداینویاشملغورصموایفتےساےنپآپوکانتجافرغرکوہ ےوہںرک ‪، ،‬اتہک‬ ‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪8‬‬

‫‪‬‬

‫راضمؿ اابملرک اک ہنیہم لمکم وسکییئ ےک اسھت ابعدت اور روجع ایل اہلل ںیم زگارا اجےکس۔اِس ےک ےئل دنچ امہ اجتوزی‬ ‫ذرکیکاجریہںی‪،‬اِؿیکدمدےساؿاشءاہللاےنپآپوکراضمؿےکےئلافرغایکاجاتکسےہ‪:‬‬ ‫٭……دیع یک امتؾ اشگنپ ابعشؿ امظعمل ںیم یہ رکےک افرغ وہاجںیئ ‪ ،‬ویکہکن راضمؿ اابملرک یک ابربتک اسوتعں وک‬ ‫اشگنپ امؽ اور امرسٹیک ےک ذنر رکان ‪ ،‬ابوصخلص ہکبج اُس یک وہج ےس روزہ ‪،‬امنزںی اور رتاوحی یک امنز اتمرث وہیت وہ ہی‬ ‫راضمؿیکاندقریےہ‪،‬سجںیموعاؾووخاصتہبےسولگالتبمءرظنآےتںی۔‬ ‫٭……رانشاوررھگاکدرگیوسدافلس وجروززمہےکالومالتںیمرخدیااجاتےہ‪،‬وہراضمؿاابملرک اہجںکتنکمموہ‬ ‫اکیاسھتیہرخدیرکافرغوہاجںیئاتہکراضمؿاابملرکںیموسکییئاحلصوہےکس۔‬ ‫٭……وج اکؾ راضمؿ اابملرک ںیم وموقػ ےیک اجوہ ے وہں اُکید وموقػ رکدےئجی ‪ ،‬مہ ارگ اےنپ اکومں اک اجزئہ ‪ ،‬وت‬ ‫تہب ےس اےسی اکؾ رظن آںیئ ےگ ںیہنج ارگ اکی ےنیہم کت مہ ہن رکںی وت وکیئ رحج الزؾ کید آےئ اگ ‪ً ،‬الثم اابخر ینیب ‪،‬‬ ‫دووتسں ےک اسھت پگ پش ‪ ،‬یٹ وی دےنھکی اور ارٹن ٹین اامعتسؽ رکےن یک رصموتیف ‪ ،‬لیس وفزن رپ یک اجےن وایل تہب یس‬ ‫وضفؽ اور ال ینعی وغشمتیل‪،‬آؤگنٹ ےک انؾ رپیک اجےنوایل ا کن اورحیر تات‪،‬وکی ام ڈ ےناےن ےک ےئلوف ز ئااپ ٹ رپ‬ ‫اجان‪،‬ہیاوراِسےسیجاوریھبتہبےساےسیاکؾںینجںیمتہبےسوضفؽاوروغل ںیاورتہبےسانگہےکزرمےںیم‬ ‫آےت ںی ‪ ،‬اؿ بس ےس ارتحاز رکان رضوری ےہ اور راضمؿ اابملرک ںیم اےسی اکومں ےس اانتجب رکاناور یھب رضوری‬ ‫ےہ۔‬ ‫٭……اسؽ رھب ںیم درتف اور المزتم ےس ےنلم وایل ایسی ایٹھچں نج وک آپ یسک یھب اامعتسؽ رکوہ ے وہں اُؿ وک اِامعتسؽ‬ ‫رکےن ےک ےئل راضمؿ اابملرک ےک ےنیہم ےس رتہب وکیئ وتق کید ‪ ،‬ایسی ویٹھچں وک راضمؿ ںیم اامعتسؽ ےئجیک اتہک وخب‬ ‫وسکییئاوردیعمجلےکاسھترصػاکیاکؾینعیابعدتاورروجعایلاہللایکاجےکس۔‬ ‫دینی اابتعر ےس‪ :‬راضمؿ یک ایتری رکےن اک بلطم ہی ےہ ہک ابعشؿ امظعمل ےک ےنیہم ںیم یہ اےنپ دؿ اور رات ےک‬ ‫الومالت وک ھچک اِس رطح رتبیت دےئجی ہک رفاضئ و واابجت ےک اسھت اسھت یلفن ابعدات اک یھب وخب اامتہؾ وہان رشوع‬ ‫وہاجےئ‪،‬اپوچنںرفضامنزوںوکامجتعےکاسھتدجسمںیماداءےئجیک‪،‬رقآؿرکمییکروزاہنالتوترکںی‪،‬یلفنامنزںی‪:‬‬ ‫اِرشاؼ‪،‬اچتش‪،‬ا ّوانیباوردجہتاکاامتہؾ رشوعرکدںیاوروخبداعںیئ امےنگنیکوکششرکںی‪،‬اوراِسےکےئلرقآؿو‬ ‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪9‬‬

‫‪‬‬

‫دحثییکداعؤںاکاکیرتہبنیعومج ہسجوکرضحت میکاالتماھتونی�ےناستزنمولںرپمیسقترکےکعمجایک‬ ‫ےہاتہکہتفہواراُکید آباسیناماگناجےکس‪،‬اُسوکروزاہنڑپےنھاکالومؽانبںیئ۔‬ ‫الہؽراضمؿےکےنلکن‬ ‫ایدرےئھک!دینیاورداینویاابتعرےسراضمؿیکایتریاکبلطمابعشؿںیمیہایتریرکانےہویکہکن ِ‬ ‫ےک دعب ایتری رکےت رکےت اکیف وتق گل اجات ےہ ‪ ،‬اور رھپ اُؿ الومالت یک اعدت ےتنب ےتنب یھب دری یتگل ےہاور اِیس ںیم‬ ‫راضمؿاابملرکاکاکیڑبا ہصحاضعئوہاجاتےہ‪،‬اِسےئلوجیھبایتریرکینےہوہآدمِراضمؿےسلبقیہرکےکافرغ‬ ‫وہاجںیئ۔‬

‫اپوچناںاکؾ‪:‬بشِرباءتیکابعدت‪:‬‬ ‫ابعشؿامظعملےکےنیہمںیم اہللاعتٰیلےناکیمّظعماورابربتکراتر یھےہاوراُسںیمابعدترکےنواولںےکےئل‬ ‫ےبامشرارجووثابرقمر ایکایگ ےہ‪،‬اُسرات وکاللیلۃ ُ‬ ‫المبارکۃ(ابربتکرات)‪ ،‬لیلۃ ّ‬ ‫الرمحۃ(روتمحںوایلرات )‪،‬‬ ‫لیلۃ ّ‬ ‫الصک(اہللاعتٰیلیکاجبنےسمنہجاکرپواہنےنلموایل رات)اور لیلۃ الرباءۃ (مّنہجےسرَبیوہےنوایلرات)اہک‬ ‫اجاتےہ ۔(روحااعملین‪)110/13:‬‬

‫ااحدثیِہبیطیکروینشںیماِسمیظعاورابربتکراتےکدنچاضفلئدنمرہجذلیںی‪:‬‬

‫یلہپتلیضف‪:‬رثکبتولوگںیکرفغمت‪:‬‬ ‫اِس بش ںیم اہلل اعتٰیل ےب امشر ولوگں یک رفغمت رکدےتی ںی ‪ ،‬انچہچن رضحت اعہشئ دصہقی �یبن رکمیﷺاک ہی‬ ‫آامسؿ داین رپ (اینپ اشؿ ےک اطمقب)زنوؽ رفامےت‬ ‫اِراشد لقن رفامیت ںی ہک ےب کش اہلل ابعشؿ ےک دنپوہںی بش ںیم ِ‬ ‫ںی اورہلیبق ”بلک“ یک رکبویں ےک ابولں یک دعتاد ےس یھب زایدہ ولوگں یک رفغمت رفامدےتی ںی۔‬ ‫۔(رتذمی‪)739:‬‬

‫ہلیبق” ونب بلک “ رعب اکی ہلیبق وج رکبایں رثکت ےس رےنھک ںیم روہشر اھت‪ ،‬اور رکبویں ےک ابولں یک دعتاد ےس زایدہ‬ ‫رفغمترکےنےکدوبلطمذرکےیکےئگںی‪:‬‬ ‫‪‬الہپبلطمہیےہہکاِسےسانگہاگررمادںی‪،‬ینعیاِسدقرریثکانگہاگروںیکرفغمتیکاجیتےہہکنجیکدعتاد‬ ‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪10‬‬

‫‪‬‬

‫اُؿرکبویںےکابولںیکدعتادےسیھبزایدہوہیتےہ۔اوراِساکاحلصہیےہہکےبامشرولوگںیکرفغمتوہیتےہ۔‬ ‫‪‬دورسا بلطم ہی یھب ایبؿ ایک ایگ ےہ ہک اِس ےس انگہ اگر کید ہکلب انگہ رماد ںی‪ ،‬ینعی ارگ یسک ےک انگہ ونب بلک یک‬ ‫اعتؽاےنپلضےساعمػرفامدےتیںی۔(ۃفحتاألوحذی‪)365/3:‬‬ ‫رکبویںےکابولںےسیھبزایدہوہںتواہلل ٰ‬

‫دورسیتلیضف‪:‬داعؤںیکوبقتیل‪:‬‬ ‫ہیراتداعؤںیکوبقتیلوایلراتےہ‪،‬اسںیماہللاعتٰیلےسامےنگنواالرحموؾکید وہات‪،‬ہکلبوخداہللاعتٰیلیکاجبنےس‬ ‫دصا اگلیئ اجیت ےہ ہک وکیئ ھجم ےس امےگن ںیم اُس یک امگن ئاری رکوں ‪ ،‬اسیج ہک دحثی ںیم آاتےہ‪ ،‬رضحت یلع رکّؾ اہلل‬ ‫وہہجیبنرکمیﷺ اکہیاِراشدلقنرفامےتںی‪:‬‬ ‫بجابعشؿیکدنپروہںیبشوہوتاُسیکراتںیمایقؾ(ابعدت)رکواوراُسےکدؿںیمروزہروھک‪،‬ےبکشاہللاعتٰیل‬ ‫آامسؿداینںیم (اینپ اشؿےکاطمقب)زنوؽرفامےتںیاور ےتہکںی‪:‬ایک وکیئ ھجمےس‬ ‫رغوبسمش ےسیہ ِ‬ ‫اِسراتںیم ِ‬ ‫رفغمتاچےنہواالکید ہکںیماُسیکرفغمترکوں؟ایکوکیئرزؼبلطرکےنواالکید ہکںیماُےسرزؼاطعءرکوں‬ ‫؟ایک وکیئ تبیصم و رپاشیین ںیم التبمء صخش کید ہک ںیم اُےس اعتیف اطعء رکوں؟ایک الفں اور الفں صخش کید ……اخل‬ ‫اہیں کت ہک (اِیس رطح دصا ےتگل ےتگل)حبص اصدؼ ولطع وہاجیت ےہ۔‬ ‫۔(انبامہج‪)1388 :‬‬

