Özgür Politika´da GÜNDEM DISI Yazilar

İrfan CÜRE

ÖZGÜR POLİTİKA’DA

GÜNDEM DIŞI YAZILAR

Özgür Politika’da GÜNDEM DIŞI YAZILAR İrfan CÜRE

© 2009 İrfan Cüre İndirilip saklanması, basılması ve dağıtımı parasızdır ve izne bağlı değildir.

Alıntı veya aktarmalarda www.cüre.com sayfasında iletişim bölümüne bir not bırakırsanız memnun oluruz.

2

İrfan CÜRE

1952 yılında Samsun'da doğdu.

12 Mart 1971 döneminde Dev-Genç ve TÖS, 12 Eylül 1980 döneminde Kurtuluş ve DİSK davalarından yargılanıp mahkûm oldu. Kesinleşmiş cezası nedeniyle 1989 yılından beri yurtdışında yaşamaktadır.

Sosyalist dergilerde yazı ve çevirileri yayınlandı. Almanca ve İngilizce’den yaptığı çeviri kitapları şunlar: İdeolojinin İktidarı İktidarın İdeolojsi, G. Therborn (İletişim Yayınları), Marksizm ve Din, M. Löwy (Belge Yayınları), Moabit Hapishanesi Notları, E. Honecker (Yazın Yayıncılık), Latin Amerika'da Marksizm, M. Löwy (Belge Yayınları). Marksist Düşünce Sözlüğü'nü (İletişim Yayınları) çevirenler arasında yer aldı. Gündem gazetesinden başlamak üzere Kürt basınına haber, çeviri ve yazılarıyla katkıda bulundu. Ülkede Gündem, Özgür Bakış ve 2000´de Yeni Gündem ve Özgür Politika gazetesinde köşe yazarlığı yaptı.

3

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ............................................................................. 10 BAŞLARKEN... .................................................................. 14 BARIŞ HEMEN ŞİMDİ........................................................ 16 YA İÇİNDESİN ÇEMBERİN YA DA DIŞINDA!........................ 19 PKK’SİZ KÜRDİSTAN HAYALİ............................................. 22 SAVAŞIN DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ ......................................... 25 DEĞİŞİMİN ÖNKOŞULU .................................................... 28 İDEOLOJİK SALDIRI........................................................... 31 AFGANİSTAN SAVAŞINDA DEMOKRASİ SORUNU.............. 34 CENNET YERYÜZÜNE, DEVLET MÜZEYE ............................ 37 NEDEN TÜRK SOLU?......................................................... 41 BİR SEMPOZYUMUN ARDINDAN... ................................... 44 FELAKETİN BÜYÜSÜ ......................................................... 47 TÜRKİYE BİR ARJANTİN OLMAMALIDIR!........................... 50 GERÇEKÇİ OL, İMKÂNSIZI İSTE!......................................... 54 “İDEOLOJİ” MAKYAJ DEĞİLDİR... ...................................... 57 ÖDP’DEN SONRA ............................................................. 60 GENELKURMAY DİKTATÖRLÜĞÜ ...................................... 63 ARAYIŞ ............................................................................ 66 SÜRGÜNLERDE ÖLMEK............................................ 69 NEDEN SOSYALİZME İHTİYACIMIZ VAR?........................... 72 DEMOKRATİK CUMHURİYET VE GÖREVLERİMİZ ............... 76 PAŞALAR VE DERİN DEVLET.............................................. 79 4

KAHROLSUN ABD EMPERYALİZMİ! KAHROLSUN SİYONİZM! ........................................................................................ 82 “ARTIK YETER” Mİ? .......................................................... 85 SOSYALİSTLER VE DEMOKRASİ MÜCADELESİ.................... 88 YANLIŞ NEREDE?.............................................................. 91 ÖĞRETMEN OLMANIN DAYANILMAZ HAFİFLİĞİ ............... 94 'BARIŞ EKSENİ' ................................................................. 97 YENİ SOSYALİST PARTİ GİRİŞİMİ..................................... 100 AB TARTIŞMASI ............................................................. 103 AB TARTIŞMASI (2) ........................................................ 106 FUTBOL.......................................................................... 109 KÜRESELLEŞME .............................................................. 111 SAVAŞIN EŞİĞİNDE SEÇİM .............................................. 114 SİYASET TARZI................................................................ 117 İKİ PARTİ........................................................................ 120 GERGER, ABD VE FANTEZİ .............................................. 124 GELECEĞİ KAZANMAK.................................................... 128 GERÇEK MUHALEFETİN ADRESİ ...................................... 131 BLOK NASIL SÜRECEK? ................................................... 134 SAVAŞ ÜZERİNE ............................................................. 138 MÜCADELEDEN BAŞKA YOL YOK .................................... 142 SAVAŞ KAPIDA............................................................... 145 ÖRGÜTLENMEYE DEVAM ............................................... 148 DOSTLUK ZOR İŞTİR ....................................................... 151 FLU ................................................................................ 154 5

SAVAŞA VE İŞGALE HAYIR! ............................................. 157 ÖZGÜRLÜK KAZANACAKTIR ........................................... 160 KÜRTLER DEVLET KURARSA............................................ 163 PEKİ YA SİZ?................................................................... 166 BAĞDAT DÜŞERKEN... .................................................... 169 “ÇIKAR” DEYİP GEÇMEYİN.............................................. 172 ÇİZGİ.............................................................................. 175 AYRILMA HAKKI KİMİN İÇİN? ......................................... 178 ATATÜRKÇÜ DEDİĞİN BÖYLE OLUR ................................ 181 ANLAMAK...................................................................... 183 ŞİMDİ BLOK ZAMANI ..................................................... 186 KEMALİZM’LE YENİLİK OLMAZ ....................................... 189 TC’Yİ KİM AYAKTA TUTUYOR?........................................ 192 “KARDEŞLİK” HANGİ NUMARANIN İÇİNDE? ................... 195 VARSAYALIM Kİ... .......................................................... 198 HER ŞEYİN BİR ADI VARDIR ............................................ 201 TEHDİDE KARŞI MÜCADELE EDECEK MİYİZ?.................... 204 İŞİMİZ ZOR AMA… ......................................................... 207 “BOŞ TENEKE” ............................................................... 210 ÖZGÜRLÜKTE ISRAR....................................................... 213 MGK VE GENELKURMAY DİKTATÖRLÜĞÜ....................... 216 KIYMAYIN EFENDİLER! ................................................... 219 PSİKOLOJİK SAVAŞ SÜRÜYOR......................................... 222 KAVRAMLAR MASUM DEĞİLDİR .................................... 225 6

BAŞLIKSIZ....................................................................... 228 TEZKERE VE TESKERE...................................................... 231 YAZMAK MI YAZMAMAK MI? ........................................ 234 DEVAM .......................................................................... 236 İŞİN ALFABESİ ................................................................ 239 SDP KONGRESİ............................................................... 242 TIKANAN YOL................................................................. 245 BİBER GAZI .................................................................... 248 SADDAM KAHRAMAN MIYDI? ....................................... 251 İŞGAL VEYA FETİH .......................................................... 254 AKLIN YOLU BİR Mİ? ...................................................... 257 İLKELİ POLİTİKA.............................................................. 260 İTTİFAK .......................................................................... 263 YEREL SEÇİMLER YAKLAŞIRKEN ...................................... 266 BİR YAŞAM TARZI .......................................................... 269 “DEMİR LEBLEBİ” ........................................................... 272 HANGİ ORTADOĞU PROJESİ? ......................................... 275 GÜNDEM ....................................................................... 278 GENERAL DEMİŞ Kİ…...................................................... 281 “DEĞİŞMEYENİ DEĞİŞTİRİRLER” Mİ? .............................. 284 HİSSEDİLEN HAVA SICAKLIĞI .......................................... 287 SINAV ............................................................................ 290 KAN TADI, BUSH VE ZAPTİYE ......................................... 293 KİM KİMİ DÜŞMAN İLAN ETTİ?....................................... 296 7

AŞMAK VE EZBERİ BOZMAK ........................................... 299 BUSH’U DİNLERKEN.. .................................................... 302 KENDİNE DEMOKRAT..................................................... 305 ELEŞTİRİ VE ÖZELEŞTİRİ GÜNLÜK TAYINIMIZ MIDIR?...... 308 SAVAŞ KAPIDA............................................................... 311 MALKAÇ OLAYI .............................................................. 314 ALATURKA DEMOKRASİ ................................................. 317 BARIŞ GÜVERCİNİ NEDEN UÇAMADI? ............................ 320 ANLAMAKTA ZORLANDIĞIMIZ TAVIR............................. 323 TARTIŞABİLMEK ............................................................. 326 SORUN DA GÖREV DE HEPİMİZİN................................... 329 EN BÜYÜK KÖTÜLÜK ...................................................... 332 IRAK’TA ABD KAZANIRSA, KÜRTLER KAZANMIŞ MI OLACAKTIR? .................................................................. 335 RESMİYET VE DÜŞÜNCE ................................................. 338 FEDERASYON KİMİ RAHATSIZ EDİYOR? .......................... 341 ABD YILAN MI, YOKSA YUNUS BALIĞI MIDIR? ................ 344 ÖZGÜRLÜK ÇİZGİSİ KAZANACAKTIR! .............................. 348 ULUSAL ÇIKAR VE PRAGMATİZM.................................... 352 AB YOLLARI TAŞTAN ...................................................... 356 ABD ŞAKŞAKÇILIĞI VE İSRAİL HAYRANLIĞI ..................... 359 ARDINDAN… .................................................................. 362 ÖÇ ALMAYI UNUT, ÖCALAN’I UNUTMA! ........................ 365 GEÇMİŞ TEK, GELECEK ÇOĞULDUR!................................ 368 BİR 29 EKİM GÜNÜ AB TARTIŞMALARI ÜZERİNE............. 371 8

ÖRDEKLERİ ÜRKÜTMEYİN! ............................................. 374 FELLUCE ATEŞLER İÇİNDE ............................................... 377 MADALYONUN GÖRÜNMEYEN YÜZÜ............................. 380 HALEPÇE VE FELLUCE ARASINDA KAYBOLMAYAN VİCDAN ...................................................................................... 383 AB EŞİĞİNDE DEMOKRASİ .............................................. 386 YENİ BİR SÜREÇ BAŞLARKEN .......................................... 389 DİYARBAKIR, ANKARA‐BRÜKSEL HATTININ NERESİNE DÜŞER?.......................................................................... 391 BİR AYRILIK YAZISI ......................................................... 394

9

ÖNSÖZ Özgür Politika gazetesinde üç yılı aşkın süre köşe yazısı yazdım. 11 Eylül 2001’de New York’ta ikiz kulelerin vurulmasıyla başlayıp, önce Afganistan arkasından Irak savaşıyla devam eden bir dönemde, sosyalist bir yazarın gündemini ister istemez emperyalizm, işgal, savaş, barış, ulusların kendi kaderini tayin hakkı ve alternatif bir toplum projesi olarak sosyalizm konularının işgal etmesi eşyanın tabiatı gereğidir.

Kürt Özgürlük Hareketini destekleyen bir yayın organı olarak Özgür Politika gazetesinde de, daha önceki gazetelerde olduğu gibi, tamamen devrimci dayanışmanın bir gereği olarak yazdım. Özellikle Irak’ın işgalinden sonra ABD emperyalizminin Büyük Orta Doğu Projesini, başta Kürtler olmak üzere bölge halklarına özgürlük ve demokrasi diye sunan görüşler gerek Kürt Özgürlük Hareketi içinde gerekse de onu destekleyen yayın organlarında ifadesini buldu. Bu görüşlere de ister istemez cevap vermek ve tartışmaya girmek kaçınılmazdı.

Ancak bir süre sonra bu tartışma, bir-iki "Türk” sosyalist yazar ile “Kürt” yazarlar arasında bir mesele olarak yansımaya başladı.

Dahası Kürt Özgürlük Hareketi içinde ve çevresinde yürüyen ideolojik hegemonya mücadelesinde, gazetede yazan ve Abdulah Öcalan’ı doğrudan hedef alamayan bazı milliyetçiler ben ve bir-iki kişi üzerinden bunu yapmaya çalıştı. Gazetenin dışından ve cepheden saldıranlar ise, gazetenin aslında bir-iki Türk solcusunun eline geçtiğini, bunların da Türk devletinin ajanı olduklarını açıkça ilan 10

ettiler. Bu türden suçlamalar aynı zamanda içerden de yapıldı.

Beni de hedefleyen bu saldırı sahipleri, kendi açılarından tutarlıydılar. Çünkü bizim şahsımızda hem “Türk” hem de “solcu” kimliğini öne çıkartarak, bir yandan milliyetçi önyargılara öte yandan geleneksel gerici anti-komünist ideolojiye sarılmaktaydılar. Bunların epey bir alıcısının olduğu ise, malumdur.

Burada tutarsızlık varsa –ki vardı-, demokrasi ve özgürlük, barış ve kardeşlik, halklar arası dayanışma gibi hedefleri bayrak yaparak, hem kendini hem de toplumu büyük bir değişim ve dönüşümden geçirdiği veya geçirmekte olduğu iddiasındaki yurtseverlerdedir. Çünkü kendisi amerikancılara karşı ideolojik mücadele yürütmemiştir. “İlkel milliyetçiğin” lafı çok edilmesine rağmen, bunlara karşı devrimcidemokratik bir ideolojik mücadeleyi gazetede görmek neredeyse imkânsız hale gelmişti. Kaldı ki, ister “ilkel” ister “modern” olsun fark etmez, bir Türk sosyalisti olarak Kürt milliyetçiliğine karşı mücadeleyi asla kendi görevim olarak görmedim, kabul etmedim. Ben sadece işbirlikçiliğe, amerikancılığa karşı çıktım. Eğer gazetede “demokratik sömürgeciliğe” (!), emperyalizme, Amerikan ve İngiliz işgaline, büyük Ortadoğu Projesine karşı çıkan yazı ve yazarlar çok fazla olsaydı, elbette ben de hedef haline gelen bir-iki kişiden biri olmazdım. Oysa durum tersi olmuştur. Bu nedenle ideolojik-siyasal duruşum, Yaşar Kaya ve Hasan Bildirici’den Kani Yılmaz ve Nizamettin Taş’a kadar bu çevreleri rahatsız etti. Bu nedenle hedef alındım.

11

Gazetede yazmaya devam etmenin yararlı olmadığı düşüncesiyle artık yazmak istemediğimi bildirdiğim zaman, zor günlerde bırakıp gitmemek gereği üzerine edilen sözlerin manevi baskısı altında kaldım. Malum, aradan bir yıl geçmeden sonunda gazete yönetimi artık benim yazmamı istemediğini bildirdi. Bana bunu bildiren yetkilinin öne sürdüğü gerekçelerin başında benim “gündemi izlemiyor, gündem dışı yazıyor” olmamdı. Böylelikle bu kitabın başlığını bu arkadaşa borçlu olduğumu bu vesileyle belirtmiş olayım.

Oysaki gazete yönetimi, aldığı kararla “ilkel milliyetçi" dediği kesimler karşısında geri atmıştır. İddiası aksi olmasına rağmen, kendi pozisyonunu net ve sağlam kuramamıştır.

Politikada vefa olmadığını biliyorum ama saldırılar karşısında böylesine terk edileceğimi de hiç ummamıştım. Öte yandan gazetede yazan “Türk” yazarların tutumu hakkında bir şeyler söylememek eksiklik olacaktır. Bu arkadaşların her biri ayrı bir kaygıyla, bana karşı gösterilen tutumun bir siyasi tavır olduğunu görmemiş, görmek de istememişlerdir. Dostluk, sadece tek yanlı dayanışma değil, eleştiri ve uyarıyı da içerir. Bunun eksik kaldığı yerde demokratik ilişkiler de gelişemez. Maalesef bu yazarlar da bu tavrı gösterememişler ve daha sonraki süreçte görüldüğü gibi, varlıklarıyla-yoklukları belirsiz hale gelmiştir.

Gazeteden ayrılmak, Kürt Özgürlük hareketiyle dayanışma ve dostluk ilişkisinden ayrılmak değildi. Ve nitekim öyle olmadığını bulunduğum alanlarda yeterince gösterdiğim kanısındayım.

12

Bu kitap, Özgür Politika’da yayınlanan yazılardan genişçe bir seçmedir. Okuyucu, siyasal gündemi işgal eden belli başlı konuların dünden bugüne aynı kaldığını hemen fark edecektir. Sorun, önümüzde duran görevlerin üstesinden gelecek bir örgütlülüğün hala yaratılmamış olmasıdır. Hem sosyalist mücadelenin yükseltilmesini engelleyen, hem de Kürt Özgürlük hareketiyle ete-kemiğe bürünmüş gerçek bir dayanışmanın yükselmesini geciktiren de bu durumdur.

Gelecek, ancak bu durumu aşma becerisi gösterenlerin çabasıyla yaratılabilir. Bütün eksiklik ve olumsuzluklara rağmen, umutlu olmak için hala pek çok neden var.

Hamburg, 25.02.2009

13

BAŞLARKEN...

Uzun yıllar sonra ilk kez dinlenmek için kendimi deniz ve dağların arasında bir mekâna attım. Yanıma aldığım kitaplar hiç de “amacıma” uygun değildi. Günlük yaşamın tekdüzeliği dışına kendimi atmıştım ama bu arada okuduğum kitaplar beni, tutarlı bir sistematik dünya görüşüne sahip olmayanlarda sadece ve sadece kin ve nefret doğurabilecek Kürtlerin acılı tarihlerine götürdü.

Her bir sayfada Kürtlerin yaşadığı o korkunç sömürgeci terörün, tenkil ve tedibin boyutunu hissetmek, egemenlere ve zalimlere karşı mücadelenin haklılığını bir kez daha pekiştiriyor. Kuşkusuz mazlum ve haklı olmak noktasından her tepki, kazanmaya, sömürgeci sistemi, toplumsal sömürüyü, toplumsal adaletsizliği ortadan kaldırmaya yetmiyor. Bunu için var olan sistemin yerine alternatifi getirebilecek, ideolojik, politik ve felsefi temelleriyle her renk, dil ve inançtan insanlığa daha insani, adil ve kısaca özgürlükçü, demokratik ve dayanışmacı bir toplumsal-siyasi projeye sahip olmak gerekiyor. Böylesi projeleri olmayanlar, ezilenlerin, mazlumların tepkilerini, memnuniyetsizliklerini, hatta isyanlarını dışa vurabilirler; büyük bir adanmışlıkla mücadele de edebilirler ama var olanı değiştirip, dünyamızın haksızlıklar sistemine çözüm getiremezler.

Böylesi düşüncelere dalmışken, “Amerika’da katastrof, üçüncü dünya savaşı çıkıyor, neredesin?” diyen mesajlar aldım. Muzip arkadaşlarımın mesajına “İki gün ayrıldım, dünyayı ne hale getirdiniz!” diye yanıt vermeye hazırlanırken, bir köy kahvesinde BBC’deki görüntüler beni yeniden bugüne, günümüze geri getiriverdi.

14

Evet, bu ancak korku filmlerindeki sahneleri andıran bir terör olayıydı. ABD emperyalizminin mali-ticari, askeri simgelerini vuran ama bu arada binlerce sivilin hayatını hiçe sayan bir saldırıydı. Dokunulmaz, sarsılmaz, kadir-i mutlak sanılan bir sistemin simgelerine cepheden vurulmuştu.

Yapanların nasıl ve hangi öfke ve kini dile getirdiklerini anlamak için, ister istemez tarihe, günümüzün ekonomik, toplumsal, siyasal ilişkilerini şekillendiren tarihsel sürece dönüp bir göz atmak gerekiyor. İçerisinde milyonlarca insanın yoksulluk, sefalet ve hastalık ve kıtlık içinde yaşadığı terör, katliam, askeri ve faşist diktatörlükleri, yok etme savaşlarını göz önünde bulundurmak gerekiyor. Bütün bunlar, tek kutuplu dünyamızın süper gücüne karşı gösterilen tepkiyi anlamamıza imkân verecektir. Ancak sivil-asker ayrımı gözetmeyen, bu dünyanın haksızlıklarına ciddi hiçbir alternatif projesi olmayan, dahası birkaç saatlik veya bir-iki günlük sarsıntının dışında ABD emperyalizmi ve müttefiklerinin dünya üzerinde gericilik, terör, yeni stratejik üstler elde etme planlarını meşrulaştırmanın aracı haline daha şimdiden gelen bu olayı “anlayışla” karşılaşma ve destekleme imkânını ise asla vermeyecektir. Önümüzdeki dönem, ABD öncülüğünde devlet şiddetinin, savaşın, özel hayata, var olduğu kadarıyla demokratik hak ve özgürlüklere sistematik saldırının yoğunlaşacağı yıllar olacak. Bu olayın faturası yine dünyanın ezilenlerine, yoksullarına çıkartılacak. Bizleri çetin günler bekliyor. Ama her dönem, kendine özgü direnme ve çözüm olanaklarını da beraberinde getirir. Asıl olan bunları doğru kavrayıp, gereğini yapabilmektir.

(18.09.2001) 15

BARIŞ HEMEN ŞİMDİ Sosyalist Blokun ve dolayısıyla Varşova Paktı'nın çöküşünden sonra, gerek NATO gerekse ABD'nin emperyalist dünyadaki jandarmalığının ve diğer emperyalistlere dayattığı öncülüğünün varlık gerekçesi ortadan kalkmıştı.

Oysa son on yılda yaşanan gelişme, varlık nedeni ortadan kalkan bu askeri paktın Doğu Avrupa'ya doğru genişlemesidir. Birleşmiş Milletlerin daha önceden var olan etkinliğinin kırılıp azalması, ABD'nin NATO çerçevesinde oluşturduğu ittifakın Körfez Savaşında olduğu gibi Ortadoğu'ya ve Yugoslavya'ya karşı mücadele içinde de Balkanlar'a doğrudan müdahalesi ve savaşları oldu. Petrol ve doğal gaz yataklarının ele geçirilip paylaşılması amacı, Kafkaslar'ı ve eski Sovyet Cumhuriyetleri'ni dünya siyasetinin kritik ve merkez bölgeleri arasına soktu.

Baba Bush'un müjdelediği "yeni dünya düzeni"nin ne menem bir şey olduğu aradan çok zaman geçmeden ortaya çıkmaya başladı. Küreselleşme kendini, sermayenin daha pervasız tahakkümü, dünyada yoksulluk-zenginlik uçurumunun çok daha derinleşmesi olarak ortaya koydu. "Sosyalizmin öldüğü, ideolojilerin ve tarihin sonunun geldiği" vaazları arasında dünya çapında demokrasi ve özgürlüğün nihayet egemen olduğu söyleminin koca bir aldatmaca olduğu da şu kısa on yıllık dönemde görüldü.

Ana eksenini Almanya-Fransa-İtalya'nın oluşturduğu ve artık ABD hegemonyası ve öncülüğüne ihtiyaç duymayan Avrupa Birliği'nin özellikle Doğu Avrupa'daki etkinliğinin artması, Balkanlar, Ortadoğu ve Kafkaslarda ABD ile alttan 16

alta bir rekabete girişmesi de bu dönemde gerçekleşti. Örneğin Avrupa Ordusu etrafında dönen tartışmanın açıkça telaffuz etmediği ama açık olan şey, AB'nin artık ABD'nin öncülüğüne hem ihtiyaç duymadığı hem de rakip bir güç olarak güvenmediğidir. ABD'nin adım adım kaybettiği rolünü yeniden ve güçlü bir biçimde geri kazanabilmesi ve elbette soğuk savaşın "dehşet dengesinde" muazzam boyutlarda gelişen ABD silah sanayisinin isterlerinin yerine getirilebilmesi için, ABD'nin kendi öncülük rolünü dayatabileceği ve AB'nin de kabullenmek zorunda kalacağı bir tehlike ve gerginlik ortamının var olması gerekirdi.

Pentagon ve İkiz Kuleler'e yapılan saldırılar dolayısıyla, ABD emperyalizmi, yeni dünya düzeni çerçevesinde yapmayı hedeflediği düzenlemeler için gökte aradığı gerekçeyi yerde buldu. Bu eylemi kimin ve hangi amaç için yaptığı pek de önemli değildir. ABD bunu kendi stratejik hedefleri için kullanmaya başlamıştır bile. ABD bir savaş açmıştır. "Antiterör" ittifakı oluşturulmuştur. 11 Eylül sonrasının dünyasında baskı, terör, genel bir gericilik ve "güvenlik devleti" anlayışının öne geçeceği politikalar göreceğiz.

Ancak bu politikaların hedeflerine ulaşması, başlıca iki nedenle kaçınılmaz değildir.

Birincisi, bu politikalar, daha şimdiden kendisini göstermeye başlayan anti-emperyalist ve savaş karşıtı bir hareketin gelişmesine yol açacaktır. İkincisi de bu anti-terör ittifakında bir araya gelen devletler ve devlet blokları arasında çıkar farklılıkları zaman içinde kendini daha net biçimde ortaya koyabilir ve bu ittifak işlemez hale gelebilir.

Bir korku ve macera filminin gerilimi içinde hepimizi ekranların başına kilitleyen bu halkların geleceğini karartma 17

projesini boşa çıkartmak mümkündür. Barış ve demokrasi ve özgürlük ve adil bir dünya bugün çok daha acil bir gereklilik olarak kendini dayatmaktadır. Bütün uluslardan savaş karşıtlarının yükselecek barış mücadelesinde yerimizi alıp elimizden gelen tüm çabayı harcadığımızda geleceğin iyi olmaması için bir neden yoktur.

(25.09.2001)

18

YA İÇİNDESİN ÇEMBERİN YA DA DIŞINDA! The New York Times’daki bir yazıdan öğrendiğime göre, Zozan Hacı 15 yaşında Güney Kürdistanlı bir genç kız.

Ailesiyle birlikte ABD’ye sığınmış ve orada lisede okuyor.

ABD’ye yapılan saldırının ertesi gün, tüm ezilenlerin sezgisiyle okula her zamanki geleneksel kıyafetleriyle değil, “normal Amerikan” kıyafetiyle gidiyor. Ama kim yutar bunu!

Daha okulun önüne varamadan dayak yeme tehdidi altında sözlü saldırıya uğrar. Üstelik kendisini tehdit edenler de, aynı okuldan daha düne kadar devletin ve onun en görünen aygıtı polisin sürekli baskısına maruz kalan Afro-Amerikalı gençlerdir. Onlarınkinin de “suçlunun veya potansiyel tehlikenin kendisi değil de, başkası olduğunu” göstermeye yönelik, yine ezilenlere özgü savunma reflekslerinden biri olduğunu söylemeye gerek yok.

11 Eylülden beri tartıştığım, okuduğum, izlediğim kimi koca koca adam ve kadınların söylediklerini ve tutumlarını görünce, Zozan ve Afro-Afrikalı gençlerin öyküsü çok masum kalıyor. Bunlar tüm argümanlarını İslam’ın, Taliban’ın, Ortadoğu ve Asya’nın geriliği, antidemokratikliği, hak-hukuk tanımazlığı üzerine kuruyor ve çok daha açık sözlüleri, ABD’nin Afganistan başta olmak üzere bu bölgeyi vurarak bir biçimde hizaya sokmasını arzuluyorlar. İşin tuhaf gibi görünecek yanı, aynı insanların yeri geldiğinde, örneğin Kürtlerin özgürlüğünü savunmaları, Türkiye’de demokrasi istemeleri, Avrupa’da ırkçı ve ayrımcı politikalara karşı olmalarıdır. Ancak bunlar beni hiç mi hiç şaşırtmıyor.

19

Genelleşmiş bir özgürlük düşüncesine, demokratik düşünme ve kavrama alışkınlığına sahip olmayanların, hele de yüz yüze kalınan bir diktatörlük, bir savaş gibi kritik anlarda sağlam bir teorik arka plana ya da en azından pusulayı şaşırtmayacak denli içselleşmiş bir ideolojik tavra sahip olmayanların, daha düne kadar düşman bellediklerinin arkasında dost dediklerine karşı silahlı savaş dahil mücadeleye girdiklerini, dünya toplumsal mücadeleler tarihinden biliyoruz.

Birinci Dünya Savaşının öngününde, çıkacak savaşın emperyalistler arası bir paylaşım savaşı olacağını, bunu önlemek mümkün olmaz da savaş çıkarsa, her ülkenin sınıf bilinçli emekçilerinin görevinin kendi hükümetlerine karşı savaşmak olduğunu karar altına alıp, sonra da “anavatan savunması” sloganı altında bunun tam tersini yapan II. Enternasyonal döneklerini, sosyal emperyalistlerini bir kenara koyalım. Daha yakın ve herkesin bildiği örneklere bakalım.

Onbinlerce, kimi zaman da yüzbinlerce insanı eyleme sürükleyen 1970’lerin barış hareketinin içinden ve mirası üzerinden siyasal arenaya çıkan Yeşiller Partisine ve benzerlerine bakın. Bunların hepsi geldikleri yerin ve savunduklarını söylediklerinin tam tersi bir noktadadır şimdi.

Barışın değil, savaşın partisi olarak hükümetlerde ve parlamentolarda sorumluluk taşıyorlar.

Türkiye’de her ne kadar ne parlamentoya ne de hükümete girebilmiş olsalar da, dün siyasal İslama karşı askerin (militarizmin) arkasında sıraya girenlerin tutumu da bundan farksız değildi. Esas karşı çıkılması gerekeni yani 20

emperyalizmi (bugün de somut olarak ABD emperyalizmini) ve militarizmi karşıya almayan her politika, her tutum, bunlara hizmet anlamına gelecektir. Hele de somut bir savaş ve çarpışma anında bu, teorik veya mantıksal bir çıkarsama değil, pratik bir ihanet olarak kendini ortaya koyar.

Günümüzün ilerici, demokrat, devrimci görevi, savaşa karşı çıkmaktır. Barıştan yana tüm güçlerle yan yana gelerek, savaş odaklarını ideolojik ve manevi tecride sürüklemektir.

Koşulları çoktan oluşmuş ve şimdi kendisini bizzat ABD emperyalizminin metropol kentlerinden dünyanın başka köşelerine kadar her yerde göstermeye başlamış olan barış eylemlerinin güçlendirilmesi ve dünya çapında bir harekete dönüştürülmesi, geleceğe yönelik umutların yeşertileceği zemin olacaktır. Çaresi yok, ya içindesindir çemberin ya da dışında. Temel ayrım noktalarında yaşam, çember çizgisinin üzerinde akrobatlık yapmaya hiçbir zaman izin vermez.

(01.10.2001)

21

PKK’SİZ KÜRDİSTAN HAYALİ Günlerdir “sonsuz adalet” diye propagandası yapılan askeri saldırı, nihayet Pazar günü akşam saatlerinde başladı. ABD ve İngiltere savaş uçakları Afganistan üzerine bombalar yağdırdı; Afganistan’ın belli başlı kentleri uzaktan füzelerle vuruldu. Harekâtın başladığını Washington’dan dünyaya duyuran George W. Bush konuşmasını “Tanrı Amerika’yı korumaya devam etsin” diye bitirdikten kısa bir süre sonra, Usame bin Ladin’in yanıtı Katar televizyonundan geldi.

Saldırı başladıktan sonra yayınlanmak üzere hazırlandığı ileri sürülen konuşmasında Ladin, tüm Müslümanları cihada çağırırken, “Allah adına yemin ederim ki, Filistinli kardeşlerimiz güvenlik içinde olmadığı, tanrı tanımaz haçlı orduları kutsal toprakları terk etmediği sürece ABD ve yurttaşları güvenlik içinde olmayacaktır” dedi. ABD’nin dünyaya dayattığı “ya bizden ya da teröristlerden yanasınız” politikasına karşı ise, bin Ladin, bugün dünyanın iki kampa ayrıldığını, inananların saflarını alması çağrısıyla yanıtladı.

Evet, savaş başladı. Savaşın bugünkü somut gerçekleşme biçimini tek cümleyle özetlemek gerekirse, bu, dünyanın en güçlülerinin, dünyanın en güçsüzlerine karşı savaşıdır. Bu savaş, daha şimdiden 11 Eylül’ü çoktan unutturan, yarattığı korku ve dehşet dalgasıyla asıl terörizmi temsil eden bir saldırıdır. Savaş olmaksızın da açlık ve sefaletin kol gezdiği diyarlar, en modern imha araçlarıyla yerle bir ediliyor. Bir yandan bombalar yağarken, öte yandan da yukardan halka yardım paketleri atıldığı söyleniyor. Ve “anti-terör uzmanları” buna toplumsal mühendisliğin ilk adımı diyorlar.

22

Aslında bu savaş, bizzat en güçlüler arasında dünyanın petrol ve doğal gaz kaynaklarının ele geçirilmesi ve hegemonya uğruna alttan alta yürüyen rekabeti şimdilik gizliyor. Ama gerek Orta Asya’da (Afganistan ve çevresi) gerekse Ortadoğu’da ne türden değişikliklerin hedeflendiği ortaya çıktıkça, bölgenin yeni haritasının kime ne getirip ne götüreceği üç aşağı beş yukarı şekillenmeye başladıkça, günümüzün örtük rekabetinin açık ve şiddetli biçimler alması da olasıdır.

Türkiye bu savaşta her zaman olduğu gibi ABD’nin yanındadır. Üstelik bu sadece üstlerin kullandırılmasıyla sınırlı kalmayan, Türkiye’nin bizzat Ortadoğu’nun şekillenmesi sürecinde aktif rol almak istediği bir savaştır. 11 Eylül saldırısına belki de en çok sevinenler arasında Türk devleti bulunuyor. Kürt halkına karşı yürütmüş olduğu “kirli savaşının”, nihayet tüm dünyaca “terörizme karşı savaş” olarak anlaşılacağını ve anlaşılması gerektiğini anlatmaya başladı. Öte yandan güvenlik stratejilerinin her şeyi belirlediği, insan hakları ve demokrasi gibi kavramların geri planlara itileceği bir dünyanın gelmekte olduğu sezisiyle, bu gerginlik ve savaş ortamında Kürtlere “son darbesini” vurmak istiyor.

Güney Kürdistan’da ABD’nin de onayıyla kurulacak bir Kürt devleti, TC tarafından bilindiği gibi “savaş nedeni” ilan edilmişti. Bu tavırda, böyle bir devletin Kuzey’deki Kürtler için de özendirici olma özelliği bir yana, Türk devletinin Kürtlere karşı inkâr ve imha politikasının kendi içinde bile ideolojik ve manevi temellerini de ortadan kaldıracağı korkusu belirleyici bir rol oynuyor.

23

Şimdi ortalık karışmışken, yani ABD ve İngiliz füzeleri Afganistan’ı vururken, Güney Kürdistan’da Taliban (karıştırmayın Talabani değil!) güçlerini keşfetmek, Türk ordu güçlerinin Güneye girerek PKK’ye karşı kapsamlı bir saldırı başlatmasının bahanesidir. Türk devletinin hesabı, Ortadoğu’da yeni düzenlemeler yapılırken, Kürt ulusal hareketini temsil eden PKK’nin bir faktör olarak artık var olmamasıdır. PKK’siz bir Kürdistan ve Ortadoğu, TC’nin hayalidir. Türk devletinin son günlerde özellikle Avrupa’da Kürt medyasının susturulması, Kürt kurum ve kuruluşlarının yasadışı ilan edilip bastırılması amacıyla diplomatik çabalarına hız vermiş olması, Güney Kürdistan’a yapmaya hazırlandığı seferin bir parçasıdır. Bu arada ABD’nin “terörist örgütler listesine” PKK’yi yeniden ilave etmesi de tesadüf ve temelsiz değildir.

Ayrıca ABD-İngiliz savaş stratejisinin Afganistan’da bir biçimde öne çıkardığı “Kuzey İttifakına” benzer bir işbirlikçi ittifakın, Güney Kürdistan’da da yaratılmaya çalışıldığı bir sır olmasa gerek. Kısacası tüm belirtiler, bölgemizin, Ortadoğu’nun bu savaşın gidişatı içinde iyice karıştıracağını göstermektedir. TC’nin “PKK’siz Ortadoğu” hayalini boşa çıkartmak için mücadele, barış ve özgürlük için, savaşa ve uluslararası emperyalist haydutluk ve terörizme karşı mücadelenin öteki adıdır. Ya da tersinden söylersek: Mevcut savaşa karşı, dünyanın neresinde olursa olsun, barış mücadelesine aktif olarak katılmak, TC’nin “PKK’siz Ortadoğu” hayalini boşa çıkartma mücadelesinin bir biçimdir.

(09.10.2001)

24

SAVAŞIN DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ Genel olarak savaşları ve özel olarak da bugünkü savaşı anlamak için, şu kuralı hiç unutmamak gerekiyor: Savaş, politikanın şiddet araçlarıyla sürdürülmesidir. Politika ise, egemenlik mücadelesidir. Politik mücadelede olduğu gibi, silahlı mücadele ve savaşlarda da düşmana karşı en geniş cepheyi oluşturmak ve yürütülen savaşın zorunlu, haklı ve desteklenmeye layık bir savaş olduğu duygu ve düşüncesini geniş halk kitlelerinde yaratmak, yani yapılan işin meşruiyetini sağlamak, kazanmanın önkoşullarıdır.

ABD’nin “terörizme” karşı savaş başlığı altında üstelikte Taliban gibi neresinden bakılırsa bakılsın baskıcı, gerici, demokrasiyle ilgisi olmayan bir rejim altındaki Afganistan’a saldırması, devletler düzeyinde yarattığı geniş ittifakın yanı sıra ilk elde Batı ülkelerinde yaşayan halkların geniş bir onayını almasını sağladı. Demokrasi, özgürlük, uygarlık değerleri, vb. sloganlar altında başlatılan savaş kampanyasında, bugüne kadar oluşturulmuş olan uluslararası hukuk kurallarının bir tarafa atılması neredeyse hiç kimseyi rahatsız etmedi. “Özgürlük mü güvenlik mi?” ikilemi altında yürütülen propaganda, sadece uluslararası planda değil, her ülkenin kendi içinde de “güvenlik öncedir” diyen eğilimleri ve buna denk düşen siyasal parti ve aktörleri öne çıkardı. On yıllarca mücadelenin ürünü olarak elde edilmiş kazanımlar, bu savaş ortamında parlamentoların jet toplantılarında birer birer budanmaya başlandı ve bu süreç tüm hızıyla sürüyor.

Hükümetlerin parlamentolar karşısında daha da yetkili kılınması, ordunun iç güvenlik hizmetlerinde kullanılması, özel hayatın denetime alınması ve mümkün olan her yerde 25

geniş videolu gözetleme sistemleri kurulması gibi olağan zamanlarda ancak bazı sivri zekâlıların abuk sabuk fantezileri denecek öneriler, önlemler paketi olarak parlamentoların önüne sürülmeye başlandı. Bu gelişmeler de yine çok iyi bilinmesi gereken bir başka kuralı doğruluyor: Bir başkasına karşı savaş yürüten devlet veya devletler topluluğu, savaş kurallarını sadece cephe boylarında uygulamaz. Ülke içi de cephe gerisinin düzenlenmesi çerçevesinde garnizon nizamına sokulur.

Dünyanın petrol ve doğal gaz yataklarının paylaşılması, stratejik mevzilerin ele geçirilmesi veya pekiştirilmesi ve rakipler üzerinde hegemonya kurulması için başlatılan ve yürütülen bu savaşın, hiç de kimilerinin sandığı gibi ABD ve sıkı müttefiki İngiltere’nin isteklerini dünyaya dikte ettirmesi olarak sonuçlanması kaçınılmaz değildir. Bu kaçınılmaz görünen sonucu engelleyecek ve değişik sonuçlar çıkmasına götürebilecek başka faktörler de vardır.

Bunların en başında bu “dünya koalisyonunun” bizzat içinde var olan çıkar ve anlayış farkları gelmektedir. İkincisi, ABD başta olmak üzere tüm Batı ülkelerinde ilk elde kazanılmış olan halk onayının değişme potansiyeldir. New York, Londra, Berlin gibi merkezlerde yapılan savaş karşıtı ve barış gösterileri bunun habercileridir. Üçüncüsü, en başta Ortadoğu olmak üzere dünyanın “nizam verilmek” istenen bölgelerindeki halkların alacağı tutumdur. Bu bölgelerde bu savaşa karşı açık bir tavır zaten vardır. Başta Filistin ve Kürt sorununa adil, demokratik ve halkların çıkarına bir çözüm getirilmediği sürece, bu bölge kanayan bir yara ve sistemin zayıf noktası olmaya devam edecektir. Dayatılacak bir “Amerikan barışının” bölgenin sorunlarını çözemeyeceğini 26

söylemek için kâhin olmaya gerek yok. Tersine bu savaş koalisyonu, bölgenin sorunlarına adil, demokratik bir çözüm sunma gücüne veya potansiyeline sahip hareketleri “terörizm” ile damgalayıp devre dışı bırakma hesapları içindedir. PKK’ye karşı alınan tavır bundan başka bir anlama gelmez.

Dördüncü faktör, bölge devletlerinin tutumudur. ABD’ne en sadık Türkiye’nin bile Ortadoğu’daki Amerikan planlarıyla ne kadar uyumlu olduğu tartışmalıdır. Irak’ta statükonun devamı, Saddam’dan fazla TC’nin derdidir. Böyle bir durumda her şeyin baştan planlanmış bir takvime göre, tıkır tıkır yürüyeceğini sanmak ham hayaldir.

Kuşkusuz savaşın ve politikanın bir başka kuralı da, çelişkilerden yararlanmak, kendi alternatifini öne geçirecek veya güçlendirecek taktikleri bulup uygulamaktır. Ama bunu yapabilmek için de bugüne kadar mücadelenin ortaya çıkarttığı örgütlülüğün korunmasıdır. Daha somut söylemek gerekirse, kim ki, bugün PKK’nin imhası veya devre dışı bırakılması pahasına, Kurtlar sofrasında Kürtlere bir şeyler düşeceğini sanıyorsa, en hafif deyimiyle kendini kandırıyordur. Umut da çözüm de Amerikan barışında değil, Kürtlerin özgürlük ve demokrasi mücadelesini bugüne kadar yürüdüğü kulvarda geliştirmekte yatmaktadır.

(16.10.2001)

27

DEĞİŞİMİN ÖNKOŞULU Değişim sözcüğü kendi başına olumlu bir anlam yüklü değildir. Dönüşüm de öyle. Değişim, nesnelerin o zamana kadarki biçim ve özünde, iç ve/veya dışsal nedenlerle meydana gelen nicel ve nitel farklılıkları anlatan daha genel bir kavram iken, dönüşüm daha çok niteliğe ilişkin bir değişikliği ifade eder.

Değişim ve dönüşümün nereye ve hangi etkenlerle meydana geldiği ortaya konmadan, bunun olumlu mu olumsuz mu olduğu konusunda bir şey söylenemez. Ayrıca olumluluk ve olumsuzluk gibi nitelemeler de tamamen öznellik yüklüdür ve gerçekleşen değişim ve dönüşümler, bulunulan yere ve bakış açısına göre kimilerine göre olumluluğu, kimilerine göre de olumsuzluğu ifade ederler. Herhangi bir açıklamaya gerek kalmaksızın muhataplarınca anlaşılan kavramlar da vardır. Bunlar, sözgelimi değişim ve dönüşüm gibi, bir "iç dilin" ögeleri olarak kullanıldıklarında bir anlam, onların dışında ise bir başka anlam taşırlar ya da belirli bir anlam taşımaksızın sadece çağrışım yaptırırlar. İnsan iradesinin en geçerli olduğu sanılan politika alanının da nesnellikleri ve yasallıkları vardır. Bu alanın nesnelliklerini hesaba katmayan ve onun da bir yasallığı olabileceğini gözetmeyen yaklaşımların, bu alanda herhangi bir değişiklik yaratma şansı yoktur.

Türkiye'nin bir değişim ve dönüşümden geçmesi gerektiği veya zaten böyle bir süreçte olduğu söyleniyor. Bu doğrudur da, umulan, amaçlanan ve gerçekleşmekte olan değişiklikler yine taraflara göre farklıdır. Yönelinen değişiklikler, bir taraf 28

için mevcut statükonun bir devamı anlamına gelirken, öbür taraf için muazzam değişiklikler anlamı taşıyabiliyor.

Mevcut toplumsal ve siyasal sistemin ezilen, sömürülen, hakları tanınmayan veya gasp edilen kesimleri, en azından daha yaşanabilir, daha fazla hakkın tanındığı ve bir parça özgür koşullar isterken, Türkiye Cumhuriyeti'ne bugün damgasını vuranlar (ki bu kısaca oligarşidir) bu anlamda ve doğrultuda bir değişikliğe karşıdırlar. Ama oligarşinin ilkesel olarak değişikliğe karşı olduğu ise söylenemez. Onlar sınıfsal çıkarlarının gerektirdiği, ulusal ve uluslararası konjonktürün izin verdiği veya olanak sunduğu değişiklikleri yapmaktan çekinmedikleri gibi, bunun uzun vadeli planlarına da sahiptirler. Örneğin oligarşimiz artık "geleneksel" diye bilinen politikaları terk edeli çok olmuştur. İsmail Cem'in deyişiyle Osmanlı'nın "tarihi coğrafyasında" politika yapan veya yapmaya çalışan bir devlet haline gelmiştir. Bu aslında TC'nin bölgesel hegemonya peşinde koşan bir devlet haline gelmesidir. Kuşkusuz bu değişiklik, Türkiye'de sisteme egemen olan toplumsal kesimlerin zaman içinde geçirdikleri evrimin siyasal ve devletsel düzeyde bir ifadesidir de. Bu yönlü bir değişikliğin Türkiye'nin ezilenlerinin çıkarları, özlemleri ve beklentileriyle bir ilgisi yoktur. Tersine dün ve kısmen bugün "içerde" Kürtlere karşı savaşa sürülen emekçi çocuklarının, şimdi de yine oligarşinin isterleri ve çıkarları doğrultusunda dışarıda savaşlara sokulma olasılığı nedeniyle de oldukça tehlikelidir.

Evet, değişim ve dönüşüm, tepesiyle tabanıyla, ezeniyle ezileniyle Türkiye'nin retoriği oldu. Ancak bundan herkesin anladığı ve beklediği farklı. Dahası Türk halkının geniş kesimleri, Kürtlere karşı yürütülen kirli savaşın ırkçı-şoven 29

atmosferinde, çıkarı ve beklentisinin tam tersi amaçlar izleyen politikaların peşinde gitmekte ve çok daha kötüsü özlediği değişiklikleri, tam da bu doğrultudaki değişikliklerin düşmanı olan egemen kesimlerden, oligarşiden, devletten beklemektedir. Türk halkının bu konuda Kürt halkının çağdaş mücadelesinden öğreneceği çok şeyler olduğu bellidir.

Değişim isteyen, mevcut durumu, istediği ve çıkarları doğrultusunda değiştirmek için kendisi harekete geçmek zorundadır. Başkalarından hele de egemenlerden beklenen değişikliklerin, sonuçta değişiklik de olsa, özlenenin tam tersi yönde olduğu ve olacağı ise, tartışma götürmez. Türkiye'de emekçilerin çıkarlarının ve özlemlerinin ifadesi olabilecek siyasal örgütlenme, bugün her zamankinden daha fazla bir acil gerekliliktir.

(23.10.2001)

30

İDEOLOJİK SALDIRI...

Dünya Gıda ve Tarım Örgütü FAO’nun bildirdiğine göre 11 Eylül günü tüm dünyada 35615 çocuk açlıktan ölmüştür.

Dikkat edin trafik kazası, savaş veya doğal afetten değil, açlıktan.

Dünyanın elliden fazla yerinde savaş veya savaş benzeri çatışmalar yaşanıyor. Daha geçen hafta İsrail saldırılarında elliye yakın Filistinli öldürüldü.

Afganistan’da süren bombardımanda ölen siviller hakkında sağlıklı bilgiler yok. Açlık ve sefaletin kol gezdiğine ise kimsenin şüphesi yok.

Bombardımanların eşliğinde Bush’tan Tony Blair ve Schröder’e, Powell’den Fisher’e kadar ABD, Büyük Britanya ve Almanya’nın hükümet başkanları ve dışişleri bakanları Asya ülkelerinin yolunu tutmuş, savaşın kaderi, savaştan sonra kurulacak rejim ve bölgenin siyasi-askeriekonomik haritası üzerine yoklamalar, pazarlıklar ve yatırımlar yapıyorlar.

“Terörizme karşı koalisyon”un, dünya sistemini yeniden düzenleyeceği, kangren olmuş sorunlara neşter atacağı söyleniyor. Kimileri bir anda önce bu “cankurtaran” ekibinin kendi bölgelerine de gelmesini beklerken, kimleri de kaygılı bir bekleyiş içinde. Gerek kendi özgül sorunları, gerekse bölgesel ve dünya çapındaki sorunlara çözüm önerileri, alternatifleri olmayanlar, statükocu politikalarla günü kurtarmaya çalışıyorlar.

ABD 11 Eylül saldırılarının arkasından şimdi de biyolojik silah yani şarbona yol açan bakteri saldırılarıyla yüz yüze.

31

Saldırının zamanlaması, birçok soruyu gündeme getirse de, sonucu değiştirmiyor. CIA eski görevlileri “uzman” kılığında yorumlarıyla bu bakterilerin geldiği yer olarak parmaklarıyla Irak’ı işaret ediyorlar. Eski CIA Şefi James Woolsey, “ABD, terörizme karşı savaşında Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin’le de hesaplaşacaktır” diyor. Mutlaka olacak diye bir şey söylenemez ama, Irak üzerinden ikinci bir savaş cephesi açılacağına ilişkin belirtiler artıyor.

Metropol devletler, dışarıda dünyaya nizam vermekle uğraşırken, kendi içlerinde de yeniden düzenlemelere gidiyorlar. 11 Eylül saldırıları ve Afganistan savaşının yarattığı elverişli ortamda sağcı, dinci, ırkçı ve otoriter siyasal eğilimler güç kazanıyor. Britanya İçişleri Bakanı, şüpheli görülen şahısların, herhangi bir yargıç kararı olmaksızın belirsiz süre demir parmaklıklar arkasına atılmasını sağlayacak yasa değişiklikleri ister ve bu amaçla Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 4. maddesinin devreden çıkartılmasını önerirken, Alman meslektaşı Schily, kısaca “gözetim” ya da polis devletine yol açacak bir yasa paketini çok ciddi bir muhalefetle karşılaşmadan parlamento önüne getiriyor.

Kısaca dışarıda “terörizme karşı mücadele” adı altında savaş ve dünyaya nizam verme operasyonu yürütülürken, içerde de var olduğu kadarıyla demokratik haklar budanmaya, askıya alınmaya çalışılıyor.

Bu arada Ortadoğu’da Kürtlerin rolünün arttığı konusunda tam bir görüş birliği var. Farklılık ve tartışma, bu rolün ne olduğu ve Kürtlerin kendilerine dışarıdan biçilen rolü mü yoksa kendilerinin gerek Kürt sorununa gerekse bölge 32

halklarının sorunlarına çözüm olarak önlerine koydukları Demokratik Ortadoğu Federasyonu doğrultusunda bir rol mü oynayacakları noktasında toplanıyor.

Kürtler arasında demokratik program ve alternatife sahip tek güç PKK. Bu durum, ister istemez hem dost hem de kem gözleri PKK’ye yöneltiyor. Önümüzdeki günlerde PKK’nin yoğun ideolojik saldırıya maruz kalacağını söylemek kehanet sayılmamalıdır. PKK’nin “terörist örgütler” listesine yeniden alınmasını, sadece TC’ne bir jest değil, aynı zamanda satranç oyununda ileri sürülmüş bir piyon olarak da görmekte yarar vardır. Piyon kendi başına önemsizdir; ama karşı tarafı hamle yapmaya davet ettiği ve bu hamlenin de tek alternatifli olmadığı göz önünde bulundurulursa, durum daha iyi anlaşılır.

Politikada esneklik, ancak ideolojide kesinlik ve tavizsiz duruşla anlam kazanır ve başarıya götürür. Düşmanı yenilgiye uğratmanın ve teslim almanın en etkili yolunun, onun beyninde tahribat yapmak, düşüncesini körleştirmek ve ideolojik olarak yıkıma uğratmak olduğunu en iyi bilen hareketlerden birisi, herhalde PKK olsa gerek. Çünkü PKK’yi var eden ve bugünlere getiren ana etken, salt politik ve askeri bir örgütlenme yaratmayı becerebilmiş olması değil, aksine bütün bunların temelini oluşturan Kürt halkına dayatılan ideolojik zincirleri kırmış olmasıdır.

Kuşkusuz PKK şimdi yüz yüze bulunduğu ideolojik saldırılara karşı duracaktır. Dostlarına düşen de onu bu konuda da yalnız bırakmamak olmalıdır.

(30.10.2001)

33

AFGANİSTAN SAVAŞINDA DEMOKRASİ SORUNU Her ne kadar halk gerçek anlamda hiç egemen olmamış olsa da, demokrasi, halk egemenliği demektir. Ancak bugünkü var olan biçim ve içeriğiyle bile bir demokrasiden söz edilecekse, bu, onun egemen sınıfların bir bağışı veya kendi özlerine uygun bir siyasal sistem olmasının değil, aksine halk kitlelerinin egemen sınıflara karşı mücadelelerinin bir ürünüdür.

Ayrıca tarihin ve toplumların spekülasyon, metafizik ve idealist felsefelerle değil, bilimsel yöntemlerle anlaşılıp açıklanmasını mümkün kılan diyalektik ve tarihsel maddecilik, demokrasinin de belli bir tarihi olduğunu, soyut ve herkesi kesen bir demokrasinin olmadığını, demokrasinin tam ve gerçek bir demokrasi oluncaya kadar –ki bu devletin ortadan kalkması veya sönümlenmesi demektir- ancak sınıfsal bir demokrasiden söz edilebileceğini ortaya koymaktadır.

Burjuva egemenliği, işçi ve emekçi sınıfların mücadelelerinin bir sonucu olarak, ancak siyasal demokrasiye izin vermekte, toplumsal ve ekonomik eşitsizlikleri, adaletsizlikleri gizlemekte ya da kendi demokrasi anlayışını bu alanları kapsayacak denli genişletmemektedir. Bu, onun sınıfsal doğasına aykırıdır.

Batı Avrupa’nın alametifarikası olarak sunulan demokrasi ve insan hakları ideolojisi, içerde işçi ve emekçi sınıfların kendi hak ve özgürlüklerine sahip çıkan ve onları daha da genişletmeye çalışan mücadelesi, dışarıda kapitalist sistemin karşısında alternatif olarak (bir bütün olarak kendisini yıkıma götüren tüm eksiklik, açmaz ve çarpıklıklarıyla) reel sosyalist 34

blok var olduğu sürece, pratikte siyasal demokrasinin bazı temel gereklerine uymak ya da uyar görünmek biçiminde gerçekleşmiştir.

Yeni Dünya Düzeninin ilan edildiği doksanlı yıllar, dışarıda kötü de olsa bir alternatifin kalmamış olmasına, devrim, demokrasi, toplumsal ilerleme gibi ideoloji ve projelerin gözden düşmesine, yeni liberalizmin kutsanmasına ve buna paralel olarak da dünya enerji ve petrol kaynaklarının ele geçirilmesi ve yeniden bölüşülmesi mücadelesinin hızlanmasına tanıklık etmiştir. Bunu, içerde sendikaların sıfır toplu sözleşmeyi başarı saydıkları; reformcu, çevreci akımların egemen sınıflara doğrudan ve somut biçimde eklemlendiği; esneklik, yaratıcılık ve rekabet adına başta işçi sınıfı olmak üzere tüm çalışanların o zamana kadar sahip oldukları hak ve kazanımların budandığı günler izlemiştir.

Her ne kadar ortak bir paydada birleşiyor olsalar da, siyasal kurum ve gelenekleri ve siyaset yapma tarzları epeyce bir farklılık gösteren ABD ve AB arasında fark kaybolmaya, AB, Amerikalılaşmaya yüz tutmuştur.

11 Eylül saldırıları ve Afganistan savaşı, bu dünyada zaferi ilan edilen Batı demokrasisinin ne menem bir şey olduğunu da sorgulamayı beraberinde getirmektedir. Üstelik artık bu sorgulama, sadece sosyalistler ve bu sistemin muhaliflerince değil, hangi gerekçeyle olursa olsun bizzat bu sistemin savunucularınca da yapılmaktadır. Örneğin Frankfurter Rundschau’da şöyle denmektedir: “Bu çatışmanın çok derin bir demokrasi sorununu da beraberinde getirdiği bir noktaya ulaşılmıştır. Resmen savunulması gerekenin -yani Batı toplumlarının açıklık temelinde açık tartışmayla doğru yolu arama yeteneğinin- tahrip edilmesine izin verilmemelidir.”

35

Resmen savunulan demokrasi ve insan hakları ile fiilen uygulanan arasındaki fark, Afganistan’da yapılanlar nedeniyle değil, tam tersine bizzat Almanya ve İngiltere gibi ülkelerde bu savaşa katılmanın biçimi, ABD’ni desteklemenin gerekçesi, yaratılan terör histerisi ortamında içerde polis devleti tedbirlerinin dayatılması nedeniyle gündeme gelmektedir.

Açıklık olmamasından yakınılmaktadır. Daha açık sözlüleri bu işte genel olarak Avrupa’nın özel olarak Almanya’nın çıkarının nasıl sağlama bağlanacağını sormaktadır. Kimileri bu savaşa zamansız yakalanmanın nedenlerini araştırmakta, zaten “ölmüş” olan NATO’yu bir an önce mezarına koymayı, Avrupa Savunma ve Güvenlik Kimliği gibi muğlâk ve ne olduğu kuşkulu projeleri terk edip, doğrudan ve adam gibi bir Avrupa Ordusu kurmaya derhal girişmeyi önermektedirler.

Demokrasi, ona ihtiyacı olanların mücadelesinin eseri olabilir. Dünya tarihi bugüne kadar, savaş ve işgallerle ihraç edilmiş bir demokrasi tanımıyor. Gerek ABD’nin gerek AB üyesi ülkelerin, dünyamızın diğer ülkelerine sanayi ürünleri, silah, sermaye vb. ihraç ettiği görülmüştür, ama demokrasi asla. Bunun bir nedeni, bunların böyle bir dertleri olmamasıdır; ama asıl nedeni, demokrasinin bir ihraç malı olmaması, aksine ona ihtiyaç duyanların bizzat kendilerinin mücadele içinde -günlük yaşamdan siyasetin en çetrefil alanlarına kadar- biçimlendirip içselleştirecekleri bir anlayış olmasıdır.

(06.11.2001)

36

CENNET YERYÜZÜNE, DEVLET MÜZEYE Bilinmez ve denetlenemez doğa güçleri karşısında bir bebek gibi çaresizdi insanlık. İnsanın bir yandan doğaya uyum sağlama, öte yandan da ona egemen olma mücadelesi, toplayıcılık ve avcılıktan başlayıp günümüzün en modern üretim tekniklerini yaratmaya kadar uzanan bir serüvendir.

Milyonlarca yıllık bu serüvenin geldiği noktada insanlık, üzerinde yaşadığı gezegeni, dolayısıyla bizzat kendi varlığını tehdit eden güçler yaratmıştır. İnsanlığın bebeklik çağının zorunlu eşitlikçi toplumu, yani özgür, eşit, dayanışmacı ilkel komünal toplum, işbölümünün gelişimi sonucu giderek yerini sınıflı topluma bırakmıştır. İnsanlık, vahşet ve barbarlık çağından uygarlık çağına bu işbölümü sayesinde adımlarını atmıştır. Toplumsal sınıfların ortaya çıkış süreci, aynı zamanda anaerkil toplumsal ilişkilerden ataerkil ilişkilere geçiş sürecidir. Erkek egemen ilişkilerin kuruluş sürecidir.

Uygarlık: sınıf, erkek egemenliği ve devlet demektir. Uygarlık, bir yandan insanın doğal zorunluluklar dünyasından, doğayı denetim altına aldığı özgürlükler dünyasına geçiş iken, aynı zamanda insanlığın doğal özgürlüğünün kendisinin yarattığı toplumsal ilişkilerle toplumsal köleliğin çeşitli biçimlerine yerine bırakmasıdır. İnsanlığın, özgürleşme ile toplumsal bağımlılık ve köleliğin bu iç içe gelişen ve muazzam bir çelişkiyi ifade serüveni, emekçilerin bağımlılık ve köleliğe karşı şiddetli mücadeleleriyle at başı ilerler. Bu sürecin ekonomik, toplumsal ve ideolojik yönleriyle tanınması, kavranıp bilince çıkartılması, insanın kendi yarattığı ürünlerine ve bizatihi 37

kendine biridir.

yabancılaşmasının

aşılmasının,

önkoşullarından

Uygarlık yani devletli toplumun insanlığı içine soktuğu cendere, insanlığın ortak hafızasında hayal meyal soluk bir hatıra gibi yaşattığı, eşitlikçi, dayanışmacı bebeklik çağının izlerini her şeye rağmen yok edememiştir. Dinlerde cennet diye anlatılan şey, bu hatıraların idealize edilip, öteki dünyaya, gökyüzüne havale edilen tasavvurlarıdır.

Cinsler, uluslar ve toplumsal sınıflar arasındaki çelişkilerin, çatışma ve mücadelelerin ortasında ezilen, baskı altında tutulan, sömürülen emekçi kitleler, gerçekleştirilebilmesinin maddi koşullarının var olup olmadığına bakmaksızın, gökyüzünü, cenneti fethetmek için hemen her dönemde mücadele etmiştir. İnsanı, insan yapan da bu mücadelelerin besleyip büyüttüğü umuttur. İşte sosyalizm, bu umudun, bu cennetin adıdır.

Onun gerçekleşmesinin maddi koşulları ilk kez kapitalizmle ortaya çıkmıştır. O zamana kadar sadece bir ütopya olan sosyalizmin, maddi olarak gerçekleşebilirliğini bilimsel olarak ortaya koyan Marx ve Engel olmuştur. 19. ve 20.

Yüzyıl bilimsel sosyalizmin yol göstericiliğinde kapitalist ilişkilerin ortadan kaldırılması, sınıfsız, sömürüsüz toplumun kurulması mücadelelerine tanıklık etmiştir.

Paris Komününden Ekim Devrimine, Çin Devriminden Küba ve Vietnam devrimlerine kadar bir dizi ayaklanma ve devrimlerle emekçiler, eşitlikçi, özgür ve dayanışmacı bir toplum için kahramanca mücadele etmiştir.

20. Yüzyıl sona ererken, sosyalizmi kurma deneyi de yenilgiyle bitmiştir. İnsanlığın en yüce ve kutsal denebilecek 38

özlem ve hayallerini gerçekleştirme deneyiminin başarısızlıkla sonuçlanması, kimlerine tarihin sonu ve kapitalizmin ebedi zaferi olarak görünmüştür. Ancak kapitalist sistemin insanlığa dayattığı sömürü, baskı, eşitsizlik ve azgın bir kar ve egemenlik mücadelesinin, dünyayı sadece toplumsal olarak değil, doğal olarak da yaşanmaz hale getiren karakteri, sosyalizmi her zamankinden daha acil ve kaçınılmaz kılıyor. 21. Yüzyılın başında insanlık, tuhaf bir çelişkinin içindedir: Bir yanda artık ortadan kaldırılması, aşılması bizatihi insanlığın varlığını sürdürmek için kaçınılmaz hale gelen kapitalizm, öte yanda başarısız deneyiminin kapsamlı eleştirisi, özeleştirisi yapılıp, çıkartılacak dersler ışığında yeniden atılıma geçmesi gereken sosyalizm. İçinden geçtiğimiz dönem, sosyalizmin yeniden ideolojik silahlanması, örgütlenmesi ve bir toplumsal kurtuluş projesi olarak sunulması dönemidir. Bu zor ve zor olduğu kadar da muazzam bilimsel çaba ve sorumluluk gerektiren bir uğraştır. Günümüzün sosyalisti, böylesi büyük iddiaların ve çabaların emekçisi olmayı bilmelidir. Öcalan’ın “Sümer Rahip Devletinden Halk Cumhuriyetine” kitabı, ileri sürdüğü tez ve argümanların tek tek tartışılmasından bağımsız olarak, tek cümleyle özetlemek gerekirse, insanlığın bugün karşı karşıya kaldığı bu büyük çelişkiyi aşmak için sorumluluk ve iddia sahibi bir devrimcinin yanıt arama çabasıdır. İnsanlığın ileri atılımına zemin hazırlamak için, Sümerlere, insanlığın ve uygarlığın kökenlerine kadar giderek, insanlığın nerede nasıl kaybettiği ve nasıl kurtulacağının koşullarını ortaya koyma uğraşıdır.

Bu çabayı anlamak ve bu uğraşın bir parçası olmaya çalışmak, sosyalist olmanın kaçınılmaz görevidir.

39

“Sosyalizmde ısrar, insanda ısrardır”. Çünkü dönemsel programatik görevlerle belirlenen, kısıtlı, özürlü, parçalı sosyalizm tanımlarından öteye değişmeyen bir gerçek vardır: Sosyalizm, cenneti yeryüzüne indirme, devleti de eski eserler müzesine yerleştirme eylemidir.

23.11.2001)

40

NEDEN TÜRK SOLU? Okuyucularının ezici çoğunluğu Kürt olan bir gazetede Türk solunda neler olduğuna ilişkin yazmak, bazılarına tuhaf gelse de, gereklidir. Bu, sıradan bir habercilik kaygısının ya da bazı Türk sosyalistlerinin “fikir jimnastiği” ihtiyacının değil, aksine Kürt hareketinin izlemekte olduğu yeni stratejisinin, demokratik cumhuriyet hedefli mücadelesinin olmazsa olmaz bir gereğidir.

Demokratik cumhuriyet için mücadelede Kürtlerin başat, öncü, motor vb. olarak nitelenebilecek rolü olsa da, demokratik cumhuriyetin sadece Kürtler tarafından gerçekleştirilebilir olduğunu sanmak, kavramın içeriğine, mücadelenin gereklerine ve toplumsal-siyasal gerçekliğin kendisine aykırı bir yanılgıdır. Ortadoğu Demokratik Federasyonu gibi daha geniş bir hedefin parçası olarak, Türkiye’de demokratik cumhuriyet, ancak Kürt-Türk ve diğer halkların birlikte inşa edecekleri bir siyasal-kurumsal ilişkiler sistemidir.

Kürt hareketi son otuz yılda muazzam bir gelişme kaydederek, mücadele içinde örgütlü, dinamik, gelecek ve umut vaat eden bir demokrasi gücü haline gelmiştir. Oysaki, demokratik cumhuriyetin üzerine basabileceği öteki ayağı hala ortalıkta görünmemektedir.

Kürt hareketinin başarılarının, Türk halkının demokratik dönüşümüne de katkı da bulunacağı ne kadar doğruysa, bizatihi kendisi demokrasi okulundan geçmemiş, demokratik mücadele ve örgütlülüğünü geliştirmemiş bir halkla ne demokratik cumhuriyetin ne de “katlanılabilir bir ortaklığın” bile kurulabilmesi olanaklıdır.

41

Türkler cenahında demokrasiden yana mücadelenin geliştirilmesi, genelleşmiş bir özgürlük düşüncesinin hâkim kılınması, halklar arasında tam hak eşitliği ve dayanışma anlayışının yaygınlaştırılması, birilerine görevler yüklemektedir. Bu birileri ise, gerek Türk gerek Kürt halkının sırtında boza pişiren Demireller, Çillerler, Ecevitler, Devletler de sözcülüğünü bulan siyasal partiler, akımlar ve hareketler olamayacağına göre, Türk sosyalistleri ve demokratlarıdır.

Türk solunun çok çeşitli faktörlerin etkisi altında muhtemel potansiyellerine hiç de denk düşmeyen bir dağınıklık, örgütsüzlük, perspektifsizlik ve sonuçta da siyasal etkisizlik içinde olduğu bir gerçektir. Ayrıca “Türk solu” nitelemesinin bile sadece anlatımda kolaylık sağladığı için kullanılan bir kavramsal kategori olduğu, gerek kendilerine, ülke ve dünyaya gerekse de somutça Kürt sorununa ve Kürt hareketine yaklaşımlarında birden çok daha fazla bir Türk solu olduğu da unutulmamalıdır.

Türk solu başlığı altında yer alan ÖDP’de geçtiğimizi günlerde gerçekleşen bölünme, esas olarak Kürt hareketine ve demokrasi mücadelesine yaklaşım konusunda olmuştur.

Siyasal mücadelenin günlük ve dönemsel taktikleriyle sınırlı, örneğin muhtemel bir seçim ittifakı açısından düşünüldüğünde, Kürt hareketi açısından bunun bir anlamı olmayabilir. Hatta “Kürtçü” diye nitelenen sosyalist muhaliflerinden kurtulmuş bir ÖDP’nin, HADEP ile bir seçim ittifakına daha kolay gireceği de varsayılabilir. Kürt hareketiyle ittifakı ve ortak mücadeleyi savunduğu için, ÖDP’den tasfiye edilen sosyalistler, muhtemel bir seçim ittifakının öğesi olarak da görülmeyebilir. Ama bütün bunlar, 42

güncel, sınırlı, taktik ve pragmatik bir bakış açısından böyledir. Oysa demokratik cumhuriyet hedefli, stratejik ve programatik bakış, bize tersini öğütler. ÖDP’den gerek şimdi tasfiye edilen gerekse geçtiğimiz iki yılda yollarını ayıran sosyalistleri, büyük görevler beklemektedir. Aralarında Mihri Belli ve Akın Birdal gibi bu gazete okuyucularının yakından tanıdığı birçok sosyalistin içinde yer aldığı ÖDP’den tasfiye edilenler, kendileri dışındaki büyük-küçük sosyalist grup ve çevreleri de kapsayacak yeni bir siyasal hareket örmeye girişmelidirler. Elbette ki, geçtiğimiz dönemlerin bir muhasebesinin yapılması ve açık, net, özlü bir program ortaya konması şarttır. Yüzünü “Kürt hareketine dönen” bir sosyalist hareketin inşası, günün kısa vadeli taktikleri ve seçim hesaplarının çok ötesinde Kürt ve Türk hakları arasında sağlam bir demokratik mücadele ve yaşam ortaklığının kurulmasına her şeyden çok katkı yapacaktır.

(30.11.2001)

43

BİR SEMPOZYUMUN ARDINDAN...

Geçtiğimiz hafta sonu Almanya’nın Wremen kasabasında “Hikmet Kıvılcımlı Sempozyumu” yapıldı. Tüm yaşamını sosyalizm davasına vermiş Kıvılcımlı gibi bir devrimci, ölümünün 30. yıldönümünde ilk kez bilimsel bir toplantıya konu oldu. Türkiye sosyalist hareketinde seveni ve sevmeyenleriyle, destekleyen ve karşı çıkanlarıyla Kıvılcımlı, kuşkusuz unutulmuş bir devrimci değildi. Ancak onun Türkiye ve Ortadoğu toplumlarının özgünlüklerini ortaya çıkartmak için 22 yılını geçirdiği Kemalist hapishaneleri üniversiteye çeviren bilimsel-teorik uğraşının ürünleri hakkında aynı şey söylenemez. İstisna denilecek kadar az kimi değerlendirmeler de sayılmazsa, Kıvılcımlı’nın en başta “tarih tezi” olmak üzere eserleri, kendi deyişiyle “susuş kumkumasına” gitmiştir.

Yani görmezden gelinmiş, yok sayılmış, bilimsel bir tartışmanın konusu yapılmamıştır. Herhangi bir tezi tartışmak, reddetmek ya da eleştirmek için önce onun varlığını kabul etmek, görmek gerekir. Ancak ondan sonradır ki, mürit ayini ve düşman küfürnamesi dışında bir tutumla bilimsel eleştiriye girişilebilir.

Bilimsel eleştiri ve değerlendirme, politik kaygı ve güncel taktiklerin dışında, her türlü “kaygı ve korkudan” bağımsız bir tavrı gerektirir. Böyle bir tavra sahip olmayanlar ne kendilerini ne de başkalarını eleştirebilirler. Öyle olmayınca da, sonuçta övgü ve sövgülerden ibaret bir edebiyat ortaya çıkar. Kıvılcımlı sağlığında esas olarak ne övgülere ne de sövgülere layık görülmüştür. Görmezden gelinmiştir. 22 Yılını cezaevlerinde geçirmiş, Türk burjuvasına ve devletine boyun eğmemiş bir 44

devrimciye hep saygı duyulmuş, ama eserleri yok sayılmıştır.

Bu Kıvılcımlı’nın devrimci olarak bireysel trajedisidir. Ama bir yanıyla da Türkiye sosyalist hareketinin trajedisidir.

Kıvılcımlı sempozyumunun en önemli özelliği sadece bir ilk olması değil, aynı zamanda gerek düzenleyenlerin gerekse katılımcıların Kıvılcımlıcı olarak bilinen kişilerle sınırlı olmamasıdır. Hatta bazı katılımcılar dışında büyük çoğunluğun Kıvılcımlıcı olmaması, sempozyumu düzenleyenlerin içinde de tek bir Kıvılcımlıcının bile bulunmamasıdır. Kuşkusuz herkese açık olan böyle bir toplantıya Kıvılcımlıcı gruplar da katılabilirdi. Katılsalar iyi de olurdu.

Mihri Belli, Vedat Türkali, Rasih Nuri İleri gibi eski kuşak sosyalistlerden Kıvılcımlı’dan hiçbir şey okuma olanağı bulmamış ama boyun eğmez bir devrimci olduğunu duymuş Almanya’daki göçmen gençlere kadar geniş bir yelpazenin katıldığı sempozyum, bilimsel bir tartışmaya bir giriş olmanın yanı sıra, gerek düzenleyenler gerekse katılanlarıyla insan emeğine, mücadelesine saygının, adına “vefa” denilen ve çoktan unutulanlar arasına giren değerlerin hala ölmediğinin göstergesi olması bakımından da çok önemlidir.

Sempozyuma sunulan tebliğler ve yapılan konuşmalar hem yayınlanacağı hem de bir köşe yazısı içinde özetlenemeyecek denli kapsamlı olduğu için üzerinde durmuyorum.

Türkiye sosyalist hareketinde herkesin kendine göre bir Kıvılcımlı’sı var. Kendisiyle yüzleşmekten çekinenlerin, kendilerinden önce gelenlerle yüzleşmeleri de zordur. Ancak pratik devrimci görevlerle yüz yüze ve kitlesel bir uyanışın 45

öncülüğüyle yükümlü olanlar, Kıvılcımlı’ya da tarih içinde hak ettiği yeri tanırlar.

Abdullah Öcalan’ın son kitabında ele aldığı belli başlı konuların bir kısmını daha 1930’lar Türkiye’sinde kendine dert edinmiş ve ürünler vermiş Kıvılcımlı’yı, PKK ve Kürt hareketi, devrimci aydınlanma dalgası içinde, olumlu ve olumsuz yanlarıyla ama ciddi bir öğrenme çabasıyla tartışmaya başlarsa, bu kimseyi şaşırtmamalıdır.

(14.12.2001)

46

FELAKETİN BÜYÜSÜ Bir teorik veya politik tezin başına gelebilecek en kötü şeylerden biri, onun kendi içinde eksik ve hataları içermesi, kendi çürütülmesine de yol açacak kurgu bozuklukları olması ya da böylesi eksiklikleri olmasa bile pratik mücadelenin diline tercüme edilir ve uygulanırken hakkının verilmeyerek başarısızlığa uğraması değildir. Hayır, bunların hiçbiri uzun mücadele deneyimlerinin teorik bir özeti ve bilimsel-teorik birikimlerin ürünü olarak ortaya atılmış bir tezin başına gelebilecek en kötü şey değildir. Düpedüz “keşke yanlışlığı ortaya konarak çürütülmüş olsaydı” dedirttirecek başka felaketler de vardır: Birincisi, onca zihinsel emekle hazırlanan bir tezin, basitleştirilmesi ve bilimsellikten kopartılıp salt önyargılardan oluşan bir safsataya çevrilmesidir. Bunun tekrarlana tekrarlana, asıl tezin yerini almasıdır. Çoğunluğun da kulaktan dolma ve pelesenk olmuş bu basitleştirmelerin neyin nesi olduğunu anlayana kadar aradan yılların geçmesi, zihinlerin körleştirilmesidir. İkincisi, basitleştirilen ve aslıyla ilişkisi sadece içi boşaltılmış kavramların adı olan sözcüklerin çağrıştırmasından ibaret olan bu önyargıların, geliştirmek ve savunmak adına bir de genelleştirilip “teorik dogma” katına çıkartılmasıdır. Bu da her türlü tartışmanın, zihni ve pratik gelişimin önüne tıkayan bir taşlaşmanın doğmasıdır. Şimdi benzer bir şeyin, Öcalan’ın henüz üzerinde ciddi bir tartışma yapılmamış bazı görüşlerinin başına gelme tehlikesi vardır. Öcalan yazılı olarak ortaya attığı tezlerin tartışılmasını, eleştirilmesini, varsa yanlışlarının gösterilmesini, geliştirilmesi gereken yönlerinin belirtilmesini 47

istemektedir. Böyle bir çağrıya yanıt vermek, öncelikle onun ne dediğini anlamaktan tutun da tezlerine dayanak yaptığı teorik birikimi, tarihsel, toplumsal ve felsefi bakışı kavramayı, tezlerin kendi içi tutarlılığını ve gerçek hayatla ve bu hayatın olası gelişim eğilimleriyle uyumunu araştırmayı vb. daha bir dizi çabayı gerekli kılmaktadır. Yani zihinsel bir çabaya boylu boyunca girmeyi, bu çaba içinde dönüşmeyi ve dönüştürmeyi içermektedir. İnsanlar ve partiler görüş değiştirebilir, ama zihniyet değiştirmek öyle belli bir konuda görüş değişikliği yapmak ya da bir taktik değiştirmek değildir. Zihniyet değişikliği, bilimden sanata, askerlikten siyasete, günlük yaşamdan felsefeye değin genel bir yaklaşım tarzının değişmesi demektir. Böyle bir değişim, dünyanın mitolojik ve dinsel kavranışından bilimsel kavranışa geçiş gibi muazzam bir dönüşüm demektir. Dolayısıyla Öcalan’ın yazdığı kitap henüz geniş kitlelerce okunup öğrenilmemiş, üzerine ciddi tartışmalar yapılmamış ve sonuçları alınmamışken “zihniyet devrimi oldu” türden yaklaşımlar, Öcalan’a haksızlıktır.

Onun çağrısına gerçek yanıt vermemek demektir.

Kuşkusuz burada herkesten değil de, geniş kitlesel bir tavırdan söz ettiğimi özellikle vurgulamalıyım. Öcalan’ın yazdıkları okuyup anlayan, anlamaya çalışan, tartışan ve sayıları hiç de az olmayan yurtsever ve devrimciler olduğunu biliyorum. Yazdıklarını tartışmak için yapılan programlardan da haberim var. Ama bu yetmez. Öğrenme ve tartışmanın kendisi kadar, onun nasıl yapıldığı da önemlidir. Nasıl eleştiri olsun diye eleştirmek ne yapana ne dinleyene bir şey sağlamazsa, savunuyor olmak için savunmak da bir şey getirmez. Öcalan’ın tezlerinin savunulmasının da 48

eleştirilmesinin de, bu tezlerin basitleştirilmiş versiyonları üzerinden değil, bizzat bulundukları düzey esas olarak tartışılmasını sağlamak için gerekli önlem ve yöntemleri geliştirmek hepimizin görevi olmalıdır.

(21.12.2001)

49

TÜRKİYE BİR ARJANTİN OLMAMALIDIR! Arjantin’de emekçi kitlelerin uygulanan ekonomik politikaların sonuçlarına tepkisi sert oldu. Özel mülkiyetin kutsallığını her fırsatta vaaz eden bizim burjuva basını, sefalet içindeki kitlelerin mağazalara girerek en zorunlu ihtiyaç maddelerini zorla ve ödeme yapmaksızın almalarından müthiş rahatsız oldu. Bu bir “yağmalama”, “talan” diye manşetler attılar.

Ama birden akıllarına ekonomik göstergeleri ve IMF, Dünya Bankası ve uluslararası finans devleri karşısındaki bağımlılık ilişkisi hiç de Arjantin’den farklı olmayan içindeki yaşadıkları Türkiye geldi. Ya bizim yoksullar, mega kentlerin varoşlarında sefalet içinde yaşam mücadelesi verenler, yerlerinden yurtların sürülmüş Kürt yoksulları ve Türk emekçileri de benzer şekilde süper marketlere girerse korkusu, her birini sardı.