‫اہلل اعتٰیل یک اجبن ےس ہی اطعء اور ششخب یک دصا روزاہن رات وک یتگل ےہ اورضعب رواایت ںیم رات ےک اکی ئاہیئ ےص‬ ‫ےکزگراجےنےکدعبحبصکتیتگلےہاورضعبرواایتںیمراتےکآرخیرہپینعی آرخیئاہیئہصحںیماگلیئاجیتےہ‬ ‫اسیج ہک رتذمی رشفی(رتذمی‪ )446:‬یک رواتی ںیم اِس اک ذرک ےہ ‪،‬نکیل اِس بشِ رباءت یک تمظع اک ایک انہک !! ہک اِس‬ ‫راتںیمرشوعیہےسینعیآاتفبےکرغوبوہےنےسےلرکحبصاصدؼکتہیدصااگلیئاجیتےہ‪،‬ذٰہلااِؿوبقتیلیک‬ ‫ڑھگویں ںیم تلفغ اایتخر رکان ڑبی انداین اور امحتق یک ابت ےہ ‪ ،‬اِس ےئل اِس رات ںیم وضفایلت اور الینعی اکومں ںیم‬ ‫ےنگلایوخابتلفغںیموسےئڑپے رےنہےسانچباچےئیہاوراہللاعتٰیلیکاجبنروجعرکےتوہےئوشؼ وذوؼاکاِاہظر‬ ‫رکاناچےئیہ۔‬ ‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪11‬‬

‫‪‬‬

‫تنبیہِ‪:‬واحضرےہہکداعؤںیکوبقتیلوایل اِسرات ںیمداعؤںیک وبقتیلوک احلصرکےن ےکےئلرضوری ےہہک‬ ‫داعءیکوبقتیلیکرشاطئاکایھچرطحاحلظرںیھکورہنداعءوبقؽکید وہیگ۔‬

‫داعءیکوبقتیلیکرشاطئ‪:‬‬ ‫داعءیکوبقتیلیکدنچاینبدںیرشںیطںی‪،‬داعءامےتگنوہےئاؿاکاحلظرانھکرضوریےہ‪:‬‬

‫‪‬یلہپرشط‪:‬رحاؾےساانتجب‪:‬‬ ‫دحثی ےک اطمقب سج اک اھکان انیپاور ِ ب‬ ‫لس وریغہ رحاؾ اک وہ اُس یک داعء وبقؽ کید وہیت ‪ ،‬انچہچن رضحت اوبرہریہ‬ ‫�رفامےتںیہکیبنرکمیﷺےناکیصخشاکذترکہایکوجپ لیرفسرکاتےہاوراُسیکوہجےسوہرپادنگہاورابغر‬ ‫آولد وہاجات ےہ اور اِس رپادنگیگ یک احتل ںیم اےنپ اہھت اہلل اعتٰیل ےک اسےنم الیھپرک اتہک ےہ ‪ :‬اے ریمے رپ ورداگر !‬ ‫اےریمےرپورداگر!احآلہکناُساکاھکان‪،‬اُساکانیپ‪،‬اُساک ِ ب‬ ‫لسبسرحاؾوہاوراُسیکرپورشرحاؾامؽےسیکیئگوہوت‬ ‫اُس یک داعء ےسیک وبقؽ یک اجیتکس ےہ ۔‬ ‫۔(رتذمی‪)2989:‬‬

‫‪‬دورسیرشط‪:‬وتہجےسداعءرکان‪:‬‬ ‫ینعی دؽ یک وتہج ےس اہلل اعتٰیل ےسداعء رکان ‪ ،‬ااسی ہن وہہک تلفغ ںیم رصػ رےٹ راٹےئ داعہیئاملکت زابؿ ےس اداءےیک‬ ‫اجںیئ اور دؽ احرض ہن وہ ‪ ،‬ویکہکن دحثی ےک اطمقب ایسی تلفغ ےک اسھت امیگن اجےن وایل داعء اقِلب وبقؽ کید وہیت ۔‬ ‫انچہچنرضحتاوبرہریہ�یبنرکمیﷺاکہیاِراشدلقنرفامےتںی‪:‬اہللاعتٰیلےسوبقتیلےکنیقیےکاسھتداعءاماگن‬ ‫رکواوراجؿول!ہکاہللاعتٰیلتلفغاورالرپوایہںیمڑپےوہےئدؽےکاسھتداعءوبقؽکید رفامےت۔‬ ‫۔(رتذمی‪)3479:‬‬

‫ل‬ ‫‪‬رسیتیرشط‪:‬اکیدورسےوکارمابرعملوػاوریہننعا مُن َکرررکےترانہ‪:‬‬ ‫ذّمدارویںںیمےسےہ‪،‬بجولگاِسںیمتلفغرَبےنت‬ ‫یکیناکمکحدانیاورانگوہںےسروانکاِالسؾےکامہرفاضئاور ّ‬ ‫ےتگل ںی وت اہلل اعتٰیل اک ذعاب فلتخم م ںوں ںیم انزؽ وہات ےہ سج یک یم ٹ ںیم رصػ ل ےے ولگ یہ کید ہکلب اُؿ وک ہن‬ ‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪12‬‬

‫‪‬‬

‫روےنک واےل یھب آاجےت ںی ‪ ،‬انچہچن رقآؿ رکمی ںیم اہلل اعتٰیل اِراشد رفامےت ںی ‪﴿ :‬‬ ‫﴾(األافنؽ‪ )25:‬اور رواُس َوابؽےسوجمتںیمےسرصػاُؿ‬ ‫ولوگںرپ کید ڑپے اگ وہنجں ےنملظایکوہاگاوراجؿ روھک ہکاہللاعتٰیلاکذعابڑبا تخےہ۔(آاسؿ رتہمجرقآؿ)اور‬ ‫ل‬ ‫بج اِس ارم ابرعملوػ اور یہن نع ا مُن َکرر وک رتک رکےن یک وہج ےس اہلل اعتٰیل ذعاب آات ےہ وت داعںیئ یھب وبقؽ کید ‬ ‫وہںیت ‪ ،‬رضحت ذُحہفی نب امیؿ �یبن رکمیﷺاک ہی اِراشد لقن رفامےت ںی ‪:‬مسق اُس ذات یک سج ےک ہضبق ںیم‬ ‫ریمی اجؿ ےہ مت ولگ رضور یکین اک مکح دےتی اور ل ےاویئں ےس عنم رکےت روہ ‪ ،‬ورہن رقبی ےہ ہک اہلل اعتٰیل مت رپ اینپ‬ ‫اجبن ےس اکی ااسی ذعاب ںیجیھب ےگ ہک مت اُس ےس داعء رکوےگ نکیل اہمتری داعء وبقؽ کید ایک اجےئ یگ ۔‬ ‫ل‬ ‫۔(رتذمی‪)2169:‬اِس ےس ولعمؾ وہا ہک ولگ بج ارم ابرعملوػ اور یہن نع ا مُنکرر وک رتک رکدےتی‬ ‫ںیوتداعںیئوبقؽوہاندنبوہاجیتںی۔‬

‫رسیتیتلیضف‪:‬منہجےسآزادی‪:‬‬ ‫اِسراتیکاکیتہبڑبیتلیضفہیےہہکاہللاعتٰیلڑبیرثکتےسمنہجےسولوگںوکآزادرکےتںی‪،‬انچہچندحثی‬ ‫ںیم آات ےہ ہک اکی دہعف ابعشؿ یک دنپروہںی بش ںیم آرضحنتﷺےن رضحت اعہشئ دصہقی� ےس رفامای ‪ :‬ہی‬ ‫ابعشؿ یک دنپروہںی بش ےہاور اِس رات ںیم اہلل اعتٰیل یک اجبن ےس ہلیبق ونببلک یک رکبویں ےک ابولں یک دعتاد ےک‬ ‫ربارب مّنہج ےس ولوگں وک آزاد ایک اجات ےہ ۔‬ ‫۔(بعشاالامیؿ‪)3556:‬‬

‫وچیھتتلیضف‪:‬اسؽرھبےکولصیفںیکرات‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اِسراتیکاکیامہتلیضفہیےہہکاِسںیماسؽرھبےکےلصیفےیکاجےتںیہکِکےندیپاوہاناورِکےنرَمانےہ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪ِ،‬کوکانتکرزؼدایاجےئاگاورِکےکاسھتایکھچکشیپآےئاگ ‪،‬بسھچک د ھدایاجاتےہ‪،‬انچہچنرضحتاعہشئدصہقی‬ ‫�رفامیت ںی ہک یبن رکمیﷺےن رفامای ‪ :‬اے اعہشئ ! ایک مت اجیتن وہ ہک اِس دنپروہںی بش ںیم ایک وہات ےہ ؟ںیم ےن‬ ‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪13‬‬

‫‪‬‬

‫رعضایکایروسؽاہلل!ایکوہات ےہ؟آپﷺےناِراشدرفامای‪:‬ینبآداؾںیمےسرہوہ صخشوجاِساسؽدیپاوہےن واال‬ ‫وہاتےہاسراتںیمد ھدایاجاتےہ‪،‬اورینبآدؾںیمےسرہوہصخشوجاِساسؽرَمےنواالوہاتےہاسراتںیمد ھدای‬ ‫اجات ےہ ‪ ،‬اور اس رات ںیم دنبوں ےک اامعؽ اُاھٹےیل اجےت ںی اور اِیس رات ںیم دنبوں ےک رزؼ اُرتےت ںی ۔‬ ‫(وکشمۃااصملحیب‪)1305:‬‬

‫اکیرواتیںیمیبنرکمیﷺاکہیاِراشدوقنمؽےہ‪:‬اکیابعشؿےس دورسےابعشؿکت رمعںییھکلاجیتںی‪،‬اہیں‬ ‫کتہکوکیئصخشاکنحرکاتےہاوراُسیکاوالدیھبوہیتےہنکیل(اُےسولعمؾکت کید وہاتہک)اُساکانؾرُمدوںںیم‬ ‫لکناکچوہاتےہ۔‬ ‫(اضفلئراضمؿالنبایبادلاین‪()30:‬بعشاالامیؿ‪)3558:‬‬

‫ذٰہلاےلصیفیکاِسراتںیمتلفغںیمڑپےرانہوکیئدادنمشنیکید ‪،‬دنملقعیاکاقتاضہیےہہکاہللاعتٰیلیکرطػروجع‬ ‫ایکاجےئاوراےنپےئل‪،‬اےنپرھگواولںےکےئلہکلباسریاُ تّےکےئلا ےھولصیفںیکوخبداعںیئیکاجںیئ۔‬

‫ابمرکراوتںںیماپیئاجےنوایلدنچومعیمویطلغںیکاِالصح‪:‬‬ ‫‪‬اِسراتںیمابعدتاکوکیئاخصرطہقیاثتبکید ‪،‬اسیجومعًامہیاھجمساجاتےہ‪،‬انچہچنضعبولگاسراتیکاخص‬ ‫امنز ایبؿ رکےت ںی ہک اینت رپ ت ڑپج اجےئ‪ ،‬یلہپ رپ ت ںیم الفں وسرت اینت رمہبت ڑپج اجےئ اور دورسیرپ ت‬ ‫ںیم الفں وسرت اینت دعتاد ںیم ڑپج اجےئ‪ ،‬وخب ھجمس انیل اچےئیہہک ایسی وکیئ امنز ای ابعدتاس رات ںیم اثتب کید ‪،‬‬ ‫ہکلب یلفن ابعدت سج دقر وہےکس اس رات ںیم ااجنؾ دینی اچےئیہ‪ ،‬لفن امنز ڑپںیھ ‪ ،‬رقآؿ رکمی یک التوت رکںی ‪،‬‬ ‫ذرکرکںی‪،‬حیبستڑپںیھ‪،‬داعںیئرکںی‪،‬ہیاسریابعدںیتاسراتںیمیکاجیتکسںینکیلوکیئاخصرطہقیاثتبکید ۔‬ ‫‪‬ابربتک راوتں ںیم اجےنگ اک بلطم ئاری رات اجانگ کید وہات ہکلب آاسین ےک اسھت سج دقر اجگ رک ابعدت رکان‬ ‫نکمموہابعدترکاناچےئیہاوربجدنیناکہبلغوہوتوساجاناچےئیہ‪،‬ضعبولگئاریراتاجےنگوکرضوریےتھجمسںیاوراِس‬ ‫وکاحلصرکےنےکےئلئاریراتاجےنگیکفّلکتبوکششرکےتںی‪،‬اوربجدنیناکہبلغوہاتےہوتآسپںیمپگپش‬ ‫‪،‬یسنہذماؼ‪،‬اپؿاکٹگاوراھکےن ےنیاچےئوریغہےکادنروغشمؽوہاجےتںیاوراِسںیمدجسمےکآدابوسّدقسوکیھب‬ ‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪14‬‬

‫‪‬‬

‫اپامؽ ایک اجات ےہ‪ ،‬اید رےئھک ! اِس رطح یک وضفایلت ای یسک ریغ رشیع لعف ںیم گلرک ”یکینربابد اور انگہالزؾ “اک دصماؼ‬ ‫کید اننباچےئیہ۔‬ ‫رغوب آاتفب یہ ےس رات یک ادتباءوہاجیت ےہ ذٰہلا برغب یہ ےس ابمرک راوتں یک ربتک وک ےنٹیم ںیم گل اجان‬ ‫‪ِ ‬‬ ‫اچےئیہ‪،‬اشعءےکدعب اکااظتنرکید رکاناچےئیہ‪ ،‬اسیجہکومعًامدےنھکیںیم ہیآاتےہہکولگ راتوکاجےنگاکبلطمہیےتھجمس‬ ‫ںیہکایگرہابرہےجببجرتسبرپاجےناکوتقوہاتےہاُسوتقرتسبرپاجےنےکئاجےئدجسمںیماجرکابعدتیکاجےئ‪،‬‬ ‫اِسطلغیمہفیکوہجےسراتاکاکیڑباہصحاضعئوہاجاتےہ۔‬ ‫‪ ‬ابمرک راوتں ںیم اجےنگ اک بلطم رصػ اجانگ کید ہکلب ابعدت رکان ےہ ‪ ،‬انچہچن رصػ یسنہ ذماؼ‪ ،‬ابت تیچ ‪ ،‬پگ‬ ‫پش ‪ ،‬اھکےن ےنی اور ےنی الپےن ےک دور ںیم اجےتگ وہےئ حبص رکدانی وکیئ ابعدت کید ‪ ،‬ہکلب ضعب اواقت ا ِؿ میظع اور‬ ‫ابربتک راوتں ںیم ‪ ،‬وھجٹ ‪ ،‬وخلغچری تبیغ رکےن اور ےننس ےسیج ڑبے اور مُہلک انگوہں اک رمبکت وہرک ااسنؿ اور یھب‬ ‫ڑبے ذعاب اک قحتسم نب اجات ےہ ‪ ،‬اِس ےئل اِرفنادی پ ر رپ وسکییئ ےک اسھت سج دقر آاسین ےس نکمم وہ ابعدت رکین‬ ‫اچےئیہاوررہمسقےک ہلّے ّ‬ ‫ّلگےسًاعطقانچباچےئیہ۔‬ ‫‪‬ابمرک راوتں ںیم اامتجیع ابعدت ےک ئاجےئ ارفنادی ابعدت اک اامتہؾ رکان اچےئیہ اِس ےئل ہک ا ِؿ راوتں ںیم اامتجیع‬ ‫ابعدتاکیبنرکمیﷺےس وکیئوبثتکید ‪ ،‬زینوج ولخص‪،‬وسکییئاوراہللاعتٰیل ےک اسھترازواینزارفنادیابعدتںیم‬ ‫بیصنوہاتکسےہوہاامتجیعابعدتںیماہکں…!!‬

‫ابُمرکراوتںوکےسیکزگارااجےئ‪:‬‬ ‫دنمرہج ابال وکاتویہں ےساانتجب رکےت وہےئ بسحِ اِاطتستع سج دقر وہےکس ااسنؿ وک ابعدت رکین اچےئیہ‪ ،‬اِسےک‬ ‫ےئلوکیئوصخمصرطہقیرواایتاوراَالسػ ےکلمع ےساثتب کید ےہ ‪،‬اتمہریغبیسکنییعتوصیصختےکدنچدہاایت‬ ‫دیاجریہںیاُؿیکدمدےسمہاؿراوتںوکزایدہیتمیقانبوہ ےںی‪:‬‬

‫‪‬یلہپدہاتی‪:‬وتہبواِافغتسر‪:‬‬ ‫دصؼدؽےس‬ ‫دورپ تولصۃاوتلہبڑپھرکیچسوتہبرکںی‪،‬اےنپانگوہںرپرشدنمیگودناتمےکاسھتاہللاعتٰیلےس ِ‬ ‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪15‬‬

‫‪‬‬

‫اعمیف امںیگن‪ ،‬انچہچن بشِ دقر ےک ابرے ںیم رضحت اعہشئ دصہقی �ےن بج وضحر ﷺےس وساؽ ایک ہک ای روسؽ‬ ‫بشدقراپولں وتاُس ںیمایک ڑپوھں وتآپﷺےناُؿ وکوکیئڑباذرکای وکیئڑبیامنزاور حیبستڑپےنھ ےک‬ ‫اہلل!ارگںیم ِ‬ ‫ےئلکید اہکہکلباکیرصتخماورآاسؿیسداعءنیقلترفامیئ‪،‬سجںیموفعدرزگریکدروخاتسیکیئگےہ‪:‬‬ ‫”‬

‫“۔(رتذمی‪)3513:‬‬

‫اِسےسولعمؾوہاہکابربتکراوتںںیمبسےسڑبارکےناکاکؾوجومعًامولگکید رکےتاوروصخمصمسقیکوخداسہتخ‬ ‫امنزڑپےنھےکےھچیپگلاجےتںیوہہیےہہکاےنپامیضیکزدنیگرپےچسدؽےسرشاسمروہرک‪،‬آدنئہیکزدنیگںیمًالمع‬ ‫دبتیلیالےناک اچساِرادہ ےل رک وتہب اوراِافغتسر ایکاجےئ ‪ ،‬ہیلمعابمرکراوتںیکربتک وک ےنٹیم اکبس ےسامہ اورحیحص‬ ‫رطہقیےہ۔‬

‫وتہبیکرشاطئ‪:‬‬ ‫اّلعہمونوی�ےنملسمیک رشح”رشحونوی“(‪)25/17‬ںیموتہبیکاچراینبدیرشاطئذرکیک ںی‪،‬نجاکاحلظرکانوتہب‬ ‫ےکےئلرضوریےہ‪:‬‬

‫‪ .1‬تیصعمےساگلوہاجان‪:‬‬ ‫انگوہںںیموغشمؽرےتہوہےئوتہبکید وہیت‪،‬وتہبےکےئلانگوہںوکوھچڑاناوراُؿےسانکرہشکوہانرضوریےہ‬ ‫‪،‬اِسےسولعمؾوہاہکضعبولگانگوہںںیمےگلوہےئوہےنےکابووجدوج وتہبوتہب رکےتںیوہوتہبکید ذماؼ‬ ‫وہاتےہ۔‬

‫‪ .2‬اےنپےیکرپرشدنمہوہان‪:‬‬

‫ن‬ ‫وج انگہ دا سنگی ای انداین ںیم رسزد وہاکچ ےہ اُس رپ رشدنمہ و امیشپؿ وہان ہی یھب وتہب یک رشط ےہ ‪،‬اور اِیس ےس ہی ولعمؾ‬

‫وہاہک انگہرکےکاُسوکولوگںےکاسےنمرخفہیپ ررپرہزگایبؿکید رکاناچےئیہاسیجہکضعبولگاِساکاِراکتب‬ ‫رکےتںی۔‬

‫‪ .3‬آدنئہہنرکےناکاکپزعؾرکان‪:‬‬ ‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪16‬‬

‫‪‬‬

‫وتہب یکاکیامہاوراینبدیرشطہیےہہکدؽںیمآدنئہہنرکےناکاکپزعؾاورہتخپاِرادہوہ‪،‬ارگہچہیولعمؾوہہکںیم‬ ‫زمکوروہںاوریسکوتقدوابرہلسھپاتکسوہںنکیلدؽںیماُسوکًالمعرکےناکرہزگاِرادہکید رانھکاچےئیہ۔‬

‫‪ .4‬وقحؼیکادایگیئ‪:‬‬ ‫وچیھترشطہیےہہکارگ وہانگہااسیےہہکاُسیکادایگیئالزؾوہیتوہوتاُسوکاداءرکاناچےئیہ‪ً،‬الثمیسکاکامؽدابراھک‬ ‫وہ وت رصػ وتہب رکےن ےس اعمػ کید وہاگ بج کت ہک اُس وک اداء ہن رکدای ای اعمػ ہن رکاایل اجےئ ‪ ،‬یسک وک فیلکت‬ ‫اچنہپیئوہ ‪،‬وقحؼوکاپامؽایکوہوتاصِبحقحےساعمػرکاےئ ریغبوتہبوبقؽکید ‪،‬اِیسرطحامنزںیہنڑپج وہں‪،‬‬ ‫اذلّموہوتاُسوکاداءرکاناچےئیہ۔‬ ‫زوکۃاداءہنیکوہایاِؿےکالعوہوکیئرشیعرفاضئوواابجتیکادایگیئوابج ّ‬