“Bu ülke için seve seve” cıvıklığı içindeki kampanyalarına “Türkiye Arjantin olamaz” kampanyasını eklediler. Neden? Çünkü, diye başlayıp Türkiye ve (onlara göre burada sadece Türkler yaşadığı için) Türklerin, Arjantin ve Arjantinlilerden farklı olduğunu anlatan ipe sapa gelmez gerekçelerden ağır başlı sözde bilimsel tahlillere kadar bir dizi argüman sıralandı. Söylenenlerin özetin özeti şekilde ifadesi şu oluyor: Türkler, devlet bankalarının, işletmelerin, hazinenin, yer altı ve yerüstü servetlerinin kendi içlerinden bir avuç vurguncu tarafından yağmalanmasına kızıp öfkelenseler bile, kahir ekseriyeti, bu vurguncuların, soyguncu ve sömürücülerin mülklerine azcık olsa dokunmayacak kadar “medeni” insanlardır. Burjuvazinin mülküne dokunmaktansa, açlığı ve 50

yoksulluğu paylaşmayı tercih edecek kadar “dayanışmacı” bir toplumdur.

Bütün bunların korkuyu savmak için çalınan ıslıklar olduğunu söylemek bile gereksizdir. Genelkurmay ve derin devletin olası bir toplumsal patlamaya karşı tedbirler geliştirdikleri bir dönemde, Türkiye’nin Arjantin olmayacağı yolunda yürütülen kampanyanın, geliştirilen planların bir parçası olmadığı düşünülemez.

Türk halkına övgüler eşliğinde yürüyen bu kampanyanın, tersinden ama aptalca destekçiliğini ise, Türk halkının ne kadar işe yaramaz, ne kadar köle, devlet kulu ve “Arjantinliler kadar bile” olamayacağı üzerine döktürülen sövgü edebiyatı yapıyor. Bu edebiyatın Arjantin halkını Türk halkıyla kıyaslayarak sövgüsünde, yakından bakıldığında aslında sadece Türk halkına değil, Arjantin halkına da yukardan bakan o malum benmerkezci ilkel milliyetçiliği hemen görürsünüz.

Ama bizim sorunumuz, Türkiye’nin hangi ülke gibi olamayacağı değil, bugün ne olduğu ve nereye gitmesini istediğimizidir. Türkiye’de genelkurmay egemenliğine hapsolmuş ve bırakalım umut vermeyi, kendi içinde hiçbir seçeneği bulunmayan siyasal sistemi nasıl değiştireceğimizdir. Bu noktada ise, ister istemez gözlerimiz Türkiye soluna çevrilmektedir. Öyle ya, “normal” bir burjuva rejimde vazgeçtik sistemi değiştirmekten, sistemin kendi kuralları içinde adam gibi işlemesi için bile ciddi ve hatırı sayılır bir solun gerekli olduğunu, artık Türkiye’nin sağcı ve İslamcı yazarları bile ifade ediyorlar. Reformcusundan devrimcisine, sosyal demokratından komünistine kadar geniş 51

bir yelpazeyi adlandıran sol kavramı içine iyi kötü sokulacak olan parti, grup ve hareketlerin durumu, ne yazık ki, bir seçenek oluşturmaktan uzaktır.

Türkiye’nin biricik örgütlü ve aktif demokrasi dinamiği Kürt hareketi karşısında, savaş sırasında sağırları, ateşkesten bu yana da körleri oynayan sol, tarihindeki muazzam birikimine, deneylerine rağmen sanki hala emekleme evresindeki bir çocuk gibidir. Elbette Türkiye’nin yaşadığı ekonomik ve politik krizlerin, baskı ve zulmün, Kürtleri inkâr ve imha siyasetlerinin ve bu ülkede yaşanan daha bir sürü melanetin nedeni Türkiye solu değildir. Ama tüm bunlara karşı ciddi bir mücadelenin yükseltilememesinin, Kürt hareketiyle rezonans içinde Türkiye’nin demokratikleştirilmesi yönünde halk kitlelerini seferber edecek bir örgütlülüğün ortaya çıkarılamamasının nedenini, Türkiye solunda aramak yanlış olmayacaktır.

Bölgemizde savaş rüzgârlarının güçlü estiği, ekonomik sıkıntı ve yoksulluğun askeri harcamalarla daha da artacağı, şoven milliyetçiliğin yine azdırılacağı, kısacası uğursuzlukların kapıda olduğu günlerin arifesinde, Türkiye solunun nasıl ve hangi yoldan canlandırılacağı üzerine kafa yormak, en ciddi görevlerden biri olarak önümüzde durmaktadır. Ama şu noktaları hemen belirtelim: Birincisi, Türkiye’nin neden Arjantin olamayacağından önce, Türkiye solunun (özellikle önderliklerinin) neden Türkiye ve bölgemize Fransız kaldığının bilince çıkartılması şarttır. İkincisi, Türkiye’de bizim özlediğimiz ve aslında Türkiye’nin de gebe olduğu şey, kendiliğinden bir öfke patlaması değil, yıktığının yerine ne koyacağını bilen örgütlü bir halk kalkışmasıdır. Türkiye solunun önemini artıran da budur.

52

(28.12.2001)

53

GERÇEKÇİ OL, İMKÂNSIZI İSTE! Madde ile ruh, varlık ile bilinç arasındaki ilişki felsefenin temel sorunlarından biridir. Toplumsal varlık ile toplumsal bilinç arasındaki ilişki de öyle. Bunlar arasında karşılıklı bir etkileşim, birbirlerini etkiledikleri diyalektik bir bağlantı olduğu ama nihayetinde toplumsal varlığın toplumsal bilinci belirlediğini söyleyerek devam edelim. Yani insanların yaşamlarını sürdürmek için gerekli ürün ve gereçlerin üretimi ve yeniden üretimi sırasında birbirleriyle kurdukları ilişkiler, onların düşünce dünyalarını da şekillendirir. İnsan düşüncesi de ancak verili ilişki ve maddi koşulların imkân tanıdığı ufuklar içinde ve ancak eylem yoluyla bu maddi gerçekliğin değiştirilip dönüştürülmesini sağlayabilir. Bu ufkun ötesindeki her şey fantezi veya hayaldir. Hayal kurmak, hem de insanlığın eşitliği, özgürlüğü, kardeşliği vb. daha birçok iyi şeyler üzerine hayallere sahip olmak güzel bir şeydir.

Ama iş hayallerimizin nasıl gerçek olacağı meselesine gelince, dünyanın en çılgın hayalcisi en katı gerçekçisi olmak; yani var olan maddi dünyanın ilişki ve çelişkilerini esas almak, onların muhtemel gelişme eğilimlerini incelemek ve nasıl ve hangi güç ve yöntemlerle bu dünyaya müdahale edilirse, şimdilik hayal dünyamızda yer bulan tasarımların, nasıl maddi dünyanın gerçekliği haline gelebileceğini ortaya koymak zorundadır.

Var olanı görmek, tanımak, onu kendi bütünlüğü içinde değerlendirmek ve bilimsel eleştirisi üzerinden bir eylem hattı çizmek bir şey, kendi tasarladığımız ve yakıştırdığımız özellikleri var olana mal ederek bir eyleme yönelmek başka

54

bir şeydir. Birincisi, maddeci, bilimsel bir tavrın ifadesiyken, ikinci idealist, bilim dışı bir tutumdur.

Birincisi, değiştirmenin imkânlarını sunarken, ikincisi yanılsamanın ifadesi olur.

Bir örnekle derdimizi anlatmaya çalışalım. Son dönemde sıkça sözü edilen ve ama üzerinde pek fazla düşünülmediği izlenimi de veren bir “21. yüzyıl çağ gerçeğinden” söz ediliyor. Henüz yaşanmamış ve temel olguları, ilişki ve çelişkileriyle somutça var olmayan bir yirmibirinci yüzyıl gerçeğinden söz edilemez. Bu gerçekliğin nasıl bir şey olabileceği üzerine kestirimlerde, tahmin ve öngörülerde bulunmak elbet mümkündür. Ama bunlar da nihayetinde ancak ve ancak şu anda yürürlükte bulunan ilişki ve çelişkiler temelinde yapılabilecek kestirimlerdir. Yani tahmindir. İddiadır. En iyimser haliyle de bir öngörü olabilir. Bir iddianın ciddi bir öngörü olabilmesi ise, onun ne ölçüde bilimsel olduğuna bağlıdır.

Tarih olarak 21. yüzyıla henüz girmiş olsak da, politik olarak 21. yüzyılın 1990’larda şekillenmeye başladığını pekâlâ ileri sürebiliriz. Şu on yıllık dönem, kapitalistemperyalist sistemin egemenliğini sürdürdüğü, tek bir süper gücün ortada kaldığı, var olan sosyalist sistemin çöktüğü, sosyalist ideolojinin gözden düştüğü ve düşürüldüğü, emperyalist metropoller arasında alttan alta bir rekabetin sürdüğü, dünyamızın siyasi haritasının yerinden şekillendirilmek istendiği, dünyanın büyük bir bölümünde açlık, sefalet, sömürü ve zulmün kol gezdiği, dünyamızın ezilen ve sömürülenlerinin kurtuluş yolları ve çareleri aradığı bir dönemdir. 21. Yüzyıl gerçekliğinin nasıl bir şey olacağını, 55

bugünün dünyasında yaşayan insanların, sınıfların, ulusların, kısaca toplumsal ve politik güçlerin bugün ne yapmakta oldukları belirleyecektir.

Henüz gerçek olmayan ve gerçekleşmiş olması da zaten madden ve tarihen imkânsız bir “21. yüzyıl gerçekliğinden” söz etmekle, üstelik bugünkü duruma da sahip olmadığı nitelikleri atfetmekle ulaşılacak yeni bir yer yoktur.

Oysa 21. yüzyılın savaşların ortadan kalktığı, sömürü ve zulmün ancak tarih ve masal kitaplarında yer bulduğu, sınıfsal, ulusal ve cinsel baskı ve egemenlik biçimlerinin yok olduğu, kısaca adalet ve özgürlük yüzyılı olmasını istemek ve bu yüzyılın gerçekten böyle olabilmesinin imkânlarını araştırmak, bunu kimlerin, hangi toplumsal güçlerin nasıl yapacağını ortaya koyup, aklımızı, gücümüzü, enerji ve tüm eylemimizi bu güçlerle birleştirmek bilimsel, doğru ve verimli bir çabadır. Çağdaş olmak, gerçekçi olmak böyle bir şeydir. O ünlü sloganla söyleyecek olursak: Gerçekçi ol, imkânsızı iste!

(04.01.2002)

56

“İDEOLOJİ” MAKYAJ DEĞİLDİR... “İdeoloji” kavramı, netameli konuların başında gelir.

Olumlu ve olumsuz anlamda kullanılabilir. Düpedüz bir “yalan ve çarpıtmadan” başlayarak, “gerçekliğin parçalı, kısmi, bozuk bir yansıması” anlamına kadar geniş bir yelpaze içinde de kullanılabilir. Toplumsal koşulların ve ilişkilerin belirlediği yanlış bilinçlilik anlamı taşıyabildiği gibi, örneğin Gramsci’nin yaptığı gibi “sanat, hukuk, ekonomik etkinlik, bireysel ve kolektif hayatın bütün belirlenimlerinde üstü örtük olarak bulunan bir dünya görüşü” olarak da tanımlanabilir. Ya da insanın dünyaya bakışının ortamı, vasatı, yani insanın dünyayı ancak onun içinden ve aracılığıyla gördüğü şey olarak tanımlayabiliriz. Amacım malumatfuruşluk (çokbilmişlik) yapmak değil. Sadece her gün sanki bir arkadaşımızı çağırıyormuşuz gibi kullandığımız ideoloji ve onunla bağlı sözgelimi “ideolojik kimlik”, “ideolojik yenilenme”, “ideolojik mücadele”, “dogmatik ideoloji, bilimsel ideoloji” kavramlarının hiç de, kanıt gerektirmeyecek denli açık ve masum kavramlar olmadığını belirtmek ve üzerinde biraz daha fazla düşünmeye davet etmek istiyorum.

Buraya bir anımsatma işareti koyup devam edelim. Öyle ya da böyle tanımlansın, peki ne yapar ideoloji? İdeoloji insanlara “seslenir”. Burada seslenme, “çağrı, hitap” anlamındadır. Çağrı deyip geçmeyin. O sizin kim olduğunuzu, hitap ettiğiniz kimseyle ne türden bir ilişkide olduğunuzu ya da kurmak istediğinizi ele verir. O küçücük hitap, karmaşık toplumsal ilişkilerin, koskoca bir tarihin, sayfalar dolusu toplumsal ve psikolojik çözümlemeler 57

gerektirecek bireyin iç dünyasının şifresi gibidir. “Heval”, “hemşerim”, “yoldaş”, “Müslüman kardeşim”, “yurtsever”, “unsur” vb. daha birçok hitap biçimlerini şöyle bir düşünün.

Neler anlatıyor size? Buraya da bir anımsatma koyup devam edelim.

Peki hitap edince ne oluyor? Bir kimseyi adlandırıyorsun.

Adlandırmak, çağrılan kimseyi özne kılmaktır. Ama bu yine de küçük harfli bir öznedir. Ve aynı zamanda da adlandırılan kimseyi, ne veya kim olduğu hitabın içinde gizli büyük harfli bir “ÖZNE”ye tabi kılmaktır. Bu işin bir yönü. Seslenilen kimse yanıt verir. Bu, tanıma, itaat ya da bir başka deyişle nitelenmedir. Bu küçük özneler nitelenmiş, yani kendilerine bir rol verilerek belirlenmiş olsalar da, karşılığında onlar bu rolleri belirlemek, uygulamada değişiklik yapmak, dolayısıyla kendileri de “nitelemek” niteliğini kazanırlar. Bu da işin öteki yönü. Bu tabi kılma -niteleme sürecinin, öznelerin kendilerine bir benlik duygusu verecek bir merkezi Özne’yi gerektirdiği açıktır. Bu büyük “Özne”, Baba, Akıl, İnsanlık, Allah, Peygamber, Demokrasi, Uygarlık, vb. olabilir. İdeolojik seslenmenin üç biçimi var. İdeolojiler öznelere “neyin var olduğunu”, “neyin iyi olduğunu” ve “neyin olanaklı olduğunu” anlatır. Bunların aralarındaki bağıntıyı kurar ve tanıtır. Özetle kimlik duygusu verir. Normlar koyar ve arzularımızı kontrol altına alarak normalleştirir. Yani norma uygun hale getirir. Olanaklı ve olanaksızı, değişebilen ve değişmeyecek olanı, bunların olası sonuçlarını bildirerek umut, korku ve tutkularımız biçimlendirir.

58

Buraya kadar söylediklerimiz, tüm ideolojiler için genel geçer özelliklerdir. Unutulmaması gereken en önemli noktayı da hemen ekleyelim. İdeolojiler, bir boşlukta, maddi temelden bağımsız bir vakum içinde ve sadece söylemsel düzeyde iş görmezler. Maddi temeli insanın ekonomik, toplumsal, siyasal ilişkilerinde saklı bir “onaylama ve yaptırım” sistemi içinde iş görür ve işlerler. Evet, hem de benliğimizin en gizli köşelerine kadar işlerler. Örnek: “Çalışmayanı Allah sevmez”, ideolojik bir yargıdır. Çalışmayı zorunlu kılan ekonomik ya da ekonomi dışı bir zor olmasa hiçbir kıymeti harbiyesi olmazdı. İdeolojik kimlik: maymun değil insan olduğunu, ay da değil dünyada yaşadığını, dünyanın Amerika’sında değil Ortadoğu denilen yerinde büyüdüğünü, Japon veya Amerikalı değil, Kürt-Türk-Arap, vb. olduğunu, cinsiyetsiz değil kadın veya erkek olduğunu, patron veya işçi, vb. daha birçok şeyi bilme, kabullenme, içselleştirme sürecinde edinilir. Bunlar kabul edilmeyebilir. Reddetmek, değiştirmek ya da düpedüz yok etmek istenebilir. Peki ama insanın bunu yapma iradesine, seçme özgürlüğüne sahip olduğunu nereden çıkarıyorsunuz?

Daha ana karnındayken, ana-baba, hısım-akrabanın özlemlerine göre, doğmadan adı konmuş, “hitap edilmiş” olduğumuzu ve aynı şeyi kendi doğmamış çocuklarımıza yaptığımızı nasıl unutabiliriz?

Unutmadan söyleyeyim. Daha işin en genelindeyiz. Henüz dinsel, sınıfsal, cinsel ideolojilerin sözünü bile edemedik.

Düşünmeye ve tartışmaya devam edeceğiz.

(11.01.2002)

59

ÖDP’DEN SONRA ÖDP, Türkiye’de kendisince açıkça ilan edilmiş politik bir hatta sahip olmadan ömrünü tamamlamış tek partidir. Açıkça ilan edilmeyen ama fiilen uygulanan hattına gelince: devlet ile Kürt hareketi ve diğer devrimci grup, parti ve çevreler arasında sallanıp duran, her salınımında kendini daha çok sosyal demokratların kolunda ve MGK’nun kucağında bulan bir hattır bu. ÖDP’nin açıkça ilan edilmeyen hattı, üçüncü yolculuktur. Çarpışan tüm güçler arasında “tarafsız”, üçüncü bir yol tutturabilmek, büyük bir yetenektir. Ama devrimci bir yetenek değildir. Başka açılardan da ahlaki olduğu söylenemez. ÖDP’den geriye kalan tek olumlu şey, programında yazılı ama içselleştirilmediği için de gerçekleşmeyen sosyalist çoğulculuk ilkesidir.

Evet, ÖDP’de kemalososyalistler (ya da beyaz sosyalistler) ile Marksistler arasındaki sembiyoz ilişkisi nihayet bitti. Bu, çok gecikmiş ya da geciktirilmiş bir sonuç olsa da, olumludur. ÖDP’den ayrılan grup (SEP), gerek Marksizmin ortak hazinesine sahip çıkmaktaki tutumları, gerek Kürt sorunu konusundaki duyarlılıkları, gerekse de geçtiğimiz dönem içerisinde söz ve eylemleriyle onurumuz olmuş az sayıdaki devrimcilerden bazılarının da içinde olması nedeniyle, elbette bizim de yakın ilgimizi çekiyor ve şimdi neyi, nasıl ve ne için yapacağı çok daha önem kazanıyor.

Devrimciler, elbette örgütsüz ve tek tek mücadele edecek değillerdir. Öyleyse bir parti gündemdedir. Bu konuda çok acele edilmemeli ama bilinmeyen bir tarihe de havale edilmemelidir. ÖDP’den ayrılan sosyalistler, yaşanan tecrübenin ciddi bir muhasebesini günümüzün somut 60

devrimci-demokratik görevleriyle birlikte ele alarak yapmalı ve adımlarını ona göre atmalıdır. Sembiyoz ilişkisinden kurtulmak iyidir; ama ÖDP bir kadavra haline gelmişse, bunun geçmişinde yaşanan olumsuzluklarda, ayrılanların sanki hiç payı yokmuş gibi davranmak, yeni yanlışlara kapıyı açmak olacaktır.

Yeni bir parti çalışması, sadece ayrılanlarla sınırlı kalmamalı, yüzünü gerçekten tüm devrimcilere (ister yasal parti kurmuş ister kurmamış tüm devrimcilere) ve Kürtlere dönmelidir. Sonuçta herkesi kapsamayacak olsa bile, kurulacak parti, mücadele edenlerin saflarında gerçekten birlikçi, dayanışmacı kimliğiyle yerini almalıdır.

Devrimcilerle bir blok halinde davranmalıdır. Öyleyse doğrudan pratik/teorik politika alanıyla yüzleşmek kaçınılmazdır. Şimdiye kadar genel olarak ideolojik zeminde, özel olarak da olumsuzun eleştirisi üzerinden bir politik söylemle sınırlı tavır, yerini olumlu politik önermelere ve eylemlere bırakmak zorundadır. Bunun söylendiği kadar kolay bir iş olmadığını elbette biliyoruz.

Zorluk sadece ortada duran görevin doğasından gelmiyor; bu görevi başarmasını arzuladıklarımızın, ÖDP geçmişini, kendi ayrılıklarını ve konumlarını tanımladıkları zeminden de kaynaklanıyor. Ayrılanların yayınladıkları deklarasyon, önemsiz olmamakla birlikte daha çok örgütsel çerçeveyle sınırlıdır. Ve politik yönelişi netçe ortaya koyan bir zemin değildir. Kuşkusuz yeni bir başlangıç yapılmakta olduğu için, birçok sorunun yeniden tartışılması gerekecektir. ÖDP’nin saymakla bitmeyen olumsuzlukları, ayrılanların başarı hanesine otomatikman yazılabilecek faziletler değildir.

61

Öyleyse yeni bir partileşme çalışmasında olmazsa olmaz şu asgari koşullara uyulmasını beklemek hepimizin hakkıdır: Birinci ilke, açıklık olmalıdır. Bilgilerin, görüşlerin, önerilerin ve çalışmayı yürütenlerin iç işleyişlerinin ne olduğu, bu çalışmalara katılan ve katılması beklenen herkesin bilgisi dâhilinde olmalıdır. Birincisiyle doğrudan bağlantılı ikinci ilke, eşit haklı katılım olmalıdır. Bu çalışmalara katılan ve katılacak hiçbir sosyalisti, oldu-bittilerle yüz yüze bırakacak yöntemlere asla yer verilmemelidir. Üçüncüsü, bu çalışma daha başlangıç aşamasında pratik bir eylemlilikle birlikte yürümelidir.

Ancak bu çerçeve içinde “ideolojik sloganların” ötesinde somut politika konuşmaya ve yapmaya başlayabiliriz. Bunlar olmazsa ne olur? Hiç, sadece bir fırsat daha doğru değerlendirmemiş olur. Sahip olunan olumlu potansiyel bir kere daha boşa harcanmış olur. Bir beş yıl sonra yeniden aynı “özeleştiri” yapılmak istenmiyorsa (ki o zaman çevrede dinleyecek olur mu o ayrı bir sorun ama), adımları şimdiden sorumlu ve sağlam atmak gerekir.

(25.01.2002)

62

GENELKURMAY DİKTATÖRLÜĞÜ Türkiye’yi kimler yönetiyor? Parlamento mu? Hükümet mi?

“Demokrasinin vazgeçilmez unsurları” siyasal partiler mi?

TÜSİAD gibi büyük sanayici ve işveren kuruluşları mı? IMF ve Dünya Bankası vekâletine sahip Derviş mİ? Yerli ve yabancı finans sermayesi mi? Bunlarla iç içe geçmiş ordu mu? Polis mi? Yüksek bürokratlar mı? Adına devlet denilen muazzam bir aygıtlar topluluğu mu? Yoksa “zamandan ve mekândan münezzeh” bir ilahi güç mü? Yöneticileri halk seçtiğine göre, yoksa şu bizim halk olmasın kendi kendini yöneten?

Ekonomik yapısına, sosyal sınıflar ayrışmasına ve bunların günlük hayatta dışa vurumu ideolojik şekillenmelerine bakılınca, Türkiye’nin emperyalizme bağımlı kapitalist bir ülke olduğunu, başta sömürge boyunduruğunda tutmaya çalıştığı Kürt halkı olmak üzere bir halklar hapishanesi olduğunu söyleyebiliriz. Bu yapının ana unsuru olarak burjuvaziden söz edilse bile, tekelci burjuvazi, mali sermaye ve artık bunların ekonomik olarak bir ortağı haline gelmiş askeri bürokrasisiyle hakim sınıf içinde de bir azınlık oluşturan bir kesimin (oligarşinin) egemen olduğunu biliyoruz.

Oligarşi içinde yer alan sınıf kesimlerinde kısmi değişiklikler olsa da, en azından 40 yıldır Türkiye’ye oligarşinin egemen olduğunda anlaşmamız zor olmaz.

Türkiye cumhuriyeti, oligarşik bir devlettir.

Ne var ki, 12 Eylül askeri diktatörlüğünden bu yana alabildiğine güçlenen, Kürtlere karşı kirli savaş içinde her şeye damgasını basar hale gelen daha dar ve özel bir güç 63

odağı ortaya çıkmıştır. Derin devlet de denilen bu gücün yasal plandaki ifadesi, MGK bile değil, aksine Genelkurmaydır.

Genelkurmay, bugün Türkiye’nin en modern siyasal partisidir. Onu sadece askeri alanda strateji ve taktiklerle uğraşan ve arada sırada hepimizi “kollama ve koruma” göreviyle müdahale eden bir güç olarak görmek ya da en azından öyle davranmak oldukça yanıltıcıdır. Toplumsal mühendisliğin bütün tecrübelerini kendine toplayan, askeri, politik ve ideolojik üretim ve kumanda merkezi olarak çalışan bir kurumdur.

Emperyalizme, kapitalizme, oligarşiye ve daha başka şeylere karşı olabilirsiniz. Sağcı, solcu, sosyal demokrat ve hatta komünist bile olabilirsiniz. Genelkurmay iktidarına karşı olmadığınız sürece, devletin ara sıra hışmına uğrasanız da, esas olarak bir sorun yok demektir.

Ne zaman ki, en sıradan ve “düzen içi” diye dudak bükülen ama Genelkurmayın bu ayrıcalıklı, hâkim ve yönetici rolüne dokunan bir talep ileri sürersiniz, işte o zaman “yandı gülüm keten helvası”!

Peki, bu genelkurmay diktatörlüğüne dokunan, onu “tağyir, tezyif ve ilga” etme tehdidi taşıyan talep nedir? Barış ve demokrasi. Bunun ise, güncel, yakıcı ifadesi, Kürt halkının varlığı, ulusal ve demokratik hakları ile ilgili en masumane, en sıradan, neredeyse “kırıntı” denebilecek ufacık hak talepleridir. Çünkü ufacık da olsa böyle bir hakkın kabulü, yasal ve anayasal güvencelere kavuşturulması, bu diktatörlüğün üzerinde yükseldiği yapının çökmesi demektir.

64

Düzenin değişmesi, demokrasi, devrim, sosyalizm ve benzerlerinden söz edenlerin, gerçekten bu düzeni kaldırmaya yönelik bir eylemleri olacaksa, politikalarının ana merkezine genelkurmayı koymaları gerekir. Bunun dışında her şey, önünde sonunda gelip bu diktatörlüğün toplumsal mühendislik hesapları içindeki figüranlığına dönüşüyor.

Türkiye sosyalistlerinin artık bunu görüp, ona göre adım atması gerekmiyor mu?

(01.02.2002)

65

ARAYIŞ Politikanın verili güçler ilişkisini hesaba katmadan yapılamayacağı ne kadar doğruysa, verili güç ilişkilerinin aynen kalacağı varsayımına veya zımni kabulüne teslim olmak da o kadar yanlıştır. Cümlenin birinci yarısı, somut gerçeklikten kopuk, hayali projelerin peşinde marjinalleşmeye mahkûm olmaya karşı bir uyarı iken; ikinci yarısı, gerçekçilik adına pragmatizme ve giderek de verili sistemin tamamlayıcı bir unsuru olmaya karşı uyarıdır.

Türkiye sosyalistlerinin bugüne kadar bilinen yol, yöntem ve tarzlarından gelen tıkanıklık ve açmazları bir yana, esas olarak mevcut güçleri ve politik hatlarıyla, politik mücadelenin ciddi bir öğesi olmaları hayaldir. Ama bu verili durum, değişmez bir gerçeklik de değildir. Yeter ki, gerçek hayatın karşımıza çıkarttığı soruların üstünden atlamayalım.

Bırakalım zaten kendini bağıra bağıra ortaya koymuş soruları, önümüzdeki dönemin muhtemel sorularını da şimdiden düşünerek politika yapmaya soyunalım. Soru sormayan, ortada var olan sorulara yanıt vermek girişiminde bulunmayanların, politikada bırakalım yol açmalarını, politik arenanın sıradan bir öğesi olması bile düşünülemez.

Elbette soru var, soru var. Burada sözünü ettiğimiz doğrudan politikayı ilgilendiren sorulardır. Teorik ve ideolojik alana dair sorunlar, her ne kadar politikayla bağlantılı olsalar da, faklı niteliktedirler ve farklı yanıtları gerektirirler. Bunu söylemek, teorinin hafife alınması ya da bir tarafa konması değildir. Tersine ciddi teorik soruların da politik mücadele pratiğinden çıktığının bilincinde olunduğunun ifadesidir.

66

Olmuş ve olacak her şeyin Kuranı Kerimde yazılı olduğunu iddia eden softalar gibi davranmayacaksak ve Marksist teorinin toplumsal hayatın ve bilimin her alanındaki gelişmeleri dikkate alarak geliştirilmesi ve muarızlarına karşı fikri üstünlük savaşında sınanması gerektiğinden haberdar isek, davranışımız da ona göre olmalıdır. ÖDP’den ayrılan sosyalistler ilk kez bu sorularla yüz yüze gelmenin imkânına kavuşmuşlardır. Yine imkân başka, imkânın farkında olmak ve onu değerlendirmek başkadır.

SEP’ten sonra diğer gruplar da ÖDP ‘den ayrılmaya devam ediyorlar. Yarın içinde Ertuğrul Kürkçü’nün de yer aldığı “Maçka İnsiyatifi” ayrıldığın ilan edilecek. Ayrılanların yayınladıkları tüm metinler, üç aşağı beş yukarı aynı. ÖDP’nin o güzelim proje ve idealleri nasıl çarçur ettiğiyle başlayıp, parti yönetimin anti-demokratikliğine, sosyal demokratlarla flörtüne saldırıp, onların “sol liberaller” olarak mahkûm edilmesiyle sona eriyor. Örgütsel, tüzüksel sorunların ötesinde ciddi bir politik farklılık ortaya konmadığı gibi, yeni bir yönelişe işaret edecek sorular da ortaya atılmıyor. Evet, anlıyoruz; insan önce ağrıyan yerini tutar, ondan söz eder. Ama artık buna bir son verilmeli ve politikanın sorularına yanıt verme çabasına girilmelidir.

Aslında “ortak görüşlerimizin ve yanıtlarımızın ne olduğunu biliyoruz; sorun, sadece bunun bir program metini haline getirmek ve halk dilinde ifade etmek” gibi sözler, yaşananlardan ve gözlerimizin önünde hala cereyan etmekte olan şeylerden habersizi gibi davranmak, kendimizi kandırmaktır.

Evet, bugün şu soruları daha serinkanlı tartışmanın ve gerçek sorularla karşılaşmanın imkânı çıkmıştır: Birincisi, 67

Kürtlere karşı “kirli savaşın” Batı yakasını da bir garnizon nizamı içinde tuttuğu, şovenizmin alıp başını gittiği günlerde, yıllarda, sanki bu ülkede yaşamıyor gibi “kör ve sağır” olanlar sadece ÖDP yönetimi midir? İkincisi, o yönetimde bugün ayrılanlar da yer almamış mıdır? ÖDP, Kürtlerden uzak durmak için her şeyi yapmıştır ama o gün muhalif olanlar, Kürt hareketiyle yan yana gelmek için ne yapmıştır?

Yan yana gelmenin daha ilk sıradan temaslarını bile, “ilkel Kürt milliyetçiliğine” karşı savaş açarak koparanlar muhalefet de yer alanlar değil midir? ÖDP yöneticileri, bu ülkede barış ve demokrasi mücadelesinin simgesi olmuş arkadaşlarımıza “Truva atı” diye saldırırken, “bunlar talihsiz laflardır” diye geçiştirmeye çalışan muhalefetin önderleri olmamış mıdır?

Bu tatsız ve yazarken bile rahatsızlık verici olayları, bugün ÖDP’den ayrılmış ve bir “arayış” içine girmiş arkadaşlarımızın morallerini bozmak için yazmıyorum.

Aksine bunları es geçerek bir adım bile atılamayacağını hatırlatmak, geçmişin muhasebesini yapmadan rotayı doğrultmanın mümkün olmadığını hatırlatmak için yazıyorum. Günümüzün gerçek sorusu şudur: Demokratik Cumhuriyete ne diyorsunuz? Bundan ne anlıyorsunuz? Veya bir başka şekilde sorayım: Türkiye’nin işçilerine, emekçilerine, halkına ne öneriyorsunuz? Ne için, kimlerle birlikle, kimlere karşı mücadele etmek istiyorsunuz? Bunlar, somut ve kaçılamayacak sorulardır. Bunlara net yanıtlar verilmeden, politikada bir yer açmak mümkün değildir ya da ancak bunlara yanıtları ve o uğurda mücadeleleri olanlar, geleceği kazanabilirler.

(09.02.2002) 68

SÜRGÜNLERDE ÖLMEK Ölüm, kaçınılmazlığı doğumda yazılı bir şifre. İnsan doğarken öleceğini bilmiyor, ama büyürken öğreniyor. Ya peki, ölümde ne gizli? Onda kayıtlı şifre ne? Ölümsüzlük mü? Baki kalan bu kubbede hoş bir seda mı? Başkalarının belleğine bırakılan hoş anılar, zaman içinde soluklaşıp kaybolan resimler mi? Koskoca bir hiç mi? Yoksa maddenin dönüşümü mü?

Her doğum, sadece biyolojik değil, aynı zamanda toplumsal bir olaydır. Ölüm de öyle. Tüm ömrü boyunca insan, kimisi kuvveden fiile çıkmış, kimisi hiçbir zaman varlığını bile belli etmemiş sayısız rollere, kimliklere sahiptir. Karmaşık bir koordinatlar sistemi içinde kendi yerimizi, ne ve kim olmuşluğumuzu tanımladığımız veya başkalarınca tanımlandığımız nitelemelerin sadeleştirilmiş ifadesidir kimlik. Eş zamanlı birden çok kimliklerimiz olduğu gibi, art zamanlı olarak da değiştirdiklerimiz de vardır; bir ömür boyu yakamızdan düşmeyenler de.

Kiminin oğlu-kızı, mahalle ve okul arkadaşı, falancanın babası-anası, her gün selamlaştığımız ama adını bile bilmediğimiz karşı dairede oturan birinin komşusu, filanca partinin üyesi, köşedeki bakkalın ekmek, çay, gazete ve sigaradan başka bir şey almayan kötü bir müşterisi, yıllardır görmediğin “dostların” esin kaynağı ya da birilerinin lanetli düşmanı ve daha sayısız nitelemeler bir ve aynı insanın kimlikleri olabilir. Kimliklerin kendi içinde bir hiyerarşisi vardır. Alt ve üst, geçici ve kalıcı, gerçekleşmiş ve gerçekleşmemiş kimlikler. Kimliksizliğin kendisi bile, belli bir süre kimlik olabilir.

69

İşte böyle bir dünyanın o karmaşık koordinatlar sisteminde, “bizim kuşak” dediğim ve kendilerine seçtikleri ilk ve birinci kimliklerinde “devrimci” yazan insanların da doğal ölümleri sıraya girdi bugünlerde. Ölümün kendisi hüzünlüdür. Hele de gençliklerinin baharında, 60’ların ve 70’lerin Türkiye’sindeki devrimci mücadeleler içinde, akıllarından yarım asırlık bir ömrü ve doğal bir ölümü asla geçirmemiş bizim kuşak için, başlı başına hüzün.

O mücadeleci dostumuz Ayşe Zarakolu Kürt kadınlarının omuzlarında uğurlanırken, Veli Gürcan’ın da gittiği haberi geldi. Ve şimdi de bizim Dev-Genç’in Gazi Eğitimli İbo’su, 70’lerin Dev-Yolcusu, 80’lerde Devrimci-İşçi’nin Ali Dayısı, 90’larda göçmenlerin ve kitabına başlık seçtiği “kimliksiz cemaatler”in devrimci savaşçısı İbrahim Sevimli yenik düştü kansere. Karaviran’da başlayan yolculuk Hannover’de, sürgünde noktalandı.

80 sonrasında yaşanan büyük politik göçte, bunun bir göç olduğunu ne gelenler biliyordu, ne de gönderenler. Geçici bir sığınma yeriydi buralar. Kalıcı oldu. Türkiye’nin ve dünyanın koşulları değişti. Kitlesel politik terk etmelerden çok kitlesel erimelere tanık olduk. Bir dönem böyle geldi geçti. Eski örgütler, eski hukuklar gitti.

Politika insan insana ilişkilerin en yoğun yaşandığı bir alandır. Dil, kültür, gelenek ve somut koşulları itibarıyla gelinen ülkeden tamamen farklı bir ülkede hala devrimci kalabilmek, tek tek bireyler olarak o kadar da kolay olmasa gerek. Bu zorlukları aşmanın yolu nerede olursan ol, örgütlü olmaktan geçiyor. Tepeden tırnağa örgütlü burjuva dünyasına karşı örgütsüz tek bir birey olarak ayakta kalmak bir 70

mucizedir. Devrimci mücadele, verili hayat koşullarını kökten değiştirmek, sömürü, zulüm, aşağılanma, dışlanma ve ayrımcılığın yok olduğu bir dünya yaratmaktır. Böylesi bir dünya için yürekleri çarpanlar, beyinleri işleyen, elleri iş görenler dünyanın neresinde olursa olsun, bu enternasyonal kurtuluş kavgasında örgütlü olarak yerlerini almışlardır, almaya da devam edeceklerdir. Somut olarak bu kavga Türkiye için, Kürdistan için, Chiapas, Filistin ya da emperyalist metropollerin göbeğinde kimliğini henüz bulamamış “kimliksizler” için olabilir. Ama nihayetinde tüm bir yeryüzünü fethetmek için yola çıkmış devrim kervanının yolcularıyız biz. Ha o köşesinde, ha bu köşesinde yakalamış bizi ölüm fark etmez. Yeter ki, aldanıp hainin iğvasına atmayalım sancağı yere. Ölümün şifresi ne, bilmiyorum. Ama sevgili arkadaşım Sevimli, o devrimcilerden biriydi.

(15.02.2002)

71

NEDEN SOSYALİZME İHTİYACIMIZ VAR? Sosyalizm ve demokrasi düşüncesi bize dışarıdan gelmiştir.

Dışarıdan gelmesi onun değerini artırmadığı gibi azaltmaz da.

Ancak sosyalizmimiz gibi demokrasimizin de alaturka olduğunu yani “Türke Özgü” olduğunu da unutmamalıyız.

Türke özgülük, hiçbir zaman dünyanın başka yerlerinde de var olan kimi evrensel düşünce ve değerlere, yerel renkler katarak zenginleştirmek olmamıştır. Aksine tam da bu frenkçe “alaturka” sözcüğünün ima ettiği anlamda bir eğretiliği, oturmamışlılığı, çarpıklığı ifade etmiş ve etmektedir. Kuşkusuz bunun çok daha kapsamlı ele alınması gereken tarihsel-toplumsal nedenleri ve bir arka planı vardır.

Epeyce bir zamandır gündemde olan ve kaçınılmaz olarak hepimizi de bir biçimde ilgilendiren sosyal demokratların partileşme çabalarının tıkandığı bir noktada İlhan Selçuk’un bir ikinci İnönü olarak ortaya atılması ve itiraz bir yana, en azından “neden olmasın” türünden olumlu bir yankı bulması, bana bir kere daha alaturkalığımızı anımsattı. Her şeyin “Türke özgü” olduğu bir yerde sosyal demokratların da bundan muaf olacağını düşünmek zaten mümkün değildir.

Düşünün bir kere, Türkiye’nin gündeminde özgürlük, adalet, demokrasi talepleri var. Kürdü ve Türküyle, çeşitli kültürleriyle toplumun ezici bir çoğunluğu, sistemden gına getirmiş. Tam da bir zamanlar Doğu Bloku ülkeleri için söylenen “sınırlar açılsa, herkesin başının çaresini başka diyarlarda (en başta tabii ki, Avrupa’da) arayacağı” bir umutsuzluk içinde. Sistem, tıkanmayı bırakın iflas etmiş durumda. Ancak süngü gücüyle ayakta duruyor. Ama değiştirecek, değiştirmesi gereken güçlerin bir ayağı topal.

72

Sağlam basan ayak ise, sadece Kürt ulusal hareketi. Gerek somut koşulların dayattığı gerekse Kürt ulusal hareketinin acilen ihtiyaç duyduğu görev, demokrasi mücadelesini yükseltecek bir örgütlenmenin ortaya çıkarılması. İlhan Selçuk gibi azılı Kemalist ve Kürt düşmanı bir Türk milliyetçisinin isminin böyle bir zamanda ortaya düşmesi, hiç de hayra alamet değildir. CHP’de gerçekleştirilen Baykal operasyonunun, şimdi ondan ayrılan için sahneye konması denemesidir o kadar. Öylelerinin ne emekçiler ne de Kürtler için özgürlük talebi ve mücadelesi olabilir.

Politikanın şaşmaz kuralı burada da işliyor. Sosyalist örgütlenmenin güçlü olmadığı yerde, sosyal demokratlar da demokrasiden uzaklaşırlar. Buna basit bir örnek, bütün çarpıklığına, demokrasiyi dolayısıyla insanı unutan zaaflarına rağmen Sovyetler Birliği ve Doğu Avrupa reel sosyalizminin çöküşünün ardından, Batı Avrupa’da sosyal demokrat partilerin nasıl da “sosyal devleti” ve demokratik hak ve özgürlükleri budamaya girişen partiler haline geldikleridir.

Demokrasinin tanımı ve kapsamından toplumsal sınıfları ve sınıflar mücadelesini çıkaran partilerin, dönüp dolaşıp, tam da demokrasiye ihtiyacı olan ezilen, sömürülen, sınıfsal, ulusal ve cinsel baskı altında tutulan kitlelerin karşısında demokrasi karşıtı ve düşmanı haline geldikleridir. İnsanın olmadığı bir toplum gibi, sınıfın olmadığı bir toplum tanımı da dünün ve bugünün gerçeklerine aykırıdır. Yarının sınıfsız toplumu ise, ancak bu gerçeklik üzerine basılarak kurulabilir.

Benzeri Türkiye’de de yaşanmıştır. Sosyal demokratlar, bir ayağı Kürtlere karşı kirli savaş hükümetindeyken, öteki yüzüyle demokrasiden söz etmekte beis görmezler.

73

Yine dönüp dolaşıp Türkiye cenahında bir sosyalist politik gücün geliştirilmesi, örgütlenmesi sorununa geliriz. Sekterlik, tekkecilik ve milliyetçilikten uzak bir sosyalist örgütlenme, Türkiye yakasında demokrasi mücadelesinin geliştirilmenin olmazsa olmaz bir gereğidir. Var olan güç ilişkileri verili ve belli iken, bu durumu barış, demokrasi ve sosyalizmden yana yeni güçler kazanarak bozacak alternatif bu olabilir. Var olan ve sosyalizm iddiasındaki, örneğin ÖDP gibi partiler içindeki bölünme, kendine Türkiye yakasında haklı olarak güçlü demokratik ve sosyalist müttefikler arayan Kürtler açısından can sıkıcı bir görünüm sunabilir. Ama bu ayrılık ve yeni arayışların, tam da demokrasinin ve demokrasi mücadelesinin kavrayışı çerçevesinde, Kürtlerin özgürlüğü sorunu bağlamında gerçekleştiğine dikkat edilirse, gecikmiş bir durum olduğu da görülür Bir tarafta Türkiye’de sosyalist hareketi gerçekten yeni temeller üzerinde inşa ederken, öte taraftan bununla kopmaz biçimde bağlı, adı ne olursa olsun Kürtler özgür oluncaya kadar bir Kürt partisi olmaya devam etmesi kaçınılmaz ve gerekli olan Kürt ulusal hareketiyle sıkı ittifak içinde fiilen mücadelede yer tutmak zorunludur. Görevin ikili bir yan taşıması, bir öncelik tartışmasını ortaya çıkarmaz. Biri diğerini reddetmediği gibi, bir tarafın eksik kalması öte tarafı da aksatacak bir bütünlük oluşturur.

Mücadele birliğinin farklı politik güç ve eğilimler arasında kurulabileceğini unutmadan, buna en uygun biçimin bulunması gerekir. Geçmişteki kısa süreli “Emek, Barış Özgürlük Bloku” deneyiminin bile nasıl bir canlanma ve yeni bir mücadele ruhu yarattığı dikkate alındığında, bunun bugün de temel alınacak model olduğunu ileri sürebiliriz. Bu 74

modelin avantajı, yan yana gelindiğinde, ortak bileşkeleri, aritmetik toplamlarında daha yüksek bir demokrasi gücü yaratma imkânı sunmasıdır. Ayrıca demokrasinin de bizzat özüne uygun olarak, farklılıkları kabul ederek ortak mücadeleye imkân vermesidir.

(22.02.2002)

75

DEMOKRATİK CUMHURİYET VE GÖREVLERİMİZ Demokratik Cumhuriyet kimilerine göre, devrimden vazgeçmenin sloganıdır. Kimilerine göre de, örneğin ulusların kendi kaderlerini tayin hakkı gibi, başka herhangi bir ilke veya talebi ayrıca ifade ve formüle etmeye gerek bırakmayacak bir program özetidir. Tüm kavramlar gibi, bu kavrama da hangi içeriğin yüklendiğine bağlı olarak iddiaların doğruluğu ya da yanlışlığına karar verilebilir.

Hele de politika gibi farklı sınıf ve katmanların çıkarlarının çarpıştığı ve egemenlik uğruna bir mücadelenin cereyan ettiği bir alanda hiçbir kavram masum olmadığı gibi, herkes için bir ve aynı anlama da gelemez. Nihayetinde o kavramlara içeriğini verecek olan da zihinsel spekülasyon değil, fiili mücadelenin kendisidir.

Demokrasi halk egemenliği demektir. Eşitlik ve özgürlük demektir. Farklılıkların kabulü temelinde bir arada yaşama ve mücadele etme iradesi demektir. Sorunların dayatma, zor ve şiddetle değil, şiddet dışı araçlarla, ittifaklar ve uzlaşmalarla çözülmesi demektir. Ama tüm bu tanımların temelinde yatan ise, genelleşmiş bir özgürlük düşüncesidir ki, bu da tam bir ifade ve örgütlenme özgürlüğü anlamına gelir.

Demokrasi eşittir siyasal eşitlik ve özgürlük ise, onun örgütlü ifadesi olan devlet kimin devletidir? Demokrasi kimin demokrasisidir? Bunun yanıtını da verecek olan, mücadele halindeki toplumsal sınıfların bilinçlilik, örgütlülük ve bunların devletin biçimini tayin etmedeki etkisidir.

Sosyalizm sadece özel mülkiyetin ortadan kaldırılması değil de, işçi sınıfının egemen sınıf olarak örgütlenmesi, tarihin bugüne kadar tanıdığı anlamda devletli toplumlardan devletin 76

devlet olmaktan çıkacağı, söneceği bir süreç ise, demokrasi okulundan geçmemiş bir işçi sınıfının böyle bir sistemi kurması mümkün değildir. Devlet iktidarı belki belli bir süre işçi sınıfı ve emekçiler tarafından ele geçirilebilir ama sağlam bir demokrasi mücadelesi geleneği ve örgütlenmesine dayanmıyorsa, yine tarihte örnekleri görüldüğü gibi, sonunda hem iktidarı kaybeder hem de burjuvanınkinden misliyle demokratik ve ileri olacağını iddia ettiği sistem bizzat kendi başında boza pişiren bir hale gelir. İşçi sınıfı ve onun egemen bir sınıf olarak örgütlenmesini savunan sosyalistler, demokrasinin en tutarlı savunucusu olmalıdırlar. İşçi sınıfının biri demokratik diğeri de sosyalist diye tanımlanabilecek iki ayrı mücadelesi yoktur. Sınıf bilinçli işçi, kendisini ücretli köle olarak tutan koşullara son vermek istiyorsa, sosyalist olmak zorundadır. Bu ise, kendisini kurtarırken, tüm ezilenlerin mücadelesine de öncülük etmesidir. Bunun yolu da demokrasi mücadelesi içinde hem kendini eğitmek ve örgütlemek, hem de kendisininkine göre kaçınılmaz olarak sınırlı ve dar olan toplumun farklı sınıf ve katmanlarının demokratik taleplerini desteklemekten geçer. Sınıf bilinçli işçiler veya onun politik örgütlenmesinin militanı sosyalistler, dikkatlerini sadece kendilerine değil, toplumun tüm katmanlarına çevirmek, eşitsizlik, haksızlık ve baskının her türüne karşı çıkmak zorundadırlar. Taleplerin çakıştığı oranda da mücadele ortaklıkları kurmak zorundadırlar. Bunu dışında ve ötesinde apayrı bir sosyalist mücadele yoktur. Şimdi kimi sosyalistlerin, örneğin anadilde eğitim ve idam cezasının kaldırılması gibi talepler etrafında yürüyen bir mücadeleye kayıtsız kalmaları ya da bu talepleri çok dar 77

bularak çok daha ileri taleplere programında yer verecek örgütlenmeler için uğraştıklarını ileri sürmelerinin, sonuna kadar tek tutarlı akım olması gereken sosyalizm açısından iler tutar bir yanı yoktur. Biz hiç kimseyi geniş ve kapsamlı olduğunu iddia ettiği kendi demokrasi programını kısıtlamaya, sınırlamaya ve sadece bir iki talebe indirgemeye çağırmıyoruz. Tersine o iddia sahiplerinin “anadilde eğitim ve idama hayır kampanyalarına” aktif olarak katılmamaları, kendi iddialarını çürütür diyoruz.

(01.03.2002)

78

PAŞALAR VE DERİN DEVLET Susurluk davası sanığı ve Kürtlere karşı kirli savaşın yürütücülerinden Korkut Eken’in yargılanıp hapse mahkûm edilmesi, paşaların canını sıktı. Dönemin Genelkurmayı Güreş’le birlikte öteki ilgili ve yetkili paşalar, üstün hizmet madalyası verilmesi gerektiğini düşündükleri suç ortaklarına sahip çıkıyorlar. “Ne yaptıysa, bilgimiz ve emrimiz dâhilinde yaptı” diyerek savunmaya geçiyorlar.

Türkiye’de politikayla biraz ilgili herkes, bugün yasadışı, devletin çeteleşmesi vs. denilen tüm eylemlerin en etkili ve yetkili yerlerin onayı olmaksızın yapılmadığını bilir. Hele de Susurluk denilen “hayırlı kazanın”, artık ağırlık yapmaya başlamış ve götürdüğü getirdiğinden fazla olmaya başlamış bazılarının tasfiyesi olduğunu da kestirir. Tüm bunlar bilinir de, iş bu duruma nasıl son verileceğine gelince karışır.

Bir savaş veya iç savaş durumunda demokratik diye bilinen devletlerin bile, tüm ülkeyi cephe gerisinin düzenlenmesi çerçevesinde askerileştirdiğini, demokrasiyi olağanüstü halin karartmasına soktuğunu siyasal-toplumsal tarih gösteriyor.

Ama bu devlet Türkiye Cumhuriyeti gibi hiçbir zaman demokratik olmamış bir devlet ise, ne olur? Ne olacağını binlerce sayısız cinayet, köy boşaltmalar, eşi görülmemiş işkenceler ve açıktan yargısız infazlarla gördük.

Hiçbir yasa ve kuralla sınırlanmamış bir egemenliğe, demokrasi denmeyeceği gibi hukuk devleti de denemez.

Halkın devletin biçimini belirlemeye, zaten ne hakkının ne de örgütlü gücünün olduğu bir yerde, hukuk devleti de yoktur.

Türkiye’de devlet aygıtlarından sadece birinin yani parlamentonun genel oyla belirleniyor olması bile, kâğıt 79

üzerindedir. Halkın özgür iradesinin oluşması ve ifadesinin önünde sayısız yasal ve fiili engellerin olduğu bir yerde, görünürde halkın oyuyla belirlenen parlamento da genel devlet yapısının özelliklerini fazlasıyla taşıyan ve üstelik itibarı da olmayan bir kurum olarak boy gösterir.

Türkiye’de vatandaşlarıyla her gün yüz yüze olan görünür devletin ötesinde bir derin devlet olduğunu artık herkes kabul ediyor. Bu çekirdek, derin devlet, görünürdeki devletin yasalarının ve biçimsel bağlayıcılıklarından tamamen bağımsız işlemektedir. Peki derin devlet gücünü nereden alıyor? Eğer tasavvur edilen bir tanrı ya da kullarının (vatandaşların) tanrının yeryüzündeki gölgesidir diye biat ettikleri bir manevi otorite değilse, onun gücü nereden gelir?

Gücü, silahlı ve örgütlü olmasındandır. Görünür devletin tüm yürütme ve kolluk güçlerine hükmedecek denli örgütlü ve silahlı olmasındadır. Bu gücün nasıl oluştuğunun yanıtı, en azından Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşundan itibaren siyasal ve toplumsal tarihinde aranmalıdır.

Türk devletinin de Türkiye’nin de bugünkü hâkimi, yasal planda MGK olarak görünen, bu derin devlettir. Devletin çeteleşmesi denilen şey, aslında bu derin devletin olağanüstü koşullarda her türden tetikçiyi (ister kiralık katil isterse gazeteci ve profesör kılıklı olsun fark etmez) kullanmasının aşırı boyutlara varması, bunlardan bazılarının sadece görünür değil, aynı zamanda derin devletin kontrolü dışına çıkmaya eğilim göstermesidir. Çetelerin temizlenmesi, bazılarının cezalandırılması, bugün Güreş gibi (kim bilir hangi nedenle?) bazı derin devlet elemanlarını rahatsız etse de, onun orada, devlet erkinin en tepesinde egemenliğini sürdürmesini 80

engellemez. Hatta bir tür meşruiyet sağlamak için, bu tür temizlikleri bizzat kendisi organize eder.

Demokratik Cumhuriyet talebiyle yürüyen mücadele, elbette kapsamlı bir mücadeledir. Bu mücadele ittifaklar kurmayı gerekli kıldığı gibi, karşı tarafın çelişkilerini değerlendirmeyi de içerir. Ama içermeyeceği bir şey varsa, derin devletin de olumlu rol oynayabileceğini sanmaktır.

Genelkurmay ve MGK kılığında boy gösteren derin devleti karşı almayan bir mücadele, demokrasi mücadelesi olamaz.

(15.03.2002)

81

KAHROLSUN ABD EMPERYALİZMİ! KAHROLSUN SİYONİZM! Filistin kan deryası.. İsrail tanklarının paletleri eziyor, çiğneyip geçiyor. Cinayet, yağma, talan ve işkence sıradan “insanlık durumu” şimdi.. Ve o büyük insanlık, bakıyor, seyrediyor. Gerilimli bir savaş filmini izler gibi seyrediyor, ölenleri. Orada vurulan, işkence edilen, “terörist” diye lanetlenen, aylardır küstah bir aşağılama kampanyasının eşliğinde ayaklar altına alınan Filistinliler değildir sadece. İnsanlıktan geriye kalan son kırıntılardır aslında. Önümde bir fotoğraf duruyor. Ajansların, televizyonların henüz geçmediği bir fotoğraf. İki İsrail asker ayakları önüne serilmiş bir Filistinli ölünün önünde hatıra fotoğrafı çektiriyorlar üçüncü askere. Bunlar bize yabancı değil, diyeceksiniz. Hemen anımsayacaksınız: Kürt gerillaların kesik başlarıyla poz veren TC askerlerini...

Ve Ramallah’ta şakağına dayanmış tank namluları altında Filistin halkının seçilmiş meşru lideri Arafat tutsak. “Şehit olmaya hazırım” diyor. Gözlerimizin önüne 53. doğum gününde hala TC’nin idam tehdidi altında tutsak olarak kapatıldığı İmralı’dan “demokrasi ve barış için ölmeye hazırım” diyen bir başka özgürlük savaşçısı gibi.

Ve bunlar 21. yüzyıldan insanlık manzaraları. ABD emperyalizminin dünyaya dayattığı düzenin ve şimdi yeni “Bush Doktrini” olarak sunulan politikanın ilk meyveleri bunlar. 11 Eylülün gölgesi altına apaçık hale gelen bu politikanın esası neydi? “Ya benden yanasın ya da bana karşı!” Bush, tüm dünyaya savaş ilan etti. “Teröristleri 82

destekleyen, koruyan, hoş gören herkes düşmandır ve dünyanın neresinde olursa olsun cezalandırılacaktır”.

Peki kimdir terörist? Ulusal ve demokratik hakları için mücadele edenler. Sömürü ve zulme baş kaldıranlar.

Uluslararası tekellerin egemenliğine karşı çıkanlar. Kendisine ya tam kölece boyun eğme ya da ölüm dışında bir seçenek bırakılmayan ezilenlerin, sömürülenlerin devrimci savaşçıları. Yani küreselleşmeye, yani yeni dünya düzenine karşı çıkmaktır terörizm!

“ABD dünyaya demokrasi ve insan haklarını, despot ve diktatör yönetimlerin değiştirilmesini dayatıyor” sananlar, fena halde yanılıyorlar. ABD emperyalizminin dünya halklarına bağımlılık, terör ve kölelikten başka bir şey dayattığı olmadı ve şimdi de öyledir. Şaron kasabını destekleyen de ABD’dir; BM Güvenlik Konseyi kararlarında hiçbir yaptırımı ve anlamı olmaksızın İsrail’in geri çekilmesini sözde isteyen de ABD’dir.

ABD-İsrail-TC ittifakı, göstermelik bir blok değildir.

Ortadoğu’da emperyalizmin ve onunla iç içe geçmiş sömürgeci, işgalci, hegemonyacı ve adına “güvenlik devleti” denen oligarşik diktatörlüklerin ittifakıdır. Bugün Filistin halkına kan kusturan siyonizmi ABD emperyalizminden bağımsız düşünmek mümkün değildir. TC’nin Kürt halkına karşı tüm inkâr, imha ve katliam politikalarının adı Türk ırkçılığı ve sömürgeciliği de ABD’den bağımsız düşünülmez.

Evet, emperyalizm küreselleşti. Ona ve yerli ortaklarına karşı mücadele de ister istemez enternasyonalleşiyor. İşçi ve emekçi enternasyonallerinin tarihe karıştığını, 19 ve 20. yüzyılın uluslararası devrimci mücadelelerinin vaktini çoktan 83

doldurduğunu, “tarihin son”unun geldiğini, artık sınıf mücadelesi ve ulusal kurtuluş mücadelelerinin devrini doldurduğunu ilan edenler, evet, sanki insanlık belleğini yitirmiş gibi tam bir kovboy ve kanunsuz kasabanın kanunsuz şerifi küstahlığıyla dünyaya “yeni düzen” dayatanlar, bizzat eylemleriyle kendilerine karşı enternasyonal mücadelenin kaçınılmazlığını bizlere bir kere daha öğretiyorlar.

Dünyanın çeşitli yerlerinde şimdi sayıları fazla olmasa da emperyalizme ve siyonizme karşı yükselen protesto sesleri, insanlığın yeniden canlanmasının habercileridir. Filistin halkıyla dayanışma için çeşitli ülkelerden ve uluslardan barış militanlarının İsrail’e ve Filistin’e gelip İsrail tankları karşısına dikilmesi, ölmeyen insanlığın simgesidir.

Filistin halkını yalnız bırakma!. Orada vurulan, teslim alınmak istenen sadece onlar değil, aynı zamanda benim, sensin, biziz!

(05.04.2002)

84

“ARTIK YETER” Mİ?

Yarın Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde yaşayan ve eskiden çeşitli örgütlenmelerin içinde yer almış sosyalist arkadaşların katılacağı bir toplantı yapacağız. Ağırlıklı olarak ÖDP sürecinden ayrılan veya atılanların yanında, başka çevrelerden de sosyalistlerin katılacağı bir danışma toplantısı olacak bu. Türkiye’den de söz konusu süreçte birinci derecen sorumluluk taşımış konuklarımız olacak. Gündem: Türkiye'deki sosyalist hareketin sorunları, yeniden örgütlenme ve görevlerimiz. Nasıl bir parti, kiminle, nasıl, neye karşı ittifak?

Türkiye sosyalistlerinin belirli bir kesimi buna benzer tartışmaları daha da önce yapmış ve sonunda ÖDP’yi kurmuştu. Sosyalizm doğrultusunda oligarşiye karşı demokrasi mücadelesinin çoğulcu bir partisi olacaktı ÖDP. Sokağın, devrimin partisi olacaktı. Devrimci ve demokratik güçler arasında amansız rekabetin değil, adına yazdığı “dayanışma”nın partisi olacaktı. Daha bir dizi güzel şey olacaktı. Tarihin istihzasına bakın ki, olacağını söylediği şeylerin tam tersi oldu bu parti. Dahası, dün 28 Şubatçıların arkasında “en büyük tehlike” siyasal İslam diye sıraya girenler, şimdi aynı siyasal İslamla birlikle Filistin halkıyla dayanışmak için ABD emperyalizmini ve İsrail siyonizmini protesto mitinginde buluşuyorlar. Tekbir ve dayanışma sesleri birbirine karışıyor. Bizim Filistinlilerimize yani Kürtlere karşı amansız bir kirli savaş yürütülürken bunların hiçbirinden tek bir protesto sesi duymadık. Arafat’ın tecrit edilip bürosunda hapsedilmesine karşı çıkmak güzel de, Kürtlerin Apo’su ABD-İsrail istihbarat servislerince uluslar 85

arası korsanlıkla kaçırılıp, Türkiye sokaklarında linç provaları yapıldığı zaman bu “dayanışmacıların” bırakalım tek bir protesto eylemini, sıradan dayanışmacı bir tutumunu görmeyi, başka şeyleri görmüştük. Neyi mi? PKK’nin öldürdüğünü iddia ettikleri ÖDP’li öğretmenin hesabını kimden soracağız diye DGM savcısının arkasında yer almalarını. Genel olarak Kürtlerle ve özel olarak da HADEP’le yan yana gelmemek için seçimlere tek başına girip, sıfır virgül binde bilmem kaç küsur oy alınca da, “Türkiye’de şovenizm ve aşırı Türk milliyetçiliğinin nedeni PKK’dir” diye kendilerini rahatlatmalarını.

Bunları iyi tanıyoruz. Bunları kemalososyalist, beyaz sosyalist olarak niteledim hep. Selim Ferat’ın “kolonizatör” tanımı tam da böyleleri içindir.

Kuşkusuz ÖDP projesinin mutlaka böyle de sonuçlanması gerekmiyordu. Böyle olmaması ancak bugün kendilerini enternasyonalist, Marksist olarak niteleyen sosyalistlerin başka türlü davranması ve çalışmasıyla sağlanabilirdi.

Sonunda arzu edilir bir sonuç elde edilemeyecek olsaydı bile, en azından bugün kendisine kıvançla yaslanılacak bir mücadele pratiği olurdu. Bugün bu da ortada yok. Bu hale gelmiş bir partiden nihayet ister kendi iradesiyle ayrılarak ister atılarak kopmuş olmak iyidir de, bundan sonra doğru yapılacağının garantisi değildir. Bütün melanetleri ÖDP’de kalanlara yıkarak, hiç kimse kendisini sorumluluktan kurtaramaz. Hele de ÖDP içinde beyaz sosyalistlerle sembiyoz ilişkisinde yaşamış olanların, zamanında yapılan eleştiri, uyarı ve önerilerimizi “PKK ağzıyla konuşmak” olarak niteleyip kemalososyalistlere siper olmuş olanların, yaşananlardan bir ders çıkartıp çıkartmadıklarını, çıkarttılarsa 86

bu derslerin neler olduğunun görülmesi gerekiyor. “Artık Yeter” demek, yetecek mi? Göreceğiz.

(12.04.2002)

87

SOSYALİSTLER VE DEMOKRASİ MÜCADELESİ Türkiye’de gündemin birinci maddesinin demokrasi olduğuna kuşku yoktur. Ne var ki, demokrasi hepimizi kesen ortak bir payda olarak görülüyor olmasına rağmen, onun niteliği, sınırları, çapı ve derinliği konusunda öylesine derin farklılıklar bulunuyor ki, sonunda nerdeyse herhangi bir ortaklıktan söz edilemeyecek noktada kendimizi buluyoruz.

Bu farklılıklar, kimi politikacıların ve ideologların spekülatif akıllarının ürünü değildir. Sınıfsal, ulusal, cinsel çelişkiler ve bu temelden kaynaklanan çıkar farklılıklarının yansımasıdır. Öyleyse demokrasi, kendi başına yeterli, başka ilke ve çıkarlardan bağımsız başlı başına tanımlanabilecek bir şey değildir. Demokrasinin söz konusu olduğu yerde, her zaman ”kimin için demokrasi?” sorusu da kendiliğinden gelir. Bu da gelecekte kurmak istediğimiz toplum projesiyle doğrudan bağlantılı ele alınması gereken bir konudur. Tekil reformlardan ya da yaygın kavramıyla tek tek demokratik haklardan hareketle yapılacak bir demokrasi tanımı ve ona göre kurgulanmış bir demokrasi mücadelesi, pratik aklın, sağduyunun ve günün yakıcı görevlerinin bir zorunluluğuymuş gibi görünse de, sonuçta demokrasi doğrultusunda bir gelişmeyi değil, mevcut sistemin politikası çerçevesinde rotasız bir gidişi ifade eder. Ortaya çıkacak şeyin demokratikleşme olacağı ise, kuşku götürür. Bir toplum projesinden bağımsız ve demokrasiyle ilgili en temel soruları dışta bırakan bir mantık içerisinde, demokrasinin azılı düşmanları bile, hiç hak etmedikleri halde “demokrat” olarak görülebilir. “Pratik akıl ve sağduyu” denen şey, aslında verili egemen sistemin düşüncesi, bir başka deyişle, egemen 88

ideolojiyle eklemlenmiş popüler düşünce biçimlerinden başka bir şey de değildir.

Kısacası, demokrasi bağlamında yapılacak olan, tekil haklardan hareketle bir demokrasi tanımına ulaşmak ve ona uygun bir siyasal mücadele tutturmak değildir. Aksine bilimsel-teorik çözümlemeyle ortaya konmuş bir gelecek toplum penceresinden, o hedefe gitmek için bugün somutça yapılması gerekenleri politikanın diline ve pratiğine tercüme etmektir. Ne için, kimlere karşı, nasıl mücadele sorusunun doğru yanıtı da ancak böyle verilebilir.

Sosyalistlerin bu sorulara yanıtlarının başında, elbette sınıfsız, sömürüsüz, devletsiz bir toplum için mücadele gelir.

Burjuva demokrasisiyle kıyaslandığında, ondan binlerce kez daha demokrat olacak proletaryanın egemen sınıf olarak örgütlenmesi için mücadele gelir. Bilimsel teori, sınıf egemenliğine dayalı uygarlığa son verme yeteneğine sahip biricik sınıfın işçi sınıfı olduğunu ortaya koyar. Fakat sosyalistler şunu da bilirler: İşçi sınıfı tek başına toplumda çoğunluğu oluşturmamaktadır. Ancak mevcut sistemde ezilen ve kendi kurtuluşları için mücadele eden başkaları da vardır.

O zaman bu kesimlerin talepleri ve mücadeleleri ile işçi sınıfınınkinin verili dönemdeki mümkün en ileri noktada çakışması, hem ittifakların (kimlerle birlikte sorusunun yanıtını) hem de ortaya çıkabilecek iktidarın (asgari program) karakterini verir.

Türkiye’de talepleri, sosyalizm doğrultusundaki bu mümkün en ileri noktada çakışabilecek toplumsal kesimler ise, işçi sınıfı, yoksul köylüler, kent ve köy küçük

89

burjuvazisi, ezilen ulus ve milliyetler, kadınlar ve mevcut sistemin baskısına uğrayan öteki katman ve çevrelerdir.

Bu durumda mücadelenin yöneleceği ana hedef de kendisini gösterir. Bu, verili durum nedeniyle egemenliklerini sürdüren ve yeniden üreten toplumsal sınıf ve katmanların temsilcisi politik sistemden başkası değildir. Kısaca emperyalizme iç içe geçmiş bir oligarşi ve onun oligarşik cumhuriyetidir.

Sonuç olarak, işçi sınıfını aktif siyasal mücadelenin öznesi yapacak sosyalizm doğrultusundaki bir demokrasi mücadelesi için bir sosyalist parti ile değişik sınıf ve katmanlarla birilikte oligarşik cumhuriyete karşı demokratik cumhuriyet için mücadelenin aracı bir cephe türü bir örgütlenme (blok, güç birliği, çatı partisi, vb.) gereği ortaya çıkar.

Hem bugünün hem de yarının sorunlarına, bir yandan sosyalizmi gözden kaybetmeyen öte yandan başta Kürt halkının ulusal demokratik talepleri olmak üzere toplumdaki tüm haksızlık ve baskılara karşı genelleşmiş, tutarlı ve tavizsiz mücadeleyi geleceğe ertelemeksizin yürüten bir yaklaşımla yanıt verilebilir.

Aralarında benim de olduğum bir kısım Türkiyeli sosyalistin son günlerde basına da yansıyan çalışmalarını bu çerçevede görüyor ve bu nedenle içinde yer alıyorum.

(19.04.2002)

90

YANLIŞ NEREDE? Türkiye sosyalistlerinin önünde ciddi görevler duruyor.

Geçmişte yerine getirilememiş görevler, kendilerini yeni koşullarda yeni görevlerle birlikte daha da yakıcı olarak dayatıyor. Teorik, stratejik bir dizi sorunun açıklığa kavuşturulması gerektiği doğrudur. Marksizmin günümüzün sorunlarına yanıtlarını ortaya koymak gerektiği doğrudur.

Yolumuzu aydınlatan bir teorik, siyasal, stratejik çerçeve koymadan el yordamıyla yürüyeceğimiz ve hatta yolları karıştırıp kaybolabileceğimiz de doğrudur. Bu nedenle tartışmak gerektiği de doğrudur. Kısacası bir sürü doğru...

Tüm bu doğruları bir kalemde silip atacak koskoca bir yanlış da tepemizde durmaktadır: Pratik yaşam karşısında pratik tavırsızlık, eylemsizlik. Dünyayı sürekli açıklamaya ve yorumlamaya çalışanların, küçük bir taşın yerini değiştirme eylemine bile girişmemelerinin trajikomik durumunu andırıyor bu. Teorinin, siyasal programların, strateji ve taktiklerin önemini küçümsemek, hele reddetmek bizden ırak olsun. Bugüne kadar büyük-küçük, önemli-önemsiz bir dizi olay karşısında tavır alır, taraf olurken, beyinsizce davrandığımızı kimse ileri süremez. Öyleyse bugün bir tartışma yapılacaksa, bu, somut politik tavır alışlar ve eylem zemininde olmalıdır. Ve günümüzün yakıcı görevlerini ertelemeden ortak eylemi sürdürürken, yürürken yapılacak bir tartışma olmalıdır. Bunun dışında “hele bir ne yapacağımızı, nereye gideceğimizi adamakıllı tartışalım, açıklığa kavuşturalım, sonra ona göre adım atarız” türünden ve birçoğunun da iyi niyetli olduğuna kuşku duymadığım öneriler, doğrusu içinde bulunulan durumu 91

gözardı etme zaafı taşıyor. Hele de 15 yıllık Kürtlerin özgürlük savaşı ve son 3 yıldır da “barış ve demokratik cumhuriyet” eksenli mücadelesi sırasında, neler olup bittiğine kafa yorup düşünmemiş, taraf olmamış, eğer bir tavır aldıysa bu tavrı da bu mücadeleden uzak olmuş kimselerden gelen “hele bir tartışalım” taleplerini ise hiç doğru bulmuyorum.

Türklerin “önce yapar, sonra düşünür” gibi bir özelliği var mı, bilmiyorum. Bildiğim şey ise, politik mücadelede herkesin düşündüğünü, inandığını, öğrendiğini yaptığıdır. Bu da düşünmeden iş yapmanın değil, olsa olsa ona yol gösteren düşüncenin ve sonuçta yapılanın yanlışlığıdır. Basit bir örnekle derdimizi anlatalım: Sınıfsal yaklaşımın, aşırı sosyalizm, marksizm vurgusunun demokratik sorunlarda, somutça da Kürt ulusal hareketi karşısında yanlış, sosyalşoven tavırlara yol açtığı, Kürtlerin mücadelesinden uzak durmaya yönelttiği iddia ediliyor. Bu iddia, Türkiye sosyalistlerinin çoğununun durumunu anlamamak demektir.

Oysa durum şu kadar basittir: Sosyalist olduklarını ileri sürenlerin çoğu, resmi devlet ideolojisi kemalizmle akraba oldukları için Kürtlerden de, Ermenilerden de uzak durmakta, kendi sosyal-şoven ve kimi zaman da açıktan şoven tavırlarını marksizmle, sınıf mücadelesiyle gerekçelendirmeye çalışmaktadırlar. Marksizmden haberi olanlar, en azından “başka bir ulusu ezen ulusun kendisi de özgür olamaz” lafını duymuş ve ona göre de Kürtlerle dayanışma göstermiş olurlardı. Yanlışı, yanlış yapanların kendilerinin nerede olduklarını iddia ettikleri yerde değil, olduğu yerde aramak gerekir.

Marksizmi kendisine rehber edinenlerin ilk görevi, işçi sınıfını siyasal mücadelenin öznesi haline getirecek bir 92

çalışmadır. İşçi sınıfının, sadece kendisine değil, toplumdaki tüm haksızlık ve baskılara karşı mücadele edecek bir bilinç ve örgütlülüğe kavuşturulmasıdır. Bunu göz ardı eden her proje, başarısızlığa ve marksizmi küçük burjuva aydınların oyuncağı haline getirmeye mahkûmdur. İşçi sınıfını siyaset sahnesine yeniden çıkmasının, bilinçlenmesi, örgütlenmesi ve öncülüğü kazanması, pedagojik değil, tamamen pratik-politik çalışmanın ürünüdür. Bugün militarizme, sömürgeciliğe, başta Kürt halkı olmak üzere başka halkların inkar ve imhasına karşı mücadele etmeden, kısacası demokrasi mücadelesinin okulundan geçmeden işçi sınıfının siyasal örgütlenmesi mümkün değildir. Projelerinin temeline bu görevi yerleştirmeyenlerin de sosyalistlik iddiası boş bir laftan ibarettir. Sosyalizm bize demokratik görevlere sıkı ve tutarlı bir biçimde sahip çıkmayı, demokratik görevler ise, bunların hakkıyla yerine getirmek için marksizme sarılıp yaratıcı bir biçimde uygulamayı dayatıyor.

(26.04.2002)

93

ÖĞRETMEN OLMANIN DAYANILMAZ HAFİFLİĞİ Egemen bir ulusa sahip birey ve çevrelerde sıkça görülen bir özellik vardır: Egemenlik altında tutulan ulusun bireyleri, partileri ve kurumları karşısında “öğretmen tavrı”na girmek. İlk fırsatını buldukları yerde veya kürsüde, egemenlik altındakilere dünyanın ahvalinden tutun da şimdi ne yapmaları gerektiğine kadar bir dizi konuda “ders” verirler.

Sömürgeci orduların talan ve yıkımı ardından, ellerinde “kutsal kitap” ve haçlarıyla yerli halkı imana davet eden misyoner papazlar gibidir bunlar. Asker ve öğretmen, sömürgeci bir egemenlik aygıtının iki önemli silahıdır.

Hangisinin hangi sırayla ve hangi türden kurşun attığı da pek önemli değildir konumuz açısından. Özellikle Avrupa’da yaşayanlarımız, hangi ülkede ve hangi toplumsal alanda olursa olsun, en hoyratça aşağı görmeyi, küçümsemeyi, en dostça sözler içinde bile sırıtan üstünlük bildiren söylem ve tavırları çokça görmüştür. Ancak bu sadece dünyaya egemen olmuş devletlerin yurttaşlarında görülmez. Kendisi dünya güçlerinin egemenliği altında olsa da, kendisi de kendi çapında başka ulusları ezen ulusun bireylerinde, örgüt ve partilerinde de görülür. Sözü uzatmaya gerek yok. İstisnanın istisnası denecek kadar az bir kesimi dışında Türklerin Kürtlere karşı tavrı da böyledir. Bu bir egemenlik sisteminin, okul ve okul dışı eğitim yoluyla Türklerin zihinlerinin en ücra köşelerine yerleştirdiği bir ideolojik kalıptır.

Bir Türk “demokrat, devrimci, sosyalist” vb. olunca da, bu ideolojiden otomatikman kurtulmaz. Beyinlerdeki kiri bir hamlede temizleyecek bir çamaşır tozu henüz icat edilmedi.

94

Ancak sürekli bir iç mücadele, bilinçlenme ve bunu hızlandıracak ilişki ve örgütsel biçimlerle hâkim ulusun hakim ideolojisinin kalıntılarından kurtulmak mümkündür.

Devrimci sosyalizmin bir teori olarak egemen ulus milliyetçiliğini, kibirliliğini vb. reddettiği doğrudur. Ama devrimci sosyalizm, teoriden pratiğe, kuvveden fiile geçecekse, bunu yapacak insanların anasının karnından sosyalist doğmadığını, bebekliğinden itibaren başka bir ideolojiyle (kemalizm) şekillendirildiğini unutmamak gerekiyor. Bir Türk sosyalistinin, kemalist ideolojiden kurtulup kurtulmadığı, Kürtlerle ve baskı altında tutulan diğer halkların somut birey ve örgütleriyle günlük ilişkilerinde ortaya çıkar.

Eğer bir Türk sosyalist bugün gerçekten devrimci sosyalist sıfatının hakkını vermek istiyorsa, “Kürtçü” olmalıdır. Bu kimilerinin sandığı gibi, tartışma, eleştiri ve öneriyi dışlayan bir ilişki biçimi değildir. Ama öğretmenlik taslamayı, ukalalığı, alçak dağları Kürtlere, yüksekleri kendimize mal etmeyi terk etmeyi gerektiren bir ilişkidir. Kürtlerin ne yapacağına, hangi çizgiyi izleyeceğine, kimin için biji” diye bağıracaklarına bırakın kendileri karar versin. Önerdiğimiz, Kürtlerle ilişkide sahte bir nezaket ve tevazu da değildir.

“Dayanışma, halkların inceliğidir” der Che Guevara.

Dayanışma, elbette ki, samimi, yapıcı ve içselleştirilmiş bir eşitlik temelinde eleştiri, uyarı ve öneri yapmayı da gerektirir.

Ama bu koşulların olmadığı yerde yapılan eleştiri, uyarı ve önerilerin hiçbir kıymeti harbiyesi yoktur. Yoktur, çünkü, eleştiri yapmayı hak edecek bir performans gösterilmemiştir.

Yoktur, çünkü yapıldığı sanılan eleştiri ve öneri, kemalist 95

egemenlik ideolojisi kalıpları içindedir. Yoktur, çünkü -artık neyse ki, alıcısı da yoktur.

Komünistinden dindar yurtseverine kadar geniş bir yelpazeyi kapsayan Kürt hareketi, bugün Türkiye’nin biricik örgütlü demokrasi dinamiğidir. Kürt hareketiyle en sıkı dayanışmayı savunurken, öte yandan da bununla çelişkili gibi görünen, “Türk sosyalistlerinin ayrı örgütlenmesini ve Kürtlerle mücadele ortaklığının ise, çatı partisi vb. türden örgütlenmelerde gerçekleşmesini” savunmamın nedenlerinden biri de, yukarıda anlattıklarımdır. Kürtlerin kazandıkları mevzileri tam pekiştirmeleri için de, Türk sosyalistlerinin ortak mücadele pratiğinin hakkını vererek, öğretmenlik yapmaya imkân bulamamaları ve bu illetten kurtulmaları için de gerekli olan budur.

(17.05.2002)

96

'BARIŞ EKSENİ' ABD Başkanı George W. Bush Almanya'da karşılandı. Bir yandan protestolar, öte yandan Beyaz Saray maketini Brandenburg kapısına dikecek denli sıcak. Kuşkusuz bu iki tür karşılama, Almanya'nın sivil ve resmi yüzlerini gösteriyor.

Tek süper gücün ilan ettiği "şer ekseni" kavramından ilhamla kendisini "barış ekseni" olarak adlandıran grupların düzenlediği protesto gösterilerinde, onbinlerce insan Bush'un "teröre karşı savaş" politikasına "hayır" diye haykırdı. Başta gündemde olan Irak'a müdahale olmak üzere her türlü askeri operasyonu kategorik red tavrıyla PDS, bir barış partisi olarak öne çıktı.

Ortağı olduğu koalisyon hükümetin ABD ile "sınırsız dayanışma"sına karşı "eleştirel dayanışma" diye adlandırdıkları tavırla özgül bir konum almaya çalışan Yeşiller, deyim yerindeyse arada kaynadı.

CDU'nun Bush'a ve Amerika'ya "şükran" mesajı vermek için düzenlediği miting ise, ciddi hiçbir yankı bulmadı.