‫‪‬دورسیدہاتی‪:‬اضقءامنزوںیکادایگیئ‪:‬‬ ‫زدنیگ ںیم وج امنزںی اداء رکےن ےس رہ یئگ وہں اُؿ وک اضقء رکانالزؾ وہات ےہ‪،‬اُؿ یک اضقء ہن یک اجےئ وت لک ربوز ایقتم‬ ‫اُؿ اک باب دانی وہاگ ‪ ،‬اور وتہب یک رشاطئ ںیم اسیج ہک ایھب زگرا اُؿ رشیع واابجت وک اداء رکان اور اُؿ ےس ُسنبکدوش وہان‬ ‫رضوری ےہ ذٰہلا اینپ وتہب یک لیمکت یک تین ےس زدنیگ رھب یک امنزوں رکےک اُؿ یک اضقء رکےن یک رکف رکین اچےئیہ اور‬ ‫ابمرکراوتںںیمیلفنابعدوتںوغشمؽوہےنےسدبراہجرتہبلکشہیےہہکاُؿاضقءامنزوںوکاداءایکاجےئ‪،‬اؿاشءاہلل‬ ‫اِس ںیم ونالف ںیم وغشمؽ وہےن ےس زایدہ وثاب احلص وہاگ‪ ،‬ویکہکن ونالف ہن ڑپےنھ اک باب کید ہکبج امنزوںیک ارگ‬ ‫اضقءہناجےئوتاُساکؤماذخہےہ۔‬

‫اضقءامنزںیڑپےنھاکرطہقی‪:‬‬ ‫اِساکرطہقیہیےہہکابغلوہےنےکدعبےسےلرکابکتینتجامنزںیوھچٹیئگںیاُؿاک بابرکںیاوروہنکممہن‬ ‫وہوتنظِاغبلےکاطمقباکیادنازہاورہنیمختاگل ‪ ،‬اوراُےسںیہکد ھ ‪ ،‬اُسےکدعباُسیکاضقءرکانرشوعرکدںی‪،‬‬ ‫اور اس ںیم آاسین ےک ےئل ویں ایک اجاتکس ےہ ہک رہ ویتق امنز ےک اسھت اسھت ویہ امنز اضقء یھب ڑپےتھ اجںیئ ‪ ،‬اور ینتج‬ ‫امنزںی اضقء وہیت اجںیئ اُکید ےھکل وہےئ راکیر ںیم ےس اکےتٹ اجںیئ ‪ ،‬اِس ےس اؿ اشء اہلل ہنیہم ںیم اکی ہنیہم یک اور‬ ‫اسؽںیماکیاسؽیکامنزںیڑبیآاسینےکاسھتاضقءوہاجںیئیگ۔‬ ‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪17‬‬

‫‪‬‬

‫اضقء امنزوں ںیم تین رکےن اک اکیرطہقی ہی ےہ ہک رہ امنز ںیم ویں تین رکںی ”ںیم اینپامتؾ وفت دشہ امنزوں ںیموج‬ ‫یلہپامنزےہاُسیکاضقءرکات وہں“ویکہکنرہیلہپامنزاضقءرکےنیلےکدعباُسےسایلگ وخدوخبدیلہپنب اجےئیگ‪،‬ایویں‬ ‫یھبتینیکاجیتکسےہہک”ںیماینپامتؾوفتدشہامنزوںںیموجآرخیامنزےہاُسیکاضقءرکاتوہں“ اِسرطےقیںیم‬ ‫یھببجآرخیامنزاضقءوہاجےئیگوتاُسےسےلہپوایلامنزوخدآرخیامنزنباجےئیگ۔‬

‫‪‬رسیتیدہاتی‪:‬امنزابامجتعیکادایگیئ‪:‬‬ ‫رات ںیم نیت امنزںی آیت ںی ‪ :‬برغب ‪ ،‬اشعء اور رجف ‪ ،‬اِؿ ونیتں وک امجتع ےک اسھت فصِ ا ّوؽ ںیم وشخع و وضخع ےک‬ ‫اسھت اداء ےئجیک‪ ،‬مک از مک امجتع ےک اسھت اِؿ امنزوں وک اداء رکےن واال رات یک ابعدت ےس رحموؾ کید رےہ اگ ‪ ،‬انچہچن‬ ‫دحثیںیمآاتےہرضحت امثعؿنبعفّاؿ�ےسیبنرکمیﷺاکہیاِراشدوقنمؽےہ‪:‬سجےناشعءیکامنز امجتع‬ ‫ےکاسھتاداء یک اُس ےنوگای آدج راتابعدت یک اور سجےن حبص یکامنزامجتع ےکاسھتاداء یکاُس ےنوگای ئاری‬ ‫رات امنز ڑپج ۔‬ ‫۔(ملسم‪)656:‬‬

‫‪‬وچیھتدہاتی‪:‬ھچکتلیضفواےلاامعؽ‪:‬‬ ‫اسیجہکےلہپرعضایکاجاکچےہہکابمرکراوتںںیم وکیئوصخمصلمعوت اثتبکید ‪،‬اہتبلدنچ تلیضفواےلاامعؽنج‬ ‫ںیم مک وتق ےک ادنر زایدہ ویکینں اک ذریخہ عمج ایک اجاتکس ےہ وہ ذرک ےیک اجرےہ ںی‪،‬اُکید ریغب یسک صیصخت و نییعت ےک‬ ‫اایتخرےئجیکاتہکزایدہےسزایدہایکینںعمجیکاجںیکس‪:‬‬

‫ا ّونیبیکامنز‪:‬‬ ‫برغب ےک دعب ا ّوانیب یک امنز ےہ سج یک مک از مک ر ر تات ںی اور زایدہ ےس زایدہ س ‪ ،‬آپ وکشش رکےک ابمرک‬ ‫راتیکربوتکںوکےئٹیمساورسرپ تاداءےئجیک‪،‬دحثیےکاطمقبابرہاسؽیکابعدتاکوثاباحلصوہاتےہ‪،‬رضحت‬ ‫اوبرہریہ�یبنرکمیﷺاکہیاِراشدلقنرفامےتںی‪:‬سجےنبرغب یکامنزےک دعبر رپ تاِسرطحاداءیکہک‬ ‫اُؿےکدرایمؿوکیئل ےیابتہنیکوہوتاُؿاکوثابابرہاسؽیکابعدتےکرباربوہاتےہ۔‬ ‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪18‬‬

‫‪‬‬

‫۔(رتذمی‪)435:‬‬

‫واحضرےہہکا ّوانیبیکامنزیکدنمرہجابالتلیضفرصػابمرکراوتںںیمکید ہکلباسؽرھباِستلیضفوکرصػدنچ‬ ‫وٹنمںںیمآباسیناحلصایکاجاتکسےہ‪،‬ابمرکراوتںںیماےسیاامعؽوکوتاوریھباامتہؾاوروتہّجےساایتخررکاناچےئیہ۔‬

‫ولصۃاحیبستلیکامنز‪:‬‬ ‫ولصۃاحیبستلیکاچرر‬

‫ںی‪،‬نجوکاکیالسؾےسڑپاھاجاتےہ‪،‬ارگہچدوالسؾےسیھباجزئےہ۔اِسامنزیکااحدثی‬

‫ںیمڑبیںیتلیضفوقنمؽںی‪،‬ااسنؿاسےکذرہعیمکےسمکوتقےکادنروجرقتًابیآداھہٹنھگاتگلےہ‪،‬زایدہےسزایدہعفن‬ ‫امک اتکس ےہ۔ اِس ےئل اسؽ رھب وًاتق وفًاتق اِس ےک ڑپےنھ یک وکشش رکین اچےئیہ ‪ ،‬اور ابُمرک راوتں ںیم وت اِس وک اور یھب‬ ‫زایدہ اامتہؾ ےس ڑپانھ اچےئیہ ‪ ،‬اور ہی وکیئ لکشم کید ‪ ،‬سب دؽ ںیم یکین ےک وصحؽ اک وشؼ وہان اچےئیہ وخد یہ تقشم‬ ‫ربداتشرکانآاسؿوہاجاتےہ‪،‬اہللاعتٰیللمعیکوتع قاطعءرفامےئ۔(آن)‬

‫الصۃاحیبستلےکاضفلئ‪:‬‬ ‫‪‬ہیوہامنزےہسجےکڑپےنھیکربتکےسدسمسقےکانگہاعمػوہےتںی‪:‬‬ ‫(‪)1‬اےلگانگہ۔(‪)2‬ےلھچپانگہ۔(‪)3‬دقمیانگہ۔(‪)4‬دجدیانگہ۔(‪)5‬یطلغےسےیکوہےئانگہ۔‬ ‫(‪)6‬اجؿوبھجرکےیکوہےئانگہ۔(‪)7‬ریغصہانگہ۔(‪)8‬ریبکہانگہ۔(‪)9‬پھچپھچرکےیکوہےئانگہ۔‬ ‫(‪)10‬ملھکالھکےیکوہےئانگہ۔(اضفلئِذرک‪)169:‬‬

‫‪ ‬ہیوہامنزےہسجےکڑپےنھیکسجےکابرےںیمآپﷺ ےنرفامای‪:‬ارگروزاہن‪،‬ہتفہ‪،‬ہنیہمایمکازمک اسؽںیم‬ ‫یھبارگکید ڑپھوہ ےوتاینپئاریزدنیگںیمیہمکازمکاکیرمہبتڑپھول۔اِسےساِسامنزیکاتیمہاکادنازہاگلایاجاتکس‬ ‫ےہ۔(اضفلئِذرک‪)169:‬‬

‫‪‬ہیوہ امنز ےہسج ےکابرے ںیمآپﷺ ےناراشدرفامایہکارگمت اسریداین ےس ےکولوگں ےسیھبزایدہانگہ‬ ‫اگروہےگوتاہمترےانگہاعمػرکدےیاجںیئےگ۔(اضفلئِذرک‪)170:‬‬

‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪19‬‬

‫‪‬‬

‫‪‬ہی وہ امنز ےہ ےسج آپ ﷺ ےن اےنپ اچچ رضحت ابعس �وک اتبےت وہےئ اِس امنز وک ہفحت ‪ ،‬ششخب اور وخربخشی‬ ‫رقاردای۔(اضفلئِذرک‪)171،170،169:‬‬

‫‪ ‬ہیوہ امنزےہسجوکڑپےتھوہےئدنبےوک نیتوس رمہبترسیتےہملک یکوصرتںیماہللاعتٰیلیکدمحوانثء رکےنیک‬ ‫اعسدتاحلصوہیتےہ‪،‬احآلہکن‪:‬‬ ‫‪ .1‬اکیرمہبترسیتاہملکڑپےنھرپتنجںیماکیدرتخگلاجاتےہ۔(اضفلئذرک‪)141:‬‬ ‫‪ .2‬رسیتاہملکاہللاعتیلےکزندکیبسےسوبحمبہملکےہ۔(اضفلئذرک‪)143:‬‬ ‫‪ .3‬تنجچٹنلدیماؿےہاوررسیتاہملکتنجےکئادےںی۔(اضفلئذرک‪)141:‬‬ ‫‪ .4‬رسیتےہملکےکرہاکیےماکوثاباُدحاہپڑےسزایدہےہ۔(اضفلئذرک‪)146:‬‬ ‫‪ .5‬رسیتےہملکاکرہہملکاامعؽانےمںیم ُتلتےےکاابتعرےسبسےسزایدہوزینےہ۔(اضفلئذرک‪)147:‬‬ ‫‪‬ہیوہامنزےہسجاکرہزامےنںیماملعےئاتم‪،‬دحمنیث‪،‬اہقفءاوروصہیفےناامتہؾایکےہ۔(اًاضی ‪)173:‬‬