George W. Bush, Avrupa ziyaretine çıkmadan önce, verdiği demeç ve röportajlarda amacını hiçbir kuşkuya yer bırakmayacak netlikte ortaya koydu. Her ne kadar "teröre" karşı savaşında sınırsız dayanışma ilan etmiş olsalar da, kendilerinin önde olmadıkları ve sonuçlarından da pek yararlanamayacakları bir savaşa katılmakta isteksiz olan başta Almanya olmak üzere müttefiklerine görev ve yükümlülüklerini bir kez daha açıkça anlatmak. Bush'un, ABD'nin "teröre" karşı savaşı tek başına kazanmayacağını, ancak birlikte bu işin üstesinden gelebilecekleri yolundaki 97

açıklama, yürüttüğü politika açısından aslında bir nezaket ve gönül almanın ötesinde bir anlam taşımıyor. Bu sözlerin hemen arkasından NATO'daki müttefiklerine yaptığı "kapasitelerini ve bütçelerini yeni tehditlere karşı yeniden düzenlemeleri" çağrısı, onların sırtına bindirmek istediği yüklere işaret ediyor. Yükün büyüklüğü, Almanya başta olmak üzere Avrupa'nın çapını aşmazsa bile, oldukça zorluyor. Bir de bunun üzerine, "Avrupa'nın bu işten kazancı ne olacak?" sorusuna doyurucu yanıtlar alamamaları, ABD'nin arkasında ayak sürümelerine yol açıyor. Almanya ve Avrupa hükümet ve devletleri için, esas mesele budur.

Yoksa dünya barışı ve uluslararası hukuk değil. Öyleyse görünürde tam bir zıtlık oluşturan tablo aslında hiç de öyle değildir. Yani Bush'u protestolarla karşılayan kitlelerin savaşa karşı barış için seslerini yükseltmeleri, haklı ve yerinde olsa da, resmi Almanya'nın da işine gelmektedir.

Almanya hükümeti, ne ABD'nin bugünkü politikasına ne açıktan ve kararlı çıkabiliyor ne de canı gönülden destekleyebiliyor. Ama sonuçta, tüm ayak sürümelere rağmen, bugünün güçler dengesi içinde Irak'a bir müdahale durumunda Almanya'nın desteklemekten başka bir seçeneği de bulunmuyor.

Almanya ve Avrupa bir anlamda Ortadoğu'da mevcut statükonun devamından yana bir tavır sergilerken, ABD bölgedeki dengeleri bozup yeniden düzenleyecek hesapların peşinde. Gerek AB gerekse ABD'nin Ortadoğu'nun en önemli iki sorunu Kürt ve Filistin sorununda adil ve demokratik bir çözümü öngören ne herhangi bir planları ne de niyetleri var.

Böylesi bir niyeti onlara mal etmek ise, eşyanın doğasına aykırıdır. Ne var ki, dünyada her şey her zaman emperyalist 98

güçlerin istediği yönde de gelişmedi, gelişemez. Bölge halklarının örgütlü ve demokratik gücü, tüm hesapları bozacak bambaşka bir yolu da açabilir. Umudumuz ve çabalarımızın yoğunlaşması gereken yön de burasıdır.

(24.05.2002)

99

YENİ SOSYALİST PARTİ GİRİŞİMİ Politika yapmanın tek koşulu değilse de, en önemli koşullarından biri, örgütlü olmaktır. Hele de tepeden tırnağa örgütlü burjuva dünyasına karşı bir başka toplumsal düzen için mücadele etmekten yanaysanız, sosyalist olmak gibi bir iddia ve çabanız olacaksa, bu, bin kere daha gereklidir. Bunu bilmeyen yok. Ama bilgiyi hayata geçirmek doğrultusunda bir çabanız yoksa, bu bilginin gereğini yapmıyorsanız, bilgi ve örgütlü pratiğin erdemine doğru değil, ancak bilgiçliğin bataklığında kulaç atarsınız. Bilgiçlik de pek fena sayılmaz hani. Bir süre sizi merakla dinleyecek bir kamuoyu bile bulabilirsiniz, ne var ki, hiç kimse sizi ciddiye almayacaktır.

Arada bir ettiğiniz doğru lafların bile değeri olmayacaktır.

Türkiye sosyalistlerini birçok bakımdan eleştirmek mümkündür. İdeolojik yönelimlerini, programlarını, politika yapma tarzlarını, örgütlenme biçimlerini vb. daha birçok konudaki hatalarını, yanlışlarını, sekterlik ve aymazlıklarını eleştirmek mümkündür ve eleştirilmelidir de. Yeri geldiğinde bu satırların yazarı da bunları yapmaktadır.

Hiç kimsenin söz ve düşünce özgürlüğüne olduğu gibi, onun bir parçası olan eleştiri özgürlüğüne, sahip olduğumuz kavrayış nedeniyle asla bir itirazımız olamaz. Ancak aynı bakış açısıyla, içerisinde kimileri asla yan yana gelemeyecek birçok eğilimleri barındıran Türkiye sosyalistleri hakkında basmakalıp, hepsini bir çuvala dolduran, tek bir olumluluk bile görmeyen eleştirileri ciddiye almama, bu sözde eleştirilere kulak asılmamasını salık verme hakkına da sahibiz. Yine mevcut sosyalist örgüt ve çevrelerde kendini bulamayan ve bir bütün olarak Türkiye sosyalistleri 100

karşısında kendinden başka herkesi kesen “eleştiri kılıcı” sallayanlara da, gerçekten söylediklerinde samimi olacaklarsa, şu yapılmasını söyledikleri işin bir ucundan artık tutmalarını dostça tavsiye etmek de hakkımızdır.

Türkiye’de bugün var olmayan sosyalist çoğulcu ve devrimci bir partidir. Türkiye’de sosyalist hareketin kısa ve uzun vadeli görevlere yanıt olabilecek bir konuma gelmesi, bu yolla mümkün olabilir. Sosyalistleri birleştirmeden ve dost güçler arasında gerçek ve güvenilir ittifaklar kurmadan ülkenin hiçbir temel sorununu işçilerden, emekçilerden, Kürtler ve diğer ezilen halklardan yana çözmek olanaklı değildir.

Birleşik, çoğulcu, sosyalist, kitlesel bir sınıf partisine olan ihtiyaç, dışarıdan bakıldığında kolayca en sekter diye damgalanan birçok grup içinde tartışma gündemine girmektedir. Bunlar olumlu ve umut verici işaretlerdir.

Bir çoğulcu sosyalist parti projesi olarak düşünülen ÖDP’nin başarısızlığı, bu fikrin yanlışlığından değil, bir yandan bunun gereğini yapmamış olmasından, öte yandan da daha kuruluşu sırasında onu oluşturanların bu ülkenin en önemli sorununda, Kürt sorununda açık ve net bir görüş birliği sağlamamış olmamalarıdır. Nitekim ÖDP’yi bölen de bu olmuştur. Şimdi yaşananlardan da dersler çıkartarak, yeni bir sosyalist parti girişimi ortaya çıkmıştır. Bu girişim çeşitli kentlerde tanıtım toplantıları yapmakta, farklı çevrelerden sosyalistlerle aynı partide buluşmak veya ortak bir demokrasi programı etrafında ve legal bir çatı partisi içinde Kürt Özgürlük 101

hareketi ve demokrasiden yana herkesle bir mücadele ittifakı kurmak için çalışmaktadır.

Günümüzün görevi, zaten etkisiz görülen ve çok sayıda grup ve parti oluşturan sosyalistleri, Genelkurmaydan yana veya karşı gibi bir bölme eylemine çağrı yapmak değildir.

Zaten genelkurmaya karşı olmayan bir sosyalistten söz etmek, abestir. Genelkurmaydan yana olanlar, Perinçek gibilerdir ki, onları hala sosyalist diye saymak zaten mümkün değildir. Genelkurmay egemen ve güçlüyse, bizler bölünmüş ve dağınık olduğumuz içindir. Ona karşı ancak birlikte bir güç olursak bir şey yapabiliriz. Genelkurmay da dâhil olmak bir bütün olarak oligarşiyi geriletecek ve giderek ortadan kaldıracak bir karşı güç oluşturmanın yolu, birbirinden farklı görevlere uygun düşen mücadele araçları ve örgütlerini birbirine karıştırmadan, ortak mücadelenin zeminini yaratmaktır.

Yeni sosyalist parti girişiminde yer alanların gerek sosyalistlerin birliği, dayanışması konusundaki olumlu yaklaşımı, gerekse Kürt özgürlük hareketiyle ilişkilerde kanıtlanmış dostluk tavrı bilinmektedir. Hepimizin sahip çıkacağı ortak hedefleri büyük, ama şu andaki başlangıç güçleri küçüktür. Rastgele eleştirilerden zaman bulup, biraz işin altına elimizi sokarsak, sadece sosyalist hareketi geliştirmek değil, bir bütün olarak barış, demokrasi ve özgürlük mücadelesini kazanmak hiç de hayal değildir.

(07.06.2002)

102

AB TARTIŞMASI AB üyeliğinin gereklerini yerine getirip getirmeme kapsamında Türkiye’de politik gündemin başına oturan iki konu var: İdam cezası ve Kürt dili üzerindeki tüm yasakların kaldırılması. Konuyu tartışmaya başladığınız andan itibaren asıl sorunun çok daha kapsamlı bir çerçevede Türkiye’nin demokratikleşmesi olduğunu görürsünüz.

Politik mücadelede, ideolojik kavrayışların, felsefi ve ahlaki ilkelerin, ideallerin, bir bütün olarak bilim ve teorinin önemini inkâr etmek bizden ırak olsun. Bunlar olmaksızın bir politik mücadeleden söz etmek, karanlıkta el yordamıyla yürümeye benzer. Bunlar ile politika arasında kopmaz bir bağ varsa da, bunlar arasında bir eşitlik, özdeşlik yoktur. İdeoloji ile politika farklı düzeyleri temsil ederler. Aralarında karşılıklı ilişki ve etkileşimin olduğu iki ayrı alandır. İdeallerimizin olması, ulaşamayacak olsa bile karanlıkta yol gösteren yıldızlarımızın olması güzeldir. Rüyalarla gerçek arasında bağlantıyı kaybetmediğimiz sürece, gelecek güzel bir dünyanın rüyasını görmek de güzel ve yararlıdır. Rüyalar bize güç ve enerji verir, teşvik eder. Yaratıcılığımızı kamçılar. Ama rüya ile gerçek yaşamın birbirine karıştırıldığı yerde ise, akıl ve ruh sağlığının ciddi bir tehdit altına girdiği ve ruh hekimlerini de epeyce uğraştıracak bir vaka ile yüz yüze geliriz.

Politik mücadele sadece bir ilkeler bildirimi değil de, belirlenmiş bir politik programın gerçekleştirilmesi için verili güçler dengesini temsilcisi olunan veya temsil etmeye çalışılan sınıf ve katmanlar lehine bozmak ve siyasal iktidar olmak ise, ister istemez karşımıza çıkan her toplumsal 103

sorunda sadece genel ilkeleri tekrarlamakla yetinemeyiz.

Genel ilkeler veya daha genel bir kavram olarak ideallerimiz, bize yol gösterir. Ama verili bir anda neyi nasıl yapıp yapmayacağımızı, kiminle yan yana gelip gelmeyeceğimizi ya da ister gerçek temelleri olsun isterse yapay olarak üretilmiş olsun tüm toplumun önüne dikilmiş güncel sorunlarda hangi tavrı alacağımızı ise, somut koşulların somut tahliliyle ayrıca belirlemek gerekir.

Türkiye’de demokrasi sorunu, dün Bab-ı Ali bugün Ankara’da simgeleşen merkezi despotik otoritenin parçalanması sorunudur. Halktan bağımsız ve onun üzerinde her şeye karar verme, uygulama ve yaptırım yetki ve aygıtlarını elinde bulunduran bir avuç asalağın iktidarına son verilmesidir. Elinizde yeni bir toplumsal düzen projesi veya kavrayışı varsa, mücadelenin her bir aşamasında, gelişmeleri bu hedefe doğru akıtmanın yollarını, çarelerini ararsınız.

Sosyalistler açısından sorun, bizatihi devletin ortadan kaldırılmasıdır. İşçi ve emekçilerin kendi iktidar aygıtlarının yaratarak, insanlığın yaşantısından devleti çıkartacak bir toplumsal sistemin kapısın açmaktır. Bu bizim idealimiz olabilir ancak. Ama idealler, altı-üstü olmayan lafları tekrarlamakla, sayfalar dolusu yazıp bugün şu anda “ne yapacağız?” sorusuna tek bir yanıt vermeyen laf kalabalığı yaparak da açılmaz.

Anahtar, politik mücadelenin içindedir. Yanıt, sınıfların verili güçler dizilişi içinde, dengeyi bozacak ve ideallerimize giden yolu açacak araçları, güçleri yaratmakla, strateji ve taktikleri uygulamakla verilir. Politik mücadele alanında etkiniz veya gücünüz yoksa, bunu yaratmaya çalışırsınız.

Politikanın sorularına politik yanıtlar vermeye çalışırsınız.

104

Somut politikanın sorularına, “felsefi” hayallerimizle, rüyalarımızla yanıt vermek, vermemekle aynı şeydir.

yanıtlarla, hiç yanıt

Bugün AB etrafında süren tartışmada, “ben dünya sosyalist cumhuriyeti istiyorum” demenin de, esas sorun “Avrupalılığı kaldırmak” demenin de hiçbir anlamı yoktur. Bunlar, belki ideallerimize ait olabilir ama bugün ne yapmamız gerektiğini bize söylemiyor. Politikanın sorularına, politika alanının içinde ve politikanın dil ve araçlarıyla kendin cevap veremedikten sonra, başkalarına bol keseden milliyetçi yaftası asmak, hiç kimseyi uluslar üstü süper devrimci yapmaz. Bu konuya devam edeceğiz.

(14.06.2002)

105

AB TARTIŞMASI (2) AB dünyada varolan büyük güçlerden biri, kapitalistemperyalist bir birlik ise, bir sosyalistin, AB’ne girmeyi desteklemeyeceği açıktır. Sosyalistler sadece bugün değil, dün de AB’ne (onun önceli AET, AT’ye) karşı çıkmışlardır.

Ona karşı ileri sürdükleri ve zaman içinde değişiklik de gösteren argümanlarında yanlış, eksik ve hatalı yönler olsa da, değişmeyen ve doğruluğundan da hiçbir şey kaybetmeyen ilkeleri, işçi sınıfına ve emekçi kitlelere, kapitalizmin ve emperyalizmin ister bölgesel ister dünya çapında birliklerinin çözüm olarak sunulamayacağıdır.

Dün ayan-beyan açık olan bu durum, sanki SSCB ve sosyalist blokun ortadan kalkmasıyla değişmiş gibidir.

Kapitalist-emperyalist sistemin dünyada tek başına kalması, sanki ulusların, ulus devletlerin, emperyalizme karşı mücadelenin anlamını yitirdiği, “merkezleri ve hiyerarşisi olmayan bir sistemin” piyasanın “görünmez eli” sayesinde yerkürenin en ücra köşelerinde hükmünü ebedileştirdiği kanısını yaygınlaştırıp pekiştirmektedir.

Dünya Bankasının bile Marx-Engels’in Komünist Manifestosundan eksik ve çarpıtıcı alıntılar yaparak küreselleşmeyi “devrimci olarak kutsadığı” bir zamanda elbette ki, uluslararası sermayenin egemenliğine ister sosyalist (kapitalizm karşıtı) açıdan isterse yerel sermayelerin çıkarı açısından karşı çıkanlar, çağın gerisinde kalmış olanlar olarak damgalanmaktadır.

Kuşkusuz dünya değişmiştir. Güçler dengesi, stratejik yönelimler, ittifaklar değişmiştir. Ama her şeye rağmen değişmeyen TEKELCİ SERMAYE’nin egemenliğidir.

106

Üstelik tekelci sermaye, egemenliğini daha yaygınlaştırıp pekiştirmiştir. Sosyalizmin dünya çapında prestij kaybı ve yeni liberal ideolojinin yoğun saldırıları, sosyalist hareketlerin örgütlülüğünün alabildiğine zayıf verili durumuyla birleşince ortaya kapkara bir tablo çıkmaktadır.

Türkiye sosyalist hareketi de bu durumdan elbette fazlasıyla etkilenmektedir. Ama öte yandan da Türkiye sosyalist hareketi içinde ciddi bir saflaşmanın gerçekleşmekte olduğu; Türk milliyetçiliğinin şoven ideolojisi kemalizm ve yeni liberal ideoloji kırması bir eğilimle, devrimci sosyalist eğilim arasında neredeyse bir daha da karşılaşmamak üzere kesin sınırların ortaya çıktığı bir süreçten geçilmekte olduğu da bir gerçektir.

Birincisi, bugün yetenekleri, örgütlülükleri, enerjileri ve “ortak hafızası parçalanmış” olan devrimci sosyalistleri, genel bir “sol” veya “sosyalizm” çuvalına doldurmak doğru değildir. İkincisi de, hangi sosyalizmin “milliyetçi”, “dar görüşlü” ve nesnel olarak Türkiye’deki mevcut despotik rejimin payandası olduğunu somutça belirtmek gerekir. Üçüncüsü, milliyetçilik bahsinde ölçüt, AB’ne karşı olup olmamak değildir. Türkiye’de bir sosyalistin milliyetçi olup olmadığının günümüzdeki en önemli ölçütlerinden birisi, somutça Kürt özgürlük hareketi karşısındaki tavrıdır.

Devrimci sosyalist, hiçbir kaygı ve önyargıya kapılmaksızın ve Kürtlerin şu andaki somutça istemlerinden de bağımsız olarak, onların ayrı devlet kurmak da dâhil olmak üzere, kendi kaderlerini özgürce tayin etme hakkını savunandır.

Kuşkusuz bu ilke, sosyalizmin değil, demokrasinin ilkesidir.

Ama bu demokratik ilkeyi, devrimci sosyalistlerin dışında 107

sonuna kadar tutarlıca savunan da yoktur. Yani demokrat sıfatı taşıyanlar da doğru dürüst demokrat değildirler.

Devrimci sosyalistler, güncel tartışmaların diliyle söyleyecek olursak, “Kopenhag kriterlerini” reddetmemekte, ama bunların yetersizliğini bilerek, onu aşan kapsamlı bir demokrasiyi savunmaktadırlar.

Bugün Türkiye’den MHP’sinde Perinçek’in İP’ne kadar anti-AB bayraktarlığını yapanlar, sıkı ulusalcı ve antiemperyalist oldukları için böyle yapmamaktadırlar. Onlar bu düzenin ve Kürtleri inkâr siyasetinin bir biçimde sürdürülmesinden yanadır. AB bayraktarlığı yapanlar da, demokrasiyi ve Kürtlerin haklarını savundukları için bunu yapmamaktadır. Devrimci sosyalistler elbette ki gelişmelerin seyircisi olamazlar, bunun içinde en başta gelen görevleri, sözleri ve eylemlerinin etkin olabileceği, bir birleşik örgütlü güç yaratmaktır.

Devrimci sosyalistlerin “milliyetçiliği”, “ulusalcılığı” vb. üzerine yapılan suçlamaların bir başka “ciddi” görünen dayanağı ise, ulus devletin ortadan kalktığını, dolaysıyla ulusal kurtuluş mücadelelerin de, buna bağlı olarak enternasyonalizmin de zamanını doldurduğu iddiasıdır.

Bunlar ancak spekülatif aklın çıkarsamaları olabilir. Ben ulus devlet kalktı deyince kalkmadığı gibi, çağ değişti deyince de değişmiyor. Elbette onlar da kalkacak ve tarihe karışacaktır, ama varsayım ileri sürerek değil, onun varoluşunun nesnel koşulları ortadan kalktığı, kaldırıldığı zaman.

(21.06.2002)

108

FUTBOL Birkaç haftadır dünya futbol şampiyonluğu dolayısıyla “milli şahlanış”, “Türk ileri, Türk’e durmak yaraşmaz” ve “en büyük Türkiye” bağrışları arasında yürütülen kampanyanın gerçek hayattan koparttığı kitleler, yeniden ekonomik, kriz, işsizlik, baskı ve zulmün hâkim olduğu Türkiye’de yaşadıklarını hatırlamaya başlayacaklar. Elbette bu kampanyayı yürüten ve yönlendirenler de boş durmayacaklardır. İlk kez nerede ve kimler tarafından keşfedilmiş olursa olsun, bugün futbol en geniş kitleleri harekete geçirip yönlendirmenin güçlü bir ideolojik silahı haline gelmiştir. Bu alana yapılan yatırımlar ve devletlerin teşviki ve sonuçta kışkırtıp pekiştirdiği kaba milliyetçilik de bunu göstermektedir. Türkiye’de şu son birkaç haftadır yazılıp çizilenlere, televizyon haberlerinin diline ve veriliş biçimine baktığımızda sadece politikacıları değil, sosyal psikologları da epeyce meşgul edebilecek bir travma ile karşı karşıya olduğumuz görülür. Bir spor olarak futbol oynamayı ya da eğlence olarak seyretmeyi sevebilirisiniz. Fakat bu gördüklerimiz ve yaşananlar ne spor ne de eğlencedir. Hiç sorgulanmayan, sorgulanması da zaten istenmeyen bir iki kaba sloganla, muazzam bir şoven böbürlenme hezeyanı ve tam bir savaş havası yaratılmıştır.

Açık ve gizli devletin, tüm düzen partilerinin ve kurumlarının bu kampanyaya canla başla sarılması, Türkiye’deki rejimin kendini meşrulaştırma araçlarının sadece nerelere kadar uzandığını değil, aynı zamanda ne ölçüde tıkanıp çürüdüğünün de ifadesidir. Bir sistem kendini 109

meşrulaştırmanın başlıca aracını bu tür yöntemlerde arar hale gelmişse, o rejimin demokrasiyle ilişkisinin de ne kadar uzak olduğunu da gösterir.

Bu söylediklerimizi kaba solculuk diye küçümseyen, futbolun sadece faşizm ve gericilik tarafından kullanılan bir spor olmadığını, ulusal kurtuluş ve devrimler için de yararlı olduğunu ileri sürerek, bu kampanya sırasında Kürtlerin de “Türklerin sevincine” ortak olmasının ifade biçimleri ve yolları üzerine ciddi ciddi düşünüp yazanlar fena yanılıyorlar.

Kitleleri düşündürtmeyen, bir “sürü psikolojisi” içinde yönlendirmeyi öngören araç ve yöntemlerden, demokrasi ve halkların kardeşliği lehine bir şey çıkması mümkün değildir.

Bu tür mülahazalar, “halkın milli ve kutsal değerleri, sevinç ve acıları” gibi gerekçelerle, egemen ulus solcularının, şoven olduğundan asla kuşku duyulamayacak popülizminin bir başka versiyonunu tersinden sunulmasıdır. Bunun Kürtlerin “ortak vatan ve kardeşlikten” yana olduğunu göstermenin bir yolu olarak ileri sürülmesi, ortada olup bitenin ne olduğunu anlamakta bir zorluk çekildiğini gösterir.

Futbolun spor olmaktan çıkıp, halk kitlelerinin ister sağ isterse sol adına “uyuşturucu” bir ideolojik bir silah haline getirilmesinin de, kullanılmasının da halkların gerçek kardeşliğine ve demokrasiye bir faydası yoktur.

(28.06.2002)

110

KÜRESELLEŞME Son on beş yirmi yıldır üzerinde en çok konuşulan konulardan biri küreselleşmedir. Teknolojideki büyük gelişim ve sermayenin tüm dünyada sınır tanımaz biçimde genişlemesi ve dolaşımı, iletişim alanında devrim niteliğindeki ilerlemeler göz önüne alınarak, yoğun bir ideolojik kampanyanın eşliğinde, insanlığın nihayet dev sermaye şirketlerinin öncülüğünde bugüne kadar yüz yüze olduğu sorunlardan kurtuluş yoluna girmesi olarak sunulmaktadır.

Bunlara göre küreselleşme insanlığın kurtuluşudur.

Küreselleşmenin bazı sonuçlarına baktığımızda durumun hiç de bu kadar parlak olmadığı görülür. Bugün dünya nüfusunun yüzde birini oluşturan yaklaşık elli milyon insan, dünya yoksullarının yüzde elli yedisinin sahip olduğu kadar bir servete sahiptir. İnsanlığın beşte dördü için ortalama ömür azalırken beşte biri için uzamaktadır. Bebek ve çocuk ölümlerinde son yirmi yıldaki eğilim bin önceki yirmi yılla karşılaştırıldığında, yoksul ülkelerde bebek ölüm oranlarının gittikçe arttığı görülmektedir. Aynı şekilde, buralarda eğitimde sağlanan artışlarla da ciddi bir yavaşlama söz konusudur.

Dünyanın en zengin yüzde yirmisi ile en yoksul yüzde yirmilik kesiminin gelirlerini karşılaştırdığımızda çok daha çarpıcı bir manzaranın tanığı oluyoruz. 1829'da en zenginler en yoksulların sadece üç katı bir gelire sahipken, 1913'de 11, 1950'de 35, 1973'de 44, 1992'de 72 ve 1997'de ise 74 kat daha fazla gelir elde etmektedirler. İşin ilginç yanı, dünya 111

çapındaki bu eğilim, ABD içerisindeki sınıfsal ayrımlarda da aynen görülmektedir.

21. yüzyıl başında kapitalizmin ulaştığı düzey, birçokları için umut olarak sunulsa da, dünya nüfusunun ezici çoğunluğu için karamsar bir tablo sunmaktadır.

Alternatifinden kurtulmuş kapitalist sistemin taşıdığı derin çelişkiler, bizzat bu sistemin en önde gelen temsilcilerini bile kaygılandırmaktadır. Örneğin ABD eski dışişleri bakanı Kissinger, "temel tehlike, küreselleşme denen şeyin, gerçekte ABD'nin egemen rolünün bir başka adı olmasıdır" diyor. Ve bugün küreselleşmenin ortaya çıkarttığı sorunlara ve muhtemel gelişim eğilimlerine bir yanıt bulunamazsa dünyanın tıpkı 20. Yüzyılın başındaki gelişmeleri andıran bir durumla karşılaşılabileceği uyarısında bulunuyor.

Kuşkusuz burada korkutucu olan sadece dünyanın yoksulları ile zenginleri arasında gittikçe büyüyen uçurum ve çelişkiler değil, aynı zamanda bizzat zenginler arasında da bir paylaşım mücadelesinin alttan alta sürüyor olması ve bunun önümüzdeki dönemde açık çatışma biçimlerini içerecek denli keskinleşeceği korkusudur. Bugün dünyada küreselleşmenin ortaya çıkarttığı sonuçlara yönelik protesto hareketleri söz konusu olsa da, küreselleşmenin tekelci kapitalizm ve emperyalizmle doğrudan bağlantısını ortaya koyan ve bu sisteme temelden karşı çıkan ciddi bir sınıfsal mücadele olmadığı için, dünya zenginlerinin bir kesimi ABD hegemonyasına karşı dünya halkları ile dayanışmanın temsilcisi olarak kendisini sunabilmektedir. Örneğin Avrupa Birliği'ni bu çerçevede ele almak mümkündür.

112

Avrupa Birliği, ABD öncülüğünde oluşturulmuş NATO içerisinde yer alıyor olmasına rağmen, geçtiğimiz on yıl boyunca ondan bağımsız ayrı bir Avrupa ordusu kurmaya çalışmaktadır. Bu ordu dünya yoksullarına karşı acil bir savunma veya saldırı ihtiyacının ürünü olarak değil, uzun vadeli ABD ile çatışma ihtimali göz önünde tutularak hazırlanmaktadır. Hiçbir devlettin, hele de AB gibi kıtasal bir devletin, boşu boşuna bir ordu kurmayacağı kestirilebilir.

Küreselleşme, kapitalizmin tarihi boyunca ulusal sınırlar içerisinde yaptıklarının şimdi de dünya çapında bir tekrarı gibi de ele alınabilir. Gelişmeler, dünyanın sermaye için daraldığı ve yeniden paylaşımların söz konusu olacağı yönündedir. Küreselleşme elbette durdurulamaz ve geri çevrilemez bir gidiştir. Bunu kapitalizmin gelişim süreci gibi görmek mümkündür. Ulusal veya bölgesel çerçevelerdeki kapitalizm yarattığı çelişkiler ve sorunlar nedeniyle, nasıl sosyalizm alternatifiyle yüz yüze gelmişse, kapitalizmin bugünkü evresi olarak küreselleşme de dünya çapında bir sosyalizm alternatifini zorunlu kılmaktadır. Bu anlamda küreselleşme ortadan kaldırılamaz ama aşılıp dönüştürülerek, dünya emekçilerinden yana yeni bir sayfa açılabilir.

(26.07.2002)

113

SAVAŞIN EŞİĞİNDE SEÇİM Türkiye’de siyaset 3 Kasım seçimlerine kilitlenmişken, bölgemizde savaş hazırlıkları da devam ediyor. Bush Yönetiminin hangi gerekçelerle olursa olsun, Irak’a mutlaka müdahale edeceği ve etmesi gerektiği yönündeki görüşler de güçleniyor. Amerikan Senatosunda Irak Savaşıyla ilgili tartışmalarda, kimi önde gelen Cumhuriyetçi senatörlerin çekince bildiren konuşmaları da durumu değiştirmiyor.

ABD’nin en büyük televizyon kanalları, gerçeği ne derece yansıttığı kuşkulu olsa da, yaptırdıkları anketlerle Amerikan yurttaşlarının “müttefiklerimiz, hatta İngiltere katılmasa bile, Irak’a savaş açılmalıdır” dediklerini yayıyor. Tüm göstergeler, ABD kamuoyunun her an bir savaşa hazır tutulmak istendiğini gösteriyor. Öte yandan başta İngiltere olmak üzere, 11 Eylülden sonra ABD’nin “terörizmle savaşına” ve “şer eksenine” karşı kampanyasına sınırsız dayanışma ilan etmiş Almanya gibi ülkeler “biz bu işte yokuz” demeye başladılar. İngiltere’de hükümete yakın kalemler, “ABD’nin en yakın müttefiki olmamıza rağmen, başbakanlığımıza henüz hiçbir savaş planı sunulmadı” diye yakınırken, Almanya Başbakanı Schröder, BM kararı olmaksızın Irak’a bir müdahaleye sadece askeri değil, mali olarak da destek vermeyeceklerini bildiriyor.

Afganistan’ı ziyaret eden İran Devlet Başkanı Hatemi ise, yaptığı basın toplantısında ABD’nin Ortadoğu’daki planlarına ve İran’a karşı tavrına zehir zemberek bir konuşmayla yanıt veriyor. Daha önce de yazdığım gibi, İran devlet yetkilileri, Irak’a yapılacak bir müdahalenin sadece 114

orayla sınırlı kalmayacağını, İran’ı da içine çekecek daha geniş kapsamlı bir savaşın ilk muharebesi olduğunu en azından hissediyorlar. ABD’nin Rusya’ya İran’a nükleer silah nakliyatı yapmaması konusundaki baskıları ve Türkiye Genelkurmayının yakın tehdit konseptini değiştirerek, düşmanın yeri olarak “Doğu”yu işaret etmesi, elbette bu kuşkuları daha da artıran belirtilerdir.

Bir Irak operasyonunda bölgedeki muhalif güçlere ve tabii en başta da Kürtlere büyük rol düştüğünü kimse saklamıyor.

Sorun, bu rolün ne olacağı ve bunun karşılığında onlara ne verileceğidir. ABD’nin resmen açıklanmış olmamakla birlikte, çok çeşitli vaatlerde bulunduğunu kestirmek mümkün. Ancak hiçbir garantisi olmayan ve şimdiye kadar tutulacağına ilişkin bir kanıtı da olmayan bu vaatlere inanacak güçleri bulmak da zor. Nitekim bu hafta Washington’da Irak Muhalefeti ve YNK adına Celal Talabani’nin katıldığı toplantı, bir anlamda operasyonun yerel ayaklarını sağlamlaştırma yönünde bir çabaydı. Fakat bu toplantıya KDP lideri Mesut Barzani’nin katılmamış olması, Amerikan basınına yansıdığı kadarıyla, ABD Yönetimini rahatsız etmiş gözüküyor.

Nitekim The New York Times’da ye alan bir yorumda bu durum şu sözlerle dile getiriliyor: “Babası (Mustafa Barzani) geçen yüzyılın en büyük Kürt isyanına önderlik etmiş ve ABD’de ölmüş olan Mesut Barzani’nin toplantıya katılmamış olmaması, Saddam Hüseyin’e karşı kampanyada Irak muhalefetinin birleşik bir güç olarak kendi arkasında olduğunu göstermek için bu toplantıyı düzenleyen Bush Yönetimine bir darbeydi”.

115

Barzani’nin toplantıya katılmaması için Türkiye’nin çıkarttığı engeller Türk basınında yeterince yer aldı. Ancak ABD basınındaki haberler ise, ABD’nin özel uçakla kendisini aldırma önerisine rağmen, bizzat Barzani’nin bunu reddettiği şeklinde. Ve reddetme gerekçesi olarak da “lojistik sorunlar ve ABD’nin şimdiye kadar verdiği sözleri tutmamış olması” gösteriliyor. ABD ve Türk askerlerini bölgede görmekten memnun olacağını ve her türlü yardıma hazır olduğunu belirten Celal Talabi’nin sözlerine yer verilmekle birlikte, kendisine pek de değer biçilmediği satır aralarından anlaşılmaktadır. Buna karşılık Barzani’nin temsilcisi Zebari’nin şu sözlerine yer veriliyor: “Böl ve yönet oyunu oynayan Türkiye ile ciddi sıkıntılarımız var”.

Basındaki haber ve değerlendirmelerde elbette ne Türkiye ne de Irak çerçevesinde adı geçmeyen tek güç KADEK. Bu ise onun bölgedeki gelişmelerde hesaba katılmayacak denli zayıf bir güç olmasından değil, aksine verili sistemin dışında bir güç olarak değerlendirilmesinden dolayıdır. Bu da Irak’a (ve bir bütün olarak bölgeye) müdahalenin hedeflerinden birinin de KADEK olabileceğini gösteriyor. Kısacası, Türkiye’deki seçimleri ve seçim sonuçlarını, bir de işin bu yönleriyle ele almakta ve Kürt Özgürlük Hareketinin gerek yasal gerek fiili planda mevzilerini güçlendirmesinin acil zorunluluğunu anlamaya çalışmakta yarar var.

Türkiye’nin demokratik ve sol güçlerinin de, yakın bir gelecekte, ister kravatlı bir Atatürk isterse kalpaklı bir Mustafa Kemal bayrağı altında bölgesel savaş maceralarına katılacak bir Türk devleti karşısındaki tavırlarını şimdiden netleştirmeleri hepimizin yararına olacaktır.

(16.08.2002) 116

SİYASET TARZI Her yiğidin bir yoğurt yiyişi vardır sözüne benzer biçimde, her temel toplumsal sınıfın da kendine özgü bir siyaset yapma tarzı vardır. En azından teorik olarak öyle olması gerekiyor.

Ne var ki, beşyüz yıllık kapitalist toplum tarihinin ürettiği siyasal kurumlar ve siyaset pratiği, kısaca “burjuva politikası” denilen bir tarzı da yerleşik kılmıştır. Ülkeden ülkeye kimi farklılıklar gösterse de, bu tarzın değişmez özelliği, siyasetin bir iş alanı, siyaset yapmanın da bir meslek olmasıdır. Toplumsal işbölümü ve uzmanlaşmanın gelişmesi ve ayrıntılaşmasıyla, siyasetin de bir uzmanlık alanı haline gelmesi, bu alanda faaliyet gösterenlerin de meslekten politikacılar olması, verili kapitalist sistemle temelden bir sorunu olmayanlar ya da bir başka türlüsünün olanaklı olup olmadığını sorgulamaya ne zamanı ne de konumu uygun olanlar açısından “doğal” görünmektedir.

Dahası verili sistemin tümüne karşı olduğunu ilan eden, bu nedenle, örneğin, kurulan partilerde başkanlığı sadece “telefon santral” olarak gördüklerini söyleyenler bile, ne hikmetse daha ikinci adımda tastamam kerametinden sual olunmaz etkili ve yetkili başkanlar haline gelmektedir. Veya seçimleri emekçi kitlelerin bilinç ve örgütlenme düzeylerini yükseltmenin ve sistemi değişikliğe zorlamanın araçlarından biri olarak değerlendirdiğini ileri sürerek, milletvekili listelerine aday olanlar, bırakalım seçilmeyi, daha aday olduğu andan itibaren pusulayı şaşırmaktadırlar. Örnekler çoğaltılabilir. Bunun nedeni, tek tek insanların güvenilmezliği değildir. Bu beşyüz yıllık bir tarihi olan bir siyaset tarzını aşacak, yöntem ve kurumların geliştirilememiş 117

olmasıdır. Bunun için gerekli araçlara sahip değilseniz, bunları yaratmak için olağanüstü bir çaba ve yaratıcılık göstermiyorsanız, verili sisteme alternatif de yaratamazsınız.

O sistem, sizi de bir biçimde kendine benzetmenin denenmiş mekanizmalarına yeterince sahiptir.

Bugünkü biçimiyle modern siyasal partilerin “sistemin vazgeçilmez unsurları” olmasından bu yana, siyasetin tam bir seyirlik spor haline geldiğini söylemek abartma olmayacaktır.

Bu sistemin işlemesi için, futbol sahasında oynayanları kimi zaman coşkuyla kimi zaman bezgin biçimde izleyecek, yeri geldiğinde küfredip biraz sonra da “en büyük” diye haykıracak bir seyirci kitlesine gerek vardır. Seyircilerin sahaya inmesi, hele de şu oyunun kurallarını değiştirmeye kalkması ise, külliyen yasaktır. Herhangi bir uğursuz kabarma halinde, seyircileri evlerine gönderecek “koruma ve kollama” kuvvetleri stadyumun çevresinde her zaman hazır ve nazırdır.

Buradan çıkartılacak sonuç, elbette bu sistemin asla değişmeyeceği ve onu değiştirmek için kahramanca çabaların sonunda başarısızlığa mahkûm olduğu değildir. Sorun, bu sistem içinde ve bu sistemin verili yasal-politik çerçevesinde bile faaliyet yürütürken, lafta değil, gerçekten “yeni” ve “dönüştürücü” öğeleri devreye sokabilmektir.

Bunların en başında ise, gizlilik ve kibar pazarlık sanatı demek olan diplomasiye rağbet etmemektir. Bunun yerine program, ilke, hedefler konusunda tam bir açıklığı; muhtemel mücadele ortaklıkları veya ittifakları için yapılacak görüşme ve çalışmalarda tam bir açıklığı tercih etmek ve bunu zorunlu kılan bir ilişki biçimi kurmaktır. İkincisi, gerek parti yönetimlerine gerekse seçim kampanyasında aday listelerine, 118

bu sisteme karşı mücadele eden yoksulların, emekçilerin ve kadınların ve gençlerin sadece “katılımını” değil, esas belirleyici kesimler olarak söz ve karar sahibi olmasını sağlamaktır. Kısacası, siyaset, hangi renkten olursa olsun, salt meslekten politikacılara ya da başka bir şey olamadığı veya olamayacağı için politikacı olanlara bırakılmayacak kadar ciddi bir iştir. Çünkü o alanda hepimizin geleceği üzerine karar verilmektedir.

(23.08.2002)

119

İKİ PARTİ Bugün seçimlere iki parti katılıyor. Birisi, EMEK-BARIŞ ve DEMOKRASİ BLOKU’nun partisi DEHAP, öteki tüm diğer düzen partileri. Bu saptama, TKP ve ÖDP gibi partilerin de seçimlere katıldığı ileri sürülerek, uç bir değerlendirme ve abartma olarak nitelenebilir. Ancak Türkiye’nin siyasal gündemini, çözüm bekleyen sorunları dikkate alınıp, sınıflama bu perspektiften yapıldığında, bu sözlerimizde zerrece bir abartma olmadığı anlaşılacaktır. Bu seçim kampanyası sırasında kimlerin neyi ve nasıl savunduğu çok daha iyi görülecektir.

Bu ittifaka kendini komünist, sol veya sosyal demokrat diye nitelendiren diğer partilerin de katılmasını elbette arzulardık.

Ancak söz konusu partiler, tabanlarındaki bu yönlü isteklere ve eğilimlere rağmen, blokun dışında kalmayı tercih ettiler.

Bunun nedeni, geçen hafta yazdığım gibi, bu parti liderlerinin esas olarak bloku teslim alma ve derin devletin kayıtsız şartsız denetim planını gerçekleştirme çabalarının başarısız olmasıdır.

Siyasette önemli ve belirleyici olan, tek tek kişilerin veya partilerin kendilerine hangi sıfatı taktıkları değil, yürüyen bir siyasal mücadelede hangi tarafta yer aldıklarıdır. ÖDP ve SHP (esas olarak da liderleri) hakkında yazdıklarım, ittifaka katılmadıkları için ve sırf bu nedenle ilk defa söylenmiş sözler değildir. Bunların geçmiş pratikleri ve bugün de değiştirmedikleri tavırları nedeniyle, cephenin beri yanında değil, öteki yakasında yer aldıklarını söyledim. Bunların Emek-Barış ve Demokrasi Blokuyla ittifaka girmeleri onların tavrını değiştirir miydi? Olabilirdi de olmayabilirdi de.

120

Siyasal mücadele durağan ve değişmez öğelerden oluşmuyor; mücadelenin kimi nereye koyacağını kestirmek mümkün olsa da, kesin olarak öngörmek her zaman mümkün değildir. ÖDP ve SHP, esas olarak KÜRT KİMLİĞİ ve RENGİNİN üzerine siyah bir şerit çekilmesi koşuluyla ittifaka yanaşmışlardır. Sosyalizmi ve halklar arası dayanışma, eşitlik ve özgürlüğü koşulsuz savunan SDP, EMEP ve DSİP gibi diğer sosyalistlere itirazları ise, bu partileri bir yandan kendi planlarına ayak bağı olarak görmeleri, öte yandan da onları nasıl olsa Kürt hareketinin mütemmim cüzü olarak gören egemen ulus bakışlarından dolayıdır. Çünkü onların kitabında, ezen ulusa mensup sosyalistlerin ezilen ulusun demokratik ve devrimci hareketiyle hiçbir ulusal çıkar gözetmeyen dayanışması diye bir ilke yoktur. Bu memlekete komünizm lazımsa onu da biz getiririz diyen Kemalist valiler gibi, şimdi de ÖDP “bu memlekette Kürtler mecliste temsil edilecekse ve Kürt sorununda bazı adımlar atılacaksa, onun çapını, niteliğini ve zamanını da biz belirleriz” diyen sömürge valilerin zihniyetiyle davranıyor. O zamanda kendilerine kemalist dediğimizde alınmaya hakları yoktur. Öcalan’ın yargılanması sırasında “peki ama öldürülen öğretmenin hesabını kimden soracağız?” diye savcının arkasında yer alanlar, daha bire iki gün önce bir TV programında kendilerine yöneltilen “Öcalan dâhil olmak üzere genel af istiyor musunuz?” sorusuna, Genel Başkan Yardımcısının ağzından evet diyememiştir. Bunun yerine aslında kendilerinin PKK ile zaten geçmişten beri nasıl anlaşamadıklarını geveleyip durmuştur. Yine aynı programda “özgürlükten” söz eden bu parti, kamu kurum ve 121

kuruluşlarına (yani üniversitelere) türbanla girme yasağını savunmuştur.

Aslında bunların ittifak görüşmelerine katılırken, hangi amaçları güttüklerini Gürbüz Çapan çok güzel bir biçimde itiraf etmekte ve bizim saptamalarımızı da fazlasıyla doğrulamaktadır.

Lafı dolandırmaya gerek yok. Demokrasi, özgürlük ve dayanışma diyen, bu kavramlarda ifadesini bulan anlayışa uygun davranmalıdır. Demokrasi deyip arkasından da, ama “Kürtler öne çıkmasın” demek demokrasinin ve eşitlik fikrinin özüne aykırıdır. Özgürlükten söz edip, iş Kürtlere gelince milli çıkarlara sığınmak özgürlükten yan çizmektir.

Dayanışma deyip, ne Kürt özgürlük hareketiyle ne de bu ülkedeki diğer devrimcilerle dayanışma değil, rekabet, tecrit ve giderek düşmanlığı esas almak dayanışmanın inkârıdır.

Ancak sistematik ve ilkeli düşüncenin yerine, genelleşmiş bir özgürlük kavrayışının yerine, çifte standartlılığın, siyasal eyyamcılığın, şovenizmin hayatın her alanında kendini gösterdiği bir ülkede, bu tutumlar “normal” görülebilir.

Ancak “normal” görülen ve bilinen şeyler, bugün Türkiye’de var olan egemen sistemin normlarıdır. Oysaki bizler bu sistemin değişmesinden, dönüştürülmesinden söz ediyoruz. Öyleyse ilk reddedeceğimiz şey, bu sistemin normlarıdır.

Siyaset yapma tarzı ve zihniyetidir. Bu değişimin kolay olmadığını biliyoruz; ama mücadelenin kendisi, eninde sonunda var olanı değiştirecektir. Bizzat bu mücadelenin özneleri de, yine aynı mücadele içerisinde dönüşecektir.

122

Şimdi kendisine demokrat, devrimci, komünist, solcu diyen herkes, kendisine cephenin ne tarafında durduğunu sormalı ve safını belirlemelidir.

(20.09.2002)

123

GERGER, ABD VE FANTEZİ Haluk Gerger’i nasıl bilirsiniz? Türkiye’nin oligarşik rejiimi, bu rejimin çok çeşitli alanlardaki çanak yalayıcıları ile yine bu oligarşik-sömürgeci rejime ruhunu satmış Kürdistan’daki bir avuç korucu başı dışında hiç kimse Gerger hakkında kötü bir şey söyleyemez. Aksine Gerger’in işçi ve emekçilerin sömürü ve zulümden kurtuluşu, başta Kürtler olmak üzere tüm ezilen halkların özgürlüğü için bir bilim adamı olarak gösterdiği devrimci sosyalist tavır, Türk-Kürt tüm ezilenlerin sevgisini kazanmıştır. Gerger’i oligarşi sevmez, korucular sevmez, CIA ve FBI hiç sevmez. O nedenledir ki, Gerger, elinde on yıllık vizesi olduğu halde bu hafta ABD’ne sokulmadı. Havaalanında kendisine “terörist” muamelesi yapıldı. Vizesinin ABD Dışişleri Bakanlığınca iptal edildiği söylenerek sınır dışı edildi. 11 Eylül sonrasının güvenlik konsepti işte böyle bir şey.

Peki, 11 Eylülden önce farklı mıydı? Kısmen evet. Ama dünyada özgürlük ve demokrasi uğruna, kendi halkının esaretten kurtuluşu uğruna mücadele eden örgütler ve önde gelen mensupları için ise, 11 eylül sonrasının konsepti aynen geçerliydi. Uzun boylu örnekler vermeye gerek yok. PKK Genel Başkanı Abdullah Öcalan’ın CIA’nın komuta ettiği bir operasyonla kaçırıldığını, uluslararası komplonun ana merkezinin ABD olduğunu bugün herkes biliyor.

Sayın Öcalan’ı uluslararası komployla Türkiye’ye teslim eden ABD, onun Dışişleri Bakanlığı ve uluslararası istihbarat örgütü CIA, Kürtlerin Ortadoğu’da nasıl bir statü içinde tutulduklarını bilmedikleri, PKK’yi ve Öcalan’ı tanımadıkları, yakılan yıkılan köyleri, kimyasal silahlarla 124

kırıma uğratılan Kürtlerin trajedisini duymadıkları için mi bu komploda başı çekmişlerdi? Elbette ki, hayır. Eğer bu dünyada Kürtlerin halini ABD devleti bilmiyorsa, hiç kimse bilmiyor demektir. Bırakalım genel olarak Kürtlerin tarihini ve bugünkü durumunu, tüm Kürt örgütlerin yapısını, liderlerinin karakterini inceden inceye araştıran, hangi durumda hangi tavrı alabileceklerine varıncaya değin tahliller yapanlar CIA uzmanlarıydı. Sayın Öcalan daha Ortadoğu’da iken, gazeteci kılığında yanına gelenlerin bir kısmının CIA ajanları olduğu, diğer bir kısmının da yine ABD ve başka devletler adına yoklama çeken çeşitli sıfatlarda kişiler olduğunu herhalde unutmuş olamayız. Elbette Öcalan bunları biliyordu. Kürt Özgürlük Hareketinin önderi olarak, Kürtlerin ne istediğini hiçbir tereddüde yer bırakmadan anlatıyordu.

Kendi halkının derdini, taleplerini, çözüm yollarını ve önerilerini gerek dünya kamuoyuna gerekse devletlere anlatmak için gece-gündüz kafa yorup nerdeyse durmaksızın konuşan dünyadaki tek lider belki de Öcalan’dır. Özetle söylemek istediğimiz şudur: Kürt halkının talepleri dün bizzat Öcalan bugün de yine hem Öcalan hem de KADEK Başkanlık Konseyi tarafından apaçık ortaya konmuştur. ABD’nin, CIA’nın bunları bilmediğini ileri sürmek, bizimle dalga geçmektir.

Peki, bu bilinen şeyleri yeniden hatırlatmak nereden aklıma geldi? Şimdi ABD’nin Irak’a askeri müdahalesinin gündemde olduğu bir dönemde, sanki Kürt Özgürlük Hareketinin hafızası ve aklı kaybolmuş gibi, yoğun bir sosyalizm düşmanlığı eşliğinde “Kürt siyaseti kendini ABD’ye anlatmak zorundadır” diyorlar. Nasıl anlatılacakmış biliyor musunuz? “Bütün Kürt dernekleri, siyasi partiler, 125

vakıflar, tanınmış şahsiyetler, kadın ve çocuklar bulundukları her yerde Amerikan elçiliklerine, konsolosluklara, Kongre üyelerine, FBI ve CIA'ya Kürtler aleyhinde ilişki geliştirmemelerini, Kürt sorununun çözümsüzlüğü üzerine siyaset yapmamalarını, ABD ile doğrudan bir sorunu olmayan dağdaki KADEK güçlerine yönelik olası askeri operasyonlarda ön açıcı türden bir davranış göstermemelerini isteyen dosyalar sunmalı” imişler!..

Birincisi, bu verilen aklın, ne PKK ne de bugün KADEK’in izlediği siyasal çizgiyle bir alakası yoktur. İkincisi, ABD’nin ve sayılan kurumlarının dosyalara ihtiyacı yoktur. Onlar neyin ne olduğunu biliyorlar. Üçüncüsü, Kürtlerin dosya vermesi, durumlarını ve taleplerini açıklaması gereken bir yerler varsa, o da ABD’nin sayılan kurumları değil, Amerikan halkı ve dünya kamuoyudur. Bu da dünyanın dört bir yanında kitlesel gösteriler, o ülkelerin ilerici, demokrat, savaş karşıtı kamuoyuna seslenmeler yoluyla yapılabilir. ABD’nin Irak’a saldırısını ve bu arada KADEK’e saldırmasını önleyebilecek olan şey, bölge ve dünya çapında savaş karşıtı bir kamuoyunun oluşturulmasıdır.

Dördüncüsü, bu verilen akıl kendi içinde de tutarsızdır.

Haydi ABD elçiliklerini, Kongre üyelerini ve CIA’yı anladık da, Amerikan İç İstihbarat Örgütü FBI’ya dosya vermek ihtiyacı nereden çıktı? Anlayan beri gelsin.

Sonuç olarak, Türkiye’de tüm enerjimizi seçimlerde DEHAP’ın başarısı için yoğunlaştırmamız gereken bugünlerde, bu konuda tek kelime etmeyip, bizlere CIA ve FBI’nın yolunu göstermek hiç de hayra alamet değil.

126

DEHAP’ın başarısı, aynı zamanda bölgemizde savaşa karşı barışın da zaferi olacaktır. Bunu unutmayalım.

(04.10.2002)

127

GELECEĞİ KAZANMAK ABD’nin Irak’a karşı operasyon hazırlıklarının hız kazandığı bugünlerde, 3 Kasım erken seçimi için geriye sayım da başladı. DEHAP çatısı altında birleşen Emek, Barış ve Demokrasi Bloğunun estirdiği umut ve kazanmak azmi de giderek güçleniyor.

Türkiye’nin parlamento ve seçilmiş kurumlar tarafından değil de, MGK tarafından yönetilmesi, asıl karar ve yürütme gücünün generallerin elinde olması, bu parlamento seçimlerinde elde edilecek başarının anlamını azaltmıyor; aksine artırıyor.

Dünyanın en gerici ve faşist diktatörlükleri bile, yönetilenlerin bir biçimde onayını almaksızın uzun süre ayakta kalamazlar. Oligarşinin son iki onyıl boyunca bir yandan Kürt halkına karşı sürdürdüğü kirli savaş, öte yandan ülkemizdeki Türk ve diğer halkların en ufak taleplerinin savaş gerekçesiyle bastırması, yoğun bir şovenizm bombardımanı yapması, nihayetinde iflasla noktalandı.

IMF ve Dünya Bankasının çizdiği neliberal politikalara savaşın faturası da eklenince, Türkiye tarihinin en ağır krizleriyle yüz yüze geldi. Bütün bu dönem boyunca, halk kitlelerini mevcut rejime bağlamanın araçları olarak işlev gören siyasal partiler de birbiri ardından iflas etti. Kendisine ister sağ isterse sol desin tüm düzen partileri, MGK’nin sıradan bir memuru olmaktan başka bir şey olamadı. Yapıları gereği olamazlardı da.

Türkiye ekonomik, toplumsal ve siyasal krizin giderek derinleştiği, sistemin kendi içinden bir çözümün de görünmediği ve gerçekten de bulunmadığı bir aşamaya ulaştı.

128

Şu anda çok rahat biçimde şunu söylemek mümkündür: Yönetilenlerin mevcut sisteme geçmişte bir biçimde vermiş olduğu ya da sistemin çeşitli yöntemlerle yönetenlerden alabilmeyi becerdiği onay bitmiştir. Seçimlerde hala yine aynı partilerden bazılarının oy alacak olmaları, bu gerçeği değiştirmiyor. Kitlelerin mevcut partilere güvenleri sıfır ve altında seyretmektedir. Bir değişim-dönüşüm ve yenilik arayışı güçlü bir biçimde kendisini ortaya koymaktadır.

Ayrıca bu partilerin büyük çoğunluğu, Kürt halkının mücadelesiyle işçi ve emekçi sınıfların kendilerini ifade etmelerinin önüne diktikleri barajlar ve tuzaklara kendileri düşmektedir. Bu iyi bir gelişmedir. İşte böyle bir momentte, Emek-Barış ve Demokrasi Bloğunun kurulması ve hızla genişleme ve büyüme eğilimi göstermesi, arayış içindeki işçi ve emekçi kitlelerin özlemlerine de yanıt olmuştur. Bu bloğun bizatihi kurulmuş olması bile, başlı başına büyük bir başarı ve geleceği kazanma görev ve sorumluluğunun ifadesidir.

DEHAP’ın bu seçimlerde güçlü bir grupla parlamentoya girmesi, Türkiye’nin demokratikleşmesi yolunda atılmış muazzam bir adım olacaktır. Bu ülkenin her ulus ve inançtan işçileri, emekçileri, ezilenleri, DEHAP’ın şahsında yaşamın her alanında yürüttükleri mücadelelerinin güçlü bir kürsüsüne sahip olacaktır. Ezilenlerin dayanışması, daha güçlü ve somut ifadelerine kavuşacaktır. Tüm engellemelere rağmen, elde edilecek bir seçim başarısı, demokrasi, barış ve emeğin özgürleşmesi yönündeki mücadeleye büyük bir atılım sağlayacaktır.

129

Emek-Barış ve Demokrasi Bloğunun seçimler sırasındaki dezavantajları ve yetmezlikleri ne olursa olsun, artık su yatağını bulmuş ve gürül gürül akmaya başlamıştır. Yılların mücadele birikimlerini toplayan bu akış, artık istense de durdurulamayacak bir kerteye ulaşmıştır. Şimdi bütün çaba, Türkiye’nin Batısındaki potansiyelleri çok daha güçlü açığa çıkartmak olmalıdır. DEHAP’ın başarısı bir yarı devrim niteliği taşıyacak, geleceği kazanmanın dönüm noktası olacaktır.

(25.10.2002)

130

GERÇEK MUHALEFETİN ADRESİ Seçimler ve sonuçlarının tartışılması bağlamında, birçok soru gündeme geliyor. İster Emek-Barış ve Demokrasi Bloğunu canı gönülden desteklemiş osun, ister ne olur ne olmaz diye son dakikada “yaşasın DEHAP” diyerek bu trene atlamış olsun, herkes doğal olarak sahip olduğu ideolojik ve politik perspektiften yaşananları bir kere daha gözden geçirip değerlendirecek ve önümüzdeki döneme ilişkin tavrını belirleyecektir.

Emek, Barış ve Demokrasi Bloğunun seçim kararının alınmasından sonra kurulmuş olması, bunun salt seçimlerle sınırlı bir işbirliği olduğu görüntüsüne yol açmıştır. Bunun salt bir seçim işbirliği değil de, uzun soluklu bir mücadele ortaklığının başlangıcı olduğu ise yeni yeni anlaşılmaya başlanıyor. Bloğun oluşumunu, bileşenlerinin iradesinin dışında “tarih” adlı bir tanrısal iradeye ya da oligarşinin seçim barajına bağlamak, bilimsel bir yaklaşım değildir.

Bloğun devamı, üstelik de genişletilerek sürdürülmesi konusunda ortaya konan tavır, bu anlamda herkese verilmiş yerinde bir yanıttır.

Bu elbette, bloğun bileşenleri arasında dün olduğu gibi bugün de farklı eğilimlerin, görüşlerin olmadığı anlamına gelmez. Aksine bu farklılıklarına rağmen, ortak hedeflerde anlaşmayı başardığı için blok var olmuştur. Bloğu sadece seçimler sırasında tesadüflerin ya da baraj sayesinde kurulmuş olarak görenler, şimdi de bloğa buna göre bir görev biçecekler ve onu sadece bir gazete çıkarma ortaklığıyla sınırlandırmayı önereceklerdir. Gazete çıkarmak, televizyon kurmak vb. daha bir dizi öneri getirilebilir, ama bunların 131

hiçbiri bloğun varlık gerekçesi veya içeriği olamaz. Bloğu var eden ve edecek olan şey, bu oligarşik sisteme karşı hayatın her alanında yürütülecek mücadelelerin koordine edilmesi, tek bir kanala akıtılması; örgütlenmenin her alanda yaygınlaştırılması; Türk-Kürt ve diğer halklar arasında eşitlik ve demokrasi temelinde gerçek bir dayanışmanın örülmesi, kısaca özgürlük mücadelesinin tüm potansiyellerini harekete geçirecek bir siyasal-örgütsel odak olmaya yönelmesidir.

Bunları yapmanın, söylemekten çok daha zor ve çetin olduğunu biliyoruz. Ne var ki, bu yönde bir irade beyanı ve başlangıç adımı, başarmanın da yarısıdır. Bu nedenle bloğun, Türkiye’de gerçek muhalefetin adresi olacağına inanıyoruz.

HADEP’in seçimlere Emek, Barış ve Demokrasi Bloğu içinde değil de, SP, ANAP gibi partilerle ya da bağımsız adaylarla katılması çok daha iyi olurdu diyenler de var.

Kuşkusuz bu tür görüşler de belli sınıfsal ve politik eğilimlerin ifadesidir. Söz konusu partilerin HADEP’le böyle bir şeye yanaşmamış olduğu gerçeği bir yana, bu görüşler şu ana kadar sistematik olarak ifade edilmemiş olsa da, yakın geçmişin mücadele tarihini de olmamışa ya da bir yanlışlar zincirine çevirmeye adaydırlar. Bu eğilimin bugün özellikle bu bloğun içinde yer alan Türk tarafının güçsüzlüğü, zaafları vb. üzerinden kendini haklılaştırmaya çalışması, kimseyi yanıltmamalıdır. Üstelik Türk tarafının zaafları konusunda söylenenler de öyle derli-toplu ve yeterli değildir. Köklü eleştiriler değildir. Türkiye sosyalistlerinin çok daha köklü eleştirileri hak ettiği ve daha kat etmesi gereken çok mesafe olduğu doğrudur. Aradan geçen yirmi yılın ardından ilk kez ciddi biçimde yakalanmış bu imkânı doğru değerlendirmek, bilmeyene öğretmek, karanlığın etkisinde kalanı aydınlatmak, 132

ayak sürüyeni çekip saflara katmak hepimizin görevidir.

Amaç bu ise, ki bu olmalıdır, bunun yöntemlerini de yine hep birlikte bulmalıyız. Yoksa özgürlük mücadelesinin bir ayağı aksamaya devam eder. Bunun zararı ise, hepimizedir.

Kürt Özgürlük hareketi, Kürdistan’ın makûs talihini değiştirip yepyeni bir çığır açtı. Yepyeni ve onurlu bir kimlik yarattı. Bu seçimlerde de bu kimliğine uygun hareket etmiş olması, kimseyi şaşırtmamalı, gücendirmemelidir. Bu kimliği bir tarafa atarak Meclise girmeyi istemek, doğru da değildir.

Mücadelenin ve büyük Kürt aydınlanmasının bu aşamasında artık Kürt kimliğinin yasal ve fiili inkârı üzerine kurulu politikalara, partilere, yollara dönüş mümkün değildir.

(15.11.2002)

133

BLOK NASIL SÜRECEK? Emek, Barış ve Demokrasi Bloğu, Kürdistan ulusal kurtuluş hareketiyle Türkiye sosyalist hareketinin ortak mücadele bağlamında gerçekleştirdiği kayda değer ikinci girişimdir.

Unutmuş olanlar için anımsatalım, birincisi Emek, Barış ve Özgürlük Bloğu idi. Bu ikinci deneyimin, birincisi gibi kesintiye uğramayacağı konusunda güvenli konuşmamız için yeterince neden var. Gerek siyasal koşulların geçmiştekinden farklılık göstermesi, gerek yaşanan deneyimlerden olumlu yönde dersler çıkartıldığının işareti sayılabilecek yaklaşımlar ve nihayet seçim kampanyası sırasında kendini açığa vuran devrimci coşku, dayanışma ve ortak mücadele bilinci bu söylediklerimizin dayanağıdır. En önemlisi de hem bloğu oluşturan partilerin yöneticilerinin bloğun sürdürülmesi yönündeki kararları, hem de bloğun destekleyen ve çalışmalarına katılan geniş kitle arasında bu doğrultuda kendini gösteren tartışılmaz istek ve iradedir.

Bunlar olumlu yönlerdir. Ancak her şeyin güllük gülistanlık olduğu ve işlerin hiç sorunsuz gideceği gibi bir iddia da hem gerçeklere aykırıdır hem de kendimizi kandırmak olur.

Tartışılması, açığa kavuşturulması gereken bir dizi soru vardır. Bunların her biri, istenirse bütün bir ömrü “derin teorik” tartışmalarla doldurmaya yetecek kadar çoktur. Teori ve program tartışmasının önemini yadsımak bizden uzak olsun. Ne var ki, bu konuda geçmişte yaşanan ve bugün de kısmen kendini gösteren pratik mücadeleden kopuk ve hayatın önümüze koyduğu görevlere yanıt vermenin değil, nasıl yanıt verecek durumda olunmadığının ifadesi sofular

134

tartışması içinde kaybolmamak gerekiyor. Tartışmaya evet, ama ortak mücadele ve eylemi sürdürmeyi de unutmadan. Öyleyse bugün yapılması gerekenler nelerdir?

Birincisi, bloğun bir merkezi olmalıdır. Bu, bloğun yürüteceği kampanya ve mücadelelerin eşgüdümünü sağlayacak, politika ve projeler üretecek, üretilmesinin koşullarını hazırlayacak bir siyasal merkez olmalıdır. İkincisi, seçim kampanyası sırasında her bir kentte, mahallede, işyerinde oluşturulmuş ortak çalışma ekipleri, seçim büroları, kadın ve gençlik grupları, kısaca örgütlülük adına oluşturulmuş ne varsa, bulundukları kent, mahalle ve işyerlerinde şimdi de siyasal gerçekleri açıklamanın, halkı örgütlemenin, ortak mücadelenin organları haline gelmelidirler. Blok partileri, kendi bağımsız faaliyet ve örgütlenmelerini yürütmeye devam etmekle birlikte, gerek merkezi gerekse en küçük birimlere varıncaya kadar ortak eylemin örgüt biçimlerini korumalı ve geliştirmenin yollarını bulmalıdırlar. Üçüncüsü, bloğun program gibi bir sorun olmadığını söylemiyoruz. Ancak şu anda Seçim Bildirgesi ile yetinmeli, bunu aceleye getirmeden, bilinmez bir tarihe de atmadan ama bir süreç içinde geliştirmeye çalışmalıdır.

Dördüncüsü, yaklaşık bir buçuk yıl sonra yerel yönetim seçimleri vardır. Ve AK Parti Hükümeti de bir yerel yönetim reformundan söz etmektedir. Onların “reformunun” ne olacağı malumdur. İlerde tartışacağız. Ancak blok, şimdi bu yerel seçimleri esas alan kapsamlı bir faaliyeti örgütlemeye girişmelidir. Yani yerel seçimlerde blok, Kürdistan’ın tümünde ve Türkiye’nin de şimdiden hedef seçerek 135

çalışmasını yoğunlaştıracağı bölgelerde ve kentlerde muhtarlık ve belediyeleri kazanmayı önüne koymalıdır.

Beşincisi, yerel yönetimleri bugünkü yapısı ve işleyişi ile kazanmaya çalışmak da bir politik mücadelededir; ama blok bununla yetinemez. Yerel yönetimlerin ne ve nasıl olması gerektiği noktasından hareketle, bir yerel yönetimler projesi ortaya koymalıdır. Bu proje, bölgesel, ülke çapında ve hatta uluslararası bir dizi konferanslarla, halk toplantılarıyla şekillendirilip ilan edilmelidir.

Blok, Türkiye’yi yeniden yapılandırma ve dönüştürme programını, böyle bir yerel yönetimler projesi üzerinden kurmalıdır. Yerel yönetimler projesi, iki ana noktadan büyük önem taşımaktadır.

Birincisi, tarihsel olarak yerel otoriteye asla izin vermeyen ve dün İstanbul’da bugün Ankara’da simgeleşmiş merkezi, bürokratik, ceberut siyasal erkin parçalanmasının yolu, yerel otoritelerin güç kazanmasıdır. Halk ancak kendi yaşadığı köyde, mahallede, kentte kendi gerçek yönetimini kurabilirse, merkezde toplanan siyasal iktidarı sınırlayabilir. Bu da demokrasinin sağlıklı gelişmesinin başlıca yoludur. İkincisi, yerel yönetimlere bu açıdan yaklaşıp, buna göre mücadele edilirse, bu aynı zamanda ucu sosyalizme giden bir dönüşümün başlangıcıdır da. Nihayetinde bugün devrimin organları, halk örgütlenmesi ve iktidarının tarihte gerçekleşmiş örnekleri olarak saydığımız komün ve sovyet, yerel yönetimlerden başka bir şey değildir. O şanlı Paris Komünü, halkın -Türkçesiyle söyleyecek olursak- Paris Belediyesinde bizatihi kendi kendini yönetme girişimdir.

Sovyetler de aynı türden organlardır.

136

Kısacası, yerel seçimler için şimdiden örgütlenmeye girişmek, alternatif projemizi hazırlayıp bunun propagandası yapmak, bloğun teori ve pratik kopukluğuna düşmeksizin hızla yoluna devam etmesinin zemini olacaktır.

(22.11.2002)

137

SAVAŞ ÜZERİNE Bu dünyada insanca yaşamak isteyen hiç kimsenin, şiddetin en yoğunlaşmış bir biçimi olan savaşı savunması mümkün değildir. Aklını kahramanlık hikâyeleriyle bozmuş olanlar bir tarafa bırakılırsa, insanların birbirini, doğayı ve yaşamaları için gerekli kaynakları imha etmesini hiç kimse savunamaz.

Fakat buna rağmen, gerek insanlık tarihi gerekse de günümüz dünyası irili ufaklı sayısız savaşlarla doludur. Öyleyse, savaş konusunda girişte yazdığım cümleler, soyut bir temenni ve hatta anlamsız olmaktan kurtulamazlar. Neden? Çünkü insanlık kabaca belirtmek gerekirse, sınıfsal, ulusal ve cinsel çelişkilere, çıkar farklılıklarına sahiptir ve bunların yarattığı ezen-ezilen, egemenlik-bağımlılık ilişkileri yaşamaktadır.

Bunlar da zaten politika diye bilinen alanın oluşumuna ve politik mücadelelere temellik ederler. O nedenledir ki, savaşın ne olduğu konusunda yapılmış en iyi tanım “savaş, politikanın başka araçlarla sürdürülmesidir” olmaktadır.

Bir insanın siyasal konumu ne ise, savaş karşısındaki tavrı da odur. Nasıl politikada ezen ve ezilenler arasında bir ayrım yapmak ve ona göre siyasal tavır sergilemek, mücadeleye katılmak gerekiyorsa, aynısı savaşlar için de geçerlidir. Genel bir sınıflama olarak, iki tür savaş olduğunu baştan belirtmek gerekir: Haklı savaşlar, haksız savaşlar. Ezilenlerin, baskı ve zulüm altında tutulanların, kendilerini ezenlere karşı özgürlükleri için yürüttüğü savaşlar haklı savaşlardır. Başka halkları, ulusları boyunduruk altına almak için yürütülen ya da egemenlerin kendi aralarında daha fazla nüfuz ve kaynak elde etmek için yürüttükleri savaşlar haksız savaşlardır.

138

Burada karşımıza hemen ezilenler kim olduğu, ezilenlerin çıkarlarının her zaman dünya çapında aynı olup olmadığı, aynı değilse bunların aynılaştırılmasının mümkün olup olmadığı ya da buna gerek olup olmadığı soruları çıkar.

Uluslara ve devletlere bölünmüş dünyamızda, ezen-ezilen ayrımını bu siyasal birimlere göre yapmak, hala içinde yaşadığımız bir çelişkidir. Sorunlara bu çerçeveden bakıldığında işin işinden çıkmak olanaklı değildir. Çünkü nihayetinde bir devletin ya da ulusun çıkarı denen şey, aslında o devlet veya ulus içinde egemen olan sınıf veya katmanların çıkarlarıdır. Bu çıkarların, kimi zaman aynı zamanda o devlet veya ulus içindeki ezilen sınıf ve katmanların çıkarları da olabilmektedir. Aynı şekilde ezilen kategorisine sokulabilecek iki devlet veya ulusun ezilenlerinin çıkarları da farklı farklı olabilmektedir.

Dolayısıyla bu çerçevede kalınarak durumu analiz etmek ve soruna çözüm üretmek iyice imkânsız hale gelmektedir.

O zaman da bir savaş durumunu incelerken iki soruya yanıt bulmak gerekmektedir: Birincisi, bu, tüm dünya ezilenlerinin çıkarlarını nasıl etkilemektedir? İkincisi, o anda somut ve belirli bir ezileni nasıl etkilemektedir?

Yürütücüleri ve asıl aktörlerince nasıl rasyonalize edilmeye çalışılırsa çalışılsın, bugün özgül olarak ABD’nin Irak’a müdahalesinin hangi temele dayandığı konusunda bir görüş birliği vardır. O da şudur: SSCB’nin yıkılışından sonra ABD dünyanın tek süpere gücü olarak dünyayı yeniden düzenlemektedir. ABD’nin dünyayı düzenlemesine karşı mı çıkmak gerekir? Yoksa onun bu nizam verme işini benimseyip, bundan bize ne düşer hesabı mı yapmak gerekir?

139

Bu sorulara verilen iki değişik yanıt, iki ayrı dünya bakışına denk düşer: Dünyanın ABD köleliğine mahkûm edilmesini kabullenmek, onun verdikleriyle yetinmek ya da dünya çapında özgürlük savunucusu olmak. Sorun budur.

Birinci seçeneği benimseyenlerin, ne ABD’ni ne de onun Irak’a müdahalesini burada sunduğumuz çerçevede algılamaları zordur. Hele de kendisini ya ABD köleliği ya da Türk köleliği ikilemine mahkûm hisseden veya görenlerin, ABD’ni tercih etmeleri de anlaşılır bir haldir. Üstelik, sorun ulusal ise ve ABD köleliği aynı zamanda bir biçimde kendi devletine de sahip olmak anlamına geliyorsa, bu tercihi beğenmeyebilirsiniz ama anlaşılmayacak bir yanı da yoktur.

Hele de kendi devleti olanların, devleti olmayanlara “gel bu işten vazgeç!” demesinin bir anlamı olmadığı gibi, yanlıştır da.

Kimilerine göre ABD imparatorluğu bir kez kurulduğuna göre, buna karşı çıkmak, onun düzenini bozmaya çalışmak, dünyada var olma hakkını kaybetmekle eşdeğerdir. Boşa zaman kaybıdır. Bu tezin insan hakları, demokrasi vb. gibi bir sürü argümanla süslenmesi, işin aslını değiştirmez.

Sosyalistlere göre ise, dünyanın bugünkü durumunu nihayetinde belirleyen şey, emek-sermaye çelişkisidir.

Dünyanın yeni biçimi ve düzenlenişini belirleyen de budur.

Bu nedenle de sosyalistler, ABD imparatorluğuna son vermek için mücadele ederler. Dünyanın, ABD’nin ve de bir bütün olarak tarihin niteliğinin değiştiğine ilişkin isteyen istediği safsatayı üretmeye devam etsin. Sosyalizm deneyimleri SSCB ve Doğu Avrupa’da başarısızlıkla sonuçlandı. Ama tarih, aynı temel çelişkiler üzerinde 140

yürümeye devam ediyor. Üstelik de hızını, çapını ve yoğunluğunu artırmış olarak. Küreselleşme de bunun adıdır.

Bu konuya tekrar döneceğiz. Ama şimdi dünyanın dört bir yanında olduğu gibi, ABD’nin emperyalist müdahalesine karşı savaş hayır demek için Hamburg’da yapılacak mitinge gidiyorum. İsteyen de bu mitinge katılmanın, kime hizmet ettiği üzerine “teoriler” uydurmaya devam edebilir.

(06.12.2002)

141

MÜCADELEDEN BAŞKA YOL YOK Türkiye’nin yüz yılı aşkın bir zamandır anayasalı ve elli yılı aşkın bir zamandır da çok partili bir siyasal sisteme sahip olduğu, kemalizmin çağdaş uygarlık hedefinin de zaten Türkiye’yi Avrupalı yapmak olduğu ve ülkede mevcut rejimin ara sıra kaba ve ince balans ayarlarına uğrasa da demokratik olduğu ileri sürülerek, şimdi tam da “yüzdük yüzdük kuyruğuna geldik” denilen Kopenhag zirvesinde Türkiye’ye AB tam üyelik müzakerelerine başlamak için istediği tarihin verilmeyecek olması, öfke, hayal kırıklığı ve hezeyanlara neden oluyor.

AB’nin ne olup olmadığı ya da Türkiye’yi tam üyeliğe almaya hazır olup olmadığından bağımsız olarak, Türkiye’nin tavrına bakıldığına tam bir tembel öğrenci psikolojisi içinde olduğu görülüyor. Hiçbir dersi dinlememiş, hiçbir ev ödevini yapmamış, tam bitirme sınavlarından birkaç gün önce usulen ödev diye birkaç kâğıt çiziktiriyor. Geçemezsin, çalış ve öğren de gel denince, “tam da şevkle ödev yapmıştım, yapılır mı bana bu!” diye bağırıp çağırıyor. Eğer geçirilmezse, okulu bırakacağı tehdidinde bulunuyor. Mahallenin kabadayısına öğretmene baskı yapması için yalvarıyor.

Türkiye’de yaratılan havaya kendisini kaptırmayan her aklı başında insan biliyor ki, AB istese bile Türkiye’nin 15-20 yıldan önce tam üyeliğe alınması mümkün değil. O zamana kadar AB, Türkiye ve dünyada nelerin değişeceği ise, bambaşka bir konu. Türkiye’nin temel siyasal sorunlarını çözme konusunda ne ciddi ve kapsamlı bir programı, ne örgütlenmesi ne de gücü olan kesimlerin, hiç olmazsa AB 142

üyeliği dolayısıyla belli bir rahatlamaya ulaşma umutları kırılıyor.

Kopenhag’da “tarihin tarihini” vermek şeklinde de olsa, Türkiye’ye bir tarih elbette verilecek. Ama bu gerek hükümetin gerekse devletin bugünkü beklentilerine cevap vermiyor. Sezer’in Kopenhag’a gitmemesi de zaten bunun göstergesi. Bu sonucu nasıl karşılayıp nasıl sunacakları, onların sorunu. Ancak Türkiye’nin bu nedenle kendine yepyeni bir “yol haritası” çizmesi ve köklü bir rota değişikliğine girmesi mümkün değil. AB ülkeleri ve ABD ile ilişkilerinde köklü değişiklikler beklememek gerekir. Olsa olsa biraz daha fazla Amerikancı, biraz daha fazla gönüllü ABD tetikçisi olabilir hepsi o kadar.

Gerçeği olduğu gibi görmek ve kabullenmek gerekir. Her türlü değişim imkân ve umudu ancak bununla başlar.

Türkiye’de oligarşinin egemenliğe ve genelkurmay diktatörlüğüne yıkıcı bir darbe vurmadan, ciddi hiçbir ilerleme kaydedilemez. Demokratikleşme yönünde kalıcı adımlar atılmaz. Kürt sorunu çözülemez. Şiddet ve savaş her an kapımızı çalmaya devam eder. Ezilenlerin, haklarından mahrum edilenlerin taleplerini serbestçe ifade etme, örgütlenme ve siyasal faaliyet kanallarını tıkayan, bu egemenliktir ve şiddetin kaynağı da budur. Demokrasi yokluğu, oligarşinin şoven milliyetçilikle halkı zehirlemesinin de ortamıdır. Bu rejimi devam ettirmenin faturasını ödeyenler de yine ezilenlerdir.

Türkiye’de demokratikleşmeye, barışa ve özgürlüğe ihtiyaç var. Bu ihtiyaç kuşkusuz, egemenlerin değil, bu rejimden zarar gören, ezilen, yoksulluk içinde yaşayan, açlık sınırında 143

gezinen, dili, kültürü, varlığı, ulusal hakları inkar edilen, bu pahalı ve devasa bürokratik-askeri aygıtı yaşatmanın faturasını ödemek zorunda bırakılan milyonlarca insanın ihtiyacıdır. Öyleyse sorun, bu rejime karşı toplumsal muhalefetin örgütlenmesi; mezarlık barışı değil gerçek barış için, göstermelik yasa değişiklikleriyle sözde “demokratikleşme” değil gerçek demokratikleşme için mücadele sorunudur. Milyonlarca emekçinin, başta Kürtler olmak üzere tüm ezilen halkların özgürlüğü için bir mücadele birliği yaratma sorunudur. Bu doğrultuda atılmış ve atılacak çabaları birleştirmek, güçlendirmek, mutlaka başarmak azmiyle çalışmaktan başka şansımız yok. Demokrasi ve özgürlüğü elde etmek için mücadeleden başka yol yok.

(13.12.2002)

144

SAVAŞ KAPIDA... İkibinüç yılına kapıda bekleyen yeni bir savaşın gölgesinde girdik. ABD, şimdilik hedefinde Irak bulunan ve süreç içinde İran'ı ve bölgeyi de kapsamaması düşünülemeyecek bir savaşın son hazırlıklarını da tamamlamış görünüyor. Savaşı önlemeye yönelik, dünyanın çeşitli yerlerindeki kitle gösterilerine ve BM'de böyle bir müdahaleye ayak direyen tutumlara rağmen, hemen herkes bu ay içinde askeri operasyonun başlamasına kesin gözüyle bakıyor.

ABD'nin tek süper güç olarak dünyaya kendi düzenini dayatma stratejisinin bir ürünü olarak gündeme gelen Irak'a karşı savaş, süreç içinde İran ve bölgenin diğer devletlerini içine alarak genişlemesi kaçınılmaz görünüyor. Ortadoğu'nun verili durumunun her halükarda bozulmasının halkların yararına olacağını düşünenler, yanılıyorlar. Evet, ABD Ortadoğu'daki verili durumu ya da statükoyu bozuyor ama yerine getirmek istediği rejimin eskisinden daha beter olacağını anlamak için ille de görüp yaşamak gerekmiyor.