‫‪‬ہیوہامنزےہسجےکابرےںیمرضحتدبعازعلزینبایبر ّواد� رفامےتںی‪:‬سجاکتنجںیماجےناکارادہوہ‬ ‫لئذرک‪)174:‬‬ ‫اُسےکےئلرضوریےہہکالصۃاحیبستلوکوبضمیطےسڑکپے۔(اضف ِ‬

‫‪‬ہیوہامنزےہسجےکابرےںیمرضحتاوبامثعؿریحی�رفامےتںیہکںیمےنوتبیصمںاورےک ںےکازاےل‬ ‫ےکےئلالصۃاحیبستلیسیجوکیئزیچکید دیھکی۔(اضفلئِذرک‪)174:‬‬

‫‪‬ہیوہامنزےہسجےکابرےںیماّلعہمیقتادلنییکبس�رفامےتںیہکوجصخشاِسامنزیکتلیضفواتیمہوکنُس‬ ‫رک یھب تلفغ اایتخر رکے وہ دنی ےک ابرے ںیم یتسس رکےنواال ےہ ‪ ،‬احلصء ےک اکومں ےس دور ےہ ‪ ،‬اُس وک اکپ آدیم ہن‬ ‫انھجمساچےئیہ۔(اضفلئِذرک‪)174:‬‬

‫الصۃاحیبستلاکرطہقی ‪:‬‬ ‫اِسےکدورطےقیوقنمؽںی‪،‬یسکیھبرطےقیےکاطمقبہیامنزڑپاھاجیتکسےہ۔‬

‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪20‬‬

‫‪‬‬

‫پہالطریقہ‪ :‬اس امنز ےک ڑپےنھ اک رطہقی وج رضحت دبعاہلل نب ابمرک ےس رتذمی رشفی ںیم ذموکر ےہ ہی ےہ‬ ‫ُْح ح ح ّ‬ ‫ان للاہ حوا ْلحم ُ ہ ٰ ّل ہ حو ح ِٓ ہا ٰل حل ہا ّحلا للاُ‬ ‫اللح ُھ ّحم اخل ڑپےھرھپاملکتحیبستینعی‪ُ​ُ :‬سح ح‬ ‫ہکریبکترحتہمیےکدعبانثینعی ُساهک‬ ‫ْ‬ ‫ح ُ‬ ‫حو ُ‬ ‫للا اح ْک ح ُ‬ ‫رب ۔ ‪15‬رمہبتڑپےھرھپبسحدوتسرا ُغ ْوذ ہبل ہ و ہب ْس ہم للاہ و الح ْم ُ رشیف اورسورة ڑپےھرھپایقؾںیم‬ ‫یہ ینعی وسرة ےک دعب روکع ںیم اجےن ےس ےلہپ ویہ املکت حیبست ‪ 10‬رمہبت ڑپےھ‪ ،‬رھپ روکعرکے اور روکع یک حیبست ےک‬ ‫دعب ویہ املکت ‪ 10‬ابر ےہک‪ ،‬رھپ روکع ےس اھٹ رک وقہم ںیم مسع للا لمن مح ہ اور ربنالک الم ےک دعب ‪ 10‬ابر اور‬ ‫دوونں دجسوں ںیم دجسے یک حیبست ےک دعب ‪10،10‬ابر اور دوونں دجسوں ےک درایمؿ ےنھٹیب یک احتل ںیم ینعی ہسلج‬ ‫ںیم‪10‬ابرویہ ِ‬ ‫املکتحیبستےہک‪،‬ایسرطحرہرپ تںیمادمحلےسےلہپ ‪15‬رمہبتاوروسرةالمےنےکدعبروکعںیماجےن‬ ‫ےس ےلہپ ایقؾ یہ ںیم ‪ 10‬رمہبت اور روکع و وقہم اور دوونں دجسوں ںیم اور دوونں دجسوں ےک درایمین ےسلج ںیم‬ ‫‪10،10‬ابرویہاملکتےہکاسرطحرہرپ تںیم‪75‬رمہبتاوراچرروتعکںںیم‪300‬رمہبتہی ِ‬ ‫املکتحیبستوہاجںیئےگ‬ ‫حح ح ح‬ ‫ل ہح‬ ‫ول حو حلا ُق ّحو حة ہا ّلاح بل ح‬ ‫ّ‬ ‫یم“یھبالمےلوترتہبےہویکہکناسےستہبوثاب‬ ‫ظ‬ ‫الػ‬ ‫الػ‬ ‫اورارگاؿاملکتےکدعب”ولا ح‬ ‫ہ‬ ‫ہ‬ ‫ہہ‬ ‫اتلمےہاوراکیرواتیںیماِؿاافلظیکزایدیتوقنمؽیھبےہ۔‬ ‫دوسراِطریقہ‪ :‬وجرضحتدبعاہلل انبابعس�ےسرتذمیرشفیںیموقنمؽےہ‪،‬وہہیےہہکانثےکدعباور‬ ‫ادمحلرشفیےسےلہپیسکرپ تںیماؿاملکتحیبستوکہنڑپےھہکلبرہرپ تںیمادمحلاوروسرةڑپےنھےکدعب‪ 15‬رمہبت‬ ‫ڑپےھ اور روکع اوروقہم اور دوونں دجسوں اور ہسلج ںیم ابرتلبیت ‪ 10،10‬رمہبت ڑپےھ اوردورسے دجسے ےک دعب‬ ‫ھٹیب رک ینعی ہسلج ارتساتح ںیم ‪10‬رمہبت ڑپےھ اس رطح رہ رپ ت ںیم ‪75‬رمہبت ڑپےھ اور دوونں دعقوں ںیم‬ ‫التحیاتےسےلہپڑپھےل۔‬ ‫٭……ہیدوونںرطےقیحیحص ںی نکیل ضعب اہقف ےن دورسےرطےقی وکرتحیج دی ےہ ویکہکن ہی دحثیرموفع ےس اثتب‬ ‫ےہ‪ ،‬رتہب ہی ےہ ہک یھبک اکی رواتی رپ لمع رکے اور یھبک دورسی رپ اتہک دوونں رپلمع وہ اجےئ اس امنز یک اچروں‬ ‫روتعکںںیموکیئوسرتنیعمکید ‪،‬نکیل یھبکیھبکاابحتسبےکےئلاچروںروتعکںںیمیلعارتلبیت التاکرث‪ ،‬الػرص‪،‬‬ ‫الاکفرون اور اخالص ڑپاھ رکے اور یھبک اذا زلزلت اور و الػادایت اور اذا جاء اور سورة اخالص ڑپےھ۔ ارگ‬ ‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪21‬‬

‫‪‬‬

‫حیبستےکاملکتوھبؽرکیسک ہگج‪ 10‬ےسمکڑپےھاجںیئای ابلکلہنڑپےھاجںیئوتاسوکدورسیہگجینعی حیبستڑپےنھےک‬ ‫آےگ واےل ومعق ںیم ڑپھ ےل اتہک دعتاد ئاری وہ اجےئ نکیل روکع ںیم وھبےل وہےئ ِ‬ ‫املکت حیبست وقہم ںیم ہن‬ ‫ڑپےھہکلب دورسے دجسے ںیم ڑپےھ ویکہکن وقہم اور ہسلج اک روکع و دجسے ےس پ لی رکان رکموہ ےہ۔ ِ‬ ‫املکت حیبست وک‬ ‫اویلگنںرپامشرہنرکاناچےئیہ‪ ،‬ہکلبارگدؽےکاسھتامشررکاتکسوہاِسرطحہک امنزیکوضحریںیمرفؼہنآےئوتیہیرتہب‬ ‫ےہورہناایلگنںدابرکامشررکے۔ (زدبۃاہقفل‪)285:‬‬

‫٭……الصۃ احیبستل ںیم احیبستت وک اہوھتں ےس امشر رکان درتس کید ۔اور ارگ اید ہن راتہ وہ وت اویلگنں وکرحتک دےی ریغب‬ ‫ضحمدابرکایدراھکاجاتکسےہ۔ (دراتخمر‪)28/2:‬‬ ‫٭……رکموہوتقےکالعوہرہوتقڑپج اجیتکسےہ۔(دراتخمر‪)27/2:‬‬

‫٭……ولصۃاحیبستلںیموکیئیھبوسرتڑپج اجیتکسےہاہتبلدنمرہجذلیاکڑپانھزایدہرتہبےہ‪:‬‬ ‫٭……رضحت دبع اہلل انب ابعس �ےس وقنمؽ ےہ ہک وہ الصۃ احیبستل ںیم دہش ےک دعب السؾ ےس ےلہپ ہی داعء ڑپےتھ‬ ‫ےھت‪:‬‬

‫۔(دراتخمر‪)28/2:‬‬

‫‪‬اپوچنںیدہاتی‪:‬ایقؾالیللاکاامتہؾ ‪:‬‬ ‫ایقؾالیللےسرماددجہتیکامنزےہوجرفاضئےکدعببسےسالضامنزےہ‪،‬اسؽرھبہکلبزدنیگرھباِساکاامتہؾرکان‬ ‫اچےئیہ‪،‬اورتلیضفوربتکوایلراوتںںیماِساوریھبزایدہوشؼوذوؼاور وتہجےساامتہؾرکاناچےئیہ‪،‬ذلیںیماِسےک‬ ‫دنچاضفلئذرکےیکاجرےہںیسجےساسیکاتیمہاکادنازہوہاتےہ‪،‬اہللاعتٰیللمعیکوتع قبیصنرفامےئ۔(آن)‬

‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪22‬‬

‫‪‬‬

‫ایقؾالیللےکاضفلئ‪:‬‬ ‫‪ .1‬اکیرواتیںیمدجہتوکرفاضئےکدعببسےسالض امنزالتبایایگےہ‪،‬انچہچناِراش ِدوبنیےہ‪ :‬رفضامنزےکدعب‬ ‫بس ےس الض امنز وہ ےہ وج رات ےک درایمؿ ڑپج اجےئ ۔ امک یف ادحلثی ‪:‬‬ ‫۔(دنسمادمح‪)8507:‬‬