Verili statükonun bizzat halkların demokratik-devrimci mücadelesiyle bozulmasının dışında, halkların yararına olabilecek bir şey yoktur ABD müdahalesinde. ABD'nin Irak operasyonunda Türkiye'nin de kendine verilen rolü oynayacağı kesin. TC, ABD'nin Irak'a müdahalesine zaten esastan karşı değildi. Onun bir tetikçi olarak tartıştığı mesele, ganimetten daha fazla bir şeyler kapma noktası etrafında dönüyordu. Savaşın muhtemel sonuçları içinde hangi biçim altında olursa olsun bir Kürt devletinin görünüyor olması da, onun ideolojik hassasiyetlerini artıyordu. AKP Hükümetinin hangi gerekçeyle olursa olsun, devletin çizdiği çerçeve içinde 145

ABD operasyonunun siyasi sorumluluğunu alacağı belli olmuştur.

Savaş konusunda alınacak tavrın, diğer konulardaki tavırdan bağımsız olmadığı biliniyor. Savaşın emperyalist ve haksız karakterinin ortaya konması gerekiyor. Bu konudaki muğlâklıkları gidermek gerekiyor. Ancak çeşitli toplumsal kesimlerin siyasal bakış açılarını bir hamlede değiştirmek ya da değişmesini beklemek mümkün olmadığına göre, karşı çıkış gerekçelerinin tutarlı olup olmamasından bağımsız olarak, savaşa karşı güçleri bir araya getirmeye, savaşa hayır seslerinin daha çok çıkmasına katkıda bulunacak yollara kafa yormak daha da önem kazanıyor. İşte savaşın kapıda olduğu bugünlerde Emek.-BarışDemokrasi bloğunun önemi bir kere daha ortaya çıkıyor. Üç kasım seçimlerinden sonra blok bileşenlerinin ayrı ayrı yaptıkları açıklama ve değerlendirmelere, bloğun sürdürülmesi yönünde ifade edilen düşünce ve önerilere rağmen, bugün hala bir blok konferansının gerçekleşmemiş olması, savaşa karşı mücadeleyi aksatıyor. Emeğin, barışın ve demokrasinin savunucusu, Türkiye'de gerçek toplumsal muhalefetin adresi olması gereken bloğun, hala yürüyüş hattını ve biçimlerini belirleyememiş olması ciddi bir zaaftır.

Sınıf mücadelesinin bu alanda da yürüdüğünü, aksama, gecikme olarak kendini gösteren olguların, aslında bu sınıfsal mücadelenin görünümlerinden başka bir şey olmadığını da bilmek gerekiyor.

Seçim sonuçları ve kapıdaki savaş, görünen o ki, blok bileşenlerinin derhal bir konferans toplayıp siyasal kararlar vermelerinin önündeki engellerdir; ancak sonuçta ne çıkacak 146

olursa olsun, birlikte tartışıp karar almaktan kaçmak veya geciktirmek de, savaşa karşı mücadeleyi etkisizleştirmenin bir yoludur. Öyleyse, Emek-Barış-Demokrasi Bloğunun en kısa sürede bir konferans düzenleyerek, belirsizliklere son vermesini beklemek hakkımızdır.

(03.01.2003)

147

ÖRGÜTLENMEYE DEVAM Emek-Barış ve Demokrasi Bloğunda yer alan parti yöneticileri nihayet SDP’nin daveti üzerine bir araya gelerek, Şubat ayının ortasında bir blok konferansı yapmayı kararlaştırmış ve gündemde bekleyen çatı partisi, yerel seçimler, savaş, tecrit gibi sorunları ele almaya başlamışlardır.

Seçimler sonrasında geçen zamanın çok olmadığı, bu arada blok bileşenlerinin kendi iç değerlendirmelerini yaptıkları ileri sürülebilir. Ancak gerek ülkede gerekse bölgede hızlı siyasal gelişmelerin yaşandığı bir dönemde günlerin ve saatlerin çok daha değer kazandığını hatırlamak ve hatırlatmak zorundayız.

Siyasal partilerin ve ittifakların görevlerinin başında temsil ettikleri veya etmek istedikleri toplumsal kesimlerin uzun ve kısa vadeli taleplerini formüle eden programları ortaya koymaktan öteye, gündelik siyasal mücadele içinde kitlelerin eğitimini, örgütlüğünü, verili sistemi değiştirme mücadelesinde deneyimlerini pekiştirmelerini sağlayacak sürekli bir eylemlilik yapısını kurmak gelmektedir. Seçimden seçime yapılan kampanyaların ve bir araya gelişlerin de elbette bir değeri vardır; ama temel hedefleri emeğin özgürlüğü, barış ve demokrasi olan bir bloğun bununla yetinemeyeceği açıktır. Türkiye, bölge ve dünyanın belli başlı temel sorunlarında ne dediğini, neyi nasıl yapacağını kararlaştırmamış bir blok söz konusu olamaz. Bu nedenle Irak’a müdahalenin artık günlerle ifade edildiği bir dönemde, blok konferansının iyi hazırlanması, hem bugünün güncel gelişmeleri hem de hiç de değilse önümüzdeki birkaç yılın 148

muhtemel gelişmeleri göz önüne alan bir mücadele hattı ortaya koyabilmelidir.

Türkiye sosyalist hareketi ile Kürt Özgürlük hareketi arasındaki ittifakın stratejik önemini kavrayanlar, elbette buna uygun bir sorumlulukla davranmak durumundadırlar.

Bütün enerjimizin, yetenek ve güçlerimizi birleştirilip rasyonel kullanımı yoluyla, Türkiye yakasında da ciddi bir seferberlik yaratılması gerekmektedir. Bugüne kadar aksayan tarafın hızla düzeltilmesi, güçlendirilmesi bir görev olarak hala önümüzde durmaktadır. Bunu yolu ise, siyasal teşhir ve propaganda kampanyalarıyla güncel siyasal mücadele içinde yer almaktır. Örgütlemek ve örgütlenmektir. Bunu göz ardı eden veya dert etmeyen küçük gruplar içindeki bıktırıcı sözüm ona “teorik” tartışmaların bir yararı yoktur.

Teorik ve felsefi çalışma ve tartışmanın gerçekten hakkı verilecekse, bu dünyayı değiştirip dönüştürme eylemiyle bağlantısı içinde yapılmalıdır.

Dün seçimlerde blok bir değişim rüzgârı estirdiyse, bun da onu oluşturan partilerin ve grupların ve tek tek kişilerin çabaları yadsınamaz. Bugün çok daha çetin görevlerin bizleri beklediği bir dönemde, aynı heyecan ve sorumlulukla ortak çalışmaya sarılmamız gereklidir. Bir araya gelebilecek herkesle birleşmek, ortak mücadeleyi geliştirmek görevimizdir.

Değerlendirme ve güya dostça eleştiri adı altında bloğa ve bileşenlerine yönelik, hakareti de eksik etmeyen vaaz sahiplerini de artık muhatap almamak gerekmektedir. Bunlar “örgütlülük yaratıcılığı öldürür” diye vaaz vermeye devam edebilirler.

149

Türkiye, Ortadoğu ve dünyayı değiştirmek isteyenler ise, örgütlenmeye, bloğu, cepheyi pekiştirmeye devam edeceklerdir.

(10.01.2003)

150

DOSTLUK ZOR İŞTİR Geçtiğimiz hafta sonu savaşa karşı milyonlarca insanın dünyanın dört bir yanında sokağa dökülmesi, ABD’nin ve en yakın müttefiki İngiltere’nin işini iyice zorlaştırdı. Savaşa karşı dünya çapındaki bu protesto eylemlerinin, savaşı engellemeyi başarıp başaramayacağı önemli olsa da, hiç de en önemli noktayı oluşturmuyor. Önemli olan, dünya halklarına yönelik ABD tehdidine güçlü bir cevap verilmesidir.

Muhtemel bir Irak savaşında Türkiye sadece komşu olmakla kalmayacak, tersine hükümet ve Genelkurmayın izledikleri politika çerçevesinde ABD’nin yanı başında tetikçi ve yağmadan pay kapmak isteyen küçük haydut olarak bu savaşta taraf olacaktır. Elbette böylesi bir savaşta çeşitli halklardan milyonlarca insanın bir kazancı yoktur, ama bazılarını vardır. O bazıları ise, açıktan savaş savunuculuğu yapamadıkları için, gerek siyasal parti temsilcileri gerekse mehmetçik basındaki kalemleri aracılığıyla, bu savaşa katılınmadığı takdirde Türkiye’nin kayıplarını saya döke bitiremiyorlar. Sanki dokunsan ağlayacak havalarda “mecburiyetten savaşacağız” demeye getiriyorlar.

Bu mecburiyet nereden geliyor? Kimin için mecburiyet? TC devletini bu savaşa katılmaya mecbur ediyor diye sayılan gerekçelerin en başında Kürt meselesi geliyor. Bu bizim yorumumuz değil. Bizzat devlet yöneticilerinin açıklamaları bunu söylüyor. Yani TC bu savaşa katılıp Kürtlerin ezmezse ya da Kürtleri engelleyecek bir konumda olmazsa, Güney Kürdistan’da (onların diliyle Kuzey Irak’ta) bir Kürt devleti ortaya çıkabilirmiş. Böyle bir olasılık söz konusu olsun ya da 151

olmasın, Güney’de bir Kürt devletinin kurulmasına demokrasi açısından karşı çıkılamaz. Buna ancak, Kürdistan’ın kuzeyinde Kürt halkını sömürgecilik boyunduruğunda tutmaya devam etmek isteyenler yani sömürgeci Türk oligarşisi karşı çıkabilir. Bu oligarşinin çıkarları ile TC resmi sınırları içinde yaşayan halkların çıkarları aynı değildir; aksine zıttır.

Türk devlet ve hükümet yetkililerinin bu yönde yaptıkları tüm açıklamalara rağmen, ABD’nin Irak’a saldırısı ile TC’nin Kürt halkına saldırısı arasındaki bağı hala görmeyenler var. Üstelik kimileri de bu bağı gösterenlere “geniş bir savaş karşıtı hareket oluşmuşken, şimdi Kürt meselesini ileri sürüp bunu daraltmanın sırası mı?” diye sitem ediyor. ABD’nin Irak’a saldırısı ile TC’nin Kürt halkına saldırısı arasındaki bağı görmeyen ya da görmek istemeyenler, belki ABD’nin bu savaşına karşı olabilirler ama onların genel olarak emperyalist ve haksız savaşlara karşı olduklarını söylemek mümkün değildir. Elbette bu dünyada herkesin bir şeylere taraf ya da karşı olmak için kendince yeterli bir nedeni vardır. Ancak bölgede ve dünyada barış, tüm halkların ulusal ve demokratik haklarının tanındığı demokratik ve özgür bir dünya isteyenlerin tavrı, diğerlerinden elbette farklı olacaktır.

Yine Öcalan’a uygulanan tecrit ile savaş hazırlıkları arasındaki bağı görmemek, Kürt özgürlük hareketine dayatılan tehdidin çapını anlamamak demektir. KADEK, hiç de kimilerinin sandığı ve ileri sürdüğü gibi, “madem Başkanımıza tecrit uyguluyorsunuz, biz de ateş kese son verip savaşı başlatıyoruz” demiyor. KADEK’in tavrını düşüncesizce bir tepki, kendi elini kolunu bağlayan hesapsız152

kitapsız bir tehdit olarak abes biçimde formüle edip, sonra buradan eleştirmek insafsızlıktır. KADEK’in Kasım ayında yaptığı ve 15 Şubata kadar süre tanıdığı açıklamayı, şu dört yıldaki gelişmeleri, tek yanlı ateşkes ve barış sürecinde bile Kürt özgürlük hareketinin yüzlerce kadro ve militanını kaybetmesini, Öcalan’ın haftalık görüşmelerin sürdüğü sırada yaptığı değerlendirmeleri, yani sorunun demokratik barışçıl çözümünü devletin tıkaması ve süründürme sürecinde imha politikalarında ısrar halinde gerilla savaşının bahara tekrardan başlayabileceği yolundaki değerlendirmeleri yok saymak demektir.

Bütün bunlara rağmen, bugün uygulanan politika eleştirilebilir. Ve yanlış görülüyorsa, elbette eleştirilmelidir.

Ancak bu harekete şimdi önderlik edenlerin açıklama ve kararlarını, gerçekte oldukları düzeyde ele alıp tartışarak bu yapılmalıdır. Muarızını abese iterek eleştirmek, eleştirene keyif verse de, kimseye yararı yoktur. Hele böyle bir yöntemin devrimci dayanışma ve dostlukta asla yeri yoktur.

Devrimcilik, ABD’nin Irak’a saldırısı ile, TC’nin Kürt halkına yönelik yeni imha planları ve Öcalan’ın tecridi arasındaki bağı unutmadan, yeni mücadelelere hazırlanmak ve halklar arası dostluk ve kardeşliğin gereğini yapmaktır.

(21.02.2003)

153

FLU AKP Genel Başkanı Tayyip Erdoğan, Güney Kürdistan’daki (Kuzey Irak) Kürdistan Parlamentosunu ve yönetimi kastederek, “Flu bir yapı var” diyor ve bunun ortadan kalkması için de TC’nin Güney Kürdistan’a girmesi gerektiğini savunuyor. Evet, Türk oligarşisi ve onun siyasal temsilcileri orada “flu” bir yapı görüyorlar. Bağımsız bir devlet değil, ama kendi kendini de bir biçimde yöneten bir yapı. İster bağımsız bir devlet, ister federal devletin bir bileşeni ya da özerk bir bölge olsun, “böyle bir durum TC’yi neden rahatsız ediyor?” diye sormayalım. Yanıtı malum.

Kötü örnek olabilir!

Daha önce de yazmıştım: TC, Kuzey Kürdistan’ı sömürge olarak elinde tutabilmek için, şimdi Güney Kürdistan’ı da işgal etmekten başka yol bulamıyor. İnkâr ve imha politikalarının sonunda gelip dayandığı yer burasıdır. Her ne kadar amacın işgal olmadığı söylense de, “Kürtlerin federatif bir yapıyla bile olsun yaşamalarına imkân tanımamak, onları merkezi Bağdat olan rejime tam bağlı, silahlarından arınmış ve TC’nin güvenlik konseptine tehlike oluşturmayacak bir konuma getirmek” olarak dile getirilen hedefler, bir işgal rejimi olmaksızın gerçekleştirilemez. Bu işgalin hangi biçimler alacağı, ABD’nin tavrının ne olacağı, Güney Kürdistanlı örgütlerin KADEK’le ilişkisinin ne olacağı gibi elbette birçok soru var. Ancak şurasının kesin olduğunu söyleyebiliriz: ABD, bölgeye fiilen yerleşmek amacıyla gelmektedir. Bu “geçici” denilen yerleşmenin ne kadar süreceğini Ortadoğu ve Kafkaslarda meydana gelecek değişiklikler ve esas olarak da bölge halklarının hem 154

emperyalizme hem de onunla iç içe geçmiş kendi egemenlerine karşı mücadeleleri tayin edecektir.

Bugün ABD’nin Irak’a saldırısına karşı çıkmak, TC’nin buna hangi biçim altında olursa olsun ortak olmasına karşı çıkmak elbette iyidir. Ancak savaş karşıtı “cepheyi” bölmemek adına bununla yetinmek kabul edilemez. TC’nin Kürdistan’ı işgaline ve yine bununla doğrudan bağlantılı Öcalan’ı tecridine karşı ses çıkartmamak, görmezden gelmek ya da ikincil bir mesele saymak, savaşa karşı çıkarken atılmış görünen olumlu adımı misliyle geriye almak demektir.

TC devleti ve hükümeti, ne için ve neye karar verdiğini iyi bilmektedir. Savaş politikalarına karşı çıkanlar, en azından savaş karşıtı hareket içinde az çok etkili olan veya olabilecek sosyalistlere düşen görev, savaş, işgal ve tecrit üçlüsünü tüm çıplaklığıyla sergilemek olmalıdır. Bunlar arasındaki doğrudan bağı bugün görmeyenler, yarın olayların seyri içinde ister istemez görmek zorunda kalacaklardır.

Bugün Türk sosyalistleri, kendi devletinin sömürgeci politikalarına, savaş ortaklığına, yeni imha planlarına karşı mücadele etmesi ve ezilen ve sömürge altında tutulan Kürt ulusunun yurtsever, devrimci ve sosyalistleriyle sıkı bir ilişki ve tam bir dayanışma halinde olması gerekiyor. Bugün Kürtlerle dayanışma içinde olmanın, savaş, işgal ve tecridi birlikte ele almanın, Türk sosyalistlerini Türk halkından tecrit edeceğini kısmen açık kısmen dolambaçlı söyleyenlerin, sosyal şovenler ve kemalistlerden farkını açıklamak oldukça zordur.

O klasik soruyu artık herkes biliyor: “Savaşta ne yaptın?”

Bu soru düne ilişkin sorulduğu gibi, yarın da bugüne ilişkin 155

sorulacaktır. Bir Türk sosyalistinin bu soruya onurluca yanıt verebilmesi için, tıpkı dün olduğu gibi bugün de, Kürtlerin ne tavır aldığı veya alacağını tartışmaktan çok, kendisinin Türk oligarşisi karşısında, MGK politikaları karşısında ne tavır alacağını netleştirmesi gereklidir. Savaş karşıtlığını MGK işbirlikçiliğine bağlayacak her türlü belirsizliği, flu tavrı aşmak gerekiyor.

(28.02.2003)

156

SAVAŞA VE İŞGALE HAYIR! Hükümet tezkeresinin Meclis’te reddedilmesi, ABD’nin Irak’a saldırısını önlemeye elbette yetmezdi. Bu, halk kitlelerini de arkasına alan tutarlı bir politik tavrın ifadesi olsaydı, TC’nin bu savaşa bir biçimde katılmasını engellemiş olurdu. Ancak biliyoruz ki, birincisi, Meclis’te verdiği red oyunun arkasında sağlamca duracak bir siyasal tavır söz konusu değil. İkincisi de, bu red oyları TC’nin Kürtlere karşı savaşına da red anlamına gelmiyor. Kamuoyu baskısının dışında, bu savaş kargaşasında Güney Kürdistan’da Kürt devleti kurulur kaygısı ciddi bir rol oynuyor. Meclis’e tezkere yeniden gelir gelmez, ayrı bir mesele. Ancak hükümet ve MGK, ABD’nin yanında yerlerini korumaya ve kimi biçimsel engellere rağmen tetikçiliğe devam edecekler.

Genelkurmay Başkanının açıklamaları, bunu gösteriyor.

Sonuç olarak halkın yüzde yüzü de savaşa karşı olsa, biz bu işe ortak olmalıyız diyor. Genelkurmayın zaten böyle düşündüğü hiç kimse için sır değildi. Dün güya Meclise baskı olmasın diye açıktan bu konuda konuşmadıklarını söyleyen Genelkurmay Başkanı Özkök, bugün medyadaki adaşı gibi ABD’nin savaşı dışında kalamayacaklarını bir güzel anlatıyor.

Bu vatan-millet-sakarya tertibinden Kürtleri açıktan tehdit eden Özkök, TC’nin asıl derdinin Kürt sorunu olduğunu da bir kez daha açığa vuruyor.

ABD’nin Irak’a saldırısı ile TC’nin Güney Kürdistan’ı işgal hesapları ve Öcalan’ın tecridi arasındaki bağları göz ardı eden bir savaş karşıtlığı, laftan ibarettir. Kendi milliyetçi ve egemen konumunu sorgulamaksızın, Kürt halkı ve politik 157

örgütlerinin durumunu sorgulamayı esas alan bir sosyalistlik de, savaş karşıtlığı da lekelidir. Bizim bu konuda yazdıklarımızı, “Kürtlerin durumunu görmek istemeyen, Kürt pohpohçuları” olarak niteleyenler, anlamakta zorluk çekecek olsalar da bir kez daha söyleyelim. Tıpkı Türkler arasında olduğu gibi, Kürtler arasında da farklı politik eğilimler var.

Yurtseveri, demokrat ve sosyalisti olduğu gibi, işbirlikçisi de var. Bundan daha doğal ne olabilir. Bugün Kürt Özgürlük hareketine önderlik edenler, kendi tavırlarını genel bir “Türkler” kavramı kullanarak ve o “Türklere” göre belirlemiyorlar. Bu hareketin politikalarını beğenmeyebilir, eleştirir, yerden yere çalabilirsiniz. Fakat Türk sosyalisti olmak iddiasında olanlar, kendi tavırlarını onlara göre belirlemek ya da izah etmekten vazgeçmelidirler. Devrimci sosyalistler, savaş konusunda tavırlarını Kürtler ne yapıyor diye sorup aldıkları cevaba göre belirlemiyorlar.

Kürtler, onların çeşitli politik partileri ve akımları ne düşünürse düşünsün, Türkiyeli bir devrimci sosyalist, ABD’nin Irak’a saldırısına karşı çıktığı kadar TC’nin Güney Kürdistan’ı işgaline de karşı çıkacaktır. Hatta “Türk Ordusu Kuzey Irak’a girme!” veya “çık!” yerine işin doğrusunun, TC ordusunun bir bütün Güneyi ve Kuzeyiyle Kürdistan’ı terk etmesini isteyecek ve bunun için mücadele edecektir.

ABD dostu kimi Kürtlerin yazdıklarına bakarak bir bütün olarak Kürt özgürlük hareketi hakkında yargıda bulunmak bir yanılgıdır. Ama bir de üstüne üstlük, kendi açık-gizli Türk egemen ulus refleksini, bu tür Kürtlerin yazıp söyledikleriyle haklılaştırmaya çalışmak yanılgı olmanın ötesinde, çift katlı bir sorumsuzluktur.

158

Devrimci sosyalistler, emperyalizme, TC’nin sömürgeciliğine karşı olmaya, emek-barış-demokrasi için mücadeleyi yükseltmeye devam edeceklerdir.

(07.03.2003)

159

ÖZGÜRLÜK KAZANACAKTIR Dün ABD-İngiltere ikilisinin Irak’a haftalardır beklenen saldırısı başladı. Bu savaş, ABD’nin egemenlik savaşıdır, haksız, emperyalist bir savaştır. ABD, dünyada kurmaya çalıştığı yeni egemenlik-bağımlılık ilişkilerinin mantığına bağlı olarak, bugüne kadar var olan uluslararası hukuku ve Birleşmiş Milletleri bir kenara atarak bu saldırıya girişmiştir.

Fransa, Almanya, Rusya ve Çin gibi devletlerin Irak’a müdahaleye destek vermediler, ama ABD’nin karşısına dikilip bu savaşı engellemeye de güçleri yetmediği gibi sahip oldukları çıkarlar da buna elvermemektedir. Üstelik bunların bir kısmı örneğin Almanya, Irak’a saldırının uluslararası hukuka aykırı olduğunu bile telaffuz etmemektedir. Dışişleri Bakanı Fischer ısrarlı sorular karşısında bile, sadece farklı hukuksal yorumlardan söz etmekte, ABD-İngiltere’nin harekâtını gayri meşru ilan edememektedir.

Irak’a saldırının bölgenin başta Kürdistan ve Filistin olmak üzere kangrenleşmiş sorunlarına çözüm olmak gibi bir hedefi olmadığı biliniyor. Ayrıca bu sorunlara çözüm diye ABD’nin sunabileceği tek şey, bir yeniden sömürgeleştirme olabilir ki, elbette kendi çıkarlarını böyle bir ilişkide görenler de vardır ve var olacaktır. Bölge halklarına dayatılmak istenen “efendiler arasında efendi beğen!” politikasından başka bir şey değildir. Eh bu bölgede TC, Irak ve İran gibi başka halkları ezen, boyunduruk altında tutmaya çalışan devletler oldukça, bunların sopasını yemektense ABD kölesi olmaya razı olacaklar çıkabilecektir.

Buna karşılık, bölge halklarının çıkarı, eşitlik temelinde özgür, demokratik ve barış içinde yaşayacakları bir siyasal 160

sistem kurmaktır. ABD saldırısı, aynı zamanda bölgemizde bu tür bir demokratik seçeneği savunan devrimcilere, Kürt özgürlük hareketine yöneliktir. Bugün askeri bakımdan doğrudan hedef olmamak, bunun böyle olmadığı anlamına gelmediği gibi, yarın askeri yönelişlerin de gündeme gelmeyeceğini kimse iddia edemez.

ABD daha önce de çeşitli defalar belirttiğimiz gibi, Irak’ta Saddam’ın devirip çekilip gitmeyecektir. Sırada Suudi Arabistan’tan Suriye ve Mısır’a, İran’dan Kafkaslara uzanan büyük Ortadoğu coğrafyasının tümü vardır ve ABD hedeflerine ulaşabilirse, buralara yerleşmek istemektedir.

ABD’nin bu coğrafyada yaşayan halklara demokrasi ve özgürlük getireceğini düşünmek, ham hayaldir.

Evet, Irak’a saldırı ile Ortadoğu’da yeni bir dönem başlamaktadır. Bu aynı zamanda ifade ettiği anlam ve tarihsel eğilimler bakımından dünya çapında yeni bir dönem demektir. Yeni dünya düzeni denilen şeyin, ne mene bir şey olduğunu çok daha çarpıcı biçimde göstereceği bir dönem olacaktır bu. Taşlar yerinden oynamış, statüko bozulmuştur.

Fakat bu, otomatik olarak halkların çıkarına yeni bir düzen ortaya çıkacağı anlamına gelmez. Önemli olan var olan statükonun bozulması değil, kimin tarafından ve hangi doğrultuda bozulduğudur.

Irak’a yönelik saldırıda yapacağı yataklık ve tetikçilik karşılığı, kıymetinin arttığı hesabıyla ABD ile pazarlığa kalkışan TC, sonuçta hem ABD’nin dediklerini fiilen yapan hem de avucunu yalayan bir konuma düşmüştür. TC, askeri bakımında bölgede ne kadar güçlü olursa olsun, nihayetinde emperyalizme bağımlıdır. Kısmi çelişmeleri olsa bile, 161

kaderini ABD’nin savaş arabasına bağlamaktan başka bir şey yapamaz. Türk oligarşisi ve Genelkurmayının kendi egemenliğini sürdürmek için başka yolu da yoktur.

ABD’nin Ortadoğu macerası, aynı zamanda onun ve onunla işbirliği halindeki rejimlerin sonunu da hazırlayacak bir dönemi de açmaktadır. Bölgenin ezilen ve mazlum halkları, emekçileri, yurtsever ve devrimcileri, elbette gelişmeleri seyretmeyeceklerdir. Kendilerine dayatılan emperyalist köleliğe ve işbirlikçi, oligarşik rejimlere karşı mücadeleyi geliştireceklerdir.

ABD’nin bugün sahip olduğu ileri teknoloji ürünü silahlar ve muazzam askeri gücünün her şeye hâkim olduğunu ve olacağını sanmak, yanılgıdır. Dünya tarihi şimdiye kadar en büyük gücün, halkların özgürlük tutkusu olduğunu kanıtlamıştır. Özgürlük, kazanacaktır.

(21.03.2003)

162

KÜRTLER DEVLET KURARSA...

ABD emperyalizminin Irak’a saldırısı devam ediyor.

Kendilerine koalisyon güçleri adını veren ABD-İngiltere ikilisi, beklemedikleri bir direnişle karşılaştı. İşgalci Amerikan ve İngiliz askerlerinin tüfeklerine çiçekler takıp, kollarına atılacakları beklenen Iraklı genç kızlar görünmüyor yollarda. Bir şok ve dehşet hareketiyle Saddam rejimini çökertip Irak halkını “özgürleştireceklerini” söyleyenlere kimse inanmıyor. İkinci haftasına giren savaşta, saldırgan ve işgalci güçler henüz kayda değer bir askeri başarı elde edemedi. O çok övülen “akıllı” füzeler”in de kafası karışıyor.

ABD’nin muazzam teknolojik ve silah üstünlüğüne rağmen, Iraklıların ABD’ne karşı direnişini kabullenmek istemeyen psikolojik savaş uzmanları, Irak halkının Saddam’dan korkuttuğu için direndiğini söylüyor. Evet, korkudan direniş!

Dünyanın bütün zalimleri, aynı dili konuşuyor. Halkın ülkesini savunmak ya da sömürgeci ve işgalcileri kovmak için direnebileceği, mücadele edebileceği egemenlerin sözlüğünde yer almıyor. Korkan insanın bırakın direnmeyi, derhal karşı tarafa teslim olduğunu çocuklar bile bilir. Ama psikolojik savaş da böyle bir şeydir işte. Orada ilk katledilen sadece gerçekler değil, aynı zamanda mantıktır. Kürt halkı bu “korkudan direniş” yalanını çok iyi biliyor. Türk oligarşisi, Kürt halkının özgürlüğü için mücadele eden gerillalara da aynı suçlamayı yöneltiyordu. Güya bir “terör” örgütünün korkusu nedeniyle Kürt gençleri dağa çıkıp, Türk Ordusuna karşı savaşıyorlardı. Aynı gençlerin bir milyonluk Türk ordusundan neden korkmadıklarını kimse sormuyordu. Çünkü TC’nin kirli savaşı, aynı zamanda ideolojik 163

bombardımanla beyinleri tutsak alma savaşıydı. Bunun Türk halkı arasında etkili olmadığı söylenemez.

Bir benzerini daha önce gördüğümüz aynı film, şimdi çok daha büyük çaplı ve çok daha da kapsamlı bir medya savaşıyla Irak’ta çevriliyor. Askerle gazetecinin birbirine karıştığı, birden fazla savaşın iç içe yürüdüğü bir savaş yaşanıyor.

Emperyalist işgalcilerin sahip oldukları teknolojik üstünlükle askeri açıdan nasıl olsa galip gelecekleri ileri sürülebilir. Ancak bir haftayı aşan direniş ve dünyada savaşa karşı kitle hareketinin dev boyutlara ulaşması, başka gelişmelere de işaret ediyor. Amerikan işgalcilerine karşı bir gün bir saat bile fazla sürecek bir direnişle cevap vermek, dünyada anti-emperyalist ve demokratik harekete muazzam güç vermektedir. Dünya egemenliği peşinde koşan ABD emperyalizmine dünyayı dar edecek yeni bir dönemi müjdelemektedir.

Bu emperyalist saldırıda yapacağı yatakçılık ve tetikçilik karşılığı fiyatını artırmak isteyen TC, ABD’ni bıktırmış ve savaşın birinci haftasında tamamen devre dışı kalmıştı.

Ancak Koalisyon güçlerinin Irak’ın güneyinde umdukları başarıyı elde edememeleri ve kuzeyden bir cephe açma ihtiyaçları kapsamında TC yeniden devreye sokulmak istenmektedir. Durumun günbegün değişebildiği savaş ortamında, neyin nasıl gelişeceği önceden bilinemez ama bazı şeyleri de kestirmek mümkündür. ABD, TC ile Güney Kürdistan Kürt partileri arasında tercihini ikincilerden yana yapmış değildir. TC’ye sadece nerde ve nasıl durması gerektiği ABD tarafından kesin bir dille gösterilmiştir.

164

Genelkurmay Başkanının yaptığı açıklamada TC’nin ABD’nin izni olmaksızın Güneye inemeyeceğinin şimdilik kabulüdür. Ancak bu tehlikenin geçtiği anlamına gelmez. Çünkü halklarımız açısından tehlike, ABD’nin bölgeye müdahalesidir. Diğerleri bu müdahalenin kimi zaman ek sorunlar da yaratan parçalarıdır.

Barış, demokrasi ve kardeşlik isteyenlerin görevi, sadece Amerikan saldırısına karşı çıkmak, hükümetlerinin savaşa bulaşmaması için mücadele etmek değil, aynı zamanda hangi gerekçe ile olursa olsun Türk Ordusunun Kuzey Irak’a yani Güney Kürdistan’a girişine karşı çıkmaktır. Ayrıca halen Güney Kürdistan’da var olan Türk birlikleri de geri çekilmesini savunmaktır. Kürtlerin devlet kurmalarını, askeri müdahale veya savaş nedeni sayan argümanlara, şovenizm ve Türk milliyetçiliğine taviz vermeyen bir açıdan karşı çıkılıp mücadele edilmelidir. Demokrasinin olmazsa olmaz koşullarından biri de budur. ABD Irak’ı, sömürgeci devletler de Kürdistan’ı terk etmelidir. Kürtlerin ne kurup kurmayacaklarına, ABD veya TC değil, Kürt halkı kendi karar vermelidir.

(28.03.2003)

165

PEKİ YA SİZ? Savaştan söz ediyoruz; yani şiddet araçlarıyla, silahla, tankla, tüfekle, akıllı-akılsız füzelerle ve daha bir sürü yok etme araçlarıyla sürdürülen bir mücadeleden söz ediyoruz.

ABD’nin dünyada egemenliğini var olan ve olası rakiplerine dayatmak için başlatıp yürüttüğü bir savaştır söz konusu olan.

ABD’nin emperyalist hedefleri için zaten kendisinin ayrılmaz bir ikizi gibi davranan İngiltere ile birlikte Irak’a saldırısı, savaşın doğrudan içinde yer almayanları da böldü.

Uluslararası hukuksal bir meşruiyeti bulunmayan bu saldırı ve işgal savaşı, tüm dünyada milyonlarca insanı ayağa kaldırdı. Her gün bir başka yerden savaşı protesto eylemlerinin haberi geliyor. Irak’ı bir-iki gün içinde teslim alacaklarını sananlar, savaşın üçüncü haftasında hala ciddi bir başarı sağlamış değiller. Ayrıca askeri bakımdan başarı şansları hala olsa bile, siyasi olarak, ideolojik ve ahlaki olarak daha bugünden kaybettikleri bir savaştır bu.

Gerek savaş hazırlığı sırasında gerekse başladıktan sonra izlediği tutumla TC, ABD’nin işini kolaylaştırmamış, hatta beklentilere yanıt olamadığı için de zorlaştırmıştır. TC’nin yatakçılık ve tetikçiliğin ötesine geçmeyen ve geçmeyecek rolü için ABD ile sıkı at pazarlığı yapan ve üstelik de istediği teskereyi Meclisten geçiremeyen hükümet, çok zor durumda kalmıştı. Nihayet Colin Powell’ın Ankara ziyareti, ABD ile ilişkileri sıcak tutmak için ne yapacağını şaşıran hükümetin imdadına yetişti. Dışişleri Bakanı Abdullah Gül biraz da gururlanarak “Koalisyonun içindeyiz” diyor. Eski düzeyinde olmasa da ABD-TC ilişkilerinin yeniden canlanacağı söylenebilir. Elbette bu “koalisyonun içindeyiz” sözünde 166

saklı olan ama herkesin apaçık anlaması gereken şey, TC’nin Irak’a fiilen savaş ilan etmesidir. TC usulü demokrasi böyle bir şeydir. Meclisinizde savaşa hayır kararı alabilirsiniz ama hükümetiniz, elbette Genelkurmayın inayetiyle sizi savaşın içine boylu boyunca sokuverir.

Powell, TC’nin Kuzey Irak’a (Güney Kürdistan’a) girmeyeceğinin sözünü aldı. Bu KDP ve YNK güçleri için önemli bir garanti gibi gözükmektedir. Ancak TC, yine de belli koşullar ortaya çıkması halinde sınırı geçeceğini ilan etmektedir. Irak’ta hangi biçim altında olursa olsun bir Kürt devletini savaş nedeni sayan TC yetkililerinin söylemlerindeki vurgu kaymasına da dikkat etmek gerekir. Şimdi ısrarlı biçimde KADEK’ten gelebilecek tehlikelere karşı Irak’a girebileceklerini söylemektedirler. KADEK’in özellikle bu dönemde TC’ne karşı askeri eyleme girmeyeceği yönündeki açıklamalarına rağmen, TC yetkililerinin bu sözlerini nasıl anlamak gerekiyor? TC, “KDP ve YNK’nin damgasını bastığı bir Kürt oluşumuna kerhen de olsa evet, ama KADEK Güney Kürdistan’da hiçbir biçimde etki kazanmamalıdır” mı diyor?

TC, Türkiye içinde Kürt sorunundaki tavrını değiştirmediği, inkârcı, sömürgeci ve şoven politikasında devam ettiği için, kendi devlet sınırları dışında da aynı politikayı sürdürmek istemektedir.

Ancak ABD’nin emperyalist politika hesapları içinde kendisine bir yer bulmak isteyen Türkiye ile yine bu politikanın bir türevi olarak Güney Kürdistan’da bir Kürt devleti kurmak isteyen KDP-YNK güçleri aynı koalisyonun içinde yer almaktadırlar. Her ikisinin de gözlerini diktiği 167

karar merkezi ABD’dir. ABD ise, her ikisinin de patronu olarak onları birbirlerine karşı kullanmaktadır.

ABD’nin bu savaşını hararetle destekleyen kimi Amerikan muhipleri, yazıp söylediklerimizden -Türk olduğumuz için-, Kürt devletine karşı olduğumuz sonucu çıkartmaktadır. Oysa biz ısrarla tekrarlamaya devam ediyoruz: Kürtlerin dernek mi devlet mi ya da bir başka şey mi kuracaklarına Kürtler kendileri karar vermelidir. Bir Türk sosyalistinin görevi de, Kürt halkının bu hakkı serbestçe kullanabileceği koşulların yaratılması için mücadeledir. KDP-YNK çizgisi ABD ile birliktedir. Dolayısıyla o çok karşı olduğu söylenen TC ile birliktedir. Aynı koalisyonun içindedirler. KADEK ise, hem TC’nin düşman gördüğü bir harekettir. Hem de ABD’nin terör listesinde baş sırayı almaktadır.

Genel olarak Türk olmadığı gibi, genel olarak Kürt de yoktur. Savaş ve onun gerisinde yatan çıkarlar, ideolojiler ve politik dünya görüşleri hepimizi bölüyor. Biz halkların eşitliği, kardeşliği, demokrasi ve özgürlükten yana Türk, Kürt, Arap vb. olmak istiyoruz. Peki ya siz?

(04.04.2003)

168

BAĞDAT DÜŞERKEN...

Uygarlığın beşiği iki nehir arasındaki topraklarda dün bir kent düştü: Bağdat düştü. Bir kent düşerken ne hisseder insan? Sevinç mi? Coşku mu? Histerik bir haykırış, gözyaşı ve öfke mi? Umutsuzluk ve çaresizlik mi? Yanıtlamakta acele etmeyin, önce kendinize sorun ve sonra sorgulayın duygularınızı.

Dün bir “Abraham tankı” Saddam’ın heykelini törensel bir ağır çekimle alaşağı ederken, devrilen bir diktatörlük, kazanan özgürlük ve demokrasi midir?

ABD emperyalizminin dünyanın herhangi bir yerine demokrasi ve özgürlük getirdiği görülmüş müdür? Ya da daha basit bir soru: Demokrasi ve özgürlük, böyle ihraç edilecek bir şey midir? TV kameralarına “Saddam no, Bush yes!” diye bağıran ya da bağırttırılan Arap gencinin dediklerinin Türkçesi, “giden ağam, gelen paşam” değil midir? Bağdat’ta ABD tanklarının çiğnediği, Irak halklarının ve bir bütün olarak Ortadoğu halklarının onuru değil midir?

Biliyorum, savaş karşıtı milyonların eylemine katılıp ABD emperyalizminin Irak şahsında tüm dünya halklarına dayattığı hegemonya ve saldırganlığı protesto etmek şöyle dursun, aksine hemen her dil ve renkten milyonlarca insanın savaşa ve işgale yükselen eylemlerini “Saddamcılık”la suçlayanlar, bu sorulardan rahatsız olmaktadır. Yalanım yok, ben de bu Amerikan muhiplerinden (yani muhabbetle ABD severler) hiç hoşlanmıyorum. Üstelik bu Amerikan severler, aynı zamanda kendi milletini ve ülkesini herkesten çok sevdiği iddiasındaki zavallılardır.

169

ABD’nin Irak’a saldırısıyla birlikte, bu sahte milliyetçiler de atağa geçtiler. Açın bakın, bunların hepsinin besmele çeker gibi ilk yaptıkları önce sosyalizme bir güzel küfür etmek, sonra da ABD’nin Ortadoğu’ya nasıl demokrasi ve özgürlük getireceğini anlatmaktır. Bunlardan kendini daha aydın ve uyanık sananlar da, Güney Kürdistan’daki “soydaşların” ABD ile birlikte olmaktan başka şansları olmadığını ve onları anlamak ve desteklemek gerektiğini anlatıyorlar.

Elbette bunları da anlıyorum, ama anlamak kabul etmek ve desteklemek değildir. Hele de bunların benim gibi hem Türk hem de sosyalist olanlara yerli yersiz saldırısına sessiz kalmak hiç değildir.

Yaşamının en verimli yıllarını kemalistlerin hizmetinde yalan haberler yayma müdürlüğünde geçirenlerden tutun da, daha dün Özgür Politika’yı bile “kemalist” olmakla suçlayan kasaba avukatlarına ve “Kürt olsun da çamurdan olsun fark etmez” diyen sözde aydınlara kadar uzanan eli kalem tutan kısmen genişçe bir çevrenin bugünlerdeki hali ibret vericidir.

Son otuz yıllık devrimci mücadelenin ortaya çıkarttığı ve haklı olarak tüm Ortadoğu’ya demokrasi ve halklar arası kardeşlik, özgürlük yolunu gösterme iddiasının sahibi bir Kürt kimliği, yani PKK-KADEK mücadelesinde ifadesini bulan Kürt Özgürlük hareketinin idealleri şimdi bunların salvo atışları altındadır.

Onlara en güzel cevap yine KADEK’in içinden geliyor.

Bakın ne diyor Ali Haydar Kaytan: “İnsanlık bir bütündür ve bu bütüne karşı sorumluluk duymak, insan olmanın vazgeçilmez gereğidir. Evrende 170

birkaç değil, tek bir insanlık var ve bizler onun üyeleriyiz.

Irak insanı öyle, o da insanlığın bir üyesi. Bu düşüncede olan ve buna içtenlikle inanan biri, alevler içinde yaşayan Bağdatlı kardeşinin kanayan yarasının kendi yüreğindeki yara olduğunu mutlaka hisseder. Hissetmezse, en azından içindeki insanlık koma halini yaşıyor demektir.”

Koma biyolojik değil, zihinsel bir durumdur. En iyi tutsak, en iyi köle zihni teslim alınmış olandır. Şimdi Bush’ların emperyalist azgınlığına alkış çalanlar, halkların özgür geleceğini geciktirmeye çalışan haydutların suç ortaklarından başka bir şey değildir.

(11.04.2003)

171

“ÇIKAR” DEYİP GEÇMEYİN En çok kullandığımız kavramlardan biridir çıkar. Öyle uzun boylu tanımlamaya bile gerek duymaksızın, belli bir şeyin çıkarlarımıza aykırı ya da uygun olduğunu, ya da kısa vadede çıkarlarımıza uygun ama uzun vadede zararlı olduğunu veya tersini, vb. söyler dururuz. Evet ortada bir veya bir takım çıkarlar var. Ve bizler de burnuna kocaoğlan halkası takılmış yaratıklar gibi, bu çıkar halkasının bizi sürüklediği yere gider dururuz. İster bireyler, ister aile veya toplumsal bir grup veya sınıf, isterse bir ulus veya uluslar topluluğu olalım, bizleri yöneten ve yönlendiren şeyin çıkarlarımız olduğu konusunda bir kuşkumuz da yoktur. İyi de nedir çıkar? Çıkar genellikle, yaşamını herhangi bir manevi veya dünyevi despotun kendisini belirlemesinden bağımsız olarak, sadece doğa ve akla göre hareket ettiği varsayılan “doğal” insanın özellikleri ve yeteneklerinin bir ifadesi olarak kullanılan bir kavramdır. Kuşkusuz burjuva ideologlarının kavrayışları çerçevesindeki bu çıkar tanımlanmasının göründüğünden çok daha karmaşık ve çetrefilli olduğunu belirtmekle yetinelim şimdi.

Nerden mi aklıma geldi bu şimdi bu çıkar lafı? Hani TRT’nin savaş izleme merkezi var ya. Oranın müdavimlerinden bir gazeteci-subay karışımı bir zatın, Türkmenler hakkında söyledikleri hatırlattı bana. Bu muhterem, Türkmenlerle konuştuğunu, onlara “Türkmenlerin milli çıkarlar etrafında birlik ve beraberlik içinde olmaları gerektiğini” anlattığını aktardıktan sonra, yakınarak ekliyor: “Ama onlar da Dicle’nin güneyindekilerin solcu, kuzeyindekilerin sağcı olduğunu söylüyorlar.” Sonra spiker, 172

subay-gazeteci ve diğerleri enselerine basılmış gibi hep bir ağızdan “sağcısı-solcusu milli çıkarlar etrafında birilik olmalıyız” diye bağladılar işi.

Bugünlerde herkes herkese çıkarlarının orada değil de şurada, şöyle yapmakta değil de böyle yapmakta olduğunu anlatıyor. Örneğimizde görüldüğü şekliyle, aslında TC devleti kendi çıkarlarını Türkmenlerin çıkarları diye lanse etmeye veya Türkmenlere TC çıkarlarını benimsetmeye çalışıyor. TC devletinin çıkarları denen şey de, ona egemen olan asker-sivil bir oligarşinin çıkarlarından başka bir şey değildir. Özgür bir Kürdistan TC tipi bir oligarşik diktatörlüğün kabullenemeyeceği bir şeydir. Türkiye’de demokrasi, Kürdistan’da özgürlük, bu oligarşik devlet sahiplerinin egemenliklerine son verilmesi anlamı taşıyor. Bu nedenledir ki, sınırları içinde Kürtlere inkâr ve imha dayatırken, dışında da onun izdüşümü bir politika izliyor. İrrasyonel görünen bu tutum aslında oligarşinin kendi varlığını sürdürme içgüdüsünden başka bir şey değildir. Bu nedenledir ki, ülke içinde en ufak reformlara razı olmaktansa, Güney Kürdistan’a sefer yapmayı gönüllü olarak tercih etmektedir.

Eh ne yapalım, onlar çıkarlarını böyle bir inkâr, imha ve saldırganlık politikasında görüyorlar. Türkiye’nin ezilenleri, işçileri ve emekçilerinin çıkarları ise, başka yerdedir. Çıkarlarının bilincinde bir Türk emekçisi, TC’nin çıkarlarıyla kendisininkinin çakışmadığını, dahası karşıt olacağını görecektir. İçerde Kürt halkına uygulanan baskı ve inkâr politikalarına, Kürt parti ve şahsiyetlerine yönelik dışlama ve tecrit (Öcalan’a yönelik hala devam eden tecrit) 173

uygulamasına ve Güney Kürdistan’a girmek için can atan genelkurmay planlarına karşı çıkacaktır. Çıkar deyip geçmeyin. Onun ne olduğunun bilinmesi, başlı başına bir tarih bilincini, bir dünya görüşünü ve dünden bugüne mücadele içinden süzülüp gelen bir siyasal aidiyet (kimlik) sahibi olmayı gerektiriyor.

(18.04.2003)

174

ÇİZGİ KADEK, Türkiye, İran, Suriye ve Irak’ta genel olarak demokrasi, özel olarak da Kürt sorununun çözümüne ilişkin önerilerini açıkladı. KADEK’in önerilerinin dikkatle okunması, üzerine düşünülmesi ve doğru anlaşılmasını dilerim. Doğrusunu söylemek gerekirse, KADEK’in belgelerini, onun Genel Başkanı Öcalan’ın özellikle son kitabını biraz dikkatli okuyanlar KADEK’in yapabileceği önerilerin de ancak bunlar olabileceğini zaten bilmeleri gerekir. Bu arada çok yazmaktan okumaya, boş konuşmaktan düşünmeye vakit bulamamış olanların, gerek KADEK’in son “bölge çözümü”nü gerekse buna temellik eden kitap ve belgeleri artık daha fazla geciktirmeden okuyup tartışmalarını öneririm. Özellikle Irak’ta ABD “zaferinin” rüzgârıyla, belleğinin bir kenarında sosyalizm ve sola ait yarım yamalak ne kalmışsa fırlatıp atmak için sıraya girenlerin; sanki sosyalizme ve sola ne kadar çok saldırırsa Kürtlerin kurtuluşuna daha fazla hizmet edeceğini sananların ve bu arada ideolojik, toplumsal ve siyasal bakış açıları ve programları bir kenara atmamızı isteyenlerin de bu konulara kafa yormasını isterdim. Ne var ki, bunun bu sırada boş bir temenni olduğunu da bilmiyor değilim.

Son zamanlarda, Kürtlerin önüne moda deyişle “tarihsel bir şans” çıktığından ve bunun iyi kullanılmasından söz ediliyor.

Güçlerin belirli bir dizilişine denk düşen bir moment anlamında konjonktürün, belirli bir halk topluluğu veya belirli bir toplumsal güce bir fırsat veya şans sunduğundan söz edebilmek için, o halkın örgütlü güçlerinin hali ve 175

programına bakmak gerekir. Eğer ortada örgütlülük yoksa ya da var olan örgütlülük, sahip olduğu ideoloji, program ve toplumsal dayanakları bakımından Kürtleri demokratik temellerde birleştirecek bir ulusal kavrayıştan yoksunsa, üstüne üstlük -hangi tür bir devlet yapılanması söz konusu olursa olsun- Kürtleri gerek yaşadıkları bölge halklarının gerekse dünya insanlık ailesinin parçası olarak gören bir uluslararası özgürlükçü kavrayıştan yoksunsa, şans sanılan şansızlık, fırsat sanılan da kendi kapanı haline gelebilir.

Dahası, tarihte ender rastlanacak “başka halklara da öncülük etmek” gibi bir şeyin rüyası bile görülemez. Şimdi tüm Kürdistan’da var olan örgütlülüklere bakıldığında kayda değer üç güçten söz etmek mümkündür.

Kürdistan Demokrat Partisi, Kürdistan Yurtseverler Birliği ve KADEK. Üç örgüt üç çizgi demektir. Biraz daha incelenirse, aslında sadece iki çizgiden de söz edilebilir. KADEK’in temsil ettiği ve tüm bölgede demokratik cumhuriyetler kurulmasını, Kürt halkının özgürlüklerinin anayasal güvencelere bağlandığı ve bölge halklarının eşitlik, kardeşlik ve dayanışma içinde özgür ve demokratik yaşabilecekleri bir siyasal ilişkiler sistemi. Bölgedeki teokratik, oligarşik yapılara ve emperyalist işgal ve hegemonyalara karşı açık ve net biçimde halkların çıkarını savunan bir çizgi.

Diğer çizginin, KADEK’in tezlerinin yanından bile geçemediğini anlatmaya gerek yok. Şimdi bunları söylemek, Kürtlerin birliğine karşı çıkmak mıdır? Hayır. Tersine sanki çok açık seçik belli ve biliniyormuş gibi “Kürtlerin çıkarlarından” söz etmenin yetmediğini vurgulamak demektir. Bu çıkarların ne 176

olduğunun ve kimler tarafından savunulduğunun, lafı evirip çevirmeden ortaya konması gerekir. Yani dönüp dolaşıp yine geliriz şu malum çizgi meselesine.

Geçerken, sahi siz çizginin neresindesiniz?

(25.04.2003)

177

AYRILMA HAKKI KİMİN İÇİN? Ulusların kendi kaderlerini tayin hakkı (UKKTH) ilkesini ortaya ilk atan sosyalistler değildirler. Sosyalistlerin yaptığı burjuva demokrasisinin sınırları içindeki bu hakkı, hiçbir “ama ve fakat” kıvırtmasına imkân vermeksizin tutarlıca savunmak olmuştur. Bu hakkın burjuva demokrasisi ufku içinde olması, onu icabı halinde savunulacak, icabı halinde de reddedilecek bir hak yapmaz. Böylesi bir tutum, burjuva demokratlığının yanından geçemeyecek kadar geri, şark kurnazı alaturka “demokratlığın” marifeti olabilir ancak. Bu alaturka ve arabesk perspektiflerin hiçbir siyasal ve ideolojik ilkesinde bir sistem, bir tutarlılık bir standart bulmak mümkün değildir. Bu olayda savunduğu bir ilkeyi, aynı özellikte bir başka olay için “ama” diye başlayan hamaset içinde reddeder.

Sosyalistler, UKKTH yani ayrılma hakkını MUTLAK bir hak olarak savunurlar. Bir hakkın mutlak olması demek, o hakkın hiçbir kayda koşula bağlanmaksızın evrensel olarak formüle edilmesi ve ona uygun bir bakış zenginliği içinde kavranması demektir. Bir hakkın istismar edilebileceği, aslında o hakkın bazıları için hayırlı da olmayacağı ya da o bazılarının buna layık olmadığı gibi açık ya da kapalı gerekçelerle UKKTH ilkesini reddedenler, egemen ulusların ayrıcalıklarını savunanlardır. Yukarıda tanımladığım mutlaklığı içinde tanımlanmamış bir ilke ya da hak, olsa olsa bir demagoji ya da lütuf olabilir.

UKKTH ile ilgili geçmişteki tartışmalarda, kadın sorunuyla bağlantılı örnekler çokça verilmiştir. Cinsel baskı ve ezilmenin bir ifadesi olarak kadın sorunu ile ulusal sorun 178

arasında kurulan bağlantı pek de temelsiz değildir. Ezenezilen, egemen-bağımlı ilişkisinde “ayrılma hakkı”, ezen değil, aksine ezilen içindir. Ezen ve egemen olan taraf için ayrılma hakkından söz etmek, abesle iştigal etmektir. Çünkü egemen olan, zaten ayrılma hakkında içrek tüm olanaklara ve üstelik bir de fazlasıyla ayrıcalıklara sahiptir. Her türden ayrıcalığa karşı genelleşmiş bir özgürlük düşüncesini geliştiremeyenler, tutarlı demokrat ve tabi ki, sosyalist de olamazlar.

UKKTH ilkesi ve Kürt sorununa gelince.. Alaturka (yani türk usulü) milliyetçilik ve şovenizm, ya bu ilkeyi tümden reddeder ya da bu ilkenin başka halklar ve uluslar için, özellikle de Kürtler için geçerli olabileceğini kabul etmez. Bu tür milliyetçiliğin sola da bulaşan ve haklı olarak sosyal şoven ya da kemalososyalist diye nitelediğim bir versiyonu, UKKTH hakkının geçmiş yüzyıllara ait bir ilke olduğunu, ulusun ve ulus devletlerin zaten ortadan kalkmakta olduğu argümanıyla Kürtlerin milliyetçiliğine burun kıvırırken, kendi milliyetçiliğini “yurtseverlik, emperyalizme karşı direniş” gibi allayıp pullar. Yine bir başka bir versiyonu ise, bir yandan bu ilkeyi savunduğunu söyler ama öte yandan da Kürtlerin “kukla devlet” kurmak istediklerinden, bunun emperyalizmin oyununa gelmek olduğundan dem vurarak, öyle argümanlar ileri sürerler ki, bunların içinde demokrasinin zerresini bulmak mümkün değildir. Olabilir, şimdi günün modası olduğu için bazı Kürtler de Amerikan sever olabilirler. Ama onlara karşı ideolojik-siyasi mücadele, egemen ulusa mensup ve kendisini sosyalist olarak niteleyen insanların işi olamaz. Amerikan severlik ve emperyalizm uşaklığından ötürü, birilerine karşı savaş yürütmek 179

gerekiyorsa -ki gerekiyor, buna TC Genelkurmayından başlamak gerekir.

UKKTH’nın Kürtler tarafından nasıl kullanılacağı, bizzat Kürtlerin kendi bileceği bir iştir. Bir ulusun demokrasi çerçevesinde isteyebileceği en ileri talep, ayrılıp kendi devletini kurmak olabilir. Egemen ulusa mensup bir sosyalist, ezilen ve sömürge altında tutulan Kürt ulusunun kuracağı devletin karakterini tartışma konusu yapmaksızın onların bu hakkını savunur. Denebilir ki, bu devlet gerek bölgesel gerekse dünya çapındaki devrimci-demokrat mücadeleye katkı sağlamaz; hatta yakın gelecekte başa bela bile olabilir.

Böyle bir olasılık var olsa bile, bir Türk sosyalisti asla UKKTH savunmaktan vazgeçemez. Tersine bu hakkın Kürtler tarafından serbestçe kullanılabilmesinin koşullarını sağlamak için, Türk sosyalistlerinin savunacağı şey, oligarşinin Kürdistan’dan elini eteğini çekmesidir. Ancak bu yolla tutarlı demokrasi düşüncesi savunulmuş ve uygulanmış olur. Devrimci-demokrat ilkeler, işte bu yolla reel politikaya kurban edilmekten kurtulur. Kısacası, ayrılma hakkı, ezilenlerin, egemenlik altında tutulanların hakkıdır. Bu hakkı, ikirciksiz savunmayan bir Türkün demokratlığından söz edilemez.

(02.05.2003)

180

ATATÜRKÇÜ DEDİĞİN BÖYLE OLUR İdeolojik organı “Türk Solu” adlı bir dergi olan ve Atatürkçü Düşünce Kulüpleri Federasyonunda (ADKF) örgütlenen bir grubun geçtiğimiz günlerde İstanbul Üniversitesi ve Yıldız Teknik Üniversitesinde sosyalist ve yurtseverlere saldırısı TV ekranlarına ve gazetelere taşındı.

Her zaman olduğu gibi polis sadece sosyalist ve yurtsever gençleri yakalama vakti geldiğinde ortaya çıkmıştı.

Doğu Perinçek’in İşçi Partisinin içinden çıkan bu grubun, ondan daha militan ve tehlikeli bir Atatürkçülüğe sarılmış olduğunu, Genelkurmaya hizmette birinciliği kimseye bırakmak istemeyen “yeni” Türk milliyetçileri olduğunu görüyoruz. Aralarında Anayasa Mahkemesi eski Başkanı Yekta Güngör Özden’in de bulunduğu bu “Türk Solu” çevresinin gerçek sol ve sosyalizmle herhangi bir alakası yoktur. Sözüm ona sıkı bir anti-emperyalizm ile genelkurmay yalakalığını birleştiren, Atatürk ile Deniz Gezmiş’i yan yana anan, Kürt Özgürlük hareketine düşmanlık güden bu grubun adını belli ki bundan sonra da duyacağız. Çünkü bunların saldırılarının tesadüfî olmadığı zaten biliniyor ama olaylardan sonraki açıklamalarındaki pervasızlık ve kimlerin sempati ve desteğini aldıkları göz önüne alınırsa daha da iyi anlaşılıyor.

Sırtını polise ve genelkurmaya dayayarak yapılan bir siyasetin işçilerin, emekçilerin, ezilen ve baskı altında tutulan Türk-Kürt ve diğer halkların yararına olmayacağını bilmek için, âlim olmak gerekmez. Eğer Genelkurmay solcuysa, işte bunların solculuğu da o kadardır.

Emek-Barış ve Demokrasi mücadelesinin önünü kesmek, Kürt halkıyla ve onun özgürlük mücadelesiyle ortaklaşa 181

mücadele çizgisini tecrit etmek için, oligarşi ve onun en “sağlam” parçası Genelkurmay elbette ki, her türlü yolu deneyecektir. Psikolojik savaş yöntemleriyle sürdürdükleri ideolojik mücadele, sadece sosyalizm ve halkların özgürlük çizgisini tecrit edip etkisizleştirmeyi değil, aynı zamanda solun ne olduğu, kimlerin sol olduğu konusunda bir kavram ve kafa karışıklığı yaratmayı da hedefliyor.

Sol diye Doğu Perinçek’i, Baykal’ı ve bundan sonra muhtemelen bu “Türk Solu” çevresini saymak, bilgisizlik ve bilinçsizlik değilse, kasıtlı bir çarpıtmadan ibarettir. Bu nedenledir ki, kimilerinin sunmaya çalıştığı gibi bu grubun saldırıları “sol içi çatışmanın yeniden başlaması” değil, aksine sola, sosyalizme, Kürt özgürlük hareketine yönelik bir saldırıdır.

Sözde anti-emperyalizm, despotizm, demokrasi ve sosyalizm düşmanlığı, ırkçılığa varan şoven bir milliyetçilik: Böyle bir siyasal ideolojiyi kendinde cisimleştiren örnekler sayılabilir. Bugün gerçek sürdürücüsü Genelkurmay olan atatürkçülük de bundan başka bir şey değildir zaten.

Kendisine Atatürk ve Saddam’ı birlikte bayrak edinen bu “Türk Solu” adlı dergi çevresini “sözde” atatürkçü diye kınamak yanılgıdır. Aksine atatürkçü dediğin tam da böyle olur.

(09.05.2003)

182

ANLAMAK Son zamanlarda birbirimizi anlamakta zorlanıyor veya belki de anlamak istemiyoruz. Bu, durduk yere ortaya çıkmış bir durum değildir. ABD’nin Irak’a saldırısı ve işgali, birçok şeyi değiştirdi. Değişen sadece dengeler ve eğilimler değil, aynı zamanda Kürt Özgürlük mücadelesine yaklaşım da bundan nasibi aldı. Zaten başka türlüsü tuhaf olurdu. Sözünü ettiğim “biz” içerisine bu gazetenin yazarlarından falanca kentteki dernekte çalışanlara kadar geniş bir yelpaze giriyor. Durum sadece Avrupa’ya özgü mü yoksa Türkiye ve Kuzey Kürdistan’da mı böyle, pek emin değilim. İnsanların kimi görüşlerini, hatta dünyaya bakışını, ideolojisini değiştirmesi doğaldır. Yeni benimsediği konumdan geçmişe ve geleceğe yönelik değerlendirme yapması da doğaldır. Yine doğal ama doğru olmayan ise, sanki kendinde bir değişiklik olmamış gibi davranmaktır.

Kürt özgürlük hareketinin asıl muhataplarına söyleyemediğini veya şimdilik söylemek istemediğini bizim üzerimizden söylemeye çalışmaktır. Hoş olmayan budur.

Doğru ya da yanlış görüşlerimizi, tutumlarımızı açıklıkla ifade etmek, hepimizin yararınadır.

Daha somut konuşalım: Kürt sorunun çözümüne ilişkin KADEK’in programı ve projesi biliniyor. Son olarak yaptığı çözüm önerileri de ortada. Şimdi KADEK’in bu çözüm önerileri hakkında hiçbir şey söylemeden hiçbir Kürdün, Türkün ya da Arabın politikada bir tavrı olduğundan söz edilebilir mi? Eğer bu öneriler doğru ve desteklenmesi gerekiyorsa, o zaman bunun gereği, örneğin Türkiye için, sosyalistlere ve sosyalizme olur olmaz saldırmak olmasa 183

gerek. Aksine onların eleştirilecek yanlarını sonuna kadar eleştirmek ama Kürt özgürlük hareketi ile Türkiye sosyalistleri ve demokratlarının mücadele ortaklığını yaratacak bir tavrı geliştirmek olsa gerek. Yok, KADEK’in bu önerileri yanlışsa, bunu da açıktan tartışıp eleştirmek gerekir. Elbette bu önerileri açıktan tartışıp eleştirmeden ABD’ne güzellemeler döktürmek, savaşa, işgale, emperyalizme karşı olanları “Saddamcı” diye suçlamak da bir politikadır; ama yöntem ve etik bakımdan reddedilmesi gereken bir şark politikasıdır. ABD ile somut ilişki içinde olan Barzani’nin kendisinin Amerikancılık yapmadığı, kendi çizgisi içinde onurlu bir duruş sergilediği bir zamanda, onunla şimdiye kadar ilişkisi olamamış olanların onun adına Amerikancılık yapması ise, incelenmesi gereken bir fenomendir. İşin ilginç yanına bakın ki, tam da bu dönemde AtatürkçüSaddamcı “Türk Solu” adlı MGK güdümlü dergi çevresinin esas olarak Emek-Barış ve Demokrasi blokunda yer alan sosyalistlere saldırmasının gerekçelerinden biri, bunların Kürt Özgürlük Hareketiyle stratejik ittifak ve dayanışma içinde olmaları ve bu eğilimin giderek güçlenmesidir.

Daha önce yazmıştım, tekrarlıyorum: Türk sosyalistlerinin görevi, Kürt milliyetçiliğiyle değil, Türk milliyetçiliğiyle mücadeledir. Bu, elbette ki, Kürt milliyetçilerinin hakkımızda söyleyip yazdıklarına hiç cevap vermeyeceğiz demek değildir. Bundan mümkün olduğunca uzak durmaya çalıştım. Çünkü bu, tam da işin esasını tartışıp konuşmak yerine, farklılıkları başka zeminlere çekerek boğuntuya getirmek isteyenlerin işine yarıyor. Kürt milliyetçiliğiyle uğraşmak 184

herhalde Türk sosyalistlerinin değil, Kürt sosyalistlerinin görevi olsa gerek.

Yine başta belirttiğim noktaya dönersek: Bugünlerde birbirimizi anlamakta epey zorlanacağımızı, belki de anlamak istemediğimizi anlıyorum. Ama belki de son defa bu konuya kısaca da olsa değinmeyi gerekli gördüm.

(16.05.2003)

185

ŞİMDİ BLOK ZAMANI ABD’nin Irak’ı işgali ve Ortadoğu’ya fiilen yerleşmesiyle, TC’nin eski dünya dengeleri içinde var olan ve son dönemlerde de hala devam ettiği sanılan jeostratejik önemi ortadan kalkmaktadır. Hele de ABD Suriye ve Lübnan’ı da halledip doğrudan Akdeniz’e bağlanınca, TC’ne manevra alanı da kalmayabilir. Geriye kala kala ABD politikalarına mırın kırın etmeden tam itaat kalır ki, TC de çeşitli ABD yetkililerinin verdiği bu yöndeki mesajı almıştır. Ve elbette buna uygun davranmaktan başka yapacağı bir şey de yoktur.

TC’nin ABD politikalarına direnmeye ne iradesi ne de yapısı elverdiği için, onu hizaya getirmek için ABD’nin Kürtleri bir tehdit unsuru olarak kullanması da pek olası görünmemektedir. ABD’nin bölgede kurmakta olduğu egemenlik açısından Kürtlere gereksinimi olduğu ve dolayısıyla Kürtlerin yararına bir durum varmış gibi gözükse de, egemenliğini kurduktan sonra küçük güçlere gereksinimi kalmayacaktır ve ilişkileri de değişecektir.

Kürdistan’ın güneyinde ne olacağı henüz somutlaşmamışken, ABD Kuzeye ilişkin hesabını açığa vurdu. Buna göre, 1) KADEK silahsızlanmalıdır. 2) Türkiye’de Kürt sorunu AB çerçevesi içinde çözülecektir.

Bunlardan anlaşılması gereken de, ABD’nin TC’ni Kürt sorunu konusunda sıkıştıracağı değil; aksine Kürt sorunu yüzünden TC ile bir çatışmaya girmeyeceği ve esas meselenin KADEK’in silahsızlandırılması olduğudur. Esas meselenin bu olduğu, Amerikan diplomatlarınca ifade edilmiştir.

186

TC’ne damgasını vuran yönetici seçkinler, kendi egemenliklerinin çapını vurgulamak için geçmişte “bu memlekete gerekirse komünizmi de bizi getiririz” demişlerdir; ama seksen yıldır bunların hiç de esneklik gösterdiklerine tanıklık edilmemiştir. Hele de Konu Kürt sorunu olunca, akıllarına “terör” ve “Pişmanlık Yasası”ndan başka bir şey gelmemektedir. Sözgelimi Kürtçe özel kurs açılmasına imkân veren yasal değişikliği yapmış olmalarına rağmen, bunu da tüzük-yönetmelik-soruşturma diyerek fiilen engellemektedirler. TC’nin politikasında köklü bir değişiklik olmadığı sürece, her zaman için bir savaş tehdidi ve tehlikesi var demektir. Bunu asla unutmamak ve olayların bu doğrultuda gelişebileceğini de hep hesaplamak gerekiyor. Öyle ya da böyle: Kürt Özgürlük hareketinin savunduğu ve uygulamak istediği çizgi, Türkiye sosyalistleri ve demokrasi güçleriyle sıkı bir ittifakı öngörüyor. Türkiye sosyalistlerinin enternasyonalist kesimleri de Kürt özgürlük hareketiyle ittifaka stratejik bir önem veriyorlar. Kısacası, bugün ne yapılması gerektiğinin yanıtı, bir anlamda verilmişti: Bu da emek-barış ve demokrasi bloğu çizgisidir. Bloğun 3 Kasım seçimlerinden sonra yürümemesinde Türkiye sosyalistlerinin eksiklikleri var olmakla birlikte, özellikle DEHAP çizgisinde ortaya çıkan belirsizlikler tayin edici olmuştur. Başlangıçta yapılan doğru ve ortaklaşa saptamalara rağmen, yani esas olarak Batı’da bir güçlü bir demokrasi hareketi geliştirmek hedefi, seçimlerden sonra sürüncemede kalmıştır. Seçim döneminin nispeten olumlu havası, daha sonraki dönemde savaşa karşı söz ve eylemde ortaklaşa mücadeleci bir çizginin ortaya konulmaması, bloğun da fiilen durmasına neden olmuştur. Bloğu sürdürmek isteği çokça tekrarlanmış olsa 187

bile, en büyük bileşeninin ağırdan aldığı durumda bugünkünden başka bir sonuç da ortaya çıkamazdı.

ABD’nin özel olarak KADEK genel olarak Kürt sorununa ilişkin tavrı, kendisini somutça göstermeye başladıkça, şimdiye kadar etkisini göstermiş olan kısmi bulanıklık ve bekleme durumu da kaybolacak ve sol ittifakın şansı da yükselecektir. Şimdi açılan genel af, demokratik katılım ve barış kampanyası, ancak bloğun işler hale getirilmesiyle ilan ettiği amaçlarına hizmet edebilir. Türkiye sosyalistleri, bloğun canlandırılması için daha fazla girişimci ve ısrarcı olmalıdır.

Günün koşullarının doğru değerlendirilmesi demek, halklarımıza acı ve zulümden başka bir şey vermemiş olan bu rejimi yıkacak devrimci gelişmeleri hazırlayıp hızlandırmak anlamına gelecektir. Şimdi, her zamankinden çok emek-barış ve demokrasi bloğunun zamanı..

(23.05.2003)

188

KEMALİZM’LE YENİLİK OLMAZ Türkiye Cumhuriyetinin resmi ideolojisi kemalizmi, Anadolu-Mezopotamya halklarının özgür ve demokratik geleceğine ilişkin bir projenin dayanabileceği temel direklerden bir olarak görmek, iflah olmaz hatalardan biridir.

Komünizm ve Kürt düşmanlığı, Ermeni katliamı ve tehcir politikalarının sarsılmaz savunuculuğu üzerinde yükselen bir cumhuriyetin, sözcüğün burjuva anlamda bile demokrasi ve özgürlükle bir alakası olamaz. Atatürk’e ister kravat taktırın isterse kalpak, değişen bir şey olmaz. Adına ister Atatürkçülük isterse kemalizm diyelim, o malum ideolojiye dayanarak yeni bir siyasal tarz ve kültür geliştirmek asla mümkün değildir. Hele de Türkiye sosyalistlerini çoğu kez haklı olarak kemalizmden etkilenmekle eleştirenlerin, kemalizme asla bulaşmamaları gerekir. Kemalizm, Türk milliyetçiliğinin ideolojisidir. Bu milliyetçilik ise, içerisinde demokrasinin kırıntısını taşımayan, şovenist, sömürgeci bir milliyetçiliktir. Seksen yıldır dozajı zaman zaman artsa da, hiç azalmaksızın okulda, askerlikte, dışarıda hapiste, hayatın hemen her alanında bu ideolojinin bombardımanı altında eğitilen, yönlendirilen, şartlandırılan bir toplumun can damarları kireçlenmiş, nefes yolları tıkanmış demektir.

Bir yandan Avrupa standartlarına ulaşmayı hedef olarak gören, öte yandan ise, bir anketin sonuçlarına göre, yüzde altmışı “Türk kültürünü diğer kültürlerden üstün gören” bir toplum, bu türden bir paranoyak milliyetçiliğin acısını çekiyor demektir.

Hem bir ideoloji hem de demagojik-pragmatik bir politika tarzı olarak kemalizmin dünü ve bugünü ile araya kesin sınır 189

çekmeden, ileriye yönelik ciddi adımlar atmak mümkün değildir.

Her demagog liderde olduğu gibi Mustafa Kemal’in de söyledikleri arasında elbette bugün de “doğru” denecek sözler bulmak mümkündür. Ama Mustafa Kemal’in kendisinin en büyük eseri diye övündüğü cumhuriyet, kendi tarihi içinde toplumsal güçler dengelerine göre bir değişim geçirmiş olsa da, demokrasi düşmanı, diktatör, sömürgeci ve ırkçı-militarist karakterinde bir değişiklik olmamıştır. Elbette halklarımızın ensesinde boza pişiren böyle bir cumhuriyetin “yılmaz bekçileri” de Türkiye ve Kürdistan’ın işçileri, köylüleri, halkları değil, aksine özel olarak bu amaçla yetiştirilmiş ve zamanla kendisi de sermayedar bir katman olarak oligarşi içinde bekçiliğin ötesinde roller almış TSK kurmaylarıdır.

Kısacası başında demokrat, çoğulcu ve anti-emperyalist olup da, sonradan ardıllarınca bozulmuş, saptırılmış bir kemalizm yoktur. Cumhuriyetin ilanı öncesine denk düşen ve fiili işgale karşı mücadele içinde ister istemez Kürdü de Kürt olarak kabul etmek zorunda olan bir siyasal pragmatizmi, Mustafa Kemal’in “çoğulculuğu esas alan, eşit yurttaşlık ilkesine dayalı, demokratik, çağdaş ve ilerici"liğine kanıt olarak göstermek, eğer bilgisizlik değilse, kendi kendini kandırmadır. O zaman gücü yoktu, Kürdü de kabul etmiştir, komünizmi bile “dostça” görmüştür. Sonra iktidarını sağlamlaştırınca Avrupa faşizmine esin kaynağı olacak türden, Güneş dil ve tarih teorilerinin babalığı ve hamiliğini yapan da aynı Mustafa Kemal’dir. Özetle, içeriği demokrasi, halklar arası eşitlik ve kardeşlik olacak bir toplumsal proje geliştirmek isteyenlerin, kemalizmde bunlara yarayacak bir şey bulmaları, sihirbazlık 190

gibi bir şey olsa gerek. Kemalizm, ne demokrasinin ne barışın ne de halklar arası kardeşlik ve dayanışmanın referansı olabilir.

Bugün merkezini Genelkurmay veya MGK’nun oluşturduğu bir diktatörlüğe karşı demokrasi ve özgürlük isteyenler, bugün kemalizmin gerçek ve hakiki temsilcilerinin tam da bunlar olduğunu bilmek zorundadır. MGK ve oligarşiye karşı mücadele, kemalizme karşı mücadeleden ayrılamaz.

(06.06.2003)

191

TC’Yİ KİM AYAKTA TUTUYOR? “Türk Solu” adlı kemalist-ırkçı derginin başyazısı, “vaziyet kötü” tablosu çizdikten sonra Türk Ordusunu müdahaleye çağırıyor. Doğu Perinçek mektebinden geçmiş bu ekibin Ordu yalakalığı yapmasında bir yenilik yok. Elbette 27 Mayıs, 12 Mart, 12 Eylül, 28 Şubat gibi darbeler geleneğine sahip bir ordudan başka bir şey istenecek değildi ya..

Fakat “Türk Solu” dergisi çıkaran ve Atatürkçü Düşünce Kulüpleri Federasyonunda örgütlenen bu grubun, “boynuz kulağı” geçer misali, atalarının çok daha ilerisine gittiğini kabul etmek gerekir. ”Türkiye’yi Ordu Ayakta tutuyor” diyen dergi şöyle devam ediyor: ”Türkiye’nin yönetiminde Ordu kanadının belli bir ağırlığı her zaman oldu. Ancak bu ağırlık iddia edildiği gibi antidemokratik bir içerik hiç taşımadı aksine sivil kanadın antidemokratik ve halk düşmanı uygulamalarını dengeleyici, halkçı bir içerik taşıdı. Türkiye bugüne kadar çözülmemişse, birbirine düşmemişse ve bölünmemişse bu, Ordu’nun yerinde ve ölçülü müdahaleleri sayesindedir. Türkiye’nin tespit etmesi gereken gerçek sudur ki; Türkiye, Ordusu sayesinde ayakta durabilen bir ülkedir.”

Bu Marksizm ve enternasyonalizm karşıtı, Kürt düşmanı ve elbette demokrasi düşmanı Atatürkçü ”Türk Solu” dergisi, Türkiye’nin en temel gerçeklerinden birini doğru tespit etmektedir. O da seksen yıldır halkların tepesinde boza pişiren bu rejimi ayakta tutan gücü ordu olduğudur. Evet, bu ırkçı, militarist, despotik rejimi ayakta tutan Ordudur. Bu rejimi yaşatmak isteyenler (tıpkı ”Türk Solu” dergisi gibi) bu orduya sahip çıkar; onun hâkimiyetini sorgulayacak her türlü girişime düşmanca saldırır.

192

Fakat bu ırkçı-kemalist ”Türk Solu”nun bize cevabını vermediği, bir soru daha vardır: Halkın iyi-kötü seçtiği tüm siviller halk düşmanı olurken, halkın seçmediği ve gerçekten özgür seçimler yapılsa seçmeyeceği de aşikâr olan bu ordu nasıl halkçı oluyor? Ordunun halkçılığı da, tıpkı bu derginin solculuğu gibi kendinden menkuldür. Bir kuruntu ve yalandan ibarettir. Dahası Türk ordusu, var olan bu rejimin sadece bekçisi değil, asıl sahibi ve gerçek yöneticisidir. Bu nedenle gerçekten biraz nefes almak isteyen, bir parça demokratik hak ve özgürlük isteyen bir parti veya hareket, öncelikle bu orduyu karşısına almak zorundadır. Ordu kurmaylarının oligarşinin bir parçası olduğunu; sadece askeri değil, aynı zamanda ekonomik ve siyasi olarak oligarşinin ayrılmaz bir parçası olduğunu; dahası bu rejimin artık dinsel bir karakter de almış olan ideolojik çimentosu kemalizmi, yeniden ve yeniden üretenlerin de esas olarak bu ordu kurmayları olduğunu bir an bile unutmamak zorundadır.

Kısacası, seksen yıllık TC rejiminin yerine Anadolu ve Mezopotamya topraklarında yaşayan tüm hakların, kültürlerin, inançların eşitliğine dayalı demokratik bir rejim isteyenler, soyut bir emperyalizm ve onun yerli işbirlikçilerinden söz etmekle yetinemezler. Türkiye’yi görünürde yöneten hükümetler değişebilir, nitekim değişmektedir de. Fakat bu sistem değişikliği anlamına gelmemektedir. Her şey esas olarak aynen kalmaktadır. Asıl olan, devletin biçimini değiştirmek; despotik, bürokratik, militarist, anti-demokratik TC devlet aygıtını parçalayıp atmak ve yerine demokratik bir cumhuriyet kurmaktır. Öyleyse, demokrasi, barış ve emekten yana bir Türkiye ve özgür bir Kürdistan için, TC genelkurmayı, kemalizm ve 193

onun sol maskeli uzantılarını hedef tahtasına koymak eşyanın doğası gereğidir.

(20.06.2003)

194

“KARDEŞLİK” HANGİ NUMARANIN İÇİNDE? Hükümet şimdi de yedi numaralı paketi Meclise sevk etmeye hazırlanıyor. Bu paket, AB’ne uyum yolunda son numara olacakmış. Milli Güvenlik Kuruluyla ilgili “değişiklikler”in içinde yer alacağı belirtilen bu paket de her zamanki gibi MGK’den icazet alındıktan sonra Meclise gelecek. Anayasa ve yasalarda yapılan ve yapılacak değişiklikler, elbette önemlidir. Yeni bir yasa, ilgili olduğu alanda nelerin serbest nelerin yasak ve cezayı gerektirdiğini tanımlayan yeni bir meşruiyet çerçevesi demektir. Fakat yasadan çok, onun gerekçesi, ortaya çıkışına yol açan güçler ilişkisi ve o toplumda egemen olan zihniyet önemlidir.

Toplumsal ve siyasal yaşamımızda bir karşılığı yoksa ve olmayacaksa, isterse fabrika gibi aralıksız yasa üretilsin.

Türkiye’nin sorunları çözülmüş olmaz. Türkiye’nin öncelikli sorunu oligarşik-militarist devlet biçiminin sona erdirilmesi, ülkeyi bir hapishaneye çeviren genelkurmay vesayetine, despotluğuna son verilmesidir. Genelkurmay hâkimiyeti sürdüğü sürece, Türkiye’nin demokratikleşmesi asla söz konusu olmayacaktır.

Türkiye’de demokrasi mücadelesinin ana maddesi, Kürt sorunudur. Bu sorunda demokratik bir çözümü olmayanların, başka konularda demokrasiden söz etmeleri mümkün değildir.

Türkiye’nin demokratikleşmesi, çıkarları demokraside olan geniş halk kitlelerinin eseri olabilir. Eğer geniş halk kitleleri, demokrasi için mücadele etmiyor veya var olan mücadeleye katılmıyorsa, orada demokrasi falan olmaz. TC’nin seksen yıldır Kürt halkının ulusal, demokratik haklarını tanımak şöyle dursun, varlığını bile inkâr ettiğini ve 195

her haklı talebe katliamlarla cevap verdiğini görmeyen ve bu rejime karşı çıkmayanlar demokrasi de kuramazlar. TC’nin kendi kayıtlarına göre, seksen yıl içinde kendisine 29 kez isyan etmek zorunda kalmış Kürt halkının yaşadığı ve hala da yaşamakta olduğu acılar karşısında, sessiz kalanların, kendilerinin de özgür olmaları mümkün değildir.

Yeri gelince Türklerle Kürtlerle kardeş olduğundan söz ediliyor. Yani aralarında bir fark olmadığı ima ediliyor.

Kardeşlik sözcüğünün kendisinde saklı eşitsizliği bir an için görmezden gelsek bile, Türkler ve Kürtlerin kendilerine özgü ulusal kimlikleriyle iradelerini özgürce birleştirdikleri bir yaşam ortaklığından söz etmek mümkün değildir. Son otuz yılın siyasal gelişmeleri ve onbeş yıllık savaşa rağmen, genel olarak Kürtler ve Türkler arasında düşmanlık denebilecek bir ilişki ortaya çıkmamışsa, bunu her şeyden önce Kürt halkının ulusal ve demokratik özgürlükleri için savaşan ve mücadele edenlerin bilinçli siyasal tutumlarına borçluyuz. TC devletinin sürdürdüğü kirli savaşa karşı batı yakasında halkların kardeşliği veya dostluğu adına bir avuç sosyalist ve demokratın cılız sesleri dışında güçlü bir protesto yükselmemişti. Kürtlerin vurulmasına, kırılmasına, faili belli veya meçhul cinayetlere gitmesine karşı, barış için, Kürtlere özgürlük için sokaklara dökülmeyenler, garnizon nizamına razı olmuşlardır. İnsana galiba “tarih tekerrür ediyor” dedirtecek bir vurdumduymazlık, hangi gerekçeyle olursa olsun devam ediyor. Bir yandan güya AB standartlarında bir demokrasi için harıl harıl yasalar çıkıyor, öte yandan özellikle Kürt halkının örgütlü güçlerine ve son günlerde de bilinçli bir seçimle kadınlara yönelik pervasız bir saldırı başlatılıyor.

196

Haydi devlet veya hükümet Kürt sorununda çözüm deyince “pişmanlık yasası” ve saldırganlık dışında bir politika bilmiyor. Ya Türk halk kitleleri? Sendikaları, kitle örgütleri, partileri, dernekleri ne yapıyor? Yine bir avuç Türk sosyalisti ve demokratı dışında Kürt halkının yanı başında yer alan, bu iflah olmaz politikalara karşı çıkan var mı? Demokrasi armağan edilebilecek bir şey değildir; demokratik bir bakışa, zihniyete, eylem ve yaşam tarzına sahipseniz ve onun için uğraş veriyorsanız, demokrasiyi kazanabilirsiniz. Yoksa Kürt halkının dün yaşadığı ve bugün de çekmeye devam ettiği zulme karşı çıkmayan bir Türk, ne kardeşlikten ne de demokrasiden söz edebilir.

(27.06.2003)

197

VARSAYALIM Kİ...

Güney Kürdistan’da TC Özel Kuvvetlerinin kafasına çuval geçirilip gözaltına alınması ve üstelik yolda bir iki de tokatlanmasına, doğrusu hiç üzülmedim. On yıllardır içerde dışarıda halka zulüm yapan, işkenceden geçiren, kim vurduya götüren bu çeşitli kılıklar altındaki devlet çeteleri değil mi?

Büyük it küçük iti ısırdı diye ya da ABD emperyalizminin askerleri bölgesel haydudun tetikçilerini tokatladı diye, neden onurumuz kırılacakmış ki? TC oligarşisinin kalemleri elbette işin esası konuşulup tartışılmasın diye “ulusal onur” edebiyatını ayyuka çıkartacaklar. Ama demokrasi, özgürlük ve sosyalizm diyenlerin “vatan-millet-sakarya” korosunda yeri olamaz ve olmamalıdır. ABD askerleri, “bizim askerimize terörist muamelesi yaptı” diye feryat eden her soydan Türk milliyetçisi ile “Bu devlet, hükümet, genelkurmay ulusal onurumuzu koruyamaz; biz koruruz” diyen türden bir solculuk arasında hiçbir mantık farkı yoktur.

Bu olayda tartışma ve muhakemeye “Türk askerinin Kürdistan ne işi var?” diye başlamayan her türlü mantık, politika ve tavır alış, kendisi hakkındaki iddiası ne olursa olsun, TC’ne damgası basan zihniyetin bir parçasıdır. Bunun da İttihat Terakkiden beri çeşitli versiyonlarıyla ve çeşitli dozajlarda yaşaya geldiğimiz ırkçı, otoriter, demokrasi düşmanı, talancı, sömürgeci bir Türk milliyetçiliği olduğunu biliyoruz.

Böylesi olaylar bize içerde emek-barış ve demokrasi çizgisine sağlamca sahip çıkmanın önemini göstermelidir.

Güçlerimizi birleştirerek politik gelişmelere yön veremezsek, merkezinde genelkurmayın bulunduğu bir zümrenin daha 198

uzun yıllar hepimizin hayatını karartmaya devam edeceğini bilmeliyiz. Kürt sorunun adil, demokratik ve barışçı çözümü için adım atmadan, ülkede ve bölgede asla barış olmayacağını, bu kanayan yaranın hepimizi kanatacağını da unutmamalıyız. İşte “Demokratikleşme ve Kürt Sorununun Çözümü" konulu konferans, bu bağlamda önemlidir. Konferansta devlet ve KADEK arasında arabuluculuk önerisinin destek görmemiş olmasından çok daha önemlisi alınan (ya da alınamayan) tavırların gerekçeleridir, sergilenen mantıktır.

Konferansta "KADEK'in de bağımsızlıktan mı yoksa Türkiye içinde demokratik bir çözümden yana mı olduğunu netleştirmesi gerekir" diyen Ertuğrul Kürkçü ve benzer şeyler söyleyen ÖDP Parti Meclisi üyesi Bülent Forta’nın Pınar Selek tarafından gelişmeleri yakından izlememekle eleştirildiğini okuduk. Yine ÖDP’li Hakan Tahmaz da, KADEK Genel Başkanı Abdullah Öcalan'ın cezaevinde olduğunu hatırlatarak, Türkiye'nin böyle bir diyaloga yanaşması halinde arabuluculara ihtiyaç duymayacağını söylemiş.

Kürkçü ve Forta’nın KADEK’in ne dediğini bilmediklerini sanmak onlara haksızlık olur. Onları eleştirmek gerekir ama bu nedenle değil. Arabuluculuk önerisine karşı çıktıkları için de değil. Bence sorulması gereken şudur: KADEK’in bağımsızlıktan ya da Türkiye içinde demokratik çözümden yana olması, sizin açınızdan ne değiştiriyor? Sosyalist olarak görevlerinizde ne tür bir değişiklik yapıyor? Üstelik Kürkçü, Kürtlerin bağımsızlığından yana olduğunu da söylemiş. Sizce de ortada bir tuhaflık yok mu? KADEK’in ne istediği ve 199

yaptığını sormadan önce, hem Türk hem sosyalist olarak sizin de bu konuda net bir tavrınız olması gerekmiyor mu? ÖDP Genel Başkanı Kozanoğlu Kürt sorununun çözümü için olumlu ve duyarlı bir tavır sergilemiş; onu yeniden sıfıra baliğ etmek görevini belli ki, Forta üstlenmiş. Ve ÖDP’nin o malum tavrını, yani her olayda “bağımsız ve üçüncü yolcu”, tabi güçlüden yana tavrını açıklamak da Tahmaz’a düşmüş: “Devlet diyalog istiyorsa, Öcalan’da devletin hapishanesinde.

Kursunlar işte. Bizi de karıştırmasınlar” demeye getiriyor.

Parti olarak senin bu işte bir payın olmayacaksa, bir sorumluluk üstlenmeyeceksen, o zaman orada ne işin var?

Varsayalım ki, Kürtler bağımsızlık istiyor. Ya da varsayalım ki, Türkiye içinde sorunun demokratik yollarla çözümünü istiyor. Her iki durumda da kendisine sosyalist sıfatını uygun görenlere bu konuda düşen görev, değişmez: Kürt halkının kendi kaderini kendisinin özgürce tayin edeceği koşulları yaratmak için mücadeledir. Yani ulusların kaderlerini tayin hakkını, evirip çevirmeden savunmaktır.

Hele siz bu hakkı bir hakkıyla savunun, bunun gereğini yapın. Kürt halkının dernek mi yoksa devlet mi kuracağına, tek başına mı yoksa başkalarıyla beraber mi yaşayacağına, bırakalım kendileri karar versin.

(11.07.2003)

200

HER ŞEYİN BİR ADI VARDIR ABD’nin Irak’a saldırı hazırlıkları sırasında boy veren ve şimdi de bir marifetmiş gibi savunulmaya çalışılan Amerikancılığı kendi adıyla çağırdığımız yani Amerikancıya Amerikancı dediğimiz için eleştiriliyoruz. Dahası bunların bazıları “Şimdiye kadar Sovyetçi, Çinci olduk. Bir yararını görmedik. Şimdi de Amerikancı olsak ne olur? Bu sizi niye rahatsız ediyor?” diye soruyorlar.

Amerikancılık ve Amerikancılardan söz etmek zorunda kalmamız, PKK-KADEK çizgisine karşı geliştirilen kuşatma ve etkisizleştirme operasyonunda bunların gönüllü olarak oynamaya aday oldukları rolden dolayıdır. Adına ister ittifak ister işbirliği deyin, ABD ile fiilen birlikte olan Barzani ve Talabani‘nin bile Amerikancılık yapmadığı bir zamanda, özellikle Kuzey Kürdistanlı kimi aydınların bu Amerikan severliği, neye alamettir? Hayra mı? Hiç sanmıyorum.

Kendi halkının özgürlüğü ve demokrasi için mücadele edenlerin, bir başka devletle ittifak yapmaları bir başka şeydir; o devletin en basitinden sempatizanı olmaları ise, başka bir şeydir. Kendine ait bir bakış, siyasal çizgi, hedefleri olup, bu çerçevede başka güçlerle veya devletlerle ittifak içinde olmak bir şeydir; özlemini çektiğini söylediğin şeylerin bir başka gücün ya da devletin keyfine bağlı olması başka bir şeydir. Eğer gerçekten tarihten ders alınacaksa, şu veya bu devletçi olmamak gerekir. Ama günümüz Amerikancılarının çıkartma becerisi gösterebildikleri tek ders, geçmişte yanlış devletlerin yanında olduklarıdır. Şimdi ABD’nin yanında olarak hayatlarında belki de ilk kez “doğru” yapmayı düşünmektedirler. Hele bazıları öylesine 201

pervasızdır ki, sanki Kürt halkının önündeki tek alternatif kendisine efendiler arasında bir efendi seçmekmiş gibi, Amerikancı olmak bölgedeki devletlerin sömürgesi olmaktan daha iyidir demektedirler. Eh mantık bu olunca, kendi içinde hiç de yabana atılacak cinsten değildir. Daha geri ve barbar bir efendinin kölesi olmaktansa, daha modern bir efendinin kölesi olmayı seçmek elbette reddedilemez. Ne var ki, bu mantık içinde davrananların dünyanın başka yerlerinde ve bu arada Ortadoğu’da kendi halkının özgürlük mücadelesini geliştirdiği görülmemiştir.

Kürdistan’ın kuzeyinde son otuz yıldır sürdürülen mücadele, TC sömürgeciliğine karşı olduğu kadar, bu işbirlikçi mantık ve ruh haline karşı da bire mücadeledir.

Bugün kıvançla sözü edilen yeni Kürt kimliği, böyle bir mücadelenin ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Koruculuk ruhunun çok daha rafine biçimi olan Amerikancılık, her şeyden önce böyle bir kimliği rahatsız eder.

Kimi yazı ve konuşmalarda Amerikancılardan söz etmemin nedeni, onların beni çok rahatsız etmeleri değildir. Aslının verdiği rahatsızlık ve zarar ortadayken, onun bilmem kaçıncı dereceden sempatizanlarıyla uğraşacak değiliz. Benimkisi sadece yeri ve sırası geldiğinde, eşyayı kendi adıyla çağırmaktır. Nasıl yurtsevere yurtsever, devrimciye devrimci, dosta dost, düşmana düşman diyorsak, Amerikancıya da Amerikancı demektir.

Amerikancılık, günün yükselen değeridir. Bu değer sistemi içinde meta olmayan yani alınıp satılmayan hiçbir şey yok gibidir. O nedenle bunların jargonunda bile, Kürt halkı bu pazarda şimdi daha çok para eden bir meta, kumarda bir 202

karttır. Doğaldır ki, demokrasi, özgürlük, eşitlik, enternasyonalizm gibi kavramlar, onların dünyasına ait değildir. Bir tarihte Amerikancılık, hem Türkiye’de hem de dünyanın başka yerlerinde utanılacak bir şey olarak kavranırdı. Ayıptı. Şimdi övünülecek bir şeymiş gibi sunulması, düşkünlüğün çapını gösteriyor. Fakat hakları ve bir bütün olarak insanlığı ileriye götüren, bu türden düşmüş ve düşürülmüşlerin değil, aksine halklar arası eşitlik, dayanışma, özgürlük ve demokrasiyi elden bırakmayanların çizgisi olmuştur. Bundan sonra da böyle olmaması için bir neden yoktur.

(18.07.2003)

203

TEHDİDE KARŞI MÜCADELE EDECEK MİYİZ? Kürt özgürlük hareketi, kendi tarihinin en çetin süreçlerinden birinden geçiyor. Uluslararası ve bölgesel güç dengeleri, PKK-KADEK geleneğinin karşı karşıya kaldığı tehlikeyi daha da büyütüyor. ABD ve TC arasındaki sıkıntılar ve sorunlar ne olursa olsun, KADEK’e karşı alınacak tavır konusunda temelde anlaşıyorlar. ABD ve TC, PKK-KADEK geleneğinin tasfiye edilmesi gereken bir hareket olduğu konusunda hemfikirdirler. Aralarındaki farklılık işin esasına değil, biçimine ve biraz da zamanlamasına ilişkindir.

TC’nin daha dün kabul ettiği yeni pişmanlık yasası, KADEK’e ilişkin bir planın sadece bir yanıdır. Elbette bu pişmanlık yasasının da eskileri gibi hiçbir işe yaramayacağı, Kürt özgürlük savaşçılarının pişmanlık duyacağı bir şeylerinin olmadığı, doğrudur. Ancak bunu belirtmek, karşı karşıya kalınan tehlikeyi ortadan kaldırmıyor. Üstelik, Ortadoğu’da koşulların Kürtlerden yana olduğu inancı ve umuduyla, KADEK ‘e yönelik planları ciddiye almayan ya da önemsemeyen tutumlar, tehlikenin çapı nedeniyle, ancak aymazlıkla nitelenebilecek boyutlar kazanıyor. Tehlike, pişmanlık yasasının kendisi değildir. Tehlike, Ortadoğu’da devrimci-demokratik bir çözüm alternatifini ortadan kaldırmaya, Kürt sorununun demokratik ve adil bir çözümü yerine, tam bir süründürme süreci içinde içeriksizleştirmeye yönelik plan ve politikalardır. Ve tabi bu politikaların ABD tarafından devreye sokulmasıdır.

Yazılarımı okumak zahmetine katlananlar, şimdiye kadar “ilkel Kürt milliyetçileri” gibi bir kavramı hiç kullanmadığımı bilirler. Ayrıca bir Türk sosyalisti olarak, 204

Kürt milliyetçilerine karşı mücadele gibi bir görevi kabul etmediğimi de bilirler. O tür görevleri kimlerin kabul ettiği, bellidir. Ezen ulusun milliyetçiliğinde, örneğin Türk milliyetçiliğinde demokrasinin zerresi yoktur derken, ezilen ulusun örneğin Kürt milliyetçiliğinde demokratik bir muhteva olduğunu ileri sürdüğümü de bilirler. Bunlar, demokrasinin alfabesi denilecek şeylerdir ve kâşifi de ben değilim. Dahası “Türk-Kürt kardeştir, zaten bin yıldır beraber yaşıyoruz, istiklal savaşını da beraber yaptık” diyen de ben değilim.

Aksine bugün ortada bir kardeşlik olmadığını, ayrıca kardeşlik denen şeyin kendisinin eşitsizlik ve baskıyı gizlemenin aracı olduğunu; ancak halklar arasında bir eşitlik ve dostluğun yaratılmasının gerektiğini, bunun da baskının her türüne karşı çıkan bir bakışla gelişebileceğini savunuyorum.

Gel gelelim, bunca yıldır Kürt özgürlük hareketinin içinde değil ama gölgesinde bulunup da maalesef demokrasiden, dostluktan, vefadan ve insana ve insanlığa dair güzel şeylerden nasibini alamamışlar da çıkabiliyor. Bakın bunlardan biri aynen şöyle yazıyor: ”Sayin Cüre, Küfür ettiğiniz bu "İlkel Milliyetçiler", İlkel bazı (komünizm benzeri) ideolojik çıkarlar için değil, vatanları, milletleri, toprakları için şimdiye kadar savaştılar ve savaşıyorlar.. Milliyetçi SINIRLAR içinde de bugünün koşulları gereği yeni ve çok basarili bir koalisyon yaratıldı ve istediğiniz kadar bağırın, emin yolla bir başarıya gidiliyor..

Sizin gibi ilkel komünistlere cevabi halk gelecek belediye seçimlerinde verecek sayın Cüre.. Geçen seçim sadece bir başlangıçtı.. Geçen seçim milliyetçilerin ve pembe sözlerden bıkan kesimin bir protestosu idi..Halkların kardeşliği imiş, su 205

imiş bu imiş.. O halklar arkadan her gün el kol hareketi yapıyor sayın Cüre.. %1'lik bir komünist Türk kesiminin pembe sözlerinden bütün Türk kesimini kardeş sayacak kadar aptal değilim ben.”

Yoruma gerek var mı? Kendisini de, bizi de ne güzel anlatıyor. Evet, bugünün dünyasında sayımız şimdilik azalmış olsa da biz sosyalistler, taş-toprak, aile-aşiret-millet için değil, bir ideoloji için mücadele ederiz. O ideoloji ki, ulusal, cinsel, sınıfsal baskıların ortadan kalktığı, her renk ve dilden insanlığın özgürce yaşadığı bir dünyayı öngörür.

Ya onlarınki neyi öngörüyor? Dahası, bu ne mene bir “milliyetçi” koalisyondur ki, KADEK’in tasfiye planlarına karşı ses çıkarmaz. Gerçekten bir ulusal birlik ve dayanışma için öne atılmaz. KADEK’in Güney Kürdistan’ı terk etmesini isteyenlere, “sen kimi kimin ülkesinden kovuyorsun?” demez.

Bugün enternasyonalist bir Türk sosyalistinin de, gerçekten Kürt ulusunun haklarını ve geleceğini savunmak isteyen bir Kürt milliyetçisinin de (ki buna yurtsever deniyor) lafı evirip çevirmeden cevaplaması gereken soru şudur: PKK-KADEK geleneğine yönelik tehdide karşı ne yapabiliriz? Bu tehdidi nasıl boşa çıkarabiliriz. Buna kafa yormayan ve bunun için çaba harcamayan, kendine ne sıfatını verirse versin, boş konuşuyor demektir.

(01.08.2003)

206

İŞİMİZ ZOR AMA… Bir yandan Avrupa Birliğine uyum paketlerinin yedincisi, öte yandan “Topluma Kazandırma” adlı pişmanlık yasası meclisten ve cumhurbaşkanından geçti. MGK sekreteri her ne kadar yine askerlerden seçilmiş olsa da, bu paketle yetkileri sınırlandırıldı diye “devrim” diye adlandırılıyor. Türkiye’de ordunun vesayetine son verecek bir değişiklik elbette devrim adını hak ederdi. Ancak göz boyamanın ötesine geçen bir şey yok ortada. Genelkurmay hakimiyeti aynen devam ediyor. Üstelik bu değişiklikler bile, onların izni ve onayı ile geçebiliyor. İster üniformalı ister üniformasız görünsün, genelkurmay diktatörlüğü devam ettikçe, Türkiye’nin demokrasi sorunu da devam edecektir. Yani bu egemenlik yıkılmadıkça demokrasi kurulamaz.

Türkiye’de demokrasinin önüne açacak olan Kürt sorunun adil çözümüdür. Kürt halkının ulusal ve demokratik haklarını inkâr etmeye devam eden, paranoya derecesinde bir bölünme sendromuyla Kürt halkının demokratik örgütlenmelerine düşmanca saldıran politikalarla, sorun daha da ağırlaştırılmaktadır. Çözümün önüne yeni engeller dikilmektedir. Eskilerinden sadece adı farklı olan yeni pişmanlık yasası da bunlardan biridir. Eski pişmanlık yasaları neyi çözdü ise, yenisi de ancak onu çözer. Yani hiçbir şeyi.

Dünyanın hiçbir yerinde pişmanlık ve diz çöktürme yöntemleriyle hiçbir ulusal sorun çözülememiştir. Burada da çözülemez. Eskilerden farklı olduğu iddiasındaki AKP hükümeti, bu konuda geçmiş hükümetleri hiç aratmamaktadır. Dahası Kürt halkının varlığı, ulusal ve demokratik haklarını kabul edip tanımak yerine, bütün 207

hesabını Kürtlerin inkâr ve imhası üzerine kuran TC politikaları iflas etmiştir. Öylesine iflas etmiştir ki, kendisi sorunun muhatabıyken, kendi eliyle bunu ABD’ne teslim etmiştir.

ABD’nin yaptığı ve yapacağı da bugün TC’nin, yarın Kürtlerin başına çuval geçirerek kendi egemenliğini sürdürmektir. Son dönemdeki muazzam Amerikancı propagandan dolayı kafası karışıp da, “ABD Kürtlere iyilikten başka ne yaptı ki?” diye soracak olanlara pek uzağa gitmeden hatırlatalım: Abdullah Öcalan’ı “paketleyip” TC’ne teslim eden ABD idi. Öcalan’ın kaçırıldığı günlerde Apoculuğu kimselere bırakmayan ve önüne gelenden ihanet hesabı sorma havasındaki kimi taşra politikacıları, bugün “Sayın Başkanım Öcalan” yerine “Sayın Barzani” diyorlarsa, bu onların tercihidir. İsteyen istediğini seçer. Elbette böylesi tiplerden tercihlerinin nedenlerini açıkça anlatmalarını beklemek saflık olur. Ne zaman açıkça konuştular ki, şimdi konuşabilsinler.

Kürt özgürlük hareketi, zor bir süreçten geçiyor. Zorluk, sadece düşman güçlerin büyüklüğünden gelmiyor. Bu hareketin etkilediği çevrelerde ideolojide bulanıklığı, politikada belirsizliği ve gündelik pragmatizmi körükleyen bir anlayışın giderek daha fazla propaganda ediliyor olmasıdır. Bunun etkisiz olacağı sanılmamalıdır. Bu bir anlamda zeminin aşındırılması ve kaydırılması çalışmasıdır.

Kuşkusuz Türkiye’nin sosyalist ve demokrat diye bilinen çevrelerinin ezici birçoğunun bir biçimde kemalizmle flörtü, işleri daha da zorlaştırıyor. Fakat tüm engellere ve güçlüklere rağmen, halkların eşitliği, özgürlüğü ve demokrasiden yana bir çözüm için mücadeleye devamdan başka yol yok.

208

Kendimizi de başkalarını da değiştirip dönüştürecek olan böyle bir mücadeledir.

(08.08.2003)

209

“BOŞ TENEKE” İki hafta önceki yazımda bir Kürt milliyetçisinin bana gönderdiği mektubu aktarıp cevap vermiş ama iki nedenle adını vermemiştim. Birincisi, adı değil yazdıkları önemliydi. İkincisi, hukuksal statüsünü bilemediğim için adını vererek onu zor durumda bırakmak istememiştim. Yoksa onun şimdi internet forumlarına gönderdiği cevabında dediği gibi, kendi ismiyle cevap vermeyeceğini varsaydığım için değildi.

Rushen Bilgin, yetenekli ve çalışkan bir genç. Birçok Kürt internet sayfasında, bu arada Özgür Politika ve Medya-TV sayfalarında onun imzası ve emeği var. Ancak onca yetenek, zekâ, enerji ve çalışkanlıkla zıt bir görünüm çizen bir kavrayışsızlık da ona ait. “Bu cevabın Özgür Politika’da yayınlanmayacağını bildiğim için tartışma forumlarına gönderiyorum” diyor. Bence yanılıyor; onun savunduğu görüşler de bu gazetede fazlasıyla yer alıyor.

Ben kendisinin “Kürt özgürlük hareketinin içinde değil ama gölgesinde bulunup da maalesef demokrasiden, dostluktan, vefadan ve insana ve insanlığa dair güzel şeylerden nasibini alamamış” olduğunu yazmıştım. Anlamamış. Kendisinin sadece kuru gürültü çıkartan boş teneke olmadığını, bu harekete ne kadar emek verdiğini anlatıyor. Gerek yoktu; bunu inkar edenin gözü çıksın. Mesele bu değil. Bu kurumlardan geçip de, demokrasi ve halkların kardeşliği gibi evrensel değerlerden hiç etkilenmemiş, bir şeyler öğrenmemiş olmasını eleştirmiştim.

Rushen Bilgin şöyle diyor: “Siz, Mihri Belli, Demir Küçükaydın ve diğer birçok Türk ideolojik yazarı gibi Irak savasından beri her fırsatta Kurt güçleri ile ABD’nin karşı 210

karşıya gelmesi için elinizden geldiği kadar mücadele ettiniz, ediyorsunuz. Her fırsatta da Kürtlerin aptalmışçasına bağımsızlığa ulaşamayacağına, bağımsızlığın bize yaramayacağına vb konulara hiç bıkmadan usanmadan değindiniz.”

Eh insan bir kere ideolojik körlüğe saplanırsa, muhatabını anlayamaz. Türk olduğunu bildiğin veya sandığın herkesi bir çuvala doldurursan böyle olur. Kürtlerin bağımsızlığa ulaşamayacağı, bağımsızlığın Kürtlere yaramayacağına ilişkin tek bir sözümü veya satırımı gösteremezsiniz. Bu, külliyen yalandır, iftiradır.

Ben KADEK’in gerek ABD gerekse TC tarafından hedef tahtasına konduğunu, tasfiyesinin amaçlandığını; bu tehdide karşı durmamız gerektiğini düşünüyorum. Türk ordusunun Irak’a ve Güney Kürdistan’a girmesine dün olduğu gibi bugün de karşı çıkıyorum. KADEK’in Güney Kürdistan’dan çıkartılmasını isteyenlere, vicdan sahibi her Kürdün “kimi kimin ülkesinden kovuyorsun?” diye sormasını bekliyorum.

Ama kendisini “gerçek Kürt milliyetçisi” diye niteleyenlerin böyle bir sorunu yok.

Rushen Bilgin gazete ve televizyonda “meydan sizin gibi ilkel bazı Türk komünistlere kaldı, milliyetçi kesim artık soğudu” dedikten sonra, halkın artık kardeşliğe, ideolojiye inanmadığını ve özgürlük istediğini yazıyor. Kendisinin “sapına kadar Milliyetçi bir KADEK” görmek istediğini de belirttikten sonra şöyle bağlıyor: “Türk Devleti asırlardır dini olsun, aşiretleri olsun, Kürtlerin bölünmüşlüğünü olsun, her türlü yöntemi kullanarak Kürdü Kürde kırdırtmasını bildi.

Son politikası ise sizin gibi ilkel Türk komünistlerini kullanıp 211

Kürtleri kardeşlik gibi masallarla içten vurmak. Eh, zararın neresinden dönülse kardır derler ya. Bakalım ne zaman Medya-TV’den kapı dışarı edileceksiniz.”

Ezen-ezilen ilişkisinin, inkâr ve imhanın olduğu bir yerde kardeşlik olduğundan söz etmek koca bir yalandır. Hiçbir zaman ezenle ezilen arasında, Kürtlerle Türkler arasında bir kardeşlik olduğundan söz etmedim. Aksine kardeşliğin ancak mücadele ile yaratılabileceğini savundum. Kaldı ki, kardeşlik kelimesinin, halklar arasında olmasını arzuladığım eşitlik, özgürlük ve dayanışma ilişkilerini tam ifade etmediğini, bu kavramın kendisinin de sorunlu olduğunu hep belittim. Şimdi kalkıp beni ve bazı Türk sosyalistlerini, Türk devletinin “Kürtleri içten vurmak” için kullandığı son politikasının aletleri olarak nitelemek için, gerçekten utanmaz olmak gerekiyor.

Kimin kimi nerde ve nasıl vurduğunu ve veya şimdi de vurmaya çalıştığını, elbette biz de görüyoruz. İdeolojik bombardıman eşliğinde bir psikolojik harbin sürdüğünü elbette biliyoruz. Ancak çaresi yok: Tenekeden hangi ses çıkarsa çıksın, sonunda kazanacak olan barış, özgürlük ve halklar arası dayanışma çizgisi olacaktır.

(15.08.2003)

212

ÖZGÜRLÜKTE ISRAR TBMM 1 Marttaki tezkere oylamasında, ABD –Büyük Britanya güçlerine TC topraklarını kullanma hakkını vermeyerek, kazara da olsa hayırlı bir iş yapmıştı. Kuşkusuz bu hayırlı oylama kazasının ortaya çıkışında, o günlerde savaşa karşı gösterilerin ve genel olarak halkın savaştan yana olmamasının etkileri vardır. Şimdi gerek hükümet gerekse ordu, bir başka tezkere kazasına meydan vermeyecek önlemleri almış görünüyorlar.

Dahası, savaş öncesinde, iyi-kötü savaşa karşı konuşanların da artık sesleri çıkmaz hale gelmiş veya getirilmiştir.

Hükümeti, parlamentosu ve ordusuyla bir bütün olarak TC, devletin zirvesinden çıkan sonucun da gösterdiği gibi, ne olursa olsun Irak’a asker göndermek kararlığındadır.

Halkın dün savaşa, bugün de Irak’a asker gönderilmesine karşı olması durumu pek değiştirmiyor. Çünkü alışkanlıkla burada halk derken, istediği veya karşı olduğu şeyler için örgütlenip harekete geçen toplumsal kesimlerden çok, oluşturulan, maniple edilebilen bir kamuoyunu kastediyoruz.

Elbette savaşa karşı, Irak’a asker göndermeye karşı, başka halklar ve ulusların ezilmesine karşı çıkmaya devam edeceğiz. Ama bunu yaparken yani bir belayı önlemeye çalışırken, önlenecek olandan daha büyük melanetlerin kapısın açacak “taktik” ve “yöntemlerden” uzak durmak gerekiyor. Kısacası, Türk halk kitleleri arasında var olan ve son onyıllarda alabildiğine yaygınlaştırılmış milliyetçi argümanlara ve önyargılara dayanabilecek bir çizgi değil, aksine bunları kırmaya yönelik bir politik çizgi izlemek gerekiyor.

213

Bir siyasal hareketin her bir politik olayda veya kampanyada, her seferinde al baştan tüm bir dünya görüşünü ve programını tekrarlaması gerekmiyor; ama programının ana hedefleriyle bağlantısını kaybedecek tekillik ve soyutlukta kampanyalar içinde eriyip gitmesi de gerekmiyor. Somut bir örnek üzerinden konuşursak, bugün Irak’a asker yollamaya karşı çıkarken, genel bir anti-emperyalizmle kendimizi sınırlamak böyle bir şeydir (Kaldı ki, bu kısıtlılık içinde antiemperyalizm de yapılamıyor). Hele de faşizm-kemalizmmilliyetçi/ülkücü sol ittifakının (ki bu yeni değildir) sesini daha da yükselttiği bir zamanda, bu konu, daha da önemlidir.

Türkiye’de emperyalizmle iç içe geçmiş bir oligarşinin egemenliğini ve özellikle bu oligarşinin ruhu genelkurmay diktasını hedef almayan, bunu unutan veya göz ardı eden tüm politikalar, taktikler ve kampanyalar, eninde sonunda verili statükoya yarıyor.

Oligarşiye ve militarizme karşı yükseltilecek talep, köklü bir devrimci demokrasidir. TC’nin kâğıt üzerinde, süründürme süreçlerinde sözde değişim-dönüşümüyle değil de, gerçekten dönüştürülmesi için yakalanacak ana halka ise, Kürt sorunun adil, demokratik ve barışçı çözümüdür. Bu, Kürt halkının ulusal ve demokratik tüm haklarının tanınması demektir. İnkâr ve imha politikalarının reddi demektir.

Başkasının, farklı olanının, kendisini nasıl tanımlıyorsa öylece tanınması ve eşitlik temelinde yeni bir ilişkinin kurulması demektir. Bu yeninin nasıl olacağı ise, koşullara bağlıdır. Egemen ulustan yani Türk ulusundan gerçekten demokrat ve sosyalist olanlara veya olmak isteyenlere düşen görev, milliyetçiliğin etkisi altındaki Türk halkı arasında bu 214

demokratik bilincin yaygınlaşması ve giderek hâkim olması için çalışmaktır.

Bunu yapacak olanların veya yapması beklenenlerin örgütsel güçleri ve siyasal etkilerinin şu anda çok az olması, elbette can sıkıcıdır; hiç de moral verici değildir. TC’nin son yirmi yılını kapsayan ırkçı-şoven ideolojik-politik ve askeri savaş, toplumu zehirledi, kirletti. Bu genel kirlenmeden sol da nasibini aldı. Bugün sayısı ve etkisi alabildiğine sınırlı sayıda bir demokrat ve sosyalist çevreden söz edebiliyorsak, bundandır. Ne var ki, bugün hala ayakta kalabilmiş olanlar da gökten zembille gelmemişlerdir. O dönemde gerici akıntıya karşı direndikleri, zamanın ruhuna aykırı ama demokrasi, özgürlük ve halklar arası dayanışma ilkelerine bağlı davrandıkları için bugün vardırlar. Şimdi de her bir politik olay veya konuda görev, barış, demokrasi ve özgürlük çizgisini geliştirmek ve büyütmektir. Kazanmanın yolu, özgürlükte ısrardır.

(22.08.2003)

215

MGK VE GENELKURMAY DİKTATÖRLÜĞÜ Radikal gazetesi Ankara Bürosu İstihbarat Şefi, yine bu gazetenin kendi değerlendirmesiyle çok büyük bir gazetecilik başarısı elde etmiş. Nasıl mı? Milli Güvenlik Kurulunun gizli yönetmeliğini ele geçirmiş. Gazetede bazı bölümleri iki gündür yayınlanan yönetmelikte neler yok ki? TC devletinin niteliği, örgütlenmesi ve politika üretme yöntemleri üzerine kafa yormuş ve bu devleti az-çok tanıyabilmiş olanlar için, ortaya yeni bilgilermiş gibi atılanlarda hiç de yeni bir şey yok. Hatta söz konusu haber ve yorumların birçok bakımdan eksik olduğu da söylenebilir. Radikal Genel Yayın Yönetmeni Berkan, MGK Genel Sekreterinin “aslında seçilmemiş bir kral, bir başkomutan” olduğu söylüyor. Gerçi krallar seçilmez ya, konumuz bu değil. Devam edelim.

Anayasa ve yasalarda nasıl tanımlanmış olursa olsun, TC’nin gerçek yürütme gücünün MGK’de olduğu, bu ülke yurttaşlarının bildikleri veya en azından hissettikleri bir gerçekliktir. Bu gazete haberiyle artık gizliliği de ortadan “gizli” yönetmeliğe göre, MGK genel sekreterliğinin karışamadığı tek yer, Genelkurmaydır. Bunun nedeni ise, kanıtlanması gerekmeyecek denli açık, sıradan bir gerçektir: MGK ve sekreterliği de, Genelkurmaya bağlıdır. AB uyum paketi çerçevesinde yeniden düzenlenmesi gündeme gelen MGK ve onunla bağlantılı tüzük ve yönetmeliklerin, 12 Eylül askeri diktatörlüğünün mirası olması, 28 Şubatla da pekiştirilmesi, nitelikleri hakkında elbette bir fikir veriyor. Öncesi de var ama, esas olarak 12 Eylül askeri diktatörlüğüyle birlikte sürekli geliştirilip pekiştirilen MGK merkezli devlet yönetimi, dile kolay tam 25 yıldır toplumu 216

psikolojik savaş yöntemleriyle zehirlemektedir. Gerektiğinde Türk-İslam sentezini, gerektiğinde dinselleştirilmiş kemalizm ideolojisini ve yine faşistinden sözde sosyal demokratına ve sosyalistine kadar geniş bir yelpazeyi kapsayan bir ırkçısömürgeci-yayılmacı bir Türkçülüğe, Turancılığa başvuran bu yönetici klik, yasal ve yasadışı çetelelerin de merkezidir.

Faili “meçhul” cinayetlerin, andıçların, Kürtlere karşı kirli savaşın, “toplum mühendisliği” denen bizzat kendi yurttaşlarına karşı psikolojik savaş yürütmenin kararlaştırıldığı yer de burasıdır. İster yasal ister yasadışı olsun, tüm bunların yapılabiliyor olmasının nedeni, Türkiye’de demokrasinin olmamasıdır.

Demokratik bilincin ve örgütlenmenin egemen olmamasıdır.

12 Eylül diktatörlüğüyle hesaplaşmamış, Kürt halkına karşı yürütülmüş kirli savaşı hala ciddi bir tartışma konu yapamamış bir ülkede, demokrasiden elbette söz edilemez.

Devlet sırrı diye saklanan gizli yönetmeliklerin ve kararların açığa çıkması, elbette iyidir. Burada kalmamalı, tüm “gizli” damgası taşıyan bilgiler de halkın bilgisine sunulmalıdır.

Peki, ama bunları kim yapacak? Niye yapacak? Türkiye’de toplumsal ve siyasal dengeleri altüst eden bir devrim yaşanmadığına göre, şimdi sanki geçmiş bir zamandan söz ediyormuşçasına MGK yönetmeliği hakkında bu kampanya nerden başladı? MGK de bugün de var ve yetkisini de etkisi de sürdürüyor. Örneğin, Irak’a asker gönderilip gönderilmeyeceğini önümüzdeki MGK toplantısının kararlaştıracağı da yine aynı basın tarafından yazılıyor.

MGK’nun basınla ilgili de özel birimlerinin olduğunu, toplumu yanıltmak ve yönlendirmek için mehmetçik basının 217

özel görevler yaptığını da hem geçmişten hem de bugünden biliyoruz. Nasıl ki, hayırlı Susurluk kazası, bir kaza değil, aksine kaza süsü verilmiş bir iç hesaplaşma, temizlik harekâtıdır; aynı şekilde şimdi MGK sekreterliğinin gizli yönetmelikleri, yetkileri vb. üzerinden yapılan da buna benzer bir şeydir. Bize sadece inanmamız gereken şeyleri gösteren ve söyleyen bir ceberut sistemle yüz yüze olduğumuzu asla unutmamalıyız. Bu sistem, Genelkurmay diktatörlüğüdür. Onun izni ve icazeti olmadan, Türkiye’de gerçekten gizli hiçbir belge basına sızdırılamaz. Burada basının ele geçirdiği değil, eline tutuşturulmuş bir belgedir söz konu olan. Halkın haber alma özgürlüğüne saygıdan söz edenler, azcık da haber kaynaklarının adresini işaret etseler, hayırlı bir iş yapmış olurlar.

(29.08.2003)

218

KIYMAYIN EFENDİLER! Başbakan Erdoğan ve AKP’nin Kürt sorunundaki tavrı nedir? ”Bir şey var dersen var olur, yok dersen yok olur” şeklinde çocukları güldürecek demagojinin ötesine geçen bir yaklaşımı duyan var mı? AKP Hükümeti, Kürt sorununu MGK ve Genelkurmay talimatlarına uygun biçimde ”terör” başlığı içinde ele alıyor ve o seksen yıllık bildik inkâr ve imha politikasının sürdürücülüğünü yapıyor. Kürdistan özgürlük savaşçılarına sunabildiği tek şey ise, ”teslimiyet ve pişmanlık” İslam’ın bir din olarak, ulus, ırk, etni gibi kategorileri aşan bir tür “uluslar arası veya üstü” niteliğinden söz edilir. Bunun gerçekten böyle olup olmadığı ayrı bir tartışma konusu.

Ancak dindar olduğu kuşkusuz AKP yönetiminin temsil ettiği dinin, oldukça Türkçü olduğunu belirtmeliyiz. Eh işte genelkurmayın sopalı rahle-i tedrisinden geçmiş bir “milli görüşçü Müslümanlıktan” başka bir şey çıkması da beklenemezdi doğrusu. Avrupa gezisinde gerek Kürt sorunu gerekse de Aleviler konusunda ettiği laflarda demokrasinin zerresini bulamazsınız. Yine de Dünya Atletizm Şampiyonasını izlerken, ABD ve Fransa’yı temsil eden atletlerin siyah olmasından esinlenerek şöyle demiş: “Şimdi biz de bir defa Türkiye'de Türkiyelilik bilincini en azından yakalamalıyız. Bunu bir de Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı bilinciyle zenginleştirmeliyiz. Bunu başarabilirsek ben inanıyorum ki (Türkiye) önündeki birçok engelleri rahatlıkla aşacaktır”.

Resmi ideolojik söylemin dışına çıkma eğilimi gösteren bu sözlerden, TC Başbakanı Erdoğan’ın, Türkiye’de Kürt ulusal 219

sorunun varlığın kabul ettiği ve çözüm olarak da “Türkiyelilik” ve “anayasal vatandaşlık” düşünüldüğü çıkmaz. Onun böyle anlaşılmasına neden olabilecek ne bir ideolojik arka planı ne de programı vardır. Ama olsun. Ya başkaları da böyle konuşmaya başlarsa... “Türkiye Türklerindir” adlı gazetenin başyazarı Ekşi, alıyor eline kemalizm cetvelini, vuruyor kafasına kafasına. Kişi başına yılda 30 bin dolar milli gelir sağlamadan, “bu ortak paydayı oluşturamazsınız” diyor. Öyleyse o zamana kadar “Türkiye Türklerindir”. Bu sömürgeci-ırkçı ve faşist kafaların gökten zembille inmediğini, seksen yıllık TC sistemin ürünü olduğunu unutmamak gerekiyor. “Türkiyelilik ve anayasal vatandaşlık” gibi burjuva egemenlik sistemi için hiçbir sorun oluşturmayan kavramlar bile, MGK ve genelkurmay diktatörlüğünü müthiş tedirgin ediyor. Mehmetçik başyazar, Başbakanı bu tür tehlikeli kavramlardan uzak durması için uyarmakla kalmıyor, azarlıyor: “Sevgili milletimizin Türk olmaktan sıkılan kadroları vardır. Bunlar tek kelimeyle ‘‘alçak’’tır. Bir de böyle olmayan ama dediklerinin bu alçakların işine yarayacağını göremeyenlerimiz var.”

TC sınırları içinde herkese Türk olmayı dayatan ve bunu bir faziletmiş gibi savunan bu faşist zihniyet egemen olmaya devam ettikçe, istediğin kadar uyum paketleri çıkar, bir şey değişmez. Eğer bir alçaklıktan söz edilecekse, Türk olmayan veya kendisini Türk kimliğiyle ifade etmek istemeyen yurttaşlarını, zorla Türk yapmaya çalışmaktır alçaklık.

Utanmazlığın zirvesini oluşturan bu politikaları savunmaktır alçaklık.

Tüm toplumu zehirlemeye devam eden bu paranoyak Türk milliyetçiliği ve yol açtığı sonuçlardan kurtulmanın birinci 220

koşulu, bir an önce genelkurmay vesayetinden kurtulmaktır.

Bu ırkçı-faşist ideolojinin fideliği kemalizm ise, onu her gün yeniden üretip yayan da MGK ve Genelkurmay diktatörlüğüdür. Bunu yıkmadan, onun egemenliğine son vermeden, demokrasiyle tanışmak da mümkün olmayacaktır.

TC’nin Kürtleri inkâr ve imha politikalarına, Kürt ulusal hareketini “terör” demagojisiyle kriminalize etme çabalarına karşı çıkmayan bir kimsenin, barış, adalet, insanlıktan söz etmesi abesle iştigaldir. Kürt ulusal hareketinin tüm Ortadoğu’ya uzattığı barış elini tutmak yerine, hesabını KADEK nasıl olsa kaybedecek üzerine kuranlar yanılıyorlar.

KADEK’in kaybetmesi veya ortadan kalkması, sorunu ortadan kaldırmaz. Bu türden hesapların, en sağından en sahte soluna kadar, kemalist-faşist-sosyalist karması “Kızıl Elma” koalisyonununkinden ne farkı var? Hiç. Öyleyse, oklarımızı doğru hedefe yöneltmeliyiz. Savaşın, yağmanın, macera ve belaların adresi, genelkurmaydır. Gerçekten vicdan sahibi olanların “kıymayın Kürt çocuklarına!” diye seslenmeleri gereken yer Genelkurmaydır; onunla uyum içindeki AKP hükümetidir. Sanki Kürtler barış değil de savaş istiyormuş gibi yazmak ve yansıtmak, bu diktatörlüğe arka çıkmaktır. Evet, Anadolu- Mezopotamya halklarının çocuklarına kıymayın efendiler!

NOT: Sevgili Erdal (Engin Sincer) arkadaşımızı kaybetmenin derin üzüntüsü içinde, Kürt halkına ve özgürlük savaşçılarına başımız sağ olsun diyorum.

(05.09.2003)

221

PSİKOLOJİK SAVAŞ SÜRÜYOR Psikolojik savaş dairesi harıl harıl çalışıyor. “Türkiye Türklerindir” varakası başyazarı ve genel yayın yönetmeni, belli ki çift mesai yapıyorlar. Ekşi Bey yine öfkeyle “bunların neresi aydın?” diye feryat ediyor. Arkasından alçak diye hakaret ve tabi ki, gazeteciliğine değil ama öteki görevine güvenerek tehdit ediyor.

Konusu yine şu Türkiyelilik meselesi. Ekşi, “Türkiyeliyim” ile “Türküm” demek arasındaki farkı anlamayanlardan söz ediyor. Elbette bu ikisi aynı şey değil. Zaten aynı olsaydı, şimdi bazılarının ikincisini kullanmaya ihtiyacı olur muydu?

Bu devleti kuranlar ve şimdi savunanlar için şunlar nettir: 1) Devletin adı: Türkiye Cumhuriyeti. 2) Ulusun adı: Türk ulusu. Devlete “Türkiye” sıfatını verirken, o devletin egemeni olan veya olduğu varsayılan ulusa “Türk” sıfatı verilmesinde acaba tutarlı bir mantık ve gerekçe var mı deyip yorulmanın de bir âlemi yoktur. Çünkü tüm uluslar gibi Türk ulusu da kurgulanmış ve yaratılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti kurulduğunda, elbette Turancılığın coğrafi iddiaları epeyce daraltılmış, dünya savaşı yenilgisinin kaçınılmaz sonucu ve reel politika gereklerince iyice törpülenmiş bir biçimi olarak Türk milliyetçiliği ideolojisi elbette vardı. Ama Türk milleti veya Türk ulusu yoktu. TC’ni kuranlar işte bu ideolojiyle Türk ulusunu yarattılar. Onların ulus anlayışlarında demokrasinin zerresi olmadığı için, ne “Ergenekon” ne de o dişi “kurt”la hiçbir ilişkisi olmayan Anadolu’nun diğer halklarını, en başta da Kürtleri hesaba bile katmamışlardır.

Türk ulusu, devletinin istediği gibi şekillenmiştir. Milli Eğitim sistemi bunda elbette önemli bir rol oynamıştır, ama 222

esas eğitimin askerlikle, jandarma ve polis sopasıyla gerçekleştirildiğini; Kürt isyanlarının katliam ve sürgünlerle bastırılmasının bu eğitimde ibret alınacak örnekler oluşturulduğunu falan da unutmamak gerekiyor. Türk ulusu, Türk ulusçuluğunun ürünüdür. Ve bu ulusçulukta maalesef, kanlıdır, ırkçıdır, sömürgecidir. Her şey gibi, Türk ulusçuluğu hakkında da bir değerlendirme yapılırken, onun kendisi hakkındaki iddialarına değil, nesnel olarak ne olduğuna ve ne yaptığına bakarak karar verilmelidir. Bu öylesine kirli ve lanetli bir ulusçuluktur ki, kendisine yönelik en ufak bir eleştiri de, eleştiriyi yapanın kendisi Türk olsa bile derhal Türk olmaktan, insan olmaktan, aydın olmaktan dışlandığı, aşağılık bir yaratılık ilan edildiği bir zihniyete ve bekçilere sahiptir.

Evet, Türkiyeliyim demek, Türkiye Cumhuriyeti denen devletin yurttaşıyım ama Türk değilim demektir. Sen yurttaşına Kürt olmayı, Ermeni olmayı, Rum, Çerkez, Arap veya kendini nasıl ve ne olarak görüyorsa öyle olmayı yasaklarsan, dilini kesersen, varlığını inkâr edersen, daha ne bekliyorsun?

Kaldı ki, Ekşi gibi psikolojik savaşın kalemleri, Türkiyelilik kavramında Kürtlerden gelen bir uzlaşma, birlikte yaşama ve barış önerisi yattığını görmek ve anlamak istemiyorlar. Türk ulusçuluğunun ırkçı olmadığını ileri süren Ekşi, 12 Eylülün Kürtçe dil yasağı, varlık vergisi gibi kimi örnekleri de o günün şartlarında mazur görüyor. Hele varlık vergisini bizzat mağdurlarının bile bağışladığını yazıyor. Ne yapsın adamlar yani, bağışlamadık deyip, özel savaş dairesinin hedefi mi olsunlar? Ayrıca Kürtler de öyle mi yapsın? Dilimizi yasakladınız ama olsun, bağışladık gitsin mi demek istiyor?

223

Her şeyin bir zirvesi vardır, elbette alçaklığın da. Ama alçaklık nedir, alçak olan kimdir? Bunun tanımını doğru yapmak gerekir. İnsan hakları, demokrasi, barış, kardeşlik gibi temel değerleri arka plana iten; Alman ırkçılarının, neonazilerin “Deutschland den Deutschen” (Almanya Almanlarındır) sloganında ırkçılık keşfederken, kendi varakasının başındaki “Türkiye Türklerindir” logosuna söz ettirmeyen; 12 Eylül generallerini, işkencecileri, katilleri, devlet çetelerini savunan ve tabi tüm bunları da MGK ve Genelkurmay diktatörlüğünün bekası için yapanlar: Asıl alçaklar işte bunlardır.

(12.09.2003)

224

KAVRAMLAR MASUM DEĞİLDİR Ekşi’nin “Türkiyelilik” konusunda söylediklerine ben de dahil gazetemizin yazarları kendi açılarından yanıt verdiler. Önceki gün de Selim Ferat, kendi ifadesiyle yazısına “sert” bir girişle başlıyor. Bunun nedenlerinden biri, Ekşi’ye verilen yanıtlardaki “yüzeysellik” imiş. Neresi yüzeysel neresi derin gibi bir tartışma değil amacım. Bu işler biraz da neye ve nereden baktığına bağlıdır. Hele de bütünsel bir değerlendirme yapmak yerine, bu tartışmaya bile girmeden, yerli-yersiz Türkiye sosyalistlerini eleştirme yöntemini (seçmeci/selektif yöntem) tercih ediyorsanız, tam da körün fili tarifi gibi ilk tuttuğunuz yerinden başlarsınız anlatmaya.

Selim Ferat, son günlerin modasına uygun olarak hem genelleştiriyor hem de yanlış adres gösteriyor. Şu Türkiyelilik meselesini somut tarih içindeki sırasıyla ele alıp incelemek epey yer tutabilir. Güncelden başlayalım ki, mesele hem kısa hem de daha açık anlaşılsın.

Birincisi: Türkiyeli olmak, Türkiye partisi olmak ve Türkiyelileşmek kavramlarını, Türküyle Kürdüyle hepimizin önüne koyan, HADEP başta olmak üzere birçok Kürt kurum ve kuruluşunu “Türkiyelileşemedikleri” için en sert eleştiren ve hala da bu görüşünde ısrar eden kimdir? “Kolonizatör” Türk solu mu? Hayır. Yanıtlayalım: KADEK Genel Başkanı Abdullah Öcalan. İkincisi: Sömürgeci bir sistem var olunca elbette sömürgecilerin de, sömürgeciliğe karşı çıkanların da çeşitli renklerden politikaları ve politikacıları olacak. Ama işin özü şudur: Tıpkı “hacı hacıyı Arafat’ta bulur” misali, sömürgeci ile onun sömürgedeki işbirlikçisi, sömürgeci devlette buluşur.

225

Bu sisteme karşı çıkanlar da o söz konusu devlete karşıtlığın olduğu yerde buluşur. 2003 yılında hala Ecevit’inden Baykal’ına, oradan Karayalçın, Küçük ve Perinçek’ine kadar uzanan bir yelpaze içindeki MGK patentli politikacıları “sol” diye niteleyerek gerçeği çarpıtmayacaksak, Türkiye sosyalistlerinin hiç değilse Kürtlerle ortak mücadele bağlamında gündeme gelen (EMEP, SDP, DSİP, vb.) kesimlerinin atfedildiği anlamındaki “Türkiyelilik” gibi bir dertleri yoktur. Bizim için esas olan Kürt halkının varlığının ve ulusal demokratik haklarının (kendi kaderini tayin yani ayrı devlet kurma hakkının) kayıtsız şartsız tanınmasıdır. Üçüncüsü, benim gibi Türk sosyalistlerinin Kürt özgürlük hareketini desteklemesinin nedeni karşılıklıdır. Bu hareket verili sömürgeci sisteme karşı olduğu için desteklenmelidir.

Ben de gerçekten sosyalist sıfatına layık olmak istiyorsam, bırakalım sosyalizmi, bir demokrattan beklenmesi gereken “baskı ve ezmenin her türüne karşı çıkmak” görevinin gereğini yapmalıyım. Kaldı ki, Kürt özgürlük hareketi ile Türkiye sosyalistlerinin enternasyonalist kesimlerinin bir ittifakı da söz konusudur. Bunun ne kadar ciddiye alındığı, bir işe yarayıp yaramadığı ayrı bir tartışma konusudur. Ama bunlar hiç bilinmiyormuş ve yokmuş gibi davranmak ve bizim üzerimizden bir tartışma yürütmek hiç de iyi bir tavır değil. Her eleştiri, adı verilerek muhatabına yapılmalıdır.

Yapılmıyorsa, arkasında duramayacağımız büyük laflar etmekten uzak durmalıyız.

Kavramlar masum değildir. Hele de tartıştığımız konu bağlamında hiç değildir. Titizlikle seçilmeli, sorumluca kullanılmalıdır. 1970’lerde sosyalist hareketin başına “Türk” sıfatı yerine “Türkiye”yi geçirenler, hiç de iddia edildiği gibi 226

“Kürt sözünü yasaklamak isteyen kolonizatörler değil, aksine Kürt halkının bir ulus olup olmadığını tartışan şovenlere karşı, “halklara özgürlük” şiarını atanlardır. Somut konuşalım: İdam sehpasında Kürt ve Türk halklarının özgürlüğünü haykırmış, kurucusu olduğu örgüte Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu adını vermiş Deniz Gezmiş ve Hüseyin İnan’lardı. Yine aynı şekilde Türkiye Halk Kurtuluş Partisini kuran Hüseyin Cevahir ve Mahir Çayan’lardı. Yine Kaypakkaya’lardı.

Onların enternasyonalist tavrını sürdürenler ise, bir daha ne tek başına Türke ne ne de Türkiye’ye geri döndüler. Onların dilinde artık o coğrafyanın adı hep Türkiye ve Kuzey Kürdistan oldu.

(19.09.2003)

227

BAŞLIKSIZ “Türkiyeli olmak” kavramının Türk sosyalistleri tarafından “Kürdü” yasaklamak için icat edildiğini ileri süren Selim Ferat, eleştiriler karşısında tarihsel ve somut olgularla savunamadığı iddiasını, bu kez de “sömürgeci ülkenin bütün sosyalistleri sömürgecidir” diye özetlenebilecek bir başka iddiayla taçlandırdı. Evet, hem komünist hem sömürgeci! Bir milliyetçinin gözünden “normal” olabilecek böyle bir iddia, sosyalist bakış açısından sadece bir yanılsama veya aldatmacadır. Sömürgeci olan komünist olamaz. Kendisine komünist sıfatı takan ama sömürgeci sistemi savunanları, örneğin Perinçek’leri yine de komünist saymak için, insanın komünizmle bir derdinin olması gerekir.

Devam edelim. Selim Ferat, Kürt partilerinin yeni politikalar üretebileceğini belirttikten sonra, soruyor: “Ama tüm bunlar sömürge nüfusuna ait yazar ve aydınları, aynı düşünceye secde etmeye mi mecbur eder?” Bir aydının veya herhangi bir kimsenin bir “nüfusa” ait olması diye bir şey yoktur. Nüfus, bir insanın ait olabileceği sosyolojik veya politik bir kategori değildir. Soruyu yanıtlıyorum: ASLA. Elbette mecbur değildir. Hiç kimse, bir başkasını inanmadığı bir şeye secde etmeye ne davet edebilir ne de zorlayabilir.

Kaldı ki, secde etmenin bizatihi kendisi yanlıştır. Ama peki, bu sömürge nüfusuna ait olduğunu söyleyen aydın, secde etmek istemediği bir parti ve önderine doğrudan eleştiri yöneltmek yerine, tıpkı şu Türkiyelilik meselesinde olduğu gibi, neden bu görüşle alakası olmayanlar üzerinden cevap vermekte ve şamar oğlanı muamelesi çekmektedir? Bu tavrın,

228

görüşlerini her koşulda açıkça savunması beklenen aydın bilinci, sorumluluğu, vicdan ve ahlakıyla ne alakası var?

Bence bir alakası yok, ama Selim Ferat’ın övgüyle tarif ettiği aydın tipiyle doğrudan alakası var. Verdiği örnek Irak, ama ilke her yer için geçerli. Ona göre, Güneyin geleneksel partileri hep Irak’ın toprak bütünlüğüne saygılı olduklarını söylemişler. Ne var ki, aydınlar bu partilerin şifresini (bağımsız Kürdistan hedefi) saklayıp diri tutmuşlar ve idam sehpasına gitmekten kurtulmuşlar. Burada tarif edilen politikacı ve aydın tiplerinin literatürdeki adı pragmatist ve oportünist. Yaptıkları iş, son dönemlerin yaygın İslami deyimiyle takiyye. Şimdi bu verdiği örnekten ne anlamak gerekiyor? Öcalan ve KADEK de böyle yapsın mı diyor?

Yoksa Öcalan ve KADEK’in yaptığı zaten budur da, onların sırrını da Ferat mı saklıyor?

Böyle açık konuşup yazınca Ferat, “komünist kolonizatörün, kolonilerdeki güçlüleri kullanarak, zayıfları vurma içgüdüsü hep vardı” diye işin işinden sıyrılmaya çalışıyor. Oysaki somut sorular somut yanıtlar gerektirir.

Klişeler ve bilmece gibi boş genellemeler, yanıt değildir. Kim güçlü, kim zayıf? Ve güçlüyü kullanıp zayıfı vurduran “komünist kolonizatör” veya “kolonizatörler kim? Ve böyle bir iddia, Kürdistan’da güçlü olanın (ki herhalde Kuzey Kürdistan için Öcalan ve partisi kastediliyor) gücünün de, nihayetinde birkaç Türk “komünist kolonizatörün” bile kullanabileceği koflukta bir güç olduğu anlamı taşımıyor mu?

Ayrıca burada zayıf olan ne ve kim? Siyasal bir parti ancak bir başka siyasal partiyle kıyaslanarak, zayıflık ve güçlükten söz edilebilir. Ferat, bir parti olmadığına aksine bir aydın 229

olduğuna göre, kıyaslamanın bir anlamı olmaz. Ama tezler, düşünceler kıyaslanabilir. Zaten tartışma da KADEK’in demokratik cumhuriyet programıyla bağlantılı Türkiyelilik meselesinden çıkmıştı. Demokratik cumhuriyet projesinden ne anlaşıldığı tartışmalı ve muğlâk olsa bile, bugün güçlü destek bulan görüş budur. Diğer görüşler ve eğilimler ise, KADEK dışındaki parti ve gruplar tarafından savunulmaktadır ve bunların gücü KADEK karşısında zayıftır.

Tezlerin tartışıldığı bir yerde, Ferat’ın iddialarına yanıt verip eleştirmemizin, zayıfı güçlüye şikâyet olarak anlaşılması, yumurtayı çalan çocuk tavrı gibi sorunludur.

Yoksa Ferat beş yıldır savunulan demokratik cumhuriyet tezini savunmadığını ancak şimdi ve bu yolla mı anlatmak istiyor?

Ama her seferinde sosyalizmde ve uluslararası dayanışmada ısrar ettiği izlenimi veren Ferat’ın bu tavrını anlamak kolay değil. Şimdi onun bile kalkıp “sömürgeci ülkedeki tüm politik akımlar da sömürgecidir” tezini somut-tarihsel bağlamından kopuk bir iddia olarak öne sürüyor olması, bugün Öcalan, KADEK ve gerillanın nasıl bir ideolojik kuşatma rüzgârında olduğunu anlamak bakımından önemli ve uyarıcıdır.

(26.09.2003)

230

TEZKERE VE TESKERE Türkçe sözlük tezkereyi şöyle tanımlıyor: “Bir iş için izin verildiğini bildiren resmi kâğıt”. AKP hükümeti, TBMM’den geçirdiği tezkereyle Irak asker gönderme işini bağladı. TC hükümeti ve parlamentosu böylece içerde kendi yurttaşlarının çoğunluğunun işgal ve savaşa ortak olmama yönündeki eğilimlerini, dışarıda ise, uluslararası hukuk ve meşruiyeti bir kenara koydu.

Meclisten geçen tezkerenin anlamı, şimdi değil ama bir süre sonra Irak’tan (ve belki de Suriye ve Lübnan’dan) asker cenazeleri gelmeye başlayınca daha iyi anlaşılmaya başlanacak. ABD-Britanya işgalinin olduğu bir yere, güya savaş ve işgale ortak olmak için değil de, barış gücü olarak ve halka (hangi halka?) yardım için gittiğini söylemek, kimseyi kandırmıyor. Kandırmıyor, ama çoğunluğunun Irak’ta savaşa ve işgale karşı olduğunu söyleye geldiğimiz bir toplumda, tezkereyi sokakta gerçekten yırtmak için harekete geçenler, azınlığın azınlığı olmaya da devam ediyor. Ayrıca Irak’ta savaşa karşı olanların oldukça önemli bir kesimi de, KADEK ve Kürtler söz konusu şahinleşmekte beis görmüyor. Bu nedenledir ki, hükümetinden onu destekleyen köşe yazarına kadar, ileri sürülen argümanların içinde iki nokta öne çıkıyor.

1) Irak’ta bir Kürt devleti kurulmasını engellemek, 2) KADEK’i imha etmek. Türk devletinin bunları becerip beceremeyeceğini tartışmak anlamsız. Bu hedefler, Türkiye emekçilerin hedefi olamaz. Bu, Kürtler karşısındaki seksen yıllık inkar ve imha politikasının bir özetidir. Sadece kendi devlet sınırları içindeki Kürtlere değil, Irak içindeki Kürtlere de düşmanlığı içeren bu paranoyak ırkçı milliyetçiliğin öte 231

yüzü, tüm benzerleri gibi, dünya efendisi bir gücün karşısında yaltaklanma ve tetikçilikten başka bir şey değildir.

Böyle bir durumda savaş meclisi ve hükümetinden söz etmek yerinde olurdu. Ancak TC’nin asıl meclisi ve hükümetini gözden saklayabileceği için bu yanlış olur. Resmi hükümet ve meclis, bu tezkereyle gerçek iktidarın yani Genelkurmayın piyonu olmayı severek kabullenmiştir.

Türkiye’de gerçek iktidarın Genelkurmayda olması, hükümet, meclis ve partilerin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.

Aksine bu askeri vesayet rejimine karşı çıkmak şöyle dursun, onu pekiştiren ve yücelten tavırlarıyla aynı ölçüde suça ortaktır. Türkiye’nin siyasal yaşamının daha askerileşeceği ve genelkurmay diktatörlüğünün tıpkı yakın geçmişimizde olduğu gibi tüm ülkeyi garnizon nizamına zorlayacağını söylemek kehanet sayılamaz artık.

Bu köşede PKK/KADEK’in tasfiyesi için TC’nin çabalarına kimi zaman dikkat çekilmiş ve Türkiye demokrasi güçleri açısından sadece soyut bir savaş karşıtlığının yeterli olamayacağı, somutça Irak’ta işgale ve Kürtlerle savaşa hayır diyen bir tavrın öne çıkması gerektiği belirtilmiştir. Gerçek savaş karşıtlığı, bölge halkları arasında eşitliği, dayanışma ve demokrasiyi öne alan bir tutumla geliştirilebilir. Bugün bu çizgiyi izleyen Türkiye demokrat ve sosyalistlerinin nicel olarak güçsüz olması, umut kırmamalıdır. Önde Türk genelkurmayı, arkada meclis, hükümet ve partileriyle TC rejimi, şimdi Ortadoğu bataklığına girmektedirler. Bu politikalarla oradan sağlam ve güçlü çıkmak mümkün değildir. Ne yapalım, bazı gerçekler ancak yaşayarak öğrenilebiliyor. Irak’ta işgal ortak, “içerde ve dışarıda“ Kürtlere savaş diyen genelkurmay ve suç ortaklarının 232

politikası, oraya tezkereyle gönderilenler, teskereyle geri gelmeyi şans sayacakları zaman daha iyi anlaşılacaktır. Ha, söylemeyi unutmayalım. Yine Türkçe sözlüğe göre teskere, sedye demektir.

(10.10.2003)

233

YAZMAK MI YAZMAMAK MI? Bir süredir üzerinde tartıştığımız konuyu, önceki gün Demir Küçükaydın yazısında anlattı.

3 Kasım seçimlerinden sonra başlayan ve ABD’nin Irak’ı işgaliyle çok daha güçlenen ve gazetemizin kimi yazarlarınca da doğrudan veya dolaylı dillendirilen talep, Türk ve sosyalist olarak bilinen 3-4 kişinin de gazete ve televizyondan uzaklaşmasıdır. Kuşkusuz bu talep, Kürt hareketinin içinde ve çevresinde hiç de karşılığı olmayan arızi bir talep değildir.

Geleceğin yönünü belirleyecek önemdeki temel sorunların tartışılmasının bile önüne geçen veya böyle bir tartışma girişimini “zaten bunlar Türk ve sosyalist” diyerek baştan kadük bırakan bir hava içinde, bu gazetede yazmanın Kürt özgürlük hareketine bir yararı var mıdır? Medya TV’de “dinazor sol” adlı “konu mankeni” olmanın getireceği bir fayda olabilir mi? Yarar ve zararlarını tartışıyoruz ve elbette pek fazla da uzatmadan bir sonuca varacağız.

Yaşar Kaya Özgür Politikadaki “sızmacı Türk solunun” geri unsurlarından söz ediyor. “Sızma” nitelemesi, öyle salt görüş ve olayları değerlendirme farklılığını ima ve ifade eden bir niteleme değildir. Sızdığı söylenenlerin niyetlerini gizleyip, bir düşman güç adına gizli faaliyetlerini de ima eden çirkin bir nitelemedir. Yaşar Kaya bu sözleri bir röportajda ediyor.

Ve röportajı yapan da bu gazetenin yazarlarından Sayın Hasan Bildirici. Haydi sosyalizm, devrimcilik, hakkaniyet ve benzeri kaygıları bir tarafa attık diyelim. Peki, insan bir gazeteci merakıyla da olsa Yaşar Kaya’ya şunu sormaz mı: Gazetemizde hem Türk hem sosyalist (!) 3-4 kişi var, bunlar 234

nasıl sızdı Yaşar Bey? Kimin adına çalışıyorlar? Bilgi ve belgeleriniz neler?

Sayın Bildirici’nin aklına her şey gelir ama, bunu sormak gelmez. Ve bu da gazetecilik oluyor öyle mi? İftiranın bile sorgulanmadığı bir yerde yazmanın bir yararı olabilir mi?

Bilmiyorum, ama alacağımız kararı, iftiracıların keyfini değil, Kürt özgürlük hareketinin çıkarlarını gözeterek alacağımızı biliyorum.

(17.10.2003)

235

DEVAM “Yazmak mı yazmamak mı?” sorusu, Yaşar Kaya’nın iftirasından ortaya çıkmış bir soru değildi. Bu gazetede yazıp yazmamayı belirleyecek olan da, onun söyledikleri değildir.

Daha düne kadar gazetenin yazarlarından olan Kaya’nın görüşlerinin bir röportajda aktarılması, hiçbir sorun oluşturmaz. Aksine kimin ne dediğinin bilinmesi açısından gerekli ve yararlıdır da. Benim bu noktada tek itirazım, iftiranın sorgulanmamasına, sanki olağan bir şeymiş gibi es geçilmesinedir.

Gazete yazarları arasında 3 Kasım seçimlerinden sonra başlayan ve ABD’nin Irak’ı işgaliyle çok daha güçlenerek artan gerilim, çoğu zaman örtülü, kimi zaman da açıktan bir polemik şeklinde kendini gösteriyordu. Kuşkusuz bu polemiklerde dile gelen görüşler, belli siyasal projelere ve sınıfsal eğilimlere de denk düşmekteydi.

Tartışmadan kaçmak söz konusu değildir; ondan kaçanın kalemi kırılsın diyorum. Ne var ki, tartışmaya bir “Türk-Kürt tartışması” görüntüsü veren veya Öcalan’a ve KADEK’e doğrudan yapamadığı eleştirileri birkaç Türk yazarı üzerinden yapmaya çalışan tutumlar, epeyce bir zamandır rahatsızlık vermekteydi. Bunlara yanıt versen bir türlü, vermesen bir türlü. Çok özel durumlar ve iddialar olmadıkça, Kürt milliyetçiliğine karşı mücadele etmek gibi bir görevi üstlenmediğimi birçok kez tekrarladım. Bir Türk sosyalisti olarak görevim, Türk egemenlik sisteminin bütün tezahürlerine ve ideolojilerine karşı mücadele etmek ve Kürdistan özgürlük hareketiyle dayanışma içinde olmaktır.

236

Kürt ulusunun kendi kaderini tayin hakkını yani devlet kurma hakkını mutlak olarak savunmaktır. Kürt halkının bu hakkı nasıl kullanacağı, tamamen onun bileceği bir iştir. Elbette Kürt halkı arasında da demokrasi, halklar arası kardeşlik, barış ve özgürlük çizgisinin egemen olmasını isterim. Bu çizginin başarısı için çalışırım.

Kürt özgürlük hareketi, elbette ki, bir harekete ulusal sıfatını kazandıran çerçeve içinde ittifaklar kuracak, yayın organlarında da bu eğilimlere yer verecektir. Siyasal bir ittifakın ifadesi olan bu tavır, ideolojik mücadeleyi ortadan kaldırmaz, aksine daha da gerekli hale getirir. Bunun uygulaması ise, siyasal zeminde alabildiğine esnek olmaya çalışırken, ideolojik zeminde kesin çizgiler çekmeye çalışmaktır. Siyasal kaygılarla ideolojinin çarpıtılmasını ve ideolojik kaygılarla da siyasetin güdükleştirilmesini engelleyen böyle bir yaklaşımdır.

Kırılma, küsme, alınma gibi duygusal denilen gerekçelerle siyasal kararlar alınmaz. Bu gazetede yazmak da nihayetinde bir siyasal tavırdır. Kürt özgürlük hareketini birey olarak bile olsa desteklemekten vazgeçmek, asla söz konusu olamaz. Bir yoldaşın belirttiği gibi, mevzileri terk etmek söz konusu değildir. Kuşkusuz mevziden anladığım, sadece gazetenin bu köşesi değildir. Siyasal tavrımdır. Yazıp yazmama sorusu, özgürlük hareketini destekleyip desteklememekle ilgili değil, aksine gazete içindeki sözünü ettiğim gerilimin giderilmesine bir katkısı olup olmayacağıyla ilgiliydi. Ve esas olarak gazeteyle ve bu hareketle konuşup tartışılarak sonuçlandırılacaktı. Küçükaydın’ın bu tartışmayı yazması yine de nihayetinde iyi olmuştur. Okuyuculardan gelen mesajlar ve gazeteden yapılan açıklamalar, yazmaya devam 237

etmenin yararlı olduğunu belirtmektedir. O zaman fikrim ve yeteneğim olduğu sürece, yazmak da benim için görevdir.

(24.10.2003)

238

İŞİN ALFABESİ İlan edilişinden seksen yıl sonra Türkiye Cumhuriyeti, gerek kuruluş biçimi gerekse de kurucularının nitelikleri dolayısıyla, demokrasiyle alakasız bir rejimdir. Yurttaşlarıyla sürekli savaş ya da savaş gibi gerilimli ilişkiler içinde varlığını sürdürmeye çalışmaktadır. Türkiye tam seksen yıl sonra bugün hala hilafete karşı cumhuriyet bayrağı altında içtima borusu çalınan bir ülke ise, yine “ordu göreve” diye seferberlik havası yaratılabiliyorsa, “dört bir yanımız düşmanla çevrili” demagojisi hala iş yapıyorsa, modernlik ve ileriliğin ölçüsü hala kadınların eşarpları ve etek boyları ise, bu devletin gerçek sahiplerinin özel bir kast olmasındandır.

Merkezi genelkurmay olan ve ayrıcalıklı asker-sivil bürokratik bir kastın damgasını bastığı bu devlet, ancak gerçek gündemleri sahte sloganlarla gizleyen ve halkı psikolojik savaşın tüm yöntemleriyle zehirleyip çılgına döndüren kampanyalarla varlığını sürdürebilmektedir.

Yönetim görevini Allahın yeryüzündeki gölgesi padişahtan alıp, gökyüzüne çıkarılan bir “ulus” adına malum kayıt ve şartlar altında “seçimle gelmiş bir meclise” veren gerçek siyasal otorite, bu ulusun ve devletin resmi ideolojisi olarak kutsadığı kemalizmle de toplumu hala zehirlemeye devam etmektedir. Bu gerçek siyasal otorite, zaman zaman açıktan askeri diktatörlüklerle, kimi zaman yarı-açık balans ve fren ayarlarıyla ve sürekli olarak da her alandaki askeri vesayet sistemiyle varlığını sürdürmektedir. Artık sadece asker bürokrasiyi oluşturmanın ötesinde, organik olarak da burjuvazinin bir parçası haline gelmiş olan bu genelkurmay

239

egemenliği ortadan kalkmadıkça, tanışması imkânsızdır.

ülkenin demokrasiyle

Bu nedenle bugün hangi gerekçeyle olursa olsun, orduyu bir biçimde güçlendiren, ona destek veren her türden siyasal tavır, bu oligarşik cumhuriyetin devamına hizmet etmektedir.

“Ben demokrasi istiyorum, ama orduyu da destekliyorum” demek, kendi kendini kandırma değilse, mutlaka o malum psikolojik savaş propagandasının etkisidir.

Bu cumhuriyet, Osmanlının sömürgeciliğini devralmakla kalmamış, ırkçı-şoven argümanlarla onu pekiştirmiştir. Kürt halkının varlığını inkâr etmiş, hangi biçimler atında dile getirilmiş olursa her ulusal talebine imha ve bastırma ile karşılık vermiştir. Bu cumhuriyetin yalan yayma makinesi olarak çalışan kimi gazetelerin Osmanlının sömürgeci olmadığını bağırması, bizatihi Türkiye cumhuriyetinin sömürgeciliğini gizleme çabasıdır. Şu “doğu” kod adıyla gizlenmeye çalışılan Kuzey Kürdistan, TC’nin sömürgesinden başka bir şey değildir.

Türkiye cumhuriyetinin bu denli demokrasi düşmanı, bu denli bölünme paranoyası altında olmasının asıl nedenlerinin başında, Kuzey Kürdistan’da seksen yıldır sürdürdüğü işgal ve sömürgecilik gelmektedir. Kürt halkının elde edeceği her bir ulusal ve demokratik kazanım, bu inkâr ve yalan cumhuriyetinin temeline vurulmuş bir darbedir. Eğer genelkurmay, MGK veya adına ne derseniz deyin, bu Türkiye cumhuriyeti devletinin sahipleri, Kürt halkına ve onun devrimci-demokratik uyanışına bu denli pervasız ve acımasızca saldırıyorsa, nedensiz değildir. Bu onların ne de olsa varlık-yokluk savaşıdır.

240

Anadolu-Mezopotamya halklarının tepesinde boza pişiren bu diktatörlükten kurtulmak isteyen kimse, önce genelkurmayı hedef almalı, aynı zamanda da Kürt halkının ulusal ve demokratik mücadelesini ikirciksiz desteklemelidir.

Bu işin alfabesi budur.

(31.10.2003)

241

SDP KONGRESİ Sosyalist Demokrasi Partisi 1. Olağan Kongresi bu hafta sonu Ankara’da toplanıyor. Daha kuruluş öncesinden başlayarak bu parti hakkında epeyce şey duydunuz ve ayrıca yazdık da. Bir sosyalist partiyi niteleyen birçok özellikleri anımsatarak SDP’yi tanımlamaya ve değerlendirmeye çalışmak değil bu yazının konusu. Sosyalizmin alfabesinden yüksek felsefesinde değin ne varsa sıralayan, ama verili hayatı değiştirme faslında hiçbir anlamı olmayan bir parti değil SDP. Gerek dayandığı gelenekler gerekse hedefleri bakımından, emeğe ve halklar arası dayanışmaya dair ne varsa onları savunan ve bu değerleri geliştirmeye çalışan bir parti. Gerek kendi iç örgütlenmesindeki demokrasi ilkesi, gerekse Türkiye’nin verili ilişki ve çelişkilerinde öne gelen yakıcı siyasal görevler kapsamında başka parti ve gruplarla kurduğu ve kurmaya çalıştığı ortaklıklarda rekabeti değil, dayanışmayı gözeten yaklaşımıyla SDP, deyim yerindeyse bir “misyon” partisidir.

Misyon kelimesi her ne kadar dinsel ve uhrevi çağrışımlar yaptırsa da, SDP, gerek teorik gerekse siyasal olarak bir sekt, mezhep ve tekke değildir. Aksine sosyalistlerle sosyalizm zemininde, devrimci ve demokratlarla da barış ve demokrasi zemininde birliği savunan bir partidir. SDP Kongresi, gerek Türkiye’de gerekse bölgede dengelerin bozulduğu, siyasal ilişkilerin daha karmaşıklaştığı bir dönemde toplanıyor.

Elbette bunlar tartışılacak ve verili durumun dayattığı görevler belirlenecek. SDP Kongresi bu nedenle önemlidir.

Kuşkusuz bir parti kongresinde alınan kararların tümü önemlidir. Bu kararlar, o partinin ne olduğunu veya olmak 242

istediğini gösterirler. Ancak yine de bazı konular vardır ki, o konularda takınılacak tavır ve alınacak kararlar, diğer tüm konuları geri plana itebilir.

Elbette sosyalist bir partinin örgütleneceği yer sorusuna yanıtı, işçi sınıfı ve fabrikalar olmalıdır. Bu olmadan veya bir başka ifadeyle işçi sınıfı yeniden siyasal mücadeleye (elbette demokratik ve sosyalist siyasal mücadeleye) katılmadan, verili sömürü ve talan düzeninin sonunu getirmek veya bu doğrultuda kazanımlar elde etmek mümkün değildir. SDP bu nedenledir ki, daha başından emeğin kurtuluşunu esas alan bir parti olduğunu vurgulamıştı.

Ancak işçi sınıfının örgütlenmesi ve siyasetin öznesi olması, verili siyasal mücadelelerin dışında olabilecek bir şey değildir. Toplumda var olan her haksızlığa, eşitsizliğe karşı çıkacak ve demokrasi mücadelesini sosyalizmle birleştirip taçlandıracak bir işçi sınıfı mücadelesinden söz ediyorsak, öyle bir işçi sınıfı da ancak şu andaki verili çatışma ve mücadeleler içinde kendini kurabilir, örgütleyip geliştirebilir. İşte bu yüzdendir ki, SDP’nin işçi sınıfı ve örgütlenmesine ilişkin yaklaşımı, ancak diğer konularla bağlantısı ve bütünlüğü içinde yerli yerine oturacaktır. Bu diğer konuların arasında ise, Kürt sorunu, Kıbrıs sorunu, Irak’ta işgal ve yerel seçimler öne çıkmaktadır. Bunlar aynı zamanda “emek-barış ve demokrasi bloğu”nu yeniden tanımlamanın temeli ve bloğu işler hale getirmenin anahtarı olacak konulardır.