‫‪ .2‬رضحتاوباامہم�یبنرکمیﷺاکہیاِراشدلقنرکےتںی‪:‬راتےکایقؾینعیدجہت وکاےنپاورپالزؾرکولویکہکن‬ ‫ہیمتےسےلہپکینولوگںاکرطہقیےہ‪،‬اہمترےربےکرُقباکذرہعیےہ‪،‬انگوہںوکاٹمےنوایلاورانگوہںےس‬ ‫روےنک وایل ےہ۔امک یف ادحلثی‪:‬‬ ‫۔(رتذمی‪)3549:‬اکی رواتی ںیم اِس ےک اسھت ”‬ ‫“ ےک اافلظ یھب وقنمؽ ںی سج اک بلطم ہی ےہ ہک دجہت یک امنز مسج ےس امیبرویں وک دور رکدےنی وایل‬ ‫ےہ۔(رتذمی‪)3549:‬‬

‫‪ .3‬رضحترمعونبہسبع�یبنرکمیﷺاکہیاِراشدلقنرفامےتںی‪:‬دنبہاےنپربےکبسےسزایدہرقبیاُس‬ ‫وتقوہاتےہبجوہراتےکآرخیرہپاےنپربےکاسےنماحرضوہاتےہ‪،‬سپارگمتاُؿولوگںںیمےسوہےن‬ ‫یک اطتق رےتھک وہ وج اُس ڑھگی ںیم اہلل اعتٰیل وک اید رکےت ںی وت رضور وہاجؤ‪:‬‬ ‫۔(رتذمی‪)3579:‬‬

‫‪ .4‬رضحت اوب دیعس دخری �ےس رموفًاع یبن رکمیﷺاک ہی اِراشد وقنمؽ ےہ ہک نیت آدیم اےسی ںیںیہنج دھکی رک‬ ‫اہلل اعتٰیل وخش وہےت ںی ‪:‬اکی وہ صخش بج وہ رات وک امنز ںیم ڑھکا وہات ےہدورسے وہ ولگ بج وہ امنز ںیم‬ ‫فصابدنےتھںی‪،‬رسیتےوہولگبجوہاہجدںیمدنمشےساتقؽرکےتوہےئفصابدنےتھںی۔امکیفادحلثی‬ ‫۔(وکشمۃااصملحیب‪)1228:‬‬

‫‪ .5‬رضحت اوباامہم �رفامےتںیہک یبن رکمیﷺےسدرایتف ایکایگہک وکؿ یسداعء بس ےس زایدہ ینس اجیت ےہ‬ ‫(ینعیوبقؽوہیتےہ)آپﷺےنرفامای‪”:‬‬ ‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬

‫“راتےکآرخی‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪23‬‬

‫‪‬‬

‫رہپاوررفضامنزوںےکدعبامیگناجےنوایلداعء۔(رتذمی‪)3499:‬‬

‫‪ .6‬رضحت یلع �یبن رکمیﷺاک ہی اِراشد لقن رفامےت ںی ‪:‬ےب کش تنج ںیم اےسی ابال اخےن ںی نج اک اظرہی‬ ‫ِ‬ ‫ہصح ادنر ےس اور ادنروین ہصح ابرہ ےس رظن آات ےہ ‪ ،‬اکی أرعایب ڑھکے وہےئ اور وساؽ ایک ایروسؽ اہلل !وہ ِک‬ ‫ےکےئلںی؟آپﷺےن اِراشدرفامای‪:‬اُسےکےئلالکؾ ںیمرنیمرےھک ‪،‬اھکان الھکےئ‪ ،‬ےپدرےپروزےرےھک‬ ‫اور رات وک امنز ڑپےھ بج ہک ولگ وسرےہ وہں۔ امک یف ادحلثی ‪:‬‬ ‫۔(رتذمی‪)1984:‬‬

‫‪ .7‬رضحت دبع اہلل نب ابعس �یبن رکمیﷺ اک ہی اِراشد لقن رفامےت ںی ‪:‬ریمی ا تّ ےک بس ےس ّزعمز ولگ‬ ‫رقآؿرکمیےکاحظفاوردجہتزگارںی۔‬

‫۔(بعشاالامیؿ‪)2447:‬‬

‫‪ .8‬رضحتدبعاہللنبالسؾ�وجوہیدویںےکاکیڑبےاعملےھتاُوہنںےنبسےسیلہپرمہبتبج آرضحنت‬ ‫ﷺاکددیار ایکوترفامےتںیہکںیمھجمسایگہکہیرہچہ یسکوھجےٹاکرہزگکید وہاتکس‪ ،‬اوربس ےسےلہپوجابت‬ ‫آپ ﷺےن اِراشد رفامیئ وہ ہی یھت ‪ :‬اے ولوگ!آسپ ںیم السؾ وک الیھپؤ‪،‬اھکان الھکؤ‪،‬ہلص ریمح رکو‪،‬رات وک امنز‬ ‫ش‬ ‫ڑپوھہکبجولگوسرےہوہںمتتنجںیمالسیتمےکاسھتدالخوہاجؤےگ۔امکیفادحلي‬ ‫۔(رتذمی‪)2485:‬‬

‫‪ .9‬رضحتاجرب�ےسرموفًاعیبنرکمیﷺاکہیاِراشدوقنمؽےہہکوجصخش راتوکرثکتےسامنزڑپاتھےہدؿ‬ ‫وکاُساکرہچہنیسحوہاتےہ۔‬

‫۔(بعشاالامیؿ‪)2447:‬‬

‫دنمرہج ابال اضفلئ وک رہ صخش احلص رکاتکس ےہسج اک رطہقی ہی ےہہک اےنپآپ وک دجہت یک امنز اکاپدنب انبای اجےئ ‪ ،‬اور ہی‬ ‫الومؽزدنیگرھباانپےناکےہ‪،‬ابوصخلصابمرکراوتںںیموتاِسلمعوکاوریھبزایدہاامتہؾےسرکاناچےئیہ۔اوراِساک‬ ‫رطہقیہیےہہکدودورکےکآھٹرپ تڑپج اجےئاوراُسںیموجوسرںیتیھبایدوہںاُؿیکزایدہےسزایدہالتوتیک‬ ‫وکششیکاجےئ۔‬

‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪24‬‬

‫‪‬‬

‫اٹھچاکؾ‪:‬امعنِرفغمتاُومرےسوتہب‪:‬‬ ‫بشِرباءتتہبیہابربتکاورمیظعراتےہاسیجہکاسیک ںیتلیضفاملبقںیملیصفتےسزگریکچںی‪،‬نکیلھچکاےسی‬ ‫یھبرِحامںبیصناوردبتمسقولگوہےتںی وجاسراتیکرباکتاورابوصخلصبسےسامہزیچرفغمتِدخاودنی‬ ‫ےس رحموؾ رہ اجےت ںی ‪ ،‬وہ وکؿ ولگ ںی ؟ یئک ااحدثی ںیم اُؿ یک اشندنیہ یک یئگ ےہ ‪ ،‬نج ےس اُؿ رحموؾ وہےنواولں‬ ‫ےکرفغمتےسرحموؾرہ اجےنےکاَابسب یھبولعمؾ وہےتںی‪،‬اےسیاَابسب اوراومروکامعنِرفغمتاومر اہکاجات ےہ‪،‬‬ ‫ذلیںیمفلتخمااحدثییکروینشںیموہارفادذرکےیکاجرےہںینجںیماشلموہےنےسرہبوصرتانچباچےئیہاورارگ‬ ‫دخاوخناہتس وکیئ ُ بُمء وہ وت وفراً وتہب رکےک اہلل اعتٰیل یک رطػ روجع رکان اچےئیہ ورہن اِس میظع اور ابربتک رات ںیم‬ ‫رفغمتاحلصہنوہےکسیگ۔‬

‫ش‬ ‫ُمرِک‪:‬‬ ‫رشکرکےنواےل یکاِسراتںیمرفغمت کید وہیت‪،‬اوراِیسںیمامتؾاکرف دالخںی‪ ،‬انچہچن یسکیھباکرفیکرفغمت‬ ‫کید وہیت۔(رماقۃ‪)975/3:‬‬

‫رضحتاوبومیسارعشی�یبنرکمیﷺاکہیاِراشدلقنرفامےتںی‪:‬اہللاعتٰیلابعشؿیکدنپروہںیبشںیماےنپ‬ ‫ش‬ ‫دنبوں یک اجبن رظنِ رتمح رفامےت ںی اور ُمرک اور ہنیک رپور ےکالعوہ امتؾ ولخمؼ یک رفغمت رکدےتی ںی ۔‬ ‫۔(انبامہج‪)1390:‬‬

‫ہنیکرپور‪:‬‬ ‫دحثی ںیم اس وک ”اشُمنح“ اہک ایگ ےہ ‪،‬اور اس اک بلطم یسک ےک اسھت ضغب اور دعاوت رےنھک واےلےک آےت‬ ‫ںی۔(رماقۃ ‪)975/3:‬اورایسوک”ہنیکرَپور“ اہکاجات ےہ ۔احلصاساک ہیےہ ہکدؽ ںیمیسک یک دینمشوکےل رک اُسوک‬ ‫اصقنؿاچنہپےنےکےئلوکاشںرانہہنیکالہکاتےہ۔دحثیےکاطمقباےسیصخشیکاس ابُمرکراتںیمرفغمتکید ‬ ‫آامسؿ داین رپ اینپ اشؿ ےک اطمقب زنوؽ رفامےت ںی اور‬ ‫وہیت۔اِراش ِد وبنی ےہ‪:‬اہلل اعتٰیل ابعشؿ یک دنپروہںی بش ںیم ِ‬

‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪25‬‬

‫‪‬‬

‫بسیکرفغمترکدےتیںیوساےئوہصخشوجرشکرکےنواالوہایوہسجےکدؽںیمہنیکوہ۔‬ ‫۔(بعشاالامیؿ‪)3546:‬‬

‫اکیاوررواتیںیمذرکایکایگےہہکاہللاعتٰیلابعشؿیکدنپروہںیبشںیمومنمیکرفغمترکدےتیںیاوراکرفوں‬ ‫وکمُہلتدےتیںیاورہنیکرپورولوگںوکاُؿےکہنیکیکوہجےساُسوتقکتوھچڑےرےتھکںیبجکتہکوہہنیکوکہن‬ ‫وھچڑدںی۔‬

‫۔(بعشاالامیؿ‪)3551:‬‬

‫ہنیکےسےنچبےکےئلدحثیےکاطمقباکیرتہبنیداعءسجاکوخباامتہؾرکاناچےئیہ‪:‬‬ ‫۔(رتذمی‪)3551:‬‬ ‫رتہمج‪:‬اےاہلل!ریمےدؽوکدہاتیدےاورریمےہنیسےسہنیکوکاکنؽدے۔‬