Birinci Kongrenin, SDP’nin Kürt sorunu konusundaki tutarlı enternasyonalist zeminini savunup geliştireceği inancıyla, özellikle halkların kardeşliğini gözeten demokratik bir Irak için, Irak halklarının işgale karşı sürdürecekleri her 243

türlü mücadeleyi meşru gören ve destekleyen bir karar almasını diliyorum. Bu nihayetinde ancak bir ilke kararı olabilir. Bu desteğin somut hale gelebilmesi için, Irak’taki durumu yakından araştırmak, partiyi bilgilendirmek ve ilişkileri yürütmek üzere özel organlar kurmasında yarar vardır.

SDP’den, yine ulusal sorunlara bakışının bir sonucu olarak, Kıbrıs’taki Türk Ordusunun işgaline karşı çıkışın yeterince somut bir dayanışmaya dönüşebilmesi için, Kıbrıs demokrasi güçleriyle ortak kampanyalar düzenlemeyi, bunu diğer demokrasi güçlerinin gündemine sokmayı görev edinmesi beklenir.

SDP’nin Türkiye’de demokrasinin gelişiminde yerel yönetimlerin oynayacağı rolün bilincinde olarak, yerel yönetimlerin idari ve mali açıdan merkezden bağımsızlaşmasını ve halkın kendi gereksinimleri konusunda karar hakkına imkân tanıyacak katılımcı bir belediye yapılanmasını savunması ve yaklaşan yerel seçim kampanyasına bu perspektif içinde hazırlanması istenir.

Emek, barış ve özgürlük mücadelesinin başarısına olan inançla, SDP kongresine başarılar diliyorum.

(07.11.2003)

244

TIKANAN YOL Bir sorunu ne yok sayarak ne de o sorunun çözümü için en barışçıl araçlarla sürdürülen mücadele ve hak arama yollarını tıkayarak bir yere varılabilir. Türkiye Cumhuriyeti devleti, örneğin Kürtlerin Gemlik buluşmasını engellemek için harcadığı çabanın binde birini sorunun demokratik çözümü için harcamış olsaydı, bugün başka bir ülkede yaşıyor olurduk. Seksen yıllık bir yalan, inkâr ve imha cumhuriyetinden değil, başka bir cumhuriyetten söz ediyor olurduk. TC devletinin Kürt sorunu karşısındaki tavrında temel bir değişiklik yapması, onun karakterini değiştirecek bir olay olacağı için, imkânsız gibi bir şeydir.

Ancak devrim veya toplumsal/siyasal reformlar adını almayı hak etmiş ciddi değişiklikler, tam da eski yapı veya tavrın artık kabuk bağladığı ve değişmenin imkânsız olarak görüldüğü zamanlarda gerçekleşir. Bu aslında varlıkları ve egemenliklerini bir gün daha fazla sürdürmek için uyguladıkları yöntemlerle her sorunu kangrene çevirenler de bilirler. Ama toplumsal/siyasal doğaları gereği başka türlüsünü de yapamazlar. Kürt sorunu sadece Türkiye’nin değil, Ortadoğu’nun başlıca sorunlarından biridir. Bu sorunun çözümü yolunda adım atmayanlar, Kürtlerin özgürlüğünü geciktirdiler; belki kısa bir süre daha geciktirebilirler. Ama asla eski egemenlik konumlarını olduğu gibi sürdüremezler.

Bizzat kendileri yıkılmaya ve tarih sahnesinden silinmeye mahkûmdurlar. Üstelik sorunun bugün kazandığı içerik, öyle AB üyeliği çerçevesinde göz boyamak için yapılan sözüm ona reform paketleriyle çözülecek gibi de değildir. Bir-iki Kürtçe şarkıyla veya sözüm ona ekonomik “tedbirlerle” 245

kimseyi ne kandırmak ne de oyalamak mümkündür. Salt ulusal özlemlerle sınırlı olarak bile ele alınsa, Kürt halkının son otuz yılda yaşadığı büyük dönüşüm ve muazzam atılım, hiçbir şeyin yarım ve yarı yolda bırakılmasına izin vermeyecektir.

Bir yandan Gemlik buluşmasını engelle, öte yandan bunu protesto için basın açıklaması yapmak isteyen DEHAP’ın tüm İstanbul il yöneticilerini gözaltına al ve halka copla, silahla, gazla saldır! İşte AKP hükümetinin de kendinden öncekiler gibi, konu Kürt sorunu ve demokratikleşmeye gelince, genelkurmay konseptinin dışına asla çıkmıyor. Üstelik devletin derin merkezince başka konuda şaibeli görüldüğünü bildiği için, daha bir işgüzarlıkla saldırıyor. Ve sonunda daha önce asker sopasıyla terbiye edilenler, genelkurmay diktatörlüğü karşısında nüans farklarını bile koruyamaz hale geliyorlar. Ne var ki, bu sadece hükümetin, AKP ve CHP’nin sahip olduğu bir illet, sadece onlara özgü onulmaz bir yara değildir. Çok küçük bir sosyalist ve demokrat azınlığın dışında, Türkiye siyasal arenasında yer alanların tümünün konumu bu. Aslında bu manzarayı bir başka açıdan şöyle okumak da mümkün: Devletin Kürt sorununun demokratik çözümünü engellemek için harcadığı enerji, yaptığı planlamalar artıp yoğunlaştıkça, buna paralel olarak bu ülkede gerçekten barış, demokrasi ve özgürlük isteyenleri kuşatma, tecrit ve teslim alma çabası da artıyor. İşte böylesine “karamsar” görünen koşullarda, Türkiyeli sosyalist ve demokratların, Kürtlerin barış, eşitlik, özgürlük ve demokrasi isteyen hareketiyle mücadele ortaklığı içinde olması önem kazanıyor. Bugün örgütlenmeleri ve güçleri küçük de olsa, SDP gibi sosyalist parti ve devrimci grupların 246

çabası, simgesel olmanın ötesinde bir anlam kazanıyor.

Devletin tıkamaya çalıştığı yolları açmak ya da kurduğu barikatları aşmak için sürdürülen bir mücadele ortaklığı, aynı zamanda özgür geleceğimizin de yolunu açacaktır.

(14.11.2003)

247

BİBER GAZI İnsan hakları gününün halka biber gazı sıkarak “kutlandığı” bir ülkedir Türkiye. Evet, yazılı ve yazısız, açık ve gizli ama hepsi de demokrasi karşıtı bir dizi kendine özgü yasaları ve devlet gelenekleriyle dünyanın sayılı devletlerinden biridir TC. İktidarından muhalefetine tüm düzen partileri ve temsilcileri, cumhurbaşkanı ve başbakan hepsi “insan hakları gününü” kutladılar! Ve hepsinin birleştiği tanı, ideal olmasa da Türkiye’nin bu alanda muazzam ilerleme kaydettiği yönünde oldu. Sınırlı sayıdaki insan hakları savunucusu ve bir avuç demokrat dışında gerçekten de bu toplumun ezici çoğunluğu için, şöyle işkencesiz, dayaksız, yurttaşını aşağılamayan bir rejim neredeyse mumla aranan “ideal” haline geldi.

Türkiye’nin insan haklarında karnesinin ne olduğunu anlamak için, devlete değil, İnsan Hakları Derneğinin aylık ve yıllık raporlarına bakmak gerekiyor. 12 Eylül ve onun devamcıları ile, Kürtlere karşı kirli savaş hükümetlerinin, 28 Şubatçıların ve asker ve sivil andıççıların yaptıklarını yan yana getirseniz, ortada baştan aşağı darbe, cinayet, işkence, yolsuzluk, ırza tecavüz, kayıplar, sokaklarda ve cezaevlerinde yargısız infazlardan oluşan bir cehennemle karşılaşırız.

Ancak şurasını kabul etmek gerekir ki, devletin askeri ve polisi aygıtlarının açık zorunun yanı sıra, Mehmetçik medya aracılığıyla yürüttüğü yoğun şoven-militarist ideolojik bombardıman hiç de etkisiz ve başarısız sayılamaz. Bu korkunç tabloya rağmen, bu toplumun büyük çoğunluğunun ırkçı-şoven yönlendirmelere sonuna kadar açık olması bunun sadece basit bir örneğidir.

248

Bu toplumun demokrasiyi ihtiyacı var. Ama demokrasi de yılbaşı hediyesi olarak verilecek bir şey değil ki! Onun için mücadele etmeden, örgütlenmeden, bedel ödemeden demokrasinin falan geleceği yok. Demokratik haklar, devletin yukardan bağışladığı bir şey değil, aksine halk kitlelerinin mücadeleleriyle egemenlere ve devlete dayatıp kabul ettirdikleri ilişkiler ve kazanımlardır. Hele demokrat olabilmek daha da zordur. Demokratlık sadece kendin için değil, başkası için de haklar talep etmek, onun mücadele etmektir. Eşitlik ve özgürlük düşüncesi, genişletip bütünlüklü olarak savunabilmektir. Her türden gerici milliyetçiliğin ve dinsel bağnazlığın at koşturduğu bir ortamda, en sıradan bir hak için bile kıyasıya örgütlenmek ve mücadele etmek gerekiyor.

Bunlar göz önüne alındığında İnsan Hakları Derneği gibi mütevazı bir kuruluşun mücadelesinin ne kadar önemli ve her türlü övgüye layık olduğunu belirtmeden geçmemek gerekiyor. Açık ve derin devletin çoğu kez İnsan hakları savunucularını hedef seçmesi, bu derneğin, demokrasi mücadelesinde oynadığı roldendir. Çeşitli mücadele ve örgütlenme biçimleriyle, Türkiye’nin son yirmi yılına damgasını basan kuşkusuz Kürtlerin ulusal ve demokratik mücadelesidir. Kürt özgürlük hareketi, Türkiye’nin en örgütlü ve dinamik gücü olarak elbette bu alanda da, üzerinde düşen rolü üstlenmekten kaçınamazdı.

Gerek ulusal mücadele, gerek insan hakları mücadelesi, gerekse de bir bütün olarak demokrasi mücadelesi çerçevesinde ele alınacak mücadele ve hareketler değerlendirildiğinde, eksik kalan, aksayan ve mutlaka 249

giderilmesi gereken şey: Anadolu-Mezopotamya topraklarında yaşayan Türk -Kürt ve diğer haklarının özgürlük ve demokrasi özlemlerine yanıt olabilecek bir siyasal cephenin oluşturulmasıdır. Bunu yapamadığımız sürece, yine biber gazlı insan hakları günü kutlanmaya devam edilecektir.

(12.12.2003)

250

SADDAM KAHRAMAN MIYDI? Saddam yakalandı. Ve bir yerlerden zaten tanıyor olduğumuz psikolojik savaş ve yönlendirme yöntemleriyle kaleme alınmış haberler ve yorumlar ortalığı doldurdu.

Saddam’ın gerek Kürt ve Arap halklarına, gerekse komşu halklara çektirdikleri ve zalim bir diktatör olduğu; soykırım suçundan yargılanmasını gerektirecek katliamlara imzasını attığı da biliniyor. Zaten ABD’nin amaçları başka olmakla birlikte, Irak’a savaş açıp işgal etmesinin propagandif gerekçelerinden birini de Saddam’ın demokrasiye ve halkların kardeşliğine karşıt diktatörlüğü oluşturuyordu. Öyle ya böyle bir diktatörün elinde olduğu ileri sürülen “kitle imha silahları”, kim bilir dünyayı ne tehlikelere sokardı! Irak’ta kitle imha silahları bulunmadı. Ayrıca bu iddianın, savaşı çıkartmak için uydurulmuş bir gerekçe olduğu da ortaya çıktı.

ABD’nin Britanya’yı da yanına alarak yürüttüğü Irak savaşı ve işgalinin, bir dünya egemenliği, daha doğrusu bir dünya hükümeti kurmak hedefinin, önemli aşamalarından biri olduğu her ciddi araştırmacı tarafından görülen ve belirtilen bir gerçektir. Aradaki fark, böylesi bir egemenliğin kimin için iyi, kimin için kötü olduğu konusundadır ki, bu da öyle görmezden gelinecek ufacık bir farklılık değildir. Aksine, tarafları dost ve düşman olarak karşı karşıya getirecek nitelikte bir ayrımdır. Genel olarak emperyalizme, özellikle de bugün dünyaya Texas nizamı vermeye çalışan ABD emperyalizmine karşı olmayan, onun savaşlarına, işgal ve talanına karşı çıkmayan birinin, insan haklarından ve demokrasiden söz etmesi abestir.

251

Saddam’ı aşağılayan görüntü ve açıklamalarla verilmek istenen mesaj, ABD’ne karşı çıkan herkesin sonunun böyle olacağıdır. Direnmenin anlamsız olduğudur ki, bu aynı zamanda Irak’ta bugün ABD işgaline karşı direnişin Saddam tarafından örgütlenip yönlendirildiği varsayımına dayanmaktadır. Nedense başka bir ülkede ve başka koşullarda tamamen olağan karşılanması gereken bir tavır, Irak söz konusu olunca kabullenilmek istenmiyor. O da şudur: Bir başkası tarafından işgal edilen bir ülkenin halkı, bir biçimde işgale karşı direnir. Ayrıca direnmesi de tartışmasız hakkıdır. Nasıl ki, sömürge boyunduruğunda tutulmak istenen ve tarihi inkâr, imha ve katliamlarla dolu Kürt halkının kendi ulusal demokratik hakları için ayağa kalkması, sömürgecilik boyunduruğunu reddetmesi en doğal bir hak ise, aynı şey bütün halklar için geçerlidir. “Hayır, Türk, Acem ve Arap sömürgeciliği katliamcıdır, ama ABD’nin sömürgeciliği demokratiktir” ya da “İşgal kötüdür, ama ABD işgali gerekli ve iyidir” demek, bütünlüklü bir dünya görüşüne ait olabilecek ölçütleri kaybetmek demektir.

Emek, barış, demokrasi ve halkların özgürlüğü gibi ilkeleri olanlar, “büyük biraderin” küçük biraderi dövmesinde kendilerine çıkaracakları bir sevinç ve övünç payı bulmazlar. Çünkü Saddam gibi diktatörleri var eden, bu ülkelerin kendi iç toplumsal ve siyasal yapıları ise, onların bunca uzun süre halkların başına bela kesilmesinin nedeni, emperyalist sistemin kendisidir. En başta da ABD emperyalizmidir.

Pinochet, Kenan Evren ve Saddam’lar bu sistemin ürünleridir.

Saddam’ın yakalanması, Bush için bir zafer olsa da, bir başka gerçeğin görünmesini kolaylaştıracak bir gelişmeye de 252

neden olacaktır: Irak’ta işgale karşı direniş, Saddam dolayısıyla gölgelenen konumundan kurtulacak, işgale karşı haklı ve meşru bir direniş olarak dünyada da destek bulacaktır. İşte o zaman Saddam’ın kahraman olup olmadığı gibi saptırma sorularla uğraşmak yerine, herkes şu sorunun yanıtını verecektir: Irak’ta ABD işgali ve işbirlikçilerden yana mısın, direnişten yana mısın?

(19.12.2003)

253

İŞGAL VEYA FETİH Geçen yıla kapıda bekleyen Irak savaşının gölgesinde girmiştik. ABD, hedefinde Irak bulunan ve süreç içinde İran'ı ve bölgeyi de kapsamaması düşünülemeyecek bir savaşın son hazırlıklarını da tamamlamış görünüyordu.

Savaşı önlemeye yönelik dünyanın çeşitli yerlerindeki kitle gösterilerine ve BM'de böyle bir müdahaleye ayak direyen tutumlara rağmen, savaş başladı. Irak ABD-Britanya emperyalizmince işgal edildi. Şimdi ise, savaşın bittiğinin ilanından bu yana sekiz ay geçmiş olmasına rağmen, savaştakinden daha fazla askerin öldüğü bir başka savaş devam ediyor. Bu savaşın İran’ı da kapsayıp kapsamayacağı, biraz da Bush’un bu yıl seçimleri kazanıp kazanmayacağına bağlı. İster beğenelim isterse beğenmeyelim, işgalciye karşı direniş, insanlık tarihi kadar eski bir gelenek. Toplumsal çıkar çatışmalarının alanı olan politikanın bir devamı olarak gündeme gelen ve karşı tarafa egemenliğini dayatmak üzere, insanların birbirlerini sistematik ve profesyonelce öldürmeleri demek olan savaş, nihayetinde ne ile kutsanırsa kutsansın, insanı insan olmaktan çıkartan özelliklere de sahiptir.

Savaştan söz ederken işin bu yanını hiç unutmamak gerekiyor. Kürt özgürlük hareketinin yakın tarihi, bunu doğrulayan ve Öcalan’dan başlamak üzere birçok yönetici kişi ve kurumun değerlendirmelerine konu olan derslerle de doludur.

Devlet otoritesi ortadan kalkıp işgal “hukuku” (!) geçerli hale geçince, elbette etrafına biraz güç toplayan ve eli silah tutan herkes kendi başına bir otorite olur. Böyle bir ortamda 254

genel güvenlik, can güvenliği diye bir şey kalmaz. İşgalci güç, o ülkede yaşayan halkın kafasına silah dayayıp, dilediğini yaptırmaya çalışan güçtür. Bu öyle ideolojik, siyasal ve kültürel olarak kolayca benimsenip içselleştirilecek bir olgu değildir. Herkes bulunduğu konuma, çıkarlarına, sahip olduğu siyasal-kültürel anlayışlara göre, bu olgu karşısında bir tavır alır.

Fatihin gözünden bakıldığında, bir ülkeyi veya birilerini kurtarma, doğru yola veya “doğru dine” kazanma olarak görünen şey, ötekinin güzünde bir yağma, talan ve işgalden başka bir değildir. Nasıl fetih ve işgalleri, dinsel, milli veya şimdi de “insani”(!) nedenlerle haklılaştırmaya çalışanlar olmuş ve olacaksa, buna karşı çıkışları da (bunların biçimi ne olursa olsun) haklılaştıracak nedenler ve argümanlar olmuş ve olacaktır. Öyleyse, nerede hangi zeminde durduğuna bağlı olarak, olgunun adı da, onu niteleyen sıfatlar da değişir. Ve gelir soru, nasıl bir dünya görüşüne ve toplumsal projeye sahip olduğumuz noktasında düğümlenir. Geçmişe ve geleceğe sistematik olarak bakan demokratik bir bakış açısı yoksa, geriye güncel pragmatik çıkarlardan başka bir şey kalmaz.

Pragmatizm ise, halklar arası kardeşlik, barış, demokrasi ve özgürlük gibi projeleri ilerleten değil, hep geriye atan ve giderek de karartan bir politik tarzdır.

Irak’ta bir direniş olmadığını ispatlamak için, işgalin aslında bir işgal olmadığını, aksine bir özgürlük ve kurtarma eylemi olduğunu gösterme çabası boşunadır. ABD’lilerin kendileri bile işgale işgal derken, üstelik de bunu Irak’ta yaşayan halklara özgürlük getirmekten çok, kendi güvenliklerini ve 255

çıkarlarını korumak için yaptıklarını söylerken, tersi yöndeki iddialar, kimin nerede durduğunu göstermekten başka bir işe yaramaz. İşgalin işgal olmadığını söylemek, direniş olgusunu ortadan kaldırmıyor. Dahası direnişten söz edince, direnenlerin demokratik, özgürlükçü olduklarını ileri sürmüş de olmuyoruz. Direniş adı üzerinde, işgal karşısında ret tavrıdır. Bu direnişin hangi nitelikler kazanacağı, ona yön verecek siyasal hareketin niteliğine bağlıdır. Ancak direnenlerin saflarında yer alanların kimilerinin ve hatta şimdi iddia edildiği gibi çoğunun gerici ideolojilere bağlı olması, “rejim artığı” olması, ABD-Britanya işgalini ilerici yapmıyor, haklı kılmıyor.

Bölgemizin, “kötülerden daha az kötüyü beğen ve teslim ol!” zihniyetine teslim olmayacağı bir yeni yıl dileğiyle…

(02.01.2004)

256

AKLIN YOLU BİR Mİ?

Daha önce yazdıklarımı tekrarlamak pahasına da olsa belirtmeden geçemeyeceğim. Aklın yolunun bir olduğu söylenir. Farklı düşünce ve tavırlara sahip olanların duyguyla değil de akılla hareket etmeleri halinde eninde sonunda aynı "doğruya" ulaşacakları varsayılır. Başka alanları bilemem ama bunun politika alanında böyle cereyan etmediğini biliyor ve görüyorum. Farklı toplumsal çıkarların dillendiği ve egemenlik mücadelesinin çok çeşitli yöntemlerle yürütüldüğü politik arenada, çatışan güçlerin sayısı kadar da "doğru" vardır. Çeşitli politik güçlerin zaman zaman yan yana gelmeleri ve hatta bazı "ortak düşmanlar" karşısında "birlik ve beraberlik" görüntüsü arz etmeleri onların doğrusunun tek ve bir olmasından değil, karşı oldukları gücün yarattığı basıncın onları geçici olarak uzlaşmaya zorlamasındandır. Eğer buna ille de aklın yolunun bir olması deniyorsa, buna da itiraz etmem ama işin aslının ne olduğunu unutmamak koşuluyla.

Aklın yolunun bir olduğu, bir aldatmacadır. Bu kadarıyla kalsa, allaha şükür zararı yine de kısıtlıdır deriz. Ama arkasından bu akıl adına hepimizi hizaya girmeye ve tekmil vermeye davet eden anlayışı görünce, korkmamak mümkün değildir. Çünkü burada tıpkı başka şeyler adına olduğu gibi, şimdi de akıl adına tepemizde boza pişirmeye aday bir totaliter zihniyet yatmaktadır. Öyle ya, bu çağda hala “dinazor” komünist mi olmak istiyorsun, bizim sana gösterdiğimiz “komünistler” gibi olacaksın. Mesela Irak Komünist partisi gibi. Sakın ola da, bu tür partilerin adı komünist kendisi işbirlikçi olduğunu düşünme. Çarpılırsın...

257

Daha iki gün önce gazetemizin başyazısı (6 Ocak, Ufuk’tan) gerek gazetenin çizgisine gerekse yazarlar arasında tartışma adabına ve nihayet de bir bütün olarak özgürlük ve demokrasi mücadelesinde yar alanlar arasındaki ilişkilere dair net tutumlar ifade etti. Ufuk’tan köşesinde ifade edilen görüşler önemlidir. O yazıyı atlamış olanların mutlaka bulup okumalarını öneririm. O yazıyı okuduktan sonra, doğrusu epeyce bir süredir yıpratıcı bir gerilim içinde giden ilişkilerin değişeceğine olan umudum artmıştı. Nihayet yeniden şevkle yazacak bir havaya girmiştim. Ne yazık ki, erken sevinmişim.

Ne demişti Ufuktan? “Yazarlar arasındaki polemiklere de karşı değiliz. Ama kısırdöngü içinde kalan ve sonunda kişileri teşhire kadar giden yazıları benimsemiyoruz. Prensip olarak kişilerin teşhiri ve hakarete varan yazıları bundan sonra yayınlamayacağımızı, buradan ilan etmek istiyoruz.”

Cahit Mervan’ın dünkü “Aklın Yolu” başlıklı yazısı yayınlanabildiğine göre, ya bu kategoriye girmiyor ya da yayınlanmayacağı söylenen yazılar herhalde aralarına kendimi de saydığım bazı sosyalistlerin yazıları olsa gerek.

Yine döndük başa… Burada kişisel olarak alınıp küsme tavrı söz konusu değildir. Nihayetinde bu da bir politikadır. Üstelik dahası da var: Mervan, KADEK'in feshedilip KONGRE-GEL'in kurulmasını bizim daha önce bildiğimiz ve “demokratik cumhuriyet” diye bilinen projeden farklı yeni bir stratejiye tekabül ettiğini anlatıyor. Bu yeni stratejide "dost" ve "düşman" tanımlamasının da değiştiğini anlatıyor. Ve özetle Kürt Özgürlük Hareketinin, ABD'nin Irak operasyonunu "iki cepheden bir vuruş olarak"

258

değerlendirdiğini, statükonun yıkılmasının devrimci özüne özellikle de dikkat çektiğini vurguluyor.

Bu gerçekten de böyle midir? Bunun yanıtı merak ediyorum. Yani halklar arası kardeşlik, dayanışma, demokratik Ortadoğu cumhuriyeti, “emek-barış-demokrasi bloku”, evet tüm bunlara elveda mı denmiştir? Mervan’ın yazdıkları doğru ise, evet öyledir. Mervan kendi yorumunu mu aktarıyor, yoksa gerçekten Kongra-Gel’in görüşleri öyle mi? Ben bu sorunun cevabının muhataplarınca verilmesini diliyorum. *** Sizleri 11 Ocak Pazar günü Berlin’de, komünist önderler Rosa Luxemburg ve Karl Liebknecht’in katledişlerinin yıldönümünde yapılacak geleneksel yürüyüşe davet ediyorum. Buluşma saat 10:00’da U-Bahn Frakfurter Tor. (09.01.2004 yayınlanmadı)

259

İLKELİ POLİTİKA Politikanın farklı çıkarların egemenlik için çarpıştığı bir alan olduğunu sıkça tekrarlayıp duruyoruz. Farklı düşünce ve tavırların arkasında, şaşmaz bir nesnellikle kendini yansıtan farklı toplumsal ve siyasal çıkarlar yatmaktadır. Fakat “çıkar” kavramının kendisi, oldukça netamelidir. Çıkarın ne olduğunu tanımlamaya kalktığımızda, bunun hiç de göründüğü kadar kolay olmadığı ortaya çıkar. Çıkar, genel olarak günlük ve bilimsel dilde ve özel olarak da bu her iki kategori içinde farklı anlamlar taşır.

Genel olarak tanımlanması bile oldukça sorunlu olan bir “çıkar”a dayanarak, politik hedefler ve ahlaki önermeler ortaya koymak, hiç de kolay olmasa gerek. Oysa günlük sohbet ve tartışmalarda, tıpkı güneşin doğudan doğup batıdan batması kadar apaçık bir hakikat gibi, bu ya da şu politik çizginin çıkarlarımızın ifadesi olduğunu, ötekinin yanlışlığını rahatlıkla iddia ederiz. Eğer ortada “biz” denilen bir topluluğu (ki, bu bir toplumsal sınıf, katman, ulus, dinsel cemaat, şirket vb. olabilir) ortakça bağlayan ve söz konusu grubun ortak belleğinde yer etmiş bir ortak ilkeler demeti yoksa, başına hangi sıfat getirilirse getirilsin, çıkarlar adına edilecek sözlerin hepsi, ya bir boşlukta yankılanmaya mahkumdur. Ya da belli bir dar grubun kendi çıkarlarını daha geniş grupların ve giderek toplumun ve insanlığın çıkarları olarak sunduğu bir ideolojik hegemonya mücadelesinin bir aracından başka bir şey değildir.

O zaman tekrarlama pahası bir kere daha belirtelim: Belli kavramların belli bir diziliş içinde (yani öyle değil de şöyle bir biçim, edebi ve seslenme biçimi içinde) dile getirilmesi 260

anlamındaki hiçbir söylem ve hatta daha ileri giderek hiçbir sözcük, masum ve tarafsız değildir.

Farklı toplumsal çıkarların dillendiği ve egemenlik mücadelesinin çok çeşitli yöntemlerle yürütüldüğü politik arenada, çatışan güçlerin sayısı kadar da "doğru" vardır. Çeşitli politik güçlerin zaman zaman yan yana gelmeleri ve hatta bazı "ortak düşmanlar" karşısında "birlik ve beraberlik" görüntüsü arz etmeleri onların doğrusunun tek ve bir olmasından değil, karşı oldukları gücün yarattığı basıncın onları geçici olarak uzlaşmaya zorlamasındandır.

O nedenledir ki, herhangi bir yan yana geliş veya düşüşün bilinçli bir ittifak mı yoksa zoraki uzlaşma mı veya tesadüf mü olduğunu doğru saptamak, politik mücadelenin girdabında yörüngeyi kaybetmemek için zorunlu bir görevdir.

Bu söylediklerimiz, her ne kadar verili toplumsal ve siyasal düzeni değiştirmek, onun yerine sınıfsal, ulusal, cinsel baskı ve sömürünün olmadığı bir toplum kurmak isteyenler için geçerli olsa da, verili ezilme biçimlerinden sadece birine karşı mücadele edenler için de yararlıdır. Durdukları yerin ve aldıkları tavırların, verili ezilme biçimini ortadan kaldırmaya mı yoksa bir başka biçim altında sürdürmeye mi hizmet ettiğini anlamaları bakımından, ilkeli olmanın onlara da zararı değil, yararı vardır. İlkeler gibi katı ve soyut düşünceleri çağrıştıran bir yoldan gitmek yerine, esen yele göre dümen kırarak ya da bugünün akımına ayak uydurarak da politika yapılabilir. Bugünün egemen düşünceleri, bugün egemen olanların düşünceleridir.

Yarını kurmak gibi bir görev ve sorumluluk, ancak egemen olana boyun eğmeyerek, bugün içinde yarının temellerini 261

atarak, politik alandaki zorunlu esnemeyle ters orant覺l覺 olarak ideolojik alanda tavizsiz durarak yerine getirilebilir.

(23.01.2004)

262

İTTİFAK Türkiye’de “sosyal demokrasi”nin ortaya çıkışını inceleyenler, başka birçok alanda olduğu gibi, bu konunda da “biz bize benzeriz” türü bir özgünlükle karşılaşırlar. TC’nin “İkinci Adam”ı ya da “Mili Şef”i İsmet Paşa, 1960 sonrasında sosyalist hareketin gün ışığına çıkması üzerine, hem onun önünü kesmek, hem de dünyanın hal ve gidişine ayak uydurmak faslından kendisinin ve CHP’nin “ortanın solunda” olduğunu ilan etmişti. Orta neresiydi ki, solu neresi olsun? Böyle soruların bir anlamı yok. Önemli olan Marx ve Lenin adlarıyla bağlantılı ve işçilere, ırgatlara, marabalara bu ülkeyi yönetme görevi biçen sosyalist akımı, aşırı, tehlikeli ve muhtemelen de kökü dışarıda göstermenin bir adımıydı bu.

Daha sonrasında demokratik sol ve sosyal demokrat gibi sıfatlarla tanımlanan gelen bu akım, Türkiye’de adına nazire yaparcasına ne demokrasiyle ne de sosyalizmle alakalı olmuştur. CHP’nin altı oku, sivil-asker bir bürokratik kastın ve devletten geçinen şehirli bir orta sınıfın, bu ülkenin tüm ezilenlerine karşı bir silahı olmanın ötesinde bir işlevi olmamıştır. Hele de adına “ulusal” denilen meseleler söz konusu olduğunda, bu akımın en bağnaz, en ırkçı tavırları aldığı da yine hatırlardadır. Her ne kadar soluna ve demokrasisine hiç tanık olmadıysak da, bu akım yine de sol ve sosyal demokrat olduğunu iddia etmeye ve üstelik de öyle kabul görmeye devam etmektedir.

Yerel seçimlerde DEHAP ve SHP arasındaki ittifaka ilişkin CHP Başkanı Baykal diyor ki, “Üç kuruşluk oy arttıracağım diye etnik siyaset yapan bir partiye leasing yoluyla kendi 263

partimi kiralayacağım, böyle bir şey olmaz. Bu, çok tehlikeli bir iştir.''

Kürtlerin ulusal ve demokratik hakları konusunda faşistleri aratmayan Baykal’ın şu cümlesi bile onun için genel oyun, seçimlerin, halk iradesinin bir anlamı olmadığını gösteriyor. Üç kuruşluk olan genel oy mudur, yoksa Kürtlerin oyu mudur? Baykal’ı bilenler, elbette ikisi de diyeceklerdir. Çünkü onun için önemli olan şey, halktan gelen oy değil, genelkurmaydan gelen onaydır. Türkiye’nin oligarşik rejimi devam ettiği sürece, Baykal’lar için bu böyle olmaya devam edecektir.

Saldırının hedefi SHP Genel Başkanı Murat Karayalçın, Baykal’ı yazılı olarak şöyle yanıtlıyor: ''CHP öteki sol partileri kabul etti de bir tek DEHAP'ı mı reddediyor? Tüm sol partileri, o arada DEHAP'ı basına bilgi vererek ziyaret ettik ve solda seçim ittifakı önerisinde bulunduk. SHP, devletin tekliğini, ulusun tümlüğünü, yurdun bölünmez bütünlüğünü, Cumhuriyetimizin kutsal üçlemesi olarak görmektedir. Bunu kabul eden ve eşzamanlı olarak sol, sosyal demokrat değerlere bağlı olan her parti ile yargısız infazda bulunmadan, görüşürüz, ittifak yaparız.'' Şimdi, “bu ne perhiz bu ne lahana turşusu? Baykal’a haklı olarak gereken cevabını verirken, onunla milliyetçilik ve devlet savunuculuğu yarışına girmenin ne anlamı var? Üstelik de Kürtlerle ittifak yaparken, Cumhuriyetin kutsal üçlemesi (Hıristiyanlıktaki Tanrı, Oğul ve kutsal ruh üçlüsü gibi mübarek) diye sayılan 1) devletin tekliği, 2) ulusun tümlüğü, 3) yurdun bölünmez bütünlüğü ilkelerini vurgulamanın kime ne yararı var?

264

İttifaka, iş ve güç birliğine elbette ki, açık olunmalı ve birleşebilecek bütün güçler birleştirilmelidir. Ancak açıkseçik hedefler, saydam ilişkiler ve hepsinden önemlisi de bu ülkede başka ulusların ve inançların varlığını ve haklarını gönül rahatlığıyla tanıyan bir ilkeler zemininde… Umarız, kurulan ittifakın programı bu dileklerimize yanıt olur.

(30.01.2004)

265

YEREL SEÇİMLER YAKLAŞIRKEN Osmanlı Devletinin -Batı’nın feodal devletlerinden farklı olarak- merkezi otorite dışında hiçbir yerel güce olanak tanımayan yapısı, Türkiye Cumhuriyeti kurulduğunda aynen devralındı.

Devletin sınıfsal karakterinde giderek belirginleşen bir sınıfsal değişiklik olsa da, onun biçim ve işleyişi bakımından alabildiğine merkezci, despotik ve bürokratik yapısı sürdü. Üstelik darbelerle pekiştirilen ve yasallaştırılan genelkurmayın otoritesi, daha doğru diktatörlüğü karşısında seçimle de gelmiş olsa hiçbir parlamento ve hükümet, gerçek siyasal iktidarın kendisinde olduğu yanılgısına düşmemiştir. TC’nin bu despotik çehresi, özellikle Kürtlere karşı kirli savaş döneminde çok daha fazla açığa çıktı.

Genelkurmay ile hükümet ve parlamento arasındaki ilişkinin daha beteri ise, valilik ile belediyeler arasında görülmektedir. Valilik, devletin yerel düzeydeki uzantısından başka bir şey değildir. Bütün yetkisini merkezden alan vali karşısında belediyelerin hiçbir yetkisi ve gücü yoktur. Arapça “belde” (şehir, kent) sözcüğünden türetilen belediye, Osmanlı-TC geleneği çerçevesinde kentin temizlik, aydınlatma, su ve esnafın denetimi gibi kamu hizmetlerini gören kurumdur. Yöneticileri seçimle işbaşına gelse de, mali ve siyasi bakımdan merkezi devlete bağımlı ve muhtaçtır.

Belediyeciliğin son 30-40 yılda giderek önem kazanması, Türkiye’de kapitalizmin gelişim seyriyle bağlantılı olarak, buraların her türlü rant dağıtım ve paylaşma alanları haline gelmiş olmasındandır.

266

Bugünkü örgütlenmesi ve işleviyle belediyelerin, halkın yerel düzeyde kendi kendisini yönetmesinin araçları olmadığı açıktır. Ancak buradan çıkarılacak sonuç, belediye seçimlerinin önemsiz olduğu değildir. Seçimler, belediyenin kendisini de köklü bir değişikliğe uğratacak bir demokrasi mücadelesinin alanı olarak ele alındığı ölçüde önem kazanmaktadır. Öte yandan TC devletinin, bölgede emperyalizmle içli dışlı tehlikeli maceralara hazırlandığı, parlamentoda muhalefeti iktidarından beter bir statükoculuğun egemen olduğu, demokratik hakların genişletilmesi şöyle dursun, örneğin Kürt sorununda geçmişi aratmayacak bir inkârcılığın gemi azıyı aldığı bir dönemde yapılacak yerel yönetim seçimleri daha da önem kazanmaktadır. Emek, barış, özgürlük istemlerinin dile getirilmesi ve demokrasiyi kurma olanak ve seçeneklerinin ortaya konması, halkın bilinç ve örgütlenme düzeyini yükseltmeye hizmete edecek bir çizginin izlenmesi yaşamsal bir önem taşımaktadır. Bu çerçevede özellikle yerel düzeyde yapılan güç birlikleri, gelecek mücadeleler açısından hem bir deneyim hem de kazanım olacaktır. Yerel güç birlikleri, emek, barış ve demokrasi mücadelesinin temel birimleri haline gelebilir ve farklılıklara rağmen ortak demokratik hedeflerde dayanışma ve kardeşliği egemen kılabilirlerse, verili sistemi gerçekten dönüştürme yoluna da girilmiş olacaktır.

Halklarımıza tepeden tırnağa tam bir tıkanma ve çözümsüzlükten başka bir şey sunmayan TC devleti, onun kutsal ruhu ve komuta merkezi genelkurmay ile başta faşizan bir kemalizmin bayraktarı CHP olmak tüm genelkurmay yardakçılarına bu seçimlerde bir yanıt vermek gerekmektedir.

267

Yerel seçimler için oluşturulan güç birliğinin aksayan, hoşumuza gitmeyen, içimize sindiremediğimiz birçok yanı olabilir ve vardır da. Ancak bunu hangi açıdan bir değerlendirmeye tuttuğumuz kadar, verili statükoyu bozacak, genelkurmay ve hempalarının dengelerini sarsacak yolun ne olduğu da önem taşıyor. Özellikle yerel düzeydeki güç birliklerinde açık-seçik ve tutarlı bir çizgi izlenirse, merkezi düzeydeki güç birliğinin handikap gibi görünen kimi noktalarını aşmak da o kadar mümkün olacaktır.

(13.02.2004)

268

BİR YAŞAM TARZI ABD-İngiltere ikilisi Irak’ta işleri sarpa sarınca, Birleşmiş Milletleri yeniden devreye sokarak, hem Avrupalı rakipleri ve Rusya hem de Türkiye Cumhuriyeti gibi bölge devletleriyle ilişkilerini yeniden düzenlemektedir. ABD, Balkanlar’dan Çin Seddi’ne kadar uzatılan bir “büyük Ortadoğu” kavramıyla emperyalist hedeflerini ve hareket sahasını hatırlatırken, öte yandan TC’ne bu büyük çatışma alanında roller de biçiyor. Bunların neler olduğu veya olabileceği üzerine tahmin ve yorumlardan önce, şu anda çok daha acil bir noktaya parmak basmakta yarar var. O da PKK geleneğinin tasfiyesidir.

Irak’ın işgali dolayısıyla Kürt sorununun dünyanın gündemine girdiği, çözümün yolunun da belli olduğu ve hatta esas meselenin elde edilen kazanımları korumak olduğu dillendirilir oldu. Nasıl kimileri ABD ve Büyük Britanya ile emperyalist sıfatının yan yana kullanılmasından rahatsızlık duyuyorsa, ben de Kürtlerin onca yıldır bunca bedel ödeyerek geldikleri yeri, bu mücadelelerin ürünü olarak değil de, dünya haydutlarının hediyesi, cömertliği olarak gören veya anıştıran görüşlerden hoşlanmıyorum. Dahası var. O çokça lafı edilen uluslararası komplonun sadece PKK Genel Başkanı Abdullah Öcalan’ın kaçırılmasıyla sınırlı olmadığını, PKK geleneğinin imha veya tasfiye edilmek istendiğini söyleyen ve yazanlara istihza ile bakanları vardı. Üstüne üstlük, “Güney’de Kürt devleti kurulurken, Apo asılsa n’olur?” diye bol keseden cömertlik yapanları da anımsıyorum. Kısacası, acı olan yanlış tahlil veya ham hayallerle ABD’ye hak etmediği misyon ve sıfatı vermek değildi. Aksine, ani bir toprak kayması gibi yer 269

değiştirilebilmesi, esen yelle birlikte PKK geleneğinin bir kenara atılabilir gören ruh haliydi.

Oysa gerek Kürtler gerekse bölge halkları arasında demokratik ve dayanışmacı bir toplumsal-siyasal geleceğin kurulması açısından, PKK geleneğinin çok önemli bir rolü var. Politik strateji ve taktikler, kısmen veya büyük ölçüde teorik görüşler değişebilir. Bir sürü yanlışlar da yapılabilir.

Bunlar değil esas olan. Şu ana kadar değişmeyen iki özelikten söz ediyorum. Birincisi sömürgeci, köleci ilişkilerin şekillendirdiği bütün toplumsal yapıların şiddetli bir reddi ve eleştirisi (ki bu özetle anti-emperyalizmdir), ikincisi ise, sadece Kürtlerle sınırlı olmayan, tüm bölge halklarını ve giderek tüm insanlığa kadar uzatılabilecek eşitlikçi, dayanışmacı ve özgürlükçü bir toplumun kurulabileceği inancı (ki bu da özetle enternasyonalizmdir). İşte bu iki özelliktir ki, verili egemenlik sistemlerini PKK’yı düşman görmeye, “terörist” kapsamına almaya götürüyor. Bugünün egemenleri açısından tehlikeli olan, ne büyük örgüt olmak, ne silahlı olmak ve hatta ne de çok büyük gerilla güçlerine sahip olmaktır. Öyleyse dünya ve bölge efendilerinin PKK düşmanlığı veya PKK sevmezliği, askeri ve siyasi olmaktan çok, ideolojiktir.

PKK’nin iki temel özelliği diye belirttiğim noktalar, istenirse politik, teorik ve askeri terimler içinde de ifade edilebilir. Buna rağmen ben, insanın dünyaya bakışının ve kavrayışının aracı ya da dolayımı olarak bir ideoloji tanımıyla ifade etmekten yanayıyım. Çünkü ideolojik denen tavırla anlatılmak istenen, tıpkı şu “the american way of life” (amerikan hayat tarzı) der gibi, düpedüz bir yaşam tarzıdır.

Fakat bu tarz, verili egemen sistemlerde var olan ve onlarca 270

öğütlenen yaşam tarzlarıyla uyuşmazlık içindedir. Bu nedenledir ki, bu harekete dayatılan sadece fiziki imha, teslimiyet ve pişmanlık değildir; bunların toplamının çok ötesinde bir şeydir: Bu tür bir örgütlü yaşam, bu türden bir yaşam tarzını yok etmek ve hafızadan silmektir.

Bunun böyle olduğunu görmek ve anlamak için, ne Kürt olmaya ne de devrimci olmaya gerek var. Biraz nesnel, biraz insaf sahibi, biraz da politikadan anlayan biri, PKK geleneğinin neden egemen sistem tarafından kabul görmediğini pekâlâ anlatabilir. İsimler, örgütsel biçimler, mücadele taktikleri ve daha birçok şey değişebilir. Değişen zaman ve koşullar, elbette daha birçok şeyi değişmeye zorlayabilir. Ama sınıfsal, ulusal ve cinsel baskıların ortadan kalktığı, eşitlikçi ve özgürlükçü bir geleceğin kurucusu olmak isteyenler, o iki özelliği asla değiştirmemelidir. Bütün kayıpları tamir edecek, bütün yaraların tedavi edecek ve hatta muazzam fiziki kayıplardan sonra bile, umudu ve geleceği yeniden yaratıp geliştirecek olan bu yaşam tarzıdır. Düşmanları onun tasfiyesini gündem yapmışken, dostlarının da yaşaması için kafa yorması, emek harcaması neden tuhaf olsun ki!

(20.02.2004)

271

“DEMİR LEBLEBİ” ABD’nin Irak işgalinin bölgemizde yarattığı sözcüğün her anlamındaki kaotik atmosferde, sanki 1999’da Öcalan’ın kaçırılmasıyla başlayan uluslararası saldırı süreci noktalanmış gibi bir görüntü çiziliyordu. Tek süper dünya gücü ABD’ne “demokrasi ve kurtarıcılık” misyonu bağışlanırken; bölge halklarının öz örgütlenmesine ve gücüne dayanan ve bayrağına “özgürlük, demokrasi ve halkların dayanışması ve kardeşliğini” yazanlar ise, “dinozor”, “reel sosyalizm artıkları” türünden küfürlerin hedefi oluyordu. Bunlara göre, kimi efsanevi şahsiyetlerin bile “demokratik sömürgeciliği” ve Amerika’yı keşfettikleri bir zamanda, hala toplumu, bölgeyi ve dünyayı insanlığın en eski özlemleri çerçevesinde dönüştürmekten söz edenler, olsa olsa cezaevleri ve sürgünlerde uzun süre kalmaktan kafası çalışmayan fukaralar olabilirdi.

Fakat hiçbir kaos sonsuza dek süremez. İç ve dış çelişkiler, çatışan ve uzlaşan güçlerin yeni dengeleri, dünün toz-duman arasında seçilemeyen eğilimlerini, gözler önüne serer.

Karmaşa ve bulanıklığı getiren aynı koşullar, bir eşikten sonra, çizgileri sağlamca çizmenin ve tepeden tırnağa bir yenilenmenin nedenleri haline gelirler. Ve şimdi bir kere daha altını çizerek belirtmek gerekiyor: Kürdistan Özgürlük Hareketi çetin bir süreçten geçiyor. Bunun herkese dayattığı bir görev olmalıdır.

Nitekim PKK geleneğine yakın veya uzak, dost veya düşman herkes bu durumu kendince değerlendirmektedir.

Fakat tartışmasız kabul edilen olgu ise, ortada iki çizgi, iki tavrın var olduğudur. Bunlardan biri kısaca PKK geleneği 272

olarak adlandırılabilecekken, ikinci çizgi ise, “reformcu” olarak nitelenmektedir. Açıkça ifade edilmesi gereken bir başka önemli nokta ise, PKK geleneğini yeni koşullarda ve yeni görevlerle donanmış olarak sürdürenler, gerek TC ve yanlısı kalemler gerekse Güneyli Kürt partilerine yakın duran Kürt milliyetçilerinin saldırı ve eleştirilerine hedef olmaktadırlar. Örneğin Taha Akyol’un dünkü yazısını da bu çerçevede anlamak mümkündür. Şöyle yazıyor: “DEHAP Kürt vatandaşlarımızdan bile umduğu oyu alamayan 'demir leblebi' gibi bir partidir. Erimiyor ama değişik kitlelere açılarak büyüyemiyor da... Çünkü partiye egemen bir "oligarşi" partiyi sımsıkı avucunun içinde tutuyor. Her şey "tepeden inme emirler"e bağlı...”

Kuşkusuz Akyol, bu satırları, amansız bir oligarşi karşıtı ve demokrasi aşığı olduğundan yazmıyor. Onun ne olduğunu okuyucularımız biliyor. Biz dönelim, onun mercek altına alıp incelediği Diyarbakır Başkanı Feridun Çelik'in DEHAP'tan ayrı, bağımsız adaylığını koyması olayına. Aynı yazıda Murat Bozlak ve Ahmet Türk gibi “ağır topların” da onunla birlikte davrandığı anlatılıp, bunların ne kadar ılımlı, sağduyulu bir Kürt politikacılar olduğuna vurgu yapılmaktadır.

Düşmanın sana sövmesi, senin her zaman doğru olduğunu göstermez; ama övmesi, senin duruşunda onu sevindirecek bir yamukluk olduğunu gösterir. Şimdi parti içi demokrasi yok eleştirisiyle, bağımsız adaylığını açıklayanların gerekçelerinin bu olmadığını, Allah da biliyor da kul biliyor. Tabii Taha Akyol da biliyor. O nedenledir ki, bunun kişisel bir tavır değil, çok önemli bir 273

siyasi tavır olduğunu belirtiyor. Yarın Çelik de diğerleri adaylıktan çekilirse, bu, sorunun aşıldığı anlamına gelmez. Çünkü burada çarpışan ulusal hareket içinde ve çevresindeki farklı toplumsal eğilimlerdir.

Her frekanstan Türk milliyetçisi ile kimi Kürt milliyetçilerini rahatsız eden ve “demir leblebi” diye karalanan şey, aslında devrimci iradedir. Burjuva katakullilerine pabuç bırakmayanların, uyanmış halkın örgütlü iradesidir. Geçen hafta anlatmaya çalıştığım bir yaşam tarzıdır. Bu tarzı hep birlikte yakalayıp, uygulayabildiğimiz oranda aşılamayacak hiçbir zorluk yoktur.

(27.02.2004)

274

HANGİ ORTADOĞU PROJESİ? İnsanın canı sıkıldığında kendi kendine söylenmesi ve yine (dostluğu elden bırakmamak koşuluyla) öfkeli yakınması anlaşılabilir. Ancak yakınma ile siyaseti, hele de dünya politikası ile taşra politikasını birbirine karıştıranların, fetva verircesine yazıp konuşmalarını anlamak her zaman kolay olmuyor.

Dün kullanılan kavram, bir tarafta Rusya, öte yanda Çin’i doğrudan ima eden “Avrasya” idi. Tek süper güç ABD’nin dünya egemenliği stratejisiyle bağlantılı olarak, herkes, bu “Avrasya satrancında” kendine biçilen olumlu veya olumsuzu rolü görmeye, tavrını belirlemeye çalışıyordu.

II. Bush’un başkanlığa gelmesi, 11 Eylül olayları, “şer ekseninin” ilanı, Afganistan’ın işgali, ardından Irak’ın işgali derken söylem değişmeye başladı. ABD’li ideologların bile pek cesaretle dillendiremediği “ABD’nin İslam coğrafyasına demokrasi götürme misyonu”, bu bölge dillerinde daha güçlü ifadelerini buldu. Bu misyonun nimetlerinden yararlanabilmiş tek bir allah kulu ve bölge halkı ortada yokken, üstelik ABD’nin işi Irak’a iyice sarpa sarmışken, ortaya “Büyük Ortadoğu projesi” atıldı. Aslına bakılırsa, bu projenin ne olduğu konusunda birinci elden ve sahibinin sesinden bir açıklama yok ve olacağı da yok. Fakat anlatılan hikâye, bize yabancı gelmeyen, tanıdık bir hikâye: Irak-Afganistan ekseninde, Kafkaslardan Arap Yarımadasına ve Kuzey Afrika’ya kadar uzanan bir bölgeye “güvenlik, istikrar ve demokrasi” yerleştirmek. İnsanın aklına Yugoslavya ve Balkanların işini “insan hakları” bayrağıyla nasıl hallettikleri (!) geliyor.

275

Peki, Avrasya satranç tahtasının bir bütün olarak “güney” bölgesine denk düşen ve şimdi “büyük Ortadoğu” denen bu bölgeye operasyon ne zaman başladı? İster olumlu isterse olumsuz değerlendirilsin, bu operasyonun başlangıcının Clinton’un son iki yılına denk düştüğü genel kabul görüyor.

Biz buna Öcalan’ın Suriye’den çıkartıldığı, kaçırılıp TC’ye teslim edildiği ve Clinton’un TBMM’de ayakta alkışlandığı günler diyebiliriz.

Son bir yıldır ABD’nin bölgeyi nasıl düzenleyeceğine, emperyalizm ve dünya egemenliği gibi tatsız olgularla alakası olmayan yeni bir ABD yüzyılı başladığına ve üstüne üstlük bu arada tarihin ve talihin nihayet Kürtlerden yana döndüğüne dair çok yazı okuduk ve konuşma dinledik.

ABD’nin PKK’ye bu kadar düşmanlık ederken, başka Kürt örgütlerine neden gerçek veya sahte muhabbet gösterdiği sorusunu da yanıtını da okuyamadık.

Gerek kendi halkı ve gerekse bölge halkları için ciddi bir siyasal-toplumsal projesi olmayanlar, kaba bir milliyetçilik ve kör bir dinciliğin girdabına düşerler. Oysa sözcüğün gerçek anlamında bir yurtseverlik veya milliyetçilik yapabilmek için bile, hem kendi halkına hem de bölge halklarına sunulabilecek bir projenin olması gerekir. Bu olmadığı takdirde, rotasını kaybetmiş geminin nerede karaya vuracağı belli olmaz.

Aslına bakılırsa, Ortadoğu’ya ilişkin iki tane proje var: Bunlardan biri “büyük Ortadoğu” denen ve başrolde ABD, yardımcı rolde Britanya ve ondan sonra BM kanalıyla AB ve nihayet figüran ve tokatçı rollerinde İsrail ve TC’nin oynadığı bir proje. Ötekisi ise, Demokratik Ortadoğu projesi. Bu ikinci 276

proje, Ortadoğu’da baskı, zulüm, emperyalist ve Siyonist işgal rejimlerini ortadan kaldırmak, dinsel ve milli fanatizmin çıkmazında boğulan bölgemizde barış, demokrasi ve özgürlüğü egemen kılmak isteyen Arap, Filistinli, Acem, Türk ve Kürt bütün devrimcilerin projesidir. Altmışlı yıllardan beri çeşitli biçimler altında hep dile getirilmiştir. Ve nihayet bu proje Abdullah Öcalan tarafından yeniden formüle edilmiş ve PKK hareketinin Kürtlere ve tüm bölge halklarına sunduğu bir toplumsal dönüşüm projesi olmuştur. Elbette bu proje eleştirilebilir. Geliştirilebilir. Bu doğaldır ve bir yanıyla da zorunludur. Ancak bundan önce lafı evirip çevirmeden herkes, bir kere daha hangi Ortadoğu projesinden yana olduğunu netçe ortaya koymalıdır. Her ikisinde de Ortadoğu lafı geçiyor ama, bu ikisinin ortası yok.

(05.03.2004)

277

GÜNDEM Gündem, insanın ağrıyan, kendine dert olan yeridir. Bu bir parti için de böyledir, bir ülke için de. Örneğin, Türkiye istediği kadar başka gündemlerden, sorunlardan ve projelerden dem vursun. Hepsinin gelip düğümlendiği konu, demokrasidir. Bu alanda ciddi bir adım atabilmek için, ilk çözüm bulması gereken sorun da Kürt sorunudur.

Türkiye Kürt sorununu çözmediği ve çözmeye yanaşmadığı içindir ki, hikmetinden sula olmaz bir oligarşik kast tarafından yönetilmektedir. Öyle olduğu içindir ki, çekirdeğini genelkurmayın oluşturduğu bu zümrenin yönetimindeki TC’de vatandaş olmak, her an bu devlete ihanete hazır potansiyel düşman olmak demektir. Bu, Kürt için her zaman böyleydi. Kürtlerin dışındakiler için tam o derece değilse de, yine de öyle olduğu açık askeri darbeler (bugün 12 martın yıldönümü!), 28 şubat türü “postmodern” darbeler, andıçlar, “sosyetik fişlemeler” gibi deneyimlerle görülmektedir.

Bakmayın siz “Türkiye Türklerindir” gazetesinin Kara Kuvvetleri Komutanlığının “fişleme” emrini deşifre edip veryansın etmesine. Bu, onun demokrasi aşkından değildir.

Geçmişte ve bugün genelkurmayın psikolojik savaşının bir aracı olarak çalışan bir yayının, kara kuvvetleri komutanlığını karşıya alması kendi çapını aşar. Mutlaka vardır bir hesap ve yakında kokusu da çıkar.

Bu ülkede ve bölgede barış, demokrasi ve özgürlük isteyenlerin gündemi de, bu hedeflere ulaşmak için her alanda ortaklaşa bir mücadeleyi geliştirmektir. Ortak hedeflerde buluşan çeşitli uluslardan, inançlardan ve siyasal gelenek ve 278

eğilimlerden herkesin büyük-küçük, irili-ufaklı örgütsel, zihinsel, siyasal güçlerini, yeteneklerini, deneyimlerini ve mücadele azimlerini bir araya getirecek yol ve yöntemleri bulmak da bizim gündemimizdir.

Bu çerçevede Kürdistan özgürlük hareketine görevler düşmektedir. Bu bir yanıyla kendi iddiasına doğrudan bağlı bir tercih, bir yanıyla da son 25 yılın siyasal-toplumsal gelişmeleri içinde zorunlu olarak yüklendiği bir tarihsel görevdir. Şimdi bu hareketin içinde ve çevresinde meydana gelen tartışma, ayrılma ve mücadeleler, bizim geleceğimizi doğrudan ilgilendirmektedir. Elbette geçmişte olduğu gibi bu hareketten tek bir kişinin bile kopmasına, ayrılmasına sevinip kına yakanlar var. Böyle kimselerin tavrını, bir düşmanlık kategorisinin ötesinde psikolojik vaka olarak ele almakta yarar var.

Ama öte yandan son gelişmeler, hepimize şunu bir kere daha göstermiş olmalıdır: Kimi zaman tam tersi kimi zaman da benzer sloganlarla yürümüş/yürüyen ideolojik mücadeleler, sadece yöneticileri, kadroları ve çalışanların sorunu değildir. Bu, özgürlük davasına gönül veren herkesin ve hepimizin sorunudur. İster ulusal isterse toplumsal özgürlük davası olsun, ancak ona sahip çıkanların ellerinde büyüyüp güçlenebilir. Hiç kimse, “nasıl olsa önderlik ve örgüt bir çözüm bulur” deyip, kendi sorumluluğunu bir kenara koyamaz. Güvenmek, dayanışmak iyidir, ama her bir soruyu öğrenmek, tartışmak, sindirip bilinçli bir sorunluluğa dönüştürmek daha da iyidir. İnsanın kendi vicdanına hesap vermesi, bilinçlice sorgulaması bu nedenle çok önemlidir.

279

Duygusallığa, anlamsız abartma veya küçültmelere gerek yoktur. Bu bir özgürlük davasıdır. Bu davaya katılan herkes ideolojik ve siyasal birikimlerini, sınıfsal eğilimlerini de beraberinde getirecektir. İster tek bir örgütte ister bir örgütler koalisyonunda olsun, bu hep böyledir. Asıl olan, ulusal, siyasal ve toplum özgürlükten taviz vermeyen, kurtuluşu başkalarından –hele de kendi cellâtlarından- beklemeyen, aksine kendi özgücüne dayanan bir çizgide bulaşabilmektir. İdeoloji denen de böyle bir şeydir zaten. Bu anlamda ideolojide ne denli katı ve bükülmez olunursa, siyasette esneme ve hareket etme yeteneği daha da artabilir. Yoksa, siyasette esneme adına yapılanlar kör bir pragmatizme ve ideolojide de teslimiyete varır.

Kürdistan özgürlük hareketinin güncel saldırı ve kuşatmayı aşacağı inancıyla, dayanışma ve mücadeleyi daha da yükseltmekten başka yol yoktur.

(12.03.2004)

280

GENERAL DEMİŞ Kİ…

ABD Genelkurmay Başkanı Orgeneral Richard Myers, PKK'nın Irak'ta uygun şekilde çaresine bakılacağını ve bu konuda zaten Amerikan ve Türk hükümetleri arasında her düzeyde çalışmanın sürdüğünü söylemiş. ABD’nin Ortadoğu projesine “özgürlük ve demokrasi” gibi farazi özellikler yakıştıranlar, böylesi haberler karşısında her nedense sağır olmayı tercih ediyorlar. Bunlara göre, ABD-İngiliz işgalcilerinin açtığı “birinci cepheye”, Kürtler açtıkları “ikinci cephe” ile ortak olmuş ve şimdi de kan-barut içinde ortaklaşa tarih yazıyorlar.

ABD’nin Kürt Özgürlük Hareketini imha etme ya da uygun yol ve yöntemlerle teslimiyete zorlayıp tasfiye etme niyeti konusunda aklı başında hiç kimsenin şüphesi olmaması gerekir; ama basiret bağlanması (iyi düşünememek, gerçeği görememek) denen şeyin birçok insanda nasıl gerçekleştiğini görünce, hatırlatmak boynumuzun borcu oluyor.

PKK Genel Başkanı Abdullah Öcalan, “beni çarmıha gerdiler” dediğinde, “doğru, ama çekici alıp çivileri çakan ABD’dir” diye konuşup yazanlar, sonradan bunları unutup, ABD’nin faziletlerini anlatmaya başlamışlardı. Eğer ABD’nin Irak’ı işgali, iddia edildiği gibi özgürlük ve demokrasi içinse, sırasıyla PKK, KADEK ve Kongra Gel neden Amerikan terör listesinde yer alıyor? Neden düşman kategorisinde değerlendiriliyor?

Aslında sorunlardan “kurtulmanın” bir yolunu TC Başbakanı Erdoğan, Kürt sorunu ile ilgili olarak çok güzel ifade etmişti: Düşünmediğin zaman, sorun yoktur! Şimdi bu uyduruk ilke (ki buna kendini kandırma da denebilir), 281

ABD’nin PKK geleneği karşısındaki tavrı için de uygulanmaya çalışıyor. Oysaki bir sorun olduğunun kabul edilmesi, bunun çözümü için doğru veya yanlış bir çabayı, mücadeleyi gerektirecek. Kimilerimizi rahatsız da etse, öncelikle gerçeği, ak-kara mantığıyla değil, çelişkili bütünlüğü içinde kabul etmek gerekir.

Sorun, özgürlük hareketinin varlığını koruması ve üstelik sadece koruması da değil, kendi idealleri doğrultusunda yoluna devam edebilmesidir. Sorun, kendisini yurtsever, demokrat, sosyalist olarak niteleyenlere bu doğrultuda bir görev düşüp düşmediğidir.

Görev düştüğüne inananlar için ilk görev, elbette tüm fikir ayrılıklarına ve anlaşmazlıklarına rağmen, özgürlük hareketinin örgütsel-siyasal birliğini korumak için elinden geleni yapmak olmalıdır. Birlik gereklidir, güzeldir ama nasıl bir birlik? Çünkü geçmişte olduğu gibi günümüzde de özgürlük idealleriyle en ters yolları izleyenler de birlikten söz etmektedir. Birlik değil de ayrılığın daha iyi olduğunu savunan hiç kimse de çıkmamıştır. İşte burada en can alıcı noktaya geliyoruz: Ne için hangi program veya proje temelinde birlik?

Daha öncede yazıp söylediğimi tekrarlıyorum: Ortada iki proje var: Birisi, ABD projesi; ötekisi, Abdullah Öcalan ve PKK’nin projesi. Kuşkusuz hiç kimse ille de bunlardan birini seçmek zorunda değil. Ama ortada üçüncü bir proje de yok.

Bu iki projenin aslında tek ve aynı şey olduğunu söylemek, hala gerçeği kabullenip kabullenmemekle, akıl tutulmasından kurtulup kurtulmamakla ilgili bir sorundur.

282

Şimdi her zamankinden çok daha gerekli olduğu bir dönemde, aklımızı rölantiye alma veya teslim etme hakkı ve lüksüne sahip değiliz.

(19.03.2004)

283

“DEĞİŞMEYENİ DEĞİŞTİRİRLER” Mİ?

Son bir yıl içinde en çok duyduğumuz ve neredeyse artık klişe haline gelmiş bir slogandan söz etmek istiyorum bugün: “Değişmeyeni değiştirirler”. Cümle kuruluş tarzı bakımından öfkeli futbol takımı taraftarının “atamayana atarlar” yakınmasını anımsatıyor ama onunla alakası yok. Çok basitçe derin bir felsefi, politik ve teorik öngörüyü ifade etmeyi amaçlamış bir özlü sözle (vecize) karşı karşıya bulunuyoruz.

Biraz yakından bakalım şu söze. Gerek dilbilgisi gerekse gerçek yaşamdaki karşılığı anlamında, buradaki birinci eylem “değişmek”tir. Üstelik eylem, olmazsa olmaz bir kural, üzerinde tartışmaya değmeyecek denli açık-seçik bir hakikat olarak ifadesini buluyor. Değişmek, değişmek ve yine değişmek… Felsefenin de yaşamın da ve elbette politikanın da temel ve doğal kuralı bu. Yani eğer anormal, doğaya aykırı bir müdahale, engelleme, ayak sürüme veya direnme olmazsa, herkesin ve her şeyin zaten içinden geçmekte olduğu süreç bu.

Hele de değişmek eylemi, “değişim” ve onu sanki otomatik olarak izlermiş gibi kullanılan “dönüşüm”le birlikte ifade edilince, akan sular durur sanılıyor. Hayat bilgisi ve felsefenin en temel ilkeleriyle tanıştığımızdan bu yana, elbette her şeyin hareket halinde olduğunu, “bir ırmakta iki kez yıkanılamaz” olduğunu biliyoruz. Zıtların birliğini biliyoruz. İlişki ve çelişkilerin karmaşık birliği ve bütünlüğünün, şeylerin devinimini, hareketini ve bir başka ifadeyle de değişimini sağladığını biliyoruz. Ve kısaca bilim denen şeyin bir başka tanımının da, kendi özgül alanında 284

maddenin (veya nesnesinin) hareket yasalarını ortaya koymak olduğunu da biliyoruz.

Fakat söz konusu cümlede ifade edilen “değişmek” eyleminin, şu yukarıda anlatmaya çalıştıklarımızla yani bilimle, bilgi edinmenin yöntemli, tartışılabilir, denetlenebilir ve kanıtlanabilir yollarıyla bir ilişkisi yok. Öyle olmadığını bize cümlenin hem ikinci fili (eylemi) olan “değiştirmek”, hem cümlenin bütünü, hem de kullanıldığı dünya-tarihsel bağlam gösteriyor. Nasıl mı? Değişmek eyleminde bulunması beklenenler, doğal varlıklar değil, bilinçli insanlardır. Eğer her şey zaten değişiyorsa, doğanın, toplumun ve insanın da özü buysa, bazı şeylerin değişmeyebileceği gibi bir kaygıya gerek kalmaz ve dolayısıyla “bak değişmezsen, seni değiştirirler” diye uyarı (tehdit ve şantaj) yapılmazdı.

Doğa ve toplumun diyalektik hareketi, değişimin ille de önü hep olumluya ve ileriye yönelik tek bir doğrultuda olmadığını gösterse de, söz konusu edilen “değişmek” başka konularla ilgili olduğu için, burayı es geçebiliriz.

Bu özlü sözün (dile pelesenk olduğu bağlamı da dikkate alarak ifade edersek) bize söylediği aslında oldukça yalındır: ABD, Irak’a müdahale etmiştir. Emperyalizm falan yoktur, bunları unutun. İlle de öyle demek gerekiyorsa, “demokratik sömürgecilik veya emperyalizm” denebilir. Artık herkesin kendini ABD’ne göre ayarlaması, onunla çatışan, çelişen yanlarını terk etmesi, düzeltmesi gerekir. Yani değişmesi gerekir. Bölgemize “demokrasi ve özgürlük” getiren(!) ABD politikalarına uyulmazsa ne olur? Elbette şekil bir’de görüldüğü gibi, yani Saddam rejimi gibi yerle bir olur.

285

İşte bu bağlamda “değişmeyeni değiştirirler” sözü, TC’ye yönelik bir söz gibi algılandığı içindir ki, hani biraz da keyif de vermektedir. Ama unutulan bir şey var: TC, dönemsel farklılıklar hariç, esas olarak ABD ile birlikte olan bir rejimdir. Eğer ABD’nin 50 küsur yıldır müttefiki olanlar bile, şimdi adımlarını dikkatli atmak ve ABD’ne tam biat etmek zorundaysalar, peki ya ABD’nin efendisi olduğu dünya sistemine kafa tutmuş olanlar ne yapmalıdır? Ulusal ve toplumsal özgürlük, dünyada sömürü ve baskının ortadan kaldırılması diye yola çıkanlar ne yapmalıdır?

Yüksek sesle sorulmayan bu sorudur. Ama “değişmeyeni değiştirirler” sloganı, esas olarak da bölgeyi ve dünyayı değiştirmek isteyen devrimcilere seslenen ve onları teslim olmaya, hizaya girmeye çağıran bir slogandır. İçinde tehdit vardır, korkutma vardır. Ve elbette gerçeğin çarpıtılması temelinde, herkesten fazla hâkim güçten (şu anda ABD) yana olmak vardır.

En hızlı sözde statüko karşıtlığının, verili sisteme karşı mücadele çığırtkanlığının gelip dayandığı yer, egemen olana uymaktır. Oysa bugünün statükoları, tam da geçmişin var olan egemene itaat ve uyum politikalarının ürünüdür. İşte bu nedenledir ki, bir paradoks gibi görünse de, “değişmeyeni değiştirirler” diye bağıranlar, gerçek devrimci ve demokratik değişim ve dönüşümlerin karşıtlarıdır.

(26.03.2004)

286

HİSSEDİLEN HAVA SICAKLIĞI Seçim sonuçları, hissedilen hava sıcaklığı sözünü anımsatıyor. Hani “bugün falanca yerde ısı şu kadar, hissedilen hava sıcaklığı ise şu kadar” diyen radyo spikerinin anonslarından tanıdığımız kavram. Ancak kulağa çalındığı kadar keyfi veya öznel bir kavram da sayılmaz. Orada önemli olan ısının ne olduğu değil, aksine ısının yanı sıra nemlilik ve rüzgâr etkenlerinin insan vücudundaki birleşik etkisidir. Nem çoğalıp, ısı artarsa insan boğulur gibi hisseder. Hafif bir rüzgâr eserse, sıcaklık azılmış gibi gelir.

28 Mart yerel seçim sonuçları, titizlikle analiz edilerek dersler çıkartılmalıdır. Analizde elbette toplam seçmen sayısı ve katılım oranındaki değişikliklerden, oyların partilere göre dağılımlarına kadar birçok rakamsal veriler kullanılacak ve bunlar benzetmemize bağlı kalacaksak, bize hava ısısının ne olduğunu gösterecektir. Ancak bu rakamsal tablonun gösterdiği sonuçlar sadece 3 Kasım genel seçimleri (veya 1999 yerel seçimleri) ile kıyaslamakla kalınmamalıdır. Son seçimlerden bu yana Türkiye ve bölgede meydana gelen değişikliklerin seçmen tercihlerine nasıl yansıdığı keyfi genel geçer laflarla değil, kanıtlanabilir verilerle incelenmelidir. Şimdi ciddi hiçbir araştırma yapmadan seçim sonuçlarına bakarak yorum yapmak ya da kısmi araştırmalarla yetinmek, sonuca sebep uydurmaktan başka bir şey değildir.

Devletin, hükümet partisi ve resmi muhalefetin ne olduğu ve yaptığı önemli olmakla birlikte, analizin dersler çıkartma faslına gelince, araştırma sırasında belli belirsiz zaten var olan ama durumun nesnel bir tablosunu çizmeye çalışırken 287

işe katılmamasında yarar olan kendi temel tercihlerimiz gündeme gelecektir.

Demokratik Güçbirliğinin seçimlerde aldığı sonuç, kuşkusuz böyle bir ittifakı destekleyenleri de, çeşitli itirazları olanları da memnun etmiş gözükmüyor. Memnuniyet, beklentilerle bağlantı bir tutumdur. Bu güçbirliğinin ve onu destekleyenlerin beklentileri sorusu ayrıca ele alınabilir.

Geçen seçimlerdeki oranın altına düşmemeyi becermek, en mütevazı beklenti olarak anlaşılabilir; ama 3 Kasım öncesindekine benzer biçimde, 28 Marta kısa bir süre kala ittifak kurup, bundan da büyük seçim zaferleri beklemeyi anlamak bana zor geliyor. Arada geçen bir buçuk yıllık zaman yerel seçimlere hazırlık kapsamında ciddi hiçbir ortaklaşa siyasal faaliyeti içermiyor.

Kürt Özgürlük Hareketini bir bütün olarak ele almak yerine, olumsuz ya da istenmeyen gibi görünen ne varsa, onları yasal partilere yıkmak da doğru ve ders çıkartıcı bir yaklaşım değildir. Farklı sınıfsal eğilimlere denk düşen düşünce ve siyasal çizgi farklılıklarının hareketin tümünde ifadesini bulduğunu ve bunun da doğal olduğunu kabul etmek gerekiyor. Yoksa olup biteni anlamak daha da zorlaşacaktır.

Güçbirliğinin Türkiye kesiminin gerek sosyalistleri gerekse sosyal demokratları açısından çok zayıf olduğu bilinmeyen bir gerçek değildi. Dolayısıyla sonuçları, onların gücü üzerinden tartışmanın hiçbir anlamı ve geçerliliği yoktur. Bu noktayı tartışmak isteyen, Türkiye solla birlikte bir proje geliştirmenin doğru olup olmadığını tartışmalıdır.

Hissedilen hava sıcaklığı hoşumuza gitse de gitmese de, barış, demokrasi ve özgürlük için kafa yormaya, 288

yaşananlardan dersler çıkartmaya ve mücadeleye devam edeceğiz.

(02.04.2004)

289

SINAV Gündemde demokrasi var. Herkes ondan bir başka şey anlasa da, bir-iki mermer kafalının dışında hiç kimse, Türkiye’nin demokratik olduğunu iddia edemiyor.

Demokrasi, ister kapitalizm çerçevesinde bir devlet biçimi olarak, isterse üretim araçları üzerindeki özel mülkiyet dünyasına son veren, sosyalizme yönelik toplumsal özgürleşme sürecinin bir uğrağı olarak anlaşılsın, her iki halde de toplumsal bir muhalefeti ve mücadeleyi gerektirir.

Ciddi toplum mücadelelerin olmadığı ve gerçek anlamda toplumsal muhalefetin gelişmediği yer ve zamanlarda, nihayetinde özü bakımından verili sistemin bir parçası olacak reformlar bile yapılamaz.

1960’ların ve 70’lerin Türkiye’sinde bütün zaaflarına rağmen bir toplumsal muhalefet var olabildiği içindir ki, bir uyanıştan, bilinçlenme ve aydınlanmadan söz etmek mümkün olmaktadır. 1980’leri bir yönüyle askeri diktatörlük ve devamı yönetimlerle geçiren Türkiye’de, sonuçları şimdi daha bir berraklıkla görülebilen bir zihniyet değişikliği de alttan alta yaşandı. Turgut Özal’ın “ben zengini severim; benim memurum ne yapacağını bilir” ve benzeri vecizeleriyle ifade ettiği “köşe dön” zihniyetidir sözünü ettiğim. Evet her türlü toplumsal dayanışma, davranma ve örgütlenme fikrini zehirleyen ve yok eden bu eğilim, zaten pek de güçlü olmayan demokratik mücadeleyi felç etti. Gerek seksenler gerek doksanlardaki zaman zaman parlayan kimi mücadele örneklerini gözden kaçırmak istemem, ama genel eğilim de budur.

290

Doksanların başında Sovyetler Birliği ve sosyalist bloğun çöküşünün Türkiye’ye etkisi, 12 Eylülün sonuçlarıyla birleşerek daha derin oldu. Solun, özellikle de devrimci sosyalist solun olmadığı bir toplumsal muhalefet düşünülebilir mi? Sosyalistlerin olmadığı ya da politik olarak varlığıyla yokluğunun hissedilmediği yerde, ciddi bir toplumsal bir muhalefetten değil, olsa olsa majestelerinin muhalefetinden söze edilebilir.

Bir başka çelişki üzerinden yani ulusal baskı ve inkâr rejimine karşı gelişen Kürt özgürlük hareketi, bütün bu dönem boyunca Türk toplumundan kayda değer ciddi bir destek görmemiştir. Köşeyi dönmeye yani emeksiz-zahmetsiz bir şeylere sahip olmaya yönlendirilen Türk toplumu, aynı zamanda da Kürt özgürlük hareketine karşı en ırkçı, şovenmilliyetçi bir ideolojik bombardımana da tabi tutulmuştur.

Bundan her kesim ve akım, nasibini almıştır.

Bunlar Türkiye’de köklü toplumsal ve siyasal dönüşümler gerçekleştirmeyi isteyenlerin, zaten bilmesi gereken sıradan gerçekliklerdir. Seçimler siyasal mücadelede her şey olmayabilir; ama önemsiz olduğunu iddia edenler kendilerini kandırırlar. Seçimlerde hep ırkçı-milliyetçileri veya dincimilliyetçileri hükümete getirecek biçimde oy veren bir toplumun, gerçekten demokratik değişim ve dönüşümleri nasıl ve ne biçim istediğini de düşünmek gerekir. Burada ilk akla gelen, Türkiye’de solun halinin hiç de iç açıcı olmadığıdır. Bu ciddi bir sorundur ve açmak için gerçekten köklü çabalara ve yaratıcılıklara gerek vardır. Ne var ki, solun bu durumu bir yanılsamanın da gerekçesi olmamalıdır.

Sanılıyor ki, eğer sol kendi içinde derlenip toparlansa, tek bir çatı altında birlik olsa ve tabi bir de seçimlerde iyi çalışsa, 291

halkımız onları seçer. Bunun gerçeklik payı, her şeyin birbirine bağlı olması ve karşılıklı etkilemeleri ne kadarsa, o kadardır.

Halkın oy tercihlerinin elbette bir mantığı vardır. Ama ona hiç de sahip olmadığı, bir nitelik atfederek, keyfilik ve popülizmi körüklemekten de uzak durmak gerekir. Sanki halk, demokratik değişim ve dönüşümler için yanıp tutuşuyor da, bu arada solu da sınava tutuyor. Ve her seferinde de “değişim ve dönüşümü özümsememişsin, bir dahaki sefere” diyor. Tabi yok böyle bir şey. Öyle olsaydı, şu denirdi: Halk sınav yapmak yerine, şu istediği değişim dönüşümü kendi yapsa daha iyi olmaz mı?

(09.04.2004)

292

KAN TADI, BUSH VE ZAPTİYE Bugün “Akın Birdal siyasete veda etti” başlıklı haber üzerine yazmak istiyordum. Öyle ya, ilk dev-genç’ten bu yana çeşitli örgütler ve alanlarda ama her zaman politikanın içinde yer almış ve son olarak da Sosyalist Demokrasi Partisi başkanlığını yapan Akın Birdal yoldaşımız “siyaseti bırakmış”! Neden? Uluslararası İnsan Hakları Federasyonu Genel Başkan Yardımcısı olduğu için... Birdal’ın daha çok “insan hakları savunucusu” sıfatıyla tanındığı doğrudur. Ama başkanlığını bıraktığı bir sosyalist partinin hala da üyesi olduğu da unutulmamalıdır. İnsan hakları savunuculuğunu, siyasal çizgilerin dışında ve onların üstünde bir konuma oturtanlar açısından elbette ki, bu anlaşılabilir ve kabul edilebilir bir durum değildir. Böylesi bir kavrayış, onların sığlığı veya bir başka deyişle, sistematik düşünmeye alışkın olmayışlarının ve büyük bir olasılıkla da geçmişte iyi-kötü kendilerine referans aldıkları Marksizm gibi düşünce sistemlerini terk edince, tam bir yönsüzlüğe düşmelerinin sonucudur. Kimi yönsüzlerin anlayamayacakları bu konuyu bir başka zamana bırakalım.

Akın Birdal haberi üzerinden esas tartışmak istediğim, politikanın (siyasetin) ne olup olmadığı sorusuydu. Kendisini hala bir biçimde Marksizm bağlı gören tüm sosyalistler açısından politika, toplumsal çıkarların çatıştığı, egemenlik mücadelesinin yürütüldüğü ve örgütlendiği bir alandır. O nedenledir ki, sosyalistler başta işçi sınıfı olmak üzere tüm emekçilerin, ezilenlerin o alana örgütlü özneler olarak katılmasını savunurlar. Yetenek, birikim ve emeklerini bunun için harcarlar. Oysa verili burjuva sistem içinde yürüyen ve o 293

sistemin mantığına göre yürütülmesi istenen politika ile sosyalist politika arasında koskoca bir dünya farkı vardır.

Burjuva politikacısı, yönetmek için vardır. Tüm halk da onun müşterisidir. Politika, yönetmek sanatı, daha doğrusu mesleğidir. O nedenle oraya halkın müşteri sıfatının ötesinde katılması her zaman tehlikelidir. Bugünlerde daha sıkça duyar olduğumuz “Kürtlerin politikacı sınıfını yaratmak ve geliştirmek” sözü de bu burjuva mantığın bir ifadesidir. Bu sözü şöyle okumak da mümkündür: “Bize devrimci, sosyalist, halkın kendi kendini yönetmesi falan değil, adam gibi yönetecek, yönetmenin usulünü ve yordamını öğrenmiş bir sınıf lazım”. Elbette böyle düşünenler açısından, halk kongresi, komün, kadının öncü rolü ve benzeri görüş ve öneriler, kimden gelirse gelsin tehlikelidir.

Oysaki bir sosyalist açısından politika, tüm halkın aktif özneler olarak yönetme eylemine katılması, kısacası kendi kendini yönetmesi olduğu için, bir meslek dalı olarak politikanın ve politikacı “sınıfın” ortadan kaldırılması başlıca hedeftir. Böyle bir hedef için mücadele eden sosyalistler, burjuva sistemin çizdiği sınırlar içinde bir politika kavrayışını da reddederler. Sosyalist, fabrikada öncü işçi, üniversitede hoca, dağda gerilla, insan hakları savunucusu, kadın hareketi aktivisti ve daha birçok kılıklar ve görevlerle karşımıza çıkar.

Akın Birdal’ın parti başkanlığından ayrılması, bu nedenledir ki, barış, demokrasi, özgürlük ve sosyalizm mücadelesinden ayrılması anlamına gelmiyor.

Ortak hedeflerimiz doğrultusunda yürüteceği yeni görevinde kendisine başarılar diliyorum.

294

Bu köşenin sonuna gelmiş olsam da, artık komik olmaktan bile uzak bir saçmalığı ifade eden şu “statüko zaptiyeliği” üzerine birkaç söz etmeden bitirmek istemiyorum.

Kendilerini dünyanın en akıllısı, bizleri de neolitik çağdan kalma fosil sanan birkaç Amerikan taraftarı, Amerikan emperyalizmine ve İsrail siyonizmine karşı olduğumuz için, bize hakaret ediyor. Şii ayaklanmasını bile Barzani’nin dönem başkanlığına denk geldiği için, Kürt düşmanı bir komplo olarak görecek kadar izanı kaybedenlerin, dünyanın gerçek gidişatını kısa sürede anlayabileceklerini beklemiyorum. Ama biz bıkmadan ve usanmadan, reformculuğun sadece toplumsal mücadelede değil, ulusal demokratik mücadele de çıkmaz bir yol olduğunu anlatmaya devam edeceğiz. Daha dün kendi vatanında buşluğu ortaya çıkmış bir bushizmi savunmanın ayıp ve utanç verici olduğunu anlatmaya da devam edeceğiz. İşte böyle bir zamanda emperyalizmin güncel durumunu anlamak, unutulanları hatırlamak, bilmediklerimizi öğrenmek ya da en azından “bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olunmayacağını” bilerek, laf yarıştırmayı bırakıp fikir tartışmak önemlidir.

Not: Böyle bir tartışmayı özleyenlere, bu cumartesi günü Hamburg’da Haluk Gerger arkadaşımızın konferansına katılmalarını tavsiye ederim.

(16.04.2004)

295

KİM KİMİ DÜŞMAN İLAN ETTİ?

Tartışan iki taraf varsa ve konuya ilişkin zamanında açıkça bir görüş belirtmemiş veya belli görüşlerin arkasında sağlamca durmamışsanız, işe kestirmeden ve avantajlı müdahalenin yolu şudur: Her iki tarafı “eksik”, dolayısıyla “yanlış” ilan edersiniz. Aslında hepimizin niyeti, milleti ve de ciheti de belli olduğuna göre, birbirimizi kırmaya, gönül yaralamaya gerek yok dersiniz. Bu ortalamacı tavrın bazen işe yaradığı görülmüştür ama, ben işe yaramaz görünse de, her zaman ilkeli olmaktan ve ilkelere göre tartışmaktan yanayım. Ortada bir ilke, hayata, dünyaya, bölgeye ve mücadeleye bakışın bir çerçevesi yoksa, yani düşünce ve eylemlerimizin kendi iç tutarlılığını ve gelişim seyrini anlamanın ve sınamanın bir ölçüsü yoksa, o zaman kendinizi tıpkı metalar gibi pazarın “görünmeyen elinin” düzenleyiciliğine teslim etmiş olursunuz. O pazardan da faydacılıktan, pragmatizmden, oportünizm ve tefeciliğin daniskasından başka da bir şey çıkmaz.

Sözgelimi, ABD ve İsrail’in demokrasi ve özgürlük savunucusu olduğu, saçma gelse de bir fikirdir. Ama bunu kanıtlamak, benim değil, iddiayı ileri sürenin görevidir.

Elbette ben tam aksini iddia ediyorum ve iddiamın iddia olarak kalmaması için göstereceğim milyonlarca kanıt var. Şimdi bazıları bize “Kürt dostu” sıfatını verip arkasından da, ABD ve İsrail’e karşı olduğumuz için, bizleri genel olarak Kürtlerin ve özel olarak da Kürt özgürlük hareketinin işini zora koşmakla, dahası onların adına ve onların üzerinden ABD ve İsrail’i düşman ilan etmekle suçluyorlar.

296

Sosyalistler, kapitalizmin karşısında ve tüm ezilenlerin yanında yer alırlar. Bir sosyalist olarak, ABD emperyalizmi ve İsrail siyonizminden dünyanın hiçbir halkına zerrece fayda gelmeyeceğini bilirim. O nedenle onları düşman gördüğüm doğrudur ama, sosyalistlerin bu düşüncesi, zaman olarak da düşünsel olarak da bizim Kürt hareketiyle ilişkimizden önce gelir. Herkesin sorumluluğu kendisine aittir ve biz ancak kendi seçimimiz ve davranışlarımızdan sorumlu olabiliriz.

ABD emperyalizmine karşı olmak için kimsenin icazetine ihtiyacımız olmadığı gibi, ille de ABD diyenleri de yasak ve korkutmalarla yolundan çevirmeye ne gücümüz ne de var.

ABD’nin Kürt halkının düşmanı olduğu bizim için aşikârdır.

Cezayir anlaşmasını yaptıran, Halepçe’lere yol veren ve Öcalan’ı kaçırıp TC’ye teslim eden sanki bizmişiz gibi, celallenmenin âlemi yok. Bunları yapan, ABD’dir.

Bırakalım başka örnekleri: PKK ve KADEK’i terörist ilan ABD değil midir? Haydi diyelim ki, bu ikisinin durumları biraz “karışık” görünüyordu da yanılmış olabilirler. Peki, Kongra Gel’i daha kurulur kurulmaz terörist ilan etmesini nasıl anlayacağız? ABD’nin terör listesi deyip geçmeyin.

ABD, listeye mahallenin yaramaz çocuklarını ve dostlarını değil, düşmanlarını yazıyor. Şu mendebur “sonsuz özgürlük hareketi” dediği şey, terörist dediklerinin kafasına bomba yağdırma, yakıp yıkma, yok etme operasyonundan başka bir şey değildir. Tuhaf bir durumla yüz yüzeyiz: ABD, Kürt Özgürlük Hareketini terörist yani düşman ilan ediyor. Avrupa da onu izliyor. Sonra ABD’nin özgürlük getirdiğini ileri süren bir takım Kürtler çıkıp, biz sosyalistlere diyor ki, ABD’ni düşman ilan ederek bizi marjinal yapmaya çalışıyorsunuz. İşte bu, artık ne dediğini bilmemektir.

297

Başta sözünü ettiğim “tarafsızlık” konumuna geri dönersek: Bu tartışmanın ortalamasını bulmak, öyle sanıldığı kadar kolay değildir. Ve dahası, bu sol karşıtı, ABD ve İsrail yanlısı havanın yayılmasında bu ortalamacı tavrını da rolü vardır. İlkeler, perspektifler kayıp kaybolurken, ses çıkartmayanların hakemliği de hiçbir işe yaramaz. Ortada farklı bakış açıları ve elbette bunların arkasında da bire bir olmasa da farklı çıkarlar var. Bizler, emperyalizme, siyonizme ve onların işbirlikçilerine karşı, halkların özgürlüğü, dayanışması, barış ve demokrasi için mücadele etmeye devam edeceğiz.

(23.04.2004)

298

AŞMAK VE EZBERİ BOZMAK İşçi sınıfı, tüm burjuva partilerden ayrı ve bağımsız bir politik parti olarak örgütlenmeden mülk sahibi sınıflar karşısında başarılı olamaz. Dahası, şu ya da bu düzeyde elde ettiği başarı ve kazanımları da koruyamaz. Kuşkusuz işçi sınıfının partisi derken, onun sadece bir kesiminin ve sadece belli bir alanda ve dönemsel çıkarlarını savunan herhangi bir partiden söz etmiyoruz. Aksine onun genel ve uzun vadeli çıkarlarını savunan, ideolojik, politik ve ekonomik alanlardaki mücadeleyi işçi sınıfının ücretli kölelikten kurtuluşu hedefine bağlayan bir partiden söz ediyoruz. Bunun literatürdeki adı, komünist partisidir.

Kapitalizm altında kendisini kurtarmak için tüm toplumu da kurtarmak zorunda olan biricik sınıf, işçi sınıfıdır. Geçen yüzyılda yaşanan deneyler, işçi sınıfı ve komünist partisine dair ne varsa olumsuz çağrışımlar yaptırıyor. Elbette bu sonuçta, bir yandan başarısızlıkla sonuçlanan deneyler, öte yandan zaferinin ilan kapitalist dünyanın ideolojik kampanyası önemli bir rol oynuyor. Ancak bir başka etken daha var: Deneyimlerin bilimsel eleştirisi ve değerlendirmesinde gösterilen yüzeysel ve savruk tutumdur.

Kimileri bir daha işçi sınıfının da komünist partisinin de adı duymamak için günün ana akımına teslim oldular. Kimileri de bu deneylerdeki sonuçta yenilgiye de götüren en bariz çarpıklıkları ve olumsuzlukları haklı olarak eleştirirken, bu deneylerin Marx ve Lenin’in düşünlerinin aslına uygun uygulaması olarak gördüler. Dolayısıyla reel sosyalizmin eleştirisi, Marx ve Lenin’in eleştirisi ve dahası onların kolayca aşılması anlamına da geldi.

299

Adları bilimsel sosyalizmle özdeş sayılan Marx ve Lenin’în görüşleri elbette eleştirilir ve aşılabilir de. Onlar hiçbir zaman eleştiriden bağımsız mutlak düşünceler (kutsal metinler) ortaya koymadılar. Ama onları aşmak için öncelikle onların düşüncesinin okunması, anlaşılması ve hangi yöntem ve ölçütlerle değerlendirildiğinin ortaya konması gerekir.

Sözgelimi, içerisinde düşünce ve tartışma özgürlüğünün zerresinin barınamadığı, her farklı görüşü ya partiye sızmış düşman ya da bir hizip olarak gören, görüş farklılıklarını tartışma ve ikna ile değil de disiplin ve idari tedbirlerle çözen, sonuç olarak da bürokratik, kişiyi putlaştıran ve elbette resmi adı komünist ya da benzeri olan partiler ile Lenin’in parti anlayışı arasında zerrece bir ortalık yoktur. Ekim Devrimine önderlik eden Bolşevik Partisi, belki de sosyalist hareketin tanıdığı en demokratik parti idi.

Yozlaşmış ve Stalin’in önderliğinde bambaşka hale gelmiş bir parti ile Lenin’in partisi arasındaki ayrımı atlayarak, Stalin eleştirisi üzerinden Lenin’i ve Marx’ı aştığını iddia etmek, doğru değildir.

Lenin’in parti anlayışının temelinde, öncülük teorisi yatmaktadır. Parti bu teorinin somutlaşmış ifadesidir. İnsanın toplumsal bilincini belirleyen, onun varlığıdır ve kapitalist bir toplumda esas olarak iki ana sınıfının (burjuvazi ve proletarya) bilinçliliği gelişir. İşçi sınıfının kendi kurtuluşu için öncelikle kısmi ve sendikal ve kendiliğinden bilinci aşıp, sosyalist bilinçle donanması gerekir. Parti, işçi sınıfının ideolojik donanımı ve örgütlenme düzeyi ve politik olgunluğu bakımından öncü kesimidir. Ve öncülük de bağışlanan değil, ancak mücadele içinde kazanılan bir 300

özelliktir. Öncülüğünü ancak anayasa ve yasalarla koruyabilmiş partilerle ile Ekim Devrimine öncülük eden partinin alakasını bulmak oldukça zordur.

Elbette bu arada 21. yüzyılda toplumsal sınıfların ortadan kalktığı ve yerini meslek kategorileri aldığı iddiası da var.

Burjuva sosyolojisinin bu “tesanütçü”, “korporatist” toplum teorileri, sosyolojinin kendisi kadar eskidir. Lenin’in parti teorisini felsefi ve teorik olarak aşmak yerine, artık sınıfların yok olduğunu söylemek daha kestirme bir yol olsa gerek. Öyle ya, sınıflar yoksa, sınıf partisinden söz etmenin anlamı da olmaz. Oysa sınıflar, uydurma değil, yaşanan somut ilişkilerdir.

Aşmak ve ezberleri bozmak, kulağa hoş gelen sözler.

Neyin, nasıl aşıldığı bilimsel olarak ortaya konamıyorsa, orada aşmaktan söz edilemez. Ezberi bozmak da öyle. Bu, neyi ezberlemiş olduğunuza bağlı. Örneğin Lenin ve Marx’ını görüşü diye yalan yanlış ezberlenmiş öyle çok şey vardır ki, burada ezberin bozulması değil, üstelik tümden hafızadan silinmesinde yarar vardır.

(30.04.2004)

301

BUSH’U DİNLERKEN..

Bağdat’taki cezaevinde tutuklulara yapılan işkenceler Bush hükümetinin imajını oldukça sarstı. Dünyanın her tarafından ve elbette ABD’nin kendi içinden de kınama ve protestolar geldi. İşkence haberleri ve görüntülerinin Irak’lılar, Araplar ve genel olarak ABD’nin işgal ve baskısını hisseden ülkelerde nasıl karşılanacağını kestirmek için kâhin olmaya gerek yok. Bush iki Arap televizyonunda yayınlanan röportajıyla Arap dünyasına, yapılan işkencenin ABD’nin tavrı olmadığını, aksine bazı şahısların bireysel tavrı olduğunu ve sorumluların mahkeme önüne çıkartılacağını söyledi.

Elbette biz buna benzer sözleri neredeyse kelimesi kelimesine aynı olmak üzere bir yerlerden tanıyoruz. İşkencenin devlet politikası olmadığı, insana sevgi ve saygının “milli hasletlerden” olduğu, bireysel inisiyatifleriyle işkence yapıp devletimize, milletimize ve tarihimize leke sürmeye kalkanların elbette yakalanıp mahkemeye çıkarılacağı vesaire laflarını çokça duyduğumuz için, Bush’un konuşması tiksintiden başka bir duygu yaratmadı bende. İnsanın özgüven ve direncinin kırılması amacıyla fiziki ve ruhsal şiddete tabi tutulması, aşağılanması demek olan işkence, bir güç gösterisidir. Egemenin, zor araçlarını elinde tutanın, karşısındakini teslim alması ya da yarattığı terör ve işkence ortamıyla, kendisine yönelecek olası muhalefeti yıldırmak için “ibret-i âlemlik” uygulamalardır. Ne var ki, ezilenlerin yüzyıllardır süren insanca yaşama, demokrasi ve özgürlük mücadeleleri, bugün idam, işkence ve kötü 302

muamelenin sadece bir insanlık ayıbı değil, cezayı gerektiren bir suç olduğunu birçok ülkenin anayasalarına ve yasalarına geçirtmiş olduğundan, bugün en babayiğit işkenceci bile işkenceyi savunamaz haldedir. En azından bugünün insanlığı, işkence ve kötü muameleyi vicdanında mahkûm edecek bir düzeydedir.

Bu genelleme düzeyinde sorun yok gibi görünse de, biraz daha yakından bakıldığında işkencenin tanımından tutun da, kimin kime yaptığına varıncaya kadar bir dizi noktada adına “dini ve milli” denen bir dizi gerekçelerle kendini gösteren çifte standartlılık, ikiyüzlü, riyakâr ve utanmazca tutumlar kendini gösteriyor. Oysa işkence, isterse Araba, Kürde ya da Afganlıya yapılsın, isterse, Bağdat’ta, Diyarbakır’da veya Guantenamo’da yapılsın, işkencedir.

Kendi işkencecilerine alkış tutan en azından görmezden gelenlerin, ABD’nin işkencelerine karşı çıkma utanmazlığını ifade edecek bir sıfat henüz icat edilmedi. Bu örneğin Türk medyasının ikiyüzlü tutumu, hangi gerekçeyle olursa olsun, işkenceyi, güncel olarak da ABD’nin yaptığı işkenceyi görmezden gelmenin gerekçesi olamaz. Bu aslında kendisine yapılan haksızlığa karşı çıkarken, başkasına yapılanı görmezden gelmek demektir. “Bağdat hapishanesinde olanları abartmayın; abartacak bir şey yok” demek, aslında manevi suç ortaklığıdır ama ondan biraz daha fazla da bir şeydir. Yani “Burası Irak’tır, Ortadoğu’dur. Dayak ve baskının günlük tayın olduğu yerde bunları abartacak ne var?” demektir.

Elbette bölgeye özgürlük ve demokrasi için geldiği söylenen ABD’nin bu halleri, ABD muhiplerini çok 303

üzmektedir. Olur olmaz yerde “statüko zaptiyeleri” arayanlara, biraz da şu Bağdat hapishanesindeki zaptiyeler hakkında bir şey söylemelerini beklemek hakkımız değil mi?

(07.05.2004)

304

KENDİNE DEMOKRAT Irak’ı işgal eden ABD ve İngiltere emperyalistlerinin işkence pratiği üzerine gösterilen tutumlar, yine şu temel tartışmayı gündeme sokuyor: Demokrat kimdir?

Demokrasinin ve demokratın açık ve yalın tanımını yaparak, ancak ona uyanlara bu sıfatı yakıştırmak gerekir. Ne var ki, Türkiye’de (ya da benzeri bir politik iklimde) günün politik havasına ve o andaki çıkarlara göre sıfatlar vermeye alışılmış olduğu için, “demokrat “ sıfatının bir biçimde kendisine bahşedilmediği kimse yok gibidir.

Demokrasi, halkın egemenliği anlamına geliyor. Halkın egemenliği ise, halkı oluşturanların her birinin hak eşitliğini ve bu haklarını engelsiz kullanabileceği bir özgürlüğü öngörür. Bu hak eşitliği düşüncesinin tutarlı ve sonuna kadar götürülmesi, demokratik bir düşünce tarzını verir. Özel mülkiyet rejimi altında gerçek bir demokrasi olamayacağı ve hele emperyalizm çağında tüm hakların bir yalana ve hayale çevrildiği doğrudur; ama bu bize demokratlığı ucuzlatmanın değil, tam hakkını vermenin gereğini dayatır.

Sadece kendisine yapılan haksızlıklara değil, aksine kime yönelirse yönelsin, tüm baskı ve haksızlıklara karşı çıkmayı öğrenmeyen ve buna göre davranmayan bir sınıfın, grubun, partinin veya kişinin demokratlığından söz edilemez. İşkenceler karşısında “mehmetçik” medyanın tavrını biliyoruz. Tam bir ikiyüzlülüktür. TC sınırları içinde yapılan işkence, cinayet ve katliamları görmez. Dahası, görmemekle kalmaz, bir de görülmesini engellemek veya bir biçimde kamuoyunda duyulan gerçekleri de çarpıtmak için elinden geleni yapar. Dolayısıyla bu tür bir medyanın ve onun 305

gönüllü kalemşorluğunu yapanların demokrat olduğuna hiçbir zaman inanmadım ve onlara bu sıfatı da layık görmedim. Çünkü demokrat sıfatını hak edebilmek için, insanın sadece kendisine ya da kendisinin mensubu olduğu dinsel, ulusal ya da politik gruba, çevreye ve topluluğa yapılan baskı, haksızlığa karşı değil, aksine kendisinin bir parçası sayıldığı topluluktan gelen baskı ve haksızlıklara karşı çıkması gerekir.

Bu söylediklerimiz aslında işin alfabesi sayılacak konulardır; ama politik yaşamında ilkeli ve tutarlı olmayı öğrenememiş olanlar ile pragmatizmden başka bir “ilke” tanımayanların bunları anlaması da uygulaması da imkânsız denecek kadar zordur.

Dediklerimizi biraz da örnekleştirelim: Bir Türk’ü alalım ele. Genelde başka ülkeleri egemenlik altına alma anlamıyla sınırlı bir emperyalizme karşı olabilir. Faşizme de karşı olabilir. İşkenceye de karşı olabilir. Çeşitli haksızlıklara karşı yazılı-sözlü olarak veya bir eyleme katılarak da tavrını göstermiş olabilir. Ama aynı Türk, Türkiye’de Kürt halkına karşı yürütülen kirli savaşa karşı çıkmamışsa; binlerce Kürt köyü boşaltılır, onbinlerce Kürt yerlerinden edilir, işkencelerden geçirilir ve dağda, ovada, köyde ve hapishanede katledilirken, yani Türk devletinin Türk ulusu veya halkı adına Kürtlere karşı yürüttüğü bu haksızlığa karşı çıkmamışsa ve hala da çıkmıyorsa, o kimsenin demokrat olduğu söylenebilir mi? İnsan hakları savunucusu olduğu söylenebilir mi? Böyle bir kişinin, hele de en tutarlı demokrat olması gereken bir sosyalist olduğu söylenebilir mi? Asla.

Ama itiraf edelim. İşimize yarayacağını varsaydığımız her yarım-yamalak adama ve kadına “demokrat” ve de “aydın” 306

sıfatı vermeye teşne bir pragmatizm, yukarıda tarif ettiğim türden bir Türk’e de demokrat sıfatı verebilir. Bu bizden ırak olsun.

Ya peki, tarif ettiğim Türk’ün acaba gerçekten demokrat olup olmadığını, mesela işkenceye gerçekten karşı çıkıp çıkmadığını ima etsek, alacağımız cevap herhalde şöyle bir şey olurdu: Kim, kime karşı, ne amaçla yaparsa yapsın, işkence bir insanlık suçudur. İşkenceye en küçük bir hoş görü göstermek bizim kabul edeceğimiz bir anlayış olamaz.

Olmamalıdır.

Hemen arkasından da “fakat, ama, ancak” diye başlayan bir cümleyle, kendi tarafını mazur gösterecek bahaneler arardı.

Kendisinin işkenceye, baskıya ve haksızlığa karşı çıktığına dair verebileceği örneklerin hepsi de aşağı yukarı ya “yabancıların” bir Türk’e ya da bir Türk’ün bir diğer Türk’e yaptığı haksızlıklar olurdu. Vereceği örnekler arasında Türk devletinin, başta Kürt ve Ermeni halkları olmak üzere, Türk olmayanlara karşı yaptığı haksızlıklara bir karşı çıkış örneği olamazdı.

Olsaydı zaten, onun demokratlığından kuşkulanacak bir ima aklımıza bile gelmezdi. Hangi ulustan olursa olsun, “kendine demokrat” yani lafta demokrat gerçekte eyyamcı ile tutarlı demokrat arasında dağlar kadar fark vardır. Zor olsa da bunu da öğreneceğiz elbette.

(14.05.2004)

307

ELEŞTİRİ VE ÖZELEŞTİRİ GÜNLÜK TAYINIMIZ MIDIR? Eleştiri ve özeleştiri, sosyalist literatürün kötü ünlü, tehlikeli ve bir yanıyla da kara mizah dolu kavramlarından biridir. Ne zaman içinde bu kavramın olduğu bir yazı okusam veya bir konuşma duysam, muhatabımın bundan ne anladığını anlamaya çalışan bir merakla dikkat kesilirim.

Eleştiri, var olan veya yapılmış bir çalışmanın, etkinliğin didik didik edilip değerlendirilmesi, olumlu ve olumlu sonuçlarının ortaya konması ve geleceğe yönelik olarak bir ders çıkartma işlemidir. Özeleştiri de bir kişinin, grubun veya örgütün kendi eylemlerini değerlendirerek dersler çıkartmasıdır.

Kendi doğrularını ver yanlışlarını sergilemesidir. Bu anlamda eleştiri ve özeleştiri, kişinin ve kendisini bir parçası saydığı kolektifin daha da gelişmesine ve yetkinleşmesini sağlayan bir yöntemdir. Bu yöntemde esas olan yapıcı olmaktır. Düşmana yöneltilen ”eleştiri” ile burada sözü edilen eleştiri ve özeleştiri farklı nitelikte olmalıdır.

Elbette eleştiri-özeleştiri süreci ve pratiği, burada yaptığım tanımdaki gibi gerçekleşmiş olsaydı, bu kavram çiftinin bu kadar kötü ün kazanması da söz konusu olmazdı. Eleştiri ve özeleştirinin gerçekten yapıcı bir yöntem olarak işleyebilmesi için, düşünce ve tartışma özgürlüğünün olması gerekir. Bu özgürlüğün olmadığı yerde eleştiri ve özeleştiriden söz edilemez. Özgür ve demokratik bir tartışmanın olmadığı yerde, tıpkı dinlerde olduğu gibi, olsa olsa günah çıkartma veya taksiratları affetmesi için tanrıya yalvarma söz konusu olur. Sınıfsal, ulusal ve cinsel baskı ve ezilme biçimlerinin olmadığı yepyeni bir toplum kurmayı hedefleyenlerin, kendi 308

aralarındaki ilişkilerde eleştiri-özeleştiri yöntemini dinsel bir ayine, teatral bir gösteriye ve tabii engizisyonu andıran bir disiplin soruşturmasına ve nihayetinde içimizi kanatan bir kara mizaha çevirmesi, tarihin bir cilvesi olsa gerek.

Bu türden bir sözde “eleştiri-özeleştiri” ne Marx ve Engels ne de Lenin zamanında görülmüş ve duyulmuştur. Bu kavram çiftindeki bozulma ve çarpıtmayı da, Lenin sonrasında ve sosyalist devrimin tek bir ülkede sıkışıp kuşatılmasının özel ama hiç de kaçınılmaz olmayan koşullarında sosyalist düşüncedeki deformasyonunun bir parçası olarak ele almak gerekir.

“Düşmez-kalkmaz, yanılmaz- şaşmaz” bir önder olarak Stalin’in, Leninist parti diye anlattığı teoride bu kavram ikilisi, herkesin kendini partiye, partinin merkez komitesine, merkez komitesinin de öndere tam itaatinin mekanizması haline gelmiştir. Eleştiri-özeleştiri süreçleri, “arınma” (tasfiye) süreçleridir. Arınma aynı zamanda önderin karşısında diz çökme, tam biat etme ve sonunda fiziki imhayı da içeren cezalandırma süreçleridir.

Sosyalist teorinin, pratiğin ve elbette onun temel kavramlarının bozulması, bir devlet iktidarı ve şiddet araçları eşliğinde gerçekleşmiş ve o günü olduğu gibi geleceği de zehirlemiştir. Birçok kavram gibi şimdi eleştiri-özeleştirinin de kötü çağrışımlar yaptırması, bundandır. Sosyalist teorini ve pratiğin gerçek devrimci özüne sahip çıkanların, geçmişten gerçekten ders çıkartanların yapması gereken ilk iş, bu alanda da farklı olduklarını göstermeleridir.

Yoksa eleştiri-özeleştiri, kişinin kendisini kolektif iradenin özgür bir bileşeni olarak geliştirmesinin değil, tıpkı “delikanlı 309

dediğin topaç gibi döner” tekerlemesine benzer biçimde, vaziyeti idare etmenin günlük tayınına döner.

(21.05.2004)

310

SAVAŞ KAPIDA Son beş yıldır silahlı çatışma yok, savaş yok. En azından eskisi gibi yok. Tek tük olanları da yok sayıyoruz. Ve ortaya “barış ortamı” çıkıyor. Şimdi savaşın tekrar kapıya geldiğini duyanlar, “bu da nerden çıktı?” dercesine şaşkınlık ifadeleri gösteriyorlar. “Yeniden acılar, ölümler, kayıplar yaşamak istemiyoruz, sorunlara barışçı çözümler bulun” diyen ulusal ve demokratik kuruluşların son günlerde yoğunlaşan çağrıları, duymazdan geliniyor.

Ateşkesin fiilen bittiği, TC ordusunun saldırılarına karşı meşru savunma haklarını kullandıkları yolundaki gerilladan gelen açıklamalar ve nihayet sayın Abdullah Öcalan’ın 1 Ağustos’tan sonra çatışmaları kendisinin bile durduramayacağı yönündeki uyarılar, Türkiye cenahında sanki bir boşlukta yankılanıyor.

Gerek oligarşik devlet gerekse bu devletin “temel” kurumlarıyla başka alanlarda kısmen çelişkili ve sorunlu olan AKP Hükümeti, iş Kürt sorununa gelince geleneksel TC politikasından farklı hiçbir şey söylemiyor ve yapmıyor.

Malum inkâr ve imha politikasına son yıllarda eklenen sadece sorunu çözüyormuş ya da çözecekmiş gibi yapıp zamana yayarak çürütme politikası eklenmiştir.

Savaşın yeniden nasıl başlayacağı ve gelişeceği gibi askeri ve teknik sorudan belki çok daha önemli olan konu ise, özgürlük hareketinin siyasal-toplumsal stratejisinin yani bir başka deyişle projesinin ne olduğudur. “Bu projenin ne olduğu bilinmiyor mu ki, tekrar tekrar soruluyor?” denilebilir.

Evet, biliniyor bilinmesine de, gerekleri yerine getirilmediği sürece en iyi projeler bile boşlukta kalmaya mahkûmdur.

311

Oysa şimdi herkes biliyor ki, en azından son bir yıldır Kürdistan özgürlük hareketi belirsizlik ve karmaşalarla dolu bir süreç yaşamıştır.

Elbette yaşananlardan dersler çıkartmak ve geleceğe çok daha güçlü hazırlanmak mümkündür ve son aylardaki yoğun çabaların hedefinin de bu olduğu bellidir. İş yapan, mücadele yürüten elbette yanlışlar da yapacaktır; eksikleri de olacaktır.

Mükemmel diye bir şey yoktur. Ancak göz göre göre denecek hataları ve bölgedeki dengelere bağlı ideolojik savrulmaları, olağan ve makul görmenin de anlamı yoktur.

Bir geçmiş muhasebesiyle birlikte yürüyen bugünün tartışmalarını, sadece önde gelen çok az sayıdaki kadronun sorunu olarak görmek, apaçık bir yanlış olacaktır. Kürt özgürlük hareketinin içinde veya yanında yer alsın, kendisini tarihe ve halklara karşı sorumlu gören herkes, bu tartışmalara aktif olarak katılmalı, kendisini ve ilişkilerini sorgulamalıdır.

Bu olmadığı zaman, gerçek bir tartışma, aydınlanma ve ideolojik donanımdan söz edilemez. Böyle yapılmadığı zaman, ortaya çıkmış ve çıkacak hatalar için her zaman bir günah keçisi veya keçileri bulmak mümkündür ama bu yoldan gerçek bir özgürleşme ve başarının gerçekleştiği de görülmüş değildir.

Türkiye’de demokrasi olacaksa, bu, Kürt sorunu çözümlenmeden gerçekleşmeyecektir.

Kürt sorunda demokratik bir çözüm demek, Türkiye’de ve giderek tüm bölgenin demokratikleşme demektir. Ya da tersinden Türkiye’de ve bölgede demokrasi isteyen, öncelikle Kürt sorunun eşitlik ve özgürlük ilkelerine uygun çözümü için mücadeleye atılmalıdır.

312

Demokrasi, özgürlük ve barış, ortak mücadelelerle kazanılacaktır. Var olan sorunları çözmek için, adım atmayanların, sorumluluklarının gereğini yapmayanların daha sonra savaşlardan yakınmasının bir anlamı da olmaz. Kapıda duran bu savaş önlenebilir; ama onun biricik koşulu, sorunların çözümü için barış ve demokrasi mücadelesini yükseltmektir.

(28.05.2004)

313

MALKAÇ OLAYI Aysel Malkaç on yıldır kayıplar listesinin başında ve kaybolan ilk kadın gazeteci. Şimdi ortaya sürülen “bilgilere” göre ise, ne kaybolmuş ne de kaybedilmiş! Bu haber karşısından ne düşündünüz, neler hissettiniz? Kayıp ve dolayısıyla büyük bir ihtimalle öldürülmüş birinin yaşadığını duymanın sevincini mi? Yoksa bu sevinci kursağımızda bırakacak bazı açıklama ve değerlendirmeler karşısında tiksinti mi?

Konuya ilişkin İnsan Hakları Derneği Genel Başkan Yardımcısı Avukat Eren Keskin’in değerlendirmesi ve Aysel Malkaç’ı bir açıklama yapmaya çağırması yerinde ve doğrudur. Evet, Malkaç’ın başına gelenler (ki neler geldiğini hala bilmiyoruz) Türkiye Cumhuriyetinde yüzlerce insanın faili meçhul cinayete kurban gittiği, onlarca insanın gün ortasında kayıp olduğu gerçeğini değiştirmiyor.

Değiştirmiyor değiştirmesine ama, zaten olmuşu olmamış gibi göstermeye çalışan bu devletin ve sistemin savunucuları bir demagojik silah daha elde ettiler. Başına gelenler ne olursa olsun hiç kimsenin ölülerimize, kayıplarımıza ve yıllardır insan hakları, demokrasi ve barış mücadelesi yürütenlere haksızlık ve saygısızlık yapma hakkı yoktur. O nedenle Malkaç’ın sadece bir açıklama yapma yükümlülüğü değil, aynı zamanda en azından bir özür dileme borcu vardır.

Fakat Aysel Malkaç, sonunda tek bir kişidir ve başına gelenler nedeniyle paniğe kapılmasını ve bir süre saklanmasını anlamak mümkündür de, onu yıllarca gizleyip saklayanların bu durumun vahametini görmemiş olmaları anlaşılır değildir. Dahası PRK/Rızgari Basın Bürosunca dün 314

yapılan açıklama olayın öneminin hala hiç anlaşılmadığını göstermektedir. Buna göre, Malkaç, “Ağustos 1993’de kaybolduktan yaklaşık iki yıl sonra, 1995 yılında can güvenliğinin tehlikede olduğunu belirterek” PRK/Rızgari’ye sığınıyor ve isteği doğrultusunda güvenlikli bir yer temin edilmiştir. 1999 yılı başlarında ise kendi isteğiyle bu parti ilişkilerinin dışına çıkıyor. Malkaç’ın isteklerini ciddiye alıp yerine getiren bu parti, her nedense yıllar boyu bu ülkede Malkaç başta olmak üzere kayıpları arayan insan hakları savunucularını, kayıp yakınlarını zerrece ciddiye almamış!

Onların kayıpları ararken harcadıkları emek, katlandıkları işkence, eziyeti görmezden gelmiş! Malkaç için açlık grevine yatanlar, orada vurulup sakatlananlar için neler düşündüğünü ise, Allah bilir!

Bu parti şimdi birde kalkmış aynı açıklamasında “Kürt halkı tarih boyunca mazlumu ve mağduru her zaman sahiplenmiştir. Kürt kamuoyunun Aysel Malkaç’ı ve ailesini yalnız bırakmayacağına inanıyoruz” diyor.

Kürt halkı da dâhil, tüm halkların, kendilerinden habersiz ama kendileri adına neyin doğru neyin yanlış olduğuna karar veren böylesi örgütlerden hayır gördüğü görülmemiştir. Bu açıklamanın iler tutar hiçbir tarafı yoktur. Eğer Kürt halkının mazlum ve mağdura sahip çıkacağına inanıyorsanız, neden on yıldır bu mağdurun durumunu açıklamadınız? Gerek birey gerek bir ulus olarak mazlumun hakkını savunmak, ona sahip çıkmak gerçeği açıklamakla olur. Gizlenen gerçek, halkın haklı davasına atılmış bir bıçak darbesidir. Tek bir kişi (Malkaç) karşısında duyulan “sorumluluk”(?) duygusunun, en azından Türkiye ve Kürdistan hakları karşısında da 315

duyulması gerekmez miydi? Üstelik hala kendi bildiklerini de açıklamış değildirler.

Evet Aysel Malkaç açıklama yapmalı ve özür dilemelidir; ama yıllardır gerçeği saklayan bu parti de özür dilemeli ve adındaki iddiayı sürdürecekse, halka da hesap vermelidir.

Bir de olayı bildiğini ama açıklamak için müsait şartlar ve durumları kolladığını söyleyenler var ki, bir de utanmadan kalkmış İnsan Hakları Derneğine saldırmakta, İHD’nin salt solcuları ve bazı örgüt mensuplarını koruma örgütü haline geldiğini yazmaktadırlar. İHD elbette ki, bu düzende haksızlık ve baskıya uğrayanları koruyacaktır; yoksa bu memlekette haksızlığa uğrayanlar sağcılar ve itirafçılar da, bizim mi haberimiz yok?

Neresinden bakılırsa bakılsın, Malkaç olayını bugüne kadar bilip de saklayanlar, vicdanları incitmiş, pragmatizmleriyle çok yönlü zarar vermişlerdir.

(04.06.2004)

316

ALATURKA DEMOKRASİ Tam on yıl üç ay sonra Leyla Zana, Hatip Dicle, Orhan Doğan ve Selim Sadak dün serbest bırakıldılar. Bir darbeyle Meclisten yaka paça alınıp, göstermelik yargılamayla hapse atılan DEP’li milletvekilleri, arada oynanan bir dizi yargılama komedisinden sonra, tutuklanmalarına gerekçe gösterilen sorun yani Kürt sorununun adı bile anılmadan, yargılamadaki biçimsel eksikler nedeniyle, verilen ceza neredeyse sona ermek üzereyken “acilen” serbest bırakıldılar. Artık bu işin arkasını, altını-üstünü karıştırmaya ne gerek var değil mi? Devlet, hem de alaturka demokrasili TC devleti, öyle istemişti öyle oldu, şimdi de böyle istiyor böyle olur! Şaka bir yana, on yıl hiç adım atmayıp bir gün içinde bir yandan DEP’lileri serbest bırakmak, öte yandan çerez babından da olsa TRT’de Kürtçe yayına başlamak, az buz iş değildir TC için. Bir zihniyet değişikliğine tekabül etmiyor olsa da, bu uyduruktan düzenlemeyle bile kemalizmin betonlaşmış ideolojik kalıpları çatlamıştır. Daha doğrusu, mücadelenin fiilen gerekçeleştirdiği durum, resmen tescil edilmektedir. Artık eski düzene geri dönüş mümkün değildir.

Ama DEP’lileri serbest bırakmak, biraz Kürtçe radyo yayını ve biraz da Kürtçe kursla Kürt sorunun bittiğini sanmak, büyük yanılgı olur. Devlet, sorunun bittiğini ilan edebilir ve Mehmetçik basın da zaten bunu anlatıyor. Onlara göre TC, AB yolunda (dikkat: AB demokrasi demek değildir!) adımlar atarken, PKK’nin tek taraflı ateşkese son verdiğini ilan etmesi anlamsız, pişmiş aşa su katmaktır.

317

Onların gizlemek istediği gerçek şudur: Leyla Zana’ların serbest bırakılması da, Kürtçe yayına hemen başlanması da, PKK’nin ateşkesle ilgili açıklamasına ve Abdullah Öcalan’ın uyarılarına dolaylı bir yanıttır. Yanıt, dolaylıdır; PKK ve Genel Başkanını doğrudan muhatap almamaktadır ama yine de bir yanıttır. Yetersiz olduğu da kesindir. Üstelik ülkede var olan sorunları gerçekten barışçı siyasal yöntemlerle ve demokrasi ve eşitlik ilkesine uyarak çözmek yerine, zaman kazanmayı, çözermiş gibi yapıp süreç içinde çürütmeyi esas aldığı için tehlikelidir. Dostluğu değil, düşmanlığı, dedikleri gibi “kültürel zenginlikleri” sergilemeyi ve geliştirmeyi değil, köreltmeyi amaçlamaktadır.

Oysaki başta Kürt sorunu olmak üzere tüm sorunların gelip dayandığı nokta, demokrasi sorunudur. “Bu memlekete komünizm, faşizm ve elbette şimdi İslami demokrasi de lazımsa biz yaparız” veciz ifadesinde bulan devlet anlayışı etkisiz hale getirilmeden, finans kapital ve emperyalizmle iç içe geçmiş genel kurmayın vesayetine son verilmeden, Türkiye’de demokrasi yolunda gerçekten ilerlemek mümkün değildir. Bugüne kadar ki, toplumsal ve ulusal-demokratik mücadeleler bu sistemi zaman zaman zorlayıp, kısmi başarılar elde etse de, köklü dönüşümlerin kapısını açacak bir konuma gelememiştir. Bu sonuca yol açan çokça neden sayılabilir ama herhalde en başta gerek TC gerekse bölgedeki tüm halklar arasında eşitlik, kardeşlik ve dayanışma ilkesine dayalı siyasal projeler geliştirerek ideolojik hegemonyayı kazanmaya yönelik atak bir tavır geliştirmekteki eksiklik olsa gerek.

318

Sorunların çözümünü ABD veya AB çizgilerine eklemlenme bağlamında ele alan yaklaşımlar, her defasında tökezlemeye ve başarısızlığa mahkûmdur.

ABD yönetimi şimdi de TC’ne Büyük Ortadoğu Projesi kapsamında “demokrasi öğretmenliği” görevi vermeyi düşünüyormuş. Ne de yakışır merete. Demokrasinin başöğretmeni ABD olunca, bölgedeki muallimin TC olmasında şaşılacak bir şey de yoktur. Ve yine aynı ABD G-8 zirvesine TC’ni “demokratik ortak“ sıfatıyla davet ediyor. Bu demektir ki, işimiz hem TC de hem bölge de daha zorlaşıyor.

Zenginler sofrasına “tetikçi” ve “demokrasi öğretmeni” sıfatıyla çağrılan TC’de ve diğer bölge devletlerinde halkların özgürlüğü, barış ve demokrasi mücadelesini şimdi her zamankinden çok daha fazla birlikte ele almak ve çözümler üretmek, devrimcilerin önünde duran duruyor. Bunu beceremezsek, alaturka demokrasi mualliminin dayağından kurtulmak da mümkün olmayacaktır.

(11.06.2004)

319

BARIŞ GÜVERCİNİ NEDEN UÇAMADI? ÖDP’ye yakın Birgün Gazetesi, DEP’li milletvekillerinin Batman mitingiyle ilgili haberinde bir görüntüden söz ediyor.

O bölümü aktarıyorum: “Özellikle kadınlara seslenen DEP'liler barışı temsil eden beyaz güvercinler de uçurdu.

Leyla Zana'nın uçurduğu beyaz güvercinin uçmayıp geri dönerek Zana'nın omzuna konması mitingin en çok ilgi çeken görüntüsünü oluşturdu.”

Birbiriyle alakasız olaylar arasında bir nedensellik ilişkisi kurarak yorumda bulunmak ya da manası şairin karnında saptamalar yapmak metafiziktir. Ancak ben Zana’nın uçurduğu barış güvercinin geri dönmesiyle, 1998 Eylülünden bu yana süren tek yanlı ateşkesin Batı cephesinde yani Türkiye’de yankı bulmaması, karşılığını görememiş olması arasında nedenselliğe bağlı olmayan bir bağ, daha doğrusu çarpıcı bir benzerlik olduğu kanısındayım.

TC’nin Kürt sorunundaki inkâr ve imha politikasını zayıflatan, resmi devlet ideolojisinin kalıplarında çatlamalara yol açan belli değişiklikler olmakla birlikte, henüz temel bir değişiklik gerçekleşmiş değildir. Bu nedenle daha düne kadar “var olmayan” veya eski deyişle “namevcut” bir dilden bugün göstermelik de olsa yayın yaparken, hala onun adını telaffuz edememek böyle bir şeydir. Bir yandan Leyla Zana’ların serbest bırakılmasını TC’nin adil ve demokratikliğine bağlamak isterken, öte yandan onların gerçek barış ve demokrasi talebini dillendiren konuşmaları ve mesajları karşısında “bunlar hala ders almamış” yollu tehditkâr uyarılar da bunun bir göstergesidir.

320

İyi ama devletin hali böyle de Türkiye’de demokrasi ve barış isteyen veya istemesi beklenenlerin Kürt sorunundaki tavrı, resmi ideolojininkinden pek mi farklı? Maalesef istisna sayılacak sınırlı sayıdaki demokratik ve sosyalist çevreler dışında, genel tablo iç karartıcıdır. Başta Kürt sorunu olmak üzere ulusal sorunlar karşısında tutarlı bir demokratik bakış açısı geliştiremeyen veya demokratik çözüm önerilerini sahiplenmeyenlerin, Türkiye’de demokratik bir sistem kurmaları mümkün değildir. Haydi ondan vazgeçtik, başkasının, “öteki”nin varoluşunu ve haklarını tanımayanların, TC’de “kendisi” için ciddi bir kazanım elde etmesi de mümkün değildir. Türkiye’de işçi sınıfının ve ezilenlerin demokratik ve sosyalist muhalefetinin köklü bir atılım yapamamasında, bir dizi başka nedenlerin yanı sıra, bu konudaki tutuculuk, resmi ideolojiye rampa etmiş şoven ve sosyal şoven bakışların ve onların siyasal arenadaki tutumlarının da önemli bir rolü vardır.

Bu bakış açısıdır ki, Kürtlere karşı en kirli savaşların yürütüldüğü ve hemen her şeyin özel savaşın emrine sokulmaya çalışıldığı yıllarda, Türkiye’de ciddi bir barış hareketi gelişmesini engellemiştir. Vicdanını yitirmemiş bir avuç demokrat, sosyalist ve insan hakları aktivistinin barış çabaları ve girişimlerinin, kendisine sol diyen çoğu parti ve örgütlerden bile ciddi destek görememiş olmasında bu vicdansız şovenizmin rolü asla unutulmamalıdır.

Aynı vurdumduymazlık, aynı sorumsuzluk yine sürüyor.

Devlet karşısında lafta radikal ama en uyumlu akımların sözcüleri, Kürt ulusal taleplerini hala “etnik” diye ciddiye almıyorlar. Bir yandan “ulus devletin sona erdiği söylemlerinin ortalığı kapladığı bir çağda, yeni bir ulus devlet 321

kurmak için yapılan veya yapılacak savaşları” abes buluyorlar. Öte yandan Kürt halkının dil ve kültürel haklarının anayasal güvenceye alınmamasını, bu ülkeyi yönetenlerin ayıbı diye es geçiyorlar. Geriye kala kala sabırla beklemek kalıyor. İşte bu aymaz bakış açısıdır ki, tek yanlı ateşkesin bitirildiği kararını bile, “tehdit” olarak, “etkisini kaybetmekte olan PKK/Kongra Gel” örgütünün, TC’nin Avrupa Birliğiyle ilişkileri zemininde bire yer kapma çabası olarak değerlendiriyor.

Kısacası, solun bile kendi demokratik görevlerine bu kadar yabancı olduğu, vahşi avcısı ve şahini bu kadar bol bir ülkede, Leyla’ların barış güvercininin uçmuyor olması hiç de şaşırtıcı değildir.

(18.06.2004)

322

ANLAMAKTA ZORLANDIĞIMIZ TAVIR Ortak hedeflere karşı mücadele eden kişiler, gruplar ve örgütler arasında yapıcı uyarı ve eleştirileri dışlamayan bir dostluk ve dayanışmanın ne kadar önemli olduğunu anlatacak değilim. Sırtında yumurta küfesi olanlar bu türden dostluğun önemini gayet iyi anlayacaklardır. Dahası, mücadeledeki ortaklık ve dayanışma pekiştikçe, taraflar arasında zamanla bir empatinin gelişmesi de neredeyse kaçınılmaz bir olgu.

Kürt özgürlük hareketinin içinden geçmekte olduğu süreç ve karşılaştığı sorunlar, bu bağlamda hepimizi yakından etkiliyor.

ABD emperyalizminin tüm dünyada teröre karşı mücadele adı altında başlattığı, dün Afganistan ve bugün Irak’ta devam eden ve genişletilmiş ya da büyük Ortadoğu projesiyle genişleterek derinleştirmeyi hesapladığı bu süreç, maalesef Kürt ulusal hareketi saflarında da dalgalanmalara ve savrulmalara neden olmuştur. Son iki yılın kimi zaman kırıcı, yıpratıcı ve bıktırıcı biçimler de alan tartışmalarımızı yeniden yapmak gerekmiyor. Ancak bugünkü tavır alışların bir arka planı olduğunu, hiçbir şeyin durduk yere gökten zembille inmediğini de unutmamak olmazsa olmaz bir şart.

Bugün Kongra Gel ile sürdürülen PKK geleneği, son dönemde kendisini meşgul eden örgütsel ve siyasi sorunlarını aştığını, hatta “kişilikten ittifaklara kadar her şeyi değiştiren” bir paradigma değişikliğini gerçekleştirdiğini ya da en azından bunun ana hatları itibarıyla tamamlanmakta olduğunu açıklamaktadır ki, bu herkesten çok kendisini “stratejik ittifak” içinde görenleri sevindirmesi gerekir.

323

Ne var ki, halklar arasında eşitlik ve dayanışma temelinde bir özgürlük ve demokrasi mücadelesinin kısaca ifadesi olarak Demokratik Ortadoğu olarak ifade edilen bu stratejinin, 3 Kasım 2002 seçimlerinden bu yana gelişip pekişeceğine her bir adımda biraz daha silikleştiği, bulanık ve anlaşılmaz bir hale geldiğini de açıkça ifade etmek gerekiyor.

Afganistan’ın işgalinden beri adım adım gelişen bu olumsuz çizginin sorumluluğu ayrılıp gidenlere yazılıyordu. Oysa bu tutum bir biçimde de hala sürmektedir. Artık bu tutumları anlamaya bizim empatimizin de yetmediğinin bilinmesi gerekiyor.

Bunun en son örneği, İstanbul’da yapılan NATO Zirvesine karşı sayısız protesto gösterileri ve etkinliklerinde Kürt yoldaşlarımızın nerdeyse hiç görülmemeleridir. Simgesel denecek kadar az sayıdaki katılımlar, Türkiye ve Ortadoğu’nun en dinamik ve kitlesel demokrasi gücü olarak görülen bir hareketin katılımı olarak görülemez elbette. Bu siyasal bir tavrın açıkça söylenmeyen ama fiili ifadesi ve göstergesidir.

ABD emperyalizmini, NATO’yu ve İstanbul zirvesinde başta Kürtler olmak üzere Ortadoğu halklarına karşı belirlenen politikaları ayrıntılı anlatarak, neden NATO’ya karşı en sıradan yasal, demokratik ve özgür bir yurttaş bilincinin zorunlu kıldığı eylemlerde bulunmak gerektiğini de burada anlatacak değilim. Bunları dün olduğu gibi yarın da tartışmaya devam edeceğiz. İşgalcilere, emperyalistlere ve onların sözüm ona “demokrasilerine” değil, aksine kendi özgücüne, halklara ve onların gerçekten özgür iradesine dayalı demokrasisini 324

savunanların, NATO zirvesini nasıl bir siyasal mantık içinde görmezden geldiklerini doğrusu anlamak mümkün değildir.

Irak’ın sözüm ona bağımsız ilk hükümetine bile ilk iş olarak Kongra Gel’i terörist ilan ettiren bir NATO ve ABD karşısındaki bu belirsiz tutum, sanırım herkesten çok, daha dün böylesi bir siyasal çizgiyi savunarak ayrılanları ve elbette her fırsatta Kürt hareketine saldırmak için bahane arayan sosyal şovenleri sevindirmiş olsa gerek.

Dileğimiz ve umudumuz, bulanık ve sallantılı pozisyonların düzeltilmesidir.

(02.07.2004)

325

TARTIŞABİLMEK Haftalık köşe yazısı yazmanın sıkıntılı yanı, güncel olayları da hesaba katarak yazma kaygısı ile daha uzun zaman kesitlerini ilgilendiren belli bir siyasal çizgiyi ve nihayetinde belli bir dünya görüşünü açıklama ve yayma kaygısının iç içe geçmesidir. Hele bir de at itiyle it izinin bir birine karıştığı, tam bir kayıkçı dövüşünü andıran sözde polemiklerin de ister istemez muhatabı olursanız, işte o zaman “konu” bolluğu içinde yazacak konu bulamamakla karşılaşabilir yazar.

En sıradan ekonomik sıkıntıdan, işsizlikten, açlıktan tutun da, işkence, ölüm, faili bilinen ve bilinmeyen cinayetlere, sınıfsal, ulusal, cinsel baskının en kaba ve hoyrat biçimlerine varıncaya kadar haksızlık, baskı ve zulmün sıradanlaştırıldığı ve kanıksatıldığı bir ülkenin gündeminin en temel maddesinin demokrasi olması nasıl kaçınılmaz bir zorunluluk ise, aynı şekilde ilkeli, sistematik, açık ve seçik talepler formüle etmek ve siyasal mücadele stratejisi ve taktiklerini de aynı açıklıkla ortaya koymak bir zorunluluktur.

Eskiden “değişmeyeni değiştirirler” deniyordu. Bu verili düzenin savunucularına üst perdeden bir tehdidi içermekle birlikte, başkasının düdüğünü üflemekten başka bir anlama gelmiyordu; çünkü “değiştirecek” olan özne, o lafı edenler değildi. Bu laflar en iyimser yorumuyla, nasıl olsa her şey önünde sonunda bir gün değişeceğine göre, bu düzen de değişir diyen pasif bir nemelazımcılığa çıkıyordu ki, aralarında bu ikisinin de ayıbı kendilerinde yeterdi.

Belli bir dünya görüşü, sınıfsal ve siyasal tavrın özlü ifadesi olan bu söylemin yerini aynı özden başka söylemlere bırakmasını, bir yenilenme ve kendini değiştirme olarak 326

görmekten vazgeçmek gerekiyor. Hele de ister örgütlü olsun isterse olmasın, genel olarak ulusal hareket içinde amansız ve kıyasıya bir mücadelenin kimi zaman açıktan kimi zaman da dolaylı ve dolambaçlı yollardan sürdüğünü akılda tutarsak, tarafların her birinin elindeki bayrakta “değişim ve dönüşüm” yazıyor olması ne onları, ne dostlarını ne de düşmanlarını yanıltır. Bu karmakarışıklığın içinde olan halka oluyor. O da sadece belli bir süre için. O süre ise, kimin ne dediğinin tercümesinin yapıldığı, aktarıldığı, taşırıldığı bir kampanyayla geçiyor ki, bu da nereden bakılırsa bakılsın muazzam bir çalışma, emek harcamadır.

Baskı ve zulmün belli bir biçimine ve elbette en iyisi her türlüsüne karşı mücadele niyetiyle harcanan emek değerlidir; her türlü övgüye layıktır. Ancak mücadelenin hedeflerine ulaşması sadece iyi niyetlerle, isteklerle olacak bir iş değildir.

Onun için yukarıda belirttiğimizi gibi, açık-seçik bir program, strateji, taktikler gerekiyor. Şimdi “bizim çizgimiz açıktır” dendiğini duyar gibi oluyorum. Daha birini hazmedemeden bir yenisinin gündeme geldiği yeni çizgiler, kararlar ve ittifaklar seyri içinde gerçekleşen şey, aslında değişim değil, aksine değişmeyen bir “yapı”dır. Bu “yapı” bir örgüt olabilir, bir siyaset yapma tarzı olabilir; ya da çok farklı bölgesel, dinsel, toplumsal çevre ve çıkarların şifreli dili olabilir. Ama sonunda iktidarı ve muhalefeti, devrimcisi ve reformcusu, milliyetçisi ve enternasyonalistiyle herkesi gelip var olan sistemin sürdürülmesinin özneleri, oyuncuları ya da aksesuarları haline getiren de bu türden yapılardır.

Verili sistemi değiştirmek isteyenler, gerçekten devrimci olmak isteyenler, hele de teorisi ve eylemiyle koca bir sosyalizm tarihini tek cümlede çizenler, bu konuda çok daha 327

duyarlı, tutarlı olmalı ve bunlar karşılığını sadece sözde ve söylemde değil, gerçekte hayatta da bulabilmelidir. Fakat tüm bunların olabilmesi için de, her türlü kaygıdan ve şifreden arındırılmış bir dille konuşmak ve hoşumuza gitmese bile verili durumu tüm çıplaklığıyla sergilemek ve serbestçe tartışacak bir ortamı yaratmaktır.

(09.07.2004)

328

SORUN DA GÖREV DE HEPİMİZİN Kürt Özgürlük hareketinin büyük bir saldırı altında olduğu, imha ve tasfiyeyi amaçlayan çok yönlü bir konseptin hedefi haline geldiğini söylemek, aslında sıradan bir gerçeğin ifadesidir; ama itiraf etmek gerekir ki, bunu söylemenin ve tekrarlamanın hiçbir anlamının olmadığı bir sıradanlık haliyle de yüz yüzeyiz. Yani bir yandan “ne zaman saldırı yoktu ki!” türünden bir hafife alma, öte yandan da bu hareketin savunduğunu iddia ettiği strateji-taktik ve programla çelişen ve kimi zaman da çatışan rutin hale gelmiş bir siyasi pratik.

Biliyoruz, büyük değişim ve dönüşümler, çaplarına uygun doğum sancılarını, iç mücadeleleri de beraberinde getirir.

Bunlar, değişen koşullar altında mücadelenin karşısına çıkan ve çıkabilecek sorunlardır. Ancak hem köklü değişimler gerçekleştirmek hem de eski konumları, ilişikleri, tarzları aynen korumak mümkün değildir. Bu herkes ve her şey için geçerlidir ve Kürt özgürlük hareketi de bir istisna olamaz. İşin tuhafı, yüce özgürlük ve demokrasi idealleri, halklar arası barış, kardeşlik ve dayanışma bayrak yapılmış olmasına rağmen, yapılan çağrılar ve çabalar daha düne kadar bu hareketin fedakâr tabanı denilen kitleler arasında bile ciddi yankı bulmamaktadır. O zaman bu tuhaflığın nerede olduğunu araştırmak, açık ve somut bir durum saptaması yapmak gerekmez mi? Herhalde hiç kimse bu durumu yorgunlukla, inançsızlıkla ve benzeri basmakalıp laflarla açıklamaya kalkmayacaktır. Durum ciddidir. Öyle ciddidir ki, gazetemizin dünkü başyazısında belirtildiği gibi, Abdullah Öcalan üzerinde sürdürülen tam anlamıyla keyfi tecrit politikasına karşı bile, özellikle Avrupa ciddi bir 329

mücadeleden, bir halk inisiyatifinden söz edilemiyor. Açık söyleyelim, bu durumu idari tedbirlerle, yüzeysel açıklamalarla aşmak mümkün görünmüyor.

Gerekçesini, Kürt özgürlük hareketinin ideolojik, politik ve ahlaki bakımdan haklı bir zeminde olmasında bulan “atılgan ve girişimci” siyasi mücadele tavrı yerine, “savunmacı ve edilgen” bir tavra zorlanmış olmanın handikapları kendini göstermektedir. Örneğin tek yanlı ateşkesin neden kaldırıldığı en kör gözler için açık-seçik bir hakikat olması gerekirken, bunu bile açıklamak zorunda kalması, uzunca süredir bu harekete karşı içerde ve dışarıda yürüyen ideolojik saldırının etkileri olarak görülmelidir.

Nasıl var olan tehdit ve içinde bulunulan durumun vahametinin bizleri karamsarlık ve giderek umutsuzluğa sürüklemesine izin vermemek görevimiz ise, aynı şekilde verili durumu, hastalık ve sorunlarımızı açıkça ortaya koyarak, gerçekçi ve dolayısıyla elbette devrimci konumları benimsemek ve gereğini yapmak da görevimizdir.

Her şeyin ortasını ve ortalamasını yakalamak mümkün değildir; mümkün gibi göründüğü yerde ise, bırakalım ulusal veya toplumsal devrimleri, herhangi bir değişim ve dönüşüm de mümkün değildir. Çünkü orası, aynı zamanda verili sistemin bütün ilişkileriyle kendini sürdürdüğü, yeniden ürettiği ve muhaliflerini de kendisine bağladığı bir optimumdan başka bir şey değildir.

Yeni bir dünyayı, yeni ilişkileri, bugünün dünyasında modern köleliklerinden başka kaybedecek pek bir şeyleri olmayanlar kurabilir. Yeni bir dünya için onlar mücadeleyi yükseltebilir. Mücadelenin ulusal ya da toplumsal olması, bu 330

tanımda hiç esaslı bir değişiklik yaratmaz. Öyleyse, Kürt özgürlük hareketinin tehdit altında olması, tuzu kuru olanların değil, yine bizlerin sorunudur ve bunu aşmak görevi de Kürt, Türk, Arap tüm halklardan özgürlük mücadelesi verenlerin omzundadır.

(16.07.2004)

331

EN BÜYÜK KÖTÜLÜK Bir siyasal hareketin önderine yapılabilecek en büyük kötülük, onun görüşlerini eleştirmek, yerden yere vurmak ve reddetmek değildir. Değildir, çünkü ister dostça isterce düşmanca yapılmış olsun bu eleştiri ve reddiyelerden bir şeyler öğrenmek mümkündür. Öğretici değilseler bile, onlarla tartışma ve polemikler içinde görüşleri daha da geliştirmek, savunmak ve yaymak imkânı vardır.

Oysa önder diye kabul edilenlerin ağzından her çıkanı tartışılmaz ayetlere dönüştürmek, ona yapılmış kötülüklerin en büyüğüdür. Çünkü bu tavır, o görüşlerin kavranılmasını ve dolayısıyla verili yaşam koşullarını değiştirmenin ideolojik silahı haline gelmesini engeller. Dahası, gökyüzünün sonsuz kutsallığına havale edilen önderin görüşlerinin tam aksi, üstelik de onu desteklediğini iddia eden ya da gerçekten desteklemek isteyenler arasında pervasızca yayılır. Dünyayı, toplumu ve insanlığı dönüştürmek adına yazılan ciltlerce kitap da mızraklı ilmihaller gibi rafların süsü olmaya mahkûm olur.

Kongra Gel’in kuruluş kongresinden sonraki televizyon konuşmalarını ve gazete yazılarını anımsıyorum. “Efsanevi gerilla önderleri” ABD’ci olmuştu. Artık emperyalizm ve sömürgecilik yoktu. İlle de böyle bir kavram kullanılacaksa, bu ancak Ortadoğu’ya demokrasi getirecek ABD’nin “demokratik sömürgeciliği” olabilirdi. “Aklın yolu birdir” diye bağıran akıl fukaraları da bu kervana su taşıyorlardı.

Sonunda işin aslı astarı ortaya açıktı: Kürt özgürlük hareketi muazzam bir badire atlatmıştı. İdeolojik, siyasi ve örgütsel tasfiye ve teslimiyetin eşiğinden dönmüştü. Bu tehlikenin her 332

ne kadar Abdullah Öcalan’ın müdahalesiyle atlatıldığı söyleniyor olsa da, bu gerçeğin sadece bir yanıdır. Öteki yanı ise, Öcalan’ın müdahalesinden önce, devrimci kadroların Amerikancı liderliği fiili durum yaratarak tasfiye etmeleridir.

Artık şimdi bunların geçmişte kaldığı ve Öcalan’ın (karışıklık olmasın, Abdullah Öcalan’ın) çizdiği yolda yürüyüşün yeniden başladığı anlatılıyor. Üstelik yapılan kimi değerlendirmelerde, son beş yıldır “politika yapılamadığından” tutun da “demokratik cumhuriyet” projesinin asla anlaşılmamış olduğuna ve ABD’nin Irak’a müdahalesiyle aslında “ilkel milliyetçiliğe güç verildiğine” kadar bir dizi saptama yapılıyor. Bunların doğruluk paylarının ne olduğu ayrıca tartışılabilir. Benim tartışmak istediğim nokta şudur: Eğer gerçekten dersler çıkarılmış ve yeni bir doğrultu tutturulmuş ise, bunun her alanda bir karşılığının olması gerekmez mi? Abdullah Öcalan’ın “tecridin içinde ayrıca bir tecritle” yüz yüze bırakıldığını saptayanlar, “kızım sana söylüyorum gelinim sen anla” misali demokratik cumhuriyet projesine karşı en sinsi karalama yöntemleriyle yürütülen kampanyayı görmüyorlar mı?

Görülmediğini iddia etmek mümkün değildir. Nitekim dün olduğu gibi bugün de Abdullah Öcalan’ın görüşlerine (üstelik bugün Kongra Gel program ve kararları haline getirilmiş görüşlerine) karşı hakaretlerle dolu saldırılar başkaları üzerinden, daha açıkçası gazetede yazan birkaç Türk sosyalisti üzerinden yapılmaktadır. Bunun böyle olduğu görülmekte ve bilinmekte ama reel politika adına buna ses çıkartılmamaktadır. Reel politika, verili ilişkiler sisteminin politikasıdır. Egemenlerin politikasıdır. Bu tür bir politika 333

yapma tarzının hiçbir şeyi değiştirmediği bugüne kadar görüldü, bundan da sonra da görülecektir.

Evet, Kürt özgürlük hareketi büyük tehditlerle karşı karşıyadır. Fakat tehdidin en büyüğü, dün olduğu gibi bugün de ideolojiktir. Hiç kimse “kardeşlik” yalanıyla bu ideolojik saldırının adresini gizleyemez. İdeolojik içeriği boşaltılmış bir çizginin, siyasi ve örgütsel olarak tasfiyesi sadece teknik bir sorun haline gelir. Tehlikenin büyüklüğü buradan gelmektedir.

Umarım ve dilerim ki, Kürt özgürlük hareketi bu uğursuz saldırıyı boşa çıkartsın. Fakat bunun olabilmesi için de, hareketin saflarındaki sosyalistler ve devrimci demokratların seslerini yükseltmesi, devrimci-demokratik çizgiyi savunması gerekir. Ancak o zaman gerçek halkçı çözümün, örgütlenmenin ve direnişin önü açılır.

(23.07.2004)

334

IRAK’TA ABD KAZANIRSA, KÜRTLER KAZANMIŞ MI OLACAKTIR? NATO, Mahir Sayın’ın oldukça yerinde bir benzetmesiyle İkinci Dünya Savaşından sonra “Avrupa’nın yerlerde sürünen burjuvazisini ABD’ye bağımlı bir biçimde yerden kaldırma ve komünizme karşı toptan bir saldırı cephesiydi”. SSCB yıkılıncaya kadar Fransa dışında bu ülkelerin hiçbiri, ABD egemenliğine itiraz etmedi. SSCB’nin yıkılmasıyla, NATO da varlık gerekçesini yitirdi. Önce komünizmin kalıntılarını temizlemek adına bir on yıl geçti; sonunda Prag zirvesinde kendisine durumdan vazife çıkartan kararlarını aldı: Onun işi artık uluslararası teröre karşı mücadele ve BOP olacaktı.

Kapitalizmin nihai zaferi kazandığını anlatan piyasa argümanları ve ideolojik saldırıları eşliğinde yürüyen bu süreçte, ABD yeni konumuna denk düşen fiili saldırılarını da başlattı.

Eskiden bir çorap reklamı vardı, yaşı müsait olanlar hatırlayacaktır. “Eski çoraplarınızı atın! Jil geliyor!” derdi. Şimdi de bir takım alıklar tıpkı o reklamdaki gibi “koşun ABD ve özgürlük geliyor!”diyor. Rivayet odur ki, ABD yirminci yüzyılda, komünizme karşı gerici rejimleri, islamiyeti, milliyetçiliği desteklemiş, ama artık buna gerek kalmadığından, şimdi demokrasi de karar kılmış! O zaman da kendi özgücü ve iradesi olmayanların tutacağı taraf belli oluyor: ABD! Peki, dünyayı yağmalamaya, her tarafta kendi egemenliğini kurmaya ve pekiştirmeye çıkmış ABD’nin çıkarları ile talan edilmekte olanların çıkarları nasıl oluyor da bu “demokrasi” paydasında birleşebiliyor? Bu ne türden bir demokrasidir ki, 335

soyguncuyla soyulanı, zalimle mazlumu, ezenle ezileni aynı şekilde memnun ve tatmin ediyor?

Rand Araştırma Enstitüsü, 2025 yılına kadar ABD’nin Ortadoğu hesaplarını özetlemiş: 1) İsrail’in güvenliğini sağlamak ve Ortadoğu barışı, 2) Petrole hâkim olmak, 3) Düşman bir hegemonun ortaya çıkışına engel olmak, 4) Kitle imha silahlarının yayılmasını engellemek, 5) Ekonomik ve politik reformlarla iç dengenin sağlanması, 6) Terörizmin denetim altında tutulması. Bunların sadece ikisi yani İsrail’in güvenliği ve petrole hakim olmak gerçek amaçları ifade etmektedir. Şimdi kimilerinin “ABD’nin niyeti emperyalist de olsa, mutlaka kazanmalı; biz Kürtler de onunla güçbirliğini sonuna kadar götürmeliyiz” demesi, tarihte eşi görülmemiş bir teslimiyettir. Bu akıl yürütme, Kürt halkına başka hiçbir seçenek bırakmamaktadır. ABD tarihte girdiği birçok yerden çıkmak zorunda kaldı; Irak’tan da çıkmak zorunda kalacaktır. İnsanlık ve elbette Kürt halkı da hiçbir zaman çaresiz değildir. İyi ama ABD kazanırsa, bu ne anlama gelecektir? ABD Ortadoğu’da elbette statükoyu yıkıyor ve kendisinin dünya imparatorluğu gereksinimlerine yanıt olacak yeni bir durum yaratmaya çalışıyor. Hiçbir imparatorluk sadece kendi ordusuna ve işgaline dayanarak, egemenliğini sürdürmez.

Bunun mutlaka yerel, bölgesel ayakları, güvenilir ve sağlam destekçileri olmalıdır. ABD de böyle yapmak istemektedir.

Eğer ABD kazanırsa, onun bölgede dayanacağı sağlam ve güvenilir güç kim olacaktır? Kürtler mi? Geri de kalan 120 milyon Arap olmasaydı, evet denebilirdi. Ama salt Kürtlere 336

dayanmak, ABD’nin kendine yeni dertler açması anlamına gelir. Öyleyse, ABD’nin kazanmak istediği ve harcayacağı güçler belli oluyor: Arapları kazanmak ve bunun için de Kürtleri harcamak!

Saddam devrilinceye kadar, güneyli Kürtler ABD için çok önemliydi ve hala da öyle. Ancak bunun bir sınırı var: ABD Arapları kazanmaya başladığı anda, güneyli Kürtler harcanacak demektir. Bunun senaryo olduğunu iddia edeceklere, dönüp ABD-Kürt ilişkileri tarihine bakmalarını tavsiye ederim. Kürtlerin ABD için önemi ancak, ABD onların desteğine muhtaç olduğu sürecedir. Yani ABD Irak’ta kazanamadığı ve karmaşa devam ettiği sürece, güneyli Kürtler onun için önemli olacaktır. Bu ise, geleneksel Kürt politikacılar ve ABD yanlıları için tam bir açmazdır.

ABD’nin kazanması, Kürtlerin kazanması değil, aksine kaybetmesi olacaktır. Bunu görmek için allame-i cihan olmak gerekmiyor.

(30.07.2004)

337

RESMİYET VE DÜŞÜNCE Eğer “resmi” denilen bir düşünce karşısında resmen kabul etmeme ve farklı düşünceler geliştirme gibi bir tavır yoksa, ama o düşünce etkili biçimde de savunulmuyorsa, buradan çıkarılacak sonuç şudur: O düşüncenin aslında kabul edilmediği ve “resmiyetin” koruyucu zırhı olmazsa, açıktan bir eleştiri ve saldırı salvosu altında tarumar edileceğidir. O zaman ister devletin, isterse her türden muhalif örgütün kendi resmiyetiyle korumaya aldığı ilke ve görüşlere karşı “içerden” nasıl mücadele edileceği sorunu gelir ki, bu da biz Ortadoğuların neredeyse uzmanlık sahasıdır. Bu tür bir ilişkiden demokrasinin gelişeceğini, fikirlerin çarpışmasından yeni ve daha gelişkin düşüncelerin çıkacağını ve dahası açıklık, dostça eleştiri-özeleştiri ve dayanışmanın pekişeceğini sanmak ise, en hafif deyimiyle yanılgıdır.

Demokrasinin gelişmesinin olmazsa olmaz iki önkoşulundan biri açıklık ise; ikincisi, herhangi bir tabu ve resmiyet tanımayan özgür bir fikir tartışmasıdır. Bu sadece belli düşünceler ya da belli kişilerin düşünceleri için değil, her düşünce ve herkes için geçerli olmalıdır. Elbette her parti, yayın organı belli siyasal hedefleri gözetecektir; içinde bazı eğilimlere yer verecek bazılarına yer vermeyecektir. Bunda şaşılacak bir şey yoktur. Ancak bu noktada bile, hiçbir keyfiliğe izin vermeyen bir çerçeve çizilmiş olmalıdır. Bu olmazsa, ne olur? Ne olacağını görmek için, olanlara ve hala gözümüzün önünde gerçekleşenlere bakın yeter.

Bunca açık-kapalı, dolaylı-dolaysız tartışmalara ve yine ideolojinin önemini vurgulayan söylevlere rağmen, bunun gereğinin yapıldığı söylenebilir mi? Beş yıldır tekrarlayıp 338

durulan “demokratik cumhuriyet”in ne olduğundan tutun da, ittifaklara, kemalizme, milliyetçiliğe, federasyon ve özerkliğe varıncaya kadar bir dizi konu ve soru ortalıkta durmaktadır. Örneğin kemalizme ilişkin olumlu değerlendirmelerin kabul edilmemesi, bence hiç de olumsuz bir durum değildir. Aksine Türkiye Cumhuriyeti içinde demokrasi ve özgürlükten yana bir değişim gelişip gerçekleşecekse, bu ancak kemalizmin toplumsal, siyasal ve düşünsel hayatımızı içine hapsettiği cendere ve kelepçeleri kırmakla mümkün olacaktır.

Türkiye sosyalistleri ve solu bakımından, başta Kürt sorunu olmak üzere, başka halkların ulusal demokratik istemleri ve hakları konusunda ikirciksiz bir demokratik ve özgürlükçü tavır almanın ayak bayağı olmuş kemalizm belasını geçmişte hep vurguladık. Sadece faşizmle ittifakın adı olan kızıl elma koalisyonlarına karşı değil, kemalizme de kemalososyalizme de tavır almaktan sakınmadık. Bu tutum, dün olduğu gibi bugün de yarın da doğrudur. Kaldı ki, bir yandan Türkiye sosyalistlerini kemalizmden etkilendikleri için yerden yere çalmak, öte yandan da kemalizmin faziletleri üzerine konuşmak kendi içinde tutarsızdır.

Yine bir başka ama hiç de önemsiz olmayan konu demokrasi ile federasyonun bağıdır. Demokrasi, üniter denilen (ama TC’vari değil tabi!) biçimlerden federasyonlara, konfederasyonlara varıncaya kadar birçok sıkı veya gevşek örgütlenme biçimlerini kapsar. Örneğin Almanya federal bir devlettir.

Ufacık İsviçre’de devletin örgütlenmesi konfederasyondur (Helvetica Konfederasyonu).

Irak’ta veya Kürtleri egemenlikleri altında tutan devletlerde ileri sürülecek bir federasyon veya özerklik talebine 339

demokrasi ilkeleri açısından karşı çıkılamaz. Dahası, bu devletlerin egemen ulusuna mensup bir sosyalist ve ciddi bir demokrat, Kürtlerin kendilerinin ne isteyip istemediklerinden bağımsız olarak, Kürtlerin ayrı devlet kurmak da dahil tüm ulusal demokratik haklarını ikirciksiz tanımak zorundadır.

Elbette bu zorunluluk, sosyalist ve demokrat sıfatını gerçekten hak etmek istedikleri sürecedir. Kürtlerin ne istediklerine ilişkin kendi içlerindeki tartışma ayrı bir konudur. Bu konuda fikir sahibi olunabilir ama, hiçbir Türk, Arap ya da İranlı sosyalistin, Kürtlerin istemlerini kısıtlamaya yönelik bırakalım ifadesini, iması bile onu sosyal şovenlerin yanına göndermeye yeter.

Kürtlerin ne kuracağına elbette, Kürtler karar verir. İster ayrı devlet kursunlar, ister federasyon ya da konfederasyonlar halinde başka halklarla ortalıklar kursunlar, bu onların iradesine kalmış bir iştir. Ezilen ulusun milliyetçiliğinde, baskıya karşı çıktığı oranda kendini gösteren ve anlam kazanan demokratik öğeler vardır. Sosyalistlerin desteklediği, bu öğelerdir. Bunun ötesinde milliyetçilikte desteklenecek bir şey bulmak mümkün değildir. Kaldı ki, ezilen bir ulusun milliyetçiliğine karşı mücadele etmek bir görev olarak ortaya çıktığı anda bile, bu esas olarak egemen uluslara mensup sosyalistlerin işi olamaz. Bugüne kadar bu ilkeye sadık kalmaya çalıştık. Bundan sonra da böyle olacak. Bizi resmiyetin her türlüsünden ayıran da bu tavrımızdır.

(06.08.2004)

340

FEDERASYON KİMİ RAHATSIZ EDİYOR? Mustafa Kemal, her konuda olduğu gibi Kürt sorunu konusunda epeyce laf etmiştir. Bunların içinde onun artı hanesine yazılabilecek cinsten laflar bulmak da mümkündür.

Fakat buradan hareketle onun Kürtler için demokratik bir perspektife sahip olduğunu sanmak yanıltıcıdır. Kemalizm, Osmanlı İmparatorluğundan geriye kalanları kurtarma hareketidir. Bunu da ancak Anadolu’nun Müslüman ahalisine dayanarak yapabilirdi ve öyle yaptı. Türk-Kürt kardeşliği ve ittifakı denen şey, o dönemde farklı ideolojik ve politik motiflerle oluşan hareketi, daha sonraki bir dönemin ideolojik perspektifi ve diliyle tanımlama çabasıdır. Kürtlerin ulusal hakları gerçekten tanınmış olsaydı, Kürtler inkar, imha ve zorla asimilasyonun konusu yapılmamış olsaydı, o zaman bu retrospektif bakışın lafını etmeye değmezdi.

Kürtler karşısında kıyıcı olan Kemalizm, Türkler karşısında da demokrat değildi. Modernleşme ve Batılılaşmadan yana olduğunda kuşku yoktu. Kurduğu devlet, pek çok yanlarıyla padişahlığın “laik ve cumhuriyet” kılığı altında bir devamıydı. Tıpkı dinin ideolojik belirlemesi altındaki bir toplumda olduğu gibi, Kemalizm gibi resmi ideolojinin kalıplarına hapsedilen bir toplumda da, çarpışan farklı siyasal güçler, onun içinden ve onun diliyle konuşmayı tercih etmişlerdir. Bunun bir nedeni, iktidarı olsun muhalefeti olsun, tüm kavgalarına rağmen toplumsal özlerinin aynı olmasıdır.

Diğer bir önemli nedeni ise, pragmatizmin, geleneklerin de gücüyle siyasal ilke olarak içselleştirilmiş olmasıdır.

Pragmatizm kelimesi yabancı olsa da, “şark kurnazlığı”, “çarıklı erkân-ı harp”, vb. gibi kavramlarda ifadesini bulan 341

bize aittir bir yöntemdir aynı zamanda. Medeniyetin doğduğu topraklarda veya hemen dibinde olmanın sağladığı bezirgânlık bu olsa gerek.

Kısacası kemalizm, modernleşme ve Batılılaşma peşinde koşmak olduğu kadar, Osmanlı’nın ve Bizans’ın da devamıdır. Ve Anadolu-Mezopotamya coğrafyasında gerçek bir özgürleşmenin, demokratikleşme, halklar arasında eşitlik ve dayanışma idealinin zehiridir. Onun en sadık izleyicisi ve resmi temsilcisi, elbette Genelkurmaydır. Adı solcuya, demokrata çıkmış ama aslında kemalizmin takipçisi birçok insanın kıblesini hep Genelkurmaya çevirmesi boşuna değildir.

Malum Kemalistlerden biri de cumhuriyetin başyazarı İlhan Selçuk’tur. Kızıl Elmacı kardeşleri gibi “Kürtten millet, aşiretten devlet olmaz” diye slogan atmamış ama, belli ki, “federasyon” lafı yarasına batmış. İronik bir dille şöyle yazıyor: “Adına ister 'federe devlet' deyin, ister 'eyalet' deyin, ister bir başka şey deyin; devlet içinde ikincil devlet düzeni, sözgelimi ABD'de var. Almanya'da var. Çok mu güzel?..Bizde de olsun mu?..Olsun!..Yani?”