‫”‬

‫“ ہنیکوکاہکاجاتےہ۔‬

‫۔(ااہنلہیالنباألریث‪)351/2:‬‬

‫وادلنیاکانرفامؿ‪:‬‬ ‫وادلنی ےک اسھت ِنسُح ولسک یک اینت اتیمہ ےہ ہک اہلل اعتٰیل ےن رقآؿ رکمی ںیم یئک اقمامت رپ رشک ےس عنم رکےت‬ ‫وہےئوادلنیےکاسھتِنسُحولسکیکمیلعتدیےہ‪،‬اِسےساِسمکحیکاتیمہاکادنازہاگلایاجاتکسےہ‪،‬یہیوہجےہ ہک‬ ‫وہدبتخبصخشسجےنوادلنیےکاسھتدبولسیک یکوہاوراُؿیکآںییلوہںااسیصخشابُمرکراوتںیکرفغمتےس‬ ‫رحموؾ رہ اجات ےہ ‪ ،‬انچہچن رضحت اوبرکب دصقی� یک اکی رواتی ںیم ےہ ہک اہلل اعتٰیل بشِ رباءت ںیم بس یک‬ ‫رفغمترکدےتیںینکیلوادلنیےکانرفامؿاورہنیکرپ َورصخشیکرفغمتکید رکےت۔‬ ‫۔(بعشاالامیؿ‪)3548:‬‬

‫عطقریمحرکےنواال‪:‬‬ ‫نسحولسکیک میلعتدییئگ‬ ‫اہللاعتٰیلےنااسنؿ ےکووجد ےکاسھتھچکرےتشواہتسبرک رےھک ںی نجےکاسھتااسنؿ وک ِ‬ ‫ےہ‪ ،‬وجصخش اُؿ ےک وقحؼ وکاپامؽ رکےک دبولسیک اکرُمبکت وہات ےہوہ ”اقعطِ رمح“الہکات ےہ‪ ،‬اور دحثی ےکاطمقب‬ ‫ااسی صخش تنج ںیم دالخ وہےن اک قحتسم کید ۔(اخبری‪)5984:‬اکی رواتی ںیم آپﷺاک ہی اِراشد وقنمؽ ےہ ہک‬ ‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪26‬‬

‫‪‬‬

‫سج صخش وک ہی ااھچ اتگل وہ ہک اُس ےک رزؼ ںیم رفاواین وہ اور اُس یک رمع ںیم ااضہف وہ اُےس اچےئیہ ہک ہلص ریمح‬ ‫رکے۔(اوبداؤد‪ )1693:‬ابُمر ک راوتں ںیم یھب ااسی صخش اہلل اعتٰیل یک رفغمت ےس رحموؾ رہ اجات ےہ ‪ ،‬اہلل اعتٰیل اےسی‬ ‫صخشیکرطػرتمحیکاگنہےسدےتھکییھبکید ںی۔‬ ‫دحثی ںیم ےہ‪:‬اکی دہعف ابعشؿ یک دنپروہںی بش ںیم آرضحنتﷺےن رضحت اعہشئ دصہقی� ےس رفامای ‪ :‬ہی‬ ‫ابعشؿ یک دنپروہںی بش ےہاور اِس رات ںیم اہلل اعتٰیل یک اجبن ےس ہلیبق ونببلک یک رکبویں ےک ابولں یک دعتاد ےک‬ ‫ش‬ ‫مِک‪،‬ہنیکرَپور‪،‬عطقریمحرکےنواےل‪،‬اِزار‬ ‫رباربمّنہجےسولوگںوکآزادایکاجاتےہ‪،‬نکیلاِسراتںیماہللاعتٰیلیسک ُ ر‬ ‫ونخٹں ےس ےچین اکٹلےن واےل‪،‬وادلنی ےک انرفامؿ‪،‬اور رشاب ےک اعدی یک رطػ رتمح یک رظن ےس کید دےتھکی ۔‬

‫۔(بعشاالامیؿ‪)3556:‬‬

‫اِزارونخٹںےسےچیناکٹلےنواال‪:‬‬ ‫ولشار وک ونخٹں ےس ےچین اکٹلان ااسی نیگنس انگہ ےہ ہک اِس اک رُمبکت یھب بشِ رباءت یک تلیضف ےک وصحؽ ےس رحموؾ رہ‬ ‫م‬ ‫اجاتےہ‪،‬انچہچندحثیِاسقبںیم” ُس ِنبل“اکظفلزگراےہسجاکبلطماِزاروکےنخٹےسےچیناکٹلےنواےلےکآےتںی‪،‬‬ ‫ینعی اہلل اعتٰیل ابعشؿ یک دنپروہںی بش ںیم اےسی صخش وک رتمح یک اگنہ ےس کید دےتھکی وج اانپ اِزار ونخٹں ےس ےچین رےنھک‬ ‫واالوہ۔(بعشاالامیؿ‪)3556:‬‬

‫رَمدوں ےکےئل ےنخٹ وھکےنل اور وعروتں ےک ےئل اپھچےن اک مکح ےہ ‪ ،‬اور رصػ امنز یک احتل ںیم کید اسیج ہک ومعًام طلغ‬ ‫یمہفےکاکشرولگےتھجمسںی‪،‬انچہچندےنھکیںیمآاتےہہکامنزےکےئلولگےنخٹوھکےتلاور امنزےسافرغوہرکاپھچےتیل‬ ‫ںی‪،‬ایدرےئھک! ہیرہوتقاکمکحےہ‪،‬دحثیےکاطمقبایقتمےکدؿ نیترطحےکولوگںیکرطػاہللاعتٰیلدںیھکی‬ ‫ےگیھبکید اورہناُؿےسابترکںیےگاورہناُکید اپکرکںیےگاوراُؿےکےئلدردانکذعابوہاگ‪،‬اکیاِزاروک‬ ‫ونخٹں ےس ےچین اکٹلےن واالدورسا ا باؿ َ بجےن واالاور رسیتا وہ وج اےنپ وسدے وک وھجیٹ مسق ےک ذرہعی انذف رکات‬ ‫ےہ۔(اوبداؤد‪)4087:‬‬

‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪27‬‬

‫‪‬‬

‫رشاباکاعدی‪:‬‬ ‫رشاب سج وک ”ا ُّؾ اابخلثئ“ینعیامتؾ ل ےاویئں یک ڑج اہک ایگ ےہ‪،‬رقآؿرکمی ںیم اہلل اعتٰیل ےناےس ” ِر بْ س‬ ‫ج“ ینعیدنگیگ‬ ‫رقار دای ےہ ‪ ،‬اِس دنگیگ اور اجنتس وک ےنی واالیھب اِس رات یک رفغمت ےس رحموؾ راتہ ےہ ‪ ،‬انچہچن دحثیِ اسقب ںیم‬ ‫زگراکچ ےہ ہک اہلل اعتٰیل ابعشؿ یک دنپروہںی بش ںیم رشاب ےک اعدی صخش یک رطػ رتمح یک اگنہ ےس کید ‬ ‫دےتھکی۔(بعشاالامیؿ‪)3556:‬‬

‫اقلت‪:‬‬ ‫اکیااسنیناجؿاکلتقرکانوگایاسریااسنتیناکلتقرکانےہ‪،‬اور اِسوکدحثیںیمڑبےڑبےریبکہانگوہں ںیمامشرایک‬ ‫ایگےہ‪،‬انچہچنرضحتدبع اہللنبرمعو�ےس رَموی ےہہک یبنرکمیﷺاِراشد رفامےتںی‪ :‬ریبکہانگہہی ںی ہکاہلل‬ ‫اعتٰیل ےک اسھت یسک وک رشکی ارہاان‪ ،‬وادلنی یک انرفامین رکان ‪،‬یسک اجؿ وک (انقح)لتق رکاناور وھجیٹ مسق اھکان۔‬ ‫۔(اخبری‪)4475:‬‬

‫ِ‬ ‫رفغمتدخاودنیےسرحموؾرہاجاتےہ‪،‬انچہچنیبنرکمیﷺاک‬ ‫بشرباءتںیم‬ ‫اِسانھگؤےنلعفاکرُمبکتصخشیھب ِ‬ ‫اِراشد ےہ ‪:‬اہلل اعتٰیل ابعشؿ یک دنپروہںی بش ںیم اینپ ولخمؼ یک رطػ رتمح یک اگنہ رفامےت ںی اور اےنپ دنبوں یک‬ ‫رفغمترفامدےتیںیوساےئدووصخشںےک‪:‬اکیہنیکرَپ َور‪،‬اوردورسایسکاجؿوکلتقرکےنواال۔‬ ‫۔(دنسمادمح‪)6642:‬‬

‫زاین‪:‬‬ ‫زانیھباکیااسیلمعےہسجیکوہجےسااسنؿاِسراتیکرفغمتےسرحموؾرہاجاتےہ‪،‬انچہچندحثیںیمےہ‪:‬بج‬ ‫ابعشؿیکدنپروہںیبشوہیتےہوتاہللاعتٰیلیکرطػےساکیدنااگلےنواالآوازاگلاتےہ‪:‬ایکوکیئرفغمتاچےنہواال‬ ‫ےہہکںیماُسیکرفغمترکوں؟ایکوکیئوساؽرکےنواالےہہکںیماُےساطعءرکوں؟‪،‬سپوکیئیھبصخشوجاماتگنےہ‬ ‫ش‬ ‫اورمِک(ہک ہی رحموؾ رےتہ ںی)۔‬ ‫اُےس دای اجات ےہ رگم زان رکےن وایل وعرت ُ ر‬

‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪28‬‬

‫‪‬‬

‫۔(بعشاالامیؿ‪)3555:‬‬

‫قابلِترکِکام ‪:‬‬ ‫ینعیوہاکؾنجوکاِسےنیہمںیمابعدتاوررمسےکپ ررپڑبےاامتہؾےسایکاجاتےہسجیکوہجےسولگاُؿاکومںوک‬ ‫اِسےنیہمںیمڑبےذوؼووشؼےسرکےتںی‪،‬ارجووثابیکادیمرےتھکوہےئز ِرریثکرخچ ہکلباضعئرکےتںی‪،‬احآلہکن‬ ‫اُؿاکذمبہورشتعیےسوکیئقّلعت کید ‪،‬اُؿاکرکاندبتعےہذٰہلااُؿےساانتجبرکانرضوریےہ‪،‬ذلیںیماِیسےئل‬ ‫اُؿاکومںوکذرکایکاجراہےہاتہکاُؿےسارتحازایکاجےئ۔‬