Olsun demek ne anlama geliyormuş? Öfkeyle de olsa, bakın ne güzel açıklıyor: “Hukuk ukalalığına gerek yok; Diyarbakır Belediye Başkanı Osman Baydemir bu durumda ''Eyalet Reisi, Federe Devletin Cumhurbaşkanı'' ya da ''Bölge Devletinin Başkanı'' olsun... “ Bence bir sakıncası yok, ayrıca niye olmasın? Selçuk’un ve tabi tüm Kemalistlerin tepesini attıran böyle bir olasılıktır.

342

Kendilerinin egemen olduğu bir sistemde hiçbir ciddi yetkisi olmayan, kaderi bir valinin iki dudağı arasından çıkacak lafa bağlı bir belediye başkanlığını bile çok gören bir zihniyet, elbette bir Kürdün Kürt olarak Cumhurbaşkanlığına da Eyalet Başkanlığına da zinhar karşı olacaktır. Kemalizmin bu tekçiliği, devletin bölünmez birlik ve bütünlüğü safsatası, bir yandan onun Kürt sorundaki ırkçı-şoven karakterinin; öte yandan da tüm farklılıklara karşı düşmanlığı esas alan, onlara kendilerini ifade etme ve yaşam hakkı bırakmayan militerdespotik özelliklerinin ifadesidir.

Elbette sorun sadece devletin idari biçimi değil, niteliğidir aynı zamanda. Ancak isterse bir köyün bile ayrılma hakkını tanıyan bir demokratik gelecek projesi, biçim sorununu bile dünyanın sonu gören bir ideolojiyle birlikte düşünülemez.

(13.08.2004)

343

ABD YILAN MI, YOKSA YUNUS BALIĞI MIDIR? Kürtlerin ABD ile ilişkileri, epeyce bir süredir üç kavramın yani “deniz, yılan ve denize düşen insan” kavramlarının kullanıldığı bir örnek üzerinden anlatılmaya ve doğrulanmaya çalışıyor. Benzetme, adı üzerinde benzetmedir. Gerçeğin kendisi değil, onun anlaşılması için kullanılan bir örnek olay veya kurgudur. Ama bir olayı, ilişkiyi açıklamak için bir de yanlış veya alakasız bir örnek verilirse, bu, gerçeğin anlaşılması ve açıklanmasına değil, aksine karartılmasına ve çarpıtılmasına da yol açabilir.

“Denize düşen yılana sarılır” sözü, “güç duruma düşen bir kimsenin, bundan kurtulmak için her türlü yola başvurması olağandır” demek ister. Ama yılana sarılmanın çare olmadığı verili olduğundan, bu aynı zamanda, yapılan işin yanlışlığını da ima eder. Bu söz, bir yandan yapılan işin kurtuluş çaresi olmadığını, öte yandan da bu işi yapmanın da olağanlığını anlatır. Bu örnek, genelde örtük kimi zaman da açıkça, Kürt halkının iradesiz, naçar, önünde işbirlikçilik, ihanet ve intihardan başka yol kalmamış bir halk olduğunu varsayar.

Kısacası, neresinden bakılırsa, bakılsın, bu sözün ima ettiği olumlu bir eylem yoktur; ama en azından mazur göstermeye, giderek de haklılaştırmaya ve meşrulaştırmaya çalıştığı bir olumsuz eylem vardır. Örnek üzerinden konuşmaya ve akıl yürütmeye devam edelim. Denize düşen bir kimse, eğer yüzme biliyorsa, hiçbir şeye sarılmaz. Aksine yüzerek karaya çıkmaya çalışır. Kara uzakta ve dalgalar çetinse, yorulur; bu nedenle, bulabilirse, su üstünde kalmasına ve dinlenmesine imkân verecek bir şeylere tutunmaya çalışır. Yüzme bilmiyorsa, iki metre derinlikte bir 344

suda bile boğulabilir. Biz onun yüzme bildiğini, ama artık yüzecek takatinin kalmadığını, boğulmaya başladığını varsayalım. Kişi, solunum sistemine su dolmasıyla havasızlıktan ölür.

Ben yine de bir “tesadüf” veya “mucize” ile kurtulma olasılığını bu örnekte dışta tutmak istemiyorum; aksine bu olasılık içine yılanın girip giremeyeceğini tartışmaya çalışacağım. Genelde su altında altı dakikadan fazla kalan bir kimse, kurtulsa bile, beyni tıbbi açıdan geri dönüşü olmayan biçimde etkilenir. Olsun diyelim, beyin zedelenmiş ve özürlü de olsa yaşama, hayatta kalma geçekleşti diye avunabiliriz.

Peki, bu kişi, boğulmaktan kurtulmak için çırpınırken, yılana sarılsa ne olur? Yılan denilen hayvan, allahın can kurtarma simidi midir ki, ona sarılan kurtulsun? Sokmak, yılanın doğasında vardır. Kim yılana sarılırsa, yılan onu sokacaktır; yani zehirleyecektir. Şimdi bu kişi, kendi çabasıyla kurtulamayıp ölse, ölüm nedeni hem boğulma hem zehirlenme olacaktır. Yok, tesadüfen biri tarafından karaya çıkartılacak olsa, boğulmadan kurtulmuş olacak, ama bu kez de zehirlendiği için ölecektir. Kısacası, ölümlerden ölüm beğen!

Bu “yılan” muhabbeti öylesine gelişmiş ki, İsmail Beşikçi bile, görüşlerini bu örnekle anlatmaya çalışıyor. Bakın, 78’liler Tükenmez” dergisinde yayınlanan söyleşisinde şöyle diyor: “1920'lerden beri büyük güçler Kürtleri okyanusa attı (..)

Kürtler boğulmamak ve kıyıya çıkmak istiyorlar. ABD bir yılandır. Güney Kürtleri, boğulmamak için yılana sarılıyorlar.

Aslında ABD bundan rahatsızdır ve ilk fırsatta Kürtleri 345

üzerinden atacaktır, ama Kürtlerle ABD'nin ilişkisi de budur.

Bunu basit bir işbirlikçilik olarak değerlendirmemek gerekir.

Kürtler hayatta kalmak istiyor. Kürtlerin yılana sarılması bir yaşam belirtisidir. Bir yaşam dinamizmidir. Bu şekilde değerlendirmek gerçekçidir."

Güney Kürtlerinin (daha doğrusu YNK ve KDP’nin) ABD ile ilişkisinin işbirlikçi olup olmadığı sorusunu bir kenara koyalım önce. ABD bir yılan mı yoksa yunus balığı mı?

Sırtında boğulma tehlikesinde olan birini taşıyan yılanı ilk kez Beşikçi’den duyuyoruz. Bir mecazi örnekte de olsa, bu denli basit bir mantık hatasını Beşikçi’ye uygun görmediğim için, sürç-ü lisan demek isterdim. Ama kendisi bu mantığı sürdürmeye şöyle devam etmiş: "Yılan Kuzey Kürtlerinin değil sarılmasına, tutunmasına bile fırsat vermiyor. Bu Türk devletinin politikalarının etkinliği ile ilgilidir”. Şimdi bunun anlamı, “yılana sarılmanın hiçbir zararı yoktur” demek değil midir? Üstelik yılan kimin kendisine sarılmasına izin verip vermeyeceğini de biliyor. Dahası, rahatsız olunca da sırtından atıyor. Mübarek, sanki yılan değil de eşek! ABD’nin karakteri mi değişti? Hayır! Beşikçi, öyle düşünmüş olsaydı, ABD’ni “yılan” diye nitelendirmezdi.

Ayrıca ABD’nin Kuzey Kürtlerinin tutunmasına fırsat vermediği de doğru değildir. Kuzey Kürtleri içinde ABD ile yatıp kalkanlar da vardır; onun düşman bellediği Kürtler de vardır. Kuzey Kürtlerinin ABD ipine sarılmamasını TC’nin etkinliğine bağlamak yerine, PKK hareketinin etkisine bağlamak daha doğru olacaktır. Bunu görmemek mümkün mü?

346

(20.08.2004)

347

ÖZGÜRLÜK ÇİZGİSİ KAZANACAKTIR! Bugün cereyan etmekte olan mücadele, başta Kürt halkı olmak üzere Ortadoğu halklarının geleceğini belirlemek uğruna bir mücadeledir. Çeşitli partiler, eğilimler ve gruplar arasında var olan, kimilerine basit bir rekabet, kırgınlık ve bir önemi olmayan ideolojik yöntem sorunları gibi görünen farklılıklar, aslında Kürt halkının geleceğinin ne olacağına ilişkin farklılıklardır. Ve hatta daha ileri giderek, Kürt halkının bir geleceğinin olup olmayacağıyla ilgili çok ciddi ve yaşamsal farklıklardır. Nasıl esasa ilişkin olmayan farklılık ve ayrılıkları abartmak, “pireyi deve yapmak” mücadelenin gelişimine zarar verirse, tersi de tehlikelidir.

Hele de adına ulusal çıkar denen ve çok çabuk kışkırtıcı şoven politikaların malzemesi olacak bir konu gündemde ise, herkesin çok daha dikkatli ve sorumlu olmasında yarar vardır.

Kürt özgürlük hareketinin saflarındaki karmaşadan sonra yaşanan kopuşlar ve yeni parti kurma girişimleri, şimdi çoğu kesimlerde şiddetli tepkilere yol açarken, bazı çevrelerde de açıktan bir sevinç gösterisine neden oldu. Gelişmeleri yakından izleyenler açısından, bunda şaşılacak bir yan da yoktur. Aksine eşyanın tabiatına uygundur. Şaşılacak olan şey, başkalarınca çok daha önceden görülen ve dillendirilen gerçeklerin o zaman görülmemiş olmasıdır. Görenlerin ve dillendirenlerin, dinlenmemesi ve laf boğuntusuna getirilmesidir.

ABD’nin bölgemizde oldukça güçlü bir rüzgâr estirdiği ve kimilerinin bu rüzgârın etkisinde kaldığı, birçoklarının da ona “bahtlarının rüzgârı” olarak gönüllüce kapıldığı sır değildir.

Amerikancılık ve Amerikancılardan söz ediyoruz. Çünkü 348

PKK geleneğine karşı geliştirilen kuşatma ve etkisizleştirme operasyonunda bunların gönüllü olarak oynamaya aday oldukları bir rol var. Bu konuda söylenecek yepyeni sözler yok. Önceden söylediğimi aynen tekrarlıyorum.

Kendi halkının özgürlüğü ve demokrasi için mücadele edenlerin, bir başka devletle ittifak yapmaları bir başka şeydir; o devletin en basitinden sempatizanı olmaları ise, başka bir şeydir. Kendine ait bir bakış, siyasal çizgi, hedefleri olup, bu çerçevede başka güçlerle veya devletlerle ittifak içinde olmak bir şeydir; özlemini çektiğini söylediğin şeylerin bir başka gücün ya da devletin keyfine bağlı olması başka bir şeydir. Eğer gerçekten tarihten ders alınacaksa, şu veya bu devletçi olmamak gerekir. Ama günümüz Amerikancılarının çıkartma becerisi gösterebildikleri tek ders, geçmişte yanlış devletlerin yanında olduklarıdır. Şimdi ABD’nin yanında olarak hayatlarında belki de ilk kez “doğru” yapmayı düşünmektedirler. Hele bazıları öylesine pervasızdır ki, sanki Kürt halkının önündeki tek alternatif kendisine efendiler arasında bir efendi seçmekmiş gibi, Amerikancı olmak bölgedeki devletlerin sömürgesi olmaktan daha iyidir demektedirler.

Eh mantık bu olunca, kendi içinde hiç de yabana atılacak cinsten değildir. Daha geri ve barbar bir efendinin kölesi olmaktansa, daha modern bir efendinin kölesi olmayı seçmek elbette reddedilemez. Ne var ki, bu mantık içinde davrananların dünyanın başka yerlerinde ve bu arada Ortadoğu’da kendi halkının özgürlük mücadelesini geliştirdiği görülmemiştir.

349

Kürdistan’ın kuzeyinde son otuz yıldır sürdürülen mücadele, TC sömürgeciliğine karşı olduğu kadar, bu işbirlikçi mantık ve ruh haline karşı da bire mücadeledir.

Bugün kıvançla sözü edilen yeni Kürt kimliği, böyle bir mücadelenin ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Koruculuk ruhunun çok daha rafine biçimi olan Amerikancılık, her şeyden önce böyle bir kimliği rahatsız eder.

Eşyayı kendi adıyla çağırmak gerekir. Nasıl yurtsevere yurtsever, devrimciye devrimci, dosta dost, düşmana düşman diyorsak, Amerikancıya da Amerikancı demek gerekir.

Amerikancılık, günün yükselen değeridir. Bu değer sistemi içinde meta olmayan yani alınıp satılmayan hiçbir şey yok gibidir. O nedenle bunların jargonunda bile, Kürt halkı bu pazarda şimdi daha çok para eden bir meta, kumarda bir karttır. Doğaldır ki, demokrasi, özgürlük, eşitlik, enternasyonalizm gibi kavramlar, onların dünyasına ait değildir. Bir tarihte Amerikancılık, hem Türkiye’de hem de dünyanın başka yerlerinde utanılacak bir şey olarak kavranırdı. Ayıptı. Şimdi övünülecek bir şeymiş gibi sunulması, düşkünlüğün çapını gösteriyor. Fakat halkları ve bir bütün olarak insanlığı ileriye götüren, bu türden düşmüş ve düşürülmüşlerin değil, aksine halklar arası eşitlik, dayanışma, özgürlük ve demokrasiyi elden bırakmayanların çizgisi olmuştur. Bundan sonra da böyle olmaması için bir neden yoktur.

Bir yoldaşımızın güzel bir benzetmesini buraya aktarmak istiyorum: Nasıl geciken adalet, adalet değilse, çok daha önceden görünen, bilinen gerçeği ancak bugün söylemek, büyük bir başarı değildir. Öngörü olmadığı ise, zaten bellidir.

Aynı durumla yüz yüze gelmemek ve saldırıyı boşa 350

çıkartmak için, şimdi ideolojik mücadele her zamankinden daha önemlidir. Görev, halkların özgücüne dayalı özgürlük, dostluk ve dayanışma çizgisinin zaferi için seferber olmaktır.

(27.08.2004)

351

ULUSAL ÇIKAR VE PRAGMATİZM Milliyetçiler “önce ulusumuzun çıkarlarını düşünelim” diyorlar. Bir ulusun çıkarı denen şeyin, aslında o ulus içinde hâkim olan sınıfın çıkarı olduğunu anlatacak değilim.

Meseleyi bu kadarla sınırlamak, söz konusu ulusun konumunu açıklıkla ifade etmediği (yani egemen ve sömürgeci bir ulus mu, yoksa ezilen ve bağımlı bir ulus mu?) sürece hem eksik ve yanlış olacak, hem de güncel tartışmaların anlaşılmasına katkı sunmayacaktır. Bu nedenle konunun bu anlamdaki inceliklerine girmeden, daha temel ve çarpıcı noktalara işaret etmek istiyorum. “Önce ulusumuzun çıkarı” diyenler, aynı zamanda açık veya örtükçe PKK hareketinin artık Kürdistani bir hareket olmaktan çıktığı, yurtseverliği bir kenara koyduğu, hatta kemalizmi Kürtlere dayatıp, Öcalan’ın hareketteki konumunu korumak için diğer Kürt hareketlerine düşmanlığı körüklediğini iddia edenlerdir. Bunlardan bazılarının Amerikan ve İsrail muhipliği yaptığını ve her fırsatta “Türk solcuları Kürtlerin arasını açmaya çalışıyor” diyerek iftira ve kışkırtmadan geri durmadıklarını biliyoruz.

Sözünü evirip çevirmeye gerek yok. Nedir bir ulusun çıkarı? Bir ulusun en başta gelen ortak çıkarı, kendine ait ulusal bir devlete sahip olmaktır. Bu Kürt ulus için de geçerlidir. “Önce ulusun çıkarı” diyen, lafı dolandırmadan “Kürt devleti” diyebilmelidir. Çünkü ulusal devlet, ulusal dil, kültür, ulusal zenginliklere sahip çıkmak, başka uluslarla eşit ilişkiler içinde olmak gibi ulusal haklar kapsamında yer alabilecek her şeyi kapsar.

352

Şimdi gelelim Kürdistan’daki parti ve hareketlerin ileri sürdüğü taleplere: Kürdistan’ın dört parçasında da kayda değer bir gücü ve etkinliği olan hiçbir parti, bağımsız, ayrı bir Kürt devleti kurmayı savunmamaktadır. Kürt ulusunun kendi kaderini tayin hakkının biçimi olarak, Güney Kürdistan’daki KDP ve YNK, Irak çerçevesinde bir federasyonu talep ederken, Kuzey Kürdistan’da Kongra Gel demokratik cumhuriyeti savunmaktadır.

Elbette bu konuyu ortaya koyup tartışırken, demokratik ve insani vicdanı kurumamış biri şu soruyu yüksek sesle sormalıdır: Kürtler bu çözüm önerilerini gerçekten kendi özgür iradeleriyle mi ileri sürmektedir? Can alıcı soru budur.

Barzani ve Talabani kimi zaman gönüllerinde asıl yatan hedefin bağımsız bir Kürt devleti olduğunu, ancak bunu gerçekleştirebilmenin koşulları olmadığı için, kendilerinin de gerçekçi olup Irak’ın birliği içinde bir federasyon istediklerini söylüyorlar. Ne demektir bu? Bu açıkça bir ulusun iradesine müdahale edildiği, kendi kaderini tayin hakkını kullanmasının engellendiği anlamına gelir. Böyle bir durumda iradesine engel konanların önüne iki yol vardır: Kendisine dayatılanı yabancı iradeyi kabul etmek ya da çeşitli biçimlerde direnmek. Öyleyse bu aynı zamanda şu demektir: Güney’de şu anda savunulan federasyon, Kürt ulusunun haklarını içeren, onun kendi kaderin tayin hakkının bir biçimi değil, ABD’nin belirlemesi altında ve onun keyfiliğine bağlıdır. Eşit muhatapların bir araya gelerek oluşturdukları bir federasyon değildir bu. ABD Kürt ulusunun özgür iradesine müdahale etmekte, ayrı bir devlet kurmasına karşı çıkmaktadır.

353

Kürtlerin kendi iradelerini özgürce kullanmalarına karşı olan ABD’nin, bölgeye demokrasi getireceği iddiası ise, tartışmaya bile değmez. Durum buyken, şimdi iradesini Amerikan keyfiliğine ve İsrail oyunlarına teslim etmiş olanların, kalkıp PKK geleneğinin Kürdistani olmaktan çıktığını, yurtseverliği terk ettiğini söylemelerini, bir iftira olmanın da ötesinde aynı zamanda kendi uğursuz rollerini gizleme çabası olarak da görmek gerekmez mi?

Abdullah Öcalan ve PKK’nin savunduğu demokratik cumhuriyet ve Ortadoğu demokratik federasyonu, elbette birçok bakımlardan eleştirilip tartışılabilir. Ama bu projenin Kürtlerin ulusal haklarını bir kenara koyduğu, yalandır ve boş bir laftır. PKK projesi, gerçekten eşit haklı ve özgür uluslar arasında bir ilişkiyi öngördüğü içindir ki, gerek bölgenin sömürgeci devletlerinin gerekse emperyalist ABD’nin düşmanlığını çekmektedir.

Hiçbir Amerikan uşağı ya da işbirlikçisi, “ben Amerikancıyım” diye ortaya çıkmaz. Aksine elinde salladığı millet veya din bayrağının “çıkarları” gereği ABD ile pragmatik ilişkiler geliştirdiğini ileri sürer. Angola’daki UNITA adlı kiralık çeteler topluluğundan Nikaragua’daki Kontrgerilla sürülerine kadar bu hep böyle olmuştur. Üstelik bu Amerikan uşağı kiralık katiller sürüsünün başında kimi zaman ruhunu satmış geçmişin ulusal kahramanları da yer almıştır. Bu acılı tarih Ortadoğu’da da farklı işlemiyor.

Bugün PKK geleneğine, yani Kürt halkının özgürlüğü ve bölge halklarıyla eşit ve demokratik ilişkiler içinde bir arada yaşama projesi savunan devrimci-demokratik çizgiye karşı çıkanların birleşiği yer pragmatizmdir. Dün demokratik 354

emperyalizm ve sömürgecilik vaazı verenler, bugün de “pragmatizmi siyasal mücadelenin bir yönü haline getirmek meşrudur” diyorlar. Halkların mücadelesi, onları da, efendilerini de, pragmatizmlerini de başlarına çalıp, layık olduğu yere gönderecektir.

(03.09.2004)

355

AB YOLLARI TAŞTAN Verheugen “Görüştüğüm herkes Türkiye'nin önemli reformlar gerçekleştirdiği konusunda hem fikir. Ancak reform süreci devam etmeli. Yasal düzenlemeler tamamlanmalı ve uygulamaya da geçilmeli" demiş.

Adamcağız daha ne desin? Bizans-Osmanlı devlet geleneğinin Kemalist versiyonu TC’yi biraz tanıyanlar, çıkarılan yasaların ve sonu gelmez “Batılılaşma, Avrupalılaşma” hedefli reform paketlerinin de uluslararası sözleşmelerin de ne dediğine değil, bunların fiiliyatta yani gerçek yaşamdaki karşılığının ne olduğuna bakarlar. Çünkü bilirler ki, TC gerek Birleşmiş Milletler gerekse Avrupa Birliği kapsamında sayısız uluslararası antlaşmaya imza atmasına atar da, yine de atadan kalma usulle yoluna devam eder. Böyle olduğu içindir ki, “demokrasi” hiçbir zaman Türkiye’nin birinci gündem maddesi olmaktan çıkmaz.

AB, Türkiye’de değişimin bir umudu haline gelmiştir. İddia odur ki, TC AB’ne girerse, kâğıt üzerinde tanınan haklar kullanılır hale gelecek ve hatta daha da genişleyecektir. Çünkü AB üyesi TC, istese de istemese de onun kurallarına uymak zorunda kalacaktır.

Bu beklentili bakışın temel yanılgısı, AB’ni durağan bir bütün olarak ele almaktır. AB’nin kendi iç ve dış çelişkilerinin bütünlüğü içinde ele alınması gereken bir siyasal oluşum olduğunu ihmal etmesidir. AB’nin dünya sistemi içindeki konumunun, onu nereye zorladığı pek hesaba katılmamaktadır.

356

Kaldı ki, TC’nin üyeliği garanti olmadığı gibi, AB üyeleri arasında bu konuda bir ortaklık yoktur. Muhtemelen TC’ne özel bir statü verilip dışta tutulacaktır.

Fakat burada bizi şimdi asıl ilgilendiren, TC’nin AB’ne alınıp alınmayacağı ve ne zaman alınacağından çok, bunun Türkiye halklarının gerçek hayatında bir değişikliğe yol açıp açmayacağıdır. Fransa’daki türban yasağından tutun da İspanya’da Herri Batasuna’nın yasaklanmasına kadar bir dizi örnek, AB üyeliğinden beklentilerin ham hayal olduğunu kanıtlar. Özellikle şimdi TC’nin üyeliği için lobi faaliyeti de dâhil aktif bir çaba gösteren veya göstermek gerektiğini düşünen Kürtlerin bir kere daha düşünmesinde yarar vardır. TC’nin çıkarı ile Türk halkının çıkarını bir olmadığı yerde, aynı TC ile Kürtlerin ulusal-demokratik çıkarlarının aynı olamayacağı ispatı gerekmez bir doğru olarak anlaşılmalıdır.

TC devleti ne kadar gelenek politikalarına bağlı ise, aslında bu devletin dünkü tebaaları bugünkü yurttaşları da çoğunluğu itibarıyla geleneksellik kazanmış bir tavrı sürdürmektedir.

Nasıl Osmanlı’dan beri demokrasi ve medeniyet, Aziz Nesin’in öykülerine konu olacak şekilde dışarıdan gelecek bir ziya (ışık) olarak beklenmişse, şimdi de esasta değişen pek bir şey yok. Demokrasinin bir alet veya tüketim nesnesi değil de, insanlar arası bir ilişki biçimi olduğu unutuluveriyor. Eh bir kere demokrasi, dışarıdan gelip monte edilecek veya dayatılacak bir şey olarak görülmeye başlanırsa, onun için mücadelelere girişmeye de gerek kalmaz. Bunca asır sabrettik, biraz daha sabretsek ne olur ki!

357

İçerde ciddi ve örgütlü bir muhalefetin olmadığı koşullarda, hiçbir güç TC’yi gerçek yaşamda demokrasi doğrultusunda değişiklikler yapmaya zorlamaz, zorlayamaz. TC’ne egemen olanların ödünü kopartan bir devrimci-demokratik hareket gelişmezse, reformlar ne asli ne de bir yan ürün olarak ortaya çıkar.

Yapılması gereken, TC’nin derdine düşmek ve onun politikalarını kolaylaştıracak konumlar almak değil, tersine Türk-Kürt halkların özgürlük ve demokrasi özlemlerini dert edinmek, bunun dayattığı siyasi, ideolojik, örgütsel görevleri bilince çıkarıp üstlenmektir.

(10.09.2004)

358

ABD ŞAKŞAKÇILIĞI VE İSRAİL HAYRANLIĞI Dışişleri Bakanı Gül, “ABD’nin teröristlerle işbirliği içinde olduğuna ihtimal vermiyorum" demiş. El hak doğrudur, ABD teröristlerle işbirliği yapmaz. Ama kimin terörist olup olmadığına da TC ve bakanları değil, ABD karar verir!

ABD’nin çıkarlarına denk düşmeyen herkes her an terörist damgası yiyebilir. Yine aynı ABD, örneğin İsrail gibi saldırgan, ırkçı bir devleti, pekâlâ barış ve demokrasinin kalesi olarak da sunabilir. Olmayan kitle silahlarını arama bahanesiyle dün Irak’ı işgal ettiği gibi, yarın da İran ve Suriye’ye saldırabilir. Veya İsrail’in bu ülkelere atom bombası atmasına da icazet verebilir. Önemli olan ABD’nin neler yapıp yapamayacağı değildir; aksine gerek bölge gericiliğinin, gerekse de kimi zaman aralarında çelişki ve anlaşmazlıklar olsa da devrimci ve demokratik hareketlere karşı birleşmekte tereddüt etmeyen ABD emperyalizmi ve bölgesel güçler karşısında, halkların özgürlük mücadelesini savunanların nasıl bir politik, ideolojik ve ahlaki tavır alacağıdır.

Dünya kapitalist sisteminin jandarması ve dünya halklarının baş belası ABD’nin şimdiye değin hiçbir ulusal demokratik hareketi desteklediği görülmemiştir. Aksine Küba’dan Vietnam’a kadar geçmişin ulusal bağımsızlık ve demokrasi mücadeleleri, karşılarında hep ABD’yi bulmuştur.

ABD’nin bölgeye gerici diktatörlük rejimlerini devirmek, demokrasi ve insan hakların yerleştirmek için geldiğini anlatan “embedded” yani emdirilmiş ve bindirilmiş “gazeteci” kılıklı tıynetsizler, elbette öyle yapacaklardır.

Peki, Kürt halkının ulusal demokratik hakları ve özgürlüğü 359

diyenler de aynı türküyü söylemek zorunda mı? Amaçlarına ve değerlerine bağlı kaldığı sürece, elbette ki, hayır.

Abdullah Öcalan’ı uluslararası bir komployla TC’ne teslim eden ABD’dir. PKK, KADEK ve Kongra Gel’i terör listesine alıp düşman ilan eden ABD’dir. Şimdi Osman Öcalan ve arkadaşlarını cilalayıp siyaset sahnesine süren de ABD’dir.

Kısacası, bu ekip sadece ABD’nin terör listesinden çıkmakla kalmadı; himayesine de mahzar oldu.

Bütün bu gelişmeler, ulusal hareket içindeki farklı sınıfsal yapıları, çıkar ve eğilimleri hesaba katan bir bakış açısından, hiç de öyle şaşılacak bir durum değildir. Fakat durumun vahameti şudur: Çoğunda öfke yaratan bu gelişme ve tavırların, hala tüm ideolojik ve politik boyutlarıyla ortaya konup açıkça tartışılmıyor olmasıdır. İdeolojik mücadele, gidenlere küfür, kalanlara övgü değildir. Kürt özgürlük davasını savunurken ileri sürülen argümanlar, talepler ve projeler arasındaki farklılık açıkça ortaya konmadığı sürece, bir eğilimi temsil eden kişiler gidebilir, ama onun ruhu yaşamaya ve geleceği karartmaya devam edebilir. İddia odur ki, sağ sapmanın ortaya çıkmasının nedeni, sol dogmatik çizgidir. Her ne kadar tasfiyeci denmese de, gelişmelerin günahı, ne ve nasıl olduğunun doğru dürüst izahının hala yapılamadığı bir sol çizgiye çıkartılmaktadır.

Bu iddia teorik olarak, mantıken ve olayların tarihsel gelişimi itibarıyla da yanlıştır. Şimdilerde “ihanetçi” denilen bu sağ çizgi temelini, Kürdistan ve bölgenin toplumsal yapısından alır. Ama bugün ortaya çıkmış olması ise, tamamen ABD’nin siyasi (askeri, mali vb.) gücünün etkisi ve el atmasının ürünüdür. Nasıl ki, hacı hacıyı Arafat’ta bulacaksa, bölgesel 360

ve dünya çapındaki güçlerle işbirliğine teşne eğilimler de kendilerini, vakti zamanı gelince ABD’nin kollarında bulacaklardır.

Anti-komünist histeriyi anımsatan bir sosyalizm düşmanlığı, yurtseverlik bilinç ve onurunu zedeleyen ABD şakşakçılığı ve İsrail hayranlığı eşliğinde yürüyen bu kampanya geri püskürtülmelidir. Bunu başarmanın yolu ise, kafaların berrak olması, pragmatizm ve şark kurnazlığına prim vermeyen ilkeli bir siyasal duruş ve mücadeledir. Evet, başlangıçta kayıplar da olacaktır. Ama bugün kaybetmeyi göze almayan, ne yarını kazanabilir ne de bir şeyleri kurtarabilir.

(17.09.2004)

361

ARDINDAN… Çam ağaçlarıyla kaplı ormanlık bir yerden geçiriyorlardı beni. Şırıl şırıl akan suların sesini duyuyordum. Ortalık buz kesmişti. Çok üşüyordum. Kımıldamaya çalıştım, ama olmadı. Sanki donmuştum. Tüm gücümü toparlayıp bir daha denedim. İşte o zaman gaipten gelen o sesi duydum. “İnatçı bir adamsın, ama boşuna çabalama, öldün” dedi. Ve sonra bana bir kadeh şarap uzattılar. Almadım. “Neden içmiyorsun, sağken içmez miydin?” İçerdim dedim ve ekledim: Ama usul ve adabına uygun adam gibi rakı içerdim. Sonra üstü açık bir tabutun içinde bağlı olduğumu anladım. Demek o nedenle hareket edemiyordum.

Köyde doğduğum evin önüne geldik. Babamın evi hafif bir rüzgârda uçup gidecek denli iğreti duruyordu. Çocukluk ve gençliğimi anımsadım. Yoksulluk, kıtlık, çarıklı ilkokul öğrenciliği ve köy enstitüsü… !2 Mart ve 12 Eylül diktatörlükleri… Devrimci mücadeleler, direniş ve işkenceler… Son bir hamleyle başımı geriye doğru çevirmeyi denedim ve işte o zaman tabutun arkasında sadece bir bekçi ile yürümekten aciz yaşlı iki köylünün olduğunu gördüm. Çok canım sıkıldı. “İtiraz ediyorum, ben bu cenaze törenini kabul etmiyorum” diye haykırdım. O ses, neden kabul etmediğimi sordu. Kafamı toparlayıp bir içimde anlattım gerekçemi. Bir kere ben öğretmenim, binlerce öğrenci yetiştirdim. Hiçbiri yok burada. Binlerce meslektaşımdan tek biri de yok. Konu-komşu da yok. Ayrıca ben bir devrimciyim, proletarya sosyalistiyim. Birçoğu hapiste olsa da, dışarıda olanların da haberi yok. Dahası benim oğlum ve yoldaşlarım yurtdışında sürgünde. “Kısacası, bu cenaze böyle 362

kalkmaz” dedim. O ses, “kural bu, senin için değişecek değil” dedi. Ama ben direttim, “ertelensin” dedim. Biraz sonra başka sesler duymaya başladım. Gözlerimi açtım. “Geçmiş olsun Recep Hoca! Kefeni yırttın, ameliyat çok iyi geçti” diyordu doktorum. **** Geçen hafta babam Recep Cüre’yi doğduğu köyde toprağa verdiler. Oniki yıl önceki kalp ameliyatında olduğu gibi, şimdi de hazır olamadım başında. Gelemeyeceğimi biliyordu.

Recep Cüre, girişken, çevresiyle çabucak kaynaşan, neşe dolu, iyimser bir insandı. Nüktedanlığı asla elden bırakmazdı. Çok İyi bir hatipti. Sürekli okuyup tartışan, öğrendiklerini çevresiyle paylaşan ve mesleğinin hakkını veren bir eğitimciydi. Derin bir hümanizmle yoğrulmuştu. Duygu yüklü bir insandı. Ancak mantık ve bilimsel analizi de asla unutmazdı.

Recep CÜRE, akıl, bilgi, deneyimle donanmış bir moral makinesiydi. Konuştuklarına umut, yaşama ve mücadele azmi verirdi. Onunla sohbet etmek, güç tazelemek, karamsarlık ve kötümserliğin üstesinden gelecek yeni argümanlar kazanmak; güçlüklere direnecek enerjiyle dolmak demekti.

1970 Nisan’ında ODTÜ’de öğrenciyken O’nu Hakkâri’de ziyarete gitmiştim. Bana “Burası, TC sınırları içinde ama apayrı bir ülke: Kürdistan. Bunu dikkate alarak teori geliştirin” demişti. KURTULUŞ Hareketi 1979 Senato seçimlerinde İstanbul’dan aday göstermişti O’nu.

Kürsülerden “Kahrolsun Oligarşi ve Sömürgecilik! Kürtlere Özgürlük!” diyordu. İki yıl sonra 12 Eylülün sorgucuları, 363

işkence seansları arasında uyumasın, sopası eksik olmasın diye bir Kürt askeri dikmişlerdi başına. Kürtlere özgürlük dersin ha, al sana Kürt, al sana özgürlük!

O bize insanlığı öğretti. Gelecek güzel günlere inancı öğretti. Bilimsel düşünceyi, yüce insan sevgisini, köyümüzü, çevremizi, kentimizi, ülkemizi ve dünyamızı sevmeyi öğretti.

Yobazlık, ırkçı-şoven milliyetçilik, emperyalizm ve faşizmin mutlaka yenileceğini öğretti. Her renkten, her dilden ve her kıtadan halklarının birbirleriyle ve doğayla uyum içinde yaşayacakları bir düzenin de kesinlikle zafer kazanacağını öğretti. O bize demokrasi ve özgürlük aşkını öğretti. O bize paylaşmayı öğretti. Paylaşınca mutlulukların arttığını, acıların azaldığını öğretti. O bizim babamızdı. Arkadaşımızdı.

Yoldaşımızdı. Onu unutmayacağız!

(08.10.2004)

364

ÖÇ ALMAYI UNUT, ÖCALAN’I UNUTMA! Leyla Zana’nın dün Avrupa Parlamentosunda yaptığı konuşmanın yarattığı yankıları önümüzdeki günlerde hep birlikte göreceğiz. 1995 yılı Sakharov ödülü kendisine verilen Zana, barış, kardeşlik ve siyasal yollardan çözüme vurgu yaptı. Mütevazılığı elden bırakmaksızın bu ödülü Kürt ve Türk halkı adına aldığını belirtti. Cümlenin birinci bölümü bir gerçekliği yansıtsa da, ikinci bölümü ancak bir özlemi ifade edebilir. Çünkü Türk halkının ve onun desteklediği örgütlerin bu bağlamda hak ettikleri bir ödül yoktur. İster öyle, ister böyle densin. Türk halkı hangi nedenlerle olursa olsun Kürt sorununda demokratik çözüm programını desteklememiştir. Dahası, geniş kesimleri oligarşik rejimin inkâr ve imhayı esas alan politikasıyla da zehirlenmiştir.

Elbette burada büyük kitlelerden söz ediyoruz. Yoksa Türk halkı içinde gerek kendi davası için mücadele eden gerekse Kürt halkının özgürlük mücadelesiyle dayanışma içinde olanlar da vardır.

Kürtler deyince de sadece ulusal ve demokratik hakları için soluk soluğa bir mücadele yürütenler akla gelmez. Onlar arasında da bu değerlerle alakası olmayan politikaların peşinde koşan, sömürgeci bölge devletleri ile emperyalist devletlerin dümen suyunda gidenler de vardır.

Kürt halkının ulusal ve demokratik özlemlerinin her platformda dile getirilmesi, destek aranması ve sağlanması yerinde, meşru ve haklı bir çabadır. Fakat asıl belirleyici olanın halkın kendi mücadelesi, örgütlü gücü olduğunu da asla unutmamak ve unutturmamak gerekir.

365

Dün Leyla Zana’yı konuk eden ve ödül veren aynı Avrupa Birliğinin PKK, KADEK ve Kongra Gel’i terörist ilan bir devletler topluluğu olduğunu da unutmamak gerekiyor. Kürt halkının ve elbette onun militan bir evladı olarak Leyla Zana’nın mücadelesi, Kürt sorununu uluslararası platforma taşımıştır. AB’ne taşımıştır. Ancak AB henüz Kürt sorununda açık ve demokratik bir programa sahip değildir.

Kürt sorunu çoklu bir denklemin öğesi olmaya devam etmektedir. Labirenti andıran dolambaçlı dünya politikasının kulvarında yönü kaybetmemek için, dönüp ikide bir demokrasi programına ve onun yol gösterici ilkelerine bakmakta fayda vardır.

TC ile AB ilişkileri, Osmanlının Batı ile ilişkilerinin geçtiği zemin ve mantık içinde yürüyecektir. Gerek Türkiye içindeki toplumsal ve siyasal ilişkileri, gerekse onunla dünyanın geri kalanı arasındaki ilişkileri biçimlendirmekte, Kürt halkının örgütlü güçlerine büyük roller düşüyor. Bu rolün nasıl ve ne doğrultuda oynanacağı ve ayrıca geniş Kürt halk kitlelerinin de hangi yönde ağırlıklarını koyacakları çok önemlidir. Çünkü “demokratik bir Türkiye, demokratik Kürdistan ve Ortadoğu’da mı yaşayacağız yoksa ister AB’li ister AB’siz dipsiz bir “demokratikleşme sürecinde” mi sürüneceğiz?” sorusunun cevabı buna bağlıdır.

Politika elbette öç alma işi veya sanatı değildir. Ama öç almayı akla getirmeyecek, düşmanlarını bile affedecek bir konuma gelmek için, önce zafer kazanmak gerekiyor. Ortada kazanımlardan söz edilse de, henüz bir zafer yok. O nedenle sözün doğrusu: “Öç almayı unut, ama Öcalan’ı unutma” olmalıdır.

366

(15.10.2004)

367

GEÇMİŞ TEK, GELECEK ÇOĞULDUR! Bugün Ortadoğu’da bir “kaos” sürecinin yaşandığı, ancak örgütlü ve buna hazırlıklı olanların kazanacağı ileri sürülmektedir. Herhalde bu, geleceğe yönelik öngörülerin yapılamayacağı anlamına gelmez. Çünkü hazırlık, olası durumlara göre yapılır. Hiçbir kestirimde bulunmadan neye göre ve nasıl hazırlık yapılabilir ki? Güçlü olmak da tek başına bir anlam ifade etmez. Bir duruma göre güçlü olmak, bir başka duruma göre güçsüz olmak anlamına gelebilir.

“Kaos” kavramı bugün çoğunlukla verili durumun analizi yapılamaz demenin şifresi gibi kullanılıyor olsa da, onun nereden ileri geldiğine bakmak gerekir. Evet kaos herkesin çıkarlarını bölgede gerçekleştirmek istemesi ve çok faktörlü bir durumun ortaya çıkmasından kaynaklanıyor. ABD’nin bölgedeki teokratik, oligarşik ve monarşik yönetimleri aşmak istediği ise, son iki yıldır en çok duyduğumuz bir iddia. Daha sonra BOP adını alacak olan ABD projesinin amacını böyle koymak, olası kimi sonuçlar ile amacı ters yüz etmek demektir. BOP’u öncelikle bölgedeki bir egemenlik projesi olarak görebilmek gerek. Bu hâkimiyetin gereklerinden biri, belli durumda eski rejimlerin de tasfiyesini gerektirebilir.

Ama şart da değildir. İşin cilası olabilecek işleri, esası gibi görmek yanılgıdır. ABD’nin dünya hâkimiyetine bağlı olarak, bölgedeki hesaplarının özeti şudur: 1) İsrail’in güvenliği, 2) petrole hâkim olmak. Örneğin “hava durumu” bir kaostur. Binlerce faktörün tam tamına nasıl işleyeceği ve hangi sonucu vereceğini bilmek açısından olanaklı değildir. Ama ilerlemekte olan muhtemel faktörlere bağlı olarak bir probability (olabilirlik) kurulabilir.

368

Yani şu faktörler şöyle geliştiğinde şöyle olacak denilebilir.

Aslında tüm hayat hava durumu gibidir. Binlerce faktör işler, ama biz o faktörler içinde en kuvvetli diye kabul ettiklerimizi ele alarak, onların hareketinin sonucu şu sonuç ortaya çıkar diye bir tahmin yaparız. İşte burada kavranması gereken şey, geçmişin bir tane ama geleceğin çoğul olduğudur.

Bugünün hem siyasal hem de ideolojik anlamda kaotik ortamında, yönü yitirmemek için yanıtlanması gereken iki temel soru var: Birinci soru: ABD’nin Irak işgali herhangi bir biçimde bölgede iyileşmeye ve demokrasiye katkıda bulunuyor mu? Özelde Kürtlerin konumunu iyileştiriyor mu? İkinci soru: Öcalan’ın (yani APO’nun) barış politikası Kürt halkının geleceğine katkıda bulunuyor mu ve TC’de demokrasinin gelişimine yardımcı olabilir mi, yoksa Öcalan TC politikası mı yürütüyor?

Bu iki sorunun analitik bir biçimde irdelenmesinden çıkacak sonuçlar, birbirine zıt iki durum sergiler. Kürtlerin bakışı da bu iki soruya göre şekillenmektedir. Ancak yanıtlar çoğunlukla analitik temelde değil, peşin ön kabullere göre verilmektedir.

Kendi içinde tutarlı bir mantığa ve analize dayalı bir değerlendirmede, A diyen B demeyi de bilir. A deyip gerisini getirmemek, sadece tutarsız olmakla kalsa sorun değildir.

Bugün belki de nefretle karşı olduğunu söylediği politikaların değirmenine su taşımak gibi bir aymazlığı da vardır. İlerde aynı konuya dönmek üzere kısaca belirtmem gerekirse: ABD politikaları ve hedefleri desteklenmeyi hak ediyorsa, yani bunlar Ortadoğu’da belli bir iyileşmeye ve 369

demokrasiye katkıda bulunuyor ve özel olarak da Kürtlerin konumunu bu çerçevede iyileştiriyorsa, o zaman APO’nun politikası tümüyle yanlıştır. Yok, doğru diyorsanız, o zaman da bu politikanın dayandığı perspektifi doğru kavramak ve adına layık biçimde savunmak gerekir. Yoksa iki arada bir derede konumlar, kaosun içinde yönsüz kalmaya da neden olabilir. Geçmiş tektir, ama gelecek çoğuldur. Nasıl bir gelecek istiyorsak, kendimizi ona göre hazırlamalı ve mücadele etmeliyiz.

(22.10.2004)

370

BİR 29 EKİM GÜNÜ AB TARTIŞMALARI ÜZERİNE Bir söylemde iki türlü dil tutturmak mümkündür: İçerden ve dışarıdan. Seslenilen kişi, grup ve toplulukla kendini özdeşleştirerek, bir büyük “biz” olarak konuşmanın sağladığı bir teklifsizlik, senli-benlilik, kısacası “önyargısızlık” vardır.

Söylemin işte bu konuşanla dinleyen arasında tam da önyargısızlığı başlattığı anında, adı bile anılmamış birçok önyargı da meşruiyetini tescil ettirerek baş köşedeki yerlerini alırlar. İçerden biri olarak konuşmanın pedagojide olduğu gibi politika da yararı vardır, ama her zaman değil. İşin içine “yarar” girince, üç aşağı beş yukarı kestirilebilen bir öznelliğin çok ötesinde, sadece keyfiliğin de kapısı açılmış olacağından değildir bu. Nedeni basittir: politika vardır, var olanı korumak için; politika vardır, var olanı değiştirmek için.

Hedefin neyse, yöntemin ve söylemin de ona göre biçimlenir.

Toplumsal ve politik olayların tekdüze bir basitlikte cereyan ettiği söylenemez. Ama ortada uçuşan iddia, tez ve sloganlara bakınca, bu durumun, gerçekliğin karmaşasının bir yansıması olmaktan çok, spekülatif aklın da körüklediği bir kafa karışıklığı diye görmek daha doğru olsa gerek.

Bugün TC’nin Avrupa Birliği ile ilişkileri bağlamında ileri sürülen görüşler ve alınan tavırlar, doğrusu içimi karartıyor.

Karanlık bir ormanda tek tek ağaçlar tartışılıyor gibime geliyor. Nerden gelip nereye gidiyoruz? Genel hedefler, programlar, ilkeler.. Bunlar bir kenara konmuş durumda.

Elbette bunun da nedeni var. Bunları analitik tarzda ortaya koymak da bizim görevimiz; ama her taşın arkasından kuyuya da atlamamak gerekiyor.

371

Haydi, rüzgar nerden eserse, o tarafa eğilenlerin davranışını kabul etmesek de, bunun nedenlerini anlamak mümkün. Ya peki, her şeyin ilkesini, programını, manifestosunu ortaya koymak ve tüm insanlığı da buna davet etmekten söz edip, başka bir söylem, başka bir yol tutturanların tavrını nasıl anlayacağız? Bütünlüklü düşünmek, sistematik düşünmek, kültürel ve ideolojik devrim deyip, bir ilkesizliğin ya da eğer bir ilkeden söz edilecekse politik pragmatizmin kıyısında seyredenleri nasıl anlayacağız?

Anadolu ve Mezopotamya’da devrimci ve demokrat sıfatına layık olmak isteyenlerin politik programının ilk maddesi, herhalde TC’nin Avrupa Birliğine katılmasını sağlamak olmasa gerek. Halkların eşitliği ve kardeşliğine dayalı bir Ortadoğu Demokratik Federasyonu, Avrupa’nın uygarlık ve demokrasisini aşacak bir değişim-dönüşüm derken, gelip TC’nin AB’ne girişi için lobi faaliyeti yapmayı ise, anlamak hiç ama hiç mümkün değil.

Sınıfsal, cinsel, ulusal vb. farklılıklara bağlı çelişkiler, mücadeleler oldukça, elbette bunlar, kendilerin özgü ve zamanlarının ideolojik ve kültürel iklimine uygun bir söylem tutturacak ve hayatı da o yönde zorlayacaklardır. Şu aralar alıcısı ve dinleyicisi olmasa da, ilerde tartışırken hatırlatmak için not ediyorum: Avrupa Birliği, özgüllükleri ne olursa olsun, emperyalist bir birliktir. TC, oligarşik ve sömürgeci bir cumhuriyettir. TC, ABD ve AB arasındaki çelişmelerin elverdiği oranda hareket serbestîsine sahiptir.

TC’ni AB içine güneyden uzanan bir Truva atı olarak sokmaya çalışan da ABD’dir. Bunların hepsine ilkesel olarak karşı çıkmak, bunların sahte demokrasisine karşı halkların, 372

emekçilerin özgür iradesine dayalı gerçekten demokratik çözümler önermek ve bunun için mücadele etmek, devrimci ve demokrat olmanın olmazsa olmaz koşuludur.

(29.10.2004)

373

ÖRDEKLERİ ÜRKÜTMEYİN! Suya atılan taş, sadece ördekleri ürkütmekle kalsa iyi. Bir de halkalar halinde yayılan bir dalga yaratarak gölün ve giderek de tüm çevrenin dengesini bozabilir. Denge bozulunca da ne ulusal birlik ve beraberlik, ne de ilelebet payidar olacağı ilan edilmiş Türkiye Cumhuriyeti kalır!

Genelkurmay İkinci Başkanı İlker Başbuğ’un basına yaptığı açıklamalar, orduya hâkim görüşü yansıtmaktadır. Ordunun içinde farklı görüşler var mıdır? Varsa bunlar ne düşünür ve neden sesleri çıkmaz? Ordunun Kürt sorunu ve AB konusunda çok farklı eğilimleri içinde taşıdığına ilişkin bir emare görülmemektedir. Dahası bugünkü kurmaylar, 12 Eylül askeri diktatörlüğünü savunmakta da tereddüt etmemektedir. Başbuğ TSK adına yaptığı açıklamada, AB’ne girmeyi savunmakta ancak “ulus ve ülke bütünlüğü, üniter devlet yapısı”na dokunacak gelişmelere izin vermeyeceklerini belirtmektedir. Ona göre TC, çoktan AB üyeliğinin kriterlerini yerine getirmiştir.

Kürt sorununa ilişkin söylediklerinin seksen yıldır tekrarlananlardan bir santim bile farklılığı da yoktur. Benzer bir görüşü artık Doğu Perinçek’in kucağına düşmüş Süleyman Demirel de dile getirmektedir. Onlara göre, zaten herkes eşit ve anayasal vatandaşlık geçerli olduğuna göre, sorun da yoktur. Uygulamada ortaya çıkan sorunlar ise, ilke tartışmasını gerektirmez.

TC’nin AB’ne bir gün gerçekten üye olup olmayacağı sorusundan bağımsız olarak, günümüzün tartışmaları (ve aynı zamanda yönlendirmeleri) bağlamında, mevcut rejimi 374

eleştirenlerin de savunanların da ezici çoğunluğu TC’nin AB’ne bir an evvel alınmasın istemektedir.

Bir yandan AB’ne sahip olmadığı özellikler atfedilmekte (demokrasi, ulus devletin aşılması, sınırların kalkması, özgürlük, vb.), öte yandan bununla aynı dozajda olmak üzere TC’nin de büyük değişim ve dönüşümlerden geçmekte olduğu vurgulanarak “TC’nin hakkının TC’ne verilmesi” savunulmaktadır. Bugün ister Türkler ister Kürtler tarafında olsun Avrupa’da yürütülen lobi faaliyeti bu zemin üzerinde gitmektedir.

Dahası düne kadar ABD’ciliği kimselere bırakmayan kimi kalemler bile hızlı AB’ci kesilerek, her şeyi 17 Aralık tarihine endekslemişlerdir. Hatip Dicle ve arkadaşlarının giriştiği yeni parti çalışması bile, aynı kişiler tarafında bu bağlamda ele alınmaktadır.

Bütün bu gelişmeler, AB’nin TC karşısında konumunu pekiştirmektedir ama aynı zamanda TC devletinin elini de güçlendirmektedir. Bu rejimin mağdurları, insan hakları kuruluşlarının tüm açıklama ve raporlarını yalanlama pahasına kalkıp TC’deki işkence, baskı ve inkâr politikalarını artık kadı kızındaki kusur gibi anlatıyorlarsa, başka bir sonuç da beklenmemelidir.

TC’nin AB macerasının, ABD ile ilişkilerinden bağımsız olmadığını sıkça tekrarladık. Bunu tersinden formüle edecek olursak, AB’nin TC ile ilişkileri, onun ABD ile ilişkileri bağlamında önem kazanmaktadır. ABD’nin dünya hegemonyası mücadelesinde AB ile çelişkileri ve çatışmalarının yansıyacağı bir alan da TC’dir. Hele de Bush’un mevcut politikaları sürdüreceği veri iken, TC’nin 375

bölgedeki rolü daha da artacaktır. Stratejik ve askeri önemi artan bir TC’deki “kimi demokrasi sorunları” ise, daha az görülür ve duyulur olacaktır.

Genelkurmayın “ördekleri ürkütmeyin” mealindeki kükremesi, kendini AB rüyasına kaptıranların ninnisi işlevini de görebilir.

Biz yine tekrarlamaya devam edeceğiz. Bu yol çıkmaz sokaktır. Bunun neden böyle olduğunu, şu rüyanın sarhoşluğu geçince daha iyi anlayacağız.

(05.11.2004)

376

FELLUCE ATEŞLER İÇİNDE Irak’ta ABD emperyalizmine karşı direnişin kalbi haline gelen Felluce ateşler içinde. ABD ordusu tüm dünyanın gözleri önünde katliam yapıyor. Bush, başkanlığının ikinci dönemini böyle açıyor. 21 yüzyıl, geçen yüzyıllardakini aratmayacak bir katliamla işte böyle yol alıyor. Taktik atom bombası da kullanılırsa, artık şaşırmamak gerekiyor.

ABD’nin Vietnam’da uyguladığı vahşet, şimdi yapmakta olduklarının yanında masum kalıyor. Kentler, köyler birer birer insandan arındırılıyor. Emperyalizmin, sömürgeciliğin ve işgalin Irak’ta sunabildiği ve sunacağı tek seçenek, binlerce Saddam’dan daha diktatör, daha kıyıcı ve insanlık düşmanı bir rejim oluyor.

ABD’nin bu vahşetine karşı çıkmayanın, ne bugün ne de yarın kendisine yönelik haksızlıktan şikâyet etmeye yüzü olamaz. Hele de Felluce ve diğer kentlerdeki direnişleri, “bunlar İslamcıdır, anti-demokratiktir, teröristtir, gericidir” gibi güya makul gerekçelerle lanetleyip, bir an önce ABD’nin zaferini dileyen ve bekleyenler, yönsüzlerdir. İnsan bir kez yönünü kaybetmeye görsün, nereye gideceği, hangi kılıklar altında kimlere hizmete edeceğini kimse kestiremez. O nedenledir ki, sürekli ilkelerden, programdan, pusula ve rotadan söz ediyoruz.

Bizim basit Amerikan karşıtlığı yaptığımızı sananlar, elbette ne dediğimizi anlamıyorlar veya anlamak istemiyorlar. Çünkü onların öğrendikleri ve amentü belledikleri pragmatizm, eyyamcılık ve gayri-insani kör milliyetçilikte, bir insanın bir başka insanla, bir halkın bir başka halkla dayanışması normal değil, anormaldir. Kendi ailesinden, 377

kanından, soyundan ve boyundan gelmeyenlerin derdine ortak olmak, hakkını savunmak, herkes için geçerli ilkeler için mücadele etmek, olsa olsa dinozorluktur. Bunlar tıpkı Almanya’daki köylü kurnazı kimi Türkler gibidirler. Sözü ettiğim tipler, olağan zamanlarda din-peygamber, Türklük, milliyetçilikten dem vururlar; beş vakit komünistlere küfür ederler. Ama bir dertleri olduğu zaman da, kendilerini savunsun diye “buralarda komünist avukat yok mu?” diye komünistleri ararlar.

Yönünü ve vicdanını yitirmemiş bir insanın, bir yandan aman Kopenhag kriterleri, insan hakları falan diyerek AB’ci olmasını, öte yandan Irak’ta ABD katliamlarını “gericilik yuvaları temizleniyor” diye alkışlamasını anlamak çok zor.

Bir yandan Kürt halkının hakları derken, öte yandan nihayet Arafat da öldü, Filistin’de Amerikan-İsrail çözümü gerçekleşecek diye zil takıp oynamasını da anlamak mümkün değildir.

Irak’ta -siyasal çizgisi nasıl nitelenirse nitelensin- ABD işgaline karşı direnenler ezilirse, katledilen binlerce insanın acısı bir yana, böyle bir durum, hiç de günümüz ABD’cilerinin konumunu güçlendirmeyecektir. Bugün bunların piyasada işbirlikçi veya başka rollerle azcık bir değeri varsa, yarın bu olmayacaktır.

Yine bugün Filistin’de emperyalizm ve siyonizmin dediği olursa, bu yarın Kürdistan’da da aynısının olacağı demektir.

Başka halklara emperyalizm karşısında diz çöktürülmesinden sevinenler, kendi halklarının onuru için direnecek ahlaki ve siyasi bir gerekçeye sahip olabileceklerini sanmak da en hafifinden saflıktır.

378

Bu yazıyı arkadaşım Mehmet Yücel’in gönderdiği bir şiirle noktalayayım. Teysir Cemil yazmış. Anlamak isteyenlere…

Felluce’yi yalnız bırakmayalım, yarın sıra da Musul var..

Diyelim ki, Felluce’de direnenler, İslamın sunni koluna mensup, Saddam yandaşı arap milliyetçileri ile Zerkavi’nin adamları olsun!

-tam da öyle değiller yaDiyelim ki, Felluce’de direnenlerle Bambaşka gelecek hayallerimiz.

Yine de, Asla tereddüt etme!

Bu savaş senin de savaşın!

Unutma ki, Düşman ortak, Ve düşerse Felluce Düşmüş sayılacak bir kalen.

Böyle bil ve, Asla tereddüt etme!

Asla tereddüt...

Asla...

(12.11.2004)

379

MADALYONUN GÖRÜNMEYEN YÜZÜ Felluce’de neler olduğunu izliyorsunuz değil mi? ABD emperyalizminin Irak’a nasıl bir “özgürlük, demokrasi ve barış” getirdiğini de görüyorsunuz değil mi? İşgalcinin verdiği bilgiye göre, öldürülen direnişçilerin sayısı 1200.

Yaralı sayısı belli değil. Kameralar önünde yaralıların nasıl öldürüldüğünü görünce, kamerasız mekânlarda ne kadar insanın katledildiğini düşünmek bile korkunç.

Amerika Birleşik Devletlerine emperyalist ve işgalci, onunla düşüp kalkanlara da işbirlikçi deyince, bazılarının sinirleri bozuluyor. Öyle ya, onlara göre ABD Büyük Ortadoğu Projesi kapsamında “gericilik yuvalarını temizleme” operasyonu yapmaktadır. Felluce’de ve diğer kentlerde ölenlerin sayısı hiç önemli değil!

Onların sinirleri mi bozulur, dengeleri mi kaybolur, bizi hiç ilgilendirmez. Biz yine eşitsizliğin, sömürü ve zulmün her türüne karşı çıkmaya devam edeceğiz. Dahası emperyalizm işbirlikçiliğini, hangi kılıf altına gizlenirse gizlensin deşifre etmeye de devam edeceğiz.

Savaş ortamında kaybolan ilk şeyin gerçek olduğu sıkça tekrarlanır ki, bu doğrudur. Sıcak savaşa, psikolojik savaş eşlik eder. İlkeli ve tutarlı bir dünya görüşü olmayanlar, böyle zamanlarda yalpalayıp dururlar. Her bir şeyden biraz misali eklektik, günübirlik görüşlerle, bu psikolojik savaşın kurbanı olmamak, mümkün değildir. İnsanların kitleler halinde nasıl aldatılabildiğinin açıklamasını, biraz da buralarda aramak gerekir.

Psikolojik savaşa bile gerek duyurmadan insanları kör eden başka bir şey daha var. O da kör bir milliyetçiliktir.

380

“Felluce’den bana ne?” diyenler, işte bu kategoriye giriyorlar.

Bugün böyle diyenler, yarın Musul ve Kerkük aynı akıbete uğrayınca, “nerde kaldın ey insanlık!” diyerek ağlama duvarı arayacaklar. Tıpkı onlar gibi düşünen bir başkaları da o zaman “bize ne Musul’dan” şarkısını okuyacaklar.

Serhat Bucak bu haftaki yazısında çok doğru ve yerinde olarak bu belaya parmak basıyor. Arafat’ın mücadelesini özetledikten sonra şu tespiti yapıyor: “Ancak Ebu Ammar bir Arap milliyetçisi idi. Ondaki bu milliyetçilik duyguları, Ortadoğu liderlerinin ortak özelliği olan pragmatist (faydacı) yaklaşımları 17 Mart 1988 tarihinde faşist Saddam rejimi tarafından Halepçe'de 5000 Kürt, hardal gazı ile jenosite uğratılırken Bağdat TV'sinde Saddam ile birlikte poz vermesine, el sıkışmasına engel olamadı.”

Evet Arafat milliyetçi idi. Pragmatistti. Bundan kurtulmak gerekir. Herkes kendi ulusal veya dinsel pragmatizmine bağlanırsa, bu kısır döngüden çıkış da olmaz. Nasıl ki, sayın Bucak Arafat’ın Saddam’la pozunu unutmamışsa, yarın başkaları da birilerinin ABD generalleri ve sömürge valileriyle verdikleri rolü de unutmaz.

Bizden söylemesi, sırada Musul var demiştik. İşaretleri geliyor. Buna siz şimdiden Kerkük’ü ekleyebilirsiniz. İlkel, dar görüşlü, kör milliyetçilik girdabına düşmemek yine de ellerimizde.

Emperyalizme, işgale ve işbirlikçiliğe karşı mücadele haklı ve meşru bir mücadeledir. Halklar arasında kardeşliği geliştirecek olan da bu mücadelede alınacak demokratik ve dayanışmacı tavırlardır. O nedenle bir kez daha sesleniyorum: Felluce’lere sessiz kalmayalım!

381

(19.11.2004)

382

HALEPÇE VE FELLUCE ARASINDA KAYBOLMAYAN VİCDAN Her halkın tarihinde acılı günler vardır. Unutulmazlar; iyi ki de unutulmaz. Zalimler ve aymazlara karşı bir uyarı simgesi gibi dururlar. Elbette bunlar tek başlarına olacakları engellemeye yetmez, ama en azından yapılan ve yapılacak katliamların, zulüm ve işkencelerin daha başından gayri meşru ilan edilmesi için sağlam bir dayanak noktası oluştururlar. Örneğin Halepçe katliamını unutmamak, her bir vesileyle şövenist-milliyetçilerin, ırkçıların suratına çarpmak gerekiyor. Egemenliklerini sürdürmek için en akıl almaz yöntemleri uygulayan diktatörlerin insanlığa ne türden vahşetleri reva gördüğünün örneği olarak ders konusu yapmak gerekiyor.

Her halk sadece kendi acısına yanar, başkasınınkine aldırış etmezse, bu acılı tarihlerin sonu gelir mi? Her halk sadece kendisi saldırıya uğradığı zaman “insanlığı” hatırlar, başka zamanlarda ise “sağır, kör ve dilsiz” olursa, çektiği acılar biter mi? Her halk kendi tarihiyle yüzleşmez, geçmişinden ders çıkarmazsa, diktatör, şarlatan ve demagoglarca aldatılmaktan kurtulabilir mi? Bu soruların yanıtı elbette ki, hayırdır.

Halkların nasıl davrandıklarının ya da davranacaklarının işaretini çoğu kez onların aydınlarının tavrında görmek mümkündür. Çünkü aydınlar, o ada layık olmak istiyorlarsa, halkların aklı ve vicdanı da olmalıdırlar. Ama onlar da akıl ve vicdanlarını yitirirse, o halkın daha çok çekeceği var demektir.

383

Ulusal sorunlar doğru ele alınıp değerlendirilmezse, sadece çözülmemiş olmakla kalmazlar; tam da çözüldüğü varsayılan noktada çok daha çetrefil sorunların ortaya çıkmasına gerekçe olurlar. İşte bu nedenle aydınların her konuda olduğu gibi ulusal sorundaki tavrı da çok önemlidir. Kendi akıl ve vicdanını büyük harflerle yazılan bir “ulusal çıkar” kavramına kurban etmeyen bir aydın, gerçek yurtsever sıfatını da fazlasıyla hak eder.

Böyle aydınlar var mı? Elbette. Uzağa gitmeye gerek yok.

Size tanıdığınız birini örnek vermek istiyorum: Serhat Bucak.

Açıktır ki, Sayın Serhat Bucak ile farklı düşüncelere ve değerlendirmelere sahibiz. Ancak aramızdaki çeşitli konulardaki düşünce ve tavır farklılıkları, bu gerçeği ifade etmeme asla engel oluşturmaz.

Sayın Bucak, Felluce tartışmaları sırasında gerçek yurtsever bir aydının nasıl olması gerektiğini göstermiştir. İşgalcilerin bütün dünyayı isyan ettiren vahşeti karşısında “ABD gericilik yuvalarını temizliyor” diye fetva verenlere karşı, insanlığın ölmediğini; Kürt yurtseverliğinin haksıza karşı haklının yanında mücadelenin adı olduğunu açık seçik bir dille ortaya koymuştur. Sayın Serhat Bucak’ın temsil ettiği bu tavrın önemi eminim yarın çok daha iyi anlaşılacaktır. Bakın ne diyor Sayın Serhat Bucak: “İşgalciliğe karşı tavır almak, direnişçilerin yanında olmak ulusal menfaatlerimize aykırı da olsa doğrudur. Aksine davranışların İslam felsefesinde ismi "münafıklık" siyasal literatürde ise "çifte standartlılık", "oportünistliktir."

Evet, işte bu ses, Halepçe ile Felluce arasında kaybolmayan vicdanın sesidir. Bu sesleri çoğaltabildiğimiz sürece, 384

Ortadoğu halklarının acılı ve karalı tarihini geride bırakmak mümkün olacaktır.

(03.12.2004)

385

AB EŞİĞİNDE DEMOKRASİ Güncel politika, bir partinin ya kendisinin dayattığı ya da kendi dışında gündeme gelen konularda yürüteceği ajitasyon, propaganda ve örgütlenme çalışmasıyla, temel program hedefleri doğrultusunda gelişmelerin önünü açmak, halk kitleleri nezdinde bu yönlü bir bilinçlenmeyi sağlamak ve bölge ve dünya kamuoyunda kendi lehine bir hava yaratmaktır. Stratejik program hedefleriyle bağlantısız, ona hizmet etmeyen, günü birlik politik çalışmanın akışı içinde kayganlaşıp belirsizleşen bir politik faaliyet, gelişmeleri belirleyemez veya belirlenmesine katkıda bulunamaz. Aksine olsa olsa adına pragmatizm denen ve sonuçta başlangıç ilkelerini de, programı da unutturan ve elbette başka güçlerin belirlemesine sonuna kadar açık bir hale gelinir.

Bu hafta Türkiye Cumhuriyeti ile AB ilişkileri gündemin en başında yer alıyor. 17 Aralıkta Türkiye’nin tam üyeliğiyle ilgili müzakerelere ne zaman ve nasıl (hangi koşullarla) başlanacağına ilişkin karar verilecek. Ortada dolaşan ve TC hükümetini kızdıran raporlar ve TC’nin Başbakan Erdoğan’ın ağzından ifade ettiği kırmızı çizgiler bir yana, herkesin üç aşağı beş yukarı tahmin ettiği sonuç, TC’nin rest çekmesini (eğer böyle bir olasılığa sahipse) gerektirmeyecek bir karar metnidir.

17 Aralıkta ne Türkiye’nin makûs talihi tersine dönecek, ne de devrim olacaktır. TC ile AB ilişkileri karşılıklı gerilimyumuşama ve dayatma-restleşme yöntemleriyle yürümeye devam edecektir. TC, AB üyeliği bağlamında kâğıt üzerinde “demokrasi ve insan hakları reformları” yapmaya devam 386

edecek, ama yeri geldikçe de Ankara Kriterlerinde ısrar edecektir.

TC “demokratik” reformlarını yapmış(!) bir devlet olarak, AB üyeliği derken, bu nasıl bir reform ise, Türkiye’nin temel demokratik ve ulusal sorunu Kürt sorunu konusunda ciddi bir adım yok. Tam da TC’nin demokrasinin olmazsa olmaz koşullarını yerine getirdiğini iddia ettiği günlerde, bir yandan Kürdistan’da devlet terörü çocukları hedef alan bir vahşette sürtüyor; öte yandan da tüzüğünde “Ana dilde eğitim hakkı” yer aldığı için Eğitim Sen kapatılmak isteniyor. 8 Aralık günü yapılan Eğitim Sen gösterisi polisin biber gazı da kullandığı terörüyle savaş alanına çevriliyor. Bugün de (10 Aralık) mahkeme Eğitim Sen hakkında karar verecek.

Eğitim Sen hakkında verilecek karar, TC yargısının “demokratik ve bağımsızlığı” gibi bir safsataya inanmıyorsak, aynı zamanda devletin Kürt halkının ana dilde eğitimi konusunda vereceği bir karar olacaktır. Kürt sorununu çözmeye mi yoksa süründürmeye mi niyetli olunduğunu gösteren bir karar olacaktır.

AB üyeliğinin gündemin başında olduğu bugün, elbette Kürt halkı da kendi demokratik ve ulusal taleplerini dile getirecek ve devletler arası politikanın pazarlık marjında kaybedilmesine izin vermek istemeyecektir. Bu hafta Brüksel ve Amed’de yapılacak gösterilerde Kürt halkının talepleri, Avrupa ve uluslararası kamuoyuna netçe ifade edilecektir.

TC ister AB’ne girsin isterse girmesin, Türkiye’de demokrat olmanın olmazsa olmaz koşullarının başında hala ulusların kendi kaderlerini tayin hakkını savunmak geliyor.

Kürt halkı, kendi geleceğini kendisi özgürce belirleme 387

hakkına sahip olmadığı sürece, demokrasiden söz edilemez.

Bu hakkı, kendisini ait hissettiği ulus, ulusal topluluk veya gruplar için hak görüp, sıra Kürt halkına gelince bundan yan çizenler, asla ve asla demokrat olamazlar. Konu, Kürtlerin ayrılmak isteyip istememeleri değildir. Onların somut istemlerinden bağımsız olarak, Kürtlerin tüm ulusal hakları, ayrılıp ayrı bir devlet kurma hakkı da içinde olmak üzere tanınmalıdır.

Oraya ulaşmak için daha çok yol var deniyor. Olabilir. Ama bugünden bunu talep etmeyen ve bunun mücadelesini vermeyen bir Türk’ün ne demokratlığından ne de dostluğundan söz edilebilir. Yoksa AB eşiğinde demokrasi, inkar ve imha siyasetinin başka kılıklar altında sürdürülmesine dönüşebilir.

(10.12.2004)

388

YENİ BİR SÜREÇ BAŞLARKEN Bugün Türkiye’nin AB üyeliğiyle ilgili karar açıklanmış olacak. Haftalardır kamuoyunda yaratılan gerilimli bekleyiş sona erecek ve adına “müzakere süreci” denen yeni bir sayfa açılacaktır. Kuşkusuz sömürü, baskı, zulüm, inkâr, imha ve diktatörlüğün her türlüsüne maruz kalmış Türkiye halkları, bu süreçten kendileri lehine bir şeyler çıkacağı beklentisi içindedir.

Başkaca demokratik seçenekler yaratılamadığı veya seçenek olarak ortaya çıkanların ise şu andaki güçsüzlüğü nedeniyle, AB müzakere sürecinden beklentiler olağanın çok üstündedir.

Müzakerelerin başlayacağı tarihten itibaren, en iyimser yorumcu ve politikacılar bile bu sürecin bir 15-20 yıl süreceğini tahmin etmektedir.

Oysaki beklentilerin en başında gelen demokrasi ve Kürt sorunun adil ve barışçı bir tarzda çözümü değil bir yirmi yılı, birkaç yılı bile bekleyemeyecek denli acildir. Kaldı ki, AB’nin Türkiye’ye öngördüğü demokrasinin ne tür bir demokrasi olduğu bugünden bellidir. AB bugün TC’ni bekletmeksizin derhal tam üye olarak içine almak yerine, uzun bir müzakere süreci öngörüyor olmasının nedeni, Kopenhag kriterlerini (yani demokrasi ve insan hakları meselesi) yerine getirmemiş olması değildir. Aksine birçok AB yetkilisi artık TC’nin Kopenhag kriterlerini doldurduğunu belirtmektedir.

Kürt sorununda da durum pek farklı değildir. AB Kürtlerin beklentilerini de bir sündürme ve süründürme sürecine almış olacaktır. Bu süreçte hesaplanan şeyin, PKK geleneğinin tasfiye edilerek Kürt sorununun ancak TC ile ilişkiler 389

bağlamında gerektiğinde kullanılacak bir koz olarak değerlendirilmek isteneceğini kestirmek hiç zor olmasa gerek.

AB’nin ABD ile (rekabet, gizili düşmanlık ve zoraki işbirliği) ilişkileri çerçevesinde kendisine her iki tarafça belli roller biçilen TC’nin, Kafkasya’dan Büyük Ortadoğu’nun en ücra yerlerine kadar en kıymetli ihraç malzemesini ve aygıtını (yani savaş ve militarizm) kullanacaktır. Bunun sonuçlarını düşünmek bile korkutucudur. Ancak TC’ne derhal tarih verilmesinin en öndeki savunucusu Almanya Federal Devleti Dışişleri bakanı Fisher’in döne dolaşa “kendi savunmamız ve güvenliğimiz için Türkiye’nin üyeliği şarttır” demesini doğru okumak ve anlamakta yarar vardır.

Bu süreçte uluslararası sermayenin Türkiye sermayesiyle birlikte Türk-Kürt tüm emekçileri nasıl bir ekonomik ve toplumsal cendereye sokacağını; bugün sınırsız sendikal ve örgütlenme özgürlüğü için AB diyen birçok emekçi ve sendikacının göstermelik bir “özgürlüğe” dönüşecek bu süreçte derin hayal kırıklıkları yaşayacağını hep birlikte göreceğiz.

Umutların böylesine yükseldiği bir günde böyle karamsar laflar duymak hoşumuza gitmeyebilir. Ama gerçek olan da budur.

Umutlarımızı boşa çıkarmayacak güç, AB olmayacaktır.

Türkiye’de ve bölgede demokrasi ve özgürlük, her şeye rağmen bu bölge halklarının devrimci-demokratik mücadelesiyle yaratılacaktır.

(17.12.2004) 390

DİYARBAKIR, ANKARA-BRÜKSEL HATTININ NERESİNE DÜŞER? AB’nin Türkiye ile ilgili kararı Kürtler arasında farklı tepkilere neden yoldu. Elbette herkesin baktığı yere bağlı olarak değişen beklentileri vardır. Son zamanlarda TC’nin AB’ne alınması için yoğun lobi çalışmasını da görev bilenler açısından ortaya çıkan bu sonuç, düş kırıklığıdır. AB zirvesinin TC ile ilgili kararında Kürtlerin ulusal hakları bir yana, adları bile anılmamıştır. Bu durumda yüksek siyaset adına TC lobiciliği yapan bazı Kürtlerin önünde şu soru duruyor: Kürtlerin adı bile anılmayacaktıysa, TC’nin AB’ne girmesi için canla başla çalışmanın anlamı neydi?

AB’nin çeşitli organlarında TC’nin artık Kopenhag kriterlerini (yani insan hakları ve demokrasi) yerine getirdiği ifade edilirken, Türkiye’deki İnsan Hakları kuruluşları durumun hiç de öyle olmadığını anlattılar. Ama söz konusu çevreler bu kuruluşları yalanlamak pahasına Türkiye’de işlerin iyiye gittiğini anlatıp durdular. Şimdi bu karardan sonra “AB, Kürtlerin adını anmadı belki ama Kürt sorunu da ister istemez AB’nin sorunu oldu” demek, teselliden başka bir şey değildir. Sanki Kürt sorunu AB’nin sorunu olunca, Kürtlerin hayrına çözülecekmiş gibi.

TC’nin Kürt ULUSAL sorunu karşısındaki inkâr ve imhacı tavrı biliniyor. Bu tavırda temel bir değişme olmamıştır. Hele de AKP Hükümetinin bu konudaki tavrı, geçmiştekilere rahmet okutacak cinstendir. Brüksel’deki zirve sonrası yapılan basın toplantısında bir Brüksel-Ankara-Diyarbakır hattındaki demokrasiden bahisle, “Kürt halkına bir mesajınız yok mu?” diye soran bir Kürt gazetecisine Erdoğan, 391

kendilerinin sadece Ankara-Brüksel hattını tanıdığını söyledi.

Kürtlerin adını bile anmadı.

AB’nin Kürt ulusal sorunu karşısında inkârcı olmadığı ve olmayacağı açıktır. Aynı AB’nin Kürt ULUSAL sorununa “demokratik ve adil bir çözüm” önerdiğini görmediğimiz gibi, bundan sonra önereceğine ilişkin bir işaret de yok. Fakat hakkını yememek gerekir: AB’nin bu sorun karşısındaki tavrının inkârcı olmamakla birlikte, imhacıdır. Tabii imha var, imha var. Kürt ulusal özgürlüğünü savunan örgütler, AB’nin terör listesindedir. Bu liste öyle başka devletlerin dayatması sonucu yazılmamıştır. AB, PKK geleneğinin hangi ad olursa olsun tasfiye edilmesini istemektedir. Süründürme ve tasfiye süreci aynı zamanda AB’ci Kürt partileri ve politikacılarının da sahneye çıkacağı süreç olarak düşünülmektedir. Bu gidişin ayan beyan ortadaki işaretlerini görmemek mümkün değildir. Şimdi bir kez daha bazı temel politikaları ve tabi AB konusundaki tavrı da gözden geçirmenin zamanıdır. Günü birlik, palyatif ve savunmacı argümanlarla gidilecek yer, hiç de iyi bir yer olmayacaktır.

Demokrasi, AB’ne havale edilemez. Türkiye ve Kürdistan’da demokrasi olacaksa, bunu orada yaşayan halklar kuracaktır. AB veya bir başka güç, istese bile bunu yaratamaz. Yine aynı şekilde Kürtlerin ulusal özgürlüğü (bağımsız devlet kurmak dâhil, hangi siyasal biçimler altında olursa olsun), hiçbir devletin veya devletler topluluğunun insafına bırakılamayacak kadar önemlidir.

Başlıktaki soruya gelirsek: Eğer Diyarbakır demokrasi ve Kürt özgürlüğünün öteki adı ise, Ankara-Brüksel hattında 392

Diyarbakır’ın yeri yoktur. Diyarbakır, AB dillerinde ancak TC ile ilişkileri bağlamında ve gerektiğinde kullanılacak bir retoriktir.

(24.12.2004)

393

BİR AYRILIK YAZISI Bu bir ayrılık yazısıdır. Gazete Yönetimi artık burada yazmamı istemiyor. Bana bildirilen kararın gerekçesi: “Yeni gelecek yazarlara yer açmak”. İçerikle ilgili bir tartışma veya değerlendirme söz konusu değilmiş. Fakat her biçimin bir de içeriği olduğunu, hele de bazı biçimlerin siyasal ve ideolojik mesajlar da veren bir anlam taşıdığını biliyoruz. İşte tam da bu nedenle Özgür Politika’dan bugün bu yolla ayrılıyor olmak, benim açımdan üzüntü vericidir, yaralayıcıdır. Bu yazı yayınlanır mı bilmiyorum. Ama okuyuculara bir “hoş çakalın” demek hem hakkım hem de görevim diye yazıyorum.

ABD’nin APO’yu TC’ne teslimiyle başlayıp, önce Afganistan, arkasından Irak’ı işgaliyle süren Büyük Ortadoğu Projesi, etkisini her alanda ve her yerde gösterdi. Askeri saldırılara, siyasal ve ideolojik operasyonlar eşlik etti. Tüm bölgenin sarsıldığı bu süreçte, elbette Kürt Özgürlük Hareketi de rahat bırakılacak değildi. Bu harekete atılan elin nerelere kadar uzandığı geç de olsa görülmüştür. Ama mücadele bitmiş değildir ve sürmektedir.

Kürt Özgürlük Hareketi içinde ve çevresinde yürüyen ve bu gazeteye de yansıyan ideolojik hegemonya mücadelesinde bir-iki Türk sosyalist arkadaşımla birlikte hedef haline geldiğimi biliyorsunuz. Öyle ki, “Kürt basını Türk solunun marjinal yazarlarının denetimine geçmiştir” iddiası bile ileri sürülmektedir. Bunun böyle olmadığını Allah da kul da biliyor. Küfür ve iftiralara rağmen devrimci dayanışmanın gereği ve Kürt yoldaşların da isteği üzerine bu gazetede yazmaya devam ettim.

394

Kısacası benim gazeteyle ilişkim, siyasi bir ilişkidir. Siyasi bir ilişkide, içeriğe ilişkin hiçbir şey söylemeksizin bir karar tebliğiyle yetinilmesinin hangi siyaset usulüne denk düştüğünü takdirlerinize bırakıyorum.

Bir gazetede elbette sür-güt yazmak diye bir kural yok.

Ama geçmişte yönetici sıfatlarıyla “Türk solu yakamızdan düşün!” diyenlerin, şimdi de dışarıdan söyleyip yazdıklarının bu gazetede karşılık buluyor olmasını görmek acıdır.

Hoşça kalın…

(31.12.2004 yayınlanmadı)

395