‫الہپاکؾ‪:‬آشتابزی‪:‬‬ ‫ابعشؿےکےنیہمںیماکیرمسوجاملسمونںںیمحیرحیاوردؽیگلےکانؾےسراجئوہیئگےہوہ”آشتابزی“ یکرمسِدب‬ ‫ےہ‪،‬سجوکےچبوتےچبڑبےیھبرکےترظنآےتںی‪،‬اوررہاسؽاِسرپالوھکںروہیپاپینیکرطحاکیبراضعئایکاجاتےہ‬ ‫‪ ،‬ہی در الص دنہؤوں ےک اکی روہشر وہتار ”وہیل “یک لقن ےہ ‪ ،‬اِس اک دینی و رشیع پ ر رپ رحاؾ وہان وت درانکر وخد لقع و‬ ‫ایقس ےک یھب یسک امیپےن رپ اِس اک وجاز کید ‪ ،‬الھب وخد اےنپ اہوھتں ےس ےنٹھپ واےل اٹپوخں یک آواز وک ےننس ےک ےئل وخؿ‬ ‫ےنیسپ یکامکیئوکےب درغیاضعئ رکانوکؿیسدنملقعیےہ ؟ رھپاِس یکوہج ےس ےنتکولوگںاکآراؾووکسؿاغرتوہات ےہ‪،‬‬ ‫ےنتکیہولگااچکنےنٹھپواےلاٹپوخںےس راجےتںی‪،‬وسےناورآراؾرکےنواولںیکدنینوآراؾںیم للڑپات ےہ‪،‬‬ ‫اسباواقتاِسیکوہجےس ےنلجاوررَمےنےک ڑبے ڑبےاصقنانت یھبوہاجےتںینجےکےصقرہاسؽاابخراتںیم‬ ‫ڑپےنھاوراینپآوھکنںےسدےنھکیوکاتلمراتہےہ۔‬ ‫یبن رکمیﷺاک اِراشد ےہ ‪:‬‬

‫۔(اخبری ‪)10:‬رضحت اسن �ےس یبن‬

‫رکمیﷺ اک ہی اِراشد وقنمؽےہ‪:‬وج یسک ؤمنم وک راےئ اور اُےس وخزفدہ رکدے اہلل اعتٰیل ایقتم ےک دؿ اُےس وخػ‬ ‫ےسانمکید دںیےگ۔‬

‫۔(بعشاالامیؿ‪)10605:‬‬

‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪29‬‬

‫‪‬‬

‫دورسااکؾ‪:‬رچااغں‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫اِس ابُمرک راوتں ںیم اجنےنِک وسچ اور رظنہی ےک تحترھگوں ‪ ،‬دجسموں اور امہ اقمامت رپ رچااغں ایک اجات ےہ ومؾ‬ ‫ایتبںرونشیکاجیتںی‪،‬رچاغ َ بجےئاجےتںی‪،‬ےمقمقرونشےیک اجےتںی‪،‬الگنٹئیکاجیتےہاورا ِؿاکومںرپاکی ّ ِ‬ ‫زر‬ ‫ریثکاضعئایکاجاتےہ‪،‬اورمتسابالےئمتسہیہکاِساکؾوکارجووثاباکابثعاھجمساجاتےہ‪،‬وخدوسےئچ!!اورابرابروسےئچ‬ ‫!!الھبوجاکؾارج ووثاباک ابثعوہایکیبنےکاجاثنر احصہب رکاؾاوراُؿےکِشقندقؾوک اینپزنمؽےنھجمسواےلا تّےک‬ ‫اَالسػوااکربنیاُسےسینغتسمایےبربخرہوہ ےںی؟ارگکید اورًانیقیاِساکوجابیفنںیم یہےہ وتایکوہجےہہکسج‬ ‫اکؾوکاُتمےکاحلصءواایفصءےنکید ایکاُےسارجووثاباکابثعاھجمساورالتبایاجاتےہ؟‬ ‫یبن رکمیﷺاک اِراشد ےہ‪:‬سج ےن امہر ے دنی ںیم ایسی وکیئ ابت اکنیل وج اس ںیم کید وت وہ ابلط و رمدود ےہ۔‬ ‫۔(اخبری‪)2697:‬‬

‫زین اِس ںیم امؽ اک اجیب اِرساػ و ایضع یھب ےہ وج وخد یسک اکؾ ےک رحاؾ وہےن اک ببس ےہ‪،‬اہلل اعتٰیل ےن رقآؿ رکمی ںیم‬ ‫واحضاِراشدرفامدایےہ‪﴿:‬‬ ‫اِراشدرفامای‪﴿:‬‬

‫﴾”اہللاعتٰیلاِرساػرکےنواولںوکدنسپکید رکےت“‪،‬اکیاورہگج‬ ‫﴾”وضفؽرخیچرکےنواےلایشنیطےکاھبیئںی“۔‬

‫رسیتااکؾ‪:‬ولحہانبان‪:‬‬ ‫بشِرباءتںیمولحےاورئارایںانبےنیکرمس یھبتہبےسانداؿاملسمؿڑبےوشؼوذوؼےساداء رکےتںیاور‬ ‫اےس ارج و وثاب اک ابثع اجےتن ںی ‪ ،‬ضعب ےن اِس یک وہج ایبؿ یک ےہ ہک ہی آپﷺےک َددناؿ ابُمرک دیہش وہےن‬ ‫ااصیؽ‬ ‫ےکدعبولحہاھکےنیکایداگرےہ‪،‬ضعبہیےتہکںیہکرضحتہہ�اِساترخیںیمدیہشوہےئےھتوتاُؿےک ِ‬ ‫وثاب ےک ےئل ہی ایک اجات ےہ ‪ ،‬نکیل اظرہ ےہ ہک اِس ےک ےئل دؿ اور رطےقی وک وصخمص ایک اجات ےہ احالہکن اِس اترخی‬ ‫ےساِؿدوونںواوعقںاکوکیئقّلعتکید ‪،‬رھپارگامؿیھبایلاجےئوتاِسرطہقیےکرشموعوہےنیکایکدلیلےہ‪،‬ایکیسک‬ ‫صنںیمذرکےہایرضحات احصہبرکاؾواتنیعبوعبتاتنیعبایاَالسػوااکربنیےساِسرپلمعرکانوقنمؽےہ؟اظرہےہ‬ ‫ِ‬ ‫ہکاِؿںیمےسھچککید ‪،‬رھپِکےئلاینپوخااشہتوکدنیانبرکاطیشؿوکوخشایکاجاتےہ۔‬

‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪30‬‬

‫‪‬‬

‫وچاھتاکؾ‪:‬ربقاتسؿدوھؾداھؾےساجان‪:‬‬ ‫اِس رات ںیم اکی اور اکؾ ڑبی دوھؾ داھؾ ےس ایک اجات ےہ اور وہ ہی ہک ربقاتسؿ ڑبے اامتہؾ ےس دوھؾ داھؾ ےک اسھت‬ ‫اگڑایں ُ بب رکاےک اجےت ںی ‪ ،‬ربقاتسؿ ںیم ےلیم ےلیھٹ ےتگل ںی ‪ ،‬اچدرںی ڑچاھیئ اجیت ںی ‪ ،‬وھپؽ اےل اجےت ںی اور‬ ‫رَمدوںےکاشہناشبہنوعرںیتیھباِساکؾںیمرشکیوہیتںیسجےسڑبےونتفںےکدروازےےتلھکںی۔‬ ‫رضحت یتفم یقت امثعین اصبح داتم رباکمہت ااعلہیل رفامےت ںی‪”:‬اِس رات ںیم یبن رکمیﷺےس ہی اثتب ےہ ہک‬ ‫آپﷺتنج اعیقبل رشتفی ےل ےئگ ےھت‪،‬نکیل رضحت یتفم دمحم عیفش اصبح �اکی ڑبی اکؾ یک ابت ایبؿ رفامای‬ ‫رکےت ےھت‪ ،‬وج ہشیمہ اید رینھک اچےئہ‪ ،‬رفامےت ےھت ہک وج زیچ روسؽ رکمی ﷺ ےس سج درہج ںیم اثتب وہ ایس درےج‬ ‫ںیماےسرانھکاچےئہ‪،‬اسےسآےگکید ڑبانھاچےئہ‪،‬ذٰہلااسری ِ‬ ‫ایحتہبیطںیمروسؽرکمیﷺ ےساکیرمہبتاجان‬ ‫بشرباتںیمتنجاعیقبلرشتفیےلےئگ‪،‬وچہکناکیرمہبتاجانرمویےہاسےئلارگزدنیگںیم‬ ‫رمویےہ‪،‬ہکآپ ِ‬ ‫یھبک اکی رمہبت رہمسق یک دباعت اور رخاافت ےس ےتچب وہےئ اِرفنادی پ ر رپ اجای اجےئ وت وکیئ رحج کید نکیل رہ بش‬ ‫ربات ںیم اجےن اک اامتہؾ رکان‪،‬ازتلاؾ رکان‪ ،‬اور اوکس رضوری انھجمس اور اوکس بش ربات ےک اراکؿ ںیمدالخ رکان اور اوکس‬ ‫بشرباتاکالزیمہصحانھجمساوراےکسریغبہیانھجمسہکبشرباتکید وہیئ‪،‬ہیاسوکاےکسدرےجےسآےگڑباھےن‬ ‫وایلابتےہ‪،‬سجےسانچبرضوریےہ“۔(بشِرباءتیکتقیقح)‬

‫اپوچناںاکؾ‪:‬بشِرباءتںیماامتجیعابعدتاکاامتہؾ‪:‬‬ ‫بشِ رباءت وہ ای وکیئ یھب ابُمرک رات ‪،‬دصقم اُس ےس ہی وہات ےہ ہک ااسنؿ اہلل اعتٰیل یک رطػ وسکییئ اور دیعمجل ےک‬ ‫اسھتوتمہجوہ‪،‬اور اظرہےہہکہیدصقمارفنادیابعدتےکذرہعییہاحلصوہاتکسےہ‪،‬زینآرضحنتﷺایآپےک‬ ‫دعباحصہبو اَالسػ ےس یھب اامتجیعپ رابُمرکراوتں ںیم ابعدترکانوقنمؽکید ‪،‬اِس ےکالعوہاامتجیع پ ر رپوج اسمدج‬ ‫ںیمابعدتیکںیلکشاقمئیکاجیتںیوہ یئکدباعتاوررخاافتاکعومج ہنباجیتںی‪ ،‬اِسےئلارفنادیپ ررپانتجوہےکس‬ ‫ااتفلوی‬ ‫ابعدت رکان اچےئیہ ‪ ،‬اؿ اشء اہلل وہ مک یھب وہیگ وت زایدہ ارج و وثاب اک ابثع وہیگ ۔ اِس یک زمدی لیصفت انسح‬ ‫ٰ‬ ‫(‪ )371/1‬ںیمالمہظحرفامںیئ‪،‬زینرضحتیتفمیقتامثعیناصبحداتمرباکمہتااعلہیلےنیھباےنپایبؿ”بشِرباءت‬

‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


‫امہِابعشؿےکاضفلئواامعؽ‬

‫‪31‬‬

‫‪‬‬

‫یک تقیقح “ںیم اِس رپ اکیف لیصفت ےس روینش ایل ےہ اور اےس اناجزئ رقار دای ےہ‪ ،‬اہلل اعتٰیلںیمہ دنییک حیحص ھجمس اطعء‬ ‫رفامےئاوراُسرپلمعیکوتع قاطعءرفامےئ‪،‬واہللالمُسٹعاؿووھاوملفّقایلاوصلاب۔‬

‫‪www.BestUrduBooks.wordpress.com‬‬


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